Transport
Economisch Bureau Nederland Nadia Menkveld December 2015
Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses
Inhoudsopgave 2017 in beeld
3
Consument trekt economische groei Nederland
5
Overslag haven Hamburg gedaald
7
Derde maand op rij lichte groei luchtvracht
8
Omzet Binnenvaart schiet omhoog
10
Wegtransport uitgelicht
11
Sentiment ondernemers blijft positief
12
Overaanbod olie houdt aan
13
Faillissementen laag niveau
14
2
2017 in beeld - Europa 5,0%
4,0%
Het herstel van de arbeidsmarkt en de lage inflatie heeft ervoor gezorgd dat het bruto reeel inkomen in de eurozone is verbeterd. Na jaren van bezuinigingen laten een aantal landen bovendien de teugels wat meer vieren Hierdoor leverde de particuliere consumptie een grote bijdrage aan de BBP-groei. Voor 2016 en 2017 verwacht ABN AMRO een verdere verbetering van de arbeidsmarkt en een toename van de consumptie. Spanje
3,0%
Frankrijk
Nederland
VK
Zweden
Oostenrijk
2,0%
Denemarken Italie
2016
Ierland
Duitsland
1,0%
Finland
Belgie
Noorwegen Zwitserland
0,0%
-1,0%
Griekenland -2,0%
-3,0% 0,0%
0,5%
1,0%
1,5%
2,0%
2,5%
3,0%
3,5%
2017 Voor meer informatie: Eurozone – Binnenlandse vraag wordt sterker
3
2017 in beeld – Opkomende landen 10,0%
8,0%
6,0%
Voor 2016 en 2017 zal de economische groei van China verder afkoelen, maar de vrees voor een harde landing is afgenomen. Dat neemt niet weg, dat er nog steeds risico’s zijn. De overcapaciteit in de industrie en vastgoed vormt nog steeds een punt van zorg. En ook geopolitieke risico’s nemen toe voor China. In Latijns Amerika zijn grote groeiverschillen, waarbij vooral Brazilie negatief opvalt. Afzwakkende grondstofprijzen en interne problemen liggen hieraan te grondslag. ABN AMRO verwacht dat de groei in Brazilie in de loop van 2016 zal aantrekken, maar dat zal niet voldoende zijn voor een positief cijfer.
4,0%
India
China
Turkije
2016 Opkomend Europa 2,0%
0,0%
Rusland
-2,0%
Brazilie -2,0%
-1,0%
-4,0% 0,0%
1,0%
2,0%
3,0%
4,0%
5,0%
6,0%
7,0%
8,0%
2017 Voor meer informatie: Lees visie op de wereldeconomie
4
Consument trekt economische groei Nederland Particuliere consumptie groeit verder in 2016 •
De particuliere consumptie is een belangrijk component van het Nederlandse BBP. In 2015 groeit de particuliere consumptie weer en deze groei zet zich door in 2016. De verbeterde arbeidsmarkt en woningmarkt en de aangekondigde lastenverlichting liggen hieraan ten grondslag.
•
De hogere consumptie is positief voor de retailverkopen die daarom ook zullen toenemen in 2016. Daarnaast profiteert vooral de bouwsector van de verbeterde woningmarkt. De nieuwbouw neemt toe en ook in 2016 zal dit de belangrijkste driver voor groei zijn. Wel zal de groei in 2016 lager liggen dan de 9% van 2015.
2016
2015
2014
0,0
2,0
Invoer
4,0 6,0 % (j.o.j.) ontwikkeling
uitvoer
particuliere consumptie
8,0 BBP
PMI Nederland iets afgenomen, maar nog steeds ver boven de 50
Bouwsector groeit met 9% in 2015
5,0 0,0 -5,0
-10,0 -15,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* 2016*
55 54 53 52 51 50 49 nov-15
sep-15
jul-15
mei-15
mrt-15
jan-15
nov-14
sep-14
industrie
56
jul-14
retail
57
mei-14
bouw
PMI Nederland (50 = neutraal)
% j.o.j. ontwikkeling
10,0
5 Voor meer informatie: Lees Nederlandse economie in zicht
Transportindicatoren
142
Wereldhandel in september gestegen (m.o.m.)
Volumes over Schiphol gestegen (j.o.j.)
0,5%
20%
140 J.o.j. groei vrachtvolumes Schiphol
136
10%
134
+ 1,4%
5%
132 130
0%
128
-5%
126
-10%
7%
Omzet Transport gestegen in derde kwartaal (j.o.j.)
Overslag haven Hamburg gedaald (j.o.j.) 400 350
6% 5%
+ 2%
4% 3% 2%
250 200
- 4,8%
150
100
1% 0% 2010 3e -1%kwartaal
300 mln ton
Index (2005=100)
15%
138
50 2011 3e kwartaal
2012 3e kwartaal
2013 3e kwartaal
2014 3e kwartaal
2015 3e kwartaal
0 Rotterdam Hamburg Antwerpen 2014 t/m september 2015 t/m september
6
Overslag haven Hamburg gedaald Containeroverslag steeg in de haven van Antwerpen met 5%
90 80
300
70
250
60 mln ton
350
200 150
50 40 30
100
20
50
10
0 Droge bulk
Vloeibare bulk
Containers
2014 t/m september
Breakbulk
totale overslag
2015 t/m september
In Hamburg daalde de totale overslag met 4,8%
mln ton
mln ton
De overslag in de haven van Rotterdam steeg met 5,4% 400
0 containers
roro
conventioneel vloeibare bulk droge bulk stukgoed
2014 t/m september
2015 t/m september
Marktaandeel Rotterdam in containeroverslag neemt procentpunt toe ten koste van Hamburg
18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Hamburg Antwerpen Rotterdam agri bulk
liquid cargo
2014 t/m september
grab cargo
conventional general cargo
2015 t/m september
7
Derde maand op rij lichte groei luchtvracht In oktober steeg de luchtvracht met 1,4%
Binnenkomende vracht na acht maanden licht positief
160.000
10%
16%
8%
12%
6%
tonnes
8% 80.000
4% 0%
40.000 -4% 0 -8% okt-13 feb-14 jun-14 okt-14 feb-15 jun-15 okt-15 volume
jaar op jaar groei
Jaar op jaar groei (%)
120.000
4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% uitgaand
Volume ontwikkeling oktober 2015 (j.o.j.)
1,4%
binnenkomend
Volume ontwikkeling eerste 10 maanden (j.o.j.)
-1,1
8
Binnenkomende vracht Verre Oosten wederom gedaald Binnenkomend vracht uit het Verre Oosten is al sinds begin van dit jaar aan het dalen
20% Europa (incl. Domestic)
15% 10%
okt-15
sep-15
aug-15
jul-15
jun-15
mei-15
apr-15
mrt-15
feb-15
jan-15
-5%
dec-14
Noord-Amerika
nov-14
0% okt-14
Europa (incl. Domestic) sep-14
5%
VerreOosten
NoordAmerika
Verre-Oosten
-10%
Latijns Amerika
-15%
Afrika
-20%
MiddenOosten
-25%
Uitgaande vracht Europa blijft nog achter, maar groei van vracht naar Verre Oosten en Noord Amerika blijft positief Europa (incl. Domestic)
40% 30% 20%
VerreOosten
NoordAmerika
Europa (incl. Domestic)
10%
MiddenOosten
Afrika
okt-15
sep-15
aug-15
jul-15
jun-15
apr-15
mrt-15
feb-15
jan-15
mei-15
-20%
dec-14
-10%
nov-14
Latijns Amerika
okt-14
0%
Noord-Amerika Verre-Oosten
-30% -40% -50%
9
Omzet Binnenvaart schiet uit naar boven 12% 10% 8% 6% 4% 2015 1e kwartaal
2%
2015 2e kwartaal
0%
2015 3e kwartaal
-2%
-4%
Gemiddelde omzetontwikkeling Binnenvaart
Gemiddelde omzetontwikkeling Wegvervoer
115
115
125
110
110
120
105
105
100
100
95
95
90
90
85 2006 3e kwartaal
85 2006 3e kwartaal
2009 3e kwartaal
2012 3e kwartaal
2015 3e kwartaal
Index
115 Index
Index
Gemiddelde omzetontwikkeling Transport
In het derde kwartaal van 2015 steeg de omzet voor de transportsector met 2%. De hoogste groei werd behaald voor de binnenvaart. De omzet van de binnenvaartbranche groeide met 10% ten opzichte van het derde kwartaal 2014. Deze groei was voornamelijk het gevolg van de lage waterstanden in een aantal rivieren, zoals de Rijn. Een boost die de binnenvaart wel kon gebruiken, omdat de omzet in de eerste helft van 2015 daalde. De omzet voor de binnenvaart komt nu naar verwachting uit op een behoorlijke groei voor heel 2015, maar onderliggend kampt de binnenvaart nog met problemen. De overcapaciteit in de tankvaart zet druk op de tarieven en de droge bulk overslag in de haven van Rotterdam is gedaald. Dit leidt tot minder vracht voor de binnnenvaartschippers. Naast de binnenvaart is ook de omzet van de logistieke dienstverleners en de wegvervoerders gestegen. De laatste groep profiteert van een aantrekkende binnenlandse markt.
110 105 100 95 90
2009 3e kwartaal
2012 3e kwartaal
2015 3e kwartaal
85 2006 3e kwartaal
2009 3e kwartaal
2012 3e kwartaal
2015 3e kwartaal
10
Wegtransport uitgelicht Hoewel tarieven wegtransport zijn gedaald, kunnen marges op peil blijven door daling dieselprijs
Omzet wegtransport groeit al acht kwartalen op rij
40
12%
30
(%) j.o.j. ontwikkeling
14% 10% 8% 6% 4% 2% 0%
20 10 0 -10 -20 -30 -40
-2% -4% 2010 3e kwartaal
2011 3e kwartaal
2012 3e kwartaal
2013 3e kwartaal
2014 3e kwartaal
Aantal nieuwverkochte trucks en opleggers gestegen in september
2015 3e kwartaal
Q3 2005
Q3 2007
prijs goederenwegvervoer
Vrachtauto’s en opleggers
Q3 2011
Q3 2013
Q3 2015
Prijs diesel
Personele kosten belangrijke kostenpost voor wegtransporteurs
1800 1600
Q3 2009
Afschrijvingen
Bedrijfs resultaat
1400 1200 1000
Kosten vervoer middelen
Inkoopwaarde omzet
800 600 400 200 0
Overige kosten Personele kosten
11
Sentiment ondernemers stabiel 60
Geen belemmeringen
50 % antwoorden
Onvoldoende vraag Tekort aan arbeidskrachten Productiemiddelen, materiaal, ruimte Financiële beperkingen
40 30 20 10
Weersomstandigheden
0 Q4 2011
Andere oorzaken
Q4 2012
Q4 2013
Geen belemmeringen
Q4 2014
Q4 2015
Onvoldoende vraag
% saldo antwoorden (12 maands voortschrijdend gemiddelden)
15 10 5 0 -5 -10 -15
-20 -25 2013 mei omzet
2013 november tarieven
2014 mei orderpositie
2014 november personeelssterkte
2015 mei
2015 nov economisch klimaat
12
Overaanbod olie houdt aan Olieprijs naar 60 eerste helft 2016
Olieprijs verder gedaald in november
140
1.600
120
1.400
120
800 60
600
40 20 0 nov-12
nov-13 olie
nov-14
$/ BBL
1.000
80
Brent $/BBL
1.200
100 EUR / liter
140
100 80 60
400
40
200
20
0 nov-15
0 Q4 2011
Q2 2012
Q4 2012
Q2 2013
Q4 2013
Q2 2014
Q4 2014
Q2 2015
Q4 2015
Q2 2016
diesel verwachting ABN AMRO
Normalisering van het overaanbod verwacht •
Overaanbod in de oliemarkt heeft er voor gezorgd dat de prijs van olie meer dan halveerde. Het overaanbod heeft mede te maken met de strategie van de OPEC om in te zetten op handhaven en/of uitbreiden van hun marktaandeel. De kans is gering dat deze strategie op korte termijn gewijzigd zal worden.
•
ABN AMRO verwacht wel een normalisering van het overaanbod. De wereldwijde economische groei leidt tot meer vraag naar olie. Bovendien staat de olieproductie in sommige niet OPEC landen (VS) onder druk.
•
ABN AMRO verwacht een stijging van de olieprijs voor de eerste helft van 2016.
13
Faillissementen op laag niveau 60
2%
Aantal faillissementen
1% 40
1% 1%
30 1% 20
1% 0%
10
0% 0 2013 oktober
wegvervoer
2014 april
binnenvaart
2014 oktober
2015 april
logistieke dienstverlening
Failissementsgraad (Transport)
2% 50
0% 2016 okt
overig
In oktober gingen er 10 ondernemingen failliet • • • •
Het aantal faillissementen in de transportsector bevindt zich nog steeds op een zeer laag niveau. De faillissementsgraad is verder verbeterd ten opzichte van vorige maand en is nu 0,73%. In de eerste 10 maanden van dit jaar gingen er 202 transportbedrijven failliet. Dat zijn er 29% minder dan in dezelfde periode vorig jaar. De sterkste daling van het aantal faillissementen vond plaats bij de ondernemingen in de logistieke dienstverlening.
14
Bronnen CBS CPB Clarksons Thomson Reuters Datastream ABN AMRO Economisch Bureau Schiphol verkeer en vervoer cijfers PortofRotterdam CPB Panteia BOVAG CapGemini/Transporeon IEA EIU
Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on the energy market. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a solicitation to make such an offer.
No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof.
Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product –considering the risks involved- is appropriate within your investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material. © ABN AMRO, 2015
15
