•
•
Geef een contactpersoon door voor kleine en grote vragen. Dit kan een peter of meter zijn. Die laat de nieuwe persoon kennismaken met de verschillende aspecten van de werking en coacht de vrijwilliger bij opdrachten. Zet mensen bijeen die iets gemeenschappelijk hebben zoals leeftijd, hobby of interesse. Dit bevordert het contact over de verschillen heen. Geef niet het gevoel van ‘doe maar’, wel ‘we staan achter je!’. Overlaad nieuwe mensen niet met te veel informatie. Je schrikt mensen af door hen in het begin alle info te geven over administratieve zaken, verzekeringen… Beperk je tot de essentie. De rest volgt vanzelf.
Goede taakverdeling en coaching •
•
•
•
• • •
Elke vrijwilliger is anders. Hoe je met hem of haar omgaat, is dan ook verschillend van persoon tot persoon. Sommigen hebben graag ondersteuning terwijl anderen dit vooral betuttelend vinden. Zicht krijgen op de huidige en nog te ontwikkelen competenties is belangrijk. Verder heeft iedereen waardering en interesse nodig om gemotiveerd te blijven. Zorg dat de taak zoveel mogelijk aansluit bij de persoonlijke interesses. Verplicht niemand. Ga met de vrijwilliger een gesprek aan over zijn motivatie om vrijwilligerswerk te doen. Wil hij je uit de nood helpen, Nederlands oefenen, zorgen voor kinderen of ouderen eventueel vanuit levensbeschouwelijke overwegingen…? Zoek samen naar manieren om via het vrijwilligerswerk zoveel mogelijk aan die wensen tegemoet te komen. Overlaad nieuwe mensen niet. Laat ze zelf aangeven hoeveel en welke taken ze willen opnemen. Bekijk samen met de vrijwilliger welk engagement praktisch haalbaar is: evenwicht met familie, gezin, werk, andere engagementen… Ga na welke engagementen prioritair zijn. Wat gebeurt er als je vrijwilliger werk vindt of moet inspringen bij familie? Probeer op voorhand in te schatten wat je van elkaar kan verwachten en wat niet. Allochtonen die interesse tonen voor een initiatief worden snel overvraagd om nog aan tien andere initiatieven deel te nemen. De druk is groot, nee zeggen niet gemakkelijk. Ondersteun je vrijwilligers om keuzes te maken. Vaak verwacht een organisatie dat allochtone vrijwilligers de professionelen adviseren. Dit is een zware verantwoordelijkheid die niet iedereen wil of kan dragen. Zo haken mensen af. Zorg dat je vrijwilligers zich thuis voelen, vraag feedback. Zoek manieren waarop je organisatie een multicultureel karakter kan uitstralen. Houd rekening met feestdagen, vastenperiode… Geef positieve aandacht, een pluim op het juiste moment. Geef ook aandacht aan grote en kleine momenten uit iemands persoonlijk leven.
TIPS WERKEN MET ALLOCHTONE VRIJWILLIGERS (DIVERS!CITY APRIL 2008)
Ben je een vrijwilligersorganisatie en zie je de wereld rondom je diverser worden? Sta je voor de uitdaging je vrijwilligersbestand en activiteiten meer kleur te geven? Hoe? Waarom? Wanneer? Met wie? Met deze tips kan je alvast van start. Ze helpen je allochtone én autochtone vrijwilligers te werven, onthalen en coachen. Vooroordelen? Werken met allochtone vrijwilligers biedt heel wat voordelen! • • •
Meer diversiteit in je organisatie zorgt voor nieuwe ideeën en visies, en dus zuurstof voor nieuwe en creatieve voorstellen en oplossingen. Met allochtone vrijwilligers kan je nieuwe doelgroepen aanspreken met een aangepaste aanpak. Een organisatie is een veilige oefenruimte om intercultureel samen te werken en theorieën over diversiteit in praktijk te brengen.
Sta je als organisatie open om te werken met allochtone vrijwilligers, maar je vindt het moeilijk om hen te bereiken en misschien loopt de samenwerking niet altijd even vlot. Waar ligt dit aan? Vrijwilligerswerk bij organisaties is in sommige andere culturen iets onbekends. Ook cultuurverschillen en een wederzijdse onbekendheid kunnen moeilijk zijn. Weet dat allochtone vrijwilligers aantrekken en houden een grote investering vraagt. Deze tips motiveren en helpen je om intercultureel vrijwilligerswerk te introduceren en tot een goed einde te brengen.
Mensen van een andere herkomst beoordelen situaties vaker vanuit hun geloofsovertuiging en handelen hier ook naar. Omdat in sommige westerse landen geloof en religie veel minder belangrijk zijn dan vroeger, wordt dit religieus gevoel vaak geminimaliseerd. Omgekeerd kunnen mensen voor wie het geloof heel belangrijk is er moeilijk inkomen dat dit voor anderen niet zo is. Naast religie, is ook de geschiedenis van een land of volk ook een deel van dat referentiekader. Mensen die naar ons land komen, brengen hun eigen geschiedenis mee. Conflicten tussen landen en volkeren kan je niet negeren. Bijvoorbeeld niet alle Turken beschouwen zich als één groep. Denk maar aan de conflicten tussen Turken en Koerden, Rwandese Tutsi’s en Hutu’s. In samenwerking met Congolezen kan je het koloniaal verleden van België niet zomaar opzij schuiven. Probeer je bewust te zijn van mogelijke gevoeligheden. Toon interesse voor de achtergrond en visie van mensen en probeer dit bespreekbaar te maken.
Dé allochtoon bestaat niet Net zo min als bij autochtonen kan één persoon een hele gemeenschap vertegenwoordigen. Iemand van een Marokkaanse vereniging spreekt hoogstens in naam van de leden van deze organisatie en niet namens de hele Marokkaanse gemeenschap. Sleutelfiguren binnen een gemeenschap worden bovendien vaak aangesproken op het moeilijke gedrag van de achterban. Dit is heel frustrerend.
Goede introductie • • •
Maar de culturele uitwisseling, de ervaringen en extra capaciteiten van een interculturele vrijwilligersploeg zijn de moeite waard!
•
Laat je nieuwe vrijwilliger de eerste keer niet alleen binnenkomen. Spreek af en zorg voor een persoonlijk onthaal. Wees enthousiast. Laat mensen voelen dat ze welkom zijn en dat je blij bent met hun engagement. Heet hen expliciet welkom bij het begin van een activiteit of vergadering. Neem tijd om met de nieuwe vrijwilliger kennis te maken. Stel de nieuwe vrijwilliger voor aan de andere vrijwilligers en/of personeelsleden en benadruk zijn capaciteiten en motivatie. Laat ook de anderen zichzelf voorstellen. Geef een rondleiding in de lokalen. Ga er niet van uit dat mensen elkaar kennen na een eerste introductie. Blijf zoeken naar manieren waarop je elkaar beter kunt leren kennen en met elkaar in gesprek gaan. Geef een adressenlijst van de andere vrijwilligers met de taakverdeling. Zo weet je waarvoor je bij wie terecht kan. Niet alleen de taakverdeling is belangrijk, maar ook de manier van werken: wat doen bij afwezigheid, hoe worden beslissingen genomen, hoe wordt omgegaan met conflicten…
houd rekening met de doelgroep die je wil aanspreken: ouders, jongeren, kinderen, mannen, vrouwen…
1
ABC VAN COMMUNICATIE
Verspreiding materiaal • • •
Maak een plan voor de verspreiding van je folder. Zoek geschikte distributiepunten waar veel volk komt. Denk aan de gouden regel: zelf zoveel mogelijk mensen aanspreken, een folder op zich overtuigt niet.
Efficiënt communiceren begint met een goede voorbereiding. Als je allochtone vrijwilligers wil bereiken, moet je de communicatie dus zorgvuldig voorbereiden. Zoek eerst antwoorden op de volgende vragen. Die kan je daarna vertalen naar wervingsstrategieën.
Wie is je doelgroep?
4
VINDEN EN BINDEN
Allochtone vrijwilligers warm maken om aan je initiatief deel te nemen of er zich vrijwillig voor in te zetten, is een eerste belangrijke stap. Ze in je organisatie houden is een ander paar mouwen.
•
•
Wees realistisch Probeer verschillende mensen van allochtone origine samen uit te nodigen zodat ze niet alleen staan. Wees tevreden als er uiteindelijk één of twee mensen komen.
•
Wees je bewust van referentiekaders Iedereen, allochtoon of autochtoon, vertrekt vanuit zijn eigen referentiekader, waarden en normen van waaruit je situaties beoordeelt. Daar moet je je heel bewust van zijn. Ga er niet van uit dat bepaalde handelingen en werkwijzen vanzelfsprekend zijn en zo moeten gebeuren. Bespreek taken zorgvuldig, vraag je vrijwilliger hoe hij of zij de taak graag aanpakt en zoek naar een werkwijze waar je allebei mee kan leven. Communiceer de afspraken ook aan de andere vrijwilligers of personeel. Oordeel niet te snel als je iemands reactie vreemd vindt, maar vraag uitleg. Voorbeeld: een allochtone vrijwilliger komt altijd te laat op afspraken. Verschillende oorzaken kunnen hier de reden van zijn: een andere omgang met tijd, vrienden of familie die plots beroep op hem doen… Als iemand herhaaldelijk te laat komt en dit blijft onbesproken, wekt dit irritatie en kwaadheid. Door je irritatie te benoemen (bijvoorbeeld dat je het niet leuk vindt om een half uur in de kou te wachten of dat te laat komen op een vergadering geen goede indruk geeft) weet de vrijwilliger dat je zijn gedrag niet apprecieert. Je kan samen zoeken naar manieren om dit te voorkomen.
Wie wil je bereiken? Welke etnische afkomst? Welke leeftijd? Mannen of vrouwen? Opleidingsniveau? Nieuwkomers of mensen die hier al langer gevestigd zijn? Waarom? Waarom zoek je vrijwilligers met een andere achtergrond? Geloof je in de culturele uitwisseling en capaciteiten die allochtone vrijwilligers inbrengen? Of wil je alleen mensen met een ander kleurtje in je organisatie? Wat verwacht je? Wil je graag dat je vrijwilligers organiseren of mee beslissen? Gaat het over een eenmalig of langdurig engagement? Of wil je de ideeën en contacten inzetten om een allochtoon publiek aan te trekken?
Wat heb je te bieden en wat is je boodschap? • • • •
Wat zijn de voordelen van vrijwilligerswerk in je organisatie? Wat heb je te bieden? Bijvoorbeeld invloed uitoefenen op het beleid, sociale contacten uitbreiden, vaardigheden leren… Hoe ga je om met vrijwilligersvergoedingen? Houd rekening met wat allochtone vrijwilligers in spe weten over je organisatie. Omschrijf duidelijk wat je vraagt van de nieuwe vrijwilligers. Wees realistisch over een minimum aan kennis, vaardigheden en houding om de vrijwilligerstaak uit te voeren. Voorbeeld: Stuur geen vrijwilliger met beperkte kennis van het Nederlands naar een vergadering waar alleen Nederlands gesproken wordt of veel vakjargon gebruikt wordt.
Zoek draagvlak binnen je organisatie In welke taal communiceer je? • • •
•
Pas je taalgebruik aan aan wie je wil bereiken. Communiceren doe je sowieso best in eenvoudig Nederlands, met korte en heldere zinnen. Gebruik andere talen indien nodig en mogelijk. •
2
INVESTEER IN PERSOONLIJK CONTACT
Persoonlijk contact is absoluut de meest succesvolle manier van communiceren. Een gesprek schept meer vertrouwen en overtuigingskracht dan eender welke folder.
3
Betrek de hele organisatie in de keuze om allochtone vrijwilligers aan te trekken. Als jouw inspanningen niet gesteund worden door de bestaande vrijwilligersploeg of het personeel, zullen de eerste allochtone vrijwilligers niet echt een kans krijgen. Bespreek je keuze met de huidige personeels- en/of vrijwilligersploeg. Maak duidelijk waarom je die keuze maakt. Luister goed naar hun bezorgdheden en zoek samen naar manieren om de problemen die zij zien te bespreken en aan te pakken. Leg zeker niet alle verantwoordelijkheid en contacten bij één persoon. Als die de organisatie verlaat, gaat alles verloren. Want vertrouwensrelaties zijn eerst en vooral opgebouwd tussen personen, pas op de tweede plaats tussen organisaties.
ZIN EN ONZIN VAN FOLDERS
Hoe bereik je wie je wil bereiken? • •
•
•
Breng in kaart wie je kent of met wie je al contact hebt. Begin bij mensen die een band hebben met je vereniging. Spreek mensen aan tijdens de pauze van de optredens en wedstrijden, op de jaarlijkse opendeurdag of familiedag van je vereniging. Gebruik al je netwerken. Richt je in een volgende stap op de allochtone bevolking in je gemeente of buurt. Ga naar plaatsen waar je gemakkelijk contact legt: een school- of buurtfeest, consultaties van Kind en Gezin, Nederlandse taallessen (mensen die Nederlands leren, missen vaak een plek waar ze kunnen oefenen), onthaalbureaus (zij sturen vaak mensen door naar vrijwilligersorganisaties), activiteiten van allochtone verenigingen, moskeeën… Zoek mensen op, spreek ze aan, doe eventueel huisbezoeken. Gebruik tussenpersonen om contacten te leggen bij bijvoorbeeld een moskee, allochtone vereniging, school… Vraag hen advies, koppel terug wat de resultaten van je inspanningen zijn, laat ze eventueel een deel van de werving doen. Je kan hen bijvoorbeeld vragen of ze mensen kennen die geïnteresseerd zijn om anderen aan te spreken. Benoem de voordelen voor de vrijwilligers. Vraag om telefoonnummers door te geven of mogelijkheden tot direct contact op een samenkomst of activiteit.
Persoonlijk contact is het belangrijkste, maar ondersteuning met schriftelijke informatie is nuttig. Natuurlijk moet deze informatie aansluiten bij de doelgroep die je wil bereiken.
Tips voor multicultureel wervingsmateriaal • • • • • • • •
Folders moeten praktisch zijn: vermeld de nodige telefoonnummers en adressen, eventueel een contactpersoon. Maak meertalige folders als je doelgroep moeite heeft met Nederlands. Gebruik voorbeelden die relevant zijn voor je doelgroep. Gebruik illustraties: geen te abstracte pictogrammen, symbolen of beelden die gevoelig liggen bij de doelgroep. Laat wervingsmateriaal nalezen door iemand die vertrouwd is met de doelgroep. Typische Vlaamse, Antwerpse grapjes of gezegden kunnen niet letterlijk vertaald worden. Gebruik professionele vertalers indien mogelijk. Niet elke anderstalige is een goede vertaler. Gebruik foto’s, maar houd rekening met deze tips: houd rekening met bepaalde taboes zoals bijvoorbeeld roken, drinken, zoenen… vraag toestemming voor publicatie kies voor personen met een positieve uitstraling gebruik geen stereotiepe beelden
Geef mensen ruimte
Divers!city is een project van het Antwerps minderhedencentrum de8 en Samenlevingsopbouw Stad Antwerpen:
ondersteunt startende allochtone verenigingen bij hun activiteiten en organisatievorming. is de brug tussen allochtone en autochtone verenigingen die elkaar willen ontmoeten. toont verenigingen hoe ze via beleidskanalen hun belangen kunnen verdedigen.
Geef nieuwe vrijwilligers leertijd, maar verdraag ook dat ze iets anders aanpakken. Allochtone vrijwilligers willen net zoals alle vrijwilligers gehoord en gerespecteerd worden. Openheid naar voorstellen van allochtone vrijwilligers is absoluut noodzakelijk als je hen in je organisatie wil houden. Af en toe kunnen deze voorstellen een breuk betekenen met de tradities van de organisatie. Veeg ze niet meteen van tafel. Dat is kwetsend en respectloos. Integendeel, neem ze serieus, luister, bespreek de mogelijkheden en geef je nieuwe vrijwilligers ruimte.
Taal •
Zelfs als je al lang in Vlaanderen woont en je je goed behelpt in het Nederlands, blijft het soms toch moeilijk in een andere taal een genuanceerd standpunt te verwoorden en actief deel te nemen aan een gesprek. Woordenschat en taalgevoeligheid schieten soms te kort. Houd er bijvoorbeeld rekening mee dat telefoneren in het Nederlands een hoge drempel is voor veel mensen die Nederlands niet als moedertaal hebben. Ga er dus niet te snel van uit dat mensen vlot bellen als ze verhinderd zijn. Bespreek andere manieren om elkaar te verwittigen: een standaard sms in de gsm opslaan, een vriend of een familielid die wel wil bellen...
•
De taal kan ook een drempel zijn voor het personeel of andere vrijwilligers. Vaak durven ze een allochtone vrijwilliger niet aanspreken omdat ze niet goed weten hoe goed iemand Nederlands kan. Of misschien hebben ze schrik dat ze zelf een andere taal moeten spreken. Veel mensen beginnen overdreven te articuleren en te roepen omdat ze ervan uitgaan dat de allochtone vrijwilliger niet genoeg Nederlands spreekt. Mensen van andere origine spreken misschien niet altijd perfect Nederlands, maar zijn niet doof. Bespreek in welke talen mensen zich kunnen behelpen. Zorg voor een sfeer in je organisatie waarbij elkaar begrijpen het belangrijkste is. Benadruk dat fouten maken mag.
Contact?
[email protected], 03 270 39 80 Meer info? www.de8.be
5
GEHEIM VAN GOEDE COMMUNICATIE
Aanvaarden Aanvaard de andere zoals hij of zij is. Je moet niet bepalen hoe iemand moet zijn of wat die moet doen. Je moet de andere persoon niet oordelen of veroordelen op basis van je eigen standpunt. Want je eigen standpunt is niet dé waarheid. Het kan zijn dat iemand anders dingen doet waar je geen voorstander van bent, maar daarvoor moet je de hele persoon niet verwerpen. Iemand als persoon accepteren en tegelijkertijd niet akkoord gaan met een mening of gedrag van die persoon, is perfect combineerbaar. Het is wel een kunst om dit op een goede manier te verwoorden of feedback te geven. Tips om feedback te geven: • Beschrijf het concreet gedrag zodat het duidelijk is waarover het gaat. • Welk effect heeft dit op jou? Welke gevoelens heb je erbij? • Maak duidelijk wat je wil veranderen en hoe. • Wacht niet te lang met feedback geven. Feedback geven kan altijd. Beter ooit dan nooit. • Maak je boodschap niet te lang en te complex. Wees duidelijk. • Let op je houding, uitstraling en lichaamstaal. • Houd rekening met het vermogen van de andere om met feedback om te gaan. Tips om feedback te ontvangen: • Luister naar de ander en ga niet direct in de verdediging. • Controleer of je de ander goed begrepen hebt. • Vraag om de feedback concreet te maken. • Laat eerlijk blijken wat de commentaar met je doet.
Duidelijkheid Duidelijke communicatie? • Geef goed aan wat je wil en wat niet • Stel grenzen en handel ernaar • Gebruik een verstaanbaar Nederlands of de taal van de toehoorder • Gebruik geen vakjargon
Duidelijk zijn is cultuurbepaald. In bepaalde culturen wordt duidelijkheid anders ingevuld. In sommige culturen ben je duidelijk als je in metaforen, verhalen of parabels spreekt omdat die door iedereen gekend zijn. Dat vinden Belgen een grote omweg als je hetzelfde ook in twee zinnen kan zeggen. Duidelijkheid bevorder je door heel concreet te benoemen wat je wilt, denkt, ziet of voelt. Het is ook noodzakelijk na te gaan of de toehoorder je begrepen heeft. Stel vragen en probeer ook de non-verbale tekens zoals gezichtsuitdrukking, stemtimbre, intonatie van je toehoorders in te schatten. Op deze manier krijgen beide partijen meer oog voor andere opvattingen en invalshoeken. Je wordt bewuster van je eigen (organisatie)cultuur en leert beseffen dat die niet vanzelfsprekend de beste is.
Inlevingsvermogen Wat is dat? • je inleven in iemand anders • je moet de ander niet per se aardig vinden om te helpen of samen te werken • de redenen proberen achterhalen waarom iemand is zoals die is en dit respecteren Hoe doe je dat? • actief luisteren en vragen stellen • samenvatten wat de andere zegt • spiegels voorhouden: ‘Is dit wat je bedoelt? Begrijp ik je goed als je het zo zegt?’ • oogcontact maken, de ander écht zien • informeren naar iemands gevoelens, mening, houding…
Echtheid Echtheid wil zeggen dat hetgeen je zegt en hoe je handelt, klopt met je gevoel en overtuiging. In de westerse cultuur is het de gewoonte dat je meent wat je zegt en dat je eerlijk bent. Deze directe manier van communiceren en vragen stellen, wordt niet altijd geapprecieerd door mensen van andere herkomst. In sommige culturen antwoorden mensen bijvoorbeeld wat ze denken dat je wil horen. Het is belangrijk dat je duidelijk maakt dat er regels zijn om met elkaar om te gaan. Maak deze regels concreet en duidelijk, maar let goed op hoe je dit formuleert of hoe je reageert (regels van feedback geven en krijgen).
