Triodos Groenfonds Jaarverslag 2014 TLIM
Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.
Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2014
Informatie voor aandeelhouders Algemene vergadering van aandeelhouders 21 mei 2015 Ex-dividenddatum 27 mei 2015 Betaaldatum dividend 29 mei 2015 Triodos Investment Management is een 100% dochter van Triodos Bank en is de beheerder van Triodos Groenfonds.
Kerncijfers (bedragen in duizenden euro’s) Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Baten Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Lasten Bedrijfsresultaat Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Resultaat Lopende kosten ratio* Ratio illiquide beleggingen ultimo** Groen belegd vermogen ultimo
2014
2013
2012
2011
2010
617.242 10.859 16.424 -7.795 -5.404 3.225 16.164 19.389 0,89% 79,1% 70,4%
650.025 11.644 15.759 -187 -7.116 8.456 -7.415 1.041 1,28% 77,5% 74,1%
495.317 8.733 13.880 -6.121 -5.771 1.988 -2.032 -44 1,22% 71,6% 68,4%
492.524 8.525 14.686 157 -6.410 8.433 3.764 12.197 1,27% 75,5% 71,6%
558.007 9.712 16.926 -64 -6.813 10.048 -7.734 2.315 1,16% 80,6% 77,1%
Per aandeel (bedragen in euro’s) Intrinsieke waarde ultimo Resultaat ***
2014
2013
2012
2011
2010
56,84 1,80
55,82 0,10
56,72 0,00
57,78 1,41
57,46 0,24
1 jaar
3 jaar gem.
5 jaar gem.
10 jaar gem.
Sinds oprichting gem.
3,2% 5,1%
1,1% 3,0%
1,2% 3,3%
1,8% 4,1%
2,6% 5,0%
Rendement Triodos Groenfonds (inclusief herbelegging van dividend)
Intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel Intrinsieke waarde inclusief fiscaal voordeel****
* De lopende kosten ratio betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden, exclusief de kosten van beleggingstransacties en de interestkosten gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde gedurende de desbetreffende periode. Meer informatie is beschikbaar op pagina 52. ** Som van illiquide beleggingen gedeeld door fondsvermogen per ultimo verslagperiode. *** Het resultaat per aandeel wordt bepaald op basis van het gedurende de verslagperiode gemiddeld aantal geplaatste aandelen. **** Dit fiscaal voordeel is maximaal 1,9% per jaar van de waarde van de aandelen op 1 januari tot een maximum van EUR 56.420 (2014) per belastingplichtige. Meer informatie is beschikbaar op pagina 40.
Inhoud
Pagina
Groen beleggen
6
Bericht van de Raad van Commissarissen
7
Verslag van het bestuur
8
Algemene gegevens
26
Jaarrekening 2014 Triodos Groenfonds NV
28
Overige gegevens
54
Personalia 60 Adres en colofon
63
5
Groen beleggen wordt belegd in projecten die door de overheid zijn erkend als groen en die aan de duurzame beleggingscriteria van Triodos Bank voldoen. Het belastingvoordeel voor beleggers bedraagt maximaal 1,9% van de waarde van de aandelen, met een maximum van EUR 56.420 (2014), boven op het fondsrendement.
Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds biedt beleggers die bewust met hun geld willen omgaan, de mogelijkheid rechtstreeks bij te dragen aan een groen en duurzaam Nederland.
Triodos Groenfonds is een initiatief van Triodos Bank. Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Triodos Groenfonds richt zich binnen die missie met name op de zorg voor de aarde. Dat doet het fonds door duurzame initiatieven te financieren voor een schoner milieu, een prettiger leefomgeving en duurzame voedsel- en energiebronnen, voor nu en in de toekomst.
Triodos Groenfonds is in juni 1998 ontstaan uit een fusie van drie groene beleggingsfondsen van Triodos Bank: het Biogrond Beleggingsfonds (opgericht in 1990), het Windfonds (1993) en het Groene Beleggingsfonds (1995). Triodos Groenfonds heeft aan de wieg gestaan van de Regeling groenprojecten van de Nederlandse overheid. Deze regeling bestaat sinds 1995 en maakt het particuliere beleggers mogelijk onder aantrekkelijke financieringsvoorwaarden te investeren in projecten die de ontwikkeling en het behoud van natuur en milieu bevorderen. Triodos Groenfonds was een van de eerste beleggings fondsen met de officiële status van maatschappelijke beleggingsinstelling onder deze regeling. Ten minste 70% van het eigen vermogen
1,9% fiscaal voordeel voor beleggers bovenop het fondsrendement
6
Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de aandeelhouders van Triodos Groenfonds
De Raad is tevreden over het gevoerde beleid van het bestuur. Met het bestuur is constructief van gedachten gewisseld over de te volgen koers.
Graag bieden wij u het jaarverslag 2014 van Triodos Groenfonds NV aan. Het jaarverslag bestaat uit het verslag van het bestuur, de jaarrekening en de overige gegevens. De jaarrekening over 2014 is goedgekeurd door KPMG Accountants NV. De controleverklaring is onder de overige gegevens in dit jaarverslag opgenomen.
Zeist, 7 april 2015 Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter) Jules Kortenhorst Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren
De Raad heeft deze jaarrekening conform de regelgeving en de statuten van het fonds ondertekend. Het boekjaar 2014 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR 19.389.000. De Raad van Commissarissen stelt voor decharge te verlenen aan het bestuur en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar. De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest. De Raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Daarbij hielden de commissarissen actief toezicht op het door de directie gevoerde beleid ten aanzien van dubieuze debiteuren. Ook het beleid dat het fonds voert met betrekking tot overeenkomsten met gelieerde partijen was onderwerp van aandacht. Hetzelfde geldt voor de wijzigingen in wet- en regelgeving en de risicobeheersing van het fonds. Daarnaast kwamen het halfjaarverslag, het jaarverslag, de marketingstrategie van het fonds aan de orde. Ook is over de samenstelling, het functioneren en de educatie van de Raad gesproken. Ten behoeve van die educatie heeft een van de vergaderingen van de Raad plaats gehad op een biologische boerderij – klant van Triodos Groenfonds. Tot slot heeft de Raad uitgebreid met het bestuur gesproken over de distributie van het fonds.
7
Verslag van het bestuur EUR 3,2 miljoen, plus de ongerealiseerde waardestijging van EUR 16,2 miljoen. Exclusief fiscaal voordeel is het rendement op basis van de intrinsieke waarde 3,2%. Inclusief fiscaal voordeel bedraagt het maximale rendement voor de belegger 5,1% van de waarde van de aandelen, met een maximum van EUR 56.420 (2014).
Triodos Groenfonds kende in 2014 een groot aantal nieuwe financieringen toe, vooral in de markt van duurzame energie en biologische landbouw. Ook werden de eerste twee duurzame energie financieringen in opkomende markten goedgekeurd. Dit was een belangrijke stap voor Triodos Groenfonds. Ook buiten Nederland wil Triodos Groenfonds fossiele energie vervangen door schone energie en meer inwoners toegang geven tot energie. Deze nieuwe financieringen konden echter niet verhinderen dat Triodos Groenfonds op 18 december tijdelijk de uitgifte van nieuwe aandelen opschortte. Het afgelopen jaar zijn er meer aflossingen gedaan dan in voorgaande jaren, waarbij door het naderen van de fiscale peildatum van 1 januari de instroom sterk toenam. Deze situatie leidde ertoe dat het criterium voor groene beleggingsinstellingen – minimaal 70% belegd in groenverklaarde projecten – in het gedrang kwam en het fonds de status van groene beleggingsinstelling zou kunnen verliezen. Door het fonds tijdelijk te sluiten is Triodos Groenfonds per ultimo december 2014 70,4% groen belegd en voldoet aan de eis van de Regeling Groenprojecten. Op 5 maart 2015 hervatte Triodos Groenfonds de uitgifte van aandelen. De verwachting om uit te komen op een fondsvermogen gelijk aan dat per ultimo 2013 is hierdoor niet uitgekomen. Het fondsvermogen van Triodos Groenfonds daalde van EUR 650 miljoen (eind 2013) naar EUR 617 miljoen (eind 2014). Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het resultaat over 2014 bedraagt EUR 19,4 miljoen. Dit is het saldo van het bedrijfsresultaat van
Europese regelgeving Voor Triodos Investment Management BV, beheerder van Triodos Groenfonds, stond 2014 in het teken van het voldoen aan de eisen die nieuwe Europese regelgeving, gevat in de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) aan haar stelt. Zo zijn de statuten en het prospectus aangepast en is er een bewaarder voor het fonds aangesteld. Deze bewaarder, BNP Paribas Securities Services S.C.A., houdt onder andere toezicht op de beleggingen en de cashflows van het fonds. Ook zijn verscheidene vormen van intern beleid zoals risicobeheersing, waarderingsbeleid en liquiditeitenbeheer afgestemd op de vereisten van de AIFMD. Hierdoor opereert Triodos Groenfonds in lijn met deze nieuwe regels.
Marktontwikkelingen De duurzame sector is volop in beweging. Dit is onder meer terug te zien in de positieve ontwikkeling van de Regeling groenprojecten in 2014. Zowel het aantal groenverklaringen als het volume in euro's aan afgegeven groenverklaringen was hoger dan het jaar hiervoor. In 2014 werden 381 groenverklaringen afgegeven (2013: 338), met een totaal volume van EUR 695 miljoen (2013: EUR 660 miljoen). Het
EUR 617 miljoen fondsvermogen ultimo 2014 8
Marktontwikkelingen per sector
grootste aantal verklaringen werd verstrekt in de sector zonne-energie (193), gevolgd door biologische landbouw (89). Het grootste volume werd toegekend aan de sectoren windenergie (EUR 244 miljoen), nuttige toepassing van restwarmte (EUR 177 miljoen) en biologische landbouw (123 miljoen). Triodos Groenfonds is actief in al deze sectoren. Door de ministeries van Infrastructuur & Milieu, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken is besloten om de Regeling groenprojecten te actualiseren naar de huidige tijd en beleidsprioriteiten. De laatste update dateert van 2010. Het doel is om de aangepaste update eind 2015 te publiceren. Triodos Groenfonds verwacht dat deze update nieuwe kansen voor de markt én voor het fonds zal creëren. Die kansen liggen met name op het gebied van circulaire economie, opslag van elektriciteit en duurzame bouw.
Duurzame energie In 2014 zijn de effecten van het in 2013 afgesloten SER Energieakkoord nog niet goed zichtbaar. Hoewel het Energieakkoord breed wordt gedragen, vergt de implementatie tijd. Vooral duurzame-energie projecten kennen een lange ontwikkelingstijd. Een positieve ontwikkeling in 2014 is de verdere uitbreiding van het budget van de Subsidieregeling Duurzame Energie (SDE), naar in totaal EUR 3,5 miljard. Net als in 2013 is er aan veel windenergieprojecten SDE-subsidie toegekend. Naast wind wordt er ook een sterke groei aan zonnestroomprojecten verwacht. Het ruime SDE-budget werd in 2014 met meer dan EUR 1,7 miljard overschreven, onder andere door veel zonnestroomprojecten. Deze SDE-toekenningen zorgen de komende jaren naar verwachting voor een sterke groei in het opgesteld vermogen. In 2014 werd er voor 162 megawatt aan windenergievermogen bijgeplaatst. Dat is minder dan de 303 megawatt in 2013. In 2015 en 2016 worden echter grote nieuwe windparken in Nederland opgeleverd, waaronder windpark Westermeerwind en windpark Noordoostpolder. Met vermogens van respectievelijk 144 en 429 megawatt gaan deze windparken voor een flinke groei in het opgesteld vermogen zorgen. De windopbrengst (en daarmee de bijbehorende rendementen) was in 2014 iets hoger dan het jaar daarvoor. Met 95% lag de gemiddelde windopbrengst net als in 2013 echter onder het langjarig landelijk gemiddelde. Naast de opwekking van duurzame elektriciteit staat energiebesparing hoog op de (politieke) agenda. Ook Triodos Groenfonds streeft ernaar om in 2015 meer projecten op het gebied van energiebesparing te financieren. De kennis en ervaring die het fonds op dat vlak heeft opgedaan, kan in de komende jaren verder worden uitgebouwd.
De ontwikkeling van de duurzame sector biedt veel mogelijkheden voor Triodos Groenfonds. Tegelijkertijd neemt de aandacht voor risico’s toe. Dit komt door de economische situatie en de maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland, Europa en wereldwijd. Zo heeft de wereldwijde daling van de olie- en elektriciteitsprijzen invloed op de (duurzame) energiesector. Het beleggingsteam moet continu alert zijn op deze ontwikkelingen en hierop anticiperen in de kredietverlening. Een andere trend is het ontstaan van vele nieuwe kleinere (burger)initiatieven; een ontwikkeling die we terugzien in een zeer sterke toename van het aantal aanvragen voor een groenverklaring en groenfinanciering voor zonprojecten. Gelet op haar missie neemt Triodos Groenfonds deze initiatieven serieus voor financiering in overweging. De sector moet zich nog wel verder ontwikkelen om een efficiënte wijze van financiering mogelijk te maken, bijvoorbeeld door bundeling en standaardisatie. Tot nu toe vereist dit nog veel werk met vaak hogere risico’s voor relatief kleine projecten.
Opkomende markten Klimaatproblematiek houdt niet op bij grenzen en een stabiele energievoorziening is van groot belang, ook voor de economieën van opkomende markten.
9
biologisch vlees en zuivel. De vraag overstijgt zelfs het aanbod en om de huidige tekorten op te vangen worden biologisch vlees en zuivel geïmporteerd uit andere Europese landen. In de Nederlandse markt is dus ruimte voor uitbreiding en omschakeling. In tegenstelling tot de gangbare melk, stijgt de prijs van biologische melk. Deze belangrijke ontwikkeling biedt nieuwe (export)kansen, net als de afzet van zuivelproducten van biologische geitenmelk. Wat de biologische akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt betreft, speelt Nederland een steeds grotere rol op Europees niveau. Dat biedt kansen voor de sector, maar vraagt ook om meer ondernemerschap en goede kennis van de Europese markt. Daarnaast zien we dat telers inzetten op de lokale verkoop van nicheproducten zoals vergeten groenten. Het blijft belangrijk dat de gehele biologische sector de productie en de spreiding van de afzet goed op de afzetkanalen afstemt.
Bedrijven en particulieren in opkomende markten worden vaak geconfronteerd met een tekort aan energie en capaciteitsproblemen in de energiesector waardoor vraag en aanbod van elektriciteit niet in evenwicht zijn en leiden tot uitval van energie levering. Hoewel in deze landen natuurlijke bronnen als wind, zon en water ruim voorhanden zijn, is het aandeel wind- en zonne-energie in de productie van elektriciteit in opkomende markten op dit moment nog zeer beperkt. Triodos Groenfonds heeft ruime ervaring op dit gebied en ziet goede mogelijkheden om in samenwerking met ontwikkelingsbanken en multilaterale instellingen een rol te spelen om het aandeel duurzame energie in deze landen te vergroten. Dat kan vaak op een gezonde basis, omdat de productie condities (windaanbod en aantal zonne-uren) gunstig zijn en de alternatieven (geïmporteerde fossiele brandstoffen) kostbaar. De projecten zijn daardoor veelal mogelijk zonder- of met slechts beperkte subsidies.
Duurzaam bouwen De vastgoedsector is zich er steeds meer van bewust dat de verduurzaming van panden zowel een energetische als maatschappelijke meerwaarde heeft. Hoewel, over het algemeen, weinig financiering voor vastgoed beschikbaar was, wist duurzame herbestemming zich in positieve zin verder te onderscheiden. Door de aanscherping per 1 januari 2015 van de energieprestatiecoëfficient wordt de uitdaging om bestaande bebouwing te verduurzamen steeds groter. Andere bepalende factoren voor 2015 zijn een toenemend aanbod van vastgoed en overfinanciering door een dalende marktwaarde. Kansrijke projecten in de speerpuntsectoren monumenten, maatschappelijk vastgoed en transformatie blijven echter financierbaar. De verduurzaming van bestaande gebouwen resulteert niet alleen in de verbetering van het energielabel. Leegstaande industriële monumenten en kantoorpanden krijgen ook een andere bestemming en/of functie op het gebied van zorg, wonen en cultuur. Deze ontwikkeling is in lijn met de visie van Triodos Groenfonds.
Naast onbekendheid met duurzame energie ontbreekt het in opkomende markten soms aan kennis van de structurering van dit soort projecten, is er een beperkt aantal ervaren projectontwikkelaars en is het vaak lastig om alle belanghebbenden op één lijn te krijgen. Ontwikkelingsbanken en multilaterale instellingen uit ons netwerk zijn goed uitgerust om dit soort problemen op te lossen en door samenwerking met hen kan Triodos Groenfonds op een solide manier bijdragen aan de groei van duurzame energie in opkomende markten. Dit heeft een grote impact op de verduurzaming en leefbaarheid van het land (CO2 besparing) en lagere energie rekeningen voor de bevolking. Door deze projecten met een financiering te ondersteunen hoopt Triodos Groenfonds een voorbeeld te zijn voor andere, liefst ook lokale, private financiers om ook te starten met het financieren van duurzame energie. Biologische landbouw De marktperspectieven voor de biologische sector zijn blijvend positief door de groeiende vraag naar
10
Financieringen per 31 december 2014* (bedragen in duizenden euro’s)
Aantal projecten
Nominale waarde
Reële waarde
Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig
40 9 8 9
162.191 6.410 10.735 40.298
174.215 7.200 4.796 44.397
Totaal duurzame energie
66
219.634
230.608
51 21 18 20 12 7 12 – 15
24.635 13.156 14.905 11.229 15.289 4.950 4.754 83 5.545
26.366 14.662 8.755 9.437 16.262 5.266 4.347 84 5.905
156
94.546
91.084
Handel biologische producten Slagerijen/slachterijen Groothandel Overig
2 1 1
74 198 181
81 201 188
Totaal handel biologische producten
4
453
470
Biologische voedingverwerkende bedrijven
5
1.645
1.763
165
96.644
93.317
Duurzame kantoren Duurzame woningen
3 17
9.083 67.248
11.276 72.301
Totaal duurzaam bouwen
20
76.331
83.577
3
57.220
59.885
254
449.829
467.387
Duurzame energie (48,8%)
Biologische landbouw (21,5%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Zorgboerderijen Fruitboomteelt Bosbouwbedrijven Overig Totaal biologische landbouwbedrijven
Totaal biologische landbouw
Duurzaam bouwen (17,0%)
Natuur en landschap (12,7%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden
* Het totaal van de financieringen plus de portefeuille duurzame obligaties is gelijk aan het totaal van de beleggingen volgens de balans. 11
12
LAKE TURKANA WIND PARK Het windpark Lake Turkana in Kenia bestaat uit 365 windturbines op een van de meest windrijke locaties op aarde, waardoor het zeer kosten efficiënt duurzame energie kan produceren . Het park bestrijkt zo’n 60 hectare en voegt met een capaciteit van ongeveer 310 MW circa 20%toe aan het huidige opgestelde vermogen in Kenia. Het park zal eind 2017 operationeel zijn. Triodos Groenfonds financiert projecten die bijdragen aan de vergroening van de maatschappij. Sinds kort zijn dit in beperkte mate ook projecten in opkomende landen, zoals het project in Kenia waarbij zowel het milieu als de lokale bevolking profiteren van de opwekking van duurzame energie.
13
Beleggingen
Natuur en landschap De overheid faciliteert steeds minder als het om de ontwikkeling van natuur gaat en naar verwachting blijft dit zo. Daardoor wordt de vraag naar nieuwe verdienmodellen om natuur te kunnen financieren, steeds actueler. Dat geldt ook voor de rol van Triodos Groenfonds als financier. Natuurbeherende organisaties en verenigingen kijken steeds vaker naar de agrarische sector als voorbeeld. In Nederland is een tekort aan landbouwgrond, terwijl de behoefte aan deze grond juist groeit. Om op een verantwoorde manier meer te produceren, gaan boeren op zoek naar alternatieven. Zij zijn steeds meer geïnteresseerd in mogelijkheden om hun activiteiten uit te breiden en op andere manieren omzet te genereren. Sinds vorig jaar zien we ook dat natuurbeherende organisaties op een andere manier natuurgronden beheren. Zij werken vaker samen met (biologische) boeren die verantwoordelijk worden voor het natuurbeheer en daarvoor een vergoeding ontvangen. De natuurbeherende organisatie gedraagt zich steeds meer als ondernemer en helpt de boer om de natuurgrond te laten bijdragen aan het verdienmodel van het bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van voederwaarde van de grond. Voor de boer geldt dat hij met respect omgaat met de waarden van de natuur. Zo voorziet de natuurbeheerder in ‘goed rentmeesterschap’ en past de (natuur)boer zijn bedrijfsopzet aan de natuurgronden aan om rendabel te zijn.
Per 31 december 2014 is 70,4% van het fondsvermogen van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2013: 74,1%). Daarnaast is 5,0% van het fondsvermogen belegd in leningen zonder groenverklaring. Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedraagt de totale financieringsportefeuille 75,4%. Over heel 2014 werd voor EUR 124 miljoen afgelost (2013: EUR 68 miljoen) en voor EUR 79 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd. Dit is EUR 10 miljoen minder ten opzichte van het jaar daarvoor (2013: EUR 89 miljoen), exclusief de van BNP-Paribas Groenfonds overgenomen leningen. Daarnaast werd er in 2014 voor EUR 45,4 miljoen aan nieuwe leningen gecommitteerd die nog niet uitgekeerd konden worden. Deze doorgaans grote infrastructurele projecten hebben te maken met langere looptijden en implementatietrajecten. Deze leningen worden alsnog uitgekeerd in 2015 en de jaren daarna. Triodos Groenfonds heeft bovendien een stevige pijplijn ontwikkeld voor 2015. De uitgekeerde leningen in 2014 werden voornamelijk verstrekt in de sectoren duurzame energie en biologische landbouw. Dit is terug te zien in de sectorverdeling: vooral het aandeel biologische landbouw en duurzame energie nam toe. Duurzame energie De totale nominale waarde van de uitstaande financieringen in duurzame-energieprojecten daalde naar EUR 220 miljoen (2013: EUR 237 miljoen). Dit kwam vooral door aflossingen van enkele grotere leningen voor onder andere warmtenetten in de sector ’overig’. Procentueel steeg het aandeel duurzame energie van 47,4% naar 48,8%, met het grootste belang in windenergie (36,0%). Het aandeel windenergie steeg nominaal van EUR 149 miljoen naar EUR 162 miljoen. Het aandeel van andere vormen van duurzame energie daalde van 15,3% naar 12,8% van de financieringsportefeuille door de eerdergenoemde aflossingen.
Sectorverdeling per 31 december 2014*
Duurzame energie 48,8% Biologische landbouw 21,5% Duurzaam bouwen 17,0% Natuur en landschap 12,7%
* Op basis van nominale waarde
14
vermogen van 6.000 megawatt wind op land en 4.500 megawatt wind op zee in 2020 - moet er de komende jaren veel windenergie gerealiseerd worden. Triodos Groenfonds verwacht in 2015 dan ook een aantal (grote) windparken te financieren. Uiteraard wordt hierbij rekening gehouden met het maatschappelijk draagvlak voor windenergie en dalende stroomprijzen. Deze thema’s zijn nu actueler dan ooit. Zo wordt bij de financiering van windparken ook naar de totstandkoming van deze windparken gekeken. De ontwikkeling van toekomstige elektriciteitsprijzen wordt nauwlettend gevolgd. Hierbij vertrouwt het fonds op zijn eigen expertise, maar gebruikt het ook publicaties van externe experts. Ontwikkelingen in elektriciteitsprijzen kunnen leiden tot aanpassingen van de financieringsvoorwaarden. In 2015 worden naar verwachting ook enkele grotere zonnestroomprojecten gerealiseerd en wordt de WKO-portefeuille verder uitgebouwd. Het aandeel van zonne-energie in de portefeuille zal naar verwachting stijgen. Ook het aandeel energiebesparing dat in 2014 in de portefeuille is opgenomen, zal in 2015 geleidelijk verder groeien.
Net als in 2013 heeft Triodos Groenfonds in 2014 leningen verstrekt voor de realisatie van verschillende windparken. Een voorbeeld is Windpark Sabina-Henricapolder, een samenwerking tussen Eneco en lokale agrariërs. Dit windpark is eind 2014 opgeleverd en voorziet naar verwachting ruim 5.200 huishoudens van groene stroom. Een ander voorbeeld is Windpark Westermeerwind, dat mede-gefinancierd wordt door onder andere Rabobank, ING en ASN Bank. Triodos Groenfonds levert samen met Triodos Bank een bijdrage aan de realisatie van dit grootste windpark van Nederland. Naast wind heeft Triodos Groenfonds enkele zonnestroomprojecten gefinancierd, waarmee bijvoorbeeld zonnestroom op scholen mogelijk wordt gemaakt. Daarnaast werden weer enkele warmte-koudeopslagprojecten (WKO) gefinancierd van bekende ontwikkelaars in WKO-systemen. Triodos Groenfonds financiert ultimo 2014 66 duurzame-energieprojecten met een totaal vermogen van ruim 497 megawatt (ultimo 2013: 65 projecten met 356 megawatt), waarvan het grootste deel windenergie is. Projecten in ontwikkeling of aanbouw (> 180 megawatt) zijn hierin nog niet meegenomen. Deze duurzame-energie-installaties samen produceerden in 2014 ruim 856 miljoen kilowattuur (kWh) groene energie. Dat is goed voor het elektriciteitsgebruik van ongeveer 245.000 Nederlandse huishoudens en levert een besparing op van ruim 320.000 ton CO2-uitstoot per jaar. Hierin is de CO2-besparing ten gevolge van de warmtedistributienetten ook nog niet (volledig) meegenomen, omdat de capaciteit grotendeels nog in aanbouw was en daarmee de besparing nog niet gerealiseerd. Met de financiering van 40 windprojecten is Triodos Groenfonds betrokken bij 13% van het per ultimo 2014 in Nederland op land opgestelde windproductievermogen (2013: 13%). Het totale windenergievermogen in Nederland groeide in 2014 met 162 megawatt naar 2.847 megawatt. Daarvan heeft 228 megawatt betrekking op offshore windprojecten.
Duurzame energie in opkomende markten In de tweede helft van 2013 heeft het bestuur het voorstel van de fondsmanager goedgekeurd om op beperkte schaal activiteiten te ontplooien op het gebied van duurzame energie projecten in opkomende markten. Conform het prospectus mag maximaal 10% van het fondsvermogen in opkomende markten belegd worden. Triodos Groenfonds is in haar netwerk actief duurzame energieprojecten gaan acquireren. Dit heeft geleid tot een goede pijplijn van projecten, het goedkeuren en contracteren van de eerste twee duurzame energiefinancieringen in 2014 en een goedkeuring van een derde project in januari 2015. Het eerste project is een 300 megawatt windpark in Kenia (waarvoor een groenverklaring is verkregen), het tweede een 82 megawatt waterkrachtcentrale in Nepal en het meest recente project is een 70 megawatt zonne-energiecentrale in Honduras. In deze drie projecten wordt samengewerkt met
De duurzame-energieportefeuille zal in 2015 naar verwachting groeien. Om de doelstellingen uit het Energieakkoord te kunnen behalen - een opgesteld
15
verdienmodel. Een ander voorbeeld van de financiering van een duurzame toekomst is de aankoop van pachtgrond door biologisch melkgeitenbedrijf ’‘t Rijperwapen’. Met deze aankoop is de grond voor een lange termijn als productiemiddel beschikbaar. In de biologischdynamische akker- en tuinbouw heeft Triodos Groenfonds het bedrijf ’De Lepelaar’ van de familie Schrijver en Joris Kollewijn gefinancierd voor de aankoop van 23,5 hectare grond, dat omgeschakeld wordt naar biologisch-dynamische grond.
(ontwikkelings)instellingen met een goede reputatie en ervaring in de betreffende landen: respectievelijk African Development Bank, de Nederlandse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelings landen (FMO) en de International Finance Corporation (IFC, onderdeel van de Wereldbank). De lokale impact is significant; de energiesector in zowel Kenia, Nepal als Honduras heeft een tekort aan opwekkingscapaciteit en de drie duurzame energieprojecten helpen dit tekort te verminderen. Daarbij is de impact op het milieu tot een minimum beperkt. De projecten zijn bovendien economisch haalbaar zonder (of met zeer beperkte) subsidies. De financiering van de drie projecten bedraagt gecombineerd minder dan 3% van het totale fondsvermogen en heeft een goede diversificatie (drie technologieën, drie partners, drie continenten). Verwacht wordt dat het fonds in 2015 een aantal soortgelijke projecten kan contracteren waarmee de spreiding in de portefeuille en de positieve impact in opkomende markten verder vorm kan worden gegeven.
Het jaar 2015 is het internationaal jaar van de bodem, waarin aandacht wordt gevraagd voor het herstel van de vruchtbare laag op onze aarde. Volgens Triodos Groenfonds is biologische (dynamische) landbouw de best beschikbare methode om aan dat herstel bij te dragen. Het is dan ook onze ambitie om de groeimogelijkheden in de primaire biologische sector met kredietverlening te faciliteren. Daarom verwachten wij in 2015 in de grondgebonden biologische landbouw, vooral in de akkerbouw en melkveehouderij, een aantal grotere financieringen te verstrekken.
Biologische sectoren
Duurzaam bouwen
Het bedrag dat Triodos Groenfonds aan ondernemers in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie heeft geleend, steeg in 2014 tot EUR 96,6 miljoen (2013: EUR 95,3 miljoen). Het aandeel van deze sector in de portefeuille van het fonds steeg daarmee naar 21,5% (2013: 19,0% ).
Het volume van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen daalde in 2014 naar EUR 76,3 miljoen (2013: EUR 95,5 miljoen). Daarmee maakt deze sector nu 17,0% uit van de beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds (2013: 19,1%). De afname werd voornamelijk veroorzaakt door enkele grote aflossingen. In 2014 werden enkele mooie impactvolle nieuwe leningen uitgekeerd, waaronder aan Huize Compostel. Triodos Groenfonds is medefinancier van deze in 2014 opgeleverde herontwikkeling van de als de Ubica-panden bekendstaande monumentale panden aan de Ganzenmarkt in de historische Utrechtse binnenstad. Deze twee panden danken hun naam aan de matrassenfabriek die er van 1931 tot 1990 gevestigd was. Nadat de matrassenfabriek verdween, namen krakers het pand over. De panden werden in 2013 onbewoonbaar verklaard maar na een grondige renovatie doen ze sinds medio 2014 dienst als hotel. Het Mother Goose hotel heeft een
In 2014 zijn er uitkeringen gedaan aan nieuwe relaties en aan bestaande klanten die de kredietfaciliteiten gebruikten om het bedrijf verder uit te breiden, te moderniseren of om bedrijfsovername mogelijk te maken. Daarmee zetten deze (biologische) landbouwbedrijven een volgende stap naar een duurzame toekomst. Een voorbeeld van een nieuw project is ’Kijkboerderij ’t Hoogeveld’, een natuurboerderij met zoogkoeien op circa 600 hectare veenweide in Noord-Drenthe. Deze ondernemers laten zien dat zij in samenwerking met een natuurorganisatie, het beheer van natuur in het agrarische bedrijf integreren en daarmee bijdragen aan het
16
Natuur en landschap
spectaculair uitzicht op de Dom en telt 23 prachtige kamers die hun unieke karakteristieke details hebben behouden en een kijkje geven in de rijke geschiedenis van de panden. Op de begane grond is een grand café gevestigd. Met de herontwikkeling hebben deze panden niet alleen een nieuwe bestemming gekregen, de renovatie is ook uitgevoerd met de meest moderne technieken op het gebied van duurzame bouw. Het resultaat is een groen en duurzaam hotel en grand café met alle comfort van deze tijd. Noemenswaardig is ook het succes van de herbestemming en renovatie van de voormalige tramremise in Amsterdam Oud-West, beter bekend als ‘De Hallen’. Bijzonder aan de herontwikkeling van dit industriële rijksmonument is dat het complex na oplevering een energielabel A heeft en dat het een combinatie van maatschappelijke en culturele functies huisvest. Reeds voor de officiële openstelling van De Hallen, kwamen er aanzienlijk meer bezoekers dan men verwacht had. Met dergelijke projecten wordt de vastgoedmarkt zich meer en meer bewust van de maatschappelijke en financiële meerwaarde van duurzame nieuwbouw en renovatie.
Triodos Groenfonds heeft ultimo 2014 EUR 57,2 miljoen geïnvesteerd in de sector natuur en landschap (2013: EUR 72,7 miljoen). Dat is gelijk aan 12,7% van de portefeuille (2013: 14,5%). Deze daling wordt veroorzaakt door aflossingen van enkele grotere natuurprojecten. Triodos Groenfonds financiert nieuwe natuurprojecten met name in de biologische landbouwsector (zie hierboven). Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle leningnemers op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. De oorspronkelijke systematiek van risicoklasses 1 tot en met 5 (waarbij 1 staat voor het laagste risico en 5 voor het hoogste) is vervangen door een meer verfijnde systematiek met risicoklasses 1 tot en met 14. In het staafdiagram hieronder wordt per risicocategorie het volume van de portefeuille als percentage van het totaal weergegeven. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 14 voor het hoogste risico. Ten opzichte van vorig jaar is de kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds vrijwel onveranderd. Circa 60% van de leningen heeft een zeer laag tot laag risicoprofiel, 30% een
Risicoclassificatie per 31 december 2014
30
% ultimo 2014 ultimo 2013
20
10
0 1
2
3
4
5
6
7
8 17
9
10
11
12
13
14
18
DE HALLEN Triodos Groenfonds is een van de financiers van de herontwikkeling van De Hallen, een voormalige tramremise in Amsterdam-West. Het Hallencomplex huisvest een mix van commerciële- en maatschappelijke functies en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan een nieuwe, prettige en levende plek in de wijk die nieuwe energie in de wijkeconomie van (Oud) West kan brengen. Het industriële rijksmonument stamt uit het begin van de twintigste eeuw en bestaat uit 1600 vierkante meter. De langgerekte hallen zijn kenmerkend voor dit gebouw met hoge architectonische en cultuurhistorische waarde. In Nederland is dit de enige remise die nog in deze vorm geconserveerd bleef.
19
zijn afgeschreven. Deze twee projecten maakten het grootste deel uit van de totale afschrijvingen van EUR 7,1 miljoen. Deze afschrijvingen waren eerder reeds geheel voorzien. De vrijval ter hoogte van EUR 0,9 miljoen betreft enkele posten waar de getroffen voorziening uiteindelijk niet geheel nodig bleek.
normaal risicoprofiel, 4% heeft een hoog risicoprofiel en 6% heeft risicoklasse zeer hoog (intensief en bijzonder beheer). Met circa 10% bleef de exposure op een hoog en zeer hoog risico procentueel ongeveer gelijk. Voorzieningen dubieuze debiteuren
De portefeuille dubieuze debiteuren, in het bijzonder de glastuinbouw, biomassavergistingsinstallaties en varkenshouderijen worden nauwgezet gemonitord en gemanaged. Afgezien van de sectoren glastuinbouw en biomassavergisting zijn de voorzieningen voor kredietrisico relatief beperkt en in lijn met de verwachtingen van de directie.
De voorziening voor kredietrisico bedroeg ultimo 2014 EUR 16,7 miljoen (2013: 17,5 miljoen). Dit is 3,7% (2013: 3,5%) van het totaal uitstaande nominale krediet en 2,7% (2013:2,7%) van de intrinsieke waarde van het fonds. Daarmee is het niveau vrijwel onveranderd ten opzichte van vorig jaar. De mutaties in de voorzieningen gedurende 2014 bestaan uit een dotatie van EUR 7,2 miljoen, afboekingen ter hoogte van EUR 7,1 miljoen en vrijval van een aantal voorzieningen ter hoogte van EUR 0,9 miljoen.
Liquiditeitenbeheer Triodos Groenfonds is wettelijk verplicht voldoende liquiditeiten of andere direct opeisbare tegoeden aan te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen.
De dotatie bestaat voor het grootste deel uit een additionele voorziening in de sector glastuinbouw. De marktsituatie in deze sector verslechterde in 2014 zodanig, dat de beoogde ommekeer niet kon worden gerealiseerd en er niet aan de rente- en aflossingsverplichtingen kon worden voldaan. Door de situatie in de markt verminderde de waarde van de grond en de kassen die het onderpand voor de leningen vormen sterk. Dit leidde in 2014 tot een significante additionele voorziening van EUR 5,4 miljoen. In de varkenssector presteert een aantal middelgrote biologische varkensboeren minder goed dan oorspronkelijk verwacht. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op de waarde van het vastgoed in deze sector, die als onderpand dient voor de leningen van Triodos Groenfonds. Het fonds heeft daarom in 2014 ook in deze sector additionele voorzieningen moeten treffen. Deze waren in omvang relatief beperkt. Er werden vier nieuwe dubieuze debiteuren opgenomen, waarvoor een (relatief beperkte) voorziening diende te worden genomen, met name in de landbouwsector.
Het fonds begon het jaar met 20,3% liquiditeiten. Op 31 december 2014 werd 20,9% van het eigen vermogen in liquiditeiten aangehouden. Gemiddeld (ongewogen) bedroeg het percentage liquiditeiten in 2014 17,2%. Deze liquiditeiten worden deels belegd in beursgenoteerde obligaties van (financiële of overheids-) instellingen met een voldoende duurzaam karakter en deels aangehouden op spaarrekeningen tegen marktconforme condities. Daarnaast belegt Triodos Groenfonds een deel van haar middelen in deposito’s die worden aangehouden bij financiële instellingen. Per ultimo december was dit 2,8% van het fondsvermogen. Deze deposito’s zijn niet direct opvraagbaar en zijn daarom geen onderdeel van het percentage liquide middelen.
Resultaat
Het fonds heeft in 2014 twee kredieten afgeboekt ter hoogte van EUR 6,4 miljoen. Deze waren verstrekt aan twee biomassavergistingsprojecten die zich inmiddels in uitwinning bevinden en definitief
Financieel resultaat Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille.
20
opzichte van 31 december 2013 (EUR 55,82). Deze stijging wordt veroorzaakt door het bedrijfsresultaat en de eerder genoemde renteontwikkelingen, minus de dotatie aan de voorzieningen voor dubieuze debiteuren. Het rendement voor beleggers in Triodos Groenfonds over het afgelopen jaar bedraagt 3,2% (2013: 0,1%). Dit is inclusief het in 2014 uitgekeerde dividend van EUR 0,78 per aandeel (1,4%). Beleggers in Triodos Groenfonds konden daarnaast in 2014 in aanmerking komen voor een fiscaal voordeel van maximaal 1,9% van de waarde van de aandelen, met een maximum van EUR 56.420 (2014), boven op het fondsrendement. Inclusief het maximale fiscale voordeel was het rendement voor de belegger over 2014 5,1%. De duration van Triodos Groenfonds bedroeg ultimo 2014 2,9 (ultimo 2013: 2,5). Gezien de lage rentestand, streeft het bestuur ernaar de duration onder de 3 te houden, om de rentegevoeligheid niet te veel te laten oplopen.
Over 2014 bedraagt het resultaat van het fonds afgerond EUR 19,4 miljoen. Dit is het saldo van het bedrijfsresultaat van EUR 3,2 miljoen plus de ongerealiseerde waardestijging van EUR 16,2 miljoen. Het bedrijfsresultaat bestaat uit de rente- en andere gerealiseerde inkomsten verminderd met de totale fondskosten. De opbrengsten uit beleggingen en liquide middelen over 2014 bedroegen EUR 16,4 miljoen. Dit is zowel in absolute termen als procentueel ten opzichte van de gemiddelde omvang van de leningenportefeuille hoger dan in 2013 (EUR 15,8 miljoen). De lage rente heeft gezorgd voor sterk gedaalde vergoeding op de liquide middelen. Desondanks is er sprake van een stijging van het bedrijfsresultaat als gevolg van hogere fee-inkomsten bij het afsluiten van nieuwe leningen en ontvangen boeterente in verband met vervroegde aflossingen. De gerealiseerde herwaardering door met name afboekingen van reeds voorziene leningen van EUR 7,1 miljoen verlaagde deze gerealiseerde inkomsten van EUR 16,4 tot EUR 8,6 miljoen. De kosten bedroegen in 2014 EUR 5,4 miljoen (2013: EUR 7,1 miljoen). Het bedrijfsresultaat over 2014 bedraagt daarmee EUR 3,2 miljoen.
Kosten Triodos Groenfonds betaalt een beheervergoeding aan Triodos Investment Management, de beheerder van het fonds. Deze beheervergoeding is de grootste kostenpost en wordt vooral gebruikt voor personele kosten die bij het verstrekken van nieuwe financieringen en het beheer van de bestaande financieringen gemaakt worden. In de sector biologische landbouw is dit beheer over het algemeen vrij intensief, doordat er sprake is van een groot aantal kleinere leningen. Ook de sector duurzame energie, waar voornamelijk project financiering wordt verstrekt, vraagt een intensieve mate van beheer. Dat geldt zeker ook waar het financieringen in opkomende markten betreft. Uit de beheervergoeding worden ook alle inspanningen die samenhangen met de administratie en het voldoen aan de rapportageverplichtingen bekostigd.
De ongerealiseerde herwaardering van de beleggingsportefeuille werd in 2014 vooral beïnvloed door twee factoren: de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkten en de mutaties in de voorzieningen voor dubieuze debiteuren. Deze factoren samen resulteerden in een ongerealiseerde waardestijging van EUR 16,2 miljoen (ter vergelijking: 2013 kende een ongerealiseerde waardedaling van EUR 7,4 miljoen). Het resultaat van Triodos Groenfonds in 2014 kwam daarmee uit op EUR 19,4 miljoen (2013: EUR 1,0 miljoen).
Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen in Nederland. Als gevolg hiervan mogen beleggingsondernemingen (distributeurs) geen provisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Daarom is door Triodos Groenfonds met ingang van 1 januari 2014 geen provisie meer verstrekt. De jaarlijkse
Rendement Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fondsvermogen, inclusief de herbelegging van het uitgekeerde dividend. De intrinsieke waarde van het aandeel Triodos Groenfonds per 31 december 2014 is EUR 56,84. Dit is een stijging van 1,8% ten 21
bedrijfsvoering, de financiële positie (op porte feuilleniveau én van iedere individuele belegging) en de uitbestedingrelaties met betrekking tot de doelstellingen van het fonds te beheersen. Deze risico’s worden vastgesteld, gemeten, beheerd en bewaakt via passende stresstestprocedures.
bestandsprovisie van maximaal 0,40% van de waarde van de door distributeurs geplaatste aandelen van Triodos Groenfonds is daarmee komen te vervallen. Door de afschaffing van de provisie zijn de lopende kosten lager. Afhankelijk van de distributeur worden deze kosten, buiten het fonds om, rechtstreeks bij individuele beleggers in rekening gebracht.
Het beleid van de beheerder is gebaseerd op de COSO-aanpak (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission). Deze aanpak biedt een uniform en gemeenschappelijk referentiekader voor interne controle dat algemeen geaccepteerd is in de markt. Hierin liggen de volgende onderdelen vast: 1. De doelstellingen van het fonds ten aanzien van het risicomanagement; 2. De taken en verantwoordelijkheden van de risicomanager; 3. De inrichting van het risicomanagementmodel in de organisatie van de beheerder is zodanig dat er procedures en maatregelen zijn vastgesteld. De inrichting waarborgt dat er een functionele en hiërarchische scheiding wordt gemaakt tussen de taken in verband met risicobeheer en die van de uitvoerende afdelingen; 4. Definities en beheersmaatregelen van de risico’s van het fonds en de beheerder; 5. Criteria ten aanzien van het risicomanagement van het fonds, de beheerder en de uitvoerende partijen; 6. Relevante wet- en regelgeving (met aandacht voor de specifieke vereisten die de AIFMD hieraan stelt) ten aanzien van het risicomanagement en de interne beheersing.
De lopende kosten hebben betrekking op de totale kosten gedurende twaalf maanden, exclusief de kosten van beleggingstransacties en de interestkosten, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde van het fonds gedurende de desbetreffende periode. Over 2014 bedroegen de lopende kosten van Triodos Groenfonds 0,89%. Over dezelfde periode in 2013 bedroegen de lopende kosten van het fonds 1,28%. Deze daling is vrijwel volledig in lijn met de afschaffing van de bestandsprovisie.
Risico’s Triodos Groenfonds belegt middelen van aandeelhouders voor hun rekening en risico. Om hen zo goed mogelijk te informeren staan alle relevante risico’s waaraan het fonds onderhevig is, beschreven in het prospectus en de Essentiële Beleggers informatie van het fonds. Een adequate beheersing van de risico’s behoort tot de dagelijkse praktijk van de beheerder van het fonds. Deze moet alle relevante risico’s die verbonden zijn met de beleggingsstrategie en waaraan het fonds blootstaat of kan blootstaan, op afdoende wijze herkennen, meten, beheersen en bewaken. Aanvullend op de bestaande beheersmaatregelen, heeft de beheerder in 2014 een aantal maatregelen getroffen of voorbereid om het risicomanagement verder te verbeteren. Zo heeft de beheerder het risicobeleid vastgelegd in een beleidsdocument en is in de organisatie een permanente risicomanagementfunctie ingevuld.
Periodiek voert het bestuur een ‘control risk self assessment’ uit waarin bepaald wordt welke risico’s er zijn en in hoeverre die beheerst worden. Het bestuur geeft ieder jaar in de toelichting op de jaarrekening (zie pagina 35) uitleg over de manier waarop gedurende het verslagjaar met risico’s van de beleggingen is omgegaan. De belangrijkste risico’s in 2014 en de beheersing daarvan staan ook hieronder kort beschreven.
Om de risico’s te beheersen heeft de beheerder het risicomanagementbeleid op een integrale wijze vastgelegd. Het doel is om de risico’s van de 22
gemiddeld boven de 75%. In de tweede helft van het jaar werden forse extra aflossingen gedaan en kwamen uiteindelijk enkele grote infrastructurele projecten nog niet tot uitkering, terwijl de instroom door het naderen van de peildatum van 1 januari toenam. Dit heeft er toe geleid dat het bestuur het fonds tijdelijk heeft gesloten. Verwacht wordt dat enkele grotere infrastructurele projecten in de eerste helft van 2015 alsnog tot uitkering komen. Gezien het streven om 80% tot 85% groen belegd te zijn, is het fonds weer opengegaan per 5 maart 2015. Triodos Groenfonds streeft ernaar het groen percentage ook in 2015 op het streefniveau van 80%-85% groen belegd te houden.
Wet- en regelgeving Het rendement voor de aandeelhouder is mede afhankelijk van de fiscale regeling voor groene beleggingen. Daar gaat politieke besluitvorming aan vooraf. Indien de wetgeving op dit punt wordt gewijzigd kan dit invloed hebben op het uiteindelijk rendement voor de aandeelhouder. Concentratierisico Triodos Groenfonds investeert in vier sectoren: duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam bouwen en natuur en landschap. Met name de exposure op de sector duurzame energie, de grootste sector binnen de portefeuille (tot maximaal 50% van het fondsvermogen), kan een risico vormen. Het fonds beheerst dit risico door: - Duurzame-energieprojecten zoveel mogelijk op projectbasis te realiseren. Mocht een project in zwaar weer komen, dan heeft dat geen of weinig invloed op de overige projecten omdat deze onderling niet met elkaar verbonden zijn. - Een diversificatie na te streven van subsectoren binnen de sector duurzame energie. Dus niet alleen duurzame elektriciteit, maar ook duurzame warmte (en koude). En niet alleen wind op land en zonnestroomprojecten, maar ook warmtenetten en WKO-installaties die niet of minder afhankelijk zijn van overheidsexploitatiesubsidies. - Een diversificatie van technologieleveranciers na te streven. Risico met betrekking tot status als groenfonds
Verklaring van de beheerder Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Triodos Investment Management heeft als beheerder van beleggings fondsen een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten. De beheerder is verantwoordelijk voor de juiste bedrijfsvoering van de fondsen onder beheer en behoort daarover verantwoording af te leggen in het jaarverslag. Triodos Investment Management beschikt over een beschrijving van de bedrijfsvoering die voldoet aan de eisen van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). Triodos Investment Management heeft gedurende het afgelopen boekjaar verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Op grond hiervan verklaart Triodos Investment Management als beheerder voor Triodos Groenfonds te beschikken over een beschrijving van de inrichting van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 115y, lid 5 Bgfo die voldoet aan de vereisten als bepaald in de artikelen 3:17, tweede lid, onderdeel c, en 4:14, eerste lid, van de Wft.
Op grond van haar status als groenfonds heeft Triodos Groenfonds de verplichting ten minste 70% van haar middelen te beleggen in groenprojecten. Indien het fonds op enig moment minder dan 70% van zijn middelen in groenprojecten heeft belegd, kan dit tot fiscale heffingen leiden. Een blijvend tekort aan groenprojecten kan tot verlies van de status van groene beleggingsinstelling leiden. Dat heeft tot gevolg dat de fiscale voordelen voor de aandeelhouder vervallen. Ultimo december 2014 was 70,4% van het fondsvermogen belegd in officieel erkende groene projecten. In de eerste helft van 2014 bevond het groenpercentage zich
Bij haar werkzaamheden heeft Triodos Investment Management niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig
23
zijn op onderdelen een nadere uitwerking van de algemene principes uit de Code.
de beschrijving functioneert. Derhalve verklaart Triodos Investment Management met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2014 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd.
Vooruitzichten Triodos Groenfonds streeft ernaar om met behulp van de Regeling groenprojecten zo veel mogelijk impact op het gebied van duurzame ontwikkeling te realiseren en daarnaast een marktconform rendement te bieden aan beleggers. Triodos Groenfonds verwacht in 2015 een aanzienlijk aantal interessante nieuwe projecten te kunnen financieren, in het bijzonder op het gebied van duurzame energie, biologische (dynamische) landbouw en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds ziet vooral in de markt voor duurzame energie een toename in de omvang van de projecten. Met de groei van het beheerd vermogen is Triodos Groenfonds goed gepositioneerd om in deze markt deel te nemen. Triodos Groenfonds richt zich op duurzame sectoren. Dit zijn sectoren die over het algemeen goed presteren. Zo blijven de consumenten bestedingen in de biologische voedingssector groeien en komen ook in 2015 weer meer financierbare projecten op het gebied van duurzame energie en duurzaam bouwen op de markt. Dit is het type projecten dat Triodos Groenfonds graag financiert. Daarbij blijft zij alert op generieke ontwikkelingen in de vastgoedsector en in de energiesector, zoals dalende stroomprijzen door de daling van de olieprijs en andere factoren. Deze marktomstandigheden neemt het fonds expliciet mee in het proces van de structurering van de leningen door bijvoorbeeld additionele inbreng van eigen vermogen of additionele zekerheden te vereisen.
Triodos Investment Management is aangesloten bij Dutch Fund & Asset management organisation (DUFAS). DUFAS is de branche organisatie van de vermogensbeheersector in Nederland en behartigt de gemeenschappelijke belangen van deze sector. Door DUFAS is de DUFAS Code Vermogens beheerders opgesteld (hierna: Code). Deze Code kunt u vinden op onze website. In deze Code is een aantal principes opgenomen. De leden van DUFAS hebben afgesproken om in overeenstemming met deze principes te handelen. Triodos Investment Management onderschrijft deze principes. De principes zijn niet nieuw voor Triodos Investment Management. Ze waren al onderdeel van hoe wij werken: - Wij handelen in het belang van u, onze klanten; - Wij bieden onze beleggingsinstellingen hoofdzakelijk aan via distributeurs binnen en buiten de Triodos groep; zij zijn het eerste contact voor de klanten; - Wij handelen integer; - Wij beheersen belangentegenstellingen, daartoe hebben wij een beleid opgesteld hoe we binnen Triodos Investment Management omgaan met belangentegenstellingen. Ook verstrekken wij daarover informatie in het prospectus en wanneer relevant op de website; - Wij handelen professioneel en zorgvuldig; - Wij communiceren helder en duidelijk; - Wij zijn open over ons beloningsbeleid. Dit kunt u vinden op pagina 32 van het jaarverslag en op de website; - Wij zijn transparant over de kosten. Wij lichten de kosten toe op pagina 50 van het jaarverslag en in het prospectus; - Wij houden ons aan deze Code en de Principles of Fund Governance of Triodos Investment Management (zie website). De Principles of Fund Governance van Triodos Investment Management
Het bestuur streeft ernaar om het fondsvermogen licht te laten groeien in 2015, waarbij het fonds de wens heeft om de groei zo geleidelijk mogelijk over het jaar te laten verlopen – en niet met name in december vanwege het naderen van de fiscale peildatum van 1 januari. De groei in het fondsvermogen is gewenst om ook financieringen
24
Zeist, 7 april 2015
aan grotere projecten te verstrekken en het aandeel van financieringen in opkomende markten te kunnen uitbreiden.
Fondsmanager Triodos Groenfonds NV Itske Lulof
Voor de uitbouw van de portefeuille met duurzame energieprojecten in opkomende markten is 2015 een belangrijk jaar. Ook buiten Nederland wil Triodos Groenfonds fossiele energie vervangen door schone energie en meer inwoners toegang geven tot energie. Het waterkrachtproject in Nepal kent haar eerste deeluitkering in 2015. Het zonne-energieproject in Honduras komt naar verwachting in 2015 geheel tot uitkering. De groenverklaringen voor deze projecten, onder de Regeling groenprojecten buitenland, zijn in aanvraag. Daarnaast wordt verder gewerkt aan het contracteren van drie tot vier nieuwe duurzame energiefinancieringen in opkomende markten, verspreid over verschillende technologieën en landen. Het fonds werkt daarvoor samen met Nederlandse en Europese ontwikkelaars van duurzame-energieprojecten die steeds meer uitbreiden naar regio’s buiten Nederland. Hiermee stijgt de exposure in duurzame-energieprojecten in opkomende markten naar verwachting van de huidige 3% naar 6% van het fondsvermogen van Triodos Groenfonds.
Directie Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers Michael Jongeneel
Het resultaat uit de bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds over heel 2015 ontwikkelt zich naar verwachting conform voorgaande jaren. Het bedrijfsresultaat zal licht dalen door de dalende rente. Door maximaal tien procent van het fondsvermogen te beleggen in duurzame-energieprojecten met een hogere risico-rendements verhouding in opkomende markten, verwacht het fonds dit te compenseren. Het totaalrendement is primair afhankelijk van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt onder aftrek van eventuele dotaties aan de voorzieningen voor dubieuze debiteuren. Gezien het feit dat de rente op de kapitaalmarkt zich op een historisch laag niveau bevindt, kan een eventuele stijging van de marktrente een significant drukkend effect hebben op het rendement van Triodos Groenfonds. Het fonds anticipeert hierop door de duration van de financieringsportefeuille relatief kort te houden.
25
Algemene gegevens Werkwijze
Triodos Groenfonds is een open-end beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal en heeft haar statutaire vestigingszetel in Zeist. Triodos Groenfonds is aangesloten bij Euronext Fund Service te Amsterdam. Het fonds heeft de status van groene beleggingsinstelling in de zin van de Regeling groenprojecten. Het doel en de feitelijke werkzaamheden van een groenfonds dienen hoofdzakelijk (ten minste 70%) te bestaan uit het direct of indirect beleggen van vermogen in door de Nederlandse overheid erkende groenprojecten.
Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt belegd in duurzame obligaties. Rente- en dividendinkomsten van het fonds worden na aftrek van kosten in de vorm van dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd.
Particuliere beleggers kunnen via Triodos Bank en iedere andere bank waar zij hun beleggingen aanhouden aandelen Triodos Groenfonds kopen. Het fonds staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in het kader van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Triodos Investment Management is in het bezit van een vergunning op grond van de Wft. De AFM is de vergunningverlenende toezichthouder en voert het gedragstoezicht uit. De Nederlandsche Bank NV oefent het prudentiële toezicht uit.
Fiscale status Regeling groenprojecten Aandelen Triodos Groenfonds worden aangemerkt als maatschappelijke beleggingen. Beleggingen in deze specifieke categorie ontvangen een vrijstelling in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001, tot een maximum van EUR 56.420 (voor 2014) per belastingplichtige en EUR 112.840 (voor 2014) voor fiscale partners gezamenlijk. Daarnaast geldt voor 2014 een jaarlijkse heffingskorting van 0,7% over de waarde van de beleggingen die in box 3 zijn vrijgesteld. Een en ander is afhankelijk van de persoonlijke situatie van de belegger. Raadpleeg voor de precieze fiscale gevolgen een belastingadviseur.
De directie van Triodos Investment Management bestaat uit mevrouw Marilou van Golstein Brouwers en de heer Michael Jongeneel. Het management van Triodos Investment Management wordt door de tweehoofdige directie gevoerd. De Raad van Commissarissen houdt onder meer toezicht op het beleggingsbeleid. Deze Raad vervult eveneens een adviserende rol richting de beheerder. Leden van de Raad van Commissarissen worden op voordracht van de prioriteitsaandeelhouder benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De Raad van Commissarissen bestaat uit mevrouw Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter), mevrouw Annemiek Rijckenberg, de heer Jules Kortenhorst, de heer Henk Raué en mevrouw Sylvia van Waveren.
Voor overige informatie wordt verwezen naar het prospectus van Triodos Groenfonds dat gratis opvraagbaar is bij Triodos Bank of te raadplegen via www.triodos.nl.
Duurzaamheidverslaglegging Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Dit is een volle dochter van Triodos Bank NV. Alle beleggingsfondsen rapporteren afzonderlijk over hun resultaten in een jaarverslag. De medewerkers van Triodos Investment Management BV die betrokken zijn bij het beheer van de fondsen zijn in dienst bij Triodos
Triodos Investment Management BV heeft zich in 2011 aangesloten bij de Stichting Klachteninstituut Financiële Dienstverlening.
26
Bank. Het jaarverslag van Triodos Bank is een integraal duurzaamheidverslag.
Meer informatie over de sociale- en milieuprestaties van Triodos Bank en haar beleggingsfondsen zijn te vinden in het jaarverslag van Triodos Bank.
Sinds 2001 maakt Triodos Bank gebruik van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). GRI is in 1997 opgericht door de Verenigde Naties en de Coalition for Environmentally Responsible Economies. GRI wil de verslaglegging over duurzaamheid op consequente wijze inrichten en daarmee prestaties objectiveren en de vergelijkbaarheid bevorderen. Triodos Bank is een ‘organisational stakeholder’ van GRI. In 2013 heeft GRI nieuwe richtlijnen gelanceerd om verslaglegging relevanter te maken voor de duurzaamheidsimpact van de instelling en zinvoller voor haar belanghebbenden. Dit gebeurt voornamelijk door de aandacht te richten op de vraagstukken die de Triodos Bank en onze belanghebbenden het belangrijkst of het meest wezenlijk vinden voor hun werkzaamheden. Deze aanpak, die voor het eerst werd toegepast in ons verslag over 2013, hebben we inmiddels doorontwikkeld. In dit verslag worden de G4-richtlijnen integraal toegepast. Nadere informatie hierover vindt u op www.annual-reporttriodos.com. De verslaglegging wordt gebaseerd op interne en externe gegevens. Dit jaar is het verslag mede opgesteld op basis van gesprekken, waaronder een speciaal daarvoor georganiseerde denksessie met een aantal externe partijen.
Klimaatneutraal ondernemen Uitgangspunt van het milieubeleid van Triodos Bank is de trias energetica. Dat betekent dat de bank haar energieverbruik zoveel mogelijk beperkt, dat daar waar mogelijk duurzame energie of duurzame bronnen worden gebruikt en dat de klimaateffecten van opgewekte energie worden gecompenseerd. Zo minimaliseert en compenseert de bank haar milieubelasting. Triodos Bank is een klimaatneutrale, CO2-neutrale organisatie.
27
Jaarrekening 2014 Triodos Groenfonds NV
Pagina
Balans per 31 december 2014
29
Winst- en verliesrekening over 2014
30
Kasstroomoverzicht over 2014
31
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening
32
28
Balans per 31 december 2014 voor winstverdeling (in duizenden euro’s) Beleggingen Landbouwgrond Overige financiële beleggingen Obligaties Leningen
Noot*
31.12.2014
31.12.2013
1 2 3 4
– 190 44.594 467.197
950 190 31.021 502.692
511.981
534.853
Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa
5
23.530
20.476
Overige activa Liquide middelen
6
84.565
101.010
Kortlopende schulden
7
-2.834
-6.298
Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden
105.261
115.188
Uitkomst van activa minus kortlopende schulden
617.242
650.041
–
-16
617.242
650.025
54.297 545.062 29.338 -30.844 19.389
58.222 584.946 15.110 -9.294 1.041
617.242
650.025
8
Langlopende schulden Uitkomst activa minus kort- en langlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserve Overige reserve Onverdeeld resultaat
9 10 11 12 13
* Zie toelichting op de balans.
29
Winst- en verliesrekening over 2014 (in duizenden euro’s)
Noot*
2014
2013
14 15 16
22 1.176 15.029
24 1.063 14.126
16.227
15.213
465 0 -8.260
– -44 -143
-7.795
-187
-515 371 16.308
-272 -909 -6.234
16.164
-7.415
197
546
24.793
8.157
– -4.975 -429
– -6.707 -409
Som der bedrijfslasten
-5.404
-7.116
Resultaat
19.389
1.041
Opbrengsten uit beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen
Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen
Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen
17
18
Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen
Som der bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten Lasten in verband met het beheer van beleggingen Beheerkosten Overige bedrijfskosten
19 20
* Zie toelichting op de winst- en verliesrekening.
30
Kasstroomoverzicht over 2014 (in duizenden euro’s)
2014
2013
12.528 900 -17.065 -13.203 43.609 -5.549 321
20.101 -190 -1.153 -156.530 – -6.838 794
21.541
-143.816
34.375 -63.998 -8.363 –
224.165 -66.513 -8.081 -1.668
-37.986
147.903
Mutatie liquide middelen
-16.445
4.087
Liquide middelen begin verslagperiode Mutatie liquide middelen
101.010 -16.445
96.923 4.087
84.565
101.010
Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen Beleggingen in terreinen en gebouwen Beleggingen in overige financiële beleggingen Beleggingen in obligaties Beleggingen in leningen Beheerkosten en bedrijfskosten Overige ontvangsten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte van aandelen Terugkoop van aandelen Betaald dividend Opgenomen lening
31
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Algemeen Triodos Groenfonds NV is een beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal in de zin van artikel 2:76a van het Burgerlijk Wetboek (BW). Aandelen kunnen worden gekocht en verkocht via Triodos Bank of door tussenkomst van een bank of distributeur die is aangesloten bij Euronext Fund Service. Als open-end beleggingsinstelling is de vennootschap onder normale omstandigheden bereid tot in- en verkoop van aandelen. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin het bestuur kan besluiten tijdelijk geen aandelen uit te geven en/of in te kopen. Om tot op zekere hoogte te kunnen voldoen aan verzoeken tot terugkoop van aandelen zal Triodos Groenfonds minimaal 10% van haar vermogen beleggen in direct opeisbare rentedragende tegoeden of zorg dragen voor voldoende andere waarborgen. De meeste beleggingen van Triodos Groenfonds hebben een illiquide karakter. In de kerncijfers van dit verslag worden de ratio’s van illiquide beleggingen ten opzichte van het eigen vermogen gepresenteerd. Alle bijzondere regelingen met betrekking tot deze categorie beleggingen worden indien van toepassing in dit verslag toegelicht. AIFMD De beheerder van Triodos Groenfonds NV is Triodos Investment Management BV. Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD), een Europese richtlijn, geïmplementeerd in de Wet op het financieel toezicht (Wft). De AIFMD richt zich vrijwel uitsluitend tot de beheerder van Triodos Groenfonds. Omdat Triodos Investment Management op 21 juli 2013 over een Wft-vergunning beschikte voor het beheren van beleggingsinstellingen is deze vergunning op 22 juli 2014 van rechtswege omgezet in een AIFMD‑vergunning. Als onderdeel van de AIFMD heeft Triodos Groenfonds een bewaarder moeten aanstellen. BNP Paribas Securities Services is als bewaarder aangesteld. De bewaarder heeft als taak het bewaren van de beleggingen. Daarnaast heeft de bewaarder een aantal toezichthoudende taken. Zo moet de bewaarder toezicht houden op de wijze van verkrijging en boeking van het vermogen. De bewaarder kijkt tevens toe op de kasstromen. In 2014 is de implementatie afgerond. Voor een beschrijving van de wijze waarop de aansprakelijkheid met betrekking tot de uitbesteding van de bewaring van de activia van de beleggingsentiteit is geregeld, verwijzen wij naar het prospectus van Triodos Groenfonds. Beloningsbeleid Op grond van artikel 22(2) van de Alternative Investment Fund Managers Directive (“AIFMD”) en sectie XIII (Guidelines on disclosure) van ‘ESMA Guidelines on sound remuneration policies under the AIFMD’, moeten beheerders minimaal hun beloningspraktijken voor medewerkers wier beroepswerkzaamheden haar risicoprofiel materieel beïnvloeden (zogenaamde “identified staff”), aangeven. Alle medewerkers van Triodos Investment Management zijn in dienst van Triodos Bank. Triodos Bank hecht veel waarde aan een goede en passende beloning voor alle medewerkers. De kernelementen van het internationale beloningsbeleid van Triodos Bank zijn te vinden in de Principles of Fund Governance, via www.triodos.nl. De onderstaande tabel bevat de totale beloning, onderverdeeld in vaste en variabele beloning, van alle medewerkers werkzaam voor Triodos Investment Management en tevens uitgesplitst naar senior management en overige identified staff.
32
(bedragen in euro's)
Alle medewerkers Triodos Investment Management
‘Identified staff’ in senior management functies
Alle overige ‘Identified staff’
113
6
28
8.916.911 49.925
995.936 12.800
2.581.671 10.825
Aantal medewerkers (gemiddeld over 2014) Beloning Totaal vaste beloning (over 2014) Totaal variabele beloning (over 2014)
Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen in Titel 9 Boek 2 BW met inachtneming van de aanvullende eisen volgens de Wft. Deze jaarrekening betreft de 17e verslagperiode van Triodos Groenfonds NV.
Grondslagen voor de waardering De beleggingen worden gewaardeerd op basis van reële waarde. Aankoopkosten van beleggingen worden geactiveerd. Verkoopkosten inzake gedesinvesteerde beleggingen worden ten laste van het in de winst- en verliesrekening opgenomen transactieresultaat gebracht. Alle wijzigingen op de reële waarde van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verantwoord. De reële waarde wordt als volgt bepaald. Landbouwgronden De in eigendom verworven landbouwgronden worden elke drie jaar getaxeerd door een externe taxateur. De landbouwgronden worden gewaardeerd op de getaxeerde waarde vermeerderd met de nog af te schrijven aankoopkosten. Het bestuur van het fonds kan bij bijzondere omstandigheden afwijken van de externe taxatie. Waarderingen erfpachtrecht Ontvangen vergoedingen bij de uitgifte van het erfpachtrecht, welke dienen ter compensatie van de waardevermindering van de aangekochte grond op het moment dat deze in erfpacht wordt uitgegeven, worden gepassiveerd en gedurende de looptijd van het erfpachtcontract lineair ten gunste van het resultaat gebracht. Financiële beleggingen Financiële beleggingen in investerings- en beleggingsfondsen worden gewaardeerd op de laatst bekende beurskoers, indien de effecten een notering hebben aan een effectenbeurs. Beleggingen in niet-beursgenoteerde ondernemingen worden gewaardeerd op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De gehanteerde rekenrente is gelijk aan het marktconforme rendement, dat is opgebouwd uit een risicovrije rentevoet, verhoogd met diverse risicopremies.
33
Overige financiële beleggingen worden jaarlijks gewaardeerd op de contante waarde van toekomstige kasstromen. Deze kasstromen zijn bepaald op basis van meerjarige prognoses. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor financieringen met een looptijd overeenkomstig de oorspronkelijk verwachte looptijd van de belegging, eventueel verhoogd met een risico-opslag. Financiële beleggingen luidende in vreemde valuta worden opgenomen in euro’s met inachtneming van de laatst bekende wisselkoersen van het betreffende boekjaar. Obligaties Obligaties worden gewaardeerd op reële waarde, zijnde de beurswaarde. Leningen Leningen in West-Europese OESO-landen worden dagelijks intern gewaardeerd op de reële waarde. Deze wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De resterende looptijd en rentevastperiode worden daarbij in acht genomen. De gehanteerde rekenrente is de IRS en Euribor-rente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende rentevastperiode van de lening, verhoogd met een marktconforme risico-opslag voor debiteurenrisico’s, fiscale faciliteiten, valuta, projectfase of eventuele andere aan de lening gerelateerde variabelen. De gebruikte risico-opslagen worden zo veel mogelijk door een onafhankelijke partij, Bloomberg Valuation Services, aangeleverd. Hogere rentevoeten of risico-opslagen of verlaging van fiscale faciliteiten hebben negatief effect op de waardering van leningen. Zonodig wordt op de waardering van een lening een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Bij het vormen van voorzieningen, classificatie van leningen naar risicocategorieën en projectgerelateerde variabelen is er sprake managementinschattingen. De Beheerder maakt gebruik van onafhankelijk van de operationele zaken opererende multidisciplinaire kredieten waarderingscommissies om de waarderingsmethodiek te monitoren en managementinschattingen zo prudent mogelijk te maken. Leningen in opkomende landen worden ook gewaardeerd op basis van reële waarde. Over het algemeen bestaat voor de leningen geen actieve markt. Gezien de aard van de leningen, het feit dat er geen actieve markt is voor deze leningen, de subjectieve aannames ten aanzien van de rentebepaling en de relatief korte rentevaste perioden, heeft het renterisico een beperkte invloed op de waardering en zal de reële waarde nagenoeg gelijk zijn aan de nominale waarde na aftrek van eventuele voorzieningen en rekening houdend met valutakoersen. Indien gedurende de verslagperiode de marktrente naar het oordeel van de Beheerder significant wijzigt zal de reële waarde worden berekend op basis van de bovengenoemde methode voor contante waarde berekening voor leningen bepaald worden. Criteria opname in de balans Het fonds neemt financiële instrumenten in de balans op zodra zij onherroepelijk partij wordt in de contractuele bepalingen van het financiële instrument. De reële waarde van de financiële instrumenten bij eerste opname is gelijk aan de kostprijs van de financiële instrumenten. Een financieel instrument wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het financieel instrument aan een derde worden overgedragen.
34
Waarderingen overige activa en passiva De overige activa worden gewaardeerd op te verwachten ontvangsten, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Overige passiva worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Herwaarderingen Mutaties als gevolg van (on)gerealiseerde herwaarderingen van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verwerkt. Het deel van de winst dat betrekking heeft op positieve ongerealiseerde herwaardering zal niet worden uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar zal worden toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Negatieve herwaarderingen, waaronder verzieningen, worden via de winstverdeling ten laste gebracht van de overige reserves.
Grondslagen voor de resultaatbepaling Opbrengsten uit erfpacht, rente en andere opbrengsten worden ten gunste van het boekjaar gebracht waarop zij betrekking hebben. Baten uit hoofde van winstuitkeringen op overige financiële beleggingen worden in het jaar van betaalbaarstelling verantwoord. Bij de bepaling van de kosten wordt rekening gehouden met nog te betalen en vooruitbetaalde kosten. Afschrijvingen geschieden conform de onder ‘Grondslagen voor de waardering’ opgenomen methoden.
Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.
Beheersing van de financiële risico’s Door het gebruik van (afgeleide) financiële instrumenten worden diverse financiële risico’s gelopen. Het door Triodos Groenfonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico’s wordt hieronder uiteengezet. Marktrisico Marktrisico betreft het risico dat de waarde van een investering fluctueert als gevolg schommelingen van de volgende externe factoren: I. valutakoers (valutarisico) II. rentestand (renterisico) III. marktprijs (marktprijsrisico) Ad I: Er is geen sprake van een valutarisico in de investeringsportefeuille omdat Triodos Groenfonds alleen transacties in euro’s heeft verricht. Ad II: De investeringsportefeuille van Triodos Groenfonds is gevoelig voor renterisico. Dit betreft de investeringen in leningen en obligaties. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille zal een
35
verandering van de rentevoet op de kapitaalmarkt een positief of een negatief effect kunnen hebben op de waarderingen van deze investeringen. De rentegevoeligheid van een beleggingsportefeuille wordt vaak toegelicht met de modified duration. Een modified duration van 2,5 op een beleggingsportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van rentevastperiodes: hoe langer de rentevastperiode, des te hoger de rentegevoeligheid die in een hogere modified duration tot uiting komt. Per ultimo 2014 bedraagt de modified duration van de leningen portefeuille 3,5 (ultimo 2013: 3,0). De modified duration van de obligatieportefeuille bedraagt ultimo 2014 3,3 (ultimo 2013: 3,1). De modified duration van het fonds als geheel bedraagt ultimo 2014 2,9 (ultimo 2013: 3,1). De verdeling van de leningenportefeuille in rentevastperiodes (op basis van nominale waarde) per 31 december 2014 is als volgt: 2014
2013
Rentevast periode < 1 jaar Rentevast periode 1 jaar tot 5 jaar Rentevast periode > 5 jaar
103.514.205 218.345.498 127.779.390
133.476.508 254.848.924 111.936.324
Stand per 31 december
449.639.093
500.261.756
De looptijden van de obligatieportefeuille zijn te vinden in de toelichting noot 3. De gemiddeld effectieve rente van de leningen van Triodos Groenfonds bedraagt ultimo 2014 2,95% (ultimo 2013: 3,06%). De gemiddelde effectieve rente van de obligaties bedraagt ultimo 2014 2,78% (ultimo 2013: 3,58%). Het fonds kan ten behoeve van het afdekken gebruik maken van (rente)derivaten, maar heeft zowel in 2014 als in 2013 geen gebruik van deze mogelijkheid gemaakt. Ad III: Bij investeringen in landbouwgronden en overige financiële beleggingen is er sprake van marktprijsrisico. De waarde van deze investeringen wordt beïnvloed door een veelheid van externe factoren, waaronder de vooruitzichten met betrekking tot de economische groei en inflatie. Hoe groter de fluctuatie in de ontwikkeling van deze factoren, des te groter het marktrisico is. Het fonds kan zich niet verweren tegen macro-economische factoren die het waardeverloop van landbouwgronden en overige financiële beleggingen beïnvloeden. Debiteurenrisico Debiteurenrisico (ook wel bekend als kredietrisico) betreft het risico dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen kan voldoen waardoor verlies kan worden geleden. Aan de beleggingen in de vorm van leningen, obligaties en landbouwgronden is debiteurenrisico verbonden. Het volledige fondsvermogen ad EUR 617,2 miljoen is onderworpen aan dit debiteurenrisico en kan in een extreem scenario door debiteurenrisico verloren gaan. Triodos Groenfonds beheerst het debiteurenrisico van de leningen (totale nominale waarde per ultimo 2014: EUR 449,6 miljoen) met name door het stellen van voldoende zekerheden, zoals hypothecaire zekerheid of verpanding van vorderingen. De totale waarde van de zekerheden per ultimo 2014 bedraagt EUR 458,1
36
miljoen. EUR 113,2 miljoen hiervan bestaat uit hypothecaire zekerheden. Het overgrote deel bestaat uit overige zekerheden zoals overheidsgaranties en verpanding van vorderingen en projectcontracten. Van de gehele leningenportefeuille is 4,6% niet gedekt door zekerheden (EUR 21,1 miljoen). Triodos Groenfonds heeft daarnaast bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om het debiteurenrisico te beoordelen en waar nodig bij te sturen. Ultimo 2014 bedraagt de voorziening EUR16,7 miljoen. Dit is 3,71% van de nominale waarde van de financieringsportefeuille van het fonds (2013: 3,49%). Voor nadere toelichting over de risico-indeling en de beheersing hiervan verwijzen wij naar pagina 17 van dit verslag. Triodos Groenfonds tracht tevens het debiteurenrisico bij de leningen te beperken door een grote concentratie van investeringen in bepaalde soorten debiteuren of op bepaalde markten te voorkomen. Daartoe worden de verschillende vermogenstitels, te weten: obligaties, leningen, financiële beleggingen en landbouwgronden gespreid over diverse sectoren, namelijk duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam bouwen, natuur en landschap, milieutechnologie, overheden en solide, duurzaam opererende financiële instellingen. Een verdeling over de verschillende sectoren is vermeld op pagina 11. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Groenfonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die benodigd zijn om op een bepaald moment aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Financiële verplichtingen van het fonds betreffen met name toegezegde financieringen, uitstroom van aandeelhouders en doorlopende bedrijfslasten. Dit scenario is met name toepassing als op korte termijn veel aandeelhouders hun aandelen verkopen. De meeste financieringen die Triodos Groenfonds verstrekt kunnen niet op korte termijn tegen een redelijke prijs liquide gemaakt worden. Dit zou dan betekenen dat Triodos Groenfonds de terugkoop van aandelen (gedeeltelijk) moet opschorten. Het fonds dient minimaal 10% van het fondsvermogen liquide te houden. Triodos Groenfonds kende per ultimo 2014 een liquiditeitspercentage van 20,9% (EUR 129,2 miljoen) en heeft daarmee een ruime liquiditeitspositie. Het liquiditeitspercentage bestaat enerzijds uit direct opvraagbare spaartegoeden van EUR 84,6 miljoen en anderzijds voor EUR 44,6 miljoen (reële waarde) uit direct verkoopbare obligaties van duurzame en solide overheden en instellingen.
37
Tevens wordt onder normale omstandigheden op het grootste deel van de leningen van Triodos Groenfonds lineair afgelost. Zo werd er in 2014 in totaal voor EUR 123,8 miljoen afgelost. Het bestuur kan er voor kiezen deze middelen niet (allemaal) uit te zetten in nieuwe leningen, waardoor additionele liquiditeiten worden gegenereerd. Indien zich door omstandigheden de situatie zich voordoet dat het fondsvermogen op een natuurlijk zo veel mogelijk liquide gemaakt moet worden, is de verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo 2014 als volgt: Periode
Soort investering
Direct Tussen 0 - 3 mnd Tussen 3 - 6 mnd Tussen 6 - 12 mnd Langer dan 1 jaar of onbekend
Liquide middelen, spaartegoeden, overige vorderingen Leningen, middels aflossingen Leningen, middels aflossingen Leningen, middels aflossingen Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen
Totaal
Bedrag
Percentage van fonds vermogen
129.159.384 42.730.288 32.043.470 39.682.480
20,9% 6,9% 5,2% 6,4%
373.626.666
60,6%
617.242.288
100%
Het saldo van de niet direct opeisbare beleggingen bedraagt 79,1% van het fondsvermogen. Het bestuur heeft in 2014 geen gebruik willen en hoeven maken van de optie tot verkopen van leningen. Dit gezien het feit dat de spaartegoeden, obligaties en aflossingen meer dan voldoende liquiditeiten opleveren voor Triodos Groenfonds. Triodos Groenfonds heeft bovendien voor haar projecten een lange termijn beleggingsstrategie. Het beleggingsbeleid van het fonds is er op gericht om voor de gehele looptijd van de lening de financiering aan te houden en deze niet te verkopen, tenzij dit omwille van het management van het fonds noodzakelijk is. Kasstroomrisico Kasstroomrisico betreft het risico dat toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang. Het fonds heeft slechts enkele beleggingen van kleine omvang in instrumenten waarbij sprake is van een variabele rente en is hierdoor niet blootgesteld aan een significant kasstroomrisico. De toekomstige rentebaten van leningen zijn wel afhankelijk van renteherzieningen bij het einde van rentevast periodes. De verdeling van de rentevast periodes van de leningen zijn te vinden bij de toelichting op renterisico.
Leverageratio Leverageratio’s geven inzicht in de mate waarin het fonds gebruik maakt van vreemd vermogen afgezet tegen de intrinsieke waarde. De leverageratio wordt berekend op grond van de zogenaamde “commitment method of calculation"en zal onder normale omstandigheden 105% zijn en in uitzonderlijke gevallen maximaal 120% bedragen. Waarbij 100% betekent dat er geen leverage is. De leverageratio op basis van “commitment method of calculation” bedraagt per ultimo 2014: 93,6%.
38
Inkoop van aandelen Triodos Groenfonds is als open-end beleggingsinstelling onder normale omstandigheden bereid tot inkoop van aandelen tegen intrinsieke waarde. Er zijn voldoende waarborgen aanwezig opdat aan de verplichting om in te kopen en terug te betalen kan worden voldaan, behoudens wettelijke bepalingen en de hieronder vermelde omstandigheden, zulks ter beoordeling van de beheerder. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarbij de beheerder besluit dat Triodos Groenfonds in het geheel geen aandelen zal inkopen. Voor zover nu kan worden overzien zal dat het geval zijn indien de liquide middelen van Triodos Groenfonds hiertoe ontbreken of dat door aangegane verplichtingen reeds beslag op deze middelen van Triodos Groenfonds is gelegd. Tot de aangegane verplichtingen dienen ook gerekend te worden de liquiditeiten die nodig zijn om het resultaat uit te keren, zodat de fiscale status van beleggingsinstelling niet wordt aangetast. Ook in andere gevallen waarbij naar de mening van de beheerder de belangen van Triodos Groenfonds of de aandeelhouders door inkoop zouden worden aangetast, kan besloten worden geen aandelen in te kopen.
Fiscale status Vennootschapsbelasting Triodos Groenfonds is een fiscale beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de Vennootschapsbelasting 1969. Dit betekent dat het fonds in beginsel is onderworpen aan vennootschaps belasting tegen een tarief van 0%, mits aan alle daarvoor geldende voorwaarden wordt voldaan. Een voorwaarde is dat de fiscale winst die voor uitdeling beschikbaar is binnen 8 maanden na het einde van het van toepassing zijnde boekjaar volledig uitgekeerd wordt, ook wel aangeduid als de zogenaamde ‘doorstootverplichting’. Dividendbelasting Op de door Triodos Groenfonds uit te keren dividenden wordt ingevolge artikel 4 lid 2 Wet op de Dividend belasting 1965 geen dividendbelasting ingehouden. BTW Triodos Groenfonds wordt vanuit de Wet op de Omzetbelasting 1968 als ondernemer beschouwd. De aan het fonds gefactureerde BTW kan in principe niet worden teruggevorderd. Collectief vermogensbeheer is in principe vrijgesteld van BTW. Derhalve is de in rekening gebrachte beheervergoeding door Triodos Investment Management BV aan het fonds vrijgesteld van BTW.
Regeling Groenprojecten Met ingang van 1 januari 1997 is Triodos Groenfonds erkend als groene beleggingsinstelling in de zin van artikel 5.14 van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001. Beleggingen in een groene beleggingsinstelling komen in aanmerking voor een vrijstelling van 1,2% belastingheffing in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001. De vrijstelling kent een maximum van EUR 56.420 (voor 2014) per belasting plichtige en EUR 112.840 (voor 2014) voor fiscale partners gezamenlijk.
39
Daarnaast is voor 2014 een heffingskorting van 0,7% van toepassing over de waarde van de beleggingen die in box 3 zijn vrijgesteld. Een en ander is afhankelijk van de persoonlijke situatie van de belegger. Raadpleeg voor de precieze fiscale gevolgen een belastingadviseur. De peildatum om in aanmerking te komen voor de vrijstelling en de heffingskorting is 1 januari. Beleggen in Triodos Groenfonds kan derhalve een maximaal belastingvoordeel opleveren conform onderstaand schema. Jaar
2012 en verder
Vrijstelling vermogensrendementsheffing Heffingskorting
1,2% 0,7%
Maximaal totaal fiscaal voordeel
1,9%
40
Toelichting op de balans per 31 december 2014 (bedragen in duizenden euro’s)
Activa 1. Landbouwgrond 2014
2013
950 -900 465 -515
1.222
–
950
2014
2013
Stand per 1 januari Aandelen We Are Republiq BV
190 –
– 190
Stand per 31 december
190
190
Stand per 1 januari Verkopen Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering Stand per 31 december
-272
De gronden waren in erfpacht uitgegeven. 2. Overige financiële beleggingen
Triodos Groenfonds heeft in 2013 4,12% van de aandelen verworven in We Are Republiq BV. Dit betreft een startend bedrijf met een vernieuwend concept dat producenten van duurzame energie in staat stelt om rechtstreeks aan de consument zijn energie te verkopen. We Are Republiq BV is gelanceerd onder de naam "Vandebron". 3. Obligaties 2014
2013
Stand per 1 januari Aankopen Verkopen Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering
31.021 18.202 -5.000 0 371
30.778 4.556 -3.360 -44 -909
Stand per 31 december
44.594
31.021
41
Specificatie van de post obligaties per ultimo 2014: Nominale waarde
Aanschaf waarde
Reële waarde
2.000 3.755 1.600 1.900 2.735 4.825 3.400 2.000 1.750 8.900 3.340 2.500 2.100
2.008 3.542 1.541 2.187 2.710 5.348 3.978 2.400 1.934 9.025 3.141 2.596 2.443
2.039 4.011 1.622 2.229 2.902 5.590 4.001 2.464 1.981 9.243 3.457 2.674 2.381
40.805
42.853
44.594
2014
2013
520.175 78.655 1 -123.825 -8.260 17.121
367.262 225.144 1 -68.460 -143 -3.629
Stand per 31 december (exclusief voorzieningen)
483.867
520.175
De mutatie van de voorzieningen is als volgt Stand per 1 januari Dotatie Definitieve afboeking Vrijval
-17.483 -7.156 7.057 912
-13.758 -3.782 – 57
Stand per 31 december van de voorzieningen
-16.670
-17.483
Netto waarderingen van leningen 31 december (inclusief voorzieningen)
467.197
502.692
0,750% Bank Nederlandse Gemeenten 13/18 2,500% Bank Nederlandse Gemeenten 10/17 3,375% Bank Nederlandse Gemeenten 05/15 3,875% Bank Nederlandse Gemeenten 09/19 4,125% Bank Nederlandse Gemeenten 06/16 2,750% Europese Investerings Bank 11/21 4,250% Europese Investerings Bank 04/20 4,625% Europese Investerings Bank 04/20 4,750% Europese Investerings Bank 07/17 1,125% Nederlandse Waterschapsbank 14/19 3,375% Nederlandse Waterschapsbank 06/16 3,375% Nederlandse Waterschapsbank 10/17 4,375% Nederlandse Waterschapsbank 08/18
4. Leningen
Stand per 1 januari In het boekjaar verstrekte leningen Disagio Afgelost in het boekjaar Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering
42
De nominale waarde van de leningen bedraagt ultimo 2014 EUR 449.639.093 (2013: EUR 500.261.756). Het nominale rentepercentage op de leningen is ultimo 2014 gemiddeld 2,95% (2013: 3,03%) per jaar. Het rentepercentage waarmee de contante waarde van de toekomstige kasstromen is bepaald, bedraagt ultimo 2014 gemiddeld 0,60% (2013: 1,46%) per jaar. De gewogen gemiddelde resterende looptijd bedraagt ultimo 2014 5,57jaar (2013: 4,9 jaar). De gewogen gemiddelde resterende rentevaste periode bedraagt ultimo 2014 3,4 jaar (2013: 2,9 jaar). Het disagio heeft betrekking op 1 lening die in 2008 is verstrekt. Het disagio valt vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening gedurende de resterende looptijd van de lening, ultimo 2014 nog 14 jaar. Ultimo 2014 bedraagt de voorziening voor oninbaarheid EUR 16.669.974 (2013: 17.482.514). De dotatie in 2014 bedraagt per saldo EUR 6.244.163 (2013: dotatie, EUR 3.724.999). Onttrokken in 2014 is EUR 7.056.703 (2013:nihil). De voorziening tezamen met de overige ongerealiseerde herwaarderingen is conform de waarderingsgrondslagen verwerkt in de herwaarderingsreserve. 31-12-2014
31-12-2013
367.018 100.179
411.122 91.570
467.197
502.692
31-12-2014
31-12-2013
17.000 3.704 1.562 726 469 62 – 7
– 3.910 1.171 562 – 186 14.642 5
23.530
20.476
Vorderingen uit onderhandse leningen Vorderingen uit hypothecaire leningen
5. Overige vorderingen en overlopende activa
Deposito Rabobank Te ontvangen rente vorderingen uit leningen Debiteuren, nog te ontvangen rente en aflossingen Te ontvangen rente obligaties Te ontvangen inzake uitwinning debiteur Te ontvangen rente liquide middelen Te ontvangen inzake uitgegeven aandelen aan toonder Overige
De looptijd van overige vorderingen en overlopende activa is korter dan 1 jaar. 6. Liquide middelen De post liquide middelen omvat de direct opvraagbare saldi op rekeningen-courant en spaarrekeningen aangehouden bij Triodos Bank, Rabobank, KAS BANK en ABN AMRO MeesPierson. Ultimo 2014 bedraagt het direct opvraagbare uitstaande saldo EUR 84.565.061 (2013: EUR 101.010.124) tegen een gewogen gemiddeld rentepercentage van 0,12% (2013: 0,369%). Op de rekening-courant bij Triodos Bank wordt geen
43
rente vergoed. De rentevergoeding op de spaarrekeningen bij Triodos Bank bedroeg per ultimo 2014: 0,15% over de eerste € 1.000.000. Over het meerdere wordt geen interest ontvangen. Op de spaarrekeningen bij Rabobank wordt gemiddeld 0% vergoed, en op de spaarrekening bij ABN AMRO MeesPierson 1%.
Passiva 7. Kortlopende schulden
Vooruit ontvangen rente en aflossingen Te betalen beheervergoeding Vooruit ontvangen afsluitprovisies Te betalen marketingkosten Te betalen inzake terugkoop aandelen aan toonder Te betalen publiciteitskosten Te betalen kosten AFM Crediteuren Te betalen accountantskosten Te betalen kosten BNP Paribas Security Services Te betalen bestandsprovisie Bewaarloon obligaties Te betalen loonheffing Vooruit ontvangen inzake uit te geven aandelen op naam Te betalen provisies bankgaranties Te betalen dividend Diversen
31-12-2014
31-12-2013
1.258 797 253 203 160 53 25 24 21 14 11 4 1 – – – 10
4.375 428 – 193 – 67 – – 29 – 556 – – 614 10 3 23
2.834
6.298
8. Langlopende schulden Onder de langlopende schulden zijn opgenomen de eenmalige betalingen op erfpachtcontracten.
Stand per 1 januari Vrijval boekjaar Stand per 31 december
44
2014
2013
16 -16
21 -5
–
16
9. Geplaatst en gestort kapitaal Gewone aandelen 2014
Prioriteitsaandelen 2014
Gewone aandelen 2013
Prioriteitsaandelen 2013
Geplaatst en gestort primo Geplaatst in het verslagjaar Ingekocht in het verslagjaar
58.221.739 1.753.296 -5.677.998
25 – –
43.664.035 23.184.471 -8.626.767
25 – –
Geplaatst en gestort ultimo
54.297.037
25
58.221.739
25
(bedragen in euro’s)
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per balansdatum EUR 75.000.025 verdeeld in 15.000.000 gewone aandelen en 5 prioriteitsaandelen van elk nominaal groot EUR 5. De prioriteitsaandelen geven recht op 4% dividend van het op die aandelen gestorte kapitaal. De prioriteitsaandelen zijn in het bezit van Stichting Triodos Holding. Van de gewone aandelen, zijn ultimo 2014 4.893.493 stuks geplaatst via Euronext Fund Service (2013: 5.604.711) en 5.965.915 stuks ingeschreven in het aandeelhoudersregister (2013 6.039.637). Mutaties in het aantal geplaatste en gestorte aandelen in stuks: (x 1.000)
2014
2013
Stand per 1 januari Uitgegeven aandelen in het boekjaar Ingekochte aandelen in het boekjaar
11.644 351 -1.136
8.733 4.637 -1.726
Stand per 31 december
10.859
11.644
Het totaal aantal geplaatste aandelen bedraagt per ultimo 2014 11.926.507 (ultimo 2013 11.926.507). Dit betreft het totaal aantal aandelen dat tijdens het bestaan van het fonds is uitgegeven aan aandeelhouders. 10. Agio 2014
2013
Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Ingekochte aandelen Dividend uitkering
584.946 17.980 -57.864 –
443.789 235.176 -87.986 -6.033
Stand per 31 december
545.062
584.946
Het volledige bedrag van het agio is fiscaal erkend.
45
11. Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve betreft de per balansdatum positieve ongerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen. 2014
2013
Stand per 1 januari
15.110
17.594
Toevoeging/onttrekking: inzake landbouwgrond inzake leningen
-516 14.744
-272 -2.212
Stand per 31 december
29.338
15.110
2014
2013
– 29.338
516 14.594
29.338
15.110
Specificatie van de post herwaarderingsreserve per ultimo 2013:
Herwaardering landbouwgrond Herwaardering leningen
12. Overige reserves Onder deze post zijn opgenomen de algemene reserve en de fiscale afrondingsreserve. Het verloop van de algemene reserve is als volgt: 2014
2013
Stand per 1 januari Mutatie herwaarderingsreserve Resultaat vorig boekjaar Dividend Mutatie afrondingsreserve
-9.294 -14.228 1.041 -8.363 -93
-9.745 2.484 -44 -2.048 59
Stand per 31 december
-30.937
-9.294
46
Het verloop van de afrondingsreserve is als volgt: 2014
2013
Stand per 1 januari Mutatie in verband met dividenduitkering
– 93
59 –59
Stand per 31 december
93
–
-30.844
-9.294
2014
2013
1.041
-44
–
59
1.041
15
Uitgekeerd dividend Mutatie herwaarderingsreserve / overige reserve Mutatie afrondingsreserve
-8.363 7.415 -93
-8.081 8.066 –
Onverdeeld resultaat boekjaar
19.389
1.041
Stand per 31 december
19.389
1.041
Totaal
13. Onverdeeld resultaat Betreft het nog niet uitgekeerde resultaat over het boekjaar.
Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: Bij: Stand afrondingsreserve primo
Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Triodos Groenfonds NV heeft in 2011 haar belang in Triodos Venture Capital Fund BV aan Triodos Ventures BV verkocht. Hierbij behoudt Triodos Groenfonds NV het recht op een deel van de mogelijke opbrengst bij een eventuele liquidatie van deze voormalige deelneming. Per ultimo 2014 is er voor EUR 45,4 miljoen aan leningen gecommitteerd, maar nog niet uitgekeerd. De uitkeringen vinden, indien aan alle leningvoorwaarden is voldaan, in 2015 plaats.
47
Toelichting op de winst- en verliesrekening over 2014 (bedragen in duizenden euro’s, behoudens in tekst) Bedrijfsopbrengsten 14. Opbrengsten uit beleggingen in landbouwgrond
Canon-opbrengsten Vrijval van de vergoeding voor waardevermindering van in erfpacht uitgegeven grond
2014
2013
6
19
16
5
22
24
15. Opbrengsten uit beleggingen in obligaties Het betreft rente inzake obligaties. 16. Opbrengsten uit beleggingen in leningen Het betreft rente inzake leningen, vergoedingen voor administratiekosten en beschikbaarheidprovisies. 17. Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De volgende resultaten zijn gedurende het boekjaar gerealiseerd:
Gerealiseerde positieve resultaten landbouwgronden Gerealiseerde positieve resultaten obligaties Gerealiseerde positieve resultaten leningen Gerealiseerde negatieve resultaten landbouwgronden Gerealiseerde negatieve resultaten obligaties Gerealiseerde negatieve resultaten leningen*
2014
2013
465 8 – – -8 -8.260
– – 5 – -44 -148
-7.795
-187
* In 2014 is afgeboekt op 3 projecten EUR 7.079.000. Tevens is afgeschreven EUR 1.181.000 op het agio van de in 2013 aangekochte leningen.
48
18. Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De ongerealiseerde waardeverandering van leningen was in 2014 positief. Dit is een combinatie van verschillende factoren zijnde de renteontwikkelingen (positief) en de toename van de voorziening oninbaarheid (negatief).
Ongerealiseerde positieve resultaten landbouwgronden Ongerealiseerde positieve resultaten obligaties Ongerealiseerde positieve resultaten leningen Ongerealiseerde negatieve resultaten landbouwgronden Ongerealiseerde negatieve resultaten obligaties Ongerealiseerde negatieve resultaten leningen
2014
2013
– 562 23.453 -515 -191 -7.145
– 390 11.673 -272 -1.299 -17.907
16.164
-7.415
De gerealiseerde resultaten worden berekend op basis van de daadwerkelijke verkooptransactie in vergelijking met de waarde op het moment van de aankooptransactie (kostprijs). De ongerealiseerde resultaten worden berekend als verschil tussen de waarde per einde boekjaar en de waarde per begin van het boekjaar. Bij een verkooptransactie worden de cumulatieve ongerealiseerde resultaten gecorrigeerd in de winst-en-verliesrekening.
49
Bedrijfslasten 19. Beheerkosten
Beheervergoeding Accountantskosten* Kosten beursnotering Publiciteitskosten Kosten toezichthouder Commissarissenbeloning Kosten bewaarder Advieskosten** Provisiekosten obligaties Rentelasten Kosten beleggersgiro Kosten bankgaranties Bestandsprovisie Overige lasten
2014
2013
4.757 54 42 27 24 20 14 14 13 4 3 -10 – 13
4.495 47 40 42 32 20 – 68 18 29 2 – 1.899 15
4.975
6.707
* De accountantskosten hebben betrekking op controle van de jaarrekening ad. EUR 46.760 en de controle van de prospectus ad. EUR 7.260. De accountant heeft geen werkzaamheden verricht die adviesgevend van aard zijn. ** Dit betreffen advieskosten voor enkele specifieke projecten.
20. Overige bedrijfskosten
Marketingkosten
2014
2013
429
409
Kostenstructuur Beheervergoeding Triodos Groenfonds heeft geen medewerkers of bestuursleden in dienst. Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV tegen een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen, exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Uit deze vergoeding worden alle kosten van het management van Triodos Groenfonds betaald zoals de kosten van het beheer van de beleggingen, de kosten van de administratie en de kosten van automatisering. De beheervergoeding bedraagt in 2014 EUR 4.756.830 (2013: EUR 4.495.132).
50
Bestandsprovisie Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen (distributeurs). Als gevolg hiervan mogen financiële dienstverleners geen bestandsprovisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Derhalve is door Triodos Groenfonds NV met ingang van 1 januari 2014 geen bestandsprovisie meer verstrekt (2013: EUR 1.898.961). Bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen De vergoeding voor commissarissen wordt door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld. Bij de vergoeding wordt geen rekening gehouden met marktconformiteit. Aan commissarissen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptie regeling voor commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: bedragen in euro’s Marjolein Elings-van Hooidonk Jules Kortenhorst Annemiek Rijckenberg Henk Raué Sylvia van Waveren Peter Blom *, ** Peter Kok ** Jan Paul van Soest **
Werkgeverslasten Niet-aftrekbare BTW
2014
2013
4.500 3.000 3.000 3.000 3.000 – – –
4.500 3.000 3.000 2.000 2.000 – 1.000 1.000
16.500
16.500
225 3.465
233 3.255
20.190
19.988
* Commissarissen werkzaam voor Triodos Bank ontvangen geen vergoeding. ** Heeft geen zitting meer in de Raad van Commissarissen.
Transactiekosten Transactiekosten van overige financiële beleggingen en leningen komen ten laste van de beheerder, Triodos Investment Management. Kosten van uitgifte en terugkoop van aandelen Aan het plaatsen of terugkopen van eigen aandelen door Triodos Groenfonds zijn voor het fonds geen kosten verbonden. Er wordt derhalve geen op- of afslag op de intrinsieke waarde gehanteerd.
51
Totale bedrijfslasten De totale bedrijfslasten van het fonds bedragen over 2014 EUR 5.404.222 (2013: EUR 7.116.575). Kostenvergelijking bedragen in euro’s Beheervergoeding (0,8%) Kosten voor bewaring Kosten externe accountant Kosten toezichthouder Marketingkosten* Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Overige fondskosten**
Kosten 2014
Kosten prospectus
4.756.830 24.979 54.020 24.182 429.022 46.444 68.745
4.756.830 24.979 54.020 24.182 1.486.509 46.444 540.422
* De in het prospectus genoemde marketingkosten bedragen maximaal 0,25% van het eigen vermogen. ** De in het prospectus genoemde overige fondskosten bedragen maximaal 10% van de totale kosten.
De kosten liggen binnen de kaders van het prospectus. Kostenratio’s De lopende kosten ratio betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden exclusief de kosten van de beleggingstransacties, interestkosten en de kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers die niet vergoed worden uit de op- of afslag gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde gedurende de desbetreffende periode. Bij deze berekening wordt iedere calculatie en publicatie van de intrinsieke waarde in beschouwing genomen. De LKR over 2014 bedraagt 0,89% (2013: 1,28%). Omloopfactor De omloopfactor bedraagt in 2014 11,34% (2013: -9,36%). De omloopfactor betreft het totaal bedrag van alle beleggingstransacties minus het totaal bedrag aan transacties in het geplaatste kapitaal, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Door het specifieke karakter van Triodos Groenfonds zijnde beleggingen in de vorm van langlopende leningen kan de omloopfactor niet zonder meer worden vergeleken met andere beleggingsfondsen (bijvoorbeeld met beleggingen in aandelen en obligaties).
52
Gelieerde partijen Triodos Groenfonds heeft relaties met de volgende rechtspersonen: 1 Stichting Triodos Holding is de houder van vijf prioriteitsaandelen. 2 Triodos Bank N.V. Triodos Groenfonds houdt een groot deel van de liquide middelen aan bij Triodos Bank tegen marktconforme tarieven. Triodos Bank beheert het aandeelhoudersregister en ontvangt hier voor een vergoeding. Triodos Bank verstrekt bankgaranties aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven. Triodos Bank kan een stand-by faciliteit verstrekken aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven. Triodos Bank heeft een distributieovereenkomst met Triodos Groenfonds op basis waar van een jaarlijkse bestandsprovisie van 0,40% van het via Triodos Bank geplaatste aandelenkapitaal werd uitgekeerd. In lijn met eerdergenoemd provisieverbod is deze overeenkomst per 1 januari 2014 komen te vervallen. 3 Triodos Investment Management is de beheerder en bestuurder van Triodos Groenfonds waar voor zij een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen over beleggingen, ontvangt. 4 Triodos Vastgoedfonds heeft in 2006, 2010, 2011 en 2012 op basis van groenverklaringen leningen verkregen tegen marktconforme voorwaarden (tot 1/1/2016, 1/7/2019, 1/7/2020 en tot 1/4/2022).
Uitbesteding van kerntaken De onderstaande kerntaken zijn door Triodos Groenfonds uitbesteed: 1 Het beheren van het aandeelhoudersregister is uitbesteed aan Triodos Bank NV. 2 Het beheren van de financieringsportefeuille is uitbesteed aan Triodos Bank NV. 3 Het onderhouden van de markt via Euronext Fund Service is uitbesteed aan KAS BANK NV. 4 Het uitoefenen van de functie van hoofdbetaalkantoor is uitbesteed aan KAS BANK NV. Zeist, 7 april 2015 Fondsmanager Triodos Groenfonds N.V. Itske Lulof Directie Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers Michael Jongeneel
53
Overige gegevens (bedragen in duizenden euro’s)
Winstbestemming De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst conform artikel 30 van de statuten luidt: 1 Van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst kan door de Algemene Vergadering op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen eerst een bedrag worden bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves. 2 Ten laste van het overblijvende bedrag van de winst wordt aan houders van prioriteitsaandelen een dividend uitgekeerd ten bedrage van vier procent (4%) van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Het overblijvende bedrag van de winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering met dien verstande dat op de prioriteitsaandelen niet meer dan het in de eerste volzin bepaalde bedrag wordt uitgekeerd. 3 De Vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen, voor zover haar eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. 4 Op voorstel van het bestuur en na goedkeuring van dit voorstel door de raad van commissarissen kan de Algemene Vergadering besluiten, dat uitkeringen aan aandeelhouders geheel of gedeeltelijk door uitreiking van aandelen in het kapitaal der Vennootschap zullen geschieden. 5 Voor zover mogelijk en rechtens geoorloofd, is het bestuur onder goedkeuring van de raad van commissarissen bevoegd tot uitkering van één of meer interim-dividenden op rekening van het te verwachten dividend en/of andere interim uitkeringen te besluiten, mits aan het vereiste van lid 3 is voldaan blijkens een tussentijdse vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4 BW. 6 Bij de berekening van het op de aandelen uit te keren bedrag tellen de aandelen die de Vennootschap in haar kapitaal houdt, niet mee. Het bestuur stelt voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de gehele fiscale winst uit te keren aan de aandeelhouders, na uitdeling van 4% aan de houders van prioriteitsaandelen. De voor uitkering beschikbare fiscale winst bedraagt: Resultaat volgens de winst- en verliesrekening over 2014
19.389
Af: Ongerealiseerde waardeverandering van beleggingen
16.164
Fiscale winst over 2014
3.225
Fiscale afrondingsreserve
93 3.318
Per saldo voor uitkering beschikbaar
54
Prioriteitsaandelen Er zijn vijf prioriteitsaandelen uitgegeven aan Stichting Triodos Holding. De leden van het bestuur van de stichting zijn de heer Pierre Aeby en de heer Peter Blom. Aan de houders van prioriteitsaandelen zijn krachtens de statuten op hoofdlijnen de volgende bijzondere rechten verleend: - Het recht tot het doen van een niet-bindende voordracht aan de Algemene Vergadering voor elke te vervullen plaats in de Raad van Commissarissen; - Het recht tot voorafgaande goedkeuring van besluiten van de Algemene Vergadering tot wijziging van de Statuten of tot ontbinding van Triodos Groenfonds; - Het recht op een preferent dividend ten bedrage van vier procent (4%) van het op de Prioriteitsaandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn, ten laste van het bedrag dat overblijft van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst, na eventuele reservering van een bedrag bestemd tot het vormen of verstrekken van reserves; - Het recht op uitkering van de nominale waarde van de Prioriteitsaandelen bij liquidatie, alvorens het daarna resterende aan de Aandeelhouders wordt uitgekeerd.
Belangen van commissarissen en bestuurders bij beleggingen van het fonds De leden van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds, alsmede de leden van de directie van Triodos Investment Management hebben of hadden op enig moment gedurende het boekjaar 2014 geen persoonlijk belang bij een belegging van Triodos Groenfonds.
Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan welke invloed hebben op het inzicht en de interpretatie van jaarrekening 2014.
Aandelenbezit De leden van de Raad van Commissarissen en het bestuur hebben geen aandelen Triodos Groenfonds in bezit.
Kerncijfers Voor een vergelijkend overzicht van de intrinsieke waarde, het aantal uitstaande aandelen en de intrinsieke waarde per aandeel verwijzen wij naar de kerncijfers aan de binnenkant van de omslag.
55
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: De algemene vergadering van aandeelhouders en de raad van commissarissen van Triodos Groenfonds N.V.
Verklaring over de jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2014 van Triodos Groenfonds N.V. (de vennootschap) te Zeist gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Triodos Groenfonds N.V. op 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en met de Wet op het financieel toezicht. De jaarrekening bestaat uit: 1 de balans per 31 december 2014; 2 de winst-en-verliesrekening over 2014; en 3 de toelichting met een overzicht van de relevante grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’. Wij zijn onafhankelijk van Triodos Groenfonds N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Materialiteit Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald op EUR 6.000.000. Voor de berekening van de materialiteit is het eigen vermogen als uitgangspunt gehanteerd (1%). Het door beleggers geïnvesteerde (eigen) vermogen achten wij voor een beleggingsfonds het meest relevante uitgangspunt voor de berekening van de materialiteit. Vanwege de waardeveranderingen in de beleggingen is het resultaat inherent volatiel en daardoor geen geschikte
56
benchmark voor de materialiteit.Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Wij rapporteren aan de raad van commissarissen tijdens onze controle alle geconstateerde afwijkingen boven de EUR 300.000 alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn. De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten. Reële waardebepaling van leningen De (groen)leningen van Triodos Groenfonds N.V. worden gewaardeerd op reële waarde. Deze waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De gehanteerde disconteringsvoet houdt rekening met de actuele rente en de een marktconforme risico-opslag. Tevens wordt, indien noodzakelijk, een voorziening voor oninbaarheid in acht genomen bij de reële waarde bepaling. Leningen maken circa 75% van de balans uit. De bepaling van de marktconforme opslag en de bepaling van een eventuele voorziening voor oninbaarheid worden beïnvloed door subjectieve factoren en inschattingen. Gezien deze subjectiviteit en het materiële belang van de post leningen in de balans beschouwen wij de controle van de reële waarde van de leningen een kernpunt van onze controle. Triodos Groenfonds N.V. hanteert voor het debiteurenrisico risico-opslagen per risicoklasse en looptijdscategorie. Als onderdeel van onze controle stellen wij vast dat de risico-opslagen correct zijn afgeleid uit de beschikbare marktinformatie (Bloomberg). Wij rekenen ook na of de risico-opslagen per risicoklasse en looptijdscategorie juist zijn bepaald. Tevens gaan wij jaarlijks na of de (geprogrammeerde) contante waarde berekening, waarin de risico-opslagen zijn verwerkt, nog steeds correct werkt. Dit doen we door te testen of de relevante geprogrammeerde controles die de rekenkundige juistheid van deze berekening moeten waarborgen, nog steeds effectief werken. Leningen worden bij Triodos Groenfonds N.V. jaarlijks gereviseerd en beoordeeld door een onafhankelijke kredietcommissie. Indien een lening mogelijk een voorziening voor oninbaarheid zou moeten krijgen, wordt dit beoordeeld door een onafhankelijke waarderingscommissie. Wij evalueren of het revisiesysteem en de krediet- en waarderingscommissies effectief functioneren. Daarnaast evalueren wij de hoogte van de voorzieningen door middel van inspectie van een aantal geselecteerde individuele kredietdossiers, waarbij wij met name aandacht geven aan de financiële kengetallen van de leningnemer en de waarde van de gestelde zekerheden. Wij hebben vastgesteld dat de reële waardebepaling van de lening op gebalanceerde wijze plaatsvindt.
57
Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van commissarissen voor de jaarrekening De directie is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening en voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Wet op het financieel toezicht. In dit kader is De directieverantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet De directie afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet De directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij De directie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directiemoet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: • het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; • het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit; • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door De directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; • het vaststellen dat de door De directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de
58
relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven; • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en • het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren aan de raad van commissarissen onder andere de geplande reikwijdte en timing van de controle en de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening op basis van alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is.
Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten Verklaring betreffende het jaarverslag en de overige gegevens Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9 Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid om te rapporteren over het jaarverslag en de overige gegevens): • dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW vereiste overige gegevens zijn toegevoegd; • dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.
Benoeming We zijn vanaf de oprichting van het Triodos Groenfonds N.V. benoemd als externe accountant. Zoals vereist door wetgeving zullen wij met ingang van 2016 niet meer kunnen functioneren als externe accountant Triodos Groenfonds N.V. Amstelveen, 7 april 2015 KPMG Accountants N.V. M. Frikkee
59
Personalia Raad van Commissarissen
Ruimte” en de vereniging Deltametropool. Ze is lid van de Raden van Toezicht van de Stichting Waarborgfonds Kinderopvang en de Stichting voor Ruimte Onderwijs en Kinderopvang en lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Bovendien is ze voorzitter van de stichting Slagwerk Den Haag en van het bestuur Stichting Domplein 2013. Annemiek Rijckenberg is voor het eerst benoemd in 2007. Volgens het rooster van aftreden loopt haar tweede zittingstermijn af in 2015. Annemiek Rijckenberg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
Mevrouw mr M.M. Elings-van Hooidonk (1964) Marjolein Elings-van Hooidonk is notaris bij Van Rhijn Notarissen in Zeist. Daarnaast is zij secretaris van het bestuur van De Monté ver Loren Stichting en bestuurslid van de Van Tellingen Pul Stichting en de stichting Steunfonds Humanistisch Verbond. Marjolein Elings-van Hooidonk is voor het eerst benoemd in 2003. Volgens het rooster van aftreden loopt haar derde zittingstermijn af in 2015. Marjolein Elings-van Hooidonk heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
Mevrouw drs S. van Waveren (1965) Sylvia van Waveren is Senior Engagement Manager bij Robeco Groep. Zij is voor het eerst benoemd in 2013. Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in 2017. Sylvia van Waveren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
De heer drs J.T.H.M. Kortenhorst (1961) Jules Kortenhorst is de algemeen directeur (CEO) van Rocky Mountain Institute in Colorado, USA. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen van Stedin Netwerk BV en de Raad van Advies van de Circle Economy en Beeholdings Ltd. Jules Kortenhorst is voor het eerst benoemd in 2012. Volgens het rooster van aftreden loopt zijn eerste zittingstermijn af in 2016. Jules Kortenhorst heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
Fondsmanager Mevrouw I.D. Lulof (1968) Itske Lulof is fondsmanager van Triodos Groenfonds. Ze heeft een brede achtergrond op het gebied van financieren van Natuur & Milieu en Duurzame Energie. Itske Lulof heeft eerder gewerkt als Programma/Investment Manager Natuur & Milieu en Microfinance bij Stichting DOEN en als Business Development Manager en Country Director bij een ontwikkelaar van duurzame-energieprojecten. Van 2005 tot en met 2007 was ze fondsmanager van Triodos Renewables Europe Fund. Itske is een veelgevraagd spreker over financiering van duurzame energie. Daarnaast is ze voorzitter van het Beraad Groenfondsen; een samenwerkings verband van alle Nederlandse groenfondsen en groenbanken.
De heer ir H.H. Raué (1951) Henk Raué is gepensioneerd bestuurder van Delta Lloyd Groep. Hij vervult commissariaten bij Yarden Holding / Yarden Verzekeringen, CZ Zorgverzeke ringen, Stichting Vestia, Verzekeringsbedrijf Groot Amsterdam (VGA, Q-Park) en Stichting Woonvast. Henk Raué is voor het eerst benoemd in 2013. Volgens het rooster van aftreden loopt zijn eerste zittingstermijn af in 2017. Henk Raué heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw drs A. Rijckenberg (1953) Annemiek Rijckenberg is zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling. Haar hoofdfunctie is het voorzitterschap van het architectenregister te Den Haag. Zij is daarnaast actief voor “Het jaar van de
60
Bestuur Het bestuur van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management BV. De directie van Triodos Investment Management bestaat uit: Mevrouw M.H.G.E. van Golstein Brouwers (1958) Marilou van Golstein Brouwers is directeur van Triodos Investment Management BV en samen met Michael Jongeneel eindverantwoordelijk voor Triodos Investment Management BV. Tevens is zij bestuurder bij Triodos Investment Advisory & Services BV samen met Michael Jongeneel. Marilou van Golstein Brouwers is lid van de Board of Directors van de Global Impact Investing Network (GIIN), lid van de Raad van Toezicht van Stichting Max Havelaar, lid van de Raad van Advies van het ‘Fund for Rural Prosperity’ van de Mastercard Foundation en lid van de Raad van Advies van Women in Financial Services in Nederland (WIFS). Daarnaast is zij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV II, bestuurslid van Stichting Triodos Sustainable Trade Fund en Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund. De heer M.A.S. Jongeneel (1973) Michael Jongeneel is directeur van Triodos Investment Management BV en samen met Marilou van Golstein Brouwers eindverantwoordelijk voor Triodos Investment Management BV. Tevens is hij bestuurder bij Triodos Investment Advisory & Services BV samen met Marilou van Golstein Brouwers. Michael Jongeneel is lid van de Board of Directors van Triodos SICAV I. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen en lid van de audit commissie bij Sustainalytics en is hij lid van de Raad van Toezicht van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis, waar hij eveneens lid is van de audit commissie. Verder is hij lid van de denktank Worldconnectors, lid van de Raad van Advies van de Stichting laluz en lid van de Raad van Advies van Social Enterprise Nederland.
61
62
Adres Triodos Groenfonds NV Nieuweroordweg 1 Postbus 55, 3700 AB Zeist Telefoon 030 693 6511 (klantcontact) Telefoon 030 693 6500 (algemeen) www.triodos.nl
Colofon Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2014 Oplage 200 exemplaren Verschijning April 2015 Tekst Triodos Bank, Zeist Grafisch ontwerp Michael Nash Associates, Londen Lay out Via Bertha, Utrecht Fotografie Pieter van den Boogert, Amsterdam Michiel Wijnbergh, Driebergen Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met Triodos Bank. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: www.triodos.nl
63
