Trends en ontwikkelingen in centrumgebieden
Startbijeenkomst Platform Centrummanagement Henk J. Gianotten
[email protected] Mechelen, 23 november 2012
Citaat Toen ik, van België naar Nederland kwam wonen vielen me allerlei verschillen op. Het eerste waar ik katterig van werd was het feit dat ik allerlei winkels zag wiens waren niet geprijsd waren. Bij Plus zag ik vlees in de aanbieding. Bovenaan stond “per kilo: € 6,60” doorgeschrapt. Daaronder: “Nu, € 3,60” en in veel kleinere letters daaronder: “per 500 gram”.
Citaat Toen ik, van België naar Nederland kwam wonen vielen me allerlei verschillen op. Het eerste waar ik katterig van werd was het feit dat ik allerlei winkels zag wiens waren niet geprijsd waren. Bij Plus zag ik vlees in de aanbieding. Bovenaan stond “per kilo: € 6,60” doorgeschrapt. Daaronder: “Nu, € 3,60” en in veel kleinere letters daaronder: “per 500 gram”.
Weinig drogisten in België!
Beleid overheid: Geen vrije verkoop van zelfzorgmiddelen
…….maar wel veel café’s • Nederland (16,5 miljoen inw.) 7.813 cafés vs. België (10,7 miljoen inw) 14.363 cafés. • NL 0,47 cafe’s per 1.000 inwoners • B: 1,34 cafe’s per 1.000 inwoners
Bron: Locatus Explorer
Grote verschil Nederland en België Het aanbod in de periferie • In Nederland naoorlogs jarenlang een hiërarchische planningsmodel • PDV (perifere detailhandelsvestiging)/GDV (grootschalige detailhandelsvestiging)beleid heeft gewerkt (ABC + grootschalige winkels…..) • In Belgie: van alles en nog wat in de periferie (van electro en speelgoed tot kleding, schoenen, supers………….)
Winkelstructuur Nederland en België Waals plus Brussels gewest
Nederland
Centraal
28
39
Ondersteunend
21
15
Verspreid
15
31
Grootschalig/perifeer/baanwinkel
36
15
Totaal
100
100
% Dagelijks wvo
27
18
% Niet dagelijks wvo
73
82
De roep om regie!
Programma 1. Enkele belangrijke trends • • •
Demografie Internetwinkelen Economie en crisis
2. Trends en stedelijke ontwikkeling 3. Wat vragen consumenten van binnensteden? 4. De stad: een vrijetijdsmachine? 5. Voor wie doen we het?
Demografie
Aantal huishoudens Nederland
België
2,9 mln 8,2 mln
2,6 mln 7,3 mln
Beide landen + 12% tot 2030
Aantal 65-plussers Nederland
België
1,6 mln
4,1 mln 2,6 mln
1,1 mln 1,2 mln
0,7 mln
Aandeel 65-plussers Nederland
België
Vlaanderen
2010
17
17
18
2030
25
24
24
Effecten op bestedingen (2011 in %) Leeftijd kostwinner Totale bestedingen in €
Tot 45 jaar
45-65 jaar
ouder dan 65 jaar
Totaal
31.240
34.220
25.120
31.100
Voeding
15,0
15,6
15,5
15,4
Woning
31,9
34,9
42,2
35,4
Kleding
7,1
5,7
4,6
6,0
Schoenen
1,9
1,6
1,2
1,6
Medicijnen etc
2,3
2,7
3,3
2,7
Lichamelijke verzorging
2,1
2,1
2,1
2,1
Meubels etc
2,9
3,7
3,3
3,4
Sport, vakantie
8,2
8,4
6,8
8,0
Grote verschillen per regio: aantal inwoners Nederland
Vlaanderen
KRIMP
Conjunctuur en crisis
Verwachte groei BNP tot 2015
Index BBP
Komend decennium nauwelijks groei
Gemiddelde jaarlijkse economische groei
280 Global economy
Raming groei bbp maart 2012 2011: + 1,20 % 2012 - 0,75 % 2013 + 1,25 %
2,5
220 Transatlantic market
2,0 Strong Europe
1,5 160
1,0
Regional communities
100
Jaar 2002
2010
2020
2030
2040
Gemiddelde economische groei 1970 – 2012 2½ % per jaar
Toename welvaart over 40 jaar: Bij 2½% groei/jaar 250 Bij 1% groei/jaar 130
Invloed economie op bestedingen
Bron: OC&C 2008
De ontwikkeling van internet
Nederland is e-shop-gevoeliger dan België
Internetwinkelen (1)
DH totaal Food Huis/tuin Mode Media Bruin/witgoed 5% ½ 2 4 11 18
% omzetverdeling internetaankopen (in 2011) 4
9
7 7
12
7 Overig
25
13
16
Webwinkelen in de EU (2011)
Webwinkelen: Nederland en België • Euro per transactie – Nederland – België
€ 115 (in 2009: € 139) € 85
• Euro, per inwoner, per jaar – Nederland – België
€ 550 € 256
Webwinkelen in België en Nederland
Dit is 51% van de ecommerce omzet % Waar koopt men:
België
N’land
Webshops eigen land
33
64
Webshops EU-landen
24
14
Webshops world wide
5
8
Twee bewegingen • De stenen detailhandel moet ook de internetwereld in • De webshops moeten ook naar de fysieke wereld
Cor Molenaar over internetshoppen Financieel Dagblad, oktober 2008
Rationeel winkelen kan vele malen beter op het internet. Consumenten zijn vandaag de dag veel slimmer dan vroeger, ze zijn heel goed geïnformeerd. De winkelfunctie gaat daarom ook drastisch veranderen. Als winkeliers daar niet in meegaan, roepen zij de ellende zelf over zich af, Het wordt dus echt aanpassen of sterven.
Gevolgen voor locaties
UK: marktaandelen Marktomvang (index)
95
80
2010
2020
Binnenstad/kwa
41
51
Aanloopstraten/rest
21
5
Malls
21
26
Perifeer
18
18
Ontwikkeling leegstand (% van de panden) 6,3%
Bron: Locatus, november 2012
Gevolgen voor detailhandel • Cross channel: het inzetten van meerdere kanalen naast elkaar
• De (stenen) winkelfunctie verandert: – De winkelervaring moet exiting, entertaining and emotionally engaging zijn
Veranderende winkelfunctie • • •
Service wordt een belangrijke meerwaarde voor klanten die veel aandacht verdienen Meer vraag naar soft skills van medewerkers: klantvriendelijkheid en gastheerschap Meer vraag naar kennis van nieuwe technologie: – Basisvaardigheden (omgaan met tablets….. – Omgaan met systemen als CM, CRM…. – Zelfmanagement met smart phone (roosters, aanbiedingen
•
• • • • •
Medewerkers worden kanaalregisseur, snel kunnen schakelen, kunnensnel productinfo vinden op hun tablet (want, de klant is goed geinformeerd………..) Veel samenwerking tussen fabrikanten, gemeenten, ontwikkelaars en retailers om succesvolle winkels te maken Wijk- en buurtwinkels: dagelijks, voor wat je direct nodig hebt Binnenstad: social shopping, cultuur, recreatie en fun Binnenstad: meer kleinschalig aanbod, hier ga je naartoe omdat het leuk is Rand van de stad: winkels met advies, begeleiding en social buying
Saturn Oosterdokseiland (2 mei 2012)
Wat kan daarvan het gevolg zijn? 4 scenario’s
Scenario-analyse Je kunt op verschillende manieren tegen de toekomst aankijken!
Scenario-analyse Welke trends en ontwikkelingen zijn bepalend voor de toekomst van de detailhandel en hoe kunnen we hier rekening mee houden?
4 scenario’s
4 scenario’s
Metropool New York 8,5 miljoen inwoners Gevarieerd: • Fashion • Finance • Cultuur Gevarieerde bevolking Gevarieerd aanbod
Meerpolige centra
New York
Wat maakt de fascinatie? Volgens Anton Zijderveld is ambivalentie het kenmerk van een spannende, levendige en bruisende stad. In New York/Manhatten vindt je allerlei nationaliteiten, low camp en Broadway, fijnzinnige cultuur en barbaarse toestanden, rust en levendigheid, schoonheid en leijkheid, een ogenschijnlijk chaotische van kleuren en geluiden, gebeurtenissen, feiten, culturen en subculturen, het grootste warenhuis ter wereld, ketens maar heel veel kleine winkels
Onderdelen beleid New York • Voortdurend werken aan de kracht van New York • Loft conversion: commercieel vastgoed (fabrieken, pakhuizen…) herontwikkelen tot appartementen/studio’s • Voortdurend stimuleren dat New York het fashion center van de wereld blijft
Hoe blijft New York de fashion hoofdstad van de wereld?
Gevolg: aanbodvariatie • Gevarieerd aanbod van winkels, kunst, cultuur, horeca • Inwoners: hoge en lage inkomens • Voor veelverdieners speciaalzaken in Soho, Greenwich, Meatpackers District….. • Veel ondernemerschap, creativiteit……. • Heel veel kleine (ook etnische) winkels in Manhattan • Voor elk wat wils (economisch draagvlak)
Doelgroep-gerichte gebiedsontwikkeling
De French Concession Xintiandi in Sjanghai een flagship van 130 miljoen euro gericht op hogere inkomensgroepen, zakenlui en toeristen een combinatie van commerciële functies en culturele dynamiek 60.000 m2 waarvan 30.000 m2 high end winkels, kleine designers, arts en crafts, restaurants en bars en verder woningen, kantoren en een museum (het Shukimen Museum) geopend in 2001 en nu een top-toeristenbestemming: 10 miljoen bezoekers/jaar: 70% eigen bevolking en 30% toeristen/zakenlui
Tot slot: wat maakt sterke (binnen)steden?
Grote verschillen
Koopkrachttoevloeiing niet-dagelijks van de binnenstad (in %)
Groningen Utrecht Eindhoven Rotterdam Den Haag Almere
59 50 45 36 27 9
M2 wvo per inwoner
Groningen Eindhoven Utrecht Tilburg Den Haag Almere Rotterdam Amsterdam
food 0,37 0,34 0,30 0,29 0,34 0,27 0,33 0,31
non-food 1,99 1,71 1,49 1,45 1,22 1,23 1,30 1,02
totaal 2,38 2,05 1,79 1,74 1,56 1,50 1,63 1,33
Zutphen
Groningen Bergen op Zoom
Den Bosch Breda Roermond
Arnhem
Aalst Brugge
Veurne
Hasselt Sint Truiden
Turnhout
Wat zijn sterke steden? (zie: Jane Jacobs, Richard Florida, Elizabeth Currid, Larry Beasley, Davis Imbroscio, Edward Glasear, Peter Hall, Anton Zijderveld e.v.a.)
• Zijn maatschappelijk en ruimtelijke verdichte steden • Zien creativiteit, kunst en cultuur als productiefactoren: – Vergroten de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats – Vergroten de aantrekkelijkheid van de stad voor bezoekers
• Verenigen een brede verscheidenheid van functies (multifunctionaliteit): – winkels, woningen, technologie, musea, galeries, leisure, kunst en cultuur, culinair aanbod, evenementen, onderwijsinstellingen etc. etc.
• • • •
Beschikken over publiekstrekkers, iconen, flagships Hebben een aantrekkelijk verblijfsklimaat: de sense of the place Zijn gastvrij, huiselijk, open, toegankelijk, leesbaar en comfortabel Zijn innovatief en ondernemend, verrassend en stimulerend
Wat vragen consumenten van binnensteden? Dat zij functioneel in orde zijn: 1. Kwalitatief sterk winkelaanbod 2. Uniciteit: verrassende winkels 3. Aanvullende voorzieningen (horeca, leisure…) 4. Goede sfeer, ambiance, publieke ruimten (veilig, schoon, netjes) 5. Toegankelijk (bereikbaarheid, signing, parkeren)
Concurrentiefactoren
Randvoorwaarden
Plezierige belevingswaarde: de sense of the place moet goed zijn: • Comfort of the known: je voelt je er thuis Randvoor• Exitement of the new: je wordt geënthousiasmeerd waarden
he stores play a vital role in our brand. The aim is to create an attractive nd inspiring environment in which customers feel at home and can find what they are looking for in the assortment easily. H&M must always surprise with something new and must always look fresh and appealing. (Jaarverslag H&M)
STIMULERING: OPTIMUM
Hoog
LEKKER
Tevredenheid
laag
VERVEELD
WEINIG
• Variatie winkels • Enthousiasme personeel • Vernieuwing van het aanbod • Kleuren, geuren, en geluiden • Spanning en afwisseling • Informatie/signage • Innovatie • Routing/lay out en segmentatie centrum
GESTRESSED
VEEL
STIMULERING
Het evenwicht van de sense of the place Wanneer voel je je thuis?
Wanneer wordt je gestimuleerd?
De binnenstad als huiskamer of als City Lounge
De binnenstad als surprise
• • •
• • •
• Als je verrast wordt Als je je er veilig voelt • Als er unieke winkels zijn Als het aanbod is afgestemd • Als er onverwachte dingen op je behoeften gebeuren Als er herkenningspunten zijn • Als je gestimuleerd wordt (geuren, (b.v. winkelketens) kleuren, geluiden………. Als er mensen rondlopen die • Als je op ideeën wordt gebracht tot je eigen social class • Als je nieuwe mensen ontmoet behoren (menging) • Als er afwisseling is (evenementen, Als je welkom bent acties……….) Als er rustpunten zijn
In Nederland: veel meer aandacht geweest voor de kwaliteit van de binnenstad • Prachtige binnenstadsreparaties, toevoegingen, verbeteringen, uitbreidingen etc: Breda, Bergen op Zoom, Maastricht, Den Haag, Arnhem, Spijkenisse, Dronten, Etten Leur, Valkenswaard, Tilburg, Heerlen, Hoofddorp………) • Meer (nog niet voldoende) toevoeging van horeca • Verbetering parkeergelegenheid (Etten Leur), bereikbaarheid (Den Haag) • Meer aandacht voor zelfstandig ondernemerschap • Hier en daar toevoeging van leisure in de binnenstad (Spuimarkt Den Haag: casino, fitness, zwembad…) • Meer (nog niet voldoende) aandacht voor openbare ruimten (b.v. pleinen, b.v. Arnhem Muzes Kwartier) of cultuurwaarden: (Haagse Passage) en film en theater: Tilburg Pieter Vreedeplein) • Toevoeging van aantrekkelijk wonen bij/boven de winkels: Maastricht, Heerlen, Tilburg e.v.a.)
Naar sterke binnensteden Uitstekende randvoorwaarden: – – – – –
Schoon, veilig Openbare ruimte Rustpunten Levendigheid Huiskamergevoel (City Lounge)
Doelgroepgerichte doorontwikkeling – – – – –
Verdichting, woningen Publiekstrekkers Multifunctionaliteit Doelgroepgericht aanbod Kleinschalig naast grootschalig aanbod
Anticipeer op drastische veranderingen in winkelfunctie – –
Onder invloed van internetontwikkeling Om de trend naar saaie grootschaligheid te doorbreken en winkelen als vrije tijdbesteding leuk te houden
Hoe zien steden er over 5 jaar uit?
Ik wens u veel succes!
