Thuis na driedubbele missie. Emerald Move. Alle Hens

Thuis na driedubbele missie Emerald Move

01|11

Alle Hens

Alle Hens Colofon:

Coverfoto: Hr.Ms. Amsterdam op het Marsdiep. Foto: Ruud Mol (AVDD)

Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend. Hoofdredactie: KLTZSD Robin Middel

Driemaal uit is thuis

Eindredactie: LTZ2OC Maartje van der Maas Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag

4

Adreswijzigingen KM-personeel: Zie Intranet.

Geen toegang tot Intranet? Vraag naar formulier Dfe 073b bij DC HR: 0800 22 55 733 [email protected]

Weerbare cursisten

Adreswijzigingen Veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150

14

Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl Redactieadres: Alle Hens Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0 223 657 635 DSN 209 57635 E-mail: [email protected] Bij geen gehoor: Dienstencentrum Defensiemedia Telnr.: 070 339 7806 E-mail: [email protected] Internet: www.defensie.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 14 februari.

Ceremonieel in Rotterdam

20

Abonnementsprijs: € 17,02 (buitenland € 21,55 per jaar)

Europees Amfibisch Initiatief

Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN 0024-0389

En verder:

28

32 Sport | 33 Logboek | 43 Mensen & Mutaties

Alle Hens | Januari 2011

2

column

We schrijven elke dag geschiedenis Hoewel het nieuwe jaar al een maand oud is, wil ik deze eerste column van het jaar openen met u en uw thuisfront een gezond en gelukkig 2011 te wensen. We staan dit jaar voor een aantal ingrijpende veranderingen en krijgen met de nodige onzekerheden te maken. Ik realiseer me dat dit voor u niet gemakkelijk is. Als we elkaar goed blijven informeren, elkaar en ons thuisfront genoeg aandacht blijven geven en onze focus gericht houden op de taakuitvoering, gaan we ook dit jaar weer geschiedenis schrijven. Een fundament is gelegd

Een unieke samenwerking

Ondanks dat het jaar nog maar zo kort begonnen is, hebben we al een aantal memorabele momenten voor de Kronieken van de Koninklijke Marine achter de rug. Op 8 januari vierden we als marine onze 523e verjaardag. In 1488 werd het fundament gelegd voor onze organisatie toen de graafschappen Holland en Zeeland besloten tot de inrichting van een krachtige, maritieme defensie. Onder de admiraal-generaal van de Nederlanden kwamen zij tot een marineorganisatie om de eigen koopvaart en de vissersvloten te beschermen tegen buitenlandse concurrentie, piraten en kapers. De link naar de hedendaagse operaties in de Indische Oceaan tegen de Somalische piraten is snel gelegd. Hoewel nu meer in bondgenootschappelijk verband, komt de marine wereldwijd nog steeds op voor de Nederlandse belangen, beschermen we handel en visserij, houden we handelsroutes open en leveren zo een belangrijke bijdrage aan de veiligheid en welvaart van ons land.

Vijftien jaar Belgisch-Nederlandse samenwerking wordt op 7 februari gevierd. De eerste aanzet tot deze samenwerking werd al in 1948 gegeven toen beide landen in het geheim een verdrag sloten waarin zij afspraken dat in oorlogstijd de Koninklijke Marine en de Belgische Zeemacht onder bevel van één commandant zouden opereren. Het zou echter nog wel een tijd duren voordat die ene commandant, de Admiraal Benelux, daadwerkelijk zou worden benoemd. In 1975 spraken beide landen af dat de Commandant der Zeemacht in Nederland de functie van ABNL zou krijgen in oorlogstijd. Twintig jaar later werden de operationele staven van beide marines samengevoegd tot een geïntegreerde staf. Op 7 februari 1996 werd het hoofdkwartier van de ABNL in dienst gesteld, in aanwezigheid van prins Filip van België en onze prins van Oranje. Niet heel veel later in september opende de Nederlands-Belgische Operationele School in Den Helder haar deuren en een jaar later in september konden Nederlandse logistiekelingen naar de Commissariaatsschool in Brugge. De samenwerking met onze Zuiderburen is de afgelopen jaren verder geïntensiveerd en is uniek. Nergens ter wereld is een dergelijke coöperatie tussen twee marines zo diepgaand.

De operationele werkelijkheid brengt onzekerheid met zich mee. Flexibiliteit is de sleutel

Maximale flexibiliteit

14 januari is ook een datum die de boeken ingaat. Onder grote aandacht van de media en onder luid gejuich van het thuisfront, voer Hr.Ms. Amsterdam de haven van Den Helder binnen. Na een lange missie en een tot twee keer toe uitgestelde aankomst, zette de bemanning weer voet aan Nederlandse wal. Ik wil mijn waardering uitspreken voor de flexibiliteit van de mannen en de vrouwen van de Amsterdam en degenen die hen thuis ondersteunen. De bemanning heeft zich door een aantal behoorlijke knakmomenten moeten vechten maar kwam steeds weer snel en adequaat terug. De schouders gingen eronder, de focus bleef gericht op de taakuitvoering en met aandacht voor elkaar was het optreden uiterst professioneel. De huidige operationele werkelijkheid brengt veel onzekerheden met zich mee en de Amsterdam en haar thuisfront hebben bewezen daar zeer flexibel op te kunnen reageren. Tijdens een bezoek samen met de chef der equipage CZSK en de krijgsmachtdeeladjudant aan Hr.Ms. De Ruyter, die Oud en Nieuw vierde in Muscat, kwam ik dezelfde spirit tegen. Als stafschip van de antipiraterij operatie Ocean Shield hebben zij de Kerstdagen op zee doorgebracht.

Dat 2011 een memorabel jaar gaat worden voor de Koninklijke Marine, staat buiten kijf. De bezuinigingen liggen hier voor een groot deel aan ten grondslag. Hoe we geschiedenis gaan schrijven, weet ik nog niet. We zitten volop in de fase van het bestuderen en het vinden van oplossingen en maatregelen om de knelpunten structureel aan te pakken. In maart moet er meer duidelijkheid komen. Weet dat ik mij tot het uiterste blijf inzetten voor voldoende perspectief voor iedereen. Ik houd u op de hoogte.

De Commandant Zeestrijdkrachten M.J.M. Borsboom, vice-admiraal

3


operationeel

Driemaal is scheepsrecht

Hr.Ms. Amsterdam

terug in Den Helder

Tot twee keer toe werd de thuiskomst van Hr.Ms. Amsterdam uitgesteld. Door voortstuwingsproblemen van haar aflosser Hr.Ms. De Ruyter moest de bevoorrader langer in het operatiegebied van de antipiraterijmissie blijven. Drie dagen voor thuiskomst voer de Amsterdam ter hoogte van Lissabon toen de vraag van Frankrijk kwam om koers te zetten naar Ivoorkust voor de nodige logistieke ondersteuning. Na op één week na vijf maanden passeerde het schip onder luid gejuich de havenhoofden van Den Helder.

Tekstsamenstelling: Maartje van der Maas | Foto’s: Hr.Ms. Amsterdam, Ruud Mol, René Ketting (AVDD)


4

operationeel

Extra dieselolie

In Dakar nam de Amsterdam nog extra goederen aan boord voor de Tonnerre en om te ondersteunen bij een eventuele evacuatie.

Vierenveertig piraten onderschept, hulp bij de ontzetting van het gekaapte zeiljacht Choizil, een rechtzitting aan boord, meer dan drie miljoen liter dieselolie en vijfhonderdduizend liter helikopterbrandstof afgegeven, meerdere VNschepen begeleid en gevaren onder zowel Europese als NAVO-vlag. De inzet van Hr.Ms. Amsterdam voor de kust van Somalië en in de Golf van Aden is succesvol geweest en zeker niet ongezien voorbij gegaan. Bijna aan het einde van deze bijzondere reis kwam de vraag van Frankrijk om militaire ondersteuning voor de kust van Centraal-Afrika. “Precies in het weekend dat wij koers richting het Noorden zetten, braken er in Ivoorkust onlusten uit”, vertelt de commandant, kapiteinluitenant-ter-zee Gerrit Nijenhuis. “Het schip dat onderweg was naar Ivoorkust om het daar opererende stationsschip Tonnerre te bevoorraden had technische problemen. De Tonnerre was al langer in het gebied om de Franse militairen en VN-troepen in dit land te ondersteunen en had dringend behoefte aan extra noodrantsoenen, voeding, munitie en brandstof. Wij waren op dat moment de eenheid die het snelst in staat was om naar haar toe te varen, te bevoorraden en eventueel te helpen bij evacuatie van Europese burgers. Na zorgvuldige afweging heeft de minister van Defensie besloten om ondersteuning door Hr. Ms. Amsterdam toe te zeggen.”

“Onze voorraden waren op, we waren al vier maanden op pad”

De eigen voorraden van de Amsterdam waren echter ook nagenoeg op. “We waren tenslotte al vier maanden op pad”, verklaart het hoofd logistieke dienst Bregje Heijmans. “De Franse helikopter carrier had daarnaast stretchers, slaapzakken en noodrantsoenen nodig voor een eventuele evacuatie en die spullen hebben wij niet standaard aan boord.” Een groot deel van deze goederen heeft de Amsterdam tijdens een logistieke stop in Malaga aan boord kunnen nemen. “Tijdens dit bezoek leverde een KDC-10 van de Koninklijke Luchtmacht deze goederen”, vertelt Heijmans. “Vervolgens hebben we in Céuta, een Spaanse enclave in Noord-Afrika, extra dieselolie geladen en in Dakar grote hoeveelheden voeding, medische hulpmiddelen, munitie en wapens voor het Franse schip aan boord genomen.” Naast deze spullen, kwamen hier kwamen ook militairen uit verschillenden landen aan boord die meevoeren richting Ivoorkust. Na twee dagen varen op topsnelheid arriveert het Fast Combat Support Ship bij de Tonnerre. Met zijn 32.000 ton waterverplaatsing is dit schip een maatje groter dan de Amsterdam, die 17.000 ton verplaatst. De bevoorrading is dus geen fluitje van een cent maar neemt twee volle dagen in beslag. Driedubbele missie

Op 14 januari voer de Amsterdam onder grote belangstelling van de media de haven van Den Helder in. Na 134 dagen zat de driedubbele missie voor de bemanning erop. Op de kade werden zij opgewacht niet alleen opgewacht door hun thuisfront. Ook de minister van Defensie, een delegatie van de Tweede Kamer, de Commandant Strijdkrachten en de C-ZSK stonden klaar om hen te verwelkomen in hun thuishaven. Zij reikten de medaille voor vredesoperaties uit aan de commandant en zijn 172-koppige bemanning. De minister noemde de missie een voorbeeld voor de Nederlandse sa-

Een KDC-10 van luchtmacht vloog de benodigde goederen naar Malaga.

5


operationeel

De inzet ontaardde in een unieke gelegenheid om de veelzijdigheid en flexibiliteit van het schip te laten zien menleving en de politiek en sprak zijn dank uit aan het thuisfront. “Tot tweemaal toe kwam het telefoontje dat de terugkeer later werd. Zeker voor de kerst was dit niet de meest gezellige boodschap. Maar uw steun bleef onvoorwaardelijk, de zaken gingen thuis door. Dankzij u heeft deze bemanning zich volledig op hun taak kunnen concentreren.” Hij besloot met de woorden: “Nederland kan trots zijn op de krijgsmacht en de operaties die ze verricht.” Ook C-ZSK sprak de bemanning toe. “De huidige operationele werkelijkheid brengt veel onzekerheden met zich mee”, sprak vice-admiraal Matthieu Borsboom. “De reis van de Amsterdam en de spirit van de bemanning zijn een bewijs van maximale flexibiliteit en dat is de beste maritieme traditie. Ik heb meerdere complimenten en waardering gekregen naar aanleiding van uw inzet en ben dan ook ongelooflijk trots op deze bemanning.” Wanneer de bemanning op 23 augustus aan de reis begint, weet iedereen dat er een intensieve periode aanbreekt. Dat de inzet zou ontaarden in een unieke gelegenheid om de veelzijdigheid en flexibiliteit van het Fast Combat Support Ship te laten zien, kan dan nog niemand vermoeden. Een aantal bijzondere ervaringen rijker, stappen de bemanningsleden van boord. Nu is het tijd voor het thuisfront. Alle Hens | Januari 2011

6

achter g rond

Samenwerking wordt integratie

15 jaar admiraal Benelux

Het muziekkorps van de Belgische marine moest terugschakelen op houten instrumenten om op de barre winterdag 7 februari 1996 het Nederlandse volkslied en de Brabançonne te kunnen spelen. In aanwezigheid van prins Filip en de prins van Oranje werd het hoofdkwartier van de Admiraal Benelux in dienst gesteld. Hoewel de kiem voor de samenwerking tussen beide landen net na de Tweede Wereldoorlog is gelegd, werd deze nu officieel onder één staf ondergebracht, in oorlog én in vredestijd. Beide vloothoofden kijken terug op de afgelopen vijftien jaar en richten hun blik op de gezamenlijke toekomst.

Nederlandse logistiekelingen leren de finesses van de keuken op de Belgische Cateringschool in Brugge. Beide landen kopen gezamenlijk de maritieme NH90 aan. Een Belgisch M-fregat vertrekt voor zijn seatrials met een Nederlandse navigatie-officier op de brug. Het onderhoud van de mijnenbestrijdingsvaartuigen en de M-fregatten is verdeeld tussen beide landen. De Belgisch-Nederlandse samenwerking gaat ver, zo ver dat vice-admiraal Matthieu Borsboom liever spreekt van integratie tussen de beide marines. “Ik ervaar de samenwerking als vanzelfsprekend, het is volledig ingeburgerd en niet meer weg te denken uit onze organisatie.” De aanloop tot ABNL

De eerste aanzet tot samenwerking werd gegeven in 1948, toen beide landen in het geheim een verdrag sloten waarin 7

Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Archief

ze afspraken dat in oorlogstijd de Koninklijke Marine en de Belgische Zeemacht onder het bevel van één commandant zouden opereren. Het zou echter nog wel een tijd duren voordat die commandant, de admiraal Benelux (ABNL) daadwerkelijk zou worden benoemd. Dat gebeurde pas in 1975, toen werd afgesproken dat in oorlogstijd de Commandant der Zeemacht Nederland de functie van ABNL zou krijgen. Nog eens twintig jaar later tekenden beide ministers van Defensie een overeenkomst tot regeling van samenwerking tussen beide marines in vredes- én oorlogstijd. Beide operationele staven kwamen samen tot een geïntegreerde staf in Den Helder, onder bevel van de ABNL. Deze staf was net operationeel toen ze haar kracht slechts tien dagen later kon bewijzen.Op 130 mijl ten noordwesten van Den Helder was een F-16 van de luchtmacht in zee gestort, waarop het hoofdAlle Hens | Januari 2011

achter g rond

kwartier ABNL de Belgische mijnenjager BNS Crocus naar het ongeval dirigeerde om de wrakstukken te lokaliseren. Deze operatie verliep prima en de vlieger kwam met de schrik vrij. Mijlpalen

Terugkijkend op de afgelopen vijftien jaar zijn er veel belangrijke ontwikkelingen geweest om te komen tot de integratie tussen beide marines. Zowel C-ZSK als divisie-admiraal JeanPaul Robyns noemen als eerste speerpunt de oprichting van de binationale scholen. De Nederlands-Belgische Operationele school, de Cateringschool in Brugge en de Mijnenbestrijdingsschool Eguermin in Oostende openden reeds in het prille begin hun poorten. Recent, in 2010, is de overeenkomst voor een vierde binationale school getekend, een technische school. Op personeelslogistiek gebied een belangrijke stap. De verkoop van twee M-fregatten aan België is een gebeurtenis die beide admiraals ook als aanzienlijke mijlpaal betitelen. “Hiermee intensiveerden we de samenwerking op operationeel, materieellogistiek en opleidingsgebied”, aldus Borsboom. Tegelijkertijd stonden de ontwikkelingen op mijnenbestrijdingsgebied ook niet stil. Robyns: “De gezamen-


8

lijke aanschaf van de mijnenjagers met Frankrijk, de integratie van het mijnenbestrijdingsdomein in Eguermin en het opwerktraject MOST op Belgische bodem waren ook grote schreden voorwaarts om tot integratie te komen.” Borsboom vervolgt: “Hierop konden de onderhoudsinspanningen voor de M-fregatten en de mijnenjagers verdeeld worden tussen beide landen.” Een enorme stap die uit deze ontwikkelingen voortvloeide werd in 2010 gezet. “De harmonisatie van de bedrijfsvoering van beide soorten schepen zorgde daarop voor een volledige integratie van onderhoud, bevoorrading, bemanningsconcept, opleidingen en opwerken”, concluderen de vloothoofden. “Dit zorgt voor een enorme winst in efficiëntie.” Voor de nabije toekomst wordt gekeken naar een nog hechtere band door de vervangingsinvesteringen voor de fregatten en de mijnenjagers op elkaar af te stemmen. Visionaire voorlopers

Net zoals in Nederland, bevindt de Belgische Zeemacht zich ook in zwaar vaarwater. “Het is nog wachten op een nieuwe regering maar het is al duidelijk dat ons personeelsbestand zal moeten verkleinen”, vertelt Robyns. “In deze tijden, waarbij de middelen en het personeel schaarser goed zijn

achter g rond

Hr.Ms. Karel Doorman werd in 2007 omgedoopt tot BNS Leopold I.

Beide marines waren visionaire voorlopers toen ze de samenwerking aangingen

De oefening Crazy Trip voor de Belgische paracommando’s werd gehouden bij Zwembad De Schots in Den Helder.

maar tegelijkertijd het aantal missies toenemen, is het noodzakelijk om samen te werken.” Beide partijen ervaren de samenwerking dus als een win-win-situatie. Als zaken tegen elkaar worden afgewogen, slaat de balans dan niet door naar groter voordeel aan Belgische zijde? Borsboom antwoordt: “Beide partijen ervaren het gewin en daarmee hebben we ons doel bereikt. Zelfs al zou het zo zijn dat wanneer je alles tegen elkaar afweegt, er wellicht iets meer profijt voor de Belgen is dan zijn de voordelen van samenwerking nog steeds

groter dan het eventuele nadeel van een beperkte onbalans.” Robyns is het hiermee eens. “De winst die we boeken is spectaculair en een voorbeeld op Europees vlak, ook voor landen luchtmachten. Beide marines waren visionaire voorlopers toen ze deze alliantie met elkaar aangingen.” Voortdurende verrijking

Ondanks dat we buurlanden zijn, hebben Nederland en België een andere cultuur en in sommige gevallen zelfs een andere taal. Dat maakt de samenwerking tussen beide niet lastiger volgens de vlootvoogden. “Vlamingen zijn niet meer verschillend dan Hollanders, Friezen en Zeeuwen. De Walen hebben het verschil van taal, dit vergt alleen wat meer capaciteit qua instructeurs en scholen.” Borsboom noemt het cultuurverschil een voortdurende verrijking. “De nauwe coöperatie tussen marinemensen die een andere culturele achtergrond hebben maar wel een gemeenschappelijk doel nastreven, geeft heel interessante inzichten. Deze verschillen leiden tot heel verschillende oplossingen voor vergelijkbare problemen, die ook heel bruikbaar blijken te zijn voor het land dat niet met deze oplossing was gekomen.” Robyns vult hem grinnikend aan: “Op organisatorisch gebied heeft het verschil in nationaliteit geen impact. Jullie zijn echter een stap vooruit gegaan op culinair gebied en wij letten wat beter op de centjes.” Hoewel we ver gevorderd zijn met de integratie is er geen sprake van één marine. Het is immers zo dat de politieke besluitvorming die ten grondslag ligt aan de inzet van de krijgsmacht is voorbehouden aan de nationale regerinH gen.

9


oefenin g

Een vruchtbare combinatie

Opleiden en trainen komen “Ervaring en kennis komen bij elkaar en dat zorgt voor een steile leercurve”, concludeert sergeant der mariniers Vincent. De sniper uit het verkenningspeloton heeft voor twee weken met zijn collega’s kwartier gemaakt in het Duitse Grafenwöhr om zijn vaardigheden op pijl te houden. In tegenstelling tot een reguliere training, zijn deze keer de instructeurs van bureau sniper ook aanwezig. Een vruchtbare combinatie tussen het Mariniers Trainings Commando en het Mariniers Opleidingscentrum.

Tekst: Maartje van der Maas | Foto’s: Cees Baardman

“Beng… pssstt… ping”, beschrijft senior instructeur van bureau sniper sergeant-majoor Dick het geluid dat de kogel maakt als hij de loop verlaat en een paar seconden later de stalen doelplaat raakt. Het levert een lachsalvo van de groep op, maar de instructeur is bloedserieus. “Je ziet de schutter niet dus je gehoor is een heel belangrijke sensor. Kijk maar Alle Hens | Januari 2011

10

eens naar dat huis en vertel van waaruit de sniper het schot gelost heeft.” De vorige dag hebben korporaals Dewey en Dave van het verkenningspeloton een observatiepost en schietpositie ingericht in het houten oefenhuis dat naast de schietbaan staat. In tegenstelling tot de realiteit is dit huis behoorlijk recht toe, recht aan. Vier verdiepingen, vier open

oefenin g

Het oefenhuis is recht toe, recht aan maar toch is de observatiepost onzichtbaar.

met de Accuracy AWM .338 en met de Barrett M82-A1, waarvan de munitie een pantserdoorborende, brandstichtende en explosieve lading heeft”, vertelt de senior instructeur. “Deze wapens hebben een dusdanige maximale dracht dat we in Nederland geen schietbanen hebben met een veiligheidssector die groot genoeg is.” De uitwijk naar Duitsland is dus een logische optie. “We komen hier al jaren”, vult hoofd wapengroep, eerste luitenant Mike Stout aan. “We hebben een goede verstandshouding opgebouwd met de Duitsers. Zij leveren een prima service en zijn niet duur. Daarbij kan alles wat wij aan wapens hebben hier geschoten worden wat het voor ons een schietwalhalla maakt.”

Je ziet de schutter niet dus je gehoor is een heel belangrijke sensor

samen ramen per verdieping, geen kapot glas of meubilair, geen zand, geen stof. Dave spreekt tot de groep: “Wellicht hebben we in het echt veel meer zaken voor handen om ons te verbergen, maar jullie zullen zien dat het in dit geval ook aardig gelukt is.” De snipers doen achter elkaar een gooi naar de locatie van de schutter. Slechts één van hen kiest het juiste raam waarachter de observatiepost zit. “Bij het horen van een kogel is het dus essentieel om meteen de richting te bepalen”, vervolgt Dick. “De exacte locatie zul je niet horen, maar je weet wel waar je moet gaan zoeken.” Schietwalhalla

De schietbaan waar de mariniers in Grafenwöhr gebruik van maken is uitgestrekt. Her en der staan schietschijven verspreid over het terrein of komen op commando omhoog. Door de aanhoudende sneeuwbuien heen zijn er in de verte een paar tanks te onderscheiden. “We schieten deze periode 11

De instructeurs van het Mariniersopleidingscentrum (MOC) waren twee weken eerder in Grafenwöhr neergestreken om de Barrett-opleiding te geven. “De cursisten van die opleiding zijn naar huis gegaan maar wij konden nog een periode blijven om assistentie te verlenen tijdens de training van de snipers van het verkenningspeloton.” Waar tijdens een opleiding de kaders precies bepaald zijn, is er in deze training veel ruimte voor samenspraak. “Als de mannen een bepaald onderdeel willen beoefenen, zullen wij hen daarin bijstaan en ondersteunen”, aldus Dick. De pelotonscommandant van het verkenningspeloton, eerste luitenant Mark Brouwer zag als één van de twee Sniper Employment Officers van het Korps een win-win-situatie. “Ik ben opgeleid om teams te kunnen trainen, ze tactisch in te zetten en commandanten over hun mogelijkheden en beperkingen te adviseren. Het is uitermate nuttig om samen met bureau sniper kennis uit te wisselen en over te brengen aan de mannen.” Sniper of marksman

De trainingen beginnen elke dag met een cold bore shot. De snipers leggen hun matje neer op de besneeuwde schietheuvel en nemen een doel op een afstand van honderd meter in het vizier. Per team, bestaande uit een schutter en een waarnemer, kijken zij nauwgezet waar hun kogel het doel precies raakt. Hierdoor weten zij niet alleen hoe zij hun wapen moeten instellen voor het volgende schot, het zorgt er ook voor dat het wapen goed geprepareerd wordt. “In de loop zitten zogenaamde trekken en velden en daarin zitten kleine oneffenheden”, verklaart junior instructeur korporaal der mariniers Nick. “Die raken tijdens de eerste schoten gevuld met koperdeeltjes van de kogel waardoor het wapen nog nauwAlle Hens | Januari 2011

oefenin g

keuriger wordt.” De snipers schieten al uiterst precies maar door dit schot worden de puntjes op de i gezet. Senior instructeur Dick vertelt: “Deze mannen hebben allemaal de sniper-opleiding gedaan, nadat ze eerst marksman zijn geworden. Het verschil tussen deze twee zouden we in het Nederlands vertalen als sluipschutter en scherpschutter. De sniper opereert zelfstandig, gaat het voorterrein in en richt daar een observatiepost in om informatie te verzamelen over vijandelijke activiteiten en om eventueel geselecteerde doelen uit te schakelen. Hierover kan hij de compagniescommandant adviseren. De marksman wordt ergens neergelegd door leidinggevenden uit compagnie en gaat vervolgens de aangewezen geselecteerde doelen uitschakelen.” De training die deze periode gedraaid wordt, richt zich dus op meer dan alleen het accuraat schieten. Tactieken om zich te verbergen, te misleiden en ongezien voort te bewegen, komen ook aan bod. Ontsnappingsroute

Nadat de wapens zijn geprepareerd, lopen snipers Dave en Dewey naar het huis naast de schietbaan. Ze leggen uit wat hun overwegingen zijn geweest voor het inrichten van de observatiepost. Voor de deur aangekomen, blijft Dave stil staan. “Als je ligt waar te nemen, wil je het horen als iemand het huis binnenkomt. Daarvoor hebben we waarschuwingssystemen.” Hij opent de deur en een irritant alarm van een klein wit kastje dat tegen de deurstijl zit aangeplakt, gaat af. De groep volgt hem naar binnen en loopt de trap op. Boven aangekomen vraagt Dewey wie er iets bijzonders heeft gezien. De mannen halen hun schouders op. Dewey tovert een klein lapje jute tevoorschijn dat achter de trapleuning zit geklemd en een granaat verbergt. “Als deze afgaat, geeft jou dat tijd om te maken dat je weg komt. Zorg er dus ook altijd voor dat je een aantal ontsnappingsroutes hebt vanaf de plaats waar je zit.” Aangekomen bij de observatiepost, zijn de man-


12

Vanuit het oefenhuis trainen de snipers hun vaardigheden op afstand.

nen het erover eens dat deze ingenieus is ingericht. Van de buitenkant zie je niets en toch heeft de schutter een goed overzicht over het terrein voor hem. De instructeurs van bureau sniper nemen het hierna over. “We gaan van een aantal strategische posities in dit huis vuren op doelen waarvan jullie de afstand niet weten. Alle schutters rouleren over vier verschillende posities en krijgt twee kogels om het doel te raken”, legt Dick uit. “Wij tellen de scores op en na de oefening gaan wij onze bevindingen met jullie evalueren.” ’s Avonds zitten de mariniers in de barakken bij elkaar om de training van vandaag te bespreken. De schutters spreken over hun ervaringen en waar nodig vullen de instructeurs of de sniper employment officer aan met tips. Als één van de schutters hen het voorstel doet om een bepaalde manier van schieten extra te beoefenen, hebben de instructeurs meteen een plan van aanpak klaar. Samen scherpen zij de vaardigheden van de snipers verder aan.

Het team is bijna niet te zien in de sneeuw.

H ardware

Een punt op de agenda afgewerkt

De doop van de Zeeland Twee mijlpalen voor de Oceangoing Patrol Vessels in de maand november. Op de scheepswerf in Galati, Roemenië werd patrouilleschip 842 tot Friesland gedoopt. Twee weken later liet Commissaris van de Koningin Karla Peijs een fles champagne tegen de boeg van de Zeeland kapot spatten. Wat zijn de volgende punten op de agenda van de OPV’s?

Tekst: Anne Catherine de Leeuw | Foto’s: Bart Neijs

“Ik doop u, Zeeland, en wens u en uw bemanning een behouden vaart.” Met deze woorden gaf Karla Peijs, Commissaris van de Koningin in Zeeland de nieuwste aanwinst van de Koninklijke Marine, die tot nu toe patrouilleschip twee had geheten, haar naam Zeeland. “Ik ben trots om dit schip de naam van mijn provincie te geven. Zij zal hiermee haar bijdrage leveren aan veiligheid in de wereld.” Het nieuwe werken

Het eerste Oceangoing Patrol Vessel werd in februari door Hare Majesteit de Koningin gedoopt tot de Holland. De bemanning van dit schip had al sinds het begin van het jaar in Vlissingen kwartier gemaakt om zich de nieuwe bedrijfsvoering eigen te maken. Deze manier van werken breekt op vele fronten met de geijkte procedures op de marineschepen en dat vereist voorbereiding. Kapitein-luitenant-ter-zee Giel van Hoorn, de commandant van de jonge Zeeland beaamt dit. “Anders dan een vergelijkbaar type schip qua grootte, zoals het M-fregat, zal het patrouilleschip met een relatief kleine bemanning van vijftig mensen gaan varen. Om de dagelijkse dienst goed te laten verlopen, zijn er veel dienstvakoverschrijdende taken.” Ook de bemanning van de Zeeland is reeds in Vlissingen neergestreken om zich ‘het nieuwe werken’ eigen te maken. “Wat voor de bemanning en mij een voordeel is, is dat de indeling van het schip heel praktisch is. De commandocentrale bevindt zich bijvoorbeeld achter de brug waar ook de technische centrale zit. Op deze manier heb ik alle kennis en informatie in één ruimte bij elkaar.” Naast de zich voorbereidende bemanning, moet het schip zelf ook klaar gemaakt moeten worden voor de vaart. Stappen te gaan

Als eerste schip uit de serie, is de Holland al een stuk verder in het proces naar operationele inzetbaarheid. De eerste proeftocht zal zij waarschijnlijk begin 2011 maken. Rob Zuiddam is 13

De nieuwe commandant en de projectleider tonen de Commissaris van de Koningin een maquette van de Zeeland.

projectleider patrouilleschepen bij de Defensie Materieel Organisatie. “We verwachten dat de Zeeland en de Friesland vanaf medio 2011 kunnen beginnen met de proeftochten.” Het vierde schip, de Groningen wordt op de werf in Galati, Roemenië gebouwd en wordt in april 2011 gedoopt. “Uiteindelijk kan Damen Naval Ship Building de schepen opleveren aan DMO en zal het CZSK ze in gebruik nemen. We hebben dus nog een behoorlijke weg te gaan voordat de schepen echt gereed zijn voor volledige inzet. Maar dan hebben we een geweldig doel bereikt en hebben we een effectief schip dat volledig past in de nieuwe bedrijfsvoering van Defensie”, concludeert Zuiddam. De Zeeland blijft nog een tijd in Vlissingen en haar bemanning dus ook. “Het is een grote maar hele leuke uitdaging voor de bemanning om alle nieuwe taken onder de knie te krijgen en een hechte club te gaan vormen”, besluit de kersverse commandant. “Dat zijn de komende tijd belangrijke punten op mijn agenda.” Alle Hens | Januari 2011

opleidin g

Weerbaar XL moet onnodige uitval voorkomen

Herken je dip tijdig Vol verwachting beginnen elk jaar honderden jonge matrozen aan hun initiële opleiding. De meesten van hen worden met succes klaargestoomd voor het militaire bedrijf, maar zo’n 30 procent haakt voortijdig af. Zonde, een gebrek aan motivatie of onrealistische verwachtingen hoeven namelijk niet altijd het einde te betekenen. Het project Weerbaar XL gaat daarom de strijd aan met voortijdige uitval. Deze mentale training leert militairen in spe omgaan met moeilijke situaties. Tekst: Marlous de Ridder | Foto’s: Peter Penders

Elkaar door mentale dips heen slepen, is één van de uitgangspunten van Weerbaar XL.

Weerbaar XL: de naam doet vermoeden dat het om een soort bootcamp gaat, maar niets is minder waar. Op de School voor Maritieme Vorming, Bedrijfsvoering en Onderwijskunde (SMVBO) weet luitenant-ter-zee 2OC Dave Venema van de hoed en de rand. Venema, hoofd innovatie & interne opleidingen: “Het project is vorig jaar opgestart in samenwerking met TNO. Zij deden onderzoek naar de uitval tijdens initiële opleidingen. In ons geval tijdens de twaalf weken Eerste Maritieme Militaire Vorming (EMMV). Uit diverse vragenlijsten onder de leerlingen bleek dat de periode rond het eerste ‘groene’ bivak cruciaal was. Dit was een moment waarop veel cursisten een behoorlijke dip hadden en dachten aan stoppen. Met die mindset hebben we vervolgens samen met TNO een programma opgezet.” Kwetsbaar

Leerlingen bewust maken van de manier waarop ze met moeilijke situaties kunnen omgaan om zo mentaal weer-

baarder te worden. Dat is in een notendop waar Weerbaar XL om draait. “We willen de mensen handvaten meegeven”, benadrukt Venema. “Wat kan ik doen om uit die mentale dip te komen? Welke reacties herken ik bij mezelf of anderen als het even tegenzit? Hoe word ik mentaal sterker? Deze vragen komen aan bod in rollenspelen en gesprekken tijdens de training. De oplossingen komen bij voorkeur uit de groep. Vaak noemen cursisten voorbeelden uit de privésituaties. Dat betekent dat iedereen zich kwetsbaar moet opstellen.” Een rondje hardlopen, je buddy’s opzoeken, muziek luisteren of lezen. Er zijn tal van manieren om over je dips heen te komen. Zo simpel ligt het helaas niet, zegt Venema. “Het probleem is dat als mensen aangeven er doorheen te zitten, je meestal al te laat bent. Dus ook om een rondje te gaan hardlopen. Daar is al een heel proces aan vooraf gegaan. Juist daar richten wij onze training op.” Misverstanden

Dat mentale proces om met de opleiding te stoppen wordt bijvoorbeeld mede bepaald door onrealistische verwachtinAlle Hens | Januari 2011

14

opleidin g

Leerzaam en praktisch

De reacties na de eerste Weerbaar XL zijn veelzeggend. De groep die het ondergaan heeft, zegt veel aan de training gehad te hebben. Zo ook matroos 2 Dennis Bloem en matroos 1 Dominic van den Berg. Bloem: “Op Texel zijn een paar momenten geweest dat ik er doorheen zat. Bijvoorbeeld tijdens de strandmars. De mariniers halen het regime dan behoorlijk aan. Toen had ik een behoorlijke mentale dip. Ik vroeg mezelf voortdurend af waarom ik dit wilde? Een moment van stoppen heb ik niet zozeer gehad, maar ik dacht wel terug aan de cursus en aan manieren om over mijn dip heen te komen. In mijn geval is dat sociale steun zoeken en aan leuke dingen denken.”

Over de EMMV, en met name over het bivak, bleken nogal wat misverstanden te bestaan.

gen van de marine, opleidingen of het dienstvak. De mooiste steden ter wereld aandoen, na werktijd op een tropisch strand liggen. Wie kent de reclamespotjes niet? Dat de realiteit aan boord van een schip net even anders is, beaamt ook Venema. “Uit veel gesprekken met matrozen kwam naar voren dat zij gewoonweg een verkeerd beeld van hun toekomstige werkgever hadden. Hierop hebben we video’s laten zien van ervaren matrozen die op een realistische manier over hun dienstvak en het leven aan boord vertellen. Je merkte dat bij sommigen echt de ogen open gingen.” Dit bleek overigens ook na de kennismaking met de baksmeesters. “Over de EMMV, en met name over het bivak, bleken nogal wat misverstanden te bestaan”, zegt korporaal Joost Haafkens. “Afgaande op alle leuke en verrassende antwoorden die we kregen, had niet iedereen het juiste beeld voor ogen. Daarom is het goed dat wij onderdeel zijn van Weerbaar XL. Het is de taak voor de baksmeester om gemotiveerde mensen af te leveren richting hun functieopleiding en Praktische Bedrijfsintroductie (PBI). Dus hoe eerder misverstanden uit de lucht zijn, hoe beter.” In de praktijk kwam dat neer op een soort ‘contract’, waarbij zowel de cursisten als de baksmeesters hun verwachtingen van de EMMV kenbaar maakten. Uiteindelijk is onze doelstelling dat iedereen onder moeilijke en zware omstandigheden toch hun doel bereikt. We willen natuurlijk het liefst met iedereen de finish halen”, besluit Haafkens. 15

Matroos van den Berg heeft vooral een beter beeld gekregen van hoe je met tegenslagen om kan gaan. “Het is heel persoonlijk heb ik geleerd. Ik los veel op met humor, terwijl je bij anderen daar niet mee moet aankomen als ze er doorheen zitten. Door in de groep open te zijn, herken je veel eerder bepaalde signalen bij je collega’s. Ook ik had mijn momentjes tijdens de bivak.” Op de vraag of ze mentaal weerbaarder zijn geworden, moeten beide mannen het antwoord schuldig blijven. “Het heeft vooral mijn ogen geopend. Ik zal nu eerder naar de leiding stappen in plaats van afwachten tot de emmer vol is”, besluit Bloem. Als pilot begonnen en inmiddels is het SMVBO zo ver dat Weerbaar XL een vaste plek heeft in hun opleiding. “We zien dat het effectief is en de reacties van de cursisten zijn positief. Het is een praktische training. Misschien verklaart dat wel het succes. Om Weerbaar XL te kunnen borgen in het volledige opleidingstraject, zijn we nu bezig om de training te optimaliseren. Zo moeten er vaste terugkom-momenten komen, want een eendaagse cursus is voor dit onderwerp eigenlijk te kort”, vindt Venema. Is hiermee de zogenoemde pamper methode door leerlingen te bemoederen definitief voorbij? “Naar mijn idee is dat achterhaald. Wij gaan uit van ieders eigen kracht en leggen niemand manieren op. Uiteindelijk denk ik dat wij handreikingen doen, die in je hele leven toepasbaar zijn”, aldus Venema. Alle Hens | Januari 2011

software

Simulator

Varen grote uitdaging op simulatiegebied

omgebouwd tot mijnenjager Twee mijnenjagers banen zich stampend en slingerend een weg door woelig water onder een loodgrijze hemel. De windsnelheid is vijftien meter per seconde en zweept de golven op tot vier meter hoogte. De positie van de schepen is 52°7’N 5°16’E. Oftewel aan de rand van Soesterberg bij TNO Human Factors. Tekst: Klaas Daane Bolier | Foto’s: Harry Koelewijn

Bij TNO in Soesterberg staat in een enorme hal Desdemona: de meest geavanceerde simulator ter wereld die allerlei bewegingen kan nabootsen. In Desdemona nemen over het algemeen F-16 piloten plaats die hier hun desoriëntatietrainingen volgen, maar begin december is de cockpit even omgebouwd tot de brug van een mijnenjager. “Nou ja, even”, zegt Paul Bakker, Desdemona-operator. “Het was nogal een klus. Er moesten bijvoorbeeld twee projectoren bijgeplaatst worden aan de zijkant naast de drie al aanwezige omdat je vanaf de brug van een schip meer zicht rondom nodig hebt dan in een F-16.”

Desdemona is de meest geavanceerde simulator ter wereld.

“Met deze test willen we achterhalen wat het effect van beweging bij vaarsimulatie is”, vat programmaleider Jelte Bos van TNO het doel van deze verbouwing kernachtig samen. “Op een vaste ondergrond, zoals bij de brugsimulator op het KIM, kun je heel veel procedures prima oefenen, maar hoe voer je diezelfde procedure uit in zware zeegang? Natuurlijk weet de marine daar uit de praktijk al veel van maar in deze gecontroleerde omgeving kun je dat wetenschappelijk uitzoeken. Daarnaast kan personeel hier trainen zonder dat een schip


16

daarvoor naar zee moet. Dat scheelt veel tijd en geld en zorgt ervoor dat bemanningen risicovolle maar soms noodzakelijke manoeuvres kunnen trainen die in de praktijk niet zo snel beoefend worden.” Dubbele zwaai

Kapitein-luitenant-ter-zee Michel Lambregts neemt als eerste plaats in de simulator. Als zeer ervaren officier bij de mijnendienst weet hij als geen ander hoe een mijnenjager in het echt reageert. Daarmee is hij dus de man die een prima oordeel kan vellen over het realiteitsgehalte van de simulator. Al snel

software

worden de golven op de schermen hoger en beweegt de simulator steeds woester heen en weer. Na een paar minuten verschijnt een grote glimlach op het gezicht van de overste terwijl hij het schip door een zware zee loodst. In de controlekamer wordt intussen minutieus bijgehouden welke stuurbewegingen en vaartinstellingen hij maakt. “Het is behoorlijk realistisch”, zegt Lambregts na afloop. “De bewegingen van de simulator sluiten prima aan op wat je op het scherm ziet. Alleen sommige finesses ontbreken nog een beetje zoals de dubbele zwaai, die je in het echt wel voelt.” “Varen is een van de grootste uitdagingen op simulatiegebied”, legt Bos uit. “Lucht zie je bijvoorbeeld niet dus daar hoef je bij vliegsimulatie dan ook geen rekening mee te houden. Maar met de zee ligt dat natuurlijk anders. De bewegingen moeten zo nauwkeurig mogelijk afgestemd worden op elke individuele golf die je op het geprojecteerde buitenbeeld ziet. Als dat niet synchroon loopt, heeft de simulatie geen zin. Met dat deel van het onderzoek houdt het MARIN in Wageningen zich bezig.”

In de controlekamer wordt minuteus bijgehouden welke stuurbewegeningen en vaartinstellingen er gemaakt worden in Desdemona.

maal negeert. Dat geeft ons een goed inzicht in zijn werklast.” Zichtbaar ingespannen loodst Van den Berg zijn schip door de golven. Buiswater spat hoog op als de mijnenjager zich in de volgende golf boort. Lambregts geeft kalm zijn instructies door. Na een kwartier komt de simulator weer tot stilstand. Van den Berg toont zich tevreden. “Je reageert toch anders dan op de ‘vaste’ brugsimulator. De bewegingen zelf zijn zeer realistisch.” Ook Lambregts ziet de meerwaarde wel van de simulator als trainingsinstrument. “Goed zeemanschap leer je nu eenmaal niet op een vaste ondergrond en daar kan deze vorm van simulatie zeker een belangrijke rol in spelen.”

Voetpedaal

Zeeziek

Om uit te vinden hoe geschikt de ‘Desdemona mijnenjager’ is voor trainingsdoeleinden, nemen deze dag ook wachtsofficieren in opleiding plaats in de simulator. Luitenant-ter-zee 3 Thijs van den Berg is als eerste aan de beurt. Hij krijgt via de microfoon instructies van Lambregts terwijl TNO-personeel de verrichtingen van de jonge officier volgt. “Aan een hoofdband die Van den Berg om heeft, zit een LED-lampje”, vertelt Bos, “als dat aangaat, moet hij op een voetpedaal drukken. Je ziet dat naarmate de omstandigheden slechter worden het steeds langer duurt voordat hij drukt en het uiteindelijk zelfs hele-

Als laatste is luitenant-ter-zee 3 Rick Zwakman aan de beurt. Hij maakt het kwartier echter niet vol. Halverwege het programma geeft hij aan erg misselijk te worden en dat is het moment om Desdemona snel stil te zetten. “Ik had het zakje al in de aanslag maar ik heb het gelukkig niet hoeven te gebruiken”, zegt hij na afloop. “Je gaat heel snel van nul naar vier meter hoge golven en daarnaast is het een krappe cabine zonder frisse lucht, en ja dat was iets teveel van het goede.” Hoe onfortuinlijk ook voor Zwakman, maar zelfs onderzoek naar zeeziekte kan prima uitgevoerd worden met simulatie. Bos: “Je kunt meten bij welke bewegingen de meeste mensen zeeziek worden. Die gegevens gebruiken we dan bijvoorbeeld door nieuwe schepen zodanig te ontwerpen dat ze juist die bewegingen minder maken. Simulatie kan ook goed andere eigenschappen van schepen meten: hoe ver kan een schip gaan voordat het kapseist? Dat kun je beter hier ondervinden dan op open zee. Als we door middel van simulatie te weten komen dat bij een bepaalde seastate bepaalde operaties negen van de tien keer mislukken dan nemen we dat gegeven meenemen naar de praktijk.” Bos wil echter nog niet teveel op de zaken vooruit lopen. “Dit is slechts een eerste stap. We hebben nu in totaal achttien adelborsten en wachtsofficieren met en zonder beweging laten trainen en, rekening houdend met hun vaarervaring, gekeken hoe goed ze daarna een standaardvaartest konden uitvoeren. Voor het uitwerken van die data hebben we nog tijd nodig. Ook willen we vergelijkbare metingen op zee doen, voor zover mogelijk natuurlijk, want dat is uiteindelijk the proof of the pudding. Pas dan kunnen we zeggen of het wel of niet zin heeft een brugsimulator ook echt te laten bewegen. Maar als dat zo is, dan hebben we hier nu met dit experiment een grote stap vooruit gezet.”

17


hardware

Train as you fight in de West

Lasergamen in het echt

De eenheden in de West brengen de veelgebruikte term train as you fight aardig in de praktijk. Sinds een aantal maanden heeft de Commandant der Zeemacht in het Caraïbisch Gebied er een nieuw trainingssysteem bij. Geen hout meer en de mogelijkheid om de inslag van de kogel zeer nauwkeurig te meten op de hoogtechnologische radio bedienbare schietschijven. Het futuristische systeem lijkt op een live lasergame. Tekst: Vanessa Strijbosch │Foto’s: Peter Bijpost (AVDD)

De volledige en officiële benaming van het nieuwe systeem is Mobile Combat Training Centre (MCTC). Samen met de radiografisch bedienbare schietschijven betekent dit een behoorlijke stap voorwaarts in de trainingsmogelijkheden. Real life trainen komt met deze twee systemen een stuk dichterbij.


18

Laserstralen

Simpel uitgelegd is MCTC inderdaad te vergelijken met een lasergame. Tijdens een schietoefening dragen de militairen een speciaal gevechtsvest waarop allerlei sensoren zijn bevestigd. Deze sensoren zitten ook op de helm. Op het uit-

hardware

einde van het persoonlijk wapen is een laserapparaat vastgemaakt. Op het moment dat er een trilling in het wapen is, wordt er een lasersignaal ‘afgevuurd’. Dit signaal wordt opgevangen door een detectiesysteem van sensoren op het harnas van de tegenstander en maakt dat die ‘geraakt’ is. Het MCTC bestaat verder nog uit een training centre, een soort operatiecentrum maar dat aspect heeft CZMCARIB niet in gebruik. Schietschijven

Het tweede systeem is de radio bedienbare schietschijf (RBS). Inmiddels zijn er 25 stuks van deze schietschijven in de West. Met deze schijven, waarvan er tien zijn uitgerust met draaiknoppen die 180 graden kunnen draaien, is het mogelijk om allerlei scenario’s in de oefeningen te verwerken. De schijven kunnen namelijk op elk gewenst tijdstip omhoog geklapt worden. Via een zakcomputertje toetst de oefenleider tot op drie kilometer afstand in wat hij wil beoefenen. Dit wordt vervolgens doorgeseind naar de schijven in het oefenterrein. Het systeem registreert de inslag en de schijf kan zo ingesteld worden dat die na inslag weer naar beneden klapt.

Via een zakcomputertje toetst de oefenleider tot op drie kilometer afstand in wat hij wil beoefenen Registreren

De oude situatie: een geïmproviseerde schietschijf.

“Het geeft een reëel beeld van de effectiviteit van de oefening”, stelt sergeant der mariniers Danny Vlutters die de schiettrainingen bij CZMCARIB coördineert. Vlutters heeft de oude situatie nog meegemaakt en besteedde menig uurtje aan het maken van zelf geïmproviseerde houten schietschijven die hij met een elastiek op afstand naar beneden trok. “Toen was ik ruim een week bezig om alles op te tuigen. Nu

De militairen dragen een speciaal gevechtsvest waarop allerlei sensoren zijn bevestigd.

toets je redelijk gemakkelijk de voorkeuren in en de technologie doet de rest”, aldus de schietcoördinator. De schijven kunnen ook verlicht worden, dus bij nachtinval kan er gewoon doorgetraind worden. Maar het belangrijkste voordeel van RBS is de nauwkeurigheid in het registreren van de inslag, vindt Vlutters. “Dit is een mooie audit om een competitie-element in te voeren. Iedereen wil toch weten wie het meest doeltreffend is geweest? Het geeft ons de mogelijkheid om naar individuele prestaties te kijken.” Ingraven

Toch blijkt het systeem niet voor honderd procent zaligmakend. Het ingraven van de schietschijven is een behoorlijke klus, zeker in de harde grond van Curaçao en Aruba. De eerste ervaringen van de marinierscompagnie op Aruba vielen tegen omdat het computersysteem dienst weigerde. Afgezien van het arbeidsintensieve ingraven, oefende de landmachtcompagnie op Curaçao er al wel naar tevredenheid mee. Trainen anno 2011 krijgt ook binnen Defensie steeds meer een sciene fiction gehalte. Wat dat betreft zijn MCTC en RBS een geslaagde voorbode van wat er allemaal in de toekomst nog komen gaat. 19


oefenin g

Kracht door verbondenheid Ter ere van de 345ste verjaardag van het Korps Mariniers defileerden op 11 december duizend actief dienende en oud-mariniers over de Coolsingel in Rotterdam. Minister Hans Hillen inspecteerde de troepen, samen met de commandant van het Korps Mariniers BRIGGENMARNS Rob Verkerk. Op 10 december werd de traditionele ceremonie gehouden op het Oostplein bij het mariniersmonument, waarbij kransen gelegd werden. Ook de nabestaanden van de dit voorjaar in Afghanistan gesneuvelde mariniers, korporaal der mariniers Jeroen Houweling en marinier der 1ste klasse Marc Harders, legden een krans bij het monument. Bijzonder is dat deze verjaardag samenviel met het 65-jarig bestaan van de marinierskapel, de 60e verjaardag van het Contact Oud Mariniers en de 45e verjaardag van de Vereniging van de Officieren Willem Joseph Baron van Ghent. Foto: Cees Baardman


20

oefenin g

21


hardware

Een primeur maar tevens een test

M-fregat gespreid bedje voor Een Nederlandse NH90 maakte begin december voor het eerst een deklanding op een varend M-fregat. Een Nederlands-Belgische primeur, want het ontvangende schip was de BNS Leopold I. Dit Belgische

NH90

M-fregat is als eerste uitgerust voor boordoperaties

de helikopter veilig de hangaar in te rijden, is echter

sproken commando’s praat Dewulf de vlieger naar zich toe. Een procedure die in totaal maar enkele minuten in beslag neemt, maar desondanks toch een belangrijk ijkpunt markeert.

nog niet gecertificeerd, een voorwaarde om de NH90

Modificaties

met de nieuwe maritieme helikopter. Het systeem om

operationeel in te zetten bij boordoperaties. Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: John van Helvert (AVDD)

Adjudant Luc Dewulf heeft zijn zekeringskabel toch maar tevoorschijn gehaald. Achterop het helidek van de Leopold staat de Belgische vliegdekofficier te wachten om de Nederlandse NH90 te ontvangen. Een extra voorzorgsmaatregel, legt hij uit. “De downwash van de NH90, de neerwaardse wind, is vrij stevig.” Een historisch moment is het zeker, beaamt Dewulf. “Geloof me, het was een kleine wedstrijd met onze Nederlandse vrienden: wie mag als eerste de NH90 ontvangen? Het is een Nederlands-Belgische primeur, daar is iedereen zich zeer wel van bewust.” Boven het ruisen van de golven klinkt het onmiskenbare rotorgeluid van de NH90. Vanaf bakboordzijde ‘drijft’ de grote helikopter naar het helidek. Met armgebaren en geAlle Hens | Januari 2011

22

“Aan de deklanding van de NH90 is namelijk een grondige verbouwing van de Leopold voorafgegaan”, vertelt luitenantter-zee 1 Jop Bronts, werkzaam voor de Defensie Materieel Organisatie. De maritieme boordhelikopter weegt met zijn elf ton bijna het dubbele van de Westland SH-14D Lynx, schetst de marineofficier. “De NH90 is groter en zwaarder. Om de M-fregatten ook geschikt te maken voor ontvangst van deze medium weight helikopters ondergaan ze een aantal flinke modificaties.” Bronts somt op: “Het helidek is 1,4 meter verlengd en ook verstevigd waardoor de spiegel van het schip een heel andere aanblik heeft gekregen. De gaten van het helidek zijn opgevuld, waardoor de karakteristieke Tvorm is verdwenen. Door de hydraulisch neerklapbare hekken op het helidek is het voor de opvarenden niet alleen prettiger, maar vooral ook veiliger werken. De hangaardeur is zestig centimeter verhoogd. In de uitgebreide hangaar en op het helidek is een speciaal transportsysteem aangebracht om de NH90 naar te kunnen geleiden.”

hardware De modificaties voor de NH90 maken onderdeel uit van het Instandhoudingsprogramma Modernisering M-fregatten. De Koninklijke Marine verlengt niet alleen de levensduur van haar schepen, maar vergroot ook de inzetbaarheid van deze fregatten. Behalve blue water-missies, worden de schepen ook geschikt gemaakt voor brown water-operaties in de kustwateren, zoals bijvoorbeeld de antipiraterijmissies voor de kust van Somalië. Hiertoe ondergaan zowel het platform als de sensor-, wapen- en commandosystemen een aantal forse modificaties. Hr. Ms. Van Speijk ligt momenteel in Den Helder in het dok. Hr.Ms. Van Amstel volgt eind 2012.

De towing beam van het HTS schuift onder de NH90.

nu de beurt aan het echte toestel. Om het HTS goed te testen, zet de Leopold forced rolls in. Door tot tien graden slagzij te maken, kan het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) meten welke trek- en duwkrachten het HTS op de helikopter uitoefent. Laat de NH90 zich niet alleen gemakkelijk de hangaar insturen maar blijven de krachten ook binnen de gestelde limieten? Boordstalling

“We hebben hem zo ongelukkig mogelijk neergezet”, verklaart luitenant-ter-zee 2 OC Sjaak Geurts. Het neuswiel staat inderdaad bijna haaks op het airframe van de NH90. “Niet helemaal realistisch”, erkent de technisch specialist. “Normaal draait de vlieger de kist dan eenvoudig met de staartrotor bij, maar voor deze proeven is het wel een aardige testcase.” Toch vormt deze situatie ook geen probleem voor system engineer Jeroen Janssen. De werknemer van fabrikant Bosch-Rexroth brengt met een druk op één van de knoppen op zijn buikorgeltje de helikopter in beweging. Vooraan bij het neuswiel geeft monteur sergeant-majoor Otto Wouters kleine stuurcorrecties. Gadegeslagen door vele ogen en de meetinstrumenten van het NLR, trekt het transportsysteem de NH90 de hangaar in. Ook bij hoeken van vijf en tien graden glijdt de helikopter schijnbaar moeiteloos naar zijn boordstalling. “Het past als een handschoen”, constateert Janssen met een voldane glimlach. Na een lange dag van beproevingen is Geurts dan ook tevreden. “Het systeem werkt perfect. De resultaten komen overeen met die van de dummy.” Belangrijk, want certificering van dit systeem is één van de voorwaarden om de NH90 in te mogen zetten bij boordoperaties. Toekomstige testen op bijvoorbeeld de patrouilleschepen – die met hetzelfde systeem worden uitgerust – kunnen daardoor sneller én goedkoper worden uitgevoerd.

Adjudant Dewulf dirigeert de NH90 naar het helidek.

De Leopold gaat flink aan de rol met de NH90 om het HTS optimaal te beproeven.

Zowel de Nederlandse als de Belgische krijgsmacht profiteren van deze samenwerking, legt Bronts uit. “Wij leveren de helikopter voor deze beproeving, zij het varende platform. Omdat we gezamenlijk het hele proces van bedenken, ontwikkelen en testen doorlopen, betaalt ieder land slechts een deel van de kosten. Absoluut een voordeel voor ons beiden.”

Bijtgraag hondje

Dit Helikopter Transport Systeem (HTS) beleeft tijdens de vaart van de Leopold zijn vuurdoop. De robuuste constructie maakt het mogelijk om de boordhelikopter ook bij een zwaardere zeegang in de hangaar te stallen. Vergelijk de HTS met een hondje, het plankje op wieltjes dat bij verhuizingen zo handig van pas komt. Alleen weegt dit hondje een goede duizend kilo en ‘hapt’ het met een bijtkracht van zo’n vier ton in NH90’s. Onderaan de heli bevindt zich namelijk speciaal hiervoor een zogeheten strongpoint waaraan de NH90 gesleept kan worden. Zo kan de elf ton aan maritieme helikopter ook bij enige slagzij in bedwang worden gehouden. Aan boord van de Leopold moet blijken of het systeem zich ook in de praktijk zal bewijzen. Nadat een paar weken eerder beproevingen met een dummy hebben plaatsgevonden, is het 23


nationale taken

Veelzijdige duikpelotons boven en onderwater

Klaar op afroep

Hoe de explosieven er straks precies uitzien, weten de duikers nog niet. Maar dat ze op of rondom het monumentschip S.S. Rotterdam iets zullen vinden, staat vast. De in de Rotterdamse Maashaven gehouden oefening Joint Protector draait om ervaring opdoen in het opsporen, verplaatsen en veilig stellen van allerlei springtuig. Werk aan de winkel voor de Duik- en Demonteergroep, die per 1 januari over twee pelotons voor havenbewaking beschikt.

Tekst: André Twigt | Foto’s: Bart Neijs De Nautilus is de thuishaven tijdens de oefening Joint Protector

Al sinds de oprichting houdt de Duik- en Demonteergroep (DDG) zich bezig met het opsporen van objecten onderwater. Tegenwoordig vinden die opdrachten vooral op verzoek van de civiele autoriteiten plaats. Natuurlijk worden de twee pelotons ingezet voor militaire taken. Maar komt uit het land een verzoek om civiele bijstand, dan laten de mannen alles uit hun handen vallen en gaan meteen op pad. De pelotons voor havenbewaking zijn namelijk mede op initiatief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken opgericht om efficiënt en doelgericht kanalen en rivieren, sloten, havens, kademuren of scheepsrompen te doorzoeken. Geen hand voor ogen

Tijdens Joint Protector introduceert hoofd specialistische duikteams luitenant-ter-zee 2OC Wiebe Wester het laatste snufje op dat gebied: de Navigator. In de Nederlandse wateren zie je vaak geen hand voor ogen. Maar op het beeldscherm van het systeem voor onderwaternavigatie volg je precies wat er zich voor, boven of onder je bevindt. Handig is de Navigator ook bij het afspeuren van krappe holtes of nauwe ruimtes onder de waterlijn, die duikers vaak op de tast moesten onderzoeken. Met de lange kades van de Maashaven en de 228 meter metende romp van de Rotterdam onder handbereik vormt Joint Protector een prima gelegenheid om ervaring met het uitrustingsstuk op te doen. Zodoende blijft de Remotely Operated Vehicle (ROV) opgeborgen aan boord. Voorzien van wieltjes rijdt de op afstand bestuurbare duikrobot probleemloos over een romp of kademuur. Daarbij komt iedere oneffenheid aan het licht. Met de Navigator verschilt die aanpak niet echt. Alle Hens | Januari 2011

24

Langzaam zwemmend langs de romp van het schip, over de bodem en langs de kade werken de in ploegendienst opererende duikers ook in banen. Om zich te kunnen oriënteren en geen plekjes over te slaan, zetten de mannen een bakensysteem in. Op het beeldscherm van de Navigator weten ze dan precies waar ze zitten. Veiligheid

De Navigator sluit volgens Wester perfect aan op de werkwijze van de pelotons. Die gaat van grof naar fijn. Bij het afspeuren van vooral de bodem wordt als eerste de Remus ingezet. Deze 43 kilo zware duikrobot is heel effectief en brengt in enkele uren een complete haven in kaart. Verdachte vondsten bekijkt men daarna met de ROV. Pas dan komt de duiker in actie om het object met behulp van de Navigator verder te onderzoeken. Veiligheid staat voorop bij het opsporen en vernietigen van geïmproviseerde explosieven, zeemijnen en ander spul. Wester: “Eerst proberen we aan boord zoveel mogelijk informatie uit de videobeelden te halen.” Zoals welk type ontsteking is gebruikt. De één reageert op geluid en gaat dus ook af op het geruis dat een duiker produceert. De ander wordt vanaf de wal per telefoon geactiveerd en vereist dus weer een andere aanpak. “Toch is het principe van onderwaterexplosieven vrijwel altijd hetzelfde” vertelt commandant duikploeg sergeantmajoor Jack Leonhart. “Er lopen draden van een batterij naar een schakelaar en daarvandaan naar een explosieve lading. Op dat principe zijn jammer genoeg veel variaties mogelijk.”

nationale taken

Tijdens Joint Protector komen er verschillende aan bod. Twee magnetische limpetmijnen zitten dicht bij elkaar, zo'n twee meter onder de waterlijn, aan de boeg ‘gekleefd’. Op de bodem nabij het schip bevinden zich nog drie IED's en naast de romp zweeft een zuurkoolvat met explosieven. Met grote voorzichtigheid stellen de duikers de ladingen veilig, verplaatsen ze en maken daarna alles zogenaamd onschadelijk. Thuisbasis

De pelotons deden inmiddels veel ervaring op met het afspeuren van scheepsrompen. Niet alleen bij wijze van oefening, maar ook voor echte onderzoeken komen de specialisten geregeld naar de Maasstad. Veel marineschepen worden tijdens een havenbezoek standaard op de aanwezigheid van explosieven bekeken. Volgens Wester is het palet opdrachten in de loop van de tijd flink uitgedijd. Zo leveren de pelotons met pre bomb checks tevens een bijdrage aan nationale evenementen, zoals Koninginnedag en het Nationale Bevrijdingsfeest in Amsterdam. Het speuren naar een te water geraakt stoffelijk overschot of een (moord)wapen vormt onderdeel van de bijstand aan justitie. Tevens heeft de DDG een algemene hulpverlenende duiktaak en schiet ze desgewenst te hulp wanneer een auto te water is geraakt. Om al die opdrachten slagvaardig uit te voeren, zijn de pelotons veelzijdig van opzet. De duikpelotons voor havenbewaking staan op 48 uur beschikbaarheid. Voor ondersteuning vallen beide eenheden terug op de verlengde duikvaartuigen Nautilus en Hydra. Eerstgenoemde vormt tijdens Joint Protector de thuisbasis. Regelmatige oefeningen en inzetten bevorderen volgens 25

Wester de slagvaardigheid enorm. Van allerlei kwetsbare gebieden, zoals de passagiers- en vrachtterminals in de Rotterdamse haven, worden tijdens iedere duik opnamen gemaakt. “Zodoende weten we precies waar allerlei objecten zich bevinden. Bij een inzet verdoen we dan ook weinig tijd aan het onderzoeken van loze contacten, zoals afval en dergelijke. Doen de civiele autoriteiten een beroep op ons, dan scheelt dat enorm.” Ook leren samenwerken met lokale en regionale hulpdiensten vormt onderdeel van iedere oefening. Zoals met de Havenpolitie en het Rotterdamse Havenbedrijf die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid in en om de havens. Wester: “We hebben inmiddels veel van elkaar geleerd, we slijpen procedures fijn en weten wat we aan elkaar hebben. Dat maakt alles veel gemakkelijker.” Alle Hens | Januari 2011

oefenin g historie

Nabestaanden onthullen plaquette marinebemanning

Vergeten bemanning herdacht Exact vijftig jaar na het tragische ongeval met de Dakota 079 van de Marine Luchtvaartdienst, onthulden nabestaanden op zondag 2 januari een gedenkplaat voor de bemanning. Dit gebeurde tijdens een sobere en indrukwekkende herdenking bij het nationaal Indië-monument 1945-1962 in Roermond.

Tekst: Karen Gelijns | Foto’s: Yvonne Mous en Archief

Op de avond van 2 januari 1961 voerde Dakota 079 een oefenvlucht uit vanaf marinevliegkamp Biak in Nederlands Nieuw Guinea. Tijdens deze vlucht sloeg het noodlot toe. Een parachutefakkel kwam bij het afwerpen vroegtijdig tot ontbranding. Hierbij ontstond een felle brand in het vliegtuig. De bemanning probeerde nog een noodlanding op het water uit te voeren. Tevergeefs. Luitenant-ter-zee 2OC Benno Smits, sergeant Gerrit Bontius, sergeant Reinder Mulder, korporaal Rinus van de Wiel en korporaal Frits Immers kwamen om het leven. “Vijf jonge marinemannen werden die dag weggerukt uit het leven. Uit uw leven…”, sprak kapitein-ter-zee Wolter Sillevis Smitt de aanwezigen in Roermond toe. Dekking van duisternis

De mannen van de Marineluchtvaartdienst (MLD) voerden hun werkzaamheden begin jaren ’60 onder moeilijke en dreigende omstandigheden uit. Een grootschalig gewapend conflict met Indonesië, onafhankelijk sinds 27 december 1949, dreigde. Want deze jonge republiek zag Nederlands Nieuw Guinea als onderdeel van haar grondgebied. De span-


26

ning liep op en de bezorgdheid over een gewapende inval groeide. Indonesische militairen infiltreerden steeds vaker het overzeese gebiedsdeel, om de lokale bevolking op te zetten tegen het Nederlands gezag. Vaak onder dekking van duisternis. Om deze vijandelijke infiltraties te detecteren, voerde de MLD nachtelijke vluchten uit. Hierbij werden kaarsfakkels aan parachutes uitgeworpen, om de donkere baaien en stranden te verlichten. Luchtverkenningcapaciteit

In de jaren voorafgaande aan de noodlottige vlucht van de Dakota 079 op 2 januari 1961 vloog de MLD in Nederlands Nieuw Guinea met de Martin Mariner amfibische vliegboten. Na een reeks ernstige vliegongevallen werd deze kist begin 1960 aan de grond gezet en van de sterkte afgevoerd. In Biak gingen negen toestellen naar de schoothoop. Vliegtuigsquadron 321 zat zonder toestellen. Om het gat in de maritieme luchtverkenningcapaciteit in Nederlands Nieuw Guinea te dichten, zette de marine tijdelijk vier Douglas C47 Dakota vliegtuigen van de luchtmacht in. Zo ook Dakota 079.

Ooggetuige

Op de avond van 2 januari 1961 steeg de Dakota 079 vlak na zonsondergang op voor een nachtelijke oefenvlucht. Diverse ooggetuigen op het eiland zagen dat vanuit het vliegtuig fakkels werden afgeworpen. Na een aantal fakkels zagen zij een fel licht nabij het vliegtuig. Gelijktijdig ontving de verkeerstoren op marinevliegkamp Biak de melding fire on board. Na deze oproep heeft het vliegtuig nog enige tijd doorgevlogen, uiteindelijk richting zee waar het een daling richting het wateroppervlak heeft ingezet en is neergestort. Direct na het ongeval kwam een reddingsactie op gang. Hr.Ms. Piet Hein en een sloep van het motorschip Keerkring waren snel ter plaatse, maar er werden geen overlevenden gevonden. Wel werden de levenloze lichamen van Benno Smits, Gerrit Bontius en Rinus van de Wiel geborgen. Reinder Mulder en Frits Immers werden nimmer gevonden. De dag na het ongeval werden de gevonden bemanningsleden met militaire eer te Biak begraven. Dertien jaar later vonden zij hun laatste rustplaat op het Nederlandse ereveld Kembang Kuning in Soerabaja. Voor de vermiste bemanningsleden vond zes dagen na het ongeval een sobere herdenking plaats op zee. Stil

Na het ongeval met de Dakota 079 onderzocht een regionale commissie de toedracht. Dit onderzoek wees uit dat het vroegtijdig ontbranden van een parachutefakkel een belangrijke rol speelde bij het ongeval. Ook bleek de procedure van het handmatig afwerpen van de fakkels risicovol. Deze is direct na het ongeval stopgezet. De nabestaanden werden over de toedracht slechts beperkt geïnformeerd. En juist deze stilte leidde tot onbegrip en verdriet bij de nabestaanden. “Ook later terug in Nederland probeerde ik verhaal te halen”, vertelt weduwe Irene Mulder bij het monument. “Tevergeefs. Het bleef stil.” Pas 49 jaar later – als toenmalig defensieminister Van Middelkoop besluit om aan de nabestaanden van militairen die zijn omgekomen bij een missie een oorkonde uit te reiken – wordt het contact met de nabestaanden van de bemanning van Dakota 079 hersteld. Aan de stilte kwam een einde. Op basis van het toenmalige onderzoek en de daaraan gerelateerde correspondentie kregen de nabestaanden nu de volledige toedracht te horen. Wat zich echter exact heeft afge27

speeld in Dakota 079 tijdens de laatste minuten van haar laatste vlucht op 2 januari 2961 zullen we nooit weten. Onthulling

Bij de herdenking in Roermond staat kapitein-ter-zee Sillevis Smitt stil bij deze lange periode van stilte. “In de jaren na het ongeval heeft de onzekerheid over wat er gebeurd is, te lang geduurd. Ook was er niet de aandacht voor u als nabestaanden, voor uw terechte gevoelens van boosheid, onbegrip en vertwijfeling, die wij nu vanzelfsprekend vinden. Ik bied u daarvoor, namens de Koninklijke Marine, mijn welgemeende excuses aan.” Dan onthullen de weduwen van de sergeanten Gerrit Bontius en Reinder Mulder, de korporaals Rinus van de Wiel en Frits Immers en de zoon van luitenant-ter-zee 2OC Benno Smits de bronzen gedenkplaat. Een Dakota van de Dutch Dakota Association vliegt drie maal over het Indiëmonument bij kasteeltje Hattem. Bij de laatste flyby maakt het oude vliegtuig een knikje met de vleugels bij wijze van groet. Na het uitspreken van het gebed voor de marinevlieger en het spelen van de Last Post, houden de aanwezigen één minuut stilte. De onthulling van de plaquette, exact vijftig jaar na het tragische ongeval, markeerde een belangrijk moment voor de nabestaanden. Niet eerder vond in Nederland een herdenkingsdienst plaats voor de bemanning van Dakota 079. “Een buitengewoon indrukwekkende gebeurtenis”, blikt zoon Rein Mulder terug. “Het machteloze gevoel van een jaar geleden over de vergeten bemanning, heeft plaatsgemaakt voor erkenning. Na 50 jaar hebben wij nu een plek waar we samen de crash en de bemanning van de Dakota 079 blijvend kunnen herdenH ken”. Alle Hens | Januari 2011

operationeel

Hr.Ms. Johan de Witt ligt als de basis voor een groot aantal Nederlandse en Belgische militairen in de internationale oefening Emerald Move voor de kust van Senegal. De Nederlandse inbreng behelst naast het schip onder andere twee mariniers- en twee luchtmobiele compagnieën en een amfibische eenheid. Daarnaast zijn genisten van 11 Luchtmobiele Brigade een ziekenhuis aan het opknappen.

Tekst: Barry Wijnandts | Foto’s: Gerben van Es (AVDD)

Afrika, een continent dat grotendeels in de Gordel van Instabiliteit ligt, krijgt steeds meer aandacht van het ministerie van Defensie. Met zijn enorme kustlijn, uitdagende geografie en klimaatzones en een slecht ontwikkelde infrastructuur is Afrika bij uitstek het continent dat vanuit het water benaderd moet worden. Deze ingrediënten vormen de basis voor

de oefening Emerald Move 2010 die zich van 8 tot en met 28 november afspeelde voor, op en boven de kust van Senegal. De problemen die ontstaan in fragiele of gefaalde staten kunnen gemakkelijk overwaaien naar Europa. Maar ook de Westerse afhankelijkheid van grondstoffen die op dit continent veel voorkomen, maakt dat Afrika in de toekomst een

Afrika

Focus op


28

operationeel

schepen, 4000 militairen en negentien luchteenheden aan. “Heel bijzonder om hier het commando te voeren over vijf Landing Platform Docks”, zegt Lenselink terwijl hij over de brugvleugel van het Nederlandse vlaggenschip Johan de Witt zicht heeft op de enorme amfibische transportschepen en helikoptercarriers van de andere partners. “Hiermee tonen wij aan dat we ver van huis, in internationaal verband en zelfstandig een grootschalige amfibische oefening kunnen plannen en uitvoeren.” Terwijl het Nederlandse Landing Platform Dock (LPD) een rustpunt is, waar de landeenheden even kunnen bijtanken van hun expedities op het land, voltrekt zich op de wal een opbouwend scenario. Emerald Move bootst een Crisis Response Operation na, waarbij de krijgsmacht een interventie in een onrustige staat moet plegen om de eigen staatburgers te kunnen evacueren, voordat ze slachtoffer worden van het oorlogsgeweld. Voor dat scenario begint, vervullen de militairen nog vele andere taken. Een overzicht van enkele van deze activiteiten.

groter strategisch belang gaat spelen op het wereldtoneel. Al op dit moment lopen er verschillende missies van Defensie op deze landmassa, zoals de piraterijbestrijding in de Golf van Aden en enkele kleine missies in Soedan, Congo en Burundi. Met Emerald Move is de krijgsmacht er niet alleen meer voor ernstinzet, maar ontgint ze ook een nieuw militair oefengebied. Emerald Move is een internationale oefening, de eerste in zijn soort en grootte van het European Amphibious Initiative. In dit verband werken de marines van Nederland, Groot-Brittannië, Spanje, Italië en Frankrijk samen aan een grootschalige amfibische capaciteit. Bij deze manier van opereren worden troepen en materieel vanuit zee naar het gastland gezonden om op de wal te landen. Twee bazen sturen de operatie aan. De Commander Amfibious Taskforce (CATF) plant en leidt de operatie op zee. De Commander Landing Force (CLF) neemt het eerste gedeelte van de landoperatie op zich, tot het moment dat de troepen zonder steun vanuit zee kunnen opereren. Tijdens Emerald Move is commandeur Peter Lenselink, commandant van de operationele marinestaf NLMARFOR, de CATF en de Italiaanse schout-bij-nacht Eduardo Serra de CLF. Samen sturen ze elf 29


operationeel

OCAMFIB en Bootpeloton trainen riviergebonden optreden De Texelse marinierseenheden van het opleidingscentrum Amfibisch (OCAMFIB) en het Eerste Bootpeloton organiseren voor verschillende eenheden een training in rivergebonden optreden. Onder die eenheden waren eigen mariniers, militairen van de 11 Luchtmobiele Brigade en Senegalese marinecommando's. De amfibische troepen varen met twee LCVP’s over de rivier Marigot de Ndangane, vergezeld door vier zodiacs van de

Belgische paracommando’s. Ondertussen worden de boten vanaf de oevers onder vuur genomen waarop de geëmbarkeerde geweergroepen moeten reageren. Voor de Senegalese soldaten was deze oefening de uitgelezen kans om ervaring op te doen in het opereren op rivieren. Senegal kent vele rivieren, maar de militairen hebben tot nog toe weinig doctrines ontwikkeld voor dit gebied. “Ze leren heel veel bij en zijn enorm enthousiast en gemotiveerd”, aldus commandant OCAMFIB, luitenant-kolonel der mariniers Michiel Posthumus. De samenwerking met de Belgische eenheden is bij deze oefening bijzonder prettig, merkt Posthumus verder op. De zodiacs van de Belgen zijn groter dan de rubberboten van de mariniers en bieden daarom ruimere mogelijkheden voor het inzetten van geweergroe-

pen. “De samenwerking is niet zo grootschalig als wij binnen UK/NL Amfibious Force doen, maar we spreken dezelfde taal en werken altijd bijzonder graag met elkaar samen.” Parallel aan de rivieroperaties voeren de luchtmobiele eenheden samen met Franse en Belgische para’s en mariniers een parachute-inzet uit. De multinationale eenheid landt diep in het operatiegebied, om vandaar uit verder op te treden. Eenheden van de luchtmobiele brigade kunnen binnen 72 uur wereldwijd worden ingezet. Elk luchtmobiel infanteriebataljon heeft een compagnie die als parachutisteneenheid kan worden ingezet. Ze opereren doorgaans met helikopters, maar beschikken over parachutisten voor langere afstanden of voor bijzondere opdrachten. Om een snelle inzet te kunnen waarborgen, trainen Nederlandse parachutisten regelmatig hun vaardigheden.

Verkenningseenheden zetten Senegal op de kaart In een strak schema vaart de hydrografische sloep parallelle, rechte lijnen met een vaste onderlinge afstand, zogenoemde lodingslagen, door de havenmonding van de Senegalese rivier Saloum. Zo brengt het hydrografische REA-team (Rapid Environmental Assessment) in twee dagen tijd het landingsgebied in kaart. Essentiële informatie voor de vaartuigen, waarmee het Korps Mariniers de amfibische landing uitvoert. Omdat de laatste hydrografische gegevens van de rivier stammen uit 1967 levert het vijf koppige hydrografische team onmisbare informatie voor de veilige inzet van de amfibische eenheden. Ook de 500 meter brede zijarm Marigot de Ndangane wordt in kaart gebracht. Deze riviertak is nooit eerder opgetekend en komt op geen enkele zeekaart voor. Snelheid

“Een hydrografische rapid assessment is een snelle, efficiënte meting die een militaire staf gebruikt voor de planning van een amfibische operatie”, legt hydrograaf luitenant-ter-zee 2OC Merte Peeters uit. In vijftien uur brengt het team een gebied van 30 vierkante kilometer in kaart, met daarin 65 survey lines en 28.000 soundings.


Aan boord combineert het REA-team de verzamelde gegevens met satellietbeelden van het gebied voor analyse. Zo ontstaat een overzichtelijk beeld van de Saloum rivier en de Marigot de Ndangane. Officiële zeekaarten

De verzamelde informatie wordt voor verwerking doorgestuurd naar de Dienst der Hydrografie in Den Haag. Uiteindelijk verwerkt zij de informatie in de publicatie van officiële zeekaarten. Hiermee levert de Dienst der Hydrografie een essentiële bijdrage aan de veilige navigatie en maritieme veiligheid voor het civiele scheepvaartverkeer bij Senegal. De strategische landingsplekken Green en Blue Beach zijn door het very shallow water team van de Duik- en Demontergroep onderzocht. Dit team verkent voorafgaand aan een amfibische landing de strook tussen tien en drie meter waterdiepte. Daarvoor gebruiken ze de Remus, uitgerust met sidescansonar, om zeer gedetailleerde opnamen te maken van de zeebodem. Coördinaten van interessante contacten die de Remus tegenkomt, worden in een ander systeem ingevoerd, de Navigator.

30

Deze neemt een duiker mee onderwater om zo de contacten af te duiken voor verdere inspectie of vernietiging. Kleine obstakels en mijnen ruimen ze op. Grotere obstakels markeren ze. Het VSWteam zorgt zo voor een veilige kustlijn waar de landingsvaartuigen snel hun troepen of voertuigen op kunnen lossen.

operationeel

Oefening met positief neveneffect Mariniers van de 21e infanteriecompagnie combineren oefening en realiteit en hebben een mooie bijdrage geleverd aan een groot offerfeest in het dorpje Simal. Het bezoek aan het dorp was onderdeel van een oefening in sociale patrouille voor de compagnie. Tijdens een sociale patrouille proberen infanteristen zoveel mogelijk informatie in te winnen over de lokale omstandigheden. Daarbij maken ze contact met de bevolking en leggen ze het doel van hun bezoek uit. In dit geval keken de mariniers direct welke behoeften er in het dorp waren. Een gevoelige taak, legt opvolgend compagniescommandant, kapitein der mariniers Mark Haasdijk uit: “De mensen hier zijn niet ondervoed en trots op dat ze het kunnen redden met wat ze hebben. Als we zomaar voedsel gaan doneren, kan dat heel verkeerd vallen. Voor dit soort dingen moet je dus gevoel hebben.” Een

De logistieke keten Hr.Ms. Johan de Witt lag op 5 november ‘koud’ afgemeerd in Dakar toen de mannen en vrouwen van het Combat Service Support (CSS) begonnen aan de offload van de 51 trucks en aanhangers. Snelheid was geboden want twee dagen later werden de eerste troepen op de nieuw te bouwen CSS-locatie op een kleine acht uur rijden van Dakar verwacht. De commandant van het CSS, majoor der mariniers Fred van den Brink, weet met een 76-koppig team in 48 uur een bataljonsverzorgingsgebied op te bouwen. Met tachtig tienpersoons tenten, een mobiele veldkeuken, een workshop, een role-1 hospitaal, mobiele douches en een internetcafé blijkt het CSS in staat om per dag 540 man op te vangen en te verzorgen. Dat dit nogal wat voeten in de aarde heeft, blijkt uit de broodnodige ondersteuning vanaf Hr.Ms. Johan de Witt. Tijdens Emerald Move fungeert het schip als ‘seabase’, een drijvende basis op zee, wat de logistieke onafhankelijkheid van de Task Force en de expeditionaire capaciteiten van de Koninklijke Marine nog maar eens benadrukt. Het LPD levert per dag 9000 liter water en 500 broden aan het CSS. “Door de warme omstandigheden verbruikt één persoon per dag ongeveer 10 liter drink-

van de gebreken bleek te liggen bij schrijfspullen voor het schooltje. “We hebben op de lokale markt schriften gekocht voor de hoogste klassen en die gegeven aan het schooltje”, zegt eerste luitenant der mariniers Nederlof. Het eten dat de compagnie ter beschikking stelde, hebben de mariniers afgeleverd op een centraal punt, zodat de dorpsoudsten het tijdens het offerfeest kunnen uitdelen aan de allerarmsten in het dorp. Het medische team heeft ongeveer veertig mensen behandeld. Marinier 1 algemeen Pieter Lagendijk: “We doen wat we kunnen, maar tijdens dit korte bezoek zijn moeilijke medische dingen niet op te lossen. We willen ook geen valse hoop schenken, maar we doen wat we kunnen.” Het medische team kwam een paar ernstige gevallen tegen, maar het gros van de patiënten leed vooral aan hoofdpijn en andere klachten die direct verband hiel-

den met te weinig drinken. “De dokter en verpleegsters van het ziekenhuisje hier zijn erg blij met onze komst. Ze hebben de kennis wel, maar het ontbreekt ze gewoon aan geld en middelen”, vertelt Lagendijk verder. “Wij nemen in elk geval niets mee terug, alles wat we hiernaartoe hebben meegenomen, gaat naar dat ziekenhuis.”

water,” weet Van den Brink, “en dan heb ik het nog niet over de 5000 liter voor het wassen en douchen.” Een snelle rekensom levert dus een verbruik van 10.000 liter water per dag op. De marine beschikt nog over de mobiele veldkeukens. “Waar anderen met voorverpakte maaltijden werken, koken wij nog in een veldkeuken”, vertelt chef logistieke dienst sergeant-majoor Mike Klazema, “Vooral de ‘gasten’ zijn erg enthousiast over de kwaliteit van de verse maaltijden, als je kijkt naar alle positieve reacties die wij dagelijks krijgen.” Zodra militairen ‘de poort’ van het CSS uit gaan voor een patrouille krijgen zij de 24uurs rantsoenen mee. Niet alleen militairen verbruiken veel brandstof. Ook de voertuigen lusten wel het spreekwoordelijke slokje. Zo wordt er per dag 6000 liter

diesel verbruikt. Dit blijkt een complexe uitdaging, vooral doordat verschillende voertuigen verschillende soorten brandstof gebruiken. Op 20 november begon een nieuwe fase in de oefening. Het CSS moest op een andere plek, 30 kilometer verderop, worden opgebouwd om de logistieke lijnen tussen Hr.Ms. Johan de Witt, het CSS en de militairen in het veld kleiner te maken. Binnen 48 uur is het kamp bij Yayem afgebroken en even verderop weer opgebouwd. Een knap staaltje logistiek vernuft. Na twee verschillende kampementen te hebben opgezet, pakt het CSS van het Korps Mariniers op 28 november voor de laatste keer in. In 24 uur moeten zij het laatste deel van het kamp afbreken, transporteren naar Dakar en vervolgens aan boord van Hr.Ms. Johan de Witt laden.

31


S P ort

Fysieke Training en Sport

FT&S creëert bewegingscultuur Het aanbreken van een nieuw jaar gaat doorgaans gepaard met het een hoop goede voornemens. Niet verrassend wileen groot aantal mensen het komende jaar gezonder eten en meer sporten. Bestaat er beter moment om de schijnwerper op de staf Fysieke Training en Sport te zetten dan in de eerste Alle Hens na de jaarwisseling? Tekst: Maartje van der Maas | Foto: Archief

“Kort samengevat is de S uit OS&O verplaatst en ondergebracht bij de staf FT&S”, vertelt hoofd stafbureau Fysieke Training en Sport, kapitein der mariniers Eef van Alphen. Een conclusie die klinkt als een klok maar iets meer uitleg nodig heeft en dat beseft de staf goed. Scheppen van meer duidelijkheid en bereikbaarheid van het bureau is één van de goede voornemens die zij voor 2011 hebben. Waar ook ter wereld

“De afgelopen jaren is het vakgebied FT&S binnen het CZSK herwaardeerd”, vervolgt van Alphen. “Als we de term splitsen, richt Fysieke Training zich op de basis en taakspecifieke fitheid terwijl de Sporttak zich concentreert op breedtesport, militaire wedstrijdsport en Defensie topsport. Het doel is echter hetzelfde gebleven, namelijk de operationele inzetbaarheid van de militair. ” Een grote verscheidenheid aan werkzaamheden vloeit hieruit voort. De sportaccommodatie aan boord van het Joint Support Ship, de introductie van trendsporten zoals spinning of zumba, vervanging van apparatuur of omscholing en bijscholing van sportinstructeurs. “We pakken het steeds professioneler aan binnen de marine, waardoor we defensiebreed ook meer inspraak krijgen.” De belangrijkste oorzaken hiervan zijn de ervaringen in uitzendingen. Iedere CZSK-militair is overal ter wereld uitzendbaar en daar is een bepaald niveau van fysieke gesteldheid bij benodigd. Vanuit deze gedachte wil de CDS ook de Defensie Conditie Proef invoeren, wat een belangrijke versneller is geweest voor de herwaardering van FT&S en het uitwerken van het sportbeleid binnen het CZSK. Alle Hens | Januari 2011

Sportcultuur

De senior medewerker FT&S, majoor der mariniers Erwin Dingenouts, is verantwoordelijk voor dit beleid en is vertegenwoordiger in de Defensie sportraad. “We willen een bewegingscultuur creëren in de organisatie. Medewerkers moeten ermee in aanraking komen, het leuk gaan vinden en uiteindelijk uit zichzelf gaan sporten. Een militair moet fysiek fit zijn en dat willen wij zoveel mogelijk stimuleren en faciliteren.” Zijn stafelement, onder leiding van Van Alphen zorgt hiervoor. “Ondanks dat de sportbureau’s onder de facilitaire steunpunten vallen, ligt de functionele aansturing bij de FT&S-staf. Zo geven we uitvoering aan het opgestelde beleid. Er is directere aansturing naar de sportscholen zodat er uniformiteit ontstaat binnen de organisatie. Daarnaast vormt de staf 32

een vraagbaak en kunnen ze bij ons terecht voor de ondersteuning van de sportstimulering.” De organisatie ondersteunt de medewerker met kwalitatief goede faciliteiten, professionele FT&S-instructeurs en een beleid dat erop gericht is sport te stimuleren. Zij stellen alles in het werk om u aan uw goede voornemens te houden. De website van FT&S is te bereiken via http://intranet.mindef.nl/km/service/ sport/index.aspx. Hierop is de documentatie van het sportbeleid binnen het CZSK terug te vinden. Daarnaast is de sportkalender gepubliceerd en vind u het organigram van de staf terug.

LOGBOEK

Activiteiten OPZ Het activiteitencomité van bureau operationele personeelszorg organiseert in 2011 een aantal activiteiten voor kinderen van militairen of burgermedewerkers van het CZSK.

Zaterdag 24 september

Kindermiddag Leeftijd: vanaf 2 jaar t/m groep 5 Locatie: De Witte Raaf te Den Helder

Zaterdag 26 november Woensdag 20 april

Sinterklaasfeest

Vossenjacht/Paaseieren zoeken

Leeftijd: vanaf groep 1 t/m groep 6 Locatie: De Witte Raaf te Den Helder

Leeftijd: vanaf 2 jaar t/m groep 6 Locatie: Quelderduin te Den Helder

Zaterdag 18 juni

Sport- en Speldag Leeftijd: vanaf 2 jaar t/m groep 8 (Sportgedeelte vanaf groep 3) Locatie: attractiepark “De Goudvis” te Sint Maartenszee

U kunt uw kinderen aanmelden voor de activiteiten met vermelding van naam activiteit, naam kind, adres, geslacht, leeftijd, school/groep en werknemer ID van vader of moeder. De aanmelding kunt u sturen naar en wel door onderstaande gegevens per activiteit door te geven.

Bureau Operationele Personele Zorg Antwoordnummer 300 (een postzegel is niet nodig) 1780 VB Den Helder Of via email [email protected]

53e internationale militaire bedevaart De Rooms-Katholieke Geestelijke Verzorging, in samenwerking met de Stichting Militaire Lourdes Bedevaart, organiseert van 18 tot 24 mei de militaire bedevaart naar Lourdes 2011. Met als thema ‘Verenigd door één Vader en eenzelfde gebed’, ontmoeten militairen uit tientallen landen elkaar in een ambiance van bezinning en gebed, gelardeerd met lichtere momenten van gezelligheid en kameraadschap. Internationale grootse vieringen worden afgewisseld met intiemere bijeenkomsten op nationaal niveau. Alle (post)actieve militairen en burgermedewerkers van Defensie tot en

met 75 jaar zijn welkom om deel te nemen. Zij mogen elk een introducé of begeleider meenemen. In principe dient iedere deelnemer in staat te zijn om met een bus te reizen. We zetten dagbussen in en een nachtbus. Mocht u daartoe niet in staat zijn, bijvoorbeeld vanwege afhankelijkheid van een rolstoel, dan kunnen we met u kijken of er een vliegtuigstoel voor u beschikbaar is. Het bestuur laat zich in dat geval adviseren door een arts. Hetzelfde geldt voor de leeftijdsbeperking. Bent u ouder dan 75 jaar, dan bekijkt een arts met u de mogelijkheden. De reis kan ook

Generaal ontvangt dilemmakaartspel CZSK "Een kroeguitbater geeft jou en je maten biertjes weg in de hoop dat jullie hem willen helpen bij vervelende klanten. Neem je die aan?" vat PC-ZSK, GENMAJMARNS Ton van Ede een willekeurige kaart samen die hij uit het nieuwe 'spel' van de Centrale Adviseur Integriteit Defensie, LTZSD 1 Frank Spruit pakt. Het kaartspel is gelanceerd om integriteitzaken op de werkvloer meer bespreekbaar te maken. De kaarten geven kort een dilemma weer, die de medewerkers in gesprek moet laten komen over allerlei ethische kwesties.

per motor gemaakt worden met een speciaal aan- en terugreisprogramma. Voor alle bedevaartgangers worden eenvoudige, maar goed verzorgde hotels gereserveerd op basis van volpension. De prijzen voor de busreizen zijn berekend op basis van een mogelijke onderintekening, waardoor de kosten per persoon hoger worden. Het kan zijn dat u geld terugkrijgt wanneer een gunstigere bezetting van busstoelen plaatsvindt. De kosten bedragen maximaal € 573,- voor de dagbus, maximaal € 510,- voor de nachtbus en € 324,- voor vliegtuigpassagiers. De motorbedevaart kost € 444,- exclusief de brandstofkosten en de maaltijden onderweg. Aanmelden bij het Bureau Hoofdkrijgsmachtaalmoezenier, telefoon 070-3166272 of per email: [email protected]. Informatie op de website: www.militairebedevaart.nl. De inschrijving moet voor 1 maart binnen zijn en uw deelname wordt definitief bij betaling van de volledige reissom voor 15 april 2011.

Rectificatie In het artikel over de ANOST van Hr.Ms. Rotterdam is een van de koks, matroos 1 Brigitte van Slooten, ten onrechte omgedoopt tot Brigitte Van Dam. 33


LOGBOEK

KiKa-marathon In november 2011 wil KiKa, stichting Kinderen Kankervrij, tijdens de marathon van New York met 200 lopers een minimaal bedrag van 1 miljoen euro ophalen voor het nieuwe Nationaal Kinder Oncologisch Centrum (NKOC) te Amsterdam. KPLODOPS Johan van Hijum en KPLODOPS Daniël van Uitert zijn beide werkzaam als instructeur op de OPSCHOOL en dragen KiKa een warm hart toe. Zij willen graag deel uitmaken van deze groep en de marathon gaan lopen. Om hier-

aan te voldoen moeten zij per persoon een minimum bedrag van € 5000 inzamelen. Dit is nodig om enerzijds de reis- en verblijfskosten te dekken, anderzijds om een bedrag aan KiKa te doneren. Dit laatste is natuurlijk de hoofdzaak voor hen. Hiervoor hebben de korporaals sponsors nodig en verzoeken de steun van het personeel van het CZSK. U kunt de heren sponsoren via www.runforkika.nl. Op deze site is ook hun voortgang te controleren.

03 | 01

C-ZSK bezoekt Hr.Ms. De Ruyter Tijdens de eerste dagen van het nieuwe jaar bracht C-ZSK een bezoek aan Hr.Ms. De Ruyter, die momenteel wordt ingezet in de wateren rondom Somalië tegen piraten in de NAVO-operatie Ocean Shield. Tijdens de jaar-

wisseling was er tijd voor een korte tussenstop in de haven van Muscat. Direct na aankomst sprak de admiraal de bemanning toe tijdens een alle hens op het helikopterdek. Daarbij blikte hij kort terug op de afgelopen anti-piraterijpatrouille en keek hij vooruit naar de rest van de missie van de De Ruyter en het aankomende jaar 2011. “De aangekondigde bezuinigingen zullen niet ongemerkt aan Defensie voorbij gaan. Maar jullie inzet tegen piraterij zorgt ervoor dat de Koninklijke Marine als relevante brenger van

10 | 12 | 2010

Stijlvol verjaardag vieren Het Special Forces-team van het Korps Mariniers en de vliegdekofficier aan boord van Hr.Ms. De Ruyter vierden de 345e verjaardag van het Korps Mariniers op bijzondere wijze. Met een diner in stijl, aangeboden door de commandant en bijgewoond door de commandant van het NAVO-eskader commandeur Michiel Hijmans, herdachten zij het ontstaan van het Korps. Alle Hens | Januari 2011

34

veiligheid op en vanuit zee zichtbaar is in de Nederlandse huiskamers.” Na afloop liet de admiraal zich in het bijzijn van krijgsmachtadjudant Marinus Dunnewind en krijgsmachtdeeladjudant Walter Kers bijpraten door delegaties van de bemanning. Borsboom maakte een rondgang door het schip, waarbij hij met bemanningsleden en de geëmbarkeerde special forces van het Korps Mariniers sprak. Aansluitend volgde een lunch met als gasten onder anderen de Ambassadeur, dhr. Stefan van Wersch, en de aan boord geëmbarkeerde commandant van het NAVO-eskader, commandeur Michiel Hijmans. Tijdens de rest van zijn bezoek aan Oman had de C-ZSK ook nog een onderhoud met zijn Omaanse collega, schout-bij-nacht Abdullah Bin Khamis Al Raísi.

LOGBOEK

17 | 12 | 2010

De Zeeleeuw thuis Hr. Ms. Zeeleeuw is weer teruggekeerd in thuishaven Den Helder. De onderzeeboot nam drie maanden deel aan de antipiraterijmissie Ocean Shield in de wateren rond Somalië. C-ZSK onderscheidde de 58-koppige bemanning met de Herinneringsmedaille Vredesoperaties. De Zeeleeuw was van grote toegevoegde waarde voor de missie die opereert onder NAVO-vlag. Samen met andere maritieme eenheden bracht ze activiteiten rond piratenkampen en gekaapte schepen in kaart op basis waarvan gewaarschuwde schepen uit EU- en NAVO-verband piratengroepen konden onderscheppen. Met de vergaarde inlichtingen was het ook mogelijk de koopvaardijschepen veilig door het gebied te leiden. 15 | 12 | 2010

9 | 12 | 2010

Drie voertuigen rijker Kerstboomceremonie Traditioneel wordt elk jaar een kerstboom in de ra van een marineschip gehesen onder toeziend oog van het Groningen Comité. Zo ook dit jaar, aan boord van Hr. Ms. De Zeven Provinciën. De traditie is in 1958 begonnen toen Hr. Ms. Groningen door het Groningen Comité is geadopteerd. Bij de uitdienststelling van Hr. Ms. Groningen is dit overgenomen door Hr. Ms. Kortenaer, omdat Egbert Kortenaer uit Groningen afkomstig was. Sinds 2003 wordt deze traditie in stand gehouden door Hr. Ms. De Zeven Provinciën, omdat Groningen één van de zeven provinciën van de Republiek der Zeven Provinciën was. De kerstboom wordt gevoerd als schepen voornemens waren om voor Kerst in Groningen terug te zijn. Dit was een teken voor andere schepen dat zij hun post voor thuis konden meegeven. In navolging hiervan is op Hr. Ms. De Zeven Provinciën een kerstboom in stuurboordsra gehesen.

Met de sleuteloverdracht van Paul Mechele van Irisbus, via Jeffrey Sie van de DMO aan KLTZ Adriaan Leeuw, kreeg het CZSK er drie 23-persoons Iveco/Iris bussen bij. Zij vullen het gat tussen de vier, vorig jaar geleverde, Volvo-bussen en de negen persoonsbusjes. De comfortabele zeswielers zijn nu nog marineblauw maar zullen in het voorjaar van 2011 bestickerd worden. Paul Mechele gaf in zijn dankwoord aan dat hij zeer tevreden was over het inkoopproces: “Zelden waren eisen en aanbestedingsprocedure zo helder en klaar opgesteld”. Hierna maakte de bus een geslaagde proefronde over het Nieuwe Haven-terrein.

35


lo g boek

7 | 12 | 2010

Geld voor de Meerpaal De kinderen en leraren van basisschool ‘De Meerpaal’ hebben van de bemanning van Hr.Ms. De Zeven Provinciën een cheque van € 12.225,00 ontvangen. Zij trotseerden kou en mist om een bezoek te brengen aan het LCF. De kinderen van de speciale school voor zeer moeilijk lerende kinderen kregen een rondleiding aan boord en een rondvaart door de haven. Aansluitend mochten zij pannenkoeken bakken in het kombuis. De Helderse school heeft door de vele bezuinigingen geen middelen meer om schoolreisjes en andere activiteiten voor de kinderen te organiseren. Zelfs praktijkles, zoals het leren koken, wordt steeds moeilijker uitvoerbaar. Tijdens de afgelopen reis heeft bemanning verschillende inzamelingsacties gehouden en dit grote bedrag bijeen gebracht. 9 | 12 | 2010

Erkenning voor dienstslachtoffers en postactieven met pas Hoofddirecteur Personeel luitenant-generaal Hans Leijh heeft in het Evenementencentrum Casino in Soesterberg samen met de directeuren personeel van de verschillende defensieonderdelen de eerste passen aan

dienstslachtoffers en postactieven uitgereikt. “Met het uitreiken van de pas voor dienstslachtoffers en postactieven geven wij blijk van het respect en waardering voor de collega's die van enorme waarde zijn ge-

8 | 12 | 2010

Veilige bedrijfsvoering De Duik- en Demonteergroep heeft van de stichting DnV International Managing Risk het certificaat International Safety Rating System 7 gekregen. Hiermee is de DDG de eerste operationele defensie-eenheid die het certificaat ISRS7 in ontvangst mag nemen. Dit is een wereldwijd toonaangevend ratingsysteem voor het meten, verbeteren en zichtbaar ma-


ken van veiligheids-, milieu- en bedrijfsprestaties. Het systeem garandeert en verbetert de veiligheid van de bedrijfsprocessen en omvat onder andere ISO 9001 certificering. Met dit certificaat bevindt de DDG zich in de hoogste regionen op het gebied van een goede en veilige bedrijfsvoering.

36

weest voor onze organisatie. Met behulp van deze pas behouden zij de band met de organisatie waar zij jarenlang deel van uitmaakten”, aldus Leijh. De dienstslachtofferpas wordt aangeboden aan werknemers die tijdens de dienst gehandicapt zijn geraakt. De postactievenpas is bedoeld voor burger- en militaire werknemers van wie de actieve dienst is beëindigd door (functioneel) leeftijdontslag, pensioen of na een dienstverband van minimaal 12 jaar. Hiermee wordt ook uiting gegeven aan de wens van de Tweede Kamer en de vakbonden. De passen geven toegang tot algemene ruimtes op defensielocaties zoals de mess, sportaccommodatie en de bedrijfskantines. Anders dan een defensiepas is de pas geen toegangspas. Om toegang te krijgen tot het defensieterrein is een geldig legitimatiebewijs nog steeds verplicht. Beide passen zijn in het Engels zodat de pas ook in het buitenland kan worden gebruikt. Naast herkenbaarheid en erkenning biedt de pas een abonnement naar keuze aan voor een tijdschriften van een defensieonderdeel en een reductie op de voordelenpas die korting geeft op meer dan 10.000 producten en diensten. Voor meer informatie: [email protected], telefoonnr.: 0223-654844

lo g boek

4/5 | 12 | 2010

Raadskamer in missiegebied Na het nachtelijk aanhouden van een superskiff, nam Hr.Ms. Amsterdam een groep piraten aan boord. Vijf van hen werden verdacht van de kaping van het Zuid-Afrikaanse zeilschip Choizil, dat een aantal weken eerder was gekaapt tijdens haar reis van Tanzania naar Zuid-Afrika. Om de strafvervolging tegen deze piraten zorgvuldig te laten verlopen, moesten de verdachten voorgeleid te worden aan de rechter in aanwezigheid van de officier

van justitie en een advocaat. Aangezien dat op afstand vanuit Nederland niet mogelijk is, besloot de Raadskamer af te reizen naar de bevoorrader. De voorgeleiding heeft aan boord van Hr. Ms. Amsterdam op volle zee plaatsgevonden en op basis van deze zitting hebben de rechters besloten dat de verdachten naar Nederland moesten worden overgebracht voor verdere vervolging. Een unieke stap in de Nederlandse rechtsgang en voor Defensie,

nog niet eerder werd een rechtszitting aan boord van een marineschip gehouden. 18 | 03 | 2010

1/2 | 12 | 2010

korpsconcerten Marinierskapel

Sinte Barbara

De Korpsconcerten van de Marinierskapel der Koninklijke Marine in concertgebouw De Doelen in Rotterdam waren dit jaar geheel gewijd aan het 345-jarig bestaan van het Korps Mariniers en het 65-jarig bestaan van de Marinierskapel. Gastheer BRIGGENMARNS Verkerk ontving zijn gasten in de grote zaal van De Doelen, waar een replica van het Oostplein Mariniersmonument, geflankeerd door het Korpsvaandel en de nationale vlag prominent in het zicht waren ge-

Traditiegetrouw vieren de actief dienende zeeofficieren met aantekening ARTO of OVART, KMR-officieren afkomstig uit de dienstvakken, geschutsmaker, vuurleidingskonstabel, geschutskonstabel en andere marinelieden met artilleristische betrokkenheid eind november, begin december de naamdag ( 4 december) van de patrones van de artilleristen: Sinte Barbara. Gezien de barre weersomstandigheden op vrijdag 3 december jl. is op die dag de viering uitgesteld tot 18 maart. Gedetailleerde informatie over de viering volgt in de uitnodigingsbrief en wordt eveneens gepubliceerd op de website: www.sintebarbara.com Voor meer informatie: LTZ1 Stephan Glaser (secretaris) / LTZ1 ir. Ronald de Groot (penningmeester).

plaatst. Op het concertprogramma stonden muzikale hoogtepunten uit de rijke geschiedenis van de kapel. In opdracht van de C-ZSK had de Nederlandse componist Eric Swiggers voor het 65-jarig jubileum van de Marinierskapel een nieuwe concertmars geschreven. Vice-admiraal Borsboom overhandigde de muziekpapieren aan dirigent Harm Cnossen, waarom het met overtuiging werd uitgevoerd.

27 | 11 | 2010

Hartverwarmende Missie Max Een kleine tweeduizend ‘thuisfronters’ zijn in de Jaarbeurs Utrecht samengekomen voor Missie Max. Met een muzikaal programma stak Omroep MAX voor het derde achtereenvolgende jaar het uitgezonden defensiepersoneel èn hun relaties een hart onder de riem. Diverse artiesten, van Nick & Simon en ‘Popstar’ Wesley Klein tot Gordon, verzorgden een bijzondere dag voor het thuisfront van de militairen op missie in Bosnië, Soma-

lië en Afghanistan. Onbetwist hoogtepunt voor de partners, kinderen, ouders en vrienden zijn de beeldverbindingen met de missiegebieden. Sarajevo en Banja Luka, Hr.Ms. De Ruyter en Kandahar verschenen om beurten op het videoscherm om groeten in ontvangst te nemen. “Leuk dat ze zoiets doen voor het thuisfront”, oordeelt Peter van der Laan. Zijn zwager, sergeant Angelo, is met de Amsterdam op missie. “Ik zag wel dat de uitgezonden militairen de beeldverbinding wel heel erg waardeerden. Dit is ook een steuntje in de rug voor de mensen daar. Een simpele groet is al genoeg.” Ook voor Britt is Missie Max geslaagd. Haar vriend, korporaal Jeroen, is net met de De Ruyter vertrokken voor de antipiraterijmissie bij Somalië. “Iedereen hier heeft een relatie die ergens ver weg is op missie. Dat schept toch een soort verbondenheid. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje.” De uitzending van Missie MAX is op Eerste Kerstdag op televisie geweest. 37


lo g boek

Uit de West

14 | 12 | 2010

3 | 12 | 2010

Jacht op boa’s

Een gulle donatie Marinebasis Parera heeft NAF 6500 gedoneerd aan Stichting Klassiek Curaçao. De donatie kwam tot stand na een inzameling onder de officierengemeenschap. Deze inzameling vond plaats tijdens het jaarlijks terugkerende Caraibisch Assaut dat dit jaar bij hoge uitzondering plaatsvond op het terras van het Paleis van de Gouverneur. In samenspraak met mevrouw Goedgedrag is er gekozen om het ingezamelde geld te doneren aan Stichting Klassiek Curaçao. “Een genereuze bijdrage”, reageerde Nicolaj Moller, een van de leden van de stichting, die in 2009 op initiatief van Gouverneur Frits Goedgedrag is opgericht. Het geld wordt goed besteed. “Het zal benut worden de kinderen van Curaçao kennis te laten maken met klassieke muziek en het bespe-

len van de viool in het bijzonder”, aldus Moller, die naast de marinecheque ook een donatie van het kabinet van de Gouverneur in ontvangst mocht nemen. De kinderen van de stichting FOSHK (Fundashon Orkesta Sinfoniko Hubenil Korsou) worden gedurende een jaar in de gelegenheid gesteld om viool te spelen en krijgen les in algemene muzikale vorming.

9 | 12 | 2010

Schoolborden voor Bonaire Hr.Ms Pelikaan heeft zeven schoolborden afgeleverd bij haar naamgenoot op Bonaire, basisschool de Pelikaan. Deze school is één van de instellingen die door CZMCARIB is aangewezen als goed doel-project. In dit geval werden de schoolborden beschikbaar gesteld door de Curaçaose Schreuderschool en verzorgde de Pelikaan


het transport tussen beide scholen. In het voorjaar zal de bemanning van het schip tijdens één van de reguliere transportopdrachten naar Bonaire, de school ondersteunen bij het opknappen van het plein en enkele schilderwerkzaamheden verrichten.

38

Het Korps Mariniers en de Arubaanse Militie hebben de regering van Aruba geassisteerd in het Boa Control Program. Twee pelotons van de 32e infanteriecompagnie en een peloton van de Arubaanse Militie zijn op woensdag 1 en donderdag 2 december op diverse plaatsen ingezet om boa’s te vangen. De invasie van de exoot Boa Constrictor vormt een ernstige bedreiging voor de Arubaanse fauna. De Fundacion Parke Nacional Arikok en de Stichting Aruba Birdlife Conservation trokken aan de bel. De Minister van Integratie, Infrastructuur en Milieu erkende dit probleem en stelde na de beslissing van de Ministerraad een Taskforce Boa Constrictor in. Dit houdt in dat er door professionals en vrijwilligers gejaagd wordt op de boa’s. Ze worden gevangen en later door de veterinaire dienst ge-euthaniseerd. De mariniers assisteren de regering in de Boa Task Force met hun inzet bij het vangen van boa’s. Dit kon niet plaatsvinden zonder de juiste voorlichting. De mariniers leerden technieken hoe zij de slangen op de juiste en meest diervriendelijk manier moeten vangen en deze vervolgens afleveren bij de veterinaire dienst. In totaal zijn er gedurende twee ochtenden dertien slagen gevangen door de mariniers. Het weer en het soms onbegaanbare terrein hadden een negatief effect op het signaleren van de boa’s.

lo g boek

Uit de West

8 | 12 | 2010

29 | 11 | 2010

Balkenende bezoekt Suffisant

Eén onderofficiersverblijf op Marinebasis Parera

De oud-premier van Nederland was op persoonlijke titel naar Curaçao afgereisd in verband met diverse afspraken. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om tijdens dit bezoek ook van gedachten te wisselen met C-ZMCARIB. Dat gebeurde op Marinekazerne Suffisant in het bijzijn van diverse militairen uit Curaçao.

Marinebasis Parera kent vanaf maandag 29 november één onderofficiersverblijf. Het korporaalsverblijf heeft haar deuren gesloten. Er is specifiek voor deze datum gekozen omdat toen de rotatie plaatsvond van de CLAS compagnie van CZMCARIB. Alle onderofficieren zijn nu gehuisvest in de onderofficiersaccommodatie en recreëren in één onderofficiersverblijf en eenduidig vastgesteld.

24 | 11 | 2010

Kustwacht sleept boot met pech

25 | 11 | 2010

Ambassadeur Trinidad & Tobago bezoekt Parera

De Kustwacht Caraibisch Gebied heeft een vaartuig met motorpech gered. De Kustwachtcutter Panter werd erop uit gestuurd en bracht het vaartuig in veiligheid. Het bootje, genaamd ‘Claudia’, kreeg motorpech en lag op ongeveer 21 mijl vanuit de kust van Curaçao, ten zuiden van het Spaanse Water. Direct na de eerste melding bij het Reddings- en Coördinatiecentrum, werden twee Superrhibs geactiveerd. Vrij snel hierna werd de actie overgenomen door de Kustwachtcutter Panter. Nadat het boardingteam van de cutter de motorboot had gecontroleerd, werd het vaartuig en de twee opvarenden weer veilig naar de wal gesleept.

2 | 12 | 2010

Kustwacht redt opvarenden

Op de marinebasis werd drs. Lucita Moenir Alam verwelkomd door C-ZMCARIB. Het was de eerste ontmoeting tussen de ambassadeur en de C-ZMCARIB sinds hun ‘aanstelling’ in het Caraibisch gebied. Trinidad & Tobago is de grootste eilandstaat in de Oostelijke eilandketen van het Caraibisch gebied. Als zodanig is het een partner in de internationale drugsbestrijding.

Toen de Kustwacht voor het Caraibisch Gebied de melding binnen kreeg dat een motorvaartuig, de Ludasa, zinkende was ter hoogte van Saba met twee opvarenden aan boord, hebben ze meteen contact genomen met de Reddings- en Coördinatie Center van Guadeloupe, die een helikopter stuurde om de boot op te sporen. De kustwachtcutter Poema werd vanaf Sint Maarten ingezet om een zoekslag te maken. Ook de Dash-8, het patrouillevliegtuig van de kustwacht stond paraat om eventueel te helpen bij de zoekactie. Omstreeks 21.00 uur meldde de Poema dat ze de twee opvarenden in het water hadden gevonden op 11 mijl ten zuiden van St. Maarten. De ‘Ludasa’ was al gezonken. Beide personen werden aan boord genomen en naar het steunpunt van de Kustwacht te Simpson Bay gebracht. Ze verkeren in goede gezondheid.

39


LOGBOEK

WieWatWaar 17 | 12 | 2010

2010 en geldt als één van de belangrijkste mijlpalen in de loopbaan van een officier van de zeedienst. Elk jaar wordt aan het eind van de opleiding één cursist door de staf van de NLBEOPS verkozen tot ‘meest veelbelovende cursist’. Voor het eerst in tien jaar is deze eer te beurt gevallen aan een Duitse officier, Kapitän-Leutnant Sascha Huth. Door zijn uitstekend tactisch inzicht, zijn consistente hoge prestatieniveau en zijn flexibiliteit in drukke omstandigheden is Sascha tijdens de opleiding zeer positief opgevallen.

daille opgespeld voor twaalf jaar trouwe en eerlijke dienst.

16 | 12 | 2010 Namens de Secretaris General Anders Fogh mocht KTZ Maarten Stenvert de NATO Medaille van Verdienste ontvangen. Deze werd uitgereikt door de Directeur van de Internationale Militaire Staf (IMS) van het NATO hoofdkwartier in Brussel. In de bijbehorende oorkonde wordt KTZ Maarten Stenvert onder andere geprezen voor zijn uitstekend leiderschap en zijn exceptionele bijdrage aan het NATO Bondgenootschap. Stenvert is werkzaam in de Divisie Operaties van de IMS als afdelingshoofd Joint Operations and Plans Branch. De NATO Medaille van Verdienste wordt sedert 2003 uitgereikt. Voor de IMS (450 man) is er slechts één medaille per jaar beschikbaar.

17 | 12 | 2010 De Commandocentrale Officier-opleiding duurde van 4 januari tot en met 16 december

In alle vroegte keerde Hr.Ms. Dolfijn na het uitvoeren van een ernstoperatie terug in de haven van Den Helder. Nadat de onderzeeboot de Lange Jaap was gepasseerd embarkeerde C-ZSK. Aan boord kreeg de bemanning de gelegenheid om op informele wijze met C-ZSK van gedachten te wisselen. Gedurende het gesprek met de manschappen heeft C-ZSK vanuit het verblijf de bemanning toegesproken en hen gecomplimenteerd met hun prestaties. Tijdens zijn toespraak kende hij de commandant, LTZ1 Wiebe van Beek, een functioneringsgratificatie toe. Hij kreeg deze erkenning vanuit de bemanning mede vanwege zijn positieve houding, zijn openheid en zijn betrokkenheid naar de bemanning, van hoog tot laag en zijn aanpak om een optimale balans te vinden tussen werken en ontspannen. Ook MATR1 ODOPS Marwin van der Ploeg werd in het zonnetje gezet. Hij ontving in bijzijn van zijn collega's uit handen van C-ZSK een persoonlijke munt, vanwege het feit dat hij een zeer enthousiaste matroos is, die altijd klaar staat om anderen te begeleiden met hun afoefenen. Zijn positieve en pro-actieve werkhouding is een voorbeeld voor iedere matroos. Het feit dat hij verantwoordelijkheid op zich durft te nemen geeft aan dat hij sterk in zijn schoenen staat. Hij is een natuurlijke leider die niet schroomt om in te grijpen waar nodig.

13 | 12 | 2010

SGTLDA Bjorn Reinold kreeg in het bijzijn van zijn vrouw en collega’s de bronzen me-


40

9 | 12 | 2010

KTZ Huub Geilenkirchen heeft zijn functie als directeur CAMS Force Vision overgedragen aan KTZE Harco Slot.

8 | 12 | 2010 Op de Van Braam Houckgeest kazerne in Doorn heeft PC-ZSK generaal-majoor der mariniers Ton Van Ede het Insigne voor Optreden onder Gevechtsomstandigheden, kortweg aangeduid als gevechtinsigne, uit-

LOGBOEK

WieWatWaar

gereikt aan 165 mariniers, een marineman en drie militairen van het CLAS. Deze groep kreeg het insigne met terugwerkende kracht voor hun rol in gevechtssituaties, die zich hebben voorgedaan tijdens diverse ernstmissies in Afghanistan, Irak en voor de kust van Somalië. De groep decorandi kenmerkte zich door een verscheidenheid aan leeftijd, rang en specialisatie. Allen hadden echter gemeen dat zij adequaat en professioneel hebben gehandeld in een situatie waarin hun leven werd bedreigd.

6 | 12 | 2010

voorbeeld aannemen.” Hillen benadrukte verder dat hij grote bewondering heeft voor alle vrijwilligers binnen Defensie en de mooie projecten waar men zich onbaatzuchtig voor inzet. Ruim dertig jaar zet Adelaar zich al belangeloos in voor de medemens. Eerst in Amsterdam en later voor buurthuis West-End. Dankzij de verschillende socialeen culturele activiteiten fungeert het centrum als bindende factor voor jong en oud. Adelaar was blij verrast met zijn benoeming: “Er zijn zoveel collega’s die goed werk verrichten. Dat mijn project opvalt, is natuurlijk heel bijzonder. ” Een goede besteding voor het geld is er ook. “Vorig jaar is er ingebroken in ons centrum, dus het geld kan ik goed gebruiken voor nieuwe beveiliging en we willen de jeugdactiviteiten verder uitbreiden.”

6 | 12 | 2010 Op verschillende plaatsen in het binnen- en buitenland zijn traditioneel jeneverkruizen uitgedeeld, het ereteken voor langdurige dienst als officier. Dit ereteken, ingesteld door koning Willem II wordt vanaf vijftien jaar dienst als medaille opgespeld waarna er elke vijf jaar een cijferverandering komt. Op marinebasis Parera decoreerde C-ZMCARIB

Vanwege zijn tomeloze inzet voor ‘zijn’ multifunctioneel centrum ‘West-End’ in Den Helder is LTZ2OC Richard Adelaar uitgeroepen tot vrijwilliger van het jaar. Minister Hans Hillen reikte de prijs, een kunstwerk en een cheque van 5.000 euro, een dag voor Nationale Vrijwilligersdag uit. “In onze overgeorganiseerde samenleving is klaarstaan voor elkaar al lang niet meer vanzelfsprekend. Vrijwilligerswerk wordt nog te vaak onderschat. Gelukkig weten we binnen onze krijgsmacht hoe ongelofelijk belangrijk loyaliteit en onderlinge verbondenheid is. Wat dat betreft kan de maatschappij hier een

KLTZ Cornelis van Antwerpen, KLTZA Huibert Baars, KLTZ Willem Groeneveld, MAJMARNS Enrique Sanchez, LTZ1 Frank Oudhuis, LTZA1 Patricia Senders en LTZ1 Walter Verleg. BRIGGENMARNS Dick Swijgman kreeg het teken zelf opgespeld door PC-ZMCARIB. In London reikte Nederlands ambassadeur Pim Waldeck het ereteken uit aan KLTZ Jan Kees van Dalsen, KLTZA Hugo Blom, KLTZA Robert van de Rijdt en LTZA1 Klaartje Schellekens. die in Northwood geplaatst zijn. Ook in Afghanistan werd aandacht besteed aan deze mijlpaal. Zowel MAJMARNS Eric Piwek als MAJMARNS Henk Asma kregen de decoratie uit handen van CContCo. Het jeneverkruis voor de defensie attaché in Ottawa, KLTZ Frits Stam werd afgeleverd door Sinterklaas. Ambassadeur Wim Geerts spelde echter het cijfer dertig op zijn borst.

2 | 12 | 2010 Tijdens een verrassingsbezoek aan de Auto Hobby Club heeft C-ZSK een certificaat en een wapenschild uitgereikt aan Bert Zimmerman. C-ZSK gaf hierbij de volgende uitleg: 'De heer Zimmerman is een fijn (oud)collega en geweldige vrijwiller. Daarom ken ik hem dit certificaat van waardering en mijn wapenschild toe voor zijn langdurige werkzaamheden als vrijwilliger bij de Koninklijke Marine.”

41


LOGBOEK

WieWatWaar 24 | 11 | 2010

19 | 11 | 2010

KLTZ Hans Veerbeek heeft het commando over Hr. Ms. Van Amstel overgenomen van KLTZ Richard Keulen.

In het bijzijn van zijn vrouw en collega’s, kreeg SMJR Hans Fijn op Marinekazerne Suffisant op Curaçao de gouden medaille opgespeld. Hij kreeg deze medaille uitgereikt voor 36 jaar trouwe dienst bij de Koninklijke Marine.

22 | 11 | 2010 Vanwege de 1900e bevoorrading op zee, kreeg positiechef kwartiermeester Richard Zuidema van Hr.Ms. Amsterdam een taart van de commandant en de tuigofficier. De eerste RAS was op 11 april 1995 met Hr.Ms. Willem van der Zaan. Het 1900e schip dat langszij kwam was het fregat HMS Montrose, dat spare parts en post voor Hr.Ms. Amsterdam had meegenomen vanuit Mombassa.

Veteranennieuws 25 | 03

Waarnemers wereldwijd. Alle (ex)-militairen die deel hebben genomen aan waarnemersmissies waar ook ter wereld in elk soort verband, VN, NAVO, EO. Locatie: officierscasino in Soesterberg. Voor aanmelding of meer informatie: www.vredesmachten .nl of [email protected].

7 | 04

Personeel dat eind 2005 heeft deelgenomen aan de Strategic Reserve Force van NATO in Afghanistan en het eerste detachement dat humanitaire hulp heeft verleend in het door een aarbeving getroffen Pakistan. Locatie: evenementencentrum van het Marine Etablissement Amsterdam. De dag wordt voor het grootste deel gevuld met het samenzijn en een presentatie van de huidige situatie in de voormalige operatiegebieden. Belangstellenden voor 15 maart aanmelden op srf.opz.czsk@mindef. nl.

13 | 04

actieve en voormalige militairen van de dienstgroep Logistieke Dienst Goederenbeheerdewerkers die werkzaam zijn geweest bij de toenmalige Marine Inventarisdienst (MID), de Marine Magazijnsdienst (MMD), Bureaus Bevoorrading en Onderhouds/Operationele diensten. Locatie: Witte Raaf op facilitair steunpunt Nieuwe Haven van 10.00 uur tot 16.00 uur. Kosten 7,50 Euro voor indivuele deelname of 12,50 Euro met partner, over te maken op J.H. Dirks, Reünisten Materieelbeheer, bankrekeningnr: 128815167 o.v.v. Reünie 2011. Voor meer informatie: Co Dirks, telnr. 0223-644345; email: [email protected] en Ben Vis; tel: 0223-630816; email: [email protected].

23 | 04

Stichting Reunisten Electromonteurs KM houdt een reunie in het restaurant Kumpulan/ Bronbeek in Arnhem. Ieder die gediend heeft of nog actief militair is als electromonteur of als TDE, wordt uitgenodigd om lid te worden van de stichting. Voor meer informatie: W. van Keeken, 036 – 5329526, elmnt@ kpnmail.nl

Magazijnbeheerders, vliegtuigmaker-magazijnbeheerders, burgermedewerkers, Alle Hens | Januari 2011

42

8 | 05

Oud NGID-personeel van de Navigatie Gevechtsinformatie School (NAVGIS). De reunie vindt plaats vanaf 10.30 uur in restaurant Fore in Julianadorp. Kosten dragen 25 Euro. Aanmelden voor 15 april op [email protected] met vermelding van naam, adresgegevens en telefoonnummer en de periode van dienstbetrekking.

26 | 11

Oud opvarenden van Hr.Ms. Utrecht uit de jaren ’70. De reunie zal plaatsvinden in de Marine Onderofficieren Club, Spoorstraat 56, 1781 JH Den Helder. Kosten zijn € 20,00 per persoon Voor meer informatie www.hrmsutrecht.com.

Oproep aan alle oudopvarenden van Hr.Ms. Woerden ten tijde van de oversteek van Den Helder naar Willemstad van 28 april tot 23 mei 1986. Verzoeke contact op te nemen met Peter Kimenai, 0162319294 en E-mail adres [email protected] .

o

oefenin MUTATIEg S

officieren SMJRWDS C.C.O. Millaard

Dienstverlaters

MARN 3 S.J. Snellebrand

SMJRMARNALG W.K. Roggema

MARN 1 ALG P.M. van den

MARN 3 D. Stalknecht

Bevorderingen

SMJRTDV M.J. Speksnijders

Akerboom

MARN 3 M.S. Stroo

KLTZAR J.C. van der Horst

SGTMARNALG S. Jepkes

MARN 1 VB R. Boomsma

MARN 3 T. van Zon

KLTZSD R.L. Marissen

SGTMARNALG M.H.M.

MATR 1 TDW B.F. du Clou

KLTZ J.B.A. Wessel

Kruidenier

MATR 1 LDV R.H.M. Engelen

LTZ 1 E. van Dijk

SGTODVB J.B. Pieper

MATR 1 BDMTD E.J.van der Helm

LTZ 1 I.K. Mulder

SGTODND R.P.T.A. van der

MATR 1 OD F. Kok

LTZ 2 OC J. Bos

Sangen

MARN 1 ALG P. de Koning

Bevorderingen

LTZ 2 OC W.E. Eppinga

SGTODVB N. Schenk

MARN 1 ALG W. Kuipers

C. van Amesfoort, 11

LTZ 2 OC J.F. de Haan

SGTLDV A. Huizinga

MATR 1 LDA W. Monrooij

J. Scholte, 11

LTZ 2 OC L.M.L.A. Habets

KPLODVB J.J.J. de Bruijn

MATR 1 LDGB J. Scholtens

H.J.W. Hollanders, 9

LTZ 2 OC W.C. Kan

KPLODVB G.A.L Faber

MATR 1 LDV J.A.G. Smits

A.van Andel, 5

KAPTMARNS J.M.A. Parlevliet

KPLODVB W.K. Heerkens

MATR 1 LDA P.A.N. Treep

M. van de Geest, 5

KAPTMARNS M.P. van Westerop

KPLODVB D. Hoek

MARN 1 ALG M. van der Veer

ELNTMARNS R. de Groot

KPLODVB G.H. Kuipers

MATR 1 LDV A.J.R. van de Ven

Dienstverlaters

LTZ 2 W.M. van der Hilst Karrewij

KPLODVB M.J.C. Simons

MARN 1 ALG P.S. Vieberink

R. van Doesburg

onderofficieren LTZ 2 S.G. Struijk

LTZ 2 S.J.F. van der Velden

MATR 2 TD M. Arends

Dienstverlaters

MATR 2 OD J.H.P. Hokke

AOOWDE F. Heinen

MARN 2 ALG M. Leenman

Dienstverlaters

AOOTDV P. Struik

MARN 2 ALG B.H. Veenstra

In memoriam:

KLTZAR R.N. Cinqualbré

SMJRWDW J.N. van Immerseel

MARN 3 M.A. Chentouf

SMJRMARNALG T. de Wit

KLTZ P.F. Goote

SMJRWDW P.A. Miltenburg

MARN 3 W. Dekker

KLTZA J. Kleppe

SMJRLDA P.J. Weerd

MARN 3 ALG S.J.J. Dohmen

KLTZAR H. Pijning

SGTMARNALG R.J. Huijbers

MARN 3 T.B.M. Feitsma

KLTZ J.M. van Zee

SGTBDWKA J.L. Reumer

MARN 3 ALG S.B. van Groningen

LTZAR 1 A.N.J. Borsboom

SGTWDS Z.van der Zee

MARN 3 A.R. Haverhoek

KAPTMARNS M. van Keulen

KPLTDW I. El Rhoul

MARN 3 N. Herlé

manschappen LTZE 2 OC K.G. Loete

KPLMARNALG R.C. Schneiders

MATR 3 TD M. Jongerius

LTZW 3 P.C. Hofman

KPLODVB R. Vink

MARN 3 N.R. Kasto MARN 3 B. Koning

MARN 3 R.F. Lubbers

Bevorderingen

Bevorderingen

MATR 3 WDS J.M.J. Muller

AOOBDSD M.C. van Amsterdam

MATR 1 ODVB M.J. Boer

MARN 3 J. Nieuman

AOOODOPS J. Delfgou

MATR 1 ODVB H.J.M. Bosch

MARN 3 A.J.W. van 't Oever

AOOODOPS F. Loman

MATR 1 ODVB K. Brandwijk

MARN 3 A.R. Oosterkamp

AOOODOPS L.N.L. van Rijn

MATR 1 TD S.W.J.R. Gevers

MARN 3 Y. Oosterwijk

AOOWDE M.M.J. de la Ruelle

MATR 1 WDS J.J. Kroezen

MARN 3 W.A.H.G. van Os

AOOTDE C.M.S. Wormer

MATR 1 ODVB N. Kuijper

MARN 3 F.J. Peeters

SMJRODVB H.M. Govers

MATR 1 ODVB S. Peeters

MARN 3 F.P.G. Posse

SMJRWDW I.B. de Haan

MATR 1 ODVB A.S. Sas

SMJRODVB P.L. Hermans

MATR 1 TD R.P.L. van 't Westende

MARN 3 E.B.A. Sandvoort

SMJRWDS A.M.M.T. Leito

MATR 1 OD M.J.C Wintermans

MARN 3 T. Schouten

burgers MARN 3 M.H.A. Rossel

43


oefenin g


44

Thuis na driedubbele missie. Emerald Move. Alle Hens

Recommend Documents