Triodos Groenfonds Jaarverslag 2013 TLIM
Triodos Groenfonds Erratum jaarverslag 2013
Page 46 Commissarissenbeloning In de tabel Beheerkosten wordt de post ‘commissarissenbeloning 2012’ gecorrigeerd naar 19. De post ‘commissarissenbeloning’ over het jaar 2012 bedroeg EUR 18.504. Page 47 Tabel ‘De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt:’ De bedragen in deze tabel zijn in euro’s. 25 april 2014 Directie Triodos Investment Management
TLIM
Duurzame voeding en landbouw Duurzame landbouw erkent de relatie tussen het milieu, onze gezondheid en het voedsel dat wij eten. Duurzame boeren vermijden het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en hanteren strenge normen voor het welzijn van dieren.
Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2013
Informatie voor aandeelhouders Algemene vergadering van aandeelhouders 25 april 2014 Ex-dividenddatum 2 mei 2014 Betaaldatum dividend 7 mei 2014 Triodos Investment Management is een 100% dochter van Triodos Bank en is de beheerder van Triodos Groenfonds.
Kerncijfers bedragen in duizenden euro’s Intrinsieke waarde ultimo Aantal uitstaande aandelen ultimo (in duizenden) Inkomsten Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen Lasten Bedrijfsresultaat Resultaat Lopende kosten ratio* Ratio illiquide beleggingen ultimo** Groen belegd vermogen ultimo
2013
2012
2011
2010
2009
650.025 11.644 15.572 -187 -7.415 -7.116 8.456 1.041 1,28% 77,50% 74,1%
495.317 8.733 7.759 -6.121 -2.032 -5.771 1.988 -44 1,22% 71,60% 68,4%
492.524 8.525 14.843 157 3.764 -6.410 8.433 12.197 1,27% 75,53% 71,6%
558.007 9.712 16.862 -64 -7.734 -6.813 10.048 2.315 1,16% 80,57% 77,1%
572.245 9.816 16.092 0 2.317 -5.890 10.203 12.520 1,18% 80,63% 74,5%
Per aandeel bedragen in euro’s Intrinsieke waarde ultimo Resultaat ***
2013
2012
2011
2010
2009
55,82 0,10
56,72 0,00
57,78 1,41
57,46 0,24
58,30 1,54
1 jaar
3 jaar gem.
5 jaar gem.
10 jaar gem.
Sinds oprichting gem.
0,1% 2,0% -1,0%
0,9% 2,9% 4,6%
1,2% 3,4% 5,0%
1,8% 4,2% 5,0%
2,6% 5,0% 6,7%
Rendement Triodos Groenfonds (inclusief herbelegging van dividend)
Intrinsieke waarde exclusief fiscaal voordeel Intrinsieke waarde inclusief fiscaal voordeel**** Referentie index*****
* De lopende kosten ratio (LKR) betreft de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden, exclusief de kosten van beleggingstransacties en de interestkosten gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde gedurende de desbetreffende periode. (Meer informatie is beschikbaar op pagina 18). ** Som van illiquide beleggingen gedeeld door fondsvermogen per ultimo verslagperiode. *** Het resultaat per aandeel wordt bepaald op basis van het gedurende de verslagperiode gemiddeld aantal geplaatste aandelen. **** Dit fiscale voordeel betreft een besparing aan inkomstenbelasting van maximaal 1,9% per jaar van de waarde van de aandelen tot een maximum van EUR 56.420 (2013) per belastingplichtige. (Meer informatie is beschikbaar op pagina 24). ***** De referentie index is de Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar. De referentie index komt niet in aanmerking voor het fiscaal voordeel. Bron: vwd group.
Inhoud
Pagina
Groen beleggen
6
Bericht van de Raad van Commissarissen
7
Verslag van de Directie
8
Algemene gegevens
24
Jaarrekening Triodos Groenfonds NV 2013
26
Overige gegevens
50
Personalia 53 Adres en colofon
55
5
Groen beleggen vermogen wordt belegd in projecten die door de overheid zijn erkend als groen en die aan de duurzame beleggingscriteria van Triodos Bank voldoen. Het belastingvoordeel voor beleggers bedraagt in 2013 maximaal 1,9% boven op het fondsrendement.
Triodos Groenfonds belegt voornamelijk in door de Nederlandse overheid erkende groene projecten die duurzame ontwikkeling bevorderen. De belangrijkste sectoren waarin het fonds belegt, zijn duurzame energie, biologische landbouw, natuur- en landschapsontwikkeling en duurzaam bouwen. Triodos Groenfonds biedt beleggers die bewust met hun geld willen omgaan, de mogelijkheid rechtstreeks bij te dragen aan een groen en duurzaam Nederland.
Triodos Groenfonds is een initiatief van Triodos Bank. Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Triodos Groenfonds richt zich binnen die missie met name op de zorg voor de aarde. Dat doet het fonds door duurzame initiatieven te financieren voor een schoner milieu, een prettiger leefomgeving en duurzame voedsel- en energie bronnen, voor nu en in de toekomst.
Triodos Groenfonds is in juni 1998 ontstaan uit een fusie van drie groene beleggingsfondsen van Triodos Bank: Biogrond Beleggingsfonds (opgericht in 1990), het Windfonds (1993) en het Groene Beleggingsfonds (1995). Triodos Groenfonds heeft daarmee aan de wieg gestaan van de Regeling Groenprojecten van de Nederlandse overheid. Deze regeling bestaat sinds 1995 en maakt het particuliere investeerders mogelijk onder aantrekkelijke financierings voorwaarden te investeren in projecten die de ontwikkeling en het behoud van natuur en milieu bevorderen. Triodos Groenfonds was een van de eerste groene beleggingsfondsen met de officiële status van maatschappelijke beleggingsinstelling onder deze regeling. Ten minste 70% van het eigen
Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management. Triodos Investment Management is in het bezit van een vergunning op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft).
1,9% fiscaal voordeel voor beleggers bovenop het fondsrendement
6
Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de aandeelhouders van Triodos Groenfonds
Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeel houders van 26 april 2013 zijn mevrouw Sylvia van Waveren en de heer Henk Raué benoemd als lid van de Raad van Commissarissen. Volgens rooster treedt de heer Blom af in 2014. Na de gebruikelijke twee termijnen stelt hij zich niet herbenoembaar. De overige leden van de Raad spreken hun waardering uit voor de jarenlange grote betrokkenheid van de heer Blom bij het fonds. De Raad zal na zijn aftreden bestaan uit vijf leden, hetgeen de Raad een optimale samenstelling acht.
Graag bieden wij u het jaarverslag 2013 van Triodos Groenfonds NV aan. Het jaarverslag bestaat uit het verslag van de directie, de jaarrekening en de overige gegevens. De jaarrekening over 2013 is goedgekeurd door KPMG Accountants NV. De controleverklaring is onder de overige gegevens in dit jaarverslag opgenomen. De Raad van Commissarissen heeft tijdens haar vergadering op 5 maart 2014 de jaarstukken besproken. De Raad heeft deze jaarstukken conform de regelgeving en de statuten van het fonds goedgekeurd. Het boekjaar 2013 is afgesloten met een nettoresultaat van EUR 1.041.000. De Raad van Commissarissen stelt voor décharge te verlenen aan de directie en aan de Raad van Commissarissen voor de vervulling van hun taken in het afgelopen boekjaar.
Zeist, 13 maart 2014 Peter Blom Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter) Jules Kortenhorst Henk Raué Annemiek Rijckenberg Sylvia van Waveren
De Raad van Commissarissen is in de verslagperiode vier keer bijeen geweest. De Raad heeft zich beziggehouden met de ontwikkeling en de beleggingsresultaten van het fonds. Daarbij hielden de commissarissen actief toezicht op het door de directie gevoerde beleid ten aanzien van dubieuze debiteuren. Ook het beleid dat het fonds voert met betrekking tot de derdendistributie was onderwerp van aandacht. Hetzelfde geldt voor de politieke en economische ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, de Europese vereisten die gelden voor fondsen als het Groenfonds en de overname van de leningen van BNP Paribas Groenfonds. Daarnaast kwamen het halfjaarverslag, het jaarverslag, de marketingstrategie en de naleving van wet- en regelgeving door het fonds aan de orde. Tot slot is uitgebreid gesproken over de diversificatie van het beleggingsbeleid van het fonds om in beperkte mate ook beleggingen buiten Nederland mogelijk te maken. De Raad is tevreden over de directievoering van het fonds. Met de directie is constructief van gedachten gewisseld over de te volgen koers.
7
Verslag van de directie EUR 7,4 miljoen. Exclusief fiscaal voordeel is het rendement op basis van de intrinsieke waarde 0,1%. Inclusief fiscaal voordeel bedraagt het maximale rendement voor de belegger 2,0%.
Triodos Groenfonds heeft op 31 mei 2013 de activa van BNP Paribas Groenfonds overgenomen. Deze activa bestonden voor ruim 80% uit groenleningen voor projecten op het gebied van duurzame bouw, duurzame energie en natuur. Het overige deel bestond uit liquide middelen. BNP Paribas Groenfonds is na de transactie opgeheven en de aandeelhouders van het fonds hebben als liquidatie-uitkering aandelen Triodos Groenfonds ontvangen. Zij werden daarmee aandeelhouder van Triodos Groenfonds. Door deze transactie, maar ook door de succesvolle Triodos Bank campagne ’Groei’ in het laatste kwartaal van 2013, steeg het fondsvermogen van Triodos Groenfonds aanzienlijk. Het fondsvolume groeide in totaal van EUR 495 miljoen (eind 2012) naar EUR 650 miljoen (eind 2013). Daarmee heeft het fonds haar positie als grootste groenfonds van Nederland verstevigt. De grotere fondsomvang maakt het ook mogelijk om financieringen aan grotere projecten te verstrekken. Dit was eerder vanuit het oogpunt van risico spreiding niet altijd wenselijk. Triodos Groenfonds ziet vooral in de markt voor duurzame energie een toename in de omvang van de projecten. Met de groei van de portefeuille en de toename van het beheerd vermogen is het fonds goed gepositioneerd om in deze markt deel te nemen. Daarmee kan het fonds nog meer impact realiseren met haar beleggingen.
Marktontwikkelingen Voor Triodos Groenfonds en de Regeling Groenprojecten was 2013 het jaar van de succesvolle doorgroei. De handhaving van het fiscale voordeel van 1,9% voor de belegger droeg daaraan bij. Door de liquidatie van het BNP Paribas Groenfonds zijn er vijf spelers op de markt voor groenfondsen over: de groenbanken van de drie grootbanken (Rabo Groenbank, ING Groenbank en ABN AMRO Groenbank) en de twee groenfondsen (ASN Groenprojectenfonds en Triodos Groenfonds). De markt voor groenfinancieringen trekt weer aan: tot en met oktober 2013 verstrekte Agentschap NL 217 groenverklaringen (gelijk aan een project vermogen van EUR 420 miljoen). Over dezelfde periode in 2012 waren dit nog 56 groenverklaringen (gelijk aan een projectvermogen van EUR 165 miljoen). In 2002 deed het onafhankelijke onderzoeks- en adviesbureau CE Delft onderzoek naar de Regeling Groenprojecten. Tien jaar later liet het Beraad Groenfondsen van de Nederlandse Vereniging van Banken een hernieuwd onderzoek uitvoeren door hetzelfde bureau. Het rapport ’De duurzaamheids winst en economische winst van de Regeling Groenprojecten’ toont aan dat de Regeling Groenprojecten een kosteneffectief instrument is.
Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Het resultaat over 2013 bedraagt EUR 1,0 miljoen. Dit is het saldo van het bedrijfsresultaat van EUR 8,5 miljoen, minus de ongerealiseerde waardedaling van
EUR 650 miljoen eigen vermogen ultimo 2013 8
is meer dan in de drie voorgaande jaren samen. Ook voor 2014 zal de groei van het opgesteld vermogen voornamelijk van (grote) windprojecten met een SDE-beschikking komen. Het waaide in 2013 iets harder dan in 2012. De windopbrengst (en daarmee de bijbehorende rendementen) van windenergie projecten was 93% van het langjarig gemiddelde. Dit was een lichte verbetering ten opzichte van 2012 (90% van het langjarig gemiddelde). Vanwege de onzekerheid over de uitwerking van het Energie akkoord en de salderingsregeling zijn er in 2013 nog vrijwel geen grote zonne-energieprojecten van de grond gekomen. Het fonds streeft ernaar in 2014 meer zonne-energieprojecten te realiseren.
Het zorgt voor een besparing op de kosten voor milieubeleid en het genereert kapitaal dat geoormerkt is voor duurzame initiatieven. In totaal gaat het om circa EUR 5 miljard. Het onderzoeks rapport werd op 8 juli 2013 in Nieuwspoort in Den Haag aangeboden aan Wilma Mansveld, de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. In een reactie tijdens de bijeenkomst zei zij: “De regeling is een effectieve duw in de rug die ondernemers en beleggers over de brug helpt. Juist in tijden van crisis blijkt de stimulerende rol effectief! Die conclusie geeft veel vertrouwen voor de continuïteit van deze regeling – die uniek in Europa is – en wat mij betreft gaan we door op de ingeslagen weg.”
Biologische landbouw
Marktontwikkelingen per sector
De Nederlandse biologische sector heeft (inclusief export) een jaaromzet van EUR 2 miljard en verschaft werk aan circa 100.000 mensen. Ruim 1.500 gecertificeerde biologische boeren en tuinders en ruim 1.700 verwerkende bedrijven zijn momenteel in de sector actief. De consumentenbestedingen voor biologische producten in Nederland kwamen in 2013 voor het eerst boven de EUR 1 miljard uit. De gangbare supermarkt is nog steeds het belangrijkste afzetkanaal van biologisch voedsel. De marktperspectieven voor de sector zijn positief door de groeiende vraag naar biologisch vlees en zuivel. Op dit moment overstijgt de vraag het aanbod. Om de huidige tekorten op te vangen wordt er momenteel geïmporteerd uit andere Europese landen. In de Nederlandse markt is dus ruimte voor uitbreiding en omschakelen. Bij de biologische akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt is Nederland steeds meer een speler in EU verband. Dit biedt kansen voor de sector, maar vraagt ook om steeds meer ondernemerschap en goede kennis van de Europese markt. Belangrijk blijft dat de gehele biologische sector de productie en de spreiding van de afzet goed op de afzetkanalen afstemt.
Duurzame energie Op het gebied van duurzame energie was 2013 een turbulent maar ook een hoopgevend jaar. Dit kwam voornamelijk door het SER Energieakkoord dat de overheid en ruim veertig maatschappelijke organisaties en partijen uit de sector dit jaar hebben gesloten. Fondsmanager Itske Lulof van Triodos Groenfonds heeft zich als voorzitter van het Beraad Groenfondsen sterk ingezet voor betrokkenheid bij dat Energieakkoord. Hoewel het nog afwachten is hoe het akkoord daadwerkelijk wordt uitgewerkt, zijn de doelstellingen ambitieus en bieden ze perspectief voor een structurele groei van duurzame energie in Nederland. Speerpunten van het Energieakkoord zijn de verviervoudiging van het aandeel hernieuwbare energie (14% in 2020), meer kansen voor decentrale opwekking van (zonne-) energie en een sterke inzet op energiebesparing. Naast het Energieakkoord biedt ook de uitgebreide Subsidieregeling Duurzame Energie (SDE) kansen voor nieuwe investeringen. Was het SDE-budget in 2012 nog 1,7 miljard euro, in 2013 is het budget uitgebreid naar 3 miljard euro. Dit heeft er toe geleid dat, in tegenstelling tot 2012, aan veel windenergie projecten en zonnestroomprojecten SDE-subsidie is toegekend. Er werd dan ook veel nieuw windenergie vermogen bijgeplaatst: in totaal 303 megawatt. Dat
Duurzaam bouwen De vastgoedsector is zich er steeds meer van bewust dat de verduurzaming van panden zowel energetische als maatschappelijke meerwaarde
9
heeft. Hoewel de beschikbaarheid van vastgoed financieringen in 2013 drastisch terugliep, wist duurzame herbestemming zich blijvend in positieve zin te onderscheiden. De verduurzaming van bestaande gebouwen resulteert niet alleen in de verbetering van het energielabel. Verschillende leegstaande industriële monumenten en kantoorpanden krijgen een andere bestemming en/of functie op het gebied van zorg, wonen en cultuur. Deze ontwikkeling is in lijn met de beoogde richting van Triodos Groenfonds.
Sectorverdeling per 31 december 2013
Natuur en landschap
De beleggingen
Duurzame energie 47,4% Biologische landbouw 19,0% Duurzaam bouwen 19,1% Natuur en landschap 14,5%
Ten aanzien van de ontwikkeling van de ecologische hoofdstructuur (EHS) is nog steeds sprake van een terugtrekkende overheid. Vanaf 2014 zijn provincies zelf verantwoordelijk voor de realisatie van natuur binnen de EHS, al of niet met nog enige ondersteuning vanuit het Rijk. De vraag naar nieuwe verdienmodellen om natuur te kunnen financieren, wordt daardoor steeds actueler en dat geldt ook voor de rol van Triodos Groenfonds als financier. Wij zien dat bedrijven, lokale overheden en burgers zich bewuster worden van de relevantie van natuurwaarden in de omgeving. Er ontstaan steeds meer projecten waarbij het creëren van deze natuurwaarden een belangrijk speerpunt wordt. ‘Natuurboeren’ zijn daar een goed voorbeeld van. Dit zijn agrarische bedrijven die relatief grote arealen natuurgrond gebruiken en beheren ten behoeve van hun veestapel. De natuurboer pacht de grond van een terreinbeherende organisatie, die een vergoeding geeft voor het onderhoud. De terreinbeheerder voorziet hiermee in ‘goed rentemeesterschap’ en de natuurboer past zijn bedrijfsopzet aan de natuurgronden aan en is zo in staat om een rendabele exploitatie te realiseren. Daarnaast blijven initiatieven op het gebied van biomassa uit natuurgebieden ook actueel.
Per 31 december 2013 is 74,1% van het fonds vermogen van Triodos Groenfonds belegd in door de overheid erkende groene projecten (ultimo 2012 was dit 68,4%). Daarmee voldoet Triodos Groenfonds aan de eis van de Regeling Groenprojecten dat minimaal 70% van het fondsvermogen belegd moet zijn in projecten met een groenverklaring. Gedurende het jaar 2013 bevond het groenpercentage zich voortdurend op het streefniveau (75-85%). Daarnaast is nog een klein deel van het fondsvermogen (3,4%) belegd in leningen zonder groenverklaring. Dit zijn leningen waarvoor de groenverklaring (nog) niet is verkregen. Daarmee bedraagt de totale financieringsportefeuille 77,5%. Over heel 2013 werd voor EUR 68 miljoen afgelost en voor een recordbedrag van EUR 225 miljoen aan nieuwe financieringen uitgekeerd. Hiervan heeft EUR 136 miljoen betrekking op overgenomen groene leningen. Triodos Groenfonds heeft zelfstandig EUR 89 miljoen aan nieuwe leningen uitgekeerd. Dit is meer dan een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor (EUR 40 miljoen). De nieuwe leningen werden voornamelijk verstrekt in de sectoren duurzame energie en duurzaam bouwen. Dit is terug te zien in de sectorverdeling: vooral het aandeel duurzaam bouwen nam toe.
10
Financieringen per 31 december 2013* (bedragen in duizenden euro’s)
Aantal projecten
Nominale waarde
Reële waarde
Windenergie Zonne-energie Bio-energie Overig
37 9 9 10
149.327 5.347 19.150 63.479
154.390 5.740 6.034 65.187
Totaal duurzame energie
65
237.303
231.881
54 20 19 22 11 8 14 1 14
23.872 12.852 16.037 12.643 10.445 5.926 6.040 59 5.212
24.502 13.628 15.178 11.301 11.469 6.300 5.677 60 5.501
163
93.086
93.616
Handel biologische producten Slagerijen/slachterijen Groothandel Overig
2 1 1
90 198 189
99 206 190
Totaal handel biologische producten
4
477
495
Biologische voedingverwerkende bedrijven
6
1.739
1.854
173
95.302
95.965
Duurzame kantoren Duurzame woningen
3 22
9.093 86.450
10.581 90.181
Totaal duurzaam bouwen
25
95.543
100.762
9
72.738
75.224
272
500.886
503.832
Duurzame energie (47,4%)
Biologische landbouw (19,0%) Biologische landbouwbedrijven Melkveebedrijven Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Gemengd bedrijf Zorgboerderijen Fruitboomteelt Bosbouwbedrijven Overig Totaal biologische landbouwbedrijven
Totaal biologische landbouw
Duurzaam bouwen (19,1%)
Natuur en landschap (14,5%) Projecten gericht op de instandhouding van natuur- en landschappelijke waarden
* Het totaal van de financieringen plus de portefeuille duurzame obligaties is gelijk aan het totaal van de beleggingen volgens de balans. 11
een groot deel bestaat uit warmtedistributie projecten. Daarnaast werd in samenwerking met ING Groenbank en ASN Groenprojectenfonds, een groenlening van EUR 100 miljoen aan Eneco verstrekt. Eneco gebruikt de lening voor de financiering van een portefeuille van meer dan vijftig groenprojecten door heel Nederland, waaronder een windpark op het terrein van Fujifilm in Tilburg en verschillende warmtenetten, zon- en Warmte Koude Opslag (WKO) installaties. Ook werd een grote nieuwe lening uitgekeerd aan Windpark Hartel, een nieuw te bouwen windpark in het Rotterdamse havengebied. De acht windturbines, elk met een vermogen van 3 megawatt, worden door de firma Alstom geleverd. Hartel is het eerste windpark van Alstom in Nederland. Het windpark gaat stroom opwekken waarmee 16.500 huishoudens van groene energie kunnen worden voorzien.
Duurzame energie De totale nominale waarde van de uitstaande financieringen in duurzame energieprojecten steeg ten opzichte van vorig jaar naar EUR 237 miljoen (2012: EUR 162 miljoen). Dit kwam door de overname van de groene leningen van BNP Paribas Groenfonds en doordat er zelfstandig meer aan nieuwe leningen werd uitgekeerd, dan afgelost. Ultimo 2013 bedroeg het aandeel duurzame energie 46 % van de leningenportefeuille (2012: 46%) met het grootste belang in windenergie (29,8%). Het aandeel van andere vormen van duurzame energie groeide van 10,1% eind 2012 naar 15,3% van de financierings portefeuille. De financieringen buiten de windenergiesector namen in 2013 toe tot EUR 77,0 miljoen (2012: EUR 35,6 miljoen). Deze toename komt vooral voort uit de overname van de portefeuille van BNP Paribas Groenfonds, die voor
12
DE KEIZERSRANDE De Keizersrande is een modern biologisch dynamisch landbouw- en melkveebedrijf in de uiterwaarden van de IJssel ten noorden van Deventer. De boerderij wordt gerund door boerin Annette Harberink. De bedrijfsvoering van De Keizersrande is gebaseerd op het beheersconcept ‘Boeren voor Natuur’. Dit concept houdt in dat de agrarische exploitatie van het landgoed geheel ten dienste staat van de natuur- en landschapswaarden binnen het hele gebied. Daarbij wordt gestreefd naar een gesloten kringloop, waarbij bijvoorbeeld de granen uit de akkerbouw en de grassen van de weidelanden gebruikt worden als voedsel voor de veestapel, die op zijn beurt weer zorgt voor bemesting van het gebied. De Keizersrande is een mooi voorbeeldproject uit de portefeuille van Triodos Groenfonds waarbij biologische landbouw en natuurbeheer hand in hand gaan.
13
verdere groei van windenergie om in 2020 tot een totaal opgesteld vermogen van 6.000 megawatt op land en 4.500 megawatt op zee te komen. De verdere uitbreiding van het SDE-budget (EUR 3,5 miljard in 2014) en het gegroeide fondsvermogen bieden voldoende kansen om op deze ambities in te spelen. Marktontwikkelingen zoals (dalende) stroomprijzen, schaliegas en de netwerkbestendigheid bij een toename van duurzame energie dienen hierbij constant in ogenschouw te worden genomen. Ter diversificatie zoekt het fonds actief naar projecten die minder afhankelijk zijn van stroomprijzen en/of subsidies, zoals projecten op het gebied van energie uit reststromen en WKO. Het Energieakkoord biedt daarnaast ruimte voor kleine, lokale duurzame energie-initiatieven. Triodos Groenfonds wil een leidende rol spelen om de (politieke) obstakels voor de realisatie en financiering van deze lokale, vaak zonne-energie, projecten zo veel mogelijk weg te nemen. Een actieve bijdrage aan de totstandkoming van het Energieakkoord is hiervan een voorbeeld. Tot slot gaat Triodos Groenfonds zich meer richten op energiebesparingsprojecten. De recente financiering van Klimaatgarant, die in samenwerking met Dura Vermeer een energieneutrale nieuwbouwwijk in Rijswijk heeft gerealiseerd, is een eerste stap in die richting. Deze lening komt in 2014 tot uitkering.
Triodos Groenfonds financiert ultimo 2013 65 duurzame energieprojecten met een totaal vermogen van ruim 356 megawatt (ultimo 2012: 316 megawatt), waarvan het grootste deel windenergie is. De component warmte, en met name warmte netten voor warmtedistributie is hierin sterk gegroeid. Deze duurzame energie installaties samen produceerden in 2013 ruim 741 miljoen kilowattuur (kWh) groene energie. Dat is goed voor het elektriciteitsgebruik van ongeveer 212.000 Nederlandse huishoudens en levert een besparing op van ruim 277.000 ton CO2-uitstoot per jaar. Hierin is de CO2-besparing ten gevolge van de warmtedistributienetten nog niet (volledig) meegenomen, omdat de capaciteit grotendeels nog in aanbouw was en daarmee de besparing nog niet gerealiseerd. Met de 37 windprojecten heeft Triodos Groenfonds 13% van het per ultimo 2013 in Nederland op land opgestelde windproductie vermogen gefinancierd (2012: 13%). Het totale windenergievermogen in Nederland groeide in 2013 met 303 megawatt van 2.391 naar 2.693 megawatt. Daarvan betreft 228 megawatt offshore windprojecten. Triodos Groenfonds streeft in 2014 naar een verdere uitbreiding van de duurzame energieportefeuille. Daarin financiert het fonds grote en kleine projecten. Zo verwacht het fonds in 2014 enkele grootschalige windprojecten te financieren dankzij de grote hoeveelheid SDE-beschikkingen voor deze sector. Het Energieakkoord voorziet de komende jaren een
Biologische sectoren Het totaalbedrag dat Triodos Groenfonds aan financieringen in de biologische landbouw en voedselverwerkende industrie heeft uitstaan, steeg in 2013 tot EUR 95,3 miljoen (2012: EUR 83,8 miljoen). Gezien de toename van de omvang van de totale financieringsportefeuille daalde het aandeel van de sector biologische landbouw naar 19,0% (2012: 23,9%).
16%
De uitkeringen hadden betrekking op nieuwe relaties en op uitbreidingen bij bestaande klanten van Triodos Groenfonds. Deze biologische (landbouw) bedrijven gebruikten de kredietfaciliteiten om het bedrijf verder uit te breiden, te moderniseren of om bedrijfsovername mogelijk te maken. Daarmee zetten deze bedrijven een volgende stap voor een duurzame toekomst.
doelstelling aandeel duurzame energie in 2020
14
rijksmonument is dat het complex na oplevering een energielabel A heeft en dat het een combinatie van maatschappelijke en culturele functies gaat huisvesten. Het complex levert daarmee onmiskenbaar zijn eigen positieve bijdrage aan dit levendige stadsdeel. Het fonds hoopt in 2014 haar financierings portefeuille verder uit te breiden met vergelijkbare, impactvolle projecten. De vastgoedmarkt is zich meer en meer bewust van de maatschappelijke en financiële meerwaarde van duurzame nieuwbouw en renovatie.
Een goed voorbeeld is het biologische akkerbouw bedrijf van Sjaak Twisk. Met de financiering van Triodos Groenfonds realiseerde hij een substantiële uitbreiding in zijn opslagcapaciteit, waardoor hij met zijn biologische productaanbod nog beter kan anticiperen op de EU-markt. Daarnaast investeerde hij in een innovatief concept om op een verantwoorde manier zaaigoed te ontsmetten. In de toekomst kan de gehele sector hier mogelijk van profiteren. De inzet van Triodos Groenfonds is voor dergelijke partijen van groot belang. Het fonds wil biologische bedrijven stimuleren om te innoveren en bouw activiteiten en energie- en waterverbruik te blijven verduurzamen. Vooral partijen die in de meest brede zin in biologisch en duurzaamheid investeren, blijven aantrekkelijk als ambassadeurs voor Triodos. Daarnaast zijn er in 2013 diverse natuurboeren gefinancierd die, naast hun boerenbedrijf, actief bijdragen aan natuurontwikkeling en -beheer. De verwachting is dat dit er in 2014 nog meer zullen worden. Een mooi voorbeeld is het biologischdynamische bedrijf Keizersrande (zie foto’s op pagina 12 en 13).
Natuur en landschap Triodos Groenfonds heeft ultimo 2013 EUR 72,7 miljoen geïnvesteerd in de sector natuur en landschap (2012: EUR 58,8 miljoen). In 2013 nam Triodos Groenfonds een mooie portefeuille financieringen van provinciale natuurprojecten van het BNP Paribas Groenfonds over. Dat de in Nederland zeldzame otter in het natuur- annex waterbergingsgebied De Onlanden van Waterschap Noorderzijlvest is gesignaleerd, was een belangrijke mijlpaal. Dit bijzondere gebied is enkele jaren geleden mede gefinancierd door Triodos Groenfonds en is in 2012 in gebruik genomen. Het fonds maakt dergelijke projecten graag mogelijk.
Duurzaam bouwen Het volume van de financieringen van Triodos Groenfonds in duurzaam bouwen steeg in 2013 naar EUR 95,5 miljoen. Daarmee maakt deze sector nu 19,1% uit van de beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds (2012: 13,2%). In 2013 werden wederom enkele grotere impactvolle nieuwe leningen uitgekeerd, waaronder aan Werkspoor CV. Dit is de herontwikkeling van een gemeentelijk monument aan de Oostenburgergracht in Amsterdam, een complex waarin ook het Werktheater is gehuisvest. Een belangrijk deel van het pand krijgt een nieuwe bestemming als hotel. Het project illustreert dat energetische verduurzaming uitstekend samengaat met het behoud van de belevingswaarde van monumenten. Een ander voorbeeld is de financiering door Triodos Groenfonds van de voormalige tramremise in Amsterdam Oud-West, beter bekend als ‘De Hallen’. Bijzonder aan de herontwikkeling van dit industriële
Kwaliteit van de financieringsportefeuille Triodos Groenfonds wijst alle leningnemers op basis van een risicoanalyse een risicocategorie toe. In het staafdiagram hierna wordt per risicocategorie het volume van de portefeuille als percentage van het totaal weergegeven. Risico 1 staat voor het laagste risico en risico 5 voor het hoogste risico. De kwaliteit van de financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds is vooral door de overname van de groene leningen van BNP Paribas Groenfonds significant verbeterd. Het risicoprofiel van deze leningen is laag (risicoklasse 1 en 2 en een nieuwe klasse ‘2-3’ tussen 2 en 3 in), waardoor de gewogen gemiddelde risicoclassificatie (het gemiddelde van de gehele financieringsportefeuille van Triodos Groenfonds) verbeterde. Per ultimo 2013 kwam deze afgerond uit op 2,6. De gewogen gemiddelde
15
moeten treffen in deze sector. Daarnaast is het fonds actief bezig met het beheer van de biomassavergistingsinstallaties. In deze sector zijn enkele laatste voorzieningen getroffen, in verband met een nog lagere waarde van het onderpand dan waarmee het fonds rekening had gehouden. Er werden vier nieuwe dubieuze debiteuren opgenomen, vooral in de sectoren varkenshouderij en glastuinbouw. Er werden in 2013 geen leningen afgeschreven.
risicoclassificatie per ultimo 2012 was afgerond 2,8. De afname van de gewogen gemiddelde risicoclassificatie is een indicatie dat het debiteurenrisico in de portefeuille verminderd is. Risicoclassificatie
60
ultimo 2012 ultimo 2013
50 40
De totale voorziening dubieuze debiteuren werd in 2013 met EUR 3,7 miljoen verhoogd naar EUR 17,5 miljoen (ultimo 2012: 13,8 miljoen). Deze dotatie aan de voorziening is beduidend lager dan in 2012 (EUR 13,0 miljoen, waarvan EUR 6,1 miljoen aan voorzieningen definitief werden afgeboekt). De totale voorziening dubieuze debiteuren betreft ultimo 2013 3,5% van de financieringsportefeuille (2012: 3,9%). Procentueel is het aandeel dus gedaald. De portefeuille dubieuze debiteuren, in het bijzonder de varkenshouderijen, glastuinbouw en biomassa vergistingsinstallaties worden nauwgezet gemonitord. De directie is zeer te spreken over de kwaliteit van de groenleningen die het fonds van BNP Paribas Groenfonds heeft overgenomen. Al deze leningen zijn van goede tot zeer goede kwaliteit.
30 20 10 0 Risico 1
Risico 2 Risico 2-3 Risico 3
Risico 4
Risico 5
Uit de tabel blijkt dat de beleggingen in risicoklasse 1 en 2 procentueel zijn toegenomen. Daarnaast is er een nieuwe klasse toegevoegd tussen 2 en 3 (2-3). De exposure in risicoklasse 3 nam procentueel sterk af. Dit is voornamelijk het gevolg van de overname van de groene leningen van BNP Paribas Groenfonds. Risicoklasse 4 en 5 namen in absolute termen toe met eur 5,3 miljoen, grotendeels doordat er nieuwe leningen in risicoklasse 4 terechtkwamen. Procentueel nam de exposure op beide klasses af van 13,9% naar 10,8%. Dit werd veroorzaakt door de stijging van het fondsvolume.
Liquiditeitenbeheer Triodos Groenfonds is wettelijk verplicht minimaal 10% van het eigen vermogen in liquiditeiten of andere direct opeisbare tegoeden aan te houden of voor voldoende andere waarborgen te zorgen.
Voorzieningen dubieuze debiteuren Ondanks het feit dat de gemiddelde risicoklasse van het fonds verbeterde, resulteerde de economische crisis in 2013 in een verdere verslechtering van een aantal bestaande leningen in risicoklasse 5. Dit betrof vooral de varkenshouderijen. Op dit moment hebben middelgrote biologische varkensboeren weinig mogelijkheden om inkoop en verkoopprijzen te sturen. Zij krijgen hun afzet onvoldoende gerealiseerd. Deze ontwikkelingen hebben een negatieve invloed op de waarde van het vastgoed in deze sector, die als onderpand dient voor de leningen van Triodos Groenfonds. Het fonds heeft in 2013 een significante (additionele) voorziening
Het fonds begon het jaar met 25,8% liquiditeiten. Op 31 december 2013 werd 20,3% van het eigen vermogen in liquiditeiten aangehouden. Gemiddeld (ongewogen) bedroeg het percentage liquiditeiten in 2013 17,7%. Deze liquiditeiten worden deels belegd in beursgenoteerde obligaties van (financiële of overheids-) instellingen met een voldoende duurzaam karakter en deels aangehouden op spaarrekeningen onder marktconforme condities.
16
Waardeontwikkeling sinds de oprichting 150 140 130 120 110 100 90 dec-03
dec-05
dec-07
dec-09
dec-11
dec-13
Triodos Groenfonds op basis van intrinsieke waarde plus heffingskorting Citigroup Netherlands Government Bond Index 5-7 jaar minus vermogensrendementsheffing (Box 3). Bron: vwd group
EUR 15,6 miljoen. De kosten bedroegen in 2013 EUR 7,1 miljoen (2012: 5,8 miljoen). Het bedrijfsresultaat over 2013 bedraagt hiermee EUR 8,5 miljoen.
Resultaat Financieel resultaat
De ongerealiseerde waardedaling van de beleggings portefeuille wordt in 2013 vooral beïnvloed door twee factoren: de renteontwikkelingen op de kapitaalmarkten en de mutaties in de voorzieningen voor dubieuze debiteuren. Deze factoren samen resulteerden in een ongerealiseerde waardedaling van EUR 7,4 miljoen (ter vergelijking: 2012 kende een ongerealiseerde waardedaling van 2,0 miljoen). Het resultaat van Triodos Groenfonds in 2013 kwam daarmee uit op EUR 1,0 miljoen (2012: EUR - 44.000).
Het resultaat van Triodos Groenfonds is opgebouwd uit het bedrijfsresultaat en de ongerealiseerde waardeverandering van de beleggingsportefeuille. Over 2013 bedraagt het resultaat van het fonds afgerond EUR 1,0 miljoen. Dit is het saldo van het bedrijfsresultaat van EUR 8,5 miljoen minus de ongerealiseerde waardedaling van EUR 7,4 miljoen. Het bedrijfsresultaat bestaat uit de rente- en andere gerealiseerde inkomsten verminderd met de totale fondskosten. De opbrengsten uit beleggingen en liquide middelen over 2013 bedroegen EUR 15,8 miljoen. Dit is in absolute termen significant hoger dan 2012 (EUR 13,8 miljoen), maar ten opzichte van de gemiddelde omvang van de leningenportefeuille waren de gerealiseerde baten procentueel lager dan die van eerdere jaren. Dit wordt vooral veroorzaakt door de sterk gedaalde vergoeding op spaarrekeningen en de lagere rente op nieuw afgesloten leningen vanwege de lage rentestand. De gerealiseerde herwaardering van -/- EUR 0,2 miljoen verlaagde deze gerealiseerde inkomsten van EUR 15,8 tot
Rendement Het rendement van Triodos Groenfonds wordt berekend op basis van de intrinsieke waarde van het fonds, inclusief de herbelegging van het uitgekeerde dividend. De intrinsieke waarde van het aandeel Triodos Groenfonds per 31 december 2013 is EUR 55,82. Dit is een daling van 1,6% ten opzichte van 31 december 2012 (EUR 56,72). Deze daling komt vooral door de eerder genoemde renteont wikkelingen, dotatie aan de voorzieningen voor dubieuze debiteuren. Het rendement voor beleggers
17
van het fonds. Deze beheervergoeding is de grootste kostenpost en wordt vooral gebruikt voor personele kosten die bij het verstrekken van nieuwe financieringen en het beheer van de bestaande financieringen gemaakt worden. In de sector biologische landbouw is dit beheer over het algemeen vrij intensief, doordat er sprake is van een groot aantal kleinere leningen. Uit de beheer vergoeding worden ook alle inspanningen die samenhangen met de administratie en het voldoen aan de rapportageverplichtingen bekostigd.
in Triodos Groenfonds over het afgelopen jaar bedraagt 0,1% (2012: 0,0%). Dit is inclusief het in 2013 uitgekeerde dividend van EUR 0,98 per aandeel (1,8%). Beleggers in Triodos Groenfonds konden daarnaast in 2013 in aanmerking komen voor een fiscaal voordeel van maximaal 1,9% bovenop het fondsrendement. Inclusief het maximale fiscale voordeel was het rendement voor de belegger over 2013 2,0%. Dit is fors hoger dan dat van de referentie index (-1,0%), die niet in aanmerking komt voor dit fiscale voordeel. Het hogere rendement komt voornamelijk door het verschil in duration, die voor het fonds korter is dan bij de referentie-index. De duration van Triodos Groenfonds bedroeg ultimo 2013 2,5 (ultimo 2012: 2,5).
Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen in Nederland. Als gevolg hiervan mogen beleggingsondernemingen (distributeurs) geen provisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Derhalve zal door Triodos Groenfonds met ingang van 1 januari 2014 geen provisie meer worden verstrekt. De jaarlijkse bestandsprovisie van maximaal 0,40% van de
Kosten Triodos Groenfonds betaalt een beheervergoeding aan Triodos Investment Management, de beheerder
18
HET AVHUIS Het AVhuis is een duurzame audiovisuele broedplaats waar film- en animatiemakers, creatieve ondernemers, vormgevers en multimedia-experts samenwerken. Door bijzonder duurzame toepassingen als een zonnecellendak (EPDN), zonwerende beglazing, ondergrondse koude en warmte opslag, LED-verlichting, bewegingsmeters en hemelwaterinfiltratie, is het gebouw zelfvoorzienend in haar energiebehoefte en volledig klimaatneutraal. Het AVhuis heeft daarmee een Groenverklaring voor duurzame nieuwbouw gekregen. Hierdoor heeft het AVhuis voor deze duurzame investeringen een beroep kunnen doen op een financiering met rentekorting van Triodos Groenfonds.
19
Een adequate beheersing van risico’s behoort tot de dagelijkse praktijk van de beheerder van het fonds en dient er in te voorzien alle relevante risico’s die verbonden zijn met de beleggingsstrategie en waaraan het fonds blootstaat of kan blootstaan, op afdoende wijze te herkennen, meten, beheersen en bewaken. Aanvullend op de bestaande beheers maatregelen, heeft de beheerder in 2013 een aantal maatregelen getroffen of voorbereid om het risico management verder te verbeteren. Zo heeft de beheerder het risicobeleid vastgelegd in een beleidsdocument en is binnen de organisatie een risicomanagementfunctie voorbereid.
waarde van de door distributeurs geplaatste aandelen van Triodos Groenfonds komt daarmee te vervallen. De bestandsprovisie is geen onderdeel van de beheervergoeding, deze blijft dan ook onveranderd. Door de afschaffing van de provisie worden de lopende kosten lager. Afhankelijk van de distributeur zullen deze kosten, buiten het fonds om, rechtstreeks bij individuele beleggers in rekening worden gebracht. De lopende kosten hebben betrekking op de totale kosten gedurende twaalf maanden, exclusief de kosten van beleggingstransacties en de interest kosten, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde van het fonds gedurende de desbetreffende periode. Over 2013 bedroegen de lopende kosten van Triodos Groenfonds 1,28%. Over dezelfde periode in 2012 bedroegen de lopende kosten van het fonds 1,22% (2011: 1,27%). Het kostenniveau is in verhouding tot het fondsvermogen licht hoger dan dat van 2012. Deze toename betreft vooral marketingkosten. In 2013 zijn, gezien de stabilisering van de Regeling Groenprojecten en de daarmee opnieuw ontstane marktkansen voor Triodos Groenfonds, meer middelen aan marketing besteed dan in 2012.
Voor de beheersing van de risico’s heeft de beheerder het risicomanagementbeleid op een integrale wijze vastgelegd. Het doel is om de risico’s van de bedrijfsvoering, de financiële positie (op portefeuilleniveau, maar ook van iedere individuele belegging) en de uitbestedingrelaties in relatie tot de doelstellingen van het fonds te beheersen door deze vast te stellen, meten, beheren en bewaken aan de hand van passende stresstestprocedures. Het beleid van de beheerder is gebaseerd op de COSO-aanpak (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission). Deze aanpak biedt een in de markt algemeen geaccepteerd uniform en gemeenschappelijk referentiekader voor interne controle. Hierin liggen de volgende onderdelen vast: 1. De doelstellingen van het fonds ten aanzien van het risicomanagement 2. De taken en verantwoordelijkheden van de risicomanager 3. De inrichting van het risicomanagementmodel in de organisatie van de beheerder, zodanig dat
Risico’s Triodos Groenfonds belegt middelen van aandeel houders voor hun rekening en risico. Om hen zo goed mogelijk te informeren staan alle relevante risico’s waaraan het fonds onderhevig is, beschreven in het prospectus en de Essentiële Beleggersinformatie van het fonds.
EUR 161,8 miljoen netto instroom aan nieuwe middelen in 2013 20
binnen de sector duurzame energie. Dus niet alleen duurzame stroom, maar ook duurzame warmte (en koude). En niet alleen wind op land en zonnestroomprojecten, maar ook warmtenetten en WKO-installaties die niet of minder afhankelijk zijn van overheidsexploitatiesubsidies. - Een diversificatie van technologieleveranciers na te streven.
procedures en maatregelen zijn vastgesteld die waarborgen dat er een functionele en hiërarchische scheiding wordt gemaakt tussen de taken in verband met risicobeheer en die van de uitvoerende afdelingen; 4. Definities en beheersmaatregelen van de risico’s van het fonds en de beheerder 5. Criteria ten aanzien van het risicomanagement van het fonds, de beheerder en de uitvoerende partijen 6. Relevante wet- en regelgeving (met aandacht voor de specifieke vereisten die AIFMD stelt ten aanzien van risicomanagement) ten aanzien van het risicomanagement en de interne beheersing.
Risico met betrekking tot status als groenfonds Op grond van haar status als groenfonds heeft Triodos Groenfonds de verplichting tenminste 70% van haar middelen te beleggen in groenprojecten. Indien het fonds op enig moment minder dan 70% van zijn middelen in groenprojecten heeft belegd, kan dit tot fiscale heffingen leiden bij Triodos Groenfonds. Een blijvend tekort aan groenprojecten kan tot verlies van de status van groenfonds leiden. Dat heeft tot gevolg dat de fiscale voordelen voor de aandeelhouder vervallen. Ultimo december was 74,1% van het fondsvermogen belegd in officieel erkende groene projecten. Gedurende 2013 bevond het groenpercentage zich gemiddeld op 78% en daarmee op het streefniveau (75-85%). Dat dit groenpercentage eind december net daaronder eindigde, is het resultaat van de grote instroom van nieuwe middelen aan het einde van het jaar. De directie streeft ernaar het groenpercentage ook in 2014 op het streefniveau te houden.
De directie geeft ieder jaar in de Toelichting op de jaarrekening (zie pagina 32) uitleg over de manier waarop gedurende het verslagjaar met risico’s van de beleggingen is omgegaan. De belangrijkste risico’s in 2013 en de beheersing daarvan staan ook hieronder kort beschreven. Wet en regelgeving Het rendement voor de aandeelhouder is mede afhankelijk van de fiscale regeling in de inkomsten belasting voor bezittingen in groenbeleggingen. Daar gaat politieke besluitvorming aan vooraf. Indien de wetgeving op dit punt wordt gewijzigd kan dit invloed hebben op het uiteindelijk rendement voor de aandeelhouder.
Verklaring van de beheerder
Concentratierisico Triodos Groenfonds investeert in vier sectoren: duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam bouwen en natuur & landschap. Met name de exposure op de sector duurzame energie, de grootste sector binnen de portefeuille (tot maximaal 50% van het fondsvermogen), kan een risico vormen.
Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Triodos Investment Management heeft als beheerder van beleggings fondsen een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten. De beheerder is verantwoordelijk voor de juiste bedrijfsvoering van de fondsen onder beheer en behoort daarover verantwoording af te leggen in het jaarverslag.
Het fonds beheerst dit risico door: - Duurzame energieprojecten zoveel mogelijk op projectbasis te realiseren. Mocht een project in zwaar weer komen, dan heeft dat geen of weinig invloed op de overige projecten omdat deze onderling niet met elkaar verbonden zijn. - Een diversificatie na te streven van subsectoren
Triodos Investment Management beschikt over een beschrijving van de bedrijfsvoering, die voldoet aan de eisen van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). 21
Dit was eerder vanuit het oogpunt van risico spreiding voor sommige grotere projecten niet wenselijk. Triodos Groenfonds ziet vooral in de markt voor duurzame energie een toename in de omvang van de projecten. Met de groei van de portefeuille en de toename van het beheerd vermogen is het fonds goed gepositioneerd om in deze markt deel te nemen.
Gedurende het afgelopen boekjaar heeft Triodos Investment Management verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Bij haar werkzaamheden heeft Triodos Investment Management geen constateringen gedaan op grond waar van zij zou moeten concluderen dat de beschrijving van de opzet van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 121 van het Bgfo van de huidige wetgeving (zonder de aanpassingen als gevolg van de AIFMD) niet voldoet aan de vereisten zoals opgenomen in de Wet op het financieel toezicht en daaraan gerelateerde regelgeving. Op grond hiervan verklaart Triodos Investment Management als beheerder voor Triodos Groenfonds te beschikken over een beschrijving van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 121 Bgfo van de huidige wetgeving (zonder de aanpassingen als gevolg van de AIFMD), die voldoet aan de eisen van het Bgfo.
Triodos Groenfonds richt zich op duurzame sectoren die het in het algemeen goed doen. Zo blijven de consumentenbestedingen in de biologische voedingssector sterk groeien en komen ook in 2014 weer meer financierbare projecten op het gebied van duurzame energie en duurzaam bouwen op de markt. Dit is het type projecten dat Triodos Groenfonds graag financiert. Daarbij blijft zij alert op generieke ontwikkelingen in de vastgoedsector en in de energiesector, zoals de dalende stroom prijzen door de opkomst van schaliegas, goedkope steenkool. Deze marktomstandigheden neemt het fonds expliciet mee in het proces van de structurering van de leningen door bijvoorbeeld het vereisen van additionele zekerheden.
Ook heeft Triodos Investment Management geconstateerd dat de bedrijfsvoering effectief en overeenkomstig de beschrijving functioneert. Derhalve verklaart Triodos Investment Management met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2013 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd.
In 2013 heeft de fondsmanager aan de directie een voorstel gedaan voor een verdere diversificatie van het beleggingsbeleid van Triodos Groenfonds, om daarmee de impact van het fonds in de sector duurzame energie verder te vergroten. Triodos Groenfonds wil, ook buiten Nederland - en met name in emerging markets, fossiele energie vervangen door schone energie en daarmee meer inwoners toegang geven tot energie. Het fonds kan daartoe samenwerken met Nederlandse en Europese ontwikkelaars van duurzame energie projecten die steeds meer uitbreiden naar regio’s buiten Nederland. Deze ontwikkelaars worden reeds gefinancierd vanuit Triodos Groenfonds of andere fondsen in beheer van Triodos Investment Management. Duurzame energieprojecten in emerging markets komen bovendien in aanmerking voor een groenverklaring, onder de regeling “Groenprojecten buitenland”. De financiering hiervan sluit daarmee goed aan bij Triodos Groenfonds. De directie heeft daarom in december 2013 besloten om een maximum van 10% van het
Vooruitzichten Triodos Groenfonds streeft ernaar om met behulp van de groenregeling zo veel mogelijk impact op het gebied van duurzame ontwikkeling te realiseren en daarnaast een marktconform rendement te bieden voor beleggers. De directie streeft ernaar om het fondsvermogen licht te laten groeien in 2014. Hiermee zal het fonds kunnen voldoen aan de sterk groeiende vraag naar groenfinancieringen vanuit een goed gevulde pijplijn. De directie verwacht een belangrijk aantal interessante nieuwe projecten te kunnen financieren, in het bijzonder op het gebied van duurzame energie, duurzaam bouwen en biologische (dynamische) landbouw. De grotere fondsomvang maakt het ook mogelijk om financiering aan grotere projecten te verstrekken. 22
van de Wet op het financieel toezicht, zoals geldend per 21 juli 2013, toegepast mogen worden. Daar waar dat mogelijk is, wordt in dit jaarverslag al zo veel mogelijk conform de nieuwe wetgeving gerapporteerd.
fondsvermogen in te zetten voor leningen op het gebied van duurzame energiefinancieringen buiten Nederland, in het bijzonder in emerging markets en achtergestelde leningen aan duurzame energieprojecten in Europa. Deze nieuwe allocatie is begrensd op in totaal 10% en elke individuele financiering op maximaal 1% van het totale fondsvermogen. De financieringen worden uitsluitend verstrekt in die landen waar het fonds kan samenwerken met ervaren en bekende partijen en op basis van standaard internationale projectcontracten, zoals Triodos Groenfonds ook nu al binnen Nederland gebruikt. Het fonds streeft ernaar om hiermee bij te dragen aan de verdere verduurzaming en vergroening niet alleen van Nederland, maar ook daarbuiten.
Al in 2012 is Triodos Investment Management begonnen met de implementatie van deze wetgeving. De wetgeving stelt regels op het gebied van waardering van de assets, liquiditenbeheer, uitbesteding, risicobeheersing, kapitaalseisen, beloningsbeleid, belangenverstrengeling en informatieverplichtingen. Ook moet Triodos Groenfonds uiterlijk per juli 2014 een bewaarder hebben aangesteld. De bewaarder heeft als taak het bewaren van de assets en daarnaast krijgt de bewaarder een aantal toezichthoudende taken. Zo moet de bewaarder toezicht houden of de assets wel op een juiste manier zijn aangekocht, of het vermogen van het Fonds wel juist wordt geboekt en kijkt de bewaarder ook toe op de cashflows. Triodos Investment Management heeft in 2013 een externe bewaarder geselecteerd die deze taken voor Triodos Groenfonds gaat uitvoeren. In 2014 vindt de implementatie plaats. Daarnaast is Triodos Investment Management bezig ook op de andere gebieden organisatorische en procedurele wijzigingen door te voeren. Dit zal ook resulteren in een aanpassing van het prospectus in de eerste helft van 2014.
Het resultaat uit de bedrijfsuitoefening van Triodos Groenfonds over heel 2014 zal zich naar verwachting ontwikkelen conform voorgaande jaren. Het totaalrendement is primair afhankelijk van de ontwikkeling van de rente op de kapitaalmarkt. Gezien het feit dat de rente op de kapitaalmarkt zich op een historisch laag niveau bevindt, kan een eventuele stijging van de marktrente een significant drukkend effect hebben op het rendement van Triodos Groenfonds. Het fonds anticipeert hierop door de duration van de financieringsportefeuille relatief kort te houden. Het belastingvoordeel van maximaal 1,9% blijft een aantrekkelijke aanvulling op het fondsrendement.
Zeist, 13 maart 2014
Op 21 juli 2013 is de Alternative Investment Fund Management Directive (AIFMD), een Europese richtlijn, geïmplementeerd in de Wft. De richtlijn richt zich vrijwel uitsluitend tot Triodos Investment Management, de beheerder van Triodos Groenfonds. Omdat Triodos Investment Management op 21 juli 2013 over een Wft-vergunning beschikte voor het beheren van beleggingsinstellingen zal deze vergunning op 22 juli 2014 van rechtswege worden omgezet in een AIFMD-vergunning. Tot het moment dat de AIFMD-vergunning van rechtswege is verkregen, rust op Triodos Investment Management een inspanningsplicht om te voldoen aan de nieuwe eisen van deze Europese richtlijn. Dit betekent dat uiterlijk tot en met 21 juli 2014 de tekst en bepaling
Fondsmanager Triodos Groenfonds Itske Lulof Directie Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers Michael Jongeneel
23
Algemene gegevens Werkwijze
Triodos Groenfonds is een open-end beleggings maatschappij met veranderlijk kapitaal en heeft haar statutaire vestigingszetel in Zeist. Triodos Groenfonds is aangesloten bij Euronext Fund Service te Amsterdam. Het fonds heeft de officiële status van groene beleggingsinstelling en valt daarmee onder de wet- en regelgeving van de Regeling Groenprojecten. Het doel en de feitelijke werkzaamheden van een groenfonds dienen hoofdzakelijk (ten minste 70%) te bestaan uit het direct of indirect beleggen van vermogen in door de Nederlandse overheid erkende groenprojecten.
Triodos Groenfonds belegt direct in groene projecten, hoofdzakelijk in leningen op basis van hypothecaire zekerheid, bankgarantie en/of verpanding van vorderingen en opbrengsten uit contracten. Daarnaast wordt een deel van de liquide middelen die het fonds aanhoudt belegd in duurzame obligaties. Rente- en dividendinkomsten van het fonds worden na aftrek van kosten in de vorm van dividend aan de aandeelhouder uitgekeerd.
Particuliere beleggers kunnen via Triodos Bank en iedere andere bank waar zij hun beleggingen aanhouden aandelen Triodos Groenfonds kopen. Het fonds staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten in het kader van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management BV. Triodos Investment Management is in het bezit van een vergunning op grond van de Wft. De Autoriteit Financiële Markten treedt op als toezichthouder. De directie van Triodos Investment Management bestaat uit mevrouw Marilou van Golstein Brouwers en de heer Michael Jongeneel. Het management van Triodos Investment Management wordt door de tweehoofdige directie gevoerd.
Fiscale status Regeling Groenprojecten Aandelen Triodos Groenfonds worden aangemerkt als maatschappelijke beleggingen. Beleggingen in deze specifieke categorie ontvangen een vrijstelling in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001, tot een maximum van EUR 56.420 (voor 2013) per belastingplichtige en EUR 112.840 (voor 2013) voor fiscale partners gezamenlijk. Daarnaast geldt voor 2013 een jaarlijkse heffings korting van 0,7% over de waarde van de beleggingen die in box 3 zijn vrijgesteld.
De Raad van Commissarissen houdt onder meer toezicht op het beleggingsbeleid. Deze Raad vervult eveneens een adviserende rol richting de beheerder. Leden van de Raad van Commissarissen worden op voordracht van de prioriteitsaandeelhouder benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De Raad van Commissarissen bestaat uit mevrouw Marjolein Elings-van Hooidonk (voorzitter), mevrouw Annemiek Rijckenberg, de heer Peter Blom, de heer Jules Kortenhorst, de heer Henk Raué en mevrouw Sylvia van Waveren.
Voor overige informatie wordt verwezen naar het prospectus van Triodos Groenfonds dat gratis opvraagbaar is bij Triodos Bank of te raadplegen via www.triodos.nl. Duurzaamheidsverslaglegging Triodos Groenfonds wordt beheerd door Triodos Investment Management. Dit is een volle dochter van Triodos Bank NV. Alle beleggingsfondsen rapporteren afzonderlijk over hun resultaten in een jaarverslag. Het jaarverslag van Triodos Bank is een integraal duurzaamheidverslag. Triodos Bank maakt voor de zesde keer gebruik van de derde generatie richtlijnen van het Global Report Initiative (GRI 3.1, zoals gepubliceerd in 2006 en geüpdate in 2011) bij het opstellen van haar jaarverslag over 2013. Voor de vijfde keer gebruiken
24
wij de GRI aanvullingen voor de Financiële Sector uit 2008. Triodos Bank is begonnen met het afstemmen van haar rapportage op de vierde generatie van de GRI-richtlijnen met haar jaarverslag van 2013 en zal deze volledig implementeren in het jaarverslag over 2014. Meer over de GRI-richtlijnen en de rapportage is te vinden op www.globalreporting.org. Meer informatie over de sociale- en milieuprestaties van Triodos Bank en haar beleggingsfondsen zijn te vinden in het jaarverslag van Triodos Bank. Triodos Investment Management heeft zich in 2011 aangesloten bij de Stichting Klachteninstituut Financiële Dienstverlening.
Klimaatneutraal ondernemen Triodos Bank is volledig CO2-neutraal. Uitgangspunt van het milieubeleid van Triodos Bank is de trias energetica. Dat betekent dat de bank haar energieverbruik zoveel mogelijk beperkt, dat daar waar mogelijk duurzame energie of duurzame bronnen worden gebruikt, en dat de klimaateffecten van opgewekte energie worden gecompenseerd. Zo minimaliseert en compenseert de bank haar milieubelasting. Triodos Bank is een klimaatneutrale, CO2-neutrale organisatie.
25
Jaarrekening 2013 Triodos Groenfonds NV
Pagina
Balans per 31 december 2013
27
Winst- en verliesrekening over 2013
28
Kasstroomoverzicht over 2013
29
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening
30
26
Balans per 31 december 2013 voor winstverdeling (in duizenden euro’s) Beleggingen Landbouwgrond Overige financiële beleggingen Obligaties Leningen
Noot*
31.12.2013
31.12.2012
1 2 3 4
950 190 31.021 502.692
1.222 – 30.778 353.504
534.853
385.504
Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa
5
20.476
17.011
Overige activa Liquide middelen
6
101.010
96.923
Kortlopende schulden
7
-6.298
-4.100
Uitkomst van vorderingen en overige activa minus kortlopende schulden
115.188
109.834
Uitkomst van activa minus kortlopende schulden
650.041
495.338
–16
-21
650.025
495.317
58.222 584.946 15.110 -9.294 1.041
43.664 443.789 17.594 -9.686 -44
650.025
495.317
8
Langlopende schulden Uitkomst activa minus kort- en langlopende schulden Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserve Overige reserve Onverdeeld resultaat
9 10 11 12 13
* Zie toelichting op de balans.
27
Winst- en verliesrekening over 2013 (in duizenden euro’s)
Noot*
2013
2012
14 15 16
24 1.063 14.126
24 1.050 11.520
15.213
12.594
– -44 -143
24 -98 -6.047
-187
-6.121
-272 -909 -6.234
14 804 -2.850
-7.415
-2.032
546
1.286
8.157
5.727
– -6.707 -409
-2 -5.555 -214
Som der bedrijfslasten
-7.116
-5.771
Resultaat
1.041
-44
Opbrengsten uit beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen
Gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen in financiële beleggingen in obligaties in leningen
Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen in landbouwgrond in obligaties in leningen
17
Overige bedrijfsopbrengsten Interest liquide middelen
Som der bedrijfsopbrengsten
Bedrijfslasten Lasten in verband met het beheer van beleggingen Beheerkosten Overige bedrijfskosten
18 19
* Zie toelichting op de winst- en verliesrekening.
28
Kasstroomoverzicht over 2013 (in duizenden euro’s) Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangen opbrengsten uit beleggingen Beleggingen in overige financiele beleggingen Beleggingen in obligaties Beleggingen in leningen Lasten in verband met het beheer van beleggingen Beheerkosten en bedrijfskosten Overige ontvangsten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte van aandelen Betaald dividend Opgenomen lening
Mutatie liquide middelen
29
2013
2012
20.101 -190 -1.153 -156.530 – -6.838 794
11.878 – -1.032 8.375 -2 -5.936 1.400
-143.816
14.683
157.652 -8.081 -1.668
10.357 -8.379 -1.667
147.903
311
4.087
14.994
Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Triodos Groenfonds NV is een beleggingsfonds met veranderlijk kapitaal in de zin van artikel 2:76a van het Burgerlijk Wetboek. Aandelen kunnen worden gekocht en verkocht via Triodos Bank of door tussenkomst van een bank of distributeur die is aangesloten bij Euronext Fund Service. Als open-end beleggingsfonds is de vennootschap onder normale omstandigheden bereid tot in- en verkoop van aandelen. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin de directie kan besluiten tijdelijk geen aandelen uit te geven en/of in te kopen. Om tot op zekere hoogte te kunnen voldoen aan verzoeken tot terugkoop van aandelen zal Triodos Groenfonds minimaal 10% van haar vermogen beleggen in direct opeisbare rentedragende tegoeden of zorg dragen voor voldoende andere waarborgen. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepalingen in Titel 9 Boek 2 BW met inachtneming van de aanvullende eisen volgens de Wet op het financieel toezicht (Wft). Deze jaarrekening betreft de 16de verslagperiode van Triodos Groenfonds NV. De beheerder van Triodos Groenfonds NV is Triodos Investment Management BV. Aan Triodos Investment Management is op 14 juli 2006 een vergunning verleend ingevolge artikel 5 Wet toezicht beleggings instellingen om op te treden als beheerder van beleggingsinstellingen. Een vergunning die is verleend op grond van artikel 5 van laatstgenoemde wet berust vanaf 1 januari 2007 op artikel 2:65 van de Wft. In het belang van de beleggers dienen beleggingsinstellingen te voldoen aan eisen met betrekking tot deskundigheid en betrouwbaarheid van bestuurders, financiële waarborgen, bedrijfsvoering en de informatieverschaffing aan de deelnemers, publiek en toezichthouder. De Autoriteit Financiële Markten treedt op als toezichthouder. De meeste beleggingen van Triodos Groenfonds hebben een illiquide karakter. In de kerncijfers van dit verslag worden de ratio’s van illiquide beleggingen ten opzichte van het eigen vermogen gepresenteerd. Alle bijzondere regelingen met betrekking tot deze categorie beleggingen worden indien van toepassing in dit verslag toegelicht.
Grondslagen voor de waardering De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Aankoopkosten van beleggingen worden geactiveerd. Verkoopkosten inzake gedesinvesteerde beleggingen worden ten laste van het in de winst- en verliesrekening opgenomen transactieresultaat gebracht. Alle wijzigingen op de reële waarde van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verantwoord. De reële waarde wordt als volgt bepaald. Landbouwgronden De in eigendom verworven landbouwgronden worden elke drie jaar getaxeerd door een externe taxateur. De landbouwgronden worden gewaardeerd op de getaxeerde waarde vermeerderd met de nog af te schrijven aankoopkosten. De directie van het fonds kan bij bijzondere omstandigheden afwijken van de externe taxatie. Waarderingen erfpachtrecht Ontvangen vergoedingen bij de uitgifte van het erfpachtrecht, welke dienen ter compensatie van de waardevermindering van de aangekochte grond op het moment dat deze in erfpacht wordt uitgegeven, worden gepassiveerd en gedurende de looptijd van het erfpachtcontract lineair ten gunste van het resultaat gebracht.
30
Financiële beleggingen Financiële beleggingen in investerings- en beleggingsfondsen worden gewaardeerd op de laatst bekende beurskoers, indien de effecten een notering hebben aan een effectenbeurs. Beleggingen in investeringsen beleggingsfondsen zonder een notering aan een effectenbeurs worden door de beheerder naar beste kunnen gewaardeerd op reële waarde op basis van door de betreffende instelling overlegde financiële gegevens en andere voor de waardering relevant geachte informatie. Overige financiële beleggingen worden jaarlijks gewaardeerd op de contante waarde van toekomstige kasstromen. Deze kasstromen zijn bepaald op basis van meerjarige prognoses. De gehanteerde rekenrente is de marktrente voor financieringen met een looptijd overeenkomstig de oorspronkelijk verwachte looptijd van de belegging, eventueel verhoogd met een risico-opslag. Financiële beleggingen luidende in vreemde valuta worden opgenomen in euro’s met inachtneming van de laatst bekende wisselkoersen van het betreffende boekjaar. Obligaties Obligaties worden gewaardeerd op reële waarde, zijnde de beurswaarde. Leningen Leningen worden dagelijks intern gewaardeerd op de reële waarde. Deze wordt bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige kasstromen. De resterende looptijd en rentevastperiode worden daarbij in acht genomen. De gehanteerde rekenrente is de IRS en Euribor-rente voor vergelijkbare financieringen met een looptijd overeenkomstig de resterende rentevastperiode van de lening, verhoogd met een marktconforme risico-opslag voor debiteurenrisico’s en fiscale faciliteiten. De gebruikte risicoopslagen worden door een onafhankelijke partij, Bloomberg Valuation Services, aangeleverd. Hogere rentevoeten of risico-opslagen of verlaging van fiscale faciliteiten hebben negatief effect op de waardering van leningen. Zonodig wordt op de waardering van een lening een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Bij het vormen van voorzieningen en classificatie van leningen naar risicocategorieën is er sprake managementinschattingen. De beheerder maakt gebruik van onafhankelijk van de operationele zaken opererende multidisciplinaire krediet- en waarderingscommissies om de waarderingsmethodiek te monitoren en managementinschattingen zo prudent mogelijk te maken. Criteria opname in de balans Het fonds neemt financiële instrumenten in de balans op zodra zij onherroepelijk partij wordt in de contractuele bepalingen van het financiële instrument. De reële waarde van de financiële instrumenten bij eerste opname is gelijk aan de kostprijs van de financiële instrumenten. Een financieel instrument wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot het financieel instrument aan een derde worden overgedragen. Waarderingen overige activa en passiva De overige activa worden gewaardeerd op te verwachten ontvangsten, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Overige passiva worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.
31
Herwaarderingen Mutaties als gevolg van (on)gerealiseerde herwaarderingen van beleggingen worden via de winst- en verliesrekening verwerkt. Het deel van de winst dat betrekking heeft op positieve ongerealiseerde herwaardering zal niet worden uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar zal worden toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Negatieve herwaarderingen worden via de winstverdeling ten laste gebracht van de overige reserves.
Grondslagen voor de resultaatbepaling Opbrengsten uit erfpacht, rente en andere opbrengsten worden ten gunste van het boekjaar gebracht waarop zij betrekking hebben. Baten uit hoofde van winstuitkeringen op overige financiële beleggingen worden in het jaar van betaalbaarstelling verantwoord. Bij de bepaling van de kosten wordt rekening gehouden met nog te betalen en vooruitbetaalde kosten. Afschrijvingen geschieden conform de onder ‘Grondslagen voor de waardering’ opgenomen methoden. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.
Beheersing van de financiële risico’s Door het gebruik van (afgeleide) financiële instrumenten worden diverse financiële risico’s gelopen. Het door de directie van Triodos Groenfonds gevoerde beleid ten aanzien van deze risico’s wordt hieronder uiteengezet. Marktrisico Marktrisico betreft het risico dat de waarde van een investering fluctueert als gevolg schommelingen van de volgende externe factoren: I. valutakoers (valutarisico) II. rentestand (renterisico) III. marktprijs (marktprijsrisico) Ad I: Er is geen sprake van een valutarisico in de investeringsportefeuille omdat Triodos Groenfonds alleen transacties in euro’s heeft verricht. Ad II: De investeringsportefeuille van Triodos Groenfonds is gevoelig voor renterisico. Dit betreft de investeringen in leningen en obligaties. Afhankelijk van de samenstelling van de portefeuille zal een verandering van de rentevoet op de kapitaalmarkt een positief of een negatief effect kunnen hebben op de waarderingen van deze investeringen. De rentegevoeligheid van een beleggingsportefeuille wordt vaak toegelicht met de modified duration. Een modified duration van 2,5 op een beleggingsportefeuille houdt in dat als de gemiddelde marktrente met 1% stijgt, de beleggingen met 2,5% in waarde afnemen. De modified duration is voor een groot deel afhankelijk van rentevastperiodes: hoe langer de rentevastperiode, des te hoger de rentegevoeligheid die in een hogere modified duration tot uiting komt. Per ultimo 2013 bedraagt de modified duration van de leningen
32
portefeuille 3,0 (ultimo 2012: 3,1). De modified duration van de obligatieportefeuille bedraagt ultimo 2013 3,1 (ultimo 2012 3,2). De verdeling van de leningenportefeuille in rentevastperiodes (op basis van nominale waarde) per 31 december 2013 is als volgt: Rentevast periode < 1 jaar Rentevast periode 1 jaar tot 5 jaar Rentevast periode > 5 jaar
133.476.508 254.848.924 111.936.324
Totaal
500.261.756
De looptijden van de obligatieportefeuille zijn te vinden in de toelichting noot 3. De gemiddeld effectieve rente van de leningen van Triodos Groenfonds bedraagt ultimo 2013 3,06% (ultimo 2012: 3,2%). De gemiddelde effectieve rente van de obligaties bedraagt ultimo 2013 3,58% (ultimo 2012: 3,7%). Het fonds kan ten behoeve van het afdekken gebruik maken van (rente)derivaten, maar heeft zowel in 2013 als in 2012 geen gebruik van deze mogelijkheid gemaakt. Ad III. Bij investeringen in landbouwgronden en overige financiële beleggingen is er sprake van marktprijsrisico. De waarde van deze investeringen wordt beïnvloed door een veelheid van externe factoren, waaronder de vooruitzichten met betrekking tot de economische groei en inflatietempo. Hoe groter de fluctuatie in de ontwikkeling van deze factoren, des te groter het marktrisico is. Het fonds kan zich niet verweren tegen macro-economische factoren die het waardeverloop van landbouwgronden beïnvloeden. Debiteurenrisico Debiteurenrisico (ook wel bekend als kredietrisico) betreft het risico dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen kan voldoen waardoor verlies kan worden geleden. Aan de beleggingen in de vorm van leningen, obligaties en landbouwgronden is debiteurenrisico verbonden. Het volledige fondsvermogen ad EUR 650 miljoen is onderworpen aan dit debiteurenrisico en kan in een extreem scenario door debiteurenrisico verloren gaan. Triodos Groenfonds beheerst het debiteurenrisico van de leningen (totale nominale waarde per ultimo 2013: EUR 500 miljoen) met name door het stellen van voldoende zekerheden, zoals hypothecaire zekerheid of verpanding van vorderingen. De totale waarde van de zekerheden per ultimo 2013 bedraagt EUR 503 miljoen. EUR 108 miljoen hiervan bestaat uit hypothecaire zekerheden. Het overgrote deel bestaat uit overige zekerheden zoals overheidsgaranties en verpanding van vorderingen en projectcontracten. Van de gehele leningenportefeuille is 4,7% niet gedekt door zekerheden (EUR 24 miljoen). Triodos Groenfonds heeft daarnaast bij de aanvraag en tussentijdse beoordelingen van leningen een stelsel van beoordelingscriteria om het debiteurenrisico te beoordelen en waar nodig bij te sturen. Ultimo 2013 bedraagt de voorziening EUR 17,5 miljoen. Dit is 3,49% van de nominale waarde van de financieringsportefeuille van het fonds (2012: 3,92%). Voor nadere toelichting over de risico-indeling en de beheersing hiervan verwijzen wij naar pagina 20 van dit verslag.
33
Triodos Groenfonds tracht tevens het debiteurenrisico bij de leningen te beperken door een grote concentratie van investeringen in bepaalde soorten debiteuren of op bepaalde markten te voorkomen. Daartoe worden de verschillende vermogenstitels, te weten: obligaties, leningen, financiële beleggingen en landbouwgronden, gespreid over diverse sectoren, namelijk duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam bouwen, natuur en landschap, milieutechnologie, overheden en solide, duurzaam opererende financiële instellingen. Een verdeling over de verschillende sectoren is vermeld op pagina 31. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Groenfonds niet de mogelijkheid heeft om de financiële middelen te verkrijgen die benodigd zijn om op een bepaald moment aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Financiële verplichtingen van het fonds betreffen met name toegezegde financieringen, uitstroom van aandeelhouders en doorlopende bedrijfslasten. Dit scenario is met name toepassing als op korte termijn veel aandeelhouders hun aandelen verkopen. De meeste financieringen die Triodos Groenfonds verstrekt kunnen niet op korte termijn tegen een redelijke prijs liquide gemaakt worden. Dit zou dan betekenen dat Triodos Groenfonds de terugkoop van aandelen (gedeeltelijk) moet opschorten. Het fonds dient minimaal 10% van het fondsvermogen liquide te houden. Triodos Groenfonds kende per ultimo 2013 een liquiditeitspercentage van 20.3% (EUR 132,0 miljoen) en heeft daarmee een goede liquiditeitspositie. Het liquiditeitspercentage bestaat enerzijds uit direct opvraagbare spaartegoeden van EUR 101,0 miljoen en anderzijds voor EUR 31,0 miljoen (reële waarde) uit direct verkoopbare obligaties van duurzame en solide overheden en instellingen. Tevens wordt onder normale omstandigheden op het grootste deel van de leningen van Triodos Groenfonds lineair afgelost. Zo werd er in 2013 in totaal voor EUR 68,6 miljoen afgelost. De directie kan er voor kiezen deze middelen niet (allemaal) uit te zetten in nieuwe leningen, waardoor additionele liquiditeiten worden gegenereerd. Indien zich door omstandigheden de situatie zich voordoet dat het fondsvermogen op een natuurlijk zo veel mogelijk liquide gemaakt moet worden, is de verwachte periode van het ongedwongen liquide maken van alle bezittingen tegen de reële waarde per ultimo 2013 als volgt: Periode
Soort investering
Direct Tussen 0 - 3 mnd Tussen 3 - 6 mnd Tussen 6 - 12 mnd Langer dan 1 jaar of onbekend
Liquide middelen, spaartegoeden, overige vorderingen Leningen, middels aflossingen Leningen, middels aflossingen Leningen, middels aflossingen Leningen (middels aflossingen) Overige financiële activa door verkopen
Totaal
34
Bedrag
Percentage van fonds vermogen
152.695.296 21.615.931 26.562.201 49.842.235
24% 3% 4% 8%
399.308.542
61%
650.024.205
100%
Het saldo van de niet direct opeisbare beleggingen bedraagt 77% van het fondsvermogen. De directie heeft in 2013 geen gebruik willen en hoeven maken van de optie tot verkopen van leningen. Dit gezien het feit dat de spaartegoeden, obligaties en aflossingen meer dan voldoende liquiditeiten opleveren voor Triodos Groenfonds. Triodos Groenfonds heeft bovendien voor haar projecten een lange termijn beleggings strategie. Het beleggingsbeleid van het fonds is er op gericht om voor de gehele looptijd van de lening de financiering aan te houden en deze niet te verkopen, tenzij dit omwille van het management van het fonds noodzakelijk is. Kasstroomrisico Kasstroomrisico betreft het risico dat toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang. Het fonds heeft slechts enkele beleggingen van kleine omvang in instrumenten waarbij sprake is van een variabele rente en is hierdoor niet blootgesteld aan een significant kasstroomrisico. De toekomstige rentebaten van leningen zijn wel afhankelijk van renteherzieningen bij het einde van rentevastperiodes. De verdeling van de rentevastperiodes van de leningen zijn te vinden bij de toelichting op renterisico.
Inkoop van aandelen Triodos Groenfonds is als open-end beleggingsinstelling onder normale omstandigheden bereid tot inkoop van aandelen tegen intrinsieke waarde. Er zijn voldoende waarborgen aanwezig opdat aan de verplichting om in te kopen en terug te betalen kan worden voldaan, behoudens wettelijke bepalingen en de hieronder vermelde omstandigheden, zulks ter beoordeling van de beheerder. Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarbij de beheerder besluit dat Triodos Groenfonds in het geheel geen aandelen zal inkopen. Voor zover nu kan worden overzien zal dat het geval zijn indien de liquide middelen van Triodos Groenfonds hiertoe ontbreken of dat door aangegane verplichtingen reeds beslag op deze middelen van Triodos Groenfonds is gelegd. Tot de aangegane verplichtingen dienen ook gerekend te worden de liquiditeiten die nodig zijn om het resultaat uit te keren, zodat de fiscale status van beleggingsinstelling niet wordt aangetast. Ook in andere gevallen waarbij naar de mening van de beheerder de belangen van Triodos Groenfonds of de aandeelhouders door inkoop zouden worden aangetast, kan besloten worden geen aandelen in te kopen.
Fiscale status Vennootschapsbelasting Triodos Groenfonds is een beleggingsinstelling in de zin van artikel 28 van de Wet op de Vennootschaps belasting 1969. Dit impliceert dat, indien onder meer de fiscale winst nagenoeg volledig wordt uitgekeerd in de vorm van dividend, het fonds in beginsel is onderworpen aan een tarief vennootschapsbelasting van 0%, mits steeds aan alle daarvoor geldende eisen wordt voldaan. Dividendbelasting Op de door Triodos Groenfonds uit te keren dividenden wordt ingevolge artikel 4 lid 2 Wet op de Dividendbelasting 1965 geen dividendbelasting ingehouden.
35
BTW Triodos Groenfonds wordt vanuit de Wet op de Omzetbelasting 1968 als ondernemer beschouwd. Aangezien het fonds geen BTW-belaste prestaties verricht, mag zij de aan haar gefactureerde omzetbelasting niet terugvorderen.
Regeling Groenprojecten Met ingang van 1 januari 1997 is (de rechtsvoorganger van) Triodos Groenfonds fiscaal erkend als ‘groene instelling’ zoals is geregeld in artikel 5.14 van de Wet op de Inkomstenbelasting 2001. Beleggingen in deze specifieke categorie ontvangen een vrijstelling van 1,2% in box 3 in de zin van de Wet op de Inkomsten belasting 2001, tot een maximum van EUR 56.420 (voor 2013) per belastingplichtige en EUR 112.840 (voor 2013) voor fiscale partners gezamenlijk. Daarnaast geldt voor 2013 een heffingskorting van 0,7% over de waarde van de beleggingen die in box 3 zijn vrijgesteld. De peildatum om in aanmerking te komen voor de vrijstelling en de heffingskorting voor de aandelen Triodos Groenfonds is 1 januari met inachtneming van de genoemde maximum bedragen voor de maatschappelijke beleggingen. Beleggen in Triodos Groenfonds kan derhalve een maximaal belasting voordeel opleveren conform onderstaand schema. Jaar
2012 en verder
Vrijstelling vermogensrendementsheffing Heffingskorting
1,2% 0,7%
Maximaal totaal fiscaal voordeel
1,9%
36
Toelichting op de balans per 31 december 2013 (bedragen in duizenden euro’s) Beleggingen 1. Landbouwgrond
Stand per begin boekjaar Ongerealiseerde waardeverandering Stand per einde boekjaar
2013
2012
1.222 -272
1.208 14
950
1.222
De gronden zijn in erfpacht uitgegeven. De resterende looptijd van het erfpachtcontract is ruim 3 jaar (april 2017). De waardeontwikkeling van de twee percelen is gebaseerd op een in 2012 uitgevoerde taxatie in combinatie met inschattingen van de directie. 2. Overige financiële beleggingen 2013
2012
Stand per 1 januari Aankoop inzake We Are Republiq BV
– 190
– –
Stand per 31 december
190
0
Triodos Groenfonds heeft 4,12% van de aandelen verworven in We Are Republiq BV. Dit betreft een startend bedrijf met een vernieuwend concept dat producenten van duurzame energie in staat stelt om rechtstreeks aan de consument zijn energie te verkopen. 3. Obligaties 2013
2012
Stand per 1 januari Aankopen Verkopen Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering
30.778 4.556 -3.360 -44 -909
28.942 4.629 -3.499 -98 804
Stand per 31 december
31.021
30.778
37
Specificatie van de post obligaties per ultimo 2013: Nominale waarde
Aanschaf waarde
Reële waarde
3.755 1.600 1.900 2.500 2.735 2.025 2.000 1.750 3.340 2.500 2.500 2.100
3.542 1.541 2.187 2.492 2.710 2.156 2.400 1.934 3.141 2.596 2.508 2.443
3.997 1.656 2.136 2.546 2.965 2.139 2.361 2.007 3.559 2.702 2.566 2.387
28.705
29.650
31.021
2,500% Bank Nederlandse Gemeenten 10/17 3,375% Bank Nederlandse Gemeenten 05/15 3,875% Bank Nederlandse Gemeenten 09/19 4,000% Bank Nederlandse Gemeenten 04/14 4,125% Bank Nederlandse Gemeenten 06/16 2,750% Europese Investerings Bank 11/21 4,625% Europese Investerings Bank 04/20 4,750% Europese Investerings Bank 07/17 3,375% Nederlandse Waterschapsbank 06/16 3,375% Nederlandse Waterschapsbank 10/17 4,250% Nederlandse Waterschapsbank 04/14 4,375% Nederlandse Waterschapsbank 08/18
38
4. Leningen 2013
2012
Stand per 1 januari In het boekjaar verstrekte leningen Disagio Afgelost in het boekjaar Gerealiseerde waardeverandering Ongerealiseerde waardeverandering
367.262 225.144 1 -68.460 -143 -3.629
377.663 40.153 1 -48.526 -6.048 4.019
Stand per 31 december (exclusief voorzieningen)
520.175
367.262
De mutatie van de voorzieningen is als volgt Stand per 1 januari Dotatie Definitieve afboeking Vrijval
-13.758 -3.782 – 57
-6.888 -13.043 6.048 125
Stand per 31 december van de voorzieningen
-17.483
-13.758
502.692
353.504
Netto waarderingen van leningen 31 december (inclusief voorzieningen)
De nominale waarde van de leningen bedraagt ultimo 2013 EUR 500.261.756 (2012: EUR 350.770.747). Het nominale rentepercentage op de leningen is ultimo 2013 gemiddeld 3,03% (2012: 3,21%) per jaar. Het rentepercentage waarmee de contante waarde van de toekomstige kasstromen is bepaald, bedraagt ultimo 2013 gemiddeld 1,46% (2012: 1,74%) per jaar. De gewogen gemiddelde resterende looptijd bedraagt ultimo 2013 4,9 jaar (2012: 6,0 jaar). De gewogen gemiddelde resterende rentevasteperiode bedraagt ultimo 2013 2,9 jaar (2012: 2,9 jaar). Het disagio heeft betrekking op 1 lening die in 2008 is verstrekt. Het disagio valt vrij ten gunste van de winst- en verliesrekening gedurende de resterende looptijd van de lening, ultimo 2013 nog 15 jaar. Ultimo 2013 bedraagt de voorziening voor oninbaarheid EUR 17.482.514 (2012: EUR 13.757.515). De dotatie in 2013 bedraagt per saldo EUR 3.724.999 (2012: dotatie, EUR 12.917.024). Onttrokken in 2013 is EUR nihil (2012:EUR 6.047.959). De voorziening tezamen met de overige ongerealiseerde herwaarderingen is conform de waarderingsgrondslagen verwerkt in de herwaarderingsreserve.
39
Vorderingen uit onderhandse leningen Vorderingen uit hypothecaire leningen
2013
2012
411.122 91.570
253.636 99.868
502.692
353.504
Vorderingen 5. Overige vorderingen en overlopende activa Specificatie van de post overige vorderingen en overlopende activa per ultimo 2013:
Te ontvangen inzake uitgegeven aandelen aan toonder Te ontvangen rente vorderingen uit leningen Debiteuren, nog te ontvangen rente en aflossingen Te ontvangen rente obligaties Te ontvangen rente liquide middelen Overige
2013
2012
14.642 3.910 1.171 562 186 5
10.973 3.230 1.817 550 434 7
20.476
17.011
De looptijd van overige vorderingen en overlopende activa is korter dan 1 jaar. Overige activa 6. Liquide middelen De post liquide middelen omvat de direct opvraagbare saldi op rekeningen-courant en spaarrekeningen aangehouden bij Triodos Bank, Rabobank, KAS BANK en ABN AMRO MeesPierson. Ultimo 2013 bedraagt het direct opvraagbare uitstaande saldo EUR 101.010.124 (2012: EUR 95.256.376) tegen een gewogen gemiddeld rentepercentage van 0,369% (2012: 1,360%). Dit saldo is een momentopname en deels het gevolg van de grote instroom van gelden in de laatste dagen van 2013. Op de rekening-courant bij Triodos Bank wordt geen rente vergoed. De rentevergoeding op de spaarrekeningen bij Triodos Bank bedroeg per ultimo 2013: 0,25% over de eerste €5.000.000. Over het meerdere wordt geen interest ontvangen. Op de spaarrekeningen bij Rabobank wordt gemiddeld 0,81% vergoed, en op de spaarrekening bij ABN AMRO MeesPierson 1,40%.
40
7. Kortlopende schulden
Aflossingsverplichting ABN AMRO Groenbank Vooruitontvangen inzake uit te geven aandelen op naam Te betalen beheervergoeding Te betalen marketingkosten Te betalen publiciteitskosten Te betalen bestandsprovisie Te betalen rente Fortis Groenbank Te betalen provisie bankgaranties Te betalen dividend Te betalen accountantskosten Crediteuren Vooruitontvangen rente en aflossingen Diversen
2013
2012
– 614 428 193 67 556 – 10 3 29 – 4.375 23
1.667 1.042 329 34 64 422 14 10 3 5 135 355 20
6.298
4.100
8. Langlopende schulden Onder de langlopende schulden zijn opgenomen de eenmalige betalingen op erfpachtcontracten. Het verloop van de erfpachtcontracten kan als volgt worden weergegeven: 2013
2012
Stand per 1 januari Vrijval boekjaar
21 -5
26 -5
Stand per 31 december
16
21
Het verloop van de lening bij ABN AMRO Groenbank kan als volgt worden weergegeven: 2013
2012
Stand per 1 januari Kortlopend deel
– –
1.667 -1.667
Stand per 31 december
–
–
Deze lening met een rentepercentage van 4,11% had een looptijd tot 6 oktober 2013.
41
De stand van de langlopende schulden per 31 december is als volgt naar looptijd in te delen:
binnen een periode van 1 jaar in de periode van 1 tot 5 jaar
2013
2012
5 11
5 16
16
21
Eigen vermogen 9. Geplaatst en gestort kapitaal Gewone aandelen 2013
Prioriteitsaandelen 2013
Gewone aandelen 2012
Prioriteitsaandelen 2012
Geplaatst en gestort primo Geplaatst in het verslagjaar Ingekocht in het verslagjaar
43.664.035 23.184.471 -8.626.767
25 – –
42.622.730 5.367.098 -4.325.793
25 – –
Geplaatst en gestort ultimo
58.221.739
25
43.664.035
25
(bedragen in euro’s)
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt per balansdatum EUR 75.000.025 verdeeld in 15.000.000 gewone aandelen en 5 prioriteitsaandelen van elk nominaal groot EUR 5. De prioriteitsaandelen geven recht op 4% dividend van het op die aandelen gestorte kapitaal. De prioriteitsaandelen zijn in het bezit van Stichting Triodos Holding. Van de gewone aandelen, zijn ultimo 2013 5.604.711 stuks geplaatst via Euronext Fund Service (2012: 3.249.989) en 6.039.637 stuks ingeschreven in het aandeelhoudersregister (2012: 5.482.818). Mutaties in het aantal geplaatste en gestorte aandelen in stuks: 2013
2012
Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Ingekochte aandelen
8.732.812 4.636.892 -1.725.351
8.524.551 1.073.419 -865.158
Stand per 31 december (geplaatst en gestort).
11.644.353
8.732.812
Het totaal aantal geplaatste aandelen bedraagt per ultimo 2013 11.926.507 (ultimo 2012 9.926.507).
42
10. Agio 2013
2012
Stand per 1 januari Geplaatste aandelen Ingekochte aandelen Dividend uitkering
443.789 235.176 -87.986 -6.033
433.614 55.769 -45.594 –
Stand per 31 december
584.946
443.789
Het volledige bedrag van het agio is fiscaal erkend. 11. Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve betreft de per balansdatum positieve ongerealiseerde waardeveranderingen van de beleggingen. 2013
2012
Stand per 1 januari
17.594
10.552
Toevoeging/onttrekking: inzake landbouwgrond inzake leningen
-272 -2.212
14 7.028
Stand per 31 december
15.110
17.594
2013
2012
516 14.594
788 16.806
15.110
17.594
Specificatie van de post herwaarderingsreserve per ultimo 2013:
Herwaardering landbouwgrond Herwaardering leningen
43
12. Overige reserves Onder deze post zijn opgenomen de algemene reserve en de fiscale afrondingsreserve. Het verloop van de algemene reserve is als volgt: 2013
2012
Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking vanuit onverdeeld resultaat
-9.745 451
-6.467 -3.278
Stand per 31 december
-9.294
-9.754
2013
2012
59 –59
5 54
–
59
-9.294
9.686
2013
2012
-44
12.197
59
5
15
12.202
-8.081 8.066 –
-8.379 -3.764 -59
Onverdeeld resultaat boekjaar
1.041
-44
Stand per 31 december
1.041
-44
Het verloop van de afrondingsreserve is als volgt:
Stand per 1 januari Mutatie in verband met dividenduitkering Stand per 31 december
Totaal
13. Onverdeeld resultaat Betreft het nog niet uitgekeerde resultaat over het boekjaar.
Stand per 1 januari Toevoeging/onttrekking: Bij: Stand afrondingsreserve primo
Uitgekeerd dividend Mutatie herwaarderingsreserve / overige reserve Mutatie afrondingsreserve
44
Niet in de balans opgenomen verplichtingen, activa en regelingen Triodos Groenfonds NV heeft in 2011 haar belang in Triodos Venture Capital Fund BV aan Triodos Ventures BV verkocht. Hierbij behoudt Triodos Groenfonds NV het recht op een deel van de mogelijke opbrengst bij een eventuele liquidatie van deze voormalige deelneming. Per ultimo 2013 is er voor EUR 23,2 miljoen aan leningen gecommitteerd, maar nog niet uitgekeerd. De uitkeringen vinden, indien aan alle leningvoorwaarden is voldaan, in 2014 plaats.
Toelichting op de winst- en verliesrekening over 2013 (bedragen in duizenden euro’s) Hierna volgt toelichting op de winst over 2013 EUR 1.041.000. De onderverdeling van dit resultaat naar gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten is als volgt:
Gerealiseerde positieve resultaten Gerealiseerde negatieve resultaten Ongerealiseerde positieve resultaten Ongerealiseerde negatieve resultaten
2013
2012
15.910 -7.454 4.183 -11.598
13.905 -11.917 10.631 -12.663
1.041
-44
2013
2012
19
19
5
5
24
24
Opbrengsten uit beleggingen 14. In landbouwgrond
Canon-opbrengsten Vrijval van de vergoeding voor waardevermindering van in erfpacht uitgegeven grond
15. In obligaties Het betreft rente inzake obligaties. 16. In leningen Het betreft rente inzake leningen, vergoedingen voor administratiekosten en beschikbaarheidprovisies.
45
17. Ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen De ongerealiseerde waardeverandering van leningen was in 2013 negatief. Dit is een combinatie van verschillende factoren zijnde de renteontwikkelingen, verfijnde methode waardering leningen en de toename van de voorziening oninbaarheid. Bedrijfslasten 18. Beheerkosten
Beheervergoeding Bestandsprovisie Accountantskosten* Advieskosten** Kosten toezichthouder Publiciteitskosten Kosten beursnotering Kosten beleggersgiro Kosten bankgaranties Commissarissenbeloning Provisiekosten obligaties Rentelasten Overige lasten
2013
2012
4.495 1.899 47 68 32 42 40 2 – 20 18 29 15
3.686 1.572 33 11 26 42 40 2 5 14 18 96 10
6.707
5.555
* De accountantskosten hebben betrekking op controle van de jaarrekening ad. EUR 33.940, controle van de prospectus ad. EUR 1.755, en werkzaamheden inzake de overname van de leningen van BNP Paribas Groenfonds ad. EUR 10.890. De accountant heeft geen werkzaamheden verricht die adviesgevend van aard zijn. ** Dit betreffen advieskosten voor enkele specifieke projecten.
19. Overige bedrijfskosten
Marketingkosten
2013
2012
409
214
Kostenstructuur Beheervergoeding Triodos Groenfonds heeft geen medewerkers of directieleden in dienst. De directie van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management BV tegen een
46
jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen, exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Uit deze vergoeding worden alle kosten van het management van Triodos Groenfonds betaald zoals de kosten van het beheer van de beleggingen, de kosten van de administratie en de kosten van automatisering. De beheervergoeding bedraagt in 2013 EUR 4.495.132 (2012: EUR 3.685.515). Bestandsprovisie Voor het aanbrengen van aandelen maakt Triodos Groenfonds gebruik van financiële instellingen en tussenpersonen waarmee distributieovereenkomsten worden gesloten. Afhankelijk van de distributeur wordt tot en met 2013 een jaarlijkse vergoeding geboden van 0,25 tot 0,40% van de waarde van de door de desbetreffende distributeur geplaatste aandelen. De bestandsprovisie bedraagt over 2013 EUR 1.898.961 (2012: EUR 1.571.942). Vanaf 1 januari 2014 geldt er een provisieverbod voor beleggingsondernemingen (distributeurs). Als gevolg hiervan mogen financiële dienstverleners geen bestandsprovisie meer ontvangen van een beleggingsfonds. Derhalve zal door Triodos Groenfonds NV met ingang van 1 januari 2014 geen bestandsprovisie meer worden verstrekt. Bezoldigingsbeleid Raad van Commissarissen De vergoeding voor commissarissen wordt door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld. Bij de vergoeding wordt geen rekening gehouden met marktconformiteit. Aan commissarissen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptie regeling voor commissarissen. De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt:
Peter Blom * Marjolein Elings-van Hooidonk Peter Kok Jules Kortenhorst Annemiek Rijckenberg Jan Paul van Soest Henk Raué Sylvia van Waveren
Werkgeverslasten Niet-aftrekbare BTW
* Commissarissen werkzaam voor Triodos Bank ontvangen geen vergoeding.
47
2013
2012
– 4.500 1.000 3.000 3.000 1.000 2.000 2.000
– 4.500 3.000 2.250 3.000 3.000 – –
16.500
15.750
233 3.255
121 2.633
19.988
18.504
Transactiekosten In 2013 hebben geen transacties inzake landbouwgronden plaatsgevonden. Transactiekosten van overige financiële beleggingen en leningen komen ten laste van de beheerder, Triodos Investment Management. Kosten van uitgifte en terugkoop van aandelen Aan het plaatsen of terugkopen van eigen aandelen door Triodos Groenfonds zijn voor het fonds geen kosten verbonden. Er wordt derhalve geen op- of afslag op de intrinsieke waarde gehanteerd. Totale bedrijfslasten De totale bedrijfslasten van het fonds bedragen over 2013 EUR 7.116.575 (2012: EUR 5.771.029). Kostenvergelijking bedragen in euro’s Beheervergoeding (0,8%) Kosten voor bewaring Kosten externe accountant Kosten toezichthouder Marketingkosten* Kosten van het verlenen van opdrachten aan derden Bestandsprovisie** Overige fondskosten***
Kosten 2013
Kosten prospectus
4.495.132 11.083 46.585 32.331 409.449 100.443 1.898.961 223.034
4.495.132 11.083 46.585 32.331 1.404.729 100.443 2.247.566 711.657
* De in het prospectus genoemde marketingkosten bedragen maximaal 0,25% van het eigen vermogen. ** De in het prospectus genoemde kosten voor bestandsprovisie bedragen maximaal 50% van de beheervergoeding. *** De in het prospectus genoemde overige fondskosten bedragen maximaal 10% van de totale kosten.
De kosten liggen binnen de kaders van het prospectus. Kostenratio’s In navolging van Europese wetgeving is per 1 juli 2012 een nieuwe Europese kostenberekeningratio toegepast. De term Total Expense Ratio (TER), inclusief de calculatiemethode is hiermee vervangen door de lopende kosten ratio (LKR). Vergelijkende cijfers over voorgaande perioden zijn conform de nieuwe LKR-ratio herberekend. De LKR betreffen de totale kosten gedurende de afgelopen 12 maanden exclusief de kosten van de beleggingstransacties, interestkosten en de kosten die verband houden met het toe- en uittreden van deelnemers die niet vergoed worden uit de op- of afslag gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde gedurende de desbetreffende periode. Bij deze berekening wordt iedere calculatie en publicatie van de intrinsieke waarde in beschouwing genomen. De LKR over 2013 bedraagt 1,28% (2012: 1,22%). Omloopfactor De omloopfactor bedraagt in 2013 -9,36% (2012: -1,7%). De omloopfactor betreft het totaal bedrag van alle beleggingstransacties minus het totaal bedrag aan transacties in het geplaatste kapitaal, gerelateerd aan de gemiddelde intrinsieke waarde. Door het specifieke karakter van Triodos Groenfonds zijnde beleggingen
48
in de vorm van langlopende leningen kan de omloopfactor niet zonder meer worden vergeleken met andere beleggingsfondsen (bijvoorbeeld met beleggingen in aandelen en obligaties).
Gelieerde partijen Triodos Groenfonds heeft relaties met de volgende rechtspersonen: 1 Stichting Triodos Holding is de houder van vijf prioriteitsaandelen. 2 Triodos Bank Triodos Groenfonds houdt een groot deel van de liquide middelen aan bij Triodos Bank tegen marktconforme tarieven. Triodos Bank beheert het aandeelhoudersregister en ontvangt hier voor een vergoeding. Triodos Bank verstrekt bankgaranties aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven. Triodos Bank kan een stand-by faciliteit verstrekken aan Triodos Groenfonds tegen marktconforme voorwaarden en tarieven. Triodos Bank heeft een distributieovereenkomst met Triodos Groenfonds op basis waar van een jaarlijkse bestandsprovisie van 0,40% van het via Triodos Bank geplaatste aandelenkapitaal wordt uitgekeerd. In lijn met eerdergenoemd provisieverbod is deze overeenkomst per 1 januari 2014 komen te vervallen. 3 Triodos MeesPierson beheert de portefeuille duurzame obligaties en ontvangt hier voor een marktconforme vergoeding van Triodos Investment Management. 4 Triodos Investment Management voert het beheer over Triodos Groenfonds waar voor zij een jaarlijkse vergoeding van 0,8% van het eigen vermogen exclusief het onverdeelde resultaat met uitzondering van de ongerealiseerde waardeveranderingen over beleggingen, ontvangt. 5 Triodos Vastgoedfonds heeft in 2006, 2010, 2011 en 2012 op basis van groenverklaringen leningen verkregen tegen markt conforme voorwaarden (tot 1/1/2016, 1/7/2019, 1/7/2020 en tot 1/4/2022).
Uitbesteding van kerntaken De onderstaande kerntaken zijn door Triodos Groenfonds uitbesteed: 1 Het beheren van het aandeelhoudersregister is uitbesteed aan Triodos Bank NV. 2 Het beheren van de financieringsportefeuille is uitbesteed aan Triodos Bank NV. 3 Het beheren van de duurzame portefeuille duurzame obligaties is uitbesteed aan Triodos Mees Pierson. 4 Het onderhouden van de markt via Euronext Fund Service is uitbesteed aan K AS BANK NV. 5 Het uitoefenen van de functie van hoofdbetaalkantoor is uitbesteed aan K AS BANK NV. Zeist, 13 maart 2014 Fondsmanager Triodos Groenfonds Itske Lulof Directie Triodos Investment Management BV Marilou van Golstein Brouwers Michael Jongeneel 49
Overige gegevens (bedragen in duizenden euro’s)
Winstverdeling De statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst conform artikel 14 van de statuten luidt: 1 Van de uit de vastgestelde jaarrekening blijkende winst kan door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op voorstel van de directie en na goedkeuring van dit voorstel door de Raad van Commissarissen eerst een bedrag worden bestemd tot het vormen of versterken van reserves. 2 Ten laste van het overblijvende bedrag van de winst wordt aan houders van prioriteitsaandelen een dividend uitgekeerd ten bedrage van vier procent van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Het overblijvende bedrag van de winst staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders met dien verstande dat op de prioriteitsaandelen niet meer dan het in de eerste volzin bepaalde bedrag wordt uitgekeerd. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden op de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden. 3 Op voorstel van de directie en na goedkeuring van dit voorstel door de Raad van Commissarissen kan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besluiten, dat uitkeringen aan aandeelhouders geheel of gedeeltelijk door uitreiking van aandelen in het kapitaal der vennootschap zullen geschieden. 4 Voor zover mogelijk en rechtens geoorloofd, kan de directie onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen een of meer interim-dividenden uitkeren op rekening van het te verwachten dividend. De directie stelt voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de gehele fiscale winst uit te keren aan de aandeelhouders, na uitdeling van 4% aan de houders van prioriteitsaandelen. Het voorstel voor dividend uitkering over 2013 bedraagt: 2013 Saldo fiscale winst
8.455.677
Voor dividend beschikbaar
8.455.677
Prioriteitsaandelen Er zijn vijf prioriteitsaandelen uitgegeven aan Stichting Triodos Holding. De leden van het bestuur van de stichting zijn de heer Pierre Aeby en de heer Peter Blom. Aan de houders van prioriteitsaandelen zijn krachtens de statuten de volgende bijzondere rechten verleend: De vergadering van prioriteitsaandeelhouders stelt het aantal commissarissen vast en doet een niet-bindende voordracht aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de benoeming van de leden van de Raad van Commissarissen.
50
Aan houders van prioriteitsaandelen wordt ten laste van de winst, na eventuele vorming of versterking van reserves, een dividend uitgekeerd ten bedrage van 4,0% van het op de aandelen gestorte kapitaal, dan wel de wettelijke rente indien deze lager mocht zijn. Voor een besluit tot statutenwijziging, of tot ontbinding van de vennootschap door een Algemene Vergadering van Aandeelhouders is vooraf goedkeuring door de vergadering van houders van prioriteits aandelen vereist. Bij ontbinding van de vennootschap wordt aan de houders van prioriteitsaandelen, nadat uit de baten allereerst de schulden en kosten van liquidatie zijn voldaan, het nominaal bedrag hunner aandelen uitgekeerd.
Belangen van commissarissen en directie bij beleggingen van het fonds De leden van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds, alsmede de leden van de directie van Triodos Investment Management hebben of hadden op enig moment gedurende het boekjaar 2013 geen persoonlijk belang bij een belegging van Triodos Groenfonds.
Aandelenbezit De leden van de Raad van Commissarissen en de directie hebben geen aandelen Triodos Groenfonds in bezit.
Kerncijfers Voor een vergelijkend overzicht van de intrinsieke waarde, het aantal uitstaande aandelen en de intrinsieke waarde per aandeel verwijzen wij na de kerncijfers aan de binnenkant van de omslag.
Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen gebeurtenissen voorgedaan welke invloed hebben op het inzicht en de interpretatie van jaarrekening 2013.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: De algemene vergadering van aandeelhouders en de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2013 van Triodos Groenfonds N.V. te Zeist gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de winst- en verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
51
Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en de Wft, alsmede voor het opstellen van het verslag van de directie, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De directie van de vennootschap is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Triodos Groenfonds N.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Wft. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 13 maart 2014 KPMG Accountants N.V. M. Frikkee RA
52
Personalia Raad van Commissarissen
Volgens het rooster van aftreden loopt zijn eerste zittingstermijn af in 2016. Jules Kortenhorst heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
De heer P. Blom (1956) Peter Blom is directievoorzitter (CEO) van Triodos Bank NV. Uit hoofde van deze functie bekleedt hij binnen Triodos Groep nog een aantal andere functies, onder andere is hij bestuurslid Stichting Triodos Holding, statutair directeur Triodos Ventures BV, bestuurslid Stichting Hivos-Triodos Fonds, bestuurslid Stichting Triodos Sustainable Finance Foundation en lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Vastgoedfonds NV. Hij is voorzitter van het bestuur van Stichting Global Alliance for Banking on Values, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Banken, bestuurslid Stichting Sustainable Finance Lab, bestuurslid het Nationaal Restauratiefonds, bestuurslid Stichting Natuur College, lid van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw & Voeding en lid van de Club van Rome. Peter Blom is voor het eerst benoemd in 2006. Volgens het rooster van aftreden loopt zijn tweede zittingstermijn af in 2014. Peter Blom heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
De heer ir H.H. Raué (1951) Henk Raué is gepensioneerd bestuurder van Delta Lloyd Groep. Hij vervult commissariaten bij Yarden Holding / Yarden Verzekeringen, CZ Zorgverzekeringen, Stichting Vestia, Verzekeringsbedrijf Groot Amsterdam (VGA) en Stichting Woonvast. Henk Raué is voor het eerst benoemd in 2013. Volgens het rooster van aftreden loopt zijn eerste zittingstermijn af in 2017. Henk Raué heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds. Mevrouw drs A. Rijckenberg (1953)
Marjolein Elings-van Hooidonk is notaris bij Van Rhijn Notarissen in Zeist. Daarnaast is zij secretaris van het bestuur van De Monté ver Loren Stichting en bestuurslid van de Van Tellingen Pul Stichting. Marjolein Elings-van Hooidonk is voor het eerst benoemd in 2003. Volgens het rooster van aftreden loopt haar derde zittingstermijn af in 2015. Marjolein Elings-van Hooidonk heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
Annemiek Rijckenberg is zelfstandig adviseur stedelijke ontwikkeling. Haar hoofdfunctie is het voorzitterschap van het architectenregister te Den Haag. Zij is daarnaast actief voor “Het jaar van de Ruimte” en de vereniging Deltametropool. Ze is lid van de Raden van Toezicht van de Stichting Waarborgfonds Kinderopvang en de Stichting voor Ruimte Onderwijs en Kinderopvang en lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Bovendien is ze voorzitter van de stichting Slagwerk Den Haag en van het bestuur Stichting Domplein 2013. Annemiek Rijckenberg is voor het eerst benoemd in 2007. Volgens het rooster van aftreden loopt haar tweede zittingstermijn af in 2015. Annemiek Rijckenberg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
De heer drs J.T.H.M. Kortenhorst (1961)
Mevrouw drs S. van Waveren (1965)
Jules Kortenhorst is de algemeen directeur (CEO) van Rocky Mountain Institute in Colorado, USA. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen van Stedin Netwerk BV en de Raad van Advies van de Circle Economy en Beeholdings Ltd. Jules Kortenhorst is voor het eerst benoemd in 2012.
Sylvia van Waveren is Senior Engagement Manager bij Robeco Groep. Zij is voor het eerst benoemd in 2013. Volgens het rooster van aftreden loopt haar eerste zittingstermijn af in 2017. Sylvia van Waveren heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen aandelen in Triodos Groenfonds.
Mevrouw mr M.M. Elings-van Hooidonk (1964)
53
Fondsmanagement
De heer M.A.S. Jongeneel (1973) Michael Jongeneel is directeur van Triodos Investment Management en samen met Marilou van Golstein Brouwers eindverantwoordelijk voor Triodos Investment Management. Michael Jongeneel is lid van de Board of Directors van Triodos SICAV I. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen en lid van de audit commissie bij Sustainalytics en is hij lid van de Raad van Toezicht van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis, waar hij eveneens lid is van de audit commissie. Verder is hij lid van de denktank Worldconnectors, lid van de Raad van Advies van de Stichting laluz en lid van de Raad van Advies van Social Enterprise Nederland.
Mevrouw I.D. Lulof (1968) Itske Lulof is fondsmanager van Triodos Groenfonds. Ze heeft een brede achtergrond op het gebied van financieren van Natuur & Milieu en Duurzame Energie. Itske Lulof heeft eerder gewerkt als Programma/Investment Manager Natuur & Milieu en Microfinance bij Stichting DOEN en als Business Development Manager en Country Director bij een ontwikkelaar van duurzame energie projecten. Van 2005 tot en met 2007 was ze fondsmanager van Triodos Renewables Europe Fund. Itske is een veelgevraagd spreker over financiering van duurzame energie. Daarnaast is ze voorzitter van het Beraad Groenfondsen; een samenwerkings verband van alle Nederlandse groenfondsen en groenbanken.
Directie De directie van Triodos Groenfonds wordt gevoerd door Triodos Investment Management BV. De directie van Triodos Investment Management bestaat uit: Mevrouw M.H.G.E. van Golstein Brouwers (1958) Marilou van Golstein Brouwers is directeur van Triodos Investment Management en samen met Michael Jongeneel eindverantwoordelijk voor Triodos Investment Management. Marilou van Golstein Brouwers is lid van de Board of Directors van de Global Impact Investing Network (GIIN) en bestuurslid bij Stichting Max Havelaar. Daarnaast is zij lid van de Board of Directors van Triodos SICAV II, bestuurslid van Stichting Triodos Sustainable Trade Fund en Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund. Tevens is ze lid van de Raad van Advies van Women in Financial Services in Nederland (WIFS).
54
Adres Triodos Groenfonds NV Nieuweroordweg 1 Postbus 55, 3700 AB Zeist Telefoon 030 693 6511 (klantcontact) Telefoon 030 693 6500 (algemeen) www.triodos.nl
Colofon Triodos Groenfonds NV Jaarverslag 2013 Oplage 500 exemplaren Verschijning Maart 2014 Tekst Triodos Bank, Zeist Grafisch ontwerp Michael Nash Associates, Londen Lay out Via Bertha, Utrecht Fotografie Pieter van den Boogert, Amsterdam Michiel Wijnbergh, Driebergen Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met Triodos Bank. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via: www.triodos.nl
55