The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition. Congres Ivoren Kruis Een nieuwe kijk op cariëspreventie. > Pagina 18-19

DENTAL TRIBUNE The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition

december 2011

www.dental-tribune.nl

jaargang 1 | nummer 9

Cursuscentrum CIDE Interview met oprichters Walter van Driel en Michaël Smulders

Congres Ivoren Kruis Een nieuwe kijk op cariëspreventie

Tandartsangst verleden tijd? TU Delft ontwikkelt game voor tandartspatiënten

> Pagina 4-7

> Pagina 18-19

> Pagina 23

“Wortelkanaalbehandeling vriendelijker geworden” VAN DE REDACTIE UTRECHT - Endodontologie vormt

voor zowel gespecialiseerde tandartsen als algemeen practici een uitdaging. Of het nu ligt aan de onzichtbaarheid van het resultaat, het tijdrovende karakter of simpelweg aan de hoge moeilijkheidsgraad: veel practici blijven opzien tegen het uitvoeren van een wortelkanaalbehandeling. Toch heeft de endodontologie de afgelopen decennia niet stilgestaan. “Door de nieuwe materialen en methoden is een wortelkanaalbehandeling tegenwoordig een stuk comfortabeler uit te voeren, zowel voor de tandarts als voor de patiënt,” stelt tandartsendodontoloog Walter van Driel in een uitgebreid vraaggesprek dat hij, samen met Michaël Smulders, had met Dental Tribune. “Het is een veel vriendelijker behandeling geworden. Verder is door de standaardisering van materialen de foutmarge veel kleiner.”

Grote perforatie in de furcatie van een elders behandeld gebitselement.

Berispingen en geldboetes openbaar in BIG-register DEN HAAG - Berispingen en geld-

boetes voor medische professionals worden openbaar in het BIGregister. De Eerste Kamer heeft hiertoe een wetsvoorstel aangenomen. Tuchtrechtelijke waarschuwingen blijven, krachtens de nieuwe wet, niet openbaar. Met het wetsvoorstel wordt tegemoetgekomen aan een breed gedragen roep om meer transparantie in de zorg. Het voorstel van de SP werd in maart van dit jaar door de Tweede Kamer geloodst. In het oorspronkelijke voorstel wilden de socialisten alle tuchtrechtelijke maatregelen die geen gevolgen hebben voor de beroepsuitoefening (berispingen, geldboetes én waarschuwingen) in het BIG-register openbaar maken. De landelijke artsenfederatie KNMG was daar faliekant tegen. “Met de voorgestelde openbaarmaking schiet de patiënt niets op,” schreef de federatie destijds in een brief aan de Tweede Kamer. “Het schept een vertekend beeld over wat goede en minder goede artsen zijn. Een incidente-

le waarschuwing in een specifiek geval zegt namelijk niets over de ‘overall’ kwaliteit van een arts. Patiënten zouden kunnen denken dat een arts zonder waarschuwing een betere arts is dan een gewaarschuwd arts en dat hoeft beslist niet zo te zijn.” De consensus die in het uiteindelijke wetsvoorstel is bereikt – berispingen en geldboetes wel openbaar, waarschuwingen niet – stemt de federatie maar deels tevreden. “De KNMG is geen voorstander van openbaarmaking van berispingen en geldboetes, maar nu dit wel gebeurt, willen wij dat ook een samenvatting van de uitspraak wordt gepubliceerd in het BIG-register, zodat de patiënt meer informatie krijgt. Alleen de aard van het voorval melden is onvoldoende. Dit zegt meestal weinig over de inhoud en reden van het oordeel van de tuchtrechter. Ook wordt daarmee zo veel mogelijk voorkomen dat mensen te snelle conclusies verbinden aan de opgelegde maatregel,” stelt de artsenfederatie. ■

Een belangrijk nieuw element in de wortelkanaalbehandeling is de behandelmicroscoop, die de zo gewenste nauwkeurigheid brengt. Van Driel: “Materialen en instrumenten zijn tegenwoordig zo ver ontwikkeld dat zij de precisie van het blote oog overstijgen. Je hebt daarom een behandelmicroscoop nodig om hun volle potentie te benutten.” Smulders, expert en cursusdocent op het gebied van de behandelmicroscoop, onderschrijft deze mening: “Ik werk nooit meer zonder vergroting.” In het programma van het recentelijk door hen opgerichte cursuscentrum CIDE is het werken met de behandelmicroscoop de rode draad. In deze editie, die voor een belangrijk deel in het teken staat van de endodontologie, vindt u ook een leerzaam excerpt over pijn tijdens de wortelkanaalbehandeling. Hier leest u over de diverse oorzaken van de pijn en over manieren om deze te voorkomen en eventueel weg te nemen. ■

Vrije tarieven: een case-study Nu de mondzorg in Nederland aan de vooravond staat van grote veranderingen, is het interessant eens rond te kijken in een land waar vrije mondzorgtarieven sinds jaar en dag vanzelfsprekend zijn: de Verenigde Staten. Het land met enkele van de beste mondzorgklinieken ter wereld, maar ook het land waar een aanzienlijk deel van de bevolking zich geen tandartsverzekering kan veroorloven. De redactie van Dental Tribune Netherlands Edition ging op onderzoek uit naar de Amerikaanse situatie en werd met zowel nastrevenswaardige elementen als ware schrikbeelden geconfronteerd. Uit de reportage in deze editie (zie pagina 14-15) kunnen we concluderen dat met de invoering van vrije prijzen in elk geval één verworvenheid van de Nederlandse mondzorg streng moet worden bewaakt: toegankelijkheid voor iedereen, jong en oud, rijk en arm, in de stad en op het platteland. ■

TANDHEELKUNDIG CURSUSCENTRUM

HYPERMODERN HANDS - ON INDIVIDUELE AANDACHT

BEKIJK HET VOLLEDIGE CURSUSAANBOD

WWW.CIDE.NL

2

Binnenlands nieuws

Invloed van beugelbehandeling op weefsel onderzocht

dental tribune - netherlands edition

Stijgende kosten drukken tandartsbezoek in 2012

Terecht of niet: de Nederlandse zorgconsument anticipeert nu al op stijgende tandartsrekeningen.

NIJMEGEN - Bij een beugelbehandeling wordt druk op de tand gezet om deze te kunnen verplaatsen. Promovenda Martina von Böhl onderzocht wat er gebeurt in het omliggende weefsel, dat de vezels bevat waarmee

“

Orthodontische tandverplaatsing heeft geen onomkeerbaar effect op pulpaweefsel

”

de tand aan het bot is verankerd. Ook bekeek zij of de pulpa verandert als de tand wordt verplaatst. Het promotieonderzoek behandelt zowel humaan als dierexperimenteel onderzoek. Von Böhl concludeert dat orthodontische tandverplaatsing beïnvloed wordt door hyalinisatie (lokale necrose), maar dat er geen

relatie is met de krachtgrootte. Het optreden van kleine focale hyalinisatiegebieden verklaart mogelijk de individuele verschillen in de mate van tandverplaatsing. Literatuuronderzoek naar een mogelijke relatie tussen grootte van de kracht en afname van de doorbloeding van de pulpa leverde tegenstrijdige resultaten op. Verder concludeert Von Böhl dat orthodontische tandverplaatsing zelf geen onomkeerbaar effect heeft op het pulpaweefsel in jonge en volwassen ratten. Martina von Böhl studeerde Tandheelkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds 2007 heeft zij haar eigen orthodontische praktijk en werkte zij parttime aan haar proefschrift binnen de Vakgroep Orthodontie en Craniofaciale Biologie van het UMC St Radboud. (bron: UMC St. Radboud) ■

Colofon Dental Tribune verschijnt tienmaal per

Aanmelden

jaar en is een uitgave van Albion Press

De doelgroep van Dental Tribune

BV, onder licentie van Dental Tribune

(bestaande uit tandartsen-algemeen-

International

practici, tandartsen-specialisten, mondhygiënisten, orthodontisten, kaak-

Hoofdredacteur/uitgever

chirurgen, tandtechnici, tandprothetici

drs. Ben Adriaanse

en diegenen die werkzaam zijn in de dentale industrie) komt in aanmerking

Redactie

voor een kosteloos abonnement.

drs. Jan Franke

Behoort u tot de doelgroep en ontvangt

drs. Emily van Someren

u het maandblad nog niet? Meld u dan aan via het inschrijfformulier op

Redactieadres

www.albionpress.nl.

Redactie Dental Tribune Postbus 545, 3990 GH Houten

Advertentieverkoop

E-mail: [email protected].

Harry Velthuis, accountmanager.

De Nederlandse editie van Dental

Postbus 545, 3990 GH Houten.

Tribune kent een onafhankelijke redactie

Telefoon: 06-531 55 262.

en richt zich op professionals in de

E-mail: [email protected].

volle breedte van het tandheelkundige

Linda Schriekenberg, medewerker

vakgebied.

mediaorder. Telefoon: 030-63 55 070. Fax: 030-63 55 069. E-mail: [email protected]

© 2011 Albion Press BV. Redactioneel materiaal van Dental Tribune International, Duitsland, dat is vertaald en in dit nummer is opgenomen, is auteursrechtelijk beschermd door Dental Tribune International GmbH. Alle rechten voorbehouden. Gepubliceerd met toestemming van Dental Tribune International GmbH, Holbeinstr 29, 04229 Leipzig, Duitsland. Reproductie op welke manier en in welke taal dan ook, gedeeltelijk of volledig, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Dental Tribune International GmbH, is uitdrukkelijk verboden. Dental Tribune is een handelsmerk van Dental Tribune International GmbH.

december 2011

AMSTERDAM - Een kwart van de Nederlanders verwacht volgend jaar minder vaak naar de arts of tandarts te gaan, als gevolg van stijgende zorgkosten. Dat blijkt uit een enquête in opdracht van RTL Nieuws. Nadat zorgverzekeraar CZ in oktober via een bericht in de Telegraaf al waarschuwde voor stijgende tandartskosten in 2012, blijkt nu dat consumenten deze zorg delen. De enquête van RTL wijst uit dat vooral de fysiotherapeut en tandarts volgend jaar minder worden bezocht. Ruim 61% van de duizend geënquêteerden zegt op de fysiotherapeut te zullen bezuinigen. 52% en 50% verwacht minder vaak naar respectievelijk tandarts en huisarts te gaan. Eenzelfde percentage is voornemens minder langs te gaan bij de psycholoog of andere verleners van psychische zorg.

Uit de enquête blijkt tevens dat veel mensen overwegen een goedkopere verzekering te nemen met minder dekking. Het eigen risico gaat in 2012 met 50 euro omhoog, naar 220 euro. Ook premies voor (aanvullende) verzekeringen gaan omhoog. Een klein deel van de ondervraagden, 4%, zegt de aanvullende verzekering(en) op te gaan zeggen. 5,2% wil zich juist aanvullend verzekeren om de extra kosten op te vangen. De zorgen van consumenten en CZ over de stijgende kosten van mondzorgbehandelingen in 2012 staan overigens haaks op de verwachtingen van minister Schippers van VWS. De minister verwacht dat het loslaten van de standaardvergoedingen een prijsdrukkend effect zal hebben, terwijl de kwaliteit en service omhoog zullen gaan. Hierdoor vermoedt zij dat de consument uiteindelijk de grote winnaar zal worden van de vrije prijsvorming. Naarmate de start van het experiment met de vrije tarieven in de mondzorg nadert, neemt het aantal partijen toe dat publiekelijk verwachtingen uitspreekt. Beroepsvereniging NMT voert al jaren campagne voor het experiment. “Het is niet uit te leggen waarom de overheid de mondzorg, die voor 80% privaat gefinancierd wordt, zo sterk moet reguleren,” liet voorzitter Rob Barnasconi onlangs optekenen in

het tijdschrift Arts en Auto. Tegenover deze uitgesproken voorstander staat bijvoorbeeld de Consumentenbond, die schoorvoetend met het experiment akkoord lijkt te zijn gegaan. Hoewel de waakhond voor consumentenbelangen werkt aan een klantvriendelijke tandartsrekening, betekent dit niet dat de bond vrije prijsvorming in de mondzorg nu

“

Bijna 52% van de geënquêteerden verwacht in 2012 minder vaak naar de tandarts te gaan

”

een goed idee vindt. “Het komt te vroeg. Medio 2012 is er informatie beschikbaar over de kwaliteit van tandartsen en andere professionals in de mondzorg. Pas dan kunnen consumenten ook gaan vergelijken,” vertelde een woordvoerder aan Arts en Auto. De afwachtende en bezorgde houding van consumenten ten opzichte van de ontwikkeling van mondzorgkosten is een nieuwe indicator van de gespannen en onzekere situatie in het vakgebied. Naar verwachting gaat de beïnvloeding van de publieke opinie over het experiment met de vrije tarieven de komende maanden een nieuwe, intensievere fase in. (bronnen: RTL Nieuws, Arts en Auto) ■

NMT relativeert noodzaak tot praktijkwebsite HOUTEN – Brancheorganisatie NMT heeft in de communicatie aan haar leden gewezen op het feit dat een website met een prijslijst in het kader van het experiment met de vrije tarieven weliswaar een voorwaarde is, maar géén wettelijke verplichting. De wet verplicht slechts tot een goed zichtbare prijslijst in de praktijk. Als de praktijk een website heeft, is de praktijkhouder overigens verplicht hier de tarieven op te plaatsen. De boodschap van het NMT leidde tot verontwaardiging bij diverse partijen in de mondzorg. Secretaris Ronald Bos van het Ivoren Kruis reageerde furieus: “Dat het NMT communiceert dat een praktijkwebsite met prijslijst niet prioritair is, is een grof schandaal. De dentale sector loopt jarenlang achter op het gebied van transparantie. Veel praktijken hebben nog geen website. Ik denk niet dat er in Nederland een andere sector is waar dat in 2011 nog kan. Het is wrang dat juist nu de sector met het experiment met de vrije tarieven de kans krijgt in één keer een forse inhaalslag te maken, het NMT de hardheid van deze eis ondermijnt. Daarnaast rijden ze hiermee de medisch-digitale bedrijven die de markt voor praktijkwebsites proberen te ontsluiten, in de wielen.” Eén van die bedrijven is Tri-

plePro, aanbieder van complete praktijkwebsites die aan alle eisen van het ministerie voldoen. Consultant Ellert Boeke, verantwoordelijk voor het dossier mondzorg bij TriplePro: ‘Ik vind dit zeer merkwaardig. Het roept bij mij allerlei vragen op, in de eerste plaats over de transparantie voor de patiënt. Want hoe worden patiënten geacht een af-

“

voor mij. Het tegendeel is namelijk waar: wij communiceren al maandenlang naar tandartsen dat een praktijkwebsite aan te raden is, omdat het één van de voorwaarden voor het slagen van het experiment is.” Maar hoe kan de verwarring dan zijn ontstaan? Van Zuilen: “Feitelijk gezien is het inderdaad zo dat de praktijkwebsite geen wettelijke verplich-

Als grootste brancheorganisatie weet het NMT dat veel leden opzien tegen alle veranderingen die praktijken in korte tijd moeten doorvoeren

gewogen keuze te maken in een concurrerende markt als er geen websites met prijslijsten bestaan? Moeten zij dan met de auto langs een aantal praktijken om binnen de prijzen te vergelijken? Dat is volslagen belachelijk.” De vraag dient zich op waarom de NMT – uitgesproken voorstander van het experiment met de vrije tarieven – tot deze boodschap kwam. De branchevereniging ontwikkelde zelfs een eigen rekenmodel waarmee leden eenvoudig de oude prijzen naar de nieuwe situatie kunnen omzetten. Persvoorlichter Petra van Zuilen van het NMT reageert tegenover Dental Tribune verbaasd: “Deze signalen zijn nieuw

”

ting is. Daar kunnen wij in onze communicatie naar de leden niet omheen. Maar het geheel staat haaks op onze onderliggende boodschap over de noodzaak van een praktijkwebsite.” Ellert Boeke van TriplePro geeft een mogelijke verklaring voor de communicatie van het NMT: “Als grootste brancheorganisatie weet het NMT dat veel leden opzien tegen alle veranderingen die praktijken in korte tijd moeten doorvoeren. Ik neem aan dat zij de druk iets hebben willen verlichten door in dit geval op de letter in plaats van de geest van de wet te wijzen. Maar daarmee bewijzen zij patiënten een slechte dienst.” ■

december 2011

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Groningen start met zijinstroom Tandheelkunde GRONINGEN - Vanaf september 2012 kent het Universitair Medisch Centrum Groningen naast een zij-instroom Geneeskunde ook een zij-instroom voor de opleiding Tandheelkunde. Dit studieprogramma is voor personen die eerst een andere studie of opleiding hebben gevolgd en daarna verder willen met Tandheelkunde. Er zijn voorlopig twaalf plaatsen beschikbaar in dit programma. Om voor een plaats in aanmerking te komen, moeten kandidaten een hbo- of wo-bachelor-diploma op zak hebben en natuur- en scheikunde op vwoniveau hebben gevolgd. Het programma is ontwikkeld omdat de afgelopen jaren is gebleken dat er veel vraag is van bijvoorbeeld stu-

denten Life Sciences of de hbo-opleiding Mondzorgkunde om verder te gaan met een studie Tandheelkunde. Verder biedt dit programma de mogelijkheid het dreigende tekort aan tandartsen in de nabije toekomst te voorkomen. Het zij-instroomprogramma Tandheelkunde bestaat uit een studie van in totaal vier jaar. Eerst volgen de deelnemers een schakelprogramma van een jaar. Hierin worden zij specifiek voorbereid op de theoretische tandheelkundige kennis en op praktische tandheelkundige vaardigheden. Dan volgt het Masterprogramma Tandheelkunde, dat drie jaar duurt en het reguliere curriculum van de studie Tandheelkunde bevat. (Bron: UMCG/RUG) ■

“Stijging premies tandartsverzekeringen verdubbeld” ROTTERDAM - De premies van

tandartsverzekeringen stijgen twee keer zo hard als vorig jaar, zo schrijft het AD op basis van een onderzoek van online verzekeringvergelijker Verzekeringssite. nl. In 2012 stijgen de tandartsverzekeringen met gemiddeld 14%. Ook wie zich niet voor de tandarts verzekert, zal volgend jaar een veel hogere rekening krijgen. Een rondgang langs verzekeraars leert dat de eenvoudigste tandartspolis van VGZ met 8% gaat stijgen. Bij Zilveren Kruis

“ ” In 2012 stijgen de tandartsverzekeringen met gemiddeld 14%

is dat tot 10%; De Amersfoortse laat in sommige polissen een stijging van 15% zien. Eén van de mogelijke aanleidingen voor de stijgende premies is dat tandartsen vanaf 1 januari 2012 zelf mo-

MRA-behandeling door tandartsen vrijgesteld van BTW ROTTERDAM - De Belastingdienst

heeft bevestigd dat een MRA-behandeling door tandartsen en tandtechnici is vrijgesteld van BTW. De Wet op de Omzetbelasting 1968 kent een vrijstelling voor de levering van tandprothesen. Dat is alleen zo als de levering wordt verricht door een tandarts of een tandtechnicus. Het begrip tandprothesen wordt ruim uitgelegd, waardoor ook tandtechnische werken die voor de individuele patiënt op maat worden gemaakt hieronder vallen. Een Mandibulair Repositie Apparaat (MRA), onder andere verstrekt aan patiënten die last hebben van slaapapneu, valt onder deze definitie en de levering hiervan door een tandarts of tandtechnicus is daarom vrijgesteld. ■

gen bepalen welk bedrag ze in rekening brengen voor een controle of een restauratie. Ook signaleren zorgverzekeraars dat er vaker een beroep wordt gedaan op de tandarts. Het volledige premieverschil tussen de basisverzekering van de grootste zorgverzekeraars is volgend jaar 240 euro. Dat bleek onlangs met het bekend worden van de premie van de vijfde grote zorgverzekeraar CZ. De gemiddelde jaarpremie ligt volgend jaar rond 1284 euro. Dat is bijna 30 euro meer dan die van dit jaar, terwijl het kabinet op Prinsjesdag een verhoging van 11 euro voorspelde. De premies voor de aanvullende verzekeringen gaan meer omhoog dan die van de basisverzekering, hoewel niet alle verzekeraars meer vragen. Gemiddeld worden de premies 10% duurder, wat neerkomt op 45 euro, meldt Verzekeringssite.nl. (Bron: Medical Facts) ■

Award voor prof. dr. Van der Velden AMSTERDAM - De William J. Gies Award – ter nagedachtenis aan Arthur Hastings Merritt – is dit jaar uitgereikt aan prof. dr. Ubele van der Velden, emeritus hoogleraar parodontologie en directeur van het postdoctorale parodontologieprogramma van ACTA. Van der Velden is erelid van de Nederlandse en Britse Vereniging voor Parodontologie en ontving in 2009 de titel Officier in de Orde van Oranje Nassau voor zijn verdiensten voor het verbeteren van de parodontale gezondheid in Nederland en Europa. De William J. Gies Award wordt uitgereikt aan wetenschappers die een uitmuntende bijdrage leveren op het gebied van de parodontologie. Van der Velden is de huidige voorzitter van het Postgraduate Education Committee van de European Federation of Periodontology. (Bron: ACTA) ■

3

Ordentall opent grote dentale Philips stoot endodontische tak praktijk in Rotterdam

Discus alweer af

Interieur van de nieuwe praktijk in Rotterdam ROTTERDAM – De Ordentall kli-

niek voor parodontologie en implantologie opende eind oktober officieel de deuren van haar nieuwe locatie aan de Westblaak, in het centrum van Rotterdam. Met deze uitbreiding speelt Ordentall in op de sterk groeiende vraag naar parodontologische en implantologische behandelingen vanuit binnen- én buitenland, zo meldt het bedrijf. Parodontoloog Alvin Ham geeft samen met zijn vrouw leiding aan de kliniek. Hoe verklaart hij de stijgende vraag? “Wij krijgen veel aanvragen voor parodontologische behandelingen uit de VS, omdat ik als één van de weinige specialisten in Nederland ingeschreven sta bij de American Academy of Periodontology," vertelde Ham tegen Dental Tribune. "Amerikanen die tijdelijk of permanent in Nederland verblijven, komen op aanraden van hun arts bij ons voor bijvoorbeeld nazorg. Daarnaast zien wij veel Neder-

“

zich zestien ruime behandel- en operatiekamers die voldoen aan de (toekomstige) veiligheids- en hygiënerichtlijnen. Ook is een CBCT-scanner op de locatie aanwezig. Een deel van de kliniek is ingericht voor de opleiding, coaching en begeleiding van collega-specialisten en medewerkers van tandartspraktijken. Onder de naam Ordentall Institute moet een kennis- en opleidingscentrum ontstaan dat zich bijvoorbeeld richt op 3D-diagnostiek en beeldvormingstechnieken. Het bedrijf werd 22 jaar geleden opgericht en heette destijds Ordentall Rotterdam; de naam was sterk verbonden met vestigingsplaats. Waarom heeft de kliniek in de nieuwe naam de koppeling met standplaats Rotterdam losgelaten? “Wij willen een landelijke uitstraling en moesten dus loskomen van het Rotterdamse,” vertelt Ham. “Ook de termen parodontologie en implantologie

Amerikanen komen op aanraden van hun arts bij ons voor nazorg

landse patiënten die in Frankrijk wonen. Als zij hun familie in Nederland bezoeken, komen ze ook langs onze kliniek.” Op de nieuwe locatie beschikken de bijna 40 medewerkers van Ordentall over meer dan 1500 vierkante meter. Hierin bevinden

”

zijn uit onze naam verdwenen, omdat wij meer bieden dan alleen deze aspecten van de mondzorg. Wij proberen nu, ook door het gebruik van social media, de pers op te zoeken. Dat zou twee jaar geleden onmogelijk zijn geweest.” ■

ANAHEIM, VS - De Amerikaanse fabrikant van endodontische materialen en instrumenten SybronEndo kondigde onlangs aan dat het de endodontische tak van Discus Dental van Philips heeft overgenomen. Dit is opmerkelijk, omdat Philips minder dan een jaar geleden het grote Discus voor – naar verluidt – een forse som overnam en toevoegde aan zijn merk Philips Oral Healthcare. Eerder deze maand verschenen in diverse landelijke media berichten over de zorgwekkende toestand waarin het Nederlandse conglomeraat zich zou bevinden. Philips wordt al jaren geconfronteerd met teruglopende inkomsten uit zijn verlichtings-

“

Het is niet bekend of de overname verband houdt met de tegenvallende resultaten van Philips

Berispingen en geldboetes in BIG-register Had u daar in maart 2002 niet al een boete voor gekregen?

”

en televisieproducten. Oorzaken hiervan zijn de toegenomen concurrentie van grote Zuid-Aziatische spelers als Samsung en een afnemende consumentenvraag. Als reactie op de tegenvallende resultaten richtte Philips zich de afgelopen tijd meer op de productie en verkoop van medische en tandheelkundige apparatuur. De recente overname van Discus Dental werd door analisten als onderdeel van deze strategie gezien. De overname door SybronEndo betreft de gehele productlijn van Discus’ irrigatiesystemen, alle producten in de ‘Smart Endo’-lijn en de betreffende patenten en licenties. Over de hoogte van de overnamesom en de achterliggende redenen van de overeenkomst deden beide bedrijven geen mededelingen. Ook is niet bekend of de overname verband houdt met de tegenvallende resultaten van Philips. ■

4

Interview

dental tribune - netherlands edition

december 2011

“Endodontologie is een precisievak” In gesprek met Walter van Driel en Michaël Smulders, oprichters van CIDE TEKST EN FOTO’S: BEN ADRIAANSE

Tandarts-endodontoloog Walter van Driel en algemeen practicus Michaël Smulders leerden elkaar in 1991 kennen. Vele jaren en veel ervaring in het geven van nascholing verder besloten zij de handen ineen te slaan voor een bijzonder project: het CIDE, een gloednieuw nascholingscentrum dat unieke mogelijkheden biedt voor actieve participatie van deelnemers. Gezien de achtergrond van met name Van Driel is het niet verrassend dat in het cursusprogramma endodontische kwesties vooralsnog de boventoon voeren. Dental Tribune sprak met de twee tandheelkundige ondernemers over hun visie op nascholing én over actuele kwesties binnen het fascinerende terrein van de endodontologie. Jullie hebben beiden veel ervaring in het geven van nascholing. Hoe kwamen jullie tot het oprichten van een eigen centrum? Van Driel: “Onze ervaring in het geven van nascholing heeft ons geleerd dat je pas echt van praktische nascholing kunt spreken als de praktijksituatie wordt bena-

derd én de cursist ook daadwerkelijk iets met zijn handen kan doen. Dat klinkt logisch, maar je komt het bijna nergens tegen. Vaak is de leeromgeving niet ideaal: de nascholing wordt gegeven in een congrescentrum, restaurant of hotel waar dan wel een aantal apparaten wordt aangesloten en instrumentarium aanwezig is, maar het benadert de praktijk bij lange na niet. Bij ons groeide de onvrede toen wij herhaaldelijk dit type cursussen gaven en zagen dat deelnemers een te passieve rol hadden om écht iets op te steken. In Michaël vond ik iemand die vergelijkbare ideeen had als ik en toen we besloten samen iets op te zetten, was CIDE het eindresultaat.” Het aantal aanbieders van geaccrediteerde tandheelkundige nascholingen is nauwelijks meer te overzien. Waarom zou men juist voor CIDE moeten kiezen? Van Driel: “Inderdaad kun je als mondzorgprofessional tegenwoordig elke dag wel een cursus volgen als je dat wilt. Het uitgangspunt van CIDE is dat de praktijksituatie zo goed mogelijk

gesimuleerd wordt, zodat deelnemers in hun dagelijkse praktijk maximaal profijt van de cursus hebben. Onze vaste locatie is een tandartspraktijk, waarin allerlei typen instrumenten voorhanden zijn om uit te proberen. Wij

“ ” De nauwkeurige simulering van praktijksituaties is voor Nederland uniek

oefenen op fantoommodellen of geëxtraheerde gebitselementen, waarbij een zogenaamde ‘ideale situatie’ wordt gecreëerd. Van alle modellen kunnen röntgenfoto’s worden gemaakt, zodat het resultaat direct bekeken en beoordeeld kan worden. “De techniek van de behandelmicroscoop in onze praktijkruimte is gekoppeld aan de cursusruimte boven, waar de cursisten zitten. Vroeger, als een behandeling door de docent werd gedemonstreerd, keek je als cursist over zijn schouder mee.

Dan zag je niets, behalve als je als tandarts assisteerde, maar een tandarts is per definitie een slechte assistent (lacht). Hier kunnen cursisten gewoon boven op een groot scherm zien hoe ik de behandeling uitvoer. Vanaf volgend jaar ga ik op deze manier echte patiënten behandelen. Een patiënt is toch weer anders dan een fantoomhoofd: er gebeuren altijd onverwachte dingen en daar moet je als behandelaar op inspelen. Voor een cursist is het leerzaam om te zien hoe een docent omgaat met die situaties waarin een behandeling tegenzit.” Smulders: “Onze cursisten gaan in kleine groepen aan de slag met concrete praktische behandelvragen. Ik geloof – in alle bescheidenheid – dat de simulering van praktijksituaties die in ons centrum bereikt wordt, in Nederland uniek is. Hierdoor is het niet vreemd dat vooral voor het praktische gedeelte de motivatie enorm is, al kennen onze cursussen ook een leerzaam theoretisch gedeelte. Je ziet dan dat tandheelkunde toch een ‘doevak’ is.”

Is jullie filosofie ook zichtbaar in het contact met de cursisten? Smulders: “Onze cursussen zijn door de kleinschalige opzet intensiever. Tijdens onze trainingen is de sfeer vaak die van een familiebijeenkomst. Aan het begin wil men zich weleens wat afzijdig opstellen, maar al snel zie je dat deelnemers zich bloot durven geven en hun kwetsbare punten op tafel leggen. Dat stelt ons in staat om cursisten te trainen op hun zelf naar voren gebrachte leerpunten. Vroeger was het weleens zo dat je een foto met een tegenvallend behandelresultaat uit schaamte wegstopte. Nu worden deze juist naar voren gebracht om de eigen tekortkomingen te laten zien. Belangrijk daarbij is dat niemand wordt afgerekend op zijn voorkennis, of hij nu al heel ver is, of nog veel te leren heeft.” “Na afloop gaat de cursus in feite door in de ‘cursisten area’ op onze website. Een soort chatroom, waartoe alleen de docent en de deelnemers toegang heb-

“

We moeten cursisten soms van hun behandelunit wegtrekken

”

ben. Cursisten kunnen zo ook nadien nog vragen stellen aan medecursisten, of aan de docent. Van deze mogelijkheid wordt dankbaar gebruik gemaakt.” Ook bij andere aanbieders van tandheelkundige nascholing heb ik praktijkruimtes gezien waarin practica plaatsvinden. Vindt daar geen vergelijkbare training plaats als bij CIDE? Van Driel: “Bij anderen – je doelt misschien op ACTA – gaat het toch iets anders. Daar vinden de practica in grotere groepen plaats: soms wel veertig, vijftig man, terwijl bij ons twaalf het maximum is. Bovendien heeft bij ons elke cursist een eigen behandelunit en behandelmicroscoop. Ik zeg hier niets ten nadele van bijvoorbeeld ACTA: het is goed dat onze trainingen elkaar aanvullen en dat elke tandarts kan kiezen welk type nascholing hij nodig heeft. Wat dat betreft zie ik ons niet als concurrenten. Op een congres in bijvoorbeeld een hotel gaat het meer om het ‘ruiken aan’, academische verdieping zonder dat de grote groep geïnteresseerden het gevoel krijgt de

Walter van Driel (links) en Michaël Smulders.

> lees verder op pagina 6

Hofmeester heeft ‘t!

MEISINGER MEITRAC I-II-III

Hofmeester Dental is al ruim 30 jaar betrouwbaar en vakkundig partner van tandartsen, orthodontisten en mondhygiënistes met een zeer uitgebreid ENDO-assortiment. Deze pagina is een kleine greep uit dit assortiment. Graag nodigen wij u uit op onze website (www.hofmeester.nl) of maken wij een afspraak om u uitgebreid te laten informeren door één van onze specialisten.

Universal Post Remover De Universal Post Remover is de opvolger van de Gonon post remover en is speciaal ontworpen voor het verwijderen van posts (geheel of gebroken) in het kanaal. De kit en onderdelen zijn van roestvrij staal.

Meitrac I: Verwijderen van afgebroken wortelkanaal instrumenten. Meitrac II: Verwijderen van ‘root-filling pins’ en ‘silver points’. Meitrac III: Verwijderen van ‘root-post’ fragmenten uit het wortelkanaal.

Thomas ENDO cart Efficiënte ENDO: ENDO CART 'all in 1' of 'compact' van Thomas - Modulair op te bouwen. - Geschikt voor reciproc en wave one. - Optioneel steriele irrigatie op ultrasoon én hoekstukken. - Geïntegreerd voetpedaal.

Metalift Crown and Bridge Removal System De Metalift Crown and Bridge Removal System (CBRS) is een precisie systeem voor het verwijderen van inlays, onlays, kronen, protheses en bruggen.

B&L Superendo Alpha Starter Kit Draadloos met een betrouwbare, bewezen accu. Met 3 pluggers (06, 08, 10).

B&L Superendo Beta Starter Kit Draadloos backfilling.

VDW Silver Reciproc Endomotor motor concurrent 1

18-8 staal

concurrent 3

concurrent 2

concurrent 4

MANI MANI maakt gebruik van 18-8 roestvrij staal wat tot voor kort lastig was te produceren. Voor 18-8 roestvrij staal is speciaal gekozen omdat het de meeste weerstand biedt tegen roestvorming en het is zeer flexibel.

Hofmeester heeft ‘t

Heeft een grote flexibiliteit dankzij individuele viduele torque en toerental keuze voor alle NiTii systemen, voorprogrammeerde torque en toerentaltalinstellingen voor Mtwo en FlexMaster, automatische contrarotatie, akoestische waarschuwingssignalen, gssignalen, de VDW Silver kan draadloos werken dankzij de batterij en wordt geleverd inclusief hoogwaardig Sirona 6:1 hoekstuk.

Anthonetta Kuijlstraat 111-115, 3066 GS Rotterdam, telefoon 010 - 2863000, fax 010 - 2863009, e-mail [email protected]

www.hofmeester.nl

6

Interview

gepresenteerde methode direct en goed in de vingers te hebben. Bij ons is dat laatste juist het hoofddoel.” Kunnen we CIDE al met al highend-nascholing noemen? Smulders: “Dat denk ik wel. Als je naar de hardware kijkt die er staat, en naar onze benadering met zijn unieke nabootsing van de praktijksituatie, de individuele aandacht voor de cursisten...” Deze kenmerken vertalen zich vast ook naar een high-end-prijs. Van Driel: “Dat is op dit moment niet het geval. De prijzen die wij hanteren zijn vergelijkbaar met die van de belangrijkste andere aanbieders. Als je de richtlijnen bekijkt voor de uurprijzen van onderwijs, dan zitten wij ongeveer in het midden, terwijl wij veel minder deelnemers per cursus hanteren. We zullen op lange termijn misschien duurder moeten worden; wat dat betreft bevinden wij ons nog in de verkenningsfase.” Smulders: “In onze omgeving waren velen sceptisch over het opstarten van een cursuscentrum. We hebben toch besloten om eraan te beginnen en de formule blijkt aan te slaan. Onze contacten in de dentale wereld hebben ons sponsoren opgeleverd die onze visie delen en met ons meedenken, al willen wij met nadruk een onafhankelijk centrum blijven.” Wat voor publiek trekken jullie nascholingen? Smulders: “De deelnemers zijn overwegend algemeen practici, maar wij hebben ook een aantal endodontologen en kaakchirurgen op het CIDE gehad. Het aantal mannelijke en vrouwelijke cursisten is min of meer in evenwicht. Opvallend is dat we veel tandartsen van onder de dertig over de vloer krijgen. Ook voor hen is een ‘praktijkles’ blijkbaar toch, of misschien wel juist, nuttig.” Van Driel: “Tot nu toe zien we dat onze nascholingsvorm gemotiveerde tandartsen trekt, die een

“

dental tribune - netherlands edition

Smulders: “Natuurlijk kun je ook in je eigen praktijk oefenen, bijvoorbeeld op een geëxtraheerd element. Maar dat komt er bijna nooit van. Het is saai en bovendien heb je geen klankbord, niemand om mee te overleggen, terwijl juist dat zo leerzaam is.” Wat vinden jullie van het kennisniveau van de deelnemers aan jullie cursussen? Valt dat mee of tegen? Van Driel: “In het algemeen vind ik dat de cursisten veel weten en kunnen. Bij een breder publiek is het onderliggende verschil vaak aanmerkelijk, wat voor docent en deelnemers storend kan zijn. Hier heb je dat probleem niet. Ik denk dat daarnaast zelfselectie een rol speelt. Het is nu eenmaal ‘veiliger’ om naar een bijeenkomst in de RAI te gaan waar 1100 mensen zitten. Lekker anoniem. Hier kun je je niet verbergen en moet je wel je eigen leerpunten op tafel leggen. Dat kan confronterend zijn, maar is een goede manier om je eigen zwakten eens serieus aan te pakken.” Smulders: “Het valt me telkens op hoe snel ook de niet-gebruikers zich de behandelmicroscoop eigen maken. Na er twintig minuten mee te hebben gewerkt, is het alsof ze nooit anders gedaan hebben. Ook daaruit blijkt dat we goede en leergierige cursisten krijgen.” Het is niet alleen vanuit jullie eigen achtergrond te verklaren dat endodontische kwesties vooralsnog het cursusaanbod van CIDE bepalen. Endodontologie trekt nu eenmaal volle zalen. Waarom is dat? Van Driel: “Endo wordt over het algemeen moeilijk gevonden. Dat heeft met een bepaalde frustratie te maken. Een wortelkanaalbehandeling vraagt speciale aandacht en kost veel tijd. Vergelijk het maar met een routinematige composietrestauratie. Die geeft veel energie, want de behandeling is snel klaar en je kunt de patiënt een mooi resultaat tonen. Een wortelkanaalbehandeling

Het is jammer dat tandartsen op dit moment veel dingen moeten en daardoor minder investeren op basis van bevlogenheid

stap willen zetten in een bepaald deelgebied van hun werk. Vaak hebben ze concrete behandelvragen waarmee ze aan de slag willen; dat is bij ons ook mogelijk door de individuele aandacht. “Je vindt hier niet het type cursist dat vooral komt om de benodigde KRT-punten op te halen. Hier moeten we cursisten soms van hun behandelunit wegtrekken als het pauze is. De dag vliegt werkelijk voorbij. Sommige tandartsen komen vaker naar onze nascholingen, wel drie of vier keer. Vergelijk het met een goede tennisser: die weet weliswaar hoe het spelletje werkt en hoe hij de bal moet slaan, maar hij moet ook blijven trainen, juist op datgene waarin hij zich nog kan verbeteren.”

december 2011

”

kan echt tegenzitten. Stel, je bent er een uur mee bezig geweest en de patiënt blijft maar pijn houden. Daar word je niet vrolijk van.” Smulders: “Als tandarts ervaar je tijdens een wortelkanaalbehandeling minder visuele controle. Je kunt wel meten wat er in het kanaal gebeurt, maar je ziet het vaak niet. Een ander probleem is dat je het resultaat niet met de patiënt kunt delen. Van een zwartwit-röntgenfoto wordt geen patient enthousiast, in tegenstelling tot een mooi geplaatste kroon. Je werkt twee uur aan een wortelkanaalbehandeling en de patiënt kan alleen maar zeggen dat het wel erg lang duurde.” Van Driel: “Uit onderzoek is gebleken dat gebitselementen met een wortelkanaalvulling vaak ge-

Michaël Smulders discussieert met een cursist tijdens een training van CIDE. Een andere cursist kijkt toe. (foto eigendom van CIDE)

associeerd zijn met pathologie rondom de wortel. Meer dan de helft van deze gevallen is terug te voeren op technische mankementen. Dat geeft wel te denken.” De opvatting dat endodontologie lastig is, is blijkbaar gegrond. Zou er meer aandacht voor moeten komen in de opleiding? Smulders: “Toen ik 25 jaar geleden tandheelkunde studeerde, vond ik endodontologie ‘moeilijk’. Ook nu nog hoor ik van pas afgestudeerde tandartsen dat ze liever geen wortelkanaalbehandelingen doen, omdat ze daar geen affiniteit mee hebben. Als ik kijk naar de rust en de overzichtelijkheid waarmee dit onderwerp vandaag de dag door docenten wordt behandeld, dan denk ik: zo zou je het moeten aanleren.” Van Driel: “Hoewel ik daar niet objectief in kan zijn (Van Driel was jarenlang betrokken bij de opleiding tandheelkunde in Amsterdam, red.), is het onderwijs op endogebied in mijn ogen altijd van een prima niveau geweest. Wat tijd en aandacht betreft heeft endodontologie een royaal aandeel in de opleiding.” Hebben de reserves van veel tandartsen ten opzichte van de endodontische behandeling tot gevolg dat zij geneigd zijn deze te mijden, waar deze misschien wel geïndiceerd is? Van Driel: “Ongetwijfeld zal dat voorkomen, al moet je natuurlijk van de integriteit van de tandarts uitgaan. Je kunt tandartsen niet verwijten dat zij soms door een andere bril een diagnose stellen en een behandeling kiezen. Als endodontoloog ben ik bij patiënt A bijvoorbeeld geneigd voor een endodontische herbehandeling te kiezen, terwijl een tandartsimplantoloog een extractie zou adviseren. Het is dan belangrijk dat je een realistische afweging maakt en de verschillende behandelopties aan de patiënt voorlegt. Als endodontoloog zal ik vaker dan een implantoloog beweren dat de eigen wortel ‘het beste implantaat is dat er bestaat’, zoals je weleens hoort. Overigens is voor

beide visies iets te zeggen. “Het dient ook gezegd dat door de nieuwe materialen en methoden een wortelkanaalbehandeling tegenwoordig een stuk comfortabeler uit te voeren is, zowel voor de tandarts als voor de pati-

om bij het eindpunt te komen zijn erg moeilijk, maar tijdens onze cursussen raken deelnemers vaak toch overtuigd dat ze er kunnen komen. Tegenwoordig hebben we ook de beschikking over goede concepten én instrumenten om voor een goede voorbereiding te zorgen.”

“ ”

De toepassing van de behandelmicroscoop is in het cursusaanbod van CIDE de rode draad. Is de toegevoegde waarde van dit hulpmiddel daarvoor groot genoeg? Van Driel: “Jazeker. Materialen en instrumenten zijn tegenwoordig zo ver ontwikkeld dat zij de precisie van het blote oog overstijgen. Je hebt daarom een behandelmicroscoop nodig om hun volle potentie te benutten. In het begin werd er wat lacherig over gedaan, maar net als de röntgenbuis een paar decennia geleden zal ook de behandelmicroscoop in tandartspraktijken gemeengoed worden.” Smulders: “Je ziet het ook met verenigingen die ontstaan op het gebied van ‘microscope dentistry’, of met de term minimaal invasieve tandheelkunde, die veel meer van toepassing is als je een behandelmicroscoop gebruikt. Het is wel iets wat je moet leren; dat doe je niet tijdens de opleiding en je kunt er ook niet direct mee aan de slag. “De behandelmicroscoop levert niet alleen meer precisie, maar is ook op ergonomisch vlak een vooruitgang. Bovendien vind ik het een plezier om ermee te werken, wat ik trouwens van alle tandartsen hoor die de microscoop gebruiken.”

Ik werk nooit meer zonder vergroting

ent. Het is een veel vriendelijker behandeling geworden. Verder is door de standaardisering van de materialen de ruimte voor fouten veel kleiner.” Als cursusdocenten zullen jullie als geen ander zicht hebben op wat er vaak misgaat bij endodontische behandelingen. Kunnen jullie enkele voorbeelden noemen? Van Driel: “Het gaat dan om behandelingen die in de algemene praktijk thuishoren. Allereerst het indiceren, en dan het prepareren, reinigen en vullen van wortelkanalen. De grootste valkuil is onvoldoende voorbereiding. Als in een vroeg stadium fouten worden gemaakt, staat dit het welslagen van de rest van de behandeling enorm in de weg. “Wat bijna altijd voorkomt is lengteverlies. Alle ‘mishaps’, tot het perforeren van wortels aan toe, zijn naar mijn mening op lengteverlies terug te voeren. Het wortelkanaal dient over een bepaalde lengte te worden opengemaakt, om het volledig te kunnen reinigen. Als je dit in een vroeg stadium al verstopt, kunnen allerlei andere fouten ontstaan: het breken van instrumenten, of het strekken van kromme wortelkanalen, waardoor valse openingen aan de zijkant van de wortel gemaakt worden. Soms zijn deze fouten zo ernstig dat de wortel verloren gaat. Het instrument loopt in veel gevallen te vroeg aan. De laatste drie millimeter

En dat terwijl de behandelmicroscoop vooral bij endodontische behandelingen meerwaarde biedt. Smulders: “Dat is een hardnekkig misverstand. De microscoop is juist heel breed inzetbaar en bij veel behandelingen van meerwaarde. Wij hebben daar een speciale cursus voor: Het gebruik van de behandelmicroscoop in de algemene praktijk. Diagnostiek,

december 2011

het afwerken van vullingen en nauwkeurige tandsteenverwijdering zijn voorbeelden van behandelstappen die vaak veel beter verlopen met een behandelmicroscoop. Verder is het makkelijk dat, als je de microscoop koppelt aan een videosysteem, je direct een intraorale camera hebt. Een uitstekend middel voor beeldvorming, documentatie en overleg met de patiënt. In mijn algemene praktijk gebruik ik de microscoop voor driekwart van de behandelingen. Bij de overige behandelingen gebruik ik een loepbril. Ik werk dus nooit meer zonder vergroting.” Van Driel: “Tandartsen, waaronder ikzelf, geven aan dat ze met de behandelmicroscoop veel vriendelijker met hun instrumenten omgaan. Je bewegingen worden meer gedoseerd en je hoeft minder gezond weefsel op te offeren om iets zichtbaar te maken. Een goede weg dus naar minimaal invasieve tandheelkunde.” Toch is de behandelmicroscoop nog niet in veel Nederlandse tandartspraktijken te vinden. Ligt dat aan de aanschafkosten? Van Driel: “Nee, ik denk niet dat de prijs van de behandelmicroscoop voor de gemiddelde tandarts een factor is. De tandarts ziet er gewoon tegenop. Het is immers niet zo dat je het apparaat plaatst en er dan klaar voor bent. Je moet bereid zijn je routine te doorbreken en accepteren dat je het eerste halfjaar minder productief zult zijn. Niet alleen jij moet ermee leren werken, ook het assisteren verloopt anders: je moet instrumenten bijvoorbeeld anders aangeven en in het werkveld brengen. Dat kost allemaal tijd en tijd is natuurlijk geld. Dat is het kostbare, niet het apparaat. Juist nu het hoofd overloopt van

“

Interview

dental tribune - netherlands edition

Je moet bereid zijn je routine te doorbreken en accepteren dat je het eerste halfjaar minder productief zult zijn

”

de vrije prijsvorming en infectiepreventie is men wellicht geneigd deze tijdsinvestering ‘even te laten zitten’.” Smulders: “Nederland loopt zeker niet achter als het om de ingebruikname van de behandelmicroscoop gaat. Dat heeft er deels mee te maken dat je een toeslag mag berekenen bij endodontische behandelingen, waarmee Nederland vrij vooruitstrevend is. Aan de andere kant, als je ons land vergelijkt met Zwitserland, waar veel meer tandartsen met een behandelmicroscoop werken, dan hebben we nog een lange weg te gaan.” Van Driel: “Bij CIDE zien we veel cursisten die net een microscoop hebben gekocht en zich erin willen bekwamen. Of ze willen er eens kennis mee maken, voordat ze eventueel tot aanschaf overgaan. In het laatste geval is men vaak laaiend enthousiast en merken we na een tweedaagse

cursus dat er voor de deelnemer al geen weg meer terug is.” (lacht) U refereerde er net aan dat het mondzorgvak zijn gedachten momenteel bij twee zaken heeft: vrije prijzen en infectiepreventie. Heeft CIDE daar, met haar tandheelkundig-inhoudelijke cursusaanbod, last van? Van Driel: “Dat zou goed kunnen. De fabrikanten hebben een paar goede jaren achter de rug, maar dat komt vooral door de enigszins

dwingende aandacht rond infectiepreventie die nog steeds voortduurt.” Smulders: “Inderdaad zie je dat men nu met zijn gedachten én investeringen elders is. Je kunt je geld maar één keer uitgeven en als je moet investeren in hygiëne, heeft dat directe gevolgen voor de rest. Het is jammer dat tandartsen op dit moment veel verplichtingen hebben, zoveel dingen moeten, en daardoor minder investeren op basis van bevlogen-

heid. Op dit moment gaat het helaas minder over de inhoud. Het wordt tijd dat we ons weer kunnen richten op wat ons vak zo mooi maakt.” Wat zijn interessante nieuwe ontwikkelingen in de endodontologie die in jullie cursussen aan de orde komen? Van Driel: “Wat nieuwe ontwikkelingen betreft richten we ons op de behandelmicroscoop en het moderne instrumentarium voor

het prepareren, in het bijzonder het reinigen, en dan nog het afsluiten van de wortelkanalen. Vooruitlopen op futuristische zaken als regeneratietechnieken en stamceltherapie, daar beginnen wij nog niet aan, daarvoor is het te vroeg. Waar wij op blijven hameren is dat endodontologie een precisievak is, net als kroon- en brugwerk. En dat bij een goede indicatie en een vlekkeloze uitvoering de kans op slagen zeer hoog is.” ■

Complex

Breekbaar

Gecontamineerd

Eenvoud is de echte innovatie • • • • • •

In de meeste gevallen slechts één NiTi instrument per wortelkanaal Vermindert de totale vormgevingstijd met 40 % Reduceert het risico van schroeven en vijlbreuk* Flexibiliteit en grotere resistentie tegen cyclische vermoeidheid, de hoofdoorzaak van vijlbreuk Respecteert de wortelkanaalanatomie Eenmalig gebruik als nieuwe verzorgingsstandaard

* In vergelijking met leidinggevende merken

7

8

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

december 2011

Pijn tijdens de wortelkanaalbehandeling Dit is een fragment uit het boek Endodontische spoedgevallen. Diagnostiek en behandeling van pijnklachten in de tandartspraktijk (Prelum Uitgevers, 2010). Auteur: prof. dr. Edgar Schäfer. Nederlandse redactie: dr. Luc van der Sluis. Bij een wortelkanaalbehandeling die uit meerdere sessies bestaat, houdt de pijn bij ruim 90% van de patiënten niet langer aan dan twee dagen.15 Slechts ongeveer 3% tot 7% van alle patiënten heeft hevige postoperatieve pijn. Pijn tijdens een wortelkanaalbehandeling kan de volgende oorzaken hebben:8,15,31 1 iatrogene irritaties van het parodontium; 2 rest-pulpitis, veroorzaakt door onvolledige extirpatie of een niet opgemerkt en dus niet behandeld wortelkanaal; 3 acute exacerbatie; 4 behandeling van het verkeerde gebitselement. Voor een adequate spoedbehandeling van deze mogelijke oorzaken zijn de volgende aspecten van belang. AD 1. IATROGENE IRRITATIES

Het apicale parodontium kan tijdens een wortelkanaalbehan-

deling geïrriteerd raken door verschillende oorzaken: mechanisch (geïnstrumenteerd voorbij de wortelpunt, perforatie, te hoge provisorische afsluiting), chemisch (doorpersen van spoelvloeistof of geneesmiddel) of door micro-organismen (onvolledige excavatie van cariës, verplaatsing van debris met bacteriën in het periapicale weefsel). De meest voorkomende oorzaak van mechanische irritatie van het periapicale weefsel is ongetwijfeld het doorschieten van een wortelkanaalinstrument voorbij de apex (afbeelding 8-1). Om dat te voorkomen is het nodig de werklengte heel zorgvuldig te bepalen. Bij een spoedbehandeling gebeurt dat bij voorkeur met behulp van endodontische meetinstrumenten (zie hoofdstuk 6). Bij onduidelijke diagnoses of overduidelijk foute metingen dient ook een röntgenfoto gemaakt te worden om de endodontische werklengte te bepalen (afbeelding 8-2). Ook dan is het al zaak erop te letten het instrument niet voorbij de apex tot in het periapicale weefsel te plaatsen. De zogenaamde veiligheidsmarges zijn om die reden geen hulpmiddel meer en gedateerd. Is het instrument toch door het foramen geplaatst, dan blijkt dat klinisch meestal door een bloe-

ding uit het wortelkanaal. Ook heeft de patiënt in dat geval pijn zodra de tandarts het instrument op werklengte in het kanaal plaatst. Als de patiënt na een uitgevoerde wortelkanaalpreparatie terugkomt met acute pijn, is het relatief eenvoudig de gekozen werklengte te controleren. Dat gaat het beste met behulp van een paperpoint. Verwijder eerst voorzichtig het geneesmiddel en schuif daarna de paperpoint in het wortelkanaal. Op de paperpoint is de werklengte gemarkeerd. Als een roodbruine verkleuring aan de punt van de paperpoint is te zien, is vermoedelijk een instrument voorbij de wortelpunt geschoten. Bepaal dan opnieuw de werklengte en stel hem eventueel bij. Als compromisbehandeling kan de pijn als gevolg van het doorschieten van een instrument worden bestreden in het periapicale weefsel, door een beetje Ledermix (zie Materialenlijst, pagina 207-208) op het aangetaste periapicale weefsel aan te brengen met behulp van een paperpoint (afbeelding 8-3).14,15 De paperpoint mag nooit in het wortelkanaal achterblijven. Sluit vervolgens de toegangscaviteit dicht af en slijp het gebitselement, zo nodig, buiten occlusie. Na ongeveer drie tot vijf dagen kan de behandeling dan worden voortgezet.

Inspired by:

Wortelperforaties (afbeelding 8-4) zijn eveneens te diagnosticeren met behulp van paperpoints en endodontische meetinstrumenten. Een laterale perforatie van het wortelkanaal komt meestal voor als de preparatie in het middelste derde deel van het wortelkanaal te conisch geworden is. Ook geforceerd gebruik van bijvoorbeeld een Gates Gliden drill kan een dergelijke perforatie veroorzaken. Een handige diagnostische methode is het herhaaldelijk invoeren van een paperpoint in het wortelkanaal. Bij een perforatie zitten er bloedsporen op het droge papier: altijd in het middelste gedeelte en slechts aan een kant. De spoedbehandeling van dergelijke perforaties is onbevredigend. Be-

Emerald lakes, New Zealand

V3-Ring Sectioneel Matrix Systeem Klasse II restauratie eenvoudig gemaakt! Met behulp van de V-Ring/V3-ring is het creëren van een goed approximaal contactpunt bij bijv. Klasse II restauraties, weer een stuk eenvoudiger én het resultaat nog beter. De V3-Ring is er in twee maten: Universal, voor gebruik bij molaren en premolaren, Narrow voor gebruik bij premolaren en het kindergebit. Zowel de V-Ring als de V3-Ring zijn van nikkeltitanium, een superelastisch metaal dat zijn oorspronkelijke vorm weer aanneemt. De ring dient verschillende doeleinden: - hij houdt de wig op zijn plaats, - klemt krachtig tegen de matrixband, V3-RING V3-RING N V-RING - en scheidt de gebitselementen met als resultaat: perfecte contactpunten!

V3-MATRIX WEDGES Nu bij aankoop van 4 V-3 ringen 1 gratis V-3 ring extra!

www.matrix-dental.com

WEDGEGUARD

Kijk voor de voorwaarden op de website

Matrix-Dental klanten service | [email protected] | +31 10 4163193

MD adv 102x148 mei11.indd 1

26-05-11 14:37

Reductie van het aantal occlusale eenheden na een wortelkanaalbehandeling kan zinvol zijn om postoperatieve pijn te voorkomen. Dit is het geval bij gebitselementen met voorheen vitale pulpa, percussiegevoelige gebitselementen, gebitselementen die eerder hevige pijn veroorzaakten en gebitselementen met een periradiculaire radiolucentie.21

a Afbeelding 8-1 Mechanische irritatie van het periapicale weefsel vanwege het doorschieten van een vijl voorbij de wortelpunt. (a) Op de röntgenfoto is een periradiculaire laesie te zien bij de distale wortel. Bij de röntgenopname is een vijl doorgeschoten. (b) Op de röntgenfoto is duidelijk te zien dat de vijl ver voorbij het foramen apicale is doorgeschoten in het periradiculaire weefsel.

a

b

b

Afbeelding 8-2 Tijdens de spoedbehandeling wordt de werklengte bepaald met behulp van endodontische meetinstrumenten. Daarna volgt nog een controle van de werklengten in de tweede behandelsessie aan de hand van een röntgenfoto. (a) De röntgenfoto van de hoofdstift bevestigt de werklengten die met behulp van endodontische meetapparatuur zijn bepaald. (b) Ook de controlefoto’s direct na de wortelkanaalvulling bevestigen de werklengten die bij de spoedbehandeling zijn vastgelegd.

Afbeelding 8-3 Ledermix-pasta op een paperpoint. De pasta wordt met behulp van de paperpoint aangebracht op het periradiculaire weefsel.

december 2011

a

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

b

9

a

C

Afbeelding 8-7 De kleurstof Canal blue, (zie Materialenlijst, pagina 207-208) als hulpmiddel voor het lokaliseren van wortelkanaalingangen.

b Afbeelding 8-8 Klinisch voorbeeld van een acute exacerbatie. (a) In gebitselement 36 was sprake van een pijnloze parodontitis apicalis. Tijdens de eerste behandelsessie werd een orthograde herbehandeling van de onvolledige wortelkanaalvullingen uitgevoerd. Op de röntgenfoto was duidelijk te zien dat alleen in het distale wortelkanaal toegang kon worden gekregen tot het apicale gedeelte van het kanaal. (b) Klinische situatie vijf dagen na verwijdering van de oude wortelkanaalvulling en behandeling van alle wortelkanalen. Uitgaande van het distale wortelkanaalstelsel had zich een acute exacerbatie van een abces ontwikkeld.

d Afbeelding 8-4 Perforaties. (a) Elders behandelde gebitselementen 34 en 35. Bij gebitselement 34 is blijkbaar geen rekening gehouden met de lengteas van de wortel. De wortel is naar mesiaal geperforeerd. (b) Perforatie van de mesiale wortel in de bifurcatie van gebitselement 36 (collectie dr. Tulus, Viersen). (c) Tijdens de restauratie van gebitselement 46 wordt de mesiale wortel in de bifurcatie geperforeerd (collectie dr. Tulus, Viersen). (d) Klinisch beeld van de in afbeelding 8-4c weergegeven situatie. De perforatieplek is duidelijk te zien (collectie dr. Tulus, Viersen).

halve chirurgische maatregelen zijn er nauwelijks goede alternatieven. Bovendien moet rekening worden gehouden met perforaties in de bodem van de pulpakamer als mogelijke oorzaak van acute klachten, vooral als er eerder in een andere praktijk al eens een endodontische behandeling is uitgevoerd (afbeelding 8-5).

Endodontische spoedgevallen Diagnostiek en behandeling van pijnklachten in de tandartspraktijk

Occlusiestoornissen kunnen ook postoperatieve pijn veroorzaken door overbelasting van het parodontale weefsel.15 Het gebitselement is dan percussiegevoelig. Daarom dienen provisorische en definitieve afsluitingen te worden gecontroleerd op eventuele occlusale interferenties. Zo nodig moet het gebitselement worden bijgeslepen.2,15,31

Afbeelding 8-5 Grote perforatie in de furcatie van een elders behandeld gebitselement (collectie dr. Tulus, Viersen).

a

c

b

d

Afbeelding 8-6 Onontdekt wortelkanaal als oorzaak van persisterende pijn (collectie dr. Tulus, Viersen): (a) Röntgenfoto voor het stellen van de diagnose voor gebitselement 46. (b) Ondanks volledige chemo-mechanische reiniging van de vier wortelkanalen bleef de patiënte klagen over hevige pijn. (c) Met een operatiemicroscoop werd mesiaal een derde wortelkanaal ontdekt, dat vervolgens werd behandeld. (d) Een week later had de patiënte geen klachten meer en konden alle vijf de wortelkanalen worden gevuld.

Pijn ten gevolge van het doorpersen van spoelvloeistoffen doet zich vaak al voor tijdens de behandelsessie. Deze pijn treedt namelijk heel plotseling op en heeft opvallende symptomen (zie hoofdstuk 9). Zolang biocompatibele geneesmiddelen in het wortelkanaal worden aangebracht, lijkt er geen correlatie te bestaan tussen de incidentie van flare-ups en het gebruikte geneesmiddel.26 Tijdens een wortelkanaalpreparatie komt vrijwel altijd inhoud uit het wortelkanaal in het periapicale weefsel terecht.10 Als deze inhoud geïnfecteerd is, kan die een flare-up veroorzaken.23 Om dit effect zo klein mogelijk te houden, moet het wortelkanaalstelsel bij het prepareren altijd goed gespoeld worden (zie hoofdstuk 9).6,22 Het invoeren van instrumenten in een droog wortelkanaal dient te worden vermeden. Meestal is het opnieuw mechanisch behandelen van alle wortelkanalen en een grondige spoeling met veel natriumhypochloriet voldoende voor een snelle en betrouwbare behandeling van de pijn van een apicale extrusie.2,8

> lees verder op pagina 10

Auteur: dr. E. Schäfer Nederlandse redactie: dr. L. van der Sluis Uitgever: Prelum Uitgevers ISBN: 978 90 8562 063 1 Uitvoering: gebonden Omvang: 213 pagina’s Prijs: € 79,50

In de meeste gevallen van pijn met een endodontische oorzaak heeft de patiënt hevige pijn en is sprake van echt lijden. De patiënt verwacht dat u de pijn op de korte termijn, maar ook op betrouwbare en efficiënte wijze zal wegnemen. In de dagelijkse praktijk geeft dat soms problemen, bijvoorbeeld omdat patiënten met pijnklachten meestal zonder afspraak verschijnen. Bovendien kan het even duren voordat de juiste diagnose is gesteld en het pijnlijke gebitselement is gelokaliseerd. Deze problematiek mag een zorgvuldige diagnose of adequate pijnbehandeling niet in de weg staan.

“ ”

Dit boek biedt inzicht en praktische handvatten bij een van de belangrijkste taken in de tandartspraktijk, de behandeling van endodontische spoedgevallen. Het is bedoeld voor tandartsen algemeen practici, maar ook voor endodontologen (al dan niet in opleiding) enis rijk geïllustreerd met circa 200 full color afbeeldingen en 120 röntgenfoto’s. “Het boek ‘Endodontische spoedgevallen’ is vooral heel praktisch. De kennis is direct toepasbaar. Het verhaal wordt ondersteund met klinische foto’s, röntgenopnamen en diagrammen. Het boek is van harte aan te bevelen voor iedereen die ook maar iets te maken heeft met pijn en tandheelkunde.” – NTvT “Een welkome aanvulling op de bestaande endodontische literatuur.” – NT

10 Excerpt

Wortelkanaal over het hoofd gezien. Indien bij het klachtenpatroon van een rest-pulpitis uitgesloten kan worden dat er nog pulpaweefsel in een of meer eerder behandelde wortelkanalen zit, is het zaak te controleren of er misschien nog een wortelkanaal is dat niet is ontdekt.8,24 Dat kanaal kan vitaal pulpaweefsel bevatten en dus de oorzaak zijn van aanhoudende pulpale pijn. In dat geval is het noodzakelijk alle eerder gelokaliseerde wortelkanaalingangen opnieuw open te leggen en vervolgens onder rubberdam – in het ideale geval met behulp van een microscoop – te zoeken naar andere wortelkanalen (afbeelding 8-6). Een kleurstof kan hierbij een handig hulpmiddel zijn (afbeelding 8-7). Eventueel aanwezig organisch weefsel bij de nog niet gelokaliseerde wortelkanaalingang wordt hierdoor gekleurd (bijvoorbeeld met methyleenblauw; Canal blue, zie Materialenlijst, pagina 207-208). Het komt relatief vaak voor dat een extra wortelkanaal wordt ontdekt bij gebitselementen die in een wortel twee kanalen hebben: onderincisieven, onderpremolaren, de distale wortel van ondermolaren en de mesiobuccale wortel van bovenmolaren. Voor een uitvoerig overzicht van mogelijke problemen en de aanpak bij het lokaliseren en blootleggen van extra wortelkanalen, zie de actuele literatuur.9 Bij verdenking op een extra, maar klinisch aanvankelijk niet te lokaliseren wortelkanaal kan het heel handig zijn een röntgenfoto onder een hoek te maken. Tijdens het maken van de foto moet zich in het kanaal dan wel een wortelkanaalinstrument bevinden.

AD 3. ACUTE EXACERBATIE

Bedoeld wordt hier een acute exacerbatie van een voorheen symptoomloze, periradiculaire laesie na de eerste behandeling (afbeelding 8-8). Volgens de literatuur komt dit in maximaal 19% van de gevallen voor.15 De oorzaken van deze snelle ontwikkeling van een bestaande chronische ontsteking tot een abces zijn nog onbekend. Mogelijk ligt hieraan een verandering van het zuurstofarme milieu in het wortelkanaal ten

grondslag die ontstaat doordat er lucht binnenkomt als gevolg van de wortelkanaalbehandeling. Dit veroorzaakt een activering van sommige micro-organismen in het kanaal.2,15 Ook lijken speciale micro-organismen een sleutelrol te spelen bij het ontstaan van een dergelijk abces. Een andere mogelijkheid is dat bij de behandeling per ongeluk geïnfecteerde kanaalinhoud in het periapicale weefsel is terechtgekomen, met een ontstekingsreactie als gevolg.15

december 2011

De symptomen lijken erg op die van een pijnlijke parodontitis apicalis:15,27 het gebitselement is percussiegevoelig, zit soms los of er is oraal sprake van een zwelling. De behandeling is gelijk aan die bij een pijnlijke parodontitis apicalis met gelokaliseerd apicaal abces (zie hoofdstuk 7). AD 4. BEHANDELING VAN HET VERKEERDE GEBITSELEMENT

Persisterende of zelfs hevigere pijn na aanvang van een wortel-

one file endo Balance force techniek geoptimaliseerd: De kanaalkromming bepaalt de moeilijkheidsgraad van de kanaalpreparatie. Om de invloed hiervan te reduceren is de “balance force techniek”, afwisselend links- en rechts omdraaiend, ontwikkeld [1985 Roane]. Gebruikmakend van deze techniek is het mogelijk om de kanaalkromming beter te volgen. Hoewel ontwikkeld voor staal/handinstrumenten is het met de nieuw ontwikkelde M-wire NiTi legeringen mogelijk deze “balance force techniek” uit te voeren m.b.v. de VDW.RECIPROC® endomotor. 360°

VDW-RECIPROC® vijltechniek: Bij de reciproke vijltechniek draait de vijl eerst in zijn snijrichting [counter clockwise] en vervolgens deels terug om de vijl te ontlasten. Een volledige 360° rotatie wordt d.m.v. meerdere reciproke bewegingen gemaakt. Omdat de snijdende draaihoek groter is dan de terugdraaiende zal het instrument een naar apicaal DW gerichte beweging maken. Deze draaihoek is specifiek ontworpen voor de VDW-RECIPROC® vijl en de VDW-RECIPROC® endo motor. Deze draaihoeken liggen ver binnen de elastische grenzen van het instrument waardoor het risico van breuk tot een minimum wordt beperkt. V

Onvolledige extirpatie. Het pulpaweefsel dat in het wortelkanaalstelsel is achtergebleven, kan op korte termijn acuut gaan ontsteken. Soms gebeurt dat echter pas na een paar jaar.7,17 De symptomen zijn identiek aan die van een irreversibele pulpitis, dus pijn bij warmte of koude en die ’s nachts in hevigheid toeneemt. Bij ontstekingen in een vergevorderd stadium is ook sprake van percussiegevoeligheid. Na lokale anesthesie en het aanbrengen van rubberdam moet de endodontische werklengte worden bepaald en zo nodig gecorrigeerd. Daarna worden de wortelkanalen opnieuw mechanisch behandeld en gespoeld met veel natriumhypochloriet. Voor het aanbrengen van een geneesmiddel, bij voorkeur calciumhydroxide, worden de wortelkanalen gedroogd met behulp van paperpoints. Dat is een eenvoudige en betrouwbare manier om te controleren of al het pulpaweefsel is verwijderd. Als er geen bloedsporen meer zichtbaar zijn op de paperpoint is dat het geval.

Als het wortelkanaalinstrument bij een röntgenfoto onder een hoek in het midden van de wortel zit, kan worden uitgegaan van een centrale ligging van het kanaal en dus van slechts één wortelkanaal. Zit het instrument distaal of mesiaal in de wortel, dan is de kans groot dat er een extra wortelkanaal is.

iprocation b y

Een zogenaamde rest-pulpitis15,24 kan twee oorzaken hebben: een onvolledige verwijdering van het pulpaweefsel in een of meer wortelkanalen (zie hoofdstuk 6) en een nog niet waargenomen, dus ‘over het hoofd gezien’ wortelkanaal.

VDW-RECIPROC® Instrumenten: Reciproc® instrumenten zijn ISO gecodeerd en kenmerken zich door een variabele tapering die optimale irrigatie mogelijk maakt. nauw wortelkanaal

medium wortelkanaal

Rec

AD 2. REST-PULPITIS

dental tribune - netherlands edition

ruim wortelkanaal

december 2011

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

kanaalbehandeling kan in sommige gevallen komen doordat een gebitselement wordt behandeld dat de pijn helemaal niet veroorzaakt. Vooral als meer gebitselementen klinisch en/of op de röntgenfoto pathologische veranderingen laten zien, is lokaliseren van het gebitselement dat de pijn veroorzaakt, soms niet goed mogelijk.15,25 In deze situaties is het nodig een differentiaaldiagnose op te stellen om het betreffende gebitselement te identificeren.

Soms ook is een differentiaaldiagnose noodzakelijk om een nietodontogene oorzaak uit te sluiten (bijvoorbeeld sinusitis maxillaris). ■

2.

3.

4.

LITERATUUR 1.

Bargholz C, Schäfer E, Hülsmann M. Zahn- und Wurzellängsfrakturen. In: Hülsmann M, Schäfer E , Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in der Endodontie. Berlin: Quintessenz,

5.

2007:383–400. Carrotte P. Endodontics: Part 3. Treatment of endodontic emergencies. Br Dent J 2004;197:299–305. European Society of Endodontology. Qualitätsrichtlinien endodontischer Behandlungen. Endodontie 2006;15:387–401. Fouad AF. Are antibiotics effective for endodontic pain? An evidencebased review. Endodontic Topics 2002;3:52–66. Genet JM, Hart AAM, Wesselink PR, van Velzen SKT. Preoperative and operative factors associated with

6.

7.

8.

pain after the fi rst endodontic visit. Int Endod J 1987;20:53–64. Haapasalo M, Endal U, Zandi H, Coil J. Eradication of endodontic infection by instrumentation and irrigation solutions. Endodontic Topics 2005;10:77–102. Hasselgren G, Reit C. Emergency pulpotomy: pain relieving effect with and without the use of sedative dressings. J Endod 1989;15:254–256. Heidemann D. Diagnose und Therapie endodontisch bedingter Schmerzen. In: Heidemann D (Hrsg). Praxis der Zahnheilkunde – Endodontie.

9.

10.

11.

12.

13.

VDW concept en klinisch protocol: QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, prepareren tot op 2/3 van de geschatte werklengte. QEen glidepath prepareren is niet nodig tenzij het kanaal niet volledig toegankelijk is. QMet een K-vijl 10 de lengte bepalen. QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, tot gewenste lengte prepareren.

14.

15.

De RECIPROC® paperpoints en gutta percha zijn afgestemd op de diameter en tapering van de RECIPROC® vijlen. 16.

Keuze van het RECIPROC® instrument: Pre-Operatief Röntgen Opname / Keuze van de RECIPROC® vijl

17.

wortelkanaal is goed zichtbaar

wortelkanaal is maar gedeeltelijk of geheel niet zichtbaar

Ruim of Medium wortelkanaal

nauw wortelkanaal

Hand instrument ISO 30 komt Nee gemakkelijk op geschatte werklengte

18.

Hand instrument ISO 20 komt gemakkelijk op geschatte werklengte

Ja

Ja

Nee 19.

R50

R40

R25

R25

20.

21.

22.

Steriliteit: Alle VDW vijlen en papierstiften worden steriel geleverd. De VDW RECIPROC® vijlen zijn per stuk in een blister verpakt en voor eenmalig gebruik. De schacht van het VDW RECIPROC® instrument is zodanig ontwikkeld dat autoclaveren niet mogelijk is. Dit sluit het risico van kruisbesmetting uit en reduceert de kans op thermische materiaalmoeheid / breuk.

Professionaliteit door Eenvoud

23.

24.

25.

V

Minder handelingen 1 instrument prepareert het kanaal tot de gewenste diameter en taper Veilig uitermate geschikt voor kromme en nauwe kanalen

26.

V V

Eenmalig gebruik geen reiniging en desinfectie nodig: steriel verpakt VDW.Gold RECIPROC endo motor nu ook met geïntegreerde apex locator.

Liever eerst zelf ervaren? Voor meer informatie over het VDW RECIPROC® preparatie systeem: VDW Product Support Center Nederland Tel.: +31 165 30 86 87 • Fax: +31 165 30 47 66 E-mail: [email protected]

Overtuig uzelf en ervaar het werken met VDW.RECIPROC® 14 dagen lang en beslis achteraf. Bestel het VDW.RECIPROC® Intro pakket* voor slechts € 179,excl. btw. * RECIPROC® Endo motor 14 dagen op proef incl. RECIPROC® systeemkit met RECIPROC® vijltjes

27.

28. 29.

30.

31.

Endo Easy Efficient®

11

München, Jena: Urban und Fischer, 2001:25–42. Hülsmann M, Barthel C. Probleme beim Zugang zum Wurzelkanalsystem. In: Hülsmann M, Schäfer E, Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in der Endodontie. Berlin: Quintessenz, 2007:163–194. Hülsmann M, Peters OA, Dummer PMH. Mechanical preparation of root canals: shaping goals, techniques and means. Endodontic Topics 2005;10:30–76. Hülsmann M, Schäfer E. Probleme der endodontischen Notfalltherapie. In: Hülsmann M, Schäfer E, Bargholz C, Barthel C (Hrsg). Probleme in der Endodontie. Berlin: Quintessenz, 2007:143–162. Imura N, Zuolo ML. Factors associated with endodontic flare-ups: a prospective study. Int Endod J 1995;28:261–265. Keir DM, Walker WA, Schindler WG, Dazey SE. Thermally induced pulpalgia in endodontically treated teeth. J Endod 1991;17:38–40. Keiser K, Hargreaves KM. Building effective strategies for the management of endodontic pain. Endodontic Topics 2002;3:93–105. Koçkapan C. Endodontische Notfälle. In: Koçkapan C: Curriculum Endodontie. Berlin: Quintessenz, 2003:429–469. Longman LP, Preston AJ, Martin MV, Wilson NHF. Endodontics in the adult patient: the role of antibiotics. J Dent 2000;28:539–548. Molander A, Nilsson A, Reit C. Ergebnisse endodontischer Schmerzbehandlung. Endodontie 2004;13:337–346. Oguntebi BR, DeSchepper EJ, Taylor TS, White CL, Pink FE. Postoperative pain incidence related to the type of emergency treatment of symptomatic pulpitis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1992;73:479–483. Pickenpaugh L, Reader A, Beck M, Meyers WJ, Peterson LJ. Effect of prophylactic amoxicillin on endodontic flare up in asymptomatic, necrotic teeth. J Endod 2001;27:53– 56. Rosenberg P. Clinical strategies for managing endodontic pain. Endodontic Topics 2002;3:78–92. Rosenberg PA, Babick PJ, Schertzer L, Leung A. The effect of occlusal reduction on pain after endodontic instrumentation. J Endod 1998;24:492– 496. Schäfer E. Irrigation of the root canal. ENDO 2007;1:11–27. Seltzer IB, Naidorf IJ. Flare-ups in endodontics: I. Etiological factors. J Endod 1985;11:472–478. Suter B. Akute Entzündung der Restpulpa bei endodontisch vorbehandelten Zähnen. Endodontie 1997;6:155–159. Tidwell E, Witherspoon DE, Gutmann JL, Vreeland DL, Sweet PM. Thermal sensitivity of endodontically treated teeth. Int Endod J 1999;32:138–145. Torabinejad M, Cymerman JJ, Frankson M, Lemon RR, Maggio JD, Schilder H. Effectiveness of various medications on postoperative pain following complete instrumentation. J Endod 1994;20:345–354. Tronstad L. Endodontic emergency treatment. In: Tronstad L (Hrsg). Clinical Endodontics. 2nd ed. Stuttgart: Thieme, 2003:141–145. Walker RT. Emergency treatment – A review. Int Endod J 1984;17:29–35. Walton R, Fouad A. Endodontic interappointment flare-ups: a prospective study of incidence and related factors. J Endod 1992;18:172–177. Weine FS, Healey HJ, Theiss EP. Endodontic emergency dilemma: leave the tooth open or keep it closed. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1975;40:531–536. Wissenschaft liche Stellungnahme der DGZMK und der DGZ. Behandlung endodontischer Schmerzfälle. Dtsch Zahnärztl Z, 2007;62:536–538.

12 Buitenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Voorschrijven van pijnstillers door tandartsen kan beter WASHINGTON – In het voorschrij-

ven van pijnstillers door tandartsen is veel ruimte voor verbetering. Dat schreven negen tandartsen, farmaceuten en verslavingsexperts onlangs in de Journal of the American Dental Association (JADA). Zij presenteerden een onderzoek naar manieren waarop tandartsen misbruik van pijnstillers kunnen tegengaan, in plaats van eraan bij te dragen. De Amerikaanse regering sloeg in april al alarm over voorgeschreven pijnbestrijders in de VS. Vicepresident Joe Biden introduceerde een nationaal actieplan om het groeiende misbruik tegen te gaan. Het artikel in JADA richt zich op tandartsen als belangrijke verstrekkers van de middelen en de mogelijkheden binnen de beroepsgroep om het misbruik van pijnstillers te herkennen en bestrijden. Om de rol van tandartsen bij dit – hoofdzakelijk Amerikaanse – probleem in kaart te brengen, werd een groot onderzoek uitgevoerd in de Amerikaanse staat West Virginia. Hieruit bleek dat negen van de tien tandartsen in het afgelopen jaar opioïden hadden voorgeschreven. Tweederde van de respondenten schreef tussen tien en twintig doses pijnstillers voor. 41% van hen vermoedde dat hun patiënten niet alle pijnstillers hadden gebruikt en dus met restvoorraden zaten. “Veel tandartsen herkennen het probleem nog niet,” vindt George Kenna, hoogleraar psychiatrie aan Brown University en verslavingsdeskundige. “Tandartsen staan op de derde plaats in het voorschrijven van snel werkende pijnstillers in de VS, maar weten vaak niet welke doses ze voor moeten schrijven, hoeveel patiënten innemen en wat patiënten doen met overgebleven pijnstillers. Vraag maar eens aan een willekeurig persoon wanneer hij voor het laatst voorgeschreven pijnstillers heeft weggegooid. De ‘restjes’ van verschillende soorten behandelingen zijn de voornaamste bron van medicijnmisbruik door kinderen en adolescenten.” De resultaten van het Amerikaanse onderzoek bevestigen de vermoedens van Kenna. Hieruit bleek dat 70% van de mensen die pijnstillers misbruiken de middelen via een familielid of kennis met een voorschrift verkregen. In overleg met gerenommeerde tandartsen en verslavingsexperts formuleerde Kenna verschillende aanbevelingen voor misbruikpreventie gericht op tandartsen. Zo moeten zij de noodzaak en doelmatigheid van pijnstillers beter toetsen en kleinere doses en minder herhalingsrecepten voorschrijven. Verder dienen zij indien mogelijk de geschiedenis van het medicijngebruik van de patiënt na te trekken en patiënten aan te raden overbodige pijnstillers weg te gooien of achter gesloten deuren te bewaren. Het onderzoek toont aan dat tandartsen soms terughoudend zijn in het aan de kaak stellen van pijnstillermisbruik door patienten, ook als zij zich realiseren dat zij worden gebruikt om aan

Misbruik van door tandartsen voorgeschreven pijnstillers is vooral in de Verenigde Staten een probleem.

de middelen te komen. Eén op de drie tandartsen zei niet naar eventueel misbruik te vragen, terwijl 58% vermoedde slachtoffer van frauduleuze voorschrijving of diefstal van pijnstillers te zijn geweest. Kenna erkent dat tandartsen op dit moment onvoldoende gecompenseerd worden voor de aandacht die de misbruikproblematiek van hen eist. De onderzoekers roepen op tot meer onderzoek naar de op-

december 2011

timale inzet van opioïde en nietopioïde pijnstillers. “Doordat zij onvoldoende kennis van de materie hebben, vinden tandartsen het moeilijk verzoeken van patienten te weigeren en schrijven zij te vaak en te veel opioïde pijnstillers voor. Nieuwe data lijken aan te tonen dat de ontstekingsremmer ibuprofen bij tandheelkundige behandelingen een net zo effectieve pijnbestrijder is als veel van de middelen die nu worden voorgeschreven. Dat maakt het probleem goed oplosbaar,” meent Kenna. (bron: news.brown.edu) ■

DENTAL EXPO 2012 DÉ VAKBEURS VOOR DE TOTALE MONDZORG

15 TOT EN MET 17 MAART 2012 • AMSTERDAM RAI Van donderdag 15 t/m zaterdag 17 maart 2012, is Amsterdam RAI hét ontmoetingspunt voor toonaangevende aanbieders en afnemers van dentale producten en diensten. Dental Expo 2012 is de enige nationale en professionele dentale vakbeurs in Nederland, om op de hoogte te blijven van de snelle ontwikkelingen op het gebied van mondzorg. Voor meer informatie: Dental Expo

@DentalExpo2012

Organisatie Dental Expo Postbus 61 • 1430 AB Aalsmeer T: +31(0)297 – 382 175 • F: +31(0)297 – 348 019 E: [email protected] • I : www.dentalexpo.nl

Data en openingstijden beurs:

Donderdag 15 maart 2012 13.00 – 20.00 uur Vrijdag 16 maart 2012 10.00 – 20.00 uur Zaterdag 17 maart 2012 10.00 – 17.00 uur

december 2011

Buitenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

13

Scheve tanden nieuwe Japanse rage

Tanden geven uitsluitsel over lichaamstemperatuur dinosauriërs

TOKIO – In Westerse landen zijn perfect rechte, lichte – in de VS soms zelfs spierwitte – tanden al jaren de norm. Volgens The New York Times besteden Amerikanen volgend jaar zo’n 110 miljard dollar aan het recht maken, witten en herstellen van tanden. In Japan denken ze daar heel anders over. Een opzettelijk schots en scheef gezet gebit is daar de nieuwste trend. Yaeba-tanden, zoals de look wordt genoemd waarbij geld op tafel is gelegd om het gebit ‘in de war te brengen’, zijn inmiddels een echte rage in Japan. ‘Yaeba’ betekent ‘dubbele tand’. Er zijn complete blogs gewijd aan ‘Yaeba’ en Aziatische celebs, die voordien hun scheve tanden liever voor zich hielden, maar er nu mee lopen te pronken. Heel wat vrouwen met rechte tanden betalen hun tandarts om valse, plastic ‘Yaeba’ te creëren die op hun eigen tanden worden aangebracht.

NEW YORK - Tanden van dinosauriërs bieden nieuw inzicht in de manier waarop zij de temperatuur van hun bloed reguleerden. Dat blijkt uit onderzoek van het California Institute of Technology in de Verenigde Staten. Door de subatomaire deeltjesconcentratie in tandfossielen van twee grote dinosauriërsoorten te meten, toonden de onderzoekers aan dat de lichaamstemperatuur van deze prehistorische giganten veel hoger was dan van andere

Scheve tanden: een opmerkelijke rage.

Ook in de showbizzwereld zijn steeds meer voorbeelden te noemen van mensen die geen perfect gebit nastreven. Actrices als Anna Paquin, Kirsten Dunst en Keira Knightley staan bekend vanwege hun niet-perfecte glimlach. En topmodellen als Lara Stone en Georgia Jagger, maar ook popicoon Madonna, zijn tevreden met een spleet tussen hun voortanden. (bron: Medisch Ondernemen) ■

Formatie van tandglazuur ontrafeld PITTSBURGH, VS – Tandglazuur

staat bekend als het hardste materiaal in het menselijk lichaam. Onlangs brachten onderzoekers van de universiteiten van Pittsburgh en Michigan het vormingsproces van tandglazuur in kaart. De wetenschappers denken dat hun ontdekkingen nuttig kunnen zijn bij de ontwikkeling van nieuwe medische en tandheelkundige technieken. Met een cryo-electronenmicroscoop ontdekten de onderzoekers dat amelogenin, het regulerende extracellulaire matrixeiwit dat 20 tot 30% van het vroege glazuur vormt, in staat is zichzelf staps-

“

Onderzoekers hebben nu meer inzicht in de formatie van tandglazuur.

gebruikt in andere sectoren, voor bijvoorbeeld biologisch afbreekbare verpakkingen en bouwmaterialen. De door de onderzoekers gebruikte cryo-electronenmicroscoop biedt de laatste jaren veel

In de toekomst is het wellicht mogelijk nieuwe biomedische materialen voor de restauratieve tandheelkunde te produceren

gewijs vorm te geven in hogere clusters. Vervolgens stabiliseren deze clusters, schikken ze calciumfosfaatkristallen in parallelle reeksen en smelten deze uiteindelijk samen. Het resultaat is een samenstelling van naaldvormige mineraaldeeltjes die doet denken aan een complexe keramische microstof, melden de onderzoekers. Zij wijzen erop dat aanvullend onderzoek nodig is om aan te tonen hoe het proces precies verloopt, maar dat de vroege bevindingen veel aanknopingspunten bieden. Met de nieuwe inzichten in glazuurformatie wordt het in de toekomst wellicht mogelijk om moleculen op een manier te rangschikken die laboratoria in staat stelt nieuwe biomedische materialen voor bijvoorbeeld de restauratieve tandheelkunde te produceren. De speciale afmetingen van andere macromoleculen, zoals biopolymeren, worden nu al

”

nieuwe inzichten in uiteenlopende onderzoeksgebieden. Om moleculaire structuren op nanoniveau te kunnen bestuderen, is het voor de cryo-electronenmicroscopie noodzakelijk een natuurgetrouwe preparatie van deze structuren te hanteren. Dit lukt via het vitrificatie-proces, waarbij het monster extreem snel (tien miljoen graden per seconde) wordt ingevroren naar –175°C, zodat de oplossing of suspensie waarin de moleculen zich bevinden, verglaast (glashelder wordt zonder ijskristalvorming). De microscopen zijn echter zeer kostbaar: voor de cryo-electronenmicroscoop die de Amerikaanse onderzoekers gebruikten, werd twee jaar geleden door de faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden, het LUMC en onderzoeksfinancier NWO bijna anderhalf miljoen euro betaald. (bron: Dental Tribune USA) ■

“

Antropologen ruziën al sinds de eerste officieel geregistreerde ontdekking van een dinosaurus in 1824 over de vraag of dinosauriërs warm- of koudbloedig waren

”

reptielsoorten en eerder leek op die van zoogdieren. Antropologen ruziën al sinds de eerste officieel geregistreerde ontdekking van een dinosaurus in 1824 over de vraag of dinosauriërs warm- of koudbloedig waren. Het meest recente onderzoek suggereert dat de lichaamstemperatuur hoger lag dan aanvankelijk aangenomen en dat dinosauriërs het lichaam waarschijnlijk konden afkoelen met speciale fysiologische eigenschappen. Antropoloog Herman Pontzer deed onlangs metingen naar het energieverbruik van de ledematen van

Tekening van de Camarasaurus.

dinosauriërs tijdens het lopen en rennen. “Onze resultaten geven aan dat dinosauriërs waarschijnlijk warmbloedig waren,” zegt Pontzer. “Anders kostte lopen en rennen te veel energie. Toch waren wetenschappers nooit in staat om de exacte lichaamstemperatuur te meten. Tot voor kort gebruikten ze diverse indirecte methoden, zoals het meten van de ruimte tussen voetsporen of het tempo van de botgroei.” De nieuwe, zeer nauwkeurige methode van geoloog John Eiler en geo-scheikundige Robert Eagle kan de lichaamstemperatuur met een foutmarge van één tot twee graden bepalen. Zij analyseerden de concentratie van carbon- en zuurstofdeeltjes (isotopen) die samenklonteren en zogeheten ‘bioapatite’ vormen. De crux is dat dit proces van tem-

peratuur afhankelijk is. De afgeleide methode om de lichaamstemperatuur te meten bleek al snel zeer nauwkeurig en effectief. De onderzoekers analyseerden de bioapatite uit elf tanden

“

De lichaamstemperatuur van de uitgestorven diersoort kwam meer in de buurt bij die van zoogdieren

”

van de ‘Brachiosaurus brancai’ en de ‘Camarasaurus’, twee plantenetende soorten (18 tot 25 meter lang) die tijdens de late Jura – zo’n 150 miljoen jaar geleden leefden. (bron: Dental Tribune USA) ■

India gaat orale kanker te lijf MUMBAI, INDIA – Indiase tand-

heelkundige beleidsmakers gaan een nationaal register voor patienten met orale kanker aanleggen. Ook wordt voorlichting over de schadelijke gevolgen van tabaksgebruik een prioriteit bij de opleidingen voor tandartsen. Op dit moment sterven in India jaarlijks bijna een half miljoen mensen aan de gevolgen van orale en orofaryngeale kanker. De aankondigingen van de Indiase vertegenwoordigers volgen op een overleg met leden van de World Dental Federation (FDI) over orofaryngeale kanker en tabaksgebruik dat onlangs plaatsvond in Mumbai. Doel van het overleg was internationale en nationale richtlijnen op te stellen om dit snelgroeiende gezondheidsprobleem aan te pakken. India is de derde wereldproducent van tabak, en de op één na grootste consument van (afgeleide) tabaksproducten. Twee op de drie

“

Orale kanker als gevolg van roken is een serieus probleem in India.

Het initiatief volgt op de Indiase ondertekening van de WHOkaderovereenkomst ter bestrij-

India is de derde wereldproducent van tabak, en de op één na grootste consument van (afgeleide) tabaksproducten

mannen en één op de drie vrouwen roken, wees onderzoek door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 2004 uit.

”

ding van tabaksgebruik in 2004. Sindsdien zijn tabaksreclames er – net als in de meeste Europese landen – verboden. Ook zijn

waarschuwingsteksten op tabaksproducten sinds enige jaren verplicht. Alle initiatieven ten spijt loopt het tabaksgebruik maar langzaam terug. Bovendien bleek uit een studie van de politie van New Delhi dat 60% van de Indiase burgers roken op een openbare plaats slechts als een kleine overtreding beschouwt. 63% van de respondenten rookte. (bron: destinationsante.com) ■

14 Reportage

dental tribune - netherlands edition

Vrije tarieven in de VS: voorbeeld of schrikbeeld?

december 2011

achtergrond van president Obama’s hardnekkige strijd om het aantal onverzekerden fors terug te dringen met zijn ‘Patient Protection and Affordable Care Act’ (PPACA, zie kader). Terwijl de strijd over de wetmatigheid van zijn voorstel tot aan het Amerikaanse Hooggerechtshof wordt gevoerd, nemen de mondzorgproblemen voor minder vermogende Amerikanen de komende jaren waarschijnlijk alleen maar toe. Onderzoek door Oral Health America wees uit dat 35% van de bevolking die regelmatig de tandarts bezoekt, verwacht het aantal bezoeken door de economische crisis de komende jaren fors te moeten terugdringen. GEZOCHT: BETAALBARE TANDARTS

TEKST: JAN FRANKE HOUTEN – De mondzorg in Ne-

derland staat aan de vooravond van grote veranderingen. Op 1 januari 2012 gaat, na een lang politiek steekspel, het experiment met de vrije tarieven van start. Dat het experiment definitief doorgang vindt, betekent echter niet dat de angel uit het debat is. Verschillende belanghebbenden probeerden onlangs de publieke opinie voor aanvang te beïnvloeden door consumenten te waarschuwen voor stijgende tandartskosten (zorgverzekeraar CZ) of het experiment af te schilderen als de enige juiste oplossing om de mondzorg te moderniseren en differentiëren (beroepsvereniging NMT). Maar blijft de mondzorg in de nieuwe situatie wel voor alle Nederlanders toegankelijk? Gezien de felheid van het debat en de actualiteit van de situatie is het interessant om de ogen eens te richten op de Verenigde Staten, een land waar vrije tarieven in de mondzorg vanzelfsprekend zijn en de overheid traditioneel een minder sturende rol vervult. Het Amerikaanse beleid is al decennialang een belangrijke inspiratiebron voor Neder-

“

Het grootste probleem in de Amerikaanse mondzorg is algemeen bekend: er is een schrijnend tekort aan betaalbare behandelmogelijkheden

”

landse beleidshervormers en politici, ook in de gezondheidszorg. De privatisering van nutsgoederen zoals het postwezen, energienetwerk en openbaar vervoer die zich de afgelopen jaren in Nederland heeft voltrokken, werd vaak verdedigd met het neoliberale gedachtegoed (‘Reaganomics’) dat sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw het federale Amerikaanse economische beleid domineert. Door de overheidsregulering los te laten, zouden deze goederen en diensten kosteneffectiever en kwalitatief beter worden, terwijl de keuzemogelijkheden voor consumenten sterk zouden moeten toenemen. Ook het loslaten van de vaste tarieven voor tandartsbehandelingen is binnen deze trend naar een vrijere markt te zien. Juist nu wij in Nederland een

stap zetten in de richting van de Amerikaanse situatie, is een voor de hand liggende vraag of deze filosofie in het land van herkomst daadwerkelijk tot een wenselijke situatie in de mondzorg heeft geleid. In dit artikel is aandacht voor de organisatie van en hervormingen in de mondzorg in een land waar enerzijds sommige van de beste mondzorgbehandelingen ter wereld worden aangeboden en anderzijds een aanzienlijk deel van de bevolking zich geen verzekering tegen mondzorgkosten kan veroorloven. Waartoe kan het systeem met vrije prijzen leiden? STAND VAN DE AMERIKAANSE MONDZORG

Ter oriëntatie eerst een algemene schets van de mondzorgsituatie in de VS. Het aantal Amerikaanse tandartsen neemt in absolute en relatieve zin af. Begin jaren tachtig studeerden jaarlijks 5750 tandartsen af. In 2007 waren dat er ongeveer 4700, terwijl de bevolking in de tussentijd met bijna 30% groeide, zo blijkt uit onderzoek door Slate Magazine. Het aantal tandheelkundige opleidingen nam eveneens af, en de klassen werden kleiner. Aan deze afname liggen vooral hoge kosten ten grondslag. Het onderhoud van tandheelkundige klinieken steeg sinds de jaren negentig fors, terwijl overheidssubsidies, in de beste neoliberale traditie, terugliepen. Universiteiten gaven daarnaast minder uit aan tandheelkundige klinieken voor studenten, omdat dit doorgaans geen rendabele investeringen zijn: zelden wordt in deze klinieken onderzoek verricht dat zo onderscheidend is dat het nieuwe onderzoeksbudgetten oplevert. Twee andere factoren die het aanbod aan mondzorgprofessionals doen verkleinen zijn in Nederland eveneens bekend: de vergrijzing en het toenemende aantal parttimers. Een veelgehoorde klacht in de algemene geneeskunde in Amerika speelt ook in de mondzorg een rol: er zijn te veel specialisten ten opzichte van het aantal tandartsen algemeen practici. Terwijl in de jaren ’80 nog geen 20% van de tandartsen in opleiding zich specialiseerde, steeg dat percentage in 2009 tot bijna 30%. Tegenover deze afname van het aanbod staat een sterke toename van de vraag. Net als in Nederland houden Amerikanen langer

hun natuurlijke dentitie. Hoewel deze statistieken lijken te suggereren dat veel meer patiënten op korte termijn door aanzienlijk minder tandartsen behandeld moeten worden, is dat nog maar zeer de vraag. Want het grootste pijnpunt in de Amerikaanse gezondheidszorg is zonder twijfel het gigantische aantal burgers zonder zorgverzekering. In 2009 waren er 152 miljoen Amerikanen met een zorgverzekering met (een zekere mate van) tandartsdekking. Tegenover hen staan 21 miljoen mensen die deelnemen in publieke zorgverzekeringen zoals Medicaid die speciaal zijn bedoeld voor minder draagkrachtigen, ouderen en zieken. Bij deze publieke verzekeringen worden tandartskosten alleen gedekt in zeer uitzonderlijke situaties waarin de behandeling als ‘medisch noodzakelijk’ is geclassificeerd. Medicaid-gerechtigden mogen zich nog gelukkig prijzen in vergelijking met de 130 miljoen Amerikanen (bijna 43% van de bevolking) die geen enkele verzekering tegen mondzorgkosten hebben. Het gigantische aantal Amerikaanse burgers dat de tandartskosten geheel uit eigen zak betaalt, roept de vraag op of tandartsverzekeringen in het land wellicht de investering niet waard zijn. Dit is inderdaad één kant van de medaille. De dekking van zelfs de meest uitgebreide

tandartsverzekeringen is gering en de maximale vergoeding bedraagt in veel gevallen slechts 1500 dollar per jaar. De andere kant van het verhaal is dat het aantal onverzekerde Amerikanen al veel langer aanzienlijk hoger is dan in de meeste andere welvarende landen. 59 miljoen Amerikanen hadden in 2010 enige tijd geen zorgverzekering. Van hen waren meer dan 30 miljoen al langer dan een jaar helemaal niet verzekerd tegen zorgkosten. Dit heeft niet alleen met armoede en inkomensverdeling te maken, relativeren veel onderzoekers in debatten over

“ ” Tandartsverzekeringen, die nooit veel vergoed hebben, zijn behoorlijk uitgekleed

deze cijfers. “De helft van de onverzekerden bevindt zich boven het armoedeniveau’’, zei Thomas Frieden, directeur van het federale onderzoeksinstituut voor ziektepreventie- en voorlichting in 2010 op een persconferentie. Frieden benadrukte dat één op de drie volwassenen tot 65 jaar met een middeninkomen in 2009 op enig moment zonder zorgverzekering zat. Deze voor Nederlanders ontluisterende cijfers vormen de

Net als Nederlanders houden Amerikanen tegenwoordig langer hun natuurlijke dentitie.

Het grootste probleem in de Amerikaanse mondzorg is algemeen bekend: er is een schrijnend tekort aan betaalbare behandelmogelijkheden. Dit heeft meerdere oorzaken. Hoewel de premies van tandartsverzekeringen de afgelopen jaren na inflatiecorrectie min of meer gelijk zijn gebleven, stegen de prijzen voor mondzorgbehandelingen tussen 1998 en 2008 sterker dan die van algemeen medische behandelingen en lag het stijgingspercentage ver boven het inflatieniveau. Daarnaast zijn de tandartsverzekeringen, die nooit veel vergoed hebben, behoorlijk uitgekleed, mede als gevolg van de explosief gestegen kosten van algemene zorgverzekeringen voor werkgevers en de overheid. Veel van de tandartsenverzekeringen staan daarom niet langer bekend als verzekeringen maar als ‘kortingsclubs’, waarbij patiënten kortingen krijgen op de tarieven van aangesloten tandartsen, maar waar van vergoeding vrijwel geen sprake is. De ontstane situatie leidt tot bizarre statistieken. Bijna 800.000 Amerikanen melden zich jaarlijks bij de eerstehulpdienst met ernstige tandheelkundige klachten. In het district Washington King Country, waar de grote stad Seattle onder valt, staan mondzorgklachten zelfs op nummer drie in de top tien van aanleidingen voor het bezoek aan de spoedeisende

december 2011

Reportage/Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

De wet van Obama en de toekomst van de Amerikaanse mondzorg Er is, zeker vergeleken met de Nederlandse situatie, veel mis in de Amerikaanse mondzorg. Toch is marktonderzoeksbureau IBISWorld optimistisch over de economische vooruitzichten van de Amerikaanse sector als geheel. De hervormingen die in Obama’s PPACA besloten liggen, maken toegang tot de mondzorg van miljoenen voorheen onverzekerde patiënten mogelijk. De stijgende vraag zal naar verwachting leiden tot een jaarlijkse groei van het aantal tandartspraktijken met 0,7% tot meer dan 175.000 praktijken in 2016. Omdat in de nieuwe wet pediatrische tandheelkunde wordt vergoed, wordt het marktpotentieel voor deze niche aanzienlijk vergroot. IBIS verwacht een grotere vraag naar pediatrische en anesthesiebehandelingen, en een slinkende vraag naar minder lucratieve tandtechnische oplossingen. Onderzoeker Sophia Snyder van IBIS stelt: “De dentale industrie in Amerika vertegenwoordigt een jaarlijkse waarde van 108,5 miljard dollar en is tijdens de recessie zeer robuust gebleken. Dit komt door positieve demografische ontwikkelingen, technologische vooruitgang en een groeiend bewustzijn van het belang van een goede mondgezondheid.“ Het is niet alleen rozengeur en maneschijn: de kosten van tandheelkundig onderwijs stijgen snel, en door de technologische ontwikkelingen wordt het steeds risicovoller voor beginnende tandartsen om een eigen praktijk te beginnen. In Amerika neemt concernvorming in de mondzorg – net als in Nederland – dan ook toe. IBISWorld verwacht dat de dentale industrie als geheel vanaf 2013 – het jaar waarin de eerste effecten van Obama’s hervormingen op grote schaal zichtbaar worden – tot 2016 met 3,5% groeit, tot een jaarlijkse waarde van 130 miljard dollar.

Veel tandartsen willen arme patiënten mét een Medicaid-tandartsverzekering liever niet behandelen omdat dit commercieel niet interessant is.

hulp. Maar de eerstehulpdienst kan, behalve het verstrekken van pijnstillers en het aanbieden van een lijst met tandartsen die de patiënt eventueel willen behandelen, weinig voor deze mensen doen. Hiermee komen we bij een ander pijnlijk probleem waar veel Amerikanen graag hun ogen voor zouden willen sluiten. Veel tandartsen willen arme patiënten mét een Medicaid-tandartsverzekering liever niet behandelen omdat zij dit niet commercieel kunnen verantwoorden. “Medicaid is een administratief gedrocht,” is een veelgehoorde mening. Het vergoedingensysteem verschilt van staat tot staat, de verzekering dekt de gemaakte kosten vaak maar ten dele, en uitbetaling kan met gemak een halfjaar duren. Ook geografie speelt een rol in het beperkte aanbod. Veel arme Amerikanen vertrokken de laatste jaren om economische redenen vanuit de steden naar het platteland. Voor tandartsen is het zelden rendabel hier een kliniek te beginnen. GEVONDEN: BETAALBARE TANDARTS

Ondanks de schaarste van mondzorgaanbieders zijn er mogelijkheden. Minder draagkrachtigen die in de buurt van een tandheel-

kundige opleiding wonen, kunnen hier tegen een redelijke vergoeding terecht, als zij het geluk hebben als patiënt te worden geaccepteerd. Voor de allerarmsten zijn er de door de overheid gefinancierde publieke gezondheidscentra. Hier kan men tegen een vast laag tarief terecht, ongeacht het soort behandeling. Maar ook hier is binnenkomen moeilijk, personeel schaars en zijn de wachttijden lang. In 2007 verleende dit soort klinieken mondzorg aan minder dan 2% van de Amerikanen met Medicaid of zonder zorgverzekering. De mondzorgspecialisten die hier werken krijgen, in tegenstelling tot collega’s in privéklinieken, niet per behandeling betaald, maar ontvangen een vast salaris. Ze verdienen onder de streep vaak minder dan praktijkhouders, maar genieten de voordelen van een vast dienstverband en maken aanspraak op onder meer kortingen op hun studieschuld. Concrete oplossingen voor alle problemen waar de mondzorg in Amerika momenteel mee worstelt zijn niet direct voorhanden, mede door het oplopende begrotingstekort en de astronomische staatsschuld. Logischerwijs hebben de problemen in de mondzorg minder prioriteit dan de nog veel grotere (financiële) problemen in de algemene gezondheidszorg. Volgens sommige onderzoekers komt dit niet alleen door het verschil in omvang van de problemen, maar ook doordat beleidsmakers vaak uit een sociaaleconomisch milieu afkomstig zijn waar mondzorgproblemen vrijwel niet voorkomen, waardoor zij van nature weinig aandacht voor de problematiek hebben. Toch heeft de mondzorg een plek in de hervormingsvoorstellen van Obama gekregen. Zo schrijft de PPACA voor dat pediatrische tandheelkunde en mond-

hygiëne onderdeel moeten vormen van de minimale dekking van de door de overheid georganiseerde zorgverzekering. Het Witte Huis lijkt de problemen bij de wortel aan te willen pakken door de focus op voorlichting en minderjarigen te leggen. Daarnaast proberen universiteiten en federale overheidsprogramma’s de bestaande situatie op verschillende manieren te verbeteren. Tandheelkundestudenten worden actief aangemoedigd een aantal jaren in een door de overheid gesubsidieerde kliniek te gaan werken of tijdens de zomer in een plattelandspraktijk te helpen. Hier staat een aanzienlijke vermindering van hun studieschuld tegenover. Andere ideeën zijn het verlagen van de toelatingseisen voor buitenlandse tandartsen en taakdelegatie naar assistenten en mondhygienisten. Logischerwijs stuit dit laatste voorstel, net als soms in Nederland, op bezwaren uit de hoek van beroepsverenigingen.

ven: teruglopende toegankelijkheid door hoge kosten. Onlangs werd bekend dat de premies voor tandartsverzekeringen in 2012 naar verwachting met 14% stijgen. Hoewel minister Schippers van VWS denkt dat meer prijsconcurrentie tot betere mondzorg leidt, vrezen zorgverzekeraars prijsverhogingen en voeren zij de premies alvast op. Zo gaat de tandartspremie bij VGZ met 8% omhoog, bij Zilveren Kruis in bepaalde gevallen tot 10% en bij de Amersfoortse met

15

15%, blijkt uit een inventarisatie van prijsvergelijker Verzekeringssite.nl. In een tijd van sombere economische berichten, oplopende werkloosheid en daling van het besteedbare inkomen per huishouden blijven onze politici hopelijk rekening houden met datgene waaraan de Nederlandse mondzorg haar goede naam ontleent: toegankelijkheid voor iedereen. (bronnen: Slate Magazine, American Dental Association, Dental Tribune International) ■

Intrinsieke suikers even schadelijk

LESSEN VOOR NEDERLAND

De mondzorg in de Verenigde Staten weerspiegelt in zekere zin de grote verschillen tussen de have’s en have not’s in het land. Voor kapitaalkrachtigen zijn er in de meeste gebieden voldoende mondzorgklinieken die uitstekende kwaliteit bieden. Anderzijds is zelfs de meest basale mondzorg door de hoge kosten en de slechte dekking van de tandartsenverzekeringen niet toegankelijk voor een schrikbarend groot aantal Amerikanen. Het ontbreken van deze toegankelijkheid is echter niet het directe gevolg van het stelsel van vrije tarieven, maar van een veel diepgaander probleem. De Amerikaanse overheid garandeert geen basale gezondheidszorg voor al

“

In Washington King Country staan mondzorgklachten op nummer drie in de lijst aanleidingen voor eerste hulpbezoek

”

haar onderdanen doordat zij er tot op heden niet in slaagt een zorgverzekering verplicht te stellen. Er zijn veel overeenkomsten tussen de ontwikkelingen in de Nederlandse en Amerikaanse mondzorg: de vergrijzing onder mondzorgprofessionals zal ook hier de komende jaren toeslaan, Nederlanders behouden langer hun dentitie, en het aantal parttimers in mondzorgklinieken neemt steeds verder toe. De problemen die hierdoor kunnen ontstaan, zijn wellicht te verhelpen met de oplossingen die de Amerikanen ook verkennen: meer taakdelegatie, eenvoudigere toegang voor buitenlandse tandartsen en actieve stimulering vanuit de overheid. Het meest nijpende probleem waarmee de Nederlandse mondzorg in de toekomst geconfronteerd kan worden is datgene wat de Amerikaanse mondzorg zo’n controversieel imago heeft gege-

LEEDS – Er bestaat geen verschil in het glazuurdemineraliserende effect van intrinsieke suikers en de extrinsieke of ‘vrije’ suikers die worden toegevoegd tijdens het voedselverwerkingsproces en die voorkomen in vruchtensap of honing. Dat blijkt uit onderzoek van het tandheelkundig instituut van Leeds. Deze resultaten weerspreken de lang bestaande opvatting dat intrinsieke suikers in bijvoorbeeld fruit veiliger voor het gebit zijn dan de vrije suikers in vruchtensap. Het unieke onderzoek werd uitgevoerd met behulp van een intra-orale cariogene test. Een apparaat dat in de mond wordt geplaatst om te meten in welke mate substanties cariës bevorderen, vergeleek het effect van groenten en fruit in vaste en vloeibare vorm op de glazuurdemineralisatie. Eerdere rapporten van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in de jaren ’90 raadden consumenten aan de inname van ‘vrije suikers’ te beperken. Door deze te vervangen door consumptie van intrinsieke suikers zou het gebit worden ontzien. Gezamenlijk onderzoek van de Food and Agriculture Organisation (FAO) en de WHO uit 2007 verschafte nieuwe inzichten over koolhydraten in menselijke voeding en suggereerde suikers in voeding te beschrijven met de term ‘totale suikers’. Dit onderzoek stelde tevens vast dat het gebruik van de verschillende termen verwarring stichtte onder consumenten. Het onderzoek van het Tandheelkundig instituut van Leeds brengt meer duidelijkheid in de discussie. Het onderzoek werd uitgevoerd onder tien volwassen met een

normale speekselproductie. Iedere deelnemer droeg een aan de tanden van de onderkaak bevestigd apparaat waar geprepareerde gedemineraliseerde plaatjes met menselijk glazuur op waren bevestigd. Op vaste tijden namen ze gedurende tien dagen zeven keer per dag dezelfde voeding in. Tweemaal daags poetsten ze – zonder het apparaat in hun mond - hun gebit met een tandpasta zonder fluoride. De geconsumeerde voeding bestond uit appels, sinaasappels, druiven, wortels en tomaten. De sappen werden onttrokken aan dezelfde vruch-

“

Vooral kwetsbare groepen, zoals kinderen en mensen die geen fluoridetandpasta gebruiken, hebben veel baat bij onze ontdekking

”

ten en groenten. Het onderzoek toonde een significante demineralisatie aan bij de consumptie van alle testvoeding met intrinsieke én extrinsieke suikers. “Onze resultaten wijzen uit dat de mate van demineralisatie van het glazuur losstaat van de manier waarop dit soort voeding wordt geconsumeerd,” stelt coauteur prof. dr. Monty Duggal. “De resultaten zijn zeer bruikbaar bij het geven van het juiste dieet- en gezondheidsadvies aan patiënten. Vooral kwetsbare groepen, zoals kinderen en mensen die geen fluoridetandpasta gebruiken, hebben veel baat bij onze ontdekking.” (bron: Dental Tribune Europe) ■

16 Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

Chinezen ontdekken DNA-vaccin tegen cariës

DNA onder een elektronenmicroscoop.

PEKING – Chinese onderzoekers hebben een vaccin met genetisch gemanipuleerd DNA gevonden dat effectief lijkt bij de preventie van cariës. Toen zij laboratoriumratten injecteerden met een aan Salmonella onttrokken proteïne, ontdekten zij dat dit leidde tot de aanmaak van antilichaampjes die de kolonisatie van Strep-

tococcus mutans en cariësontwikkeling remmen. Het betreffende vaccin is een zogeheten nucleïnezuurvaccin. Recentelijk krijgen dit soort vaccins veel aandacht doordat zij mogelijk de aanmaak van antistoffen tegen een aantal ziektes en vormen van kanker bevorderen. Over de theoretische mogelijkheid

om de vorming van cariës op deze manier te remmen werd dertig jaar geleden al door onderzoekers geschreven. Nu pas hebben deze ideeën tot een vaccin geleid. De resultaten met het pGJA/ VAX-vaccin tonen tot nu toe het meest overtuigend de mogelijkheid aan van een effectief mucosaal hulpmiddel voor intranasale immunisatie van een anti-cariësvaccin, zo schrijven de onderzoekers. Overigens wezen zij op het

december 2011

feit dat de immunogeniciteit, het vermogen van het vaccin om een immuunrespons uit te lokken, nog steeds relatief laag is. Andere substanties die waarschijnlijk de gewenste respons uitlokken zijn onder andere BCS3-L1, een genetisch gemanipuleerde kweek van Streptococcus mutans en Lactobacillus anti-caries, dat wordt ontwikkeld door het farmaceutische bedrijf BASF. (bron: Dental Tribune Asia Pacific) ■

Fruit schadelijker dan koolzuurhoudende dranken

Tandheelkunde

LONDEN – Fruit kan tot vier keer

schadelijker zijn voor het gebit dan koolzuurhoudende dranken. Dat blijkt uit onderzoek van professor David Bartlett van het tandheelkundig instituut aan King’s College Londen. De onderzoekers bestudeerden het verband tussen voedingspatroon en gebitsslijtage bij meer dan duizend mannen en vrouwen tussen 18 en 30 jaar. De wetenschappers onderzochten het glazuur en dentine en vergeleken hun observaties met de antwoorden van de proefpersonen op vragen over hun eet- en drinkgewoonten. De resultaten wezen uit dat mensen die appels eten een meer dan 3,7 maal hoger risico lopen op schade aan het dentine, terwijl consumptie van koolzuurhoudende dranken geen verhoogd risico opleverde. Vruchtensap vergrootte de kans op glazuurbeschadiging met een factor vier. Bier – een zuurhoudende drank – verdrievoudigt het risico op glazuurbeschadiging. Bartlett: “Appels leiden door hun zuurgehalte waarschijnlijk sneller tot erosie dan koolzuurhoudende dranken. Belangrijk is echter de frequentie van consumptie: in één keer opeten of drinken is veel beter dan kleine hoeveelheden verspreiden over de dag.” Volgens Bartlett kunnen in het dieetadvies beter de rol van zuurhoudende producten benadrukt worden dan dat alle aandacht uitgaat naar veelverkochte frisdranken. De onderzoekers verklaarden overigens wel dat ze de consumptie van fruit en vruchtensappen niet willen ontmoedigen, omdat deze goed zijn voor de algemene gezondheid. Het onderzoek werd gepubliceerd in het gerenommeerde Journal of Dentistry. (bron: DTI) ■

Topklinische nascholing voor de kritische professional Programma 2011/2012 Infectiepreventie en praktijkhygiëne, haalbare doelen voor uw praktijk Moderator: drs. Wilfred Moorer

Word nu lid en behaal 33 geaccrediteerde KRT-punten…

Data: zaterdag 24 september 2011 & zaterdag 8 oktober 2011

‘Extractie: de eerste stap op weg naar een implantaat’ Moderator: drs. Jacques Baart

Data: zaterdag 19 november 2011 & zaterdag 3 december 2011

Preventie: onderkennen en ondervangen van risico Moderator: Herman Wiegman

Data: zaterdag 28 januari 2012 & zaterdag 11 februari 2012

Bijzondere tandheelkunde in de dagelijkse praktijk Moderator: Dyonne Broers

Data: zaterdag 17 maart 2012 & zaterdag 31 maart 2012

Grenzen aan de tandheelkunde: waar het onmogelijke mogelijk blijkt… Moderator: prof. dr. Paul van der Stelt

Data: zaterdag 12 mei 2012 & zaterdag 26 mei 2012

Endodontologie: van duivels complex tot verbluffend eenvoudig Moderator: prof. dr. Paul Wesselink

Data: zaterdag 30 juni 2012 & zaterdag 7 juli 2012

www.qualitypractice.nl

Voor meer informatie of aanmelden. Kijk op www.qualitypractice. Of neem contact op met mw. Reina Evendik op telefoonnummer: 020-5980 645. Mailen kan uiteraard ook: [email protected]. Quality Practice is onderdeel van ACTA Dental Education B.V., Gustav Mahlerlaan 3004, 1081 LA Amsterdam. Telefoon: 020-5980 645. De algemene voorwaarden staan vermeld op www.qualitypractice.nl. Data onder voorbehoud.

www.posortho.com

Progressive Orthodontic Seminars

Op 20 - 23 april 2012 start Progressive Orthodontic Seminars (POS) alweer met de 22e cursus orthodontie onder auspiciën van Donald B. McGann DDS

Cursus Orthodontie De complete cursus orthodontie omvat een trainingsprogramma, waarin naast diepgaande theoretische kennisoverdracht ook plaats wordt ingeruimd voor praktijktrainingen. Na voltooiing van het programma is men in staat een groot aantal orthodontische afwijkingen bij zowel kinderen als volwassenen effectief te diagnosticeren en met succes te behandelen. Tijdens de workshops wordt gewerkt met uitneembare en vaste apparatuur. De complete cursus bestaat uit 12 x 4 dagen verdeeld over een periode van 1,5 tot 2 jaar. Inbegrepen in de kosten voor de cursus is een door POS ontwikkelde software. Deze software wordt tijdens de cursus gebruikt, maar zal voor u ook daarna een waardevol programma zijn bij de behandeling van uw patiënten.

Donald B. McGann DDS De vooraanstaande Amerikaanse tandarts en zijn ervaren medewerkers zetten zich wereldwijd in voor de Progressive Orthodontic Seminars. In korte tijd ontdekten ruim 400 Nederlandse tandartsen de nieuwe en vooral succesvolle methodes van

Gratis introductie seminar! Al u onze cursisten heeft gesproken, dan heeft u ongetwijfeld gehoord over de hoge kwaliteit van onze seminars. U bent welkom om dit zelf te ervaren op het GRATIS seminar dat wij geven op zaterdag 17 maart 2012 in Amstelveen. U kunt zich hiervoor opgeven bij: Progressive Holland Inc. Tel: 020 647 22 72

Update Dr. McGann Mis dit niet, hierna volgt er nog maar 1! 23 - 24 maart 2012

Kosten € 1.420,00 per seminar inclusief lunch Cursuslocatie Amstelveen Tel. informatie 020 647 22 72 Fax 020 640 14 77

Donald B. McGann. e-mail [email protected]

Progressive Orthodontic Seminars Jupiter 129 1188 EE Amstelveen www.posortho.com

18 Reportage

dental tribune - netherlands edition

december 2011

Een nieuwe kijk op cariëspreventie Congres Ivoren Kruis druk bezocht

TEKST: JAN FRANKE NIJMEGEN – Het gebruik van xylitol bij ouderen in verpleeghuissituaties biedt veelbelovende oplossingen voor de snel groeiende problemen in de mondzorg voor ouderen. Dat was de boodschap van de toespraak van bijzonder hoogleraar Preventieve Tandheelkunde prof. dr. Cor van Loveren (ACTA) tijdens het wetenschappelijke congres van het Ivoren Kruis op 4 november. Deze editie van het congres stond een zeer actueel thema centraal: cariëspreventie bij jong en oud. Aan het thema werd invulling gegeven door diverse sprekers, waaronder bekende gezichten, opkomende onderzoekstalenten en professionals van buiten de mondzorg. De ruim 270 aanwezigen keken reikhalzend uit naar de presentatie van het nieuwe ‘Advies Cariëspreventie’. Immers, dit advies bepaalt voor een belangrijk deel de voorlichting die zij de komende jaren op het gebied van preventie en gebitsverzorging zullen geven. Het was echter Van Loveren die de show stal met de presentatie van zijn onderzoek naar de werking van xylitol voor gebruik bij ouderen in verpleegtehuizen.

Catherine Volgenant en Monique van der Veen tijdens hun presentatie over de mogelijkheden van QLF-technieken.

Advies Cariëspreventie Basisadvies Cariëspreventie Mondhygiëne

Fluoride

Voeding

Ga bij ieder Periodiek Mond Onderzoek (PMO) na of er sprake is van cariësactiviteit

Cariësactiviteit

Geen cariësactiviteit

Ga zorgvuldig na of het Basisadvies echt correct wordt uitgevoerd Ga globaal na of het Basisadvies correct wordt uitgevoerd

Intensieve bevraging, plaque- en gingivitisscore; controle van poetsfrequentie, tandpasta en voedingsdagboek, kunnen hierbij van dienst zijn.

Basisadvies Cariëspreventie wordt correct uitgevoerd

Basisadvies Cariëspreventie wordt niet correct uitgevoerd

Basisadvies Cariëspreventie wordt niet correct uitgevoerd

Basisadvies Cariëspreventie wordt correct uitgevoerd

Complimenteer patiënt en stimuleer door te gaan met het Basisadvies Cariëspreventie

Herhaal en bevorder het Basisadvies Cariëspreventie

Spoor drempels voor implementatie op

Spoor de extra risicofactoren op

Maak individuele afspraken

Behoort de patiënt tot een aandachtsgroep?

Dit kan inhouden onderzoek naar algemene gezondheid speekselonderzoek enz.

Aanvullend Advies Cariëspreventie Mondhygiëne

Gericht op individuele aanpassing van het Basisadvies

Fluoride

Voeding

Gericht op extra preventieve maatregelen

Andere mogelijk toepasselijke adviezen, zoals

Adviezen voor aandachtsgroepen

Advies Droge Mond, Advies Preventie van wortelcariës

Indien nodig (ter overbrugging): Professionele fluoridetoepassingen

©

2011

De aftrap van de wetenschappelijke voordrachten werd verricht door Monique van der Veen en Catherine Volgenant (ACTA) met hun presentatie over de mogelijkheden van Quantitative Light-induced Fluorescence (QLF)-technieken bij het aantonen van cariës en plaque. Van der Veen heeft een achtergrond in de technische natuurkunde en werkt sinds tien jaar aan de toepassing van QLF in de ‘plakcamera’ van Inspektor Research Systems. Deze camera wint in het buitenland steeds meer terrein in de reguliere mondzorg. De voornaamste voordelen van de techniek – het tonen van pathologie aan patiënten en het eenvoudig registreren van langetermijnontwikkelingen – zijn evident. Echter, de onderzoekers konden nog geen uitsluitsel geven over het tijdstip en de manier waarop de plakcamera in de Nederlandse mondzorg zijn intrede zal doen. Hierdoor blijft de plakcamera vooralsnog toekomstmuziek. De presentatie van ACTA-onderzoekster Denise Duijster over haar onderzoeksproject ‘Preventie van cariës bij kinderen at risk’ viel op door de grote hoeveelheid informatie. Duijster probeert de ‘determinanten van cariës bij kinderen’ in kaart te brengen. Dit prijzenswaardige streven kent één belangrijk nadeel: het zijn er

nogal veel. Zo spelen onder meer de sociaaleconomische achtergrond van het kind, het opleidings- en werkniveau van de ouders en de mate waarin culturele tradities weerslag hebben op het voedingspatroon en poetsgedrag een rol. Het uitgangspunt van Duijster is dat het huidige onder-

“ ” De ‘plakcamera’ wint in het buitenland steeds meer terrein

zoek naar kwetsbare kinderen in de mondzorg te veel is gericht op het individu en voorbij gaat aan de sociale context. Met haar onderzoek probeert zij gerichtere preventiemethoden voor deze kinderen te ontwikkelen, die beter aansluiten bij de oorzaken van het probleem. Cor van Loveren, de promotiebegeleider van Duijster, presenteerde prikkelende ideeën over de noodzaak en mogelijkheden in de preventie bij de mondzorg bij ouderen. Van Loveren ziet het meeste heil in een combinatie van maatregelen. “Het begint met een betere voorlichting aan de verzorgenden over het belang

van preventie bij ouderen. Ook de toevoeging van een fluoridetablet aan de medicatie en het aanbevelen van tandpasta met hoge(re) concentraties fluoride of kauwgom met xylitol behoren tot de mogelijkheden.” Maar preventie kan natuurlijk ook beginnen met het voorkomen dat de schade überhaupt ontstaat. ‘Ik vind het werken met een dieet dat suikervervangende stoffen zoals xylitol bevat de meest interessante optie. De onderzoeksresultaten van deze methode zijn veelbelovend en het blijkt nog steeds mogelijk om een zeer gevarieerd dieet samen te stellen,” zegt Van Loveren. “Daarnaast heeft xylitol positieve effecten op bijvoorbeeld oorontstekingen en hart- en vaatziekten, is het laagenergetisch, zorgt het voor een verminderde vetopslag en draagt het bij aan een betere opname van calcium door het lichaam,” somde Van Loveren op. Kort na zijn presentatie had Dental Tribune een gesprek met de heer Van Loveren, waarin hij nader inging op de strekking van zijn voordracht (zie kader). Het nieuwe ‘Advies Cariëspreventie’ is in wezen een completere versie van het Fluoridebasisadvies en werd geïntroduceerd en toegelicht door Marie-Charlotte Huysmans, hoogleraar aan het UMC St. Radboud. Het bestaat

december 2011

Reportage

dental tribune - netherlands edition

19

“We moeten op zoek naar een effectieve, maar weinig belastende preventiemethode” Dental Tribune sprak met prof. dr. Cor van Loveren (ACTA) over zijn onderzoek naar preventie bij ouderen. U maakt zich hard voor meer en betere preventie in de mondzorg bij ouderen. Wat is hiervoor de directe aanleiding? “Primair geldt dat de goede zorg zoals iedereen die nu in Nederland ontvangt en de goede zelfzorg die velen beoefenen, voortgezet moet worden. Door de vergrijzing zal dit problematisch worden. Immers, een groot deel van de zelfzorg door ouderen moet mogelijk worden overgenomen door mantelzorgers of professionals in verpleeg- of bejaardentehuizen. Ik vermoed dat deze mensen over het algemeen te kampen hebben met een zeer hoge werkdruk. Omdat we van hen niet kunnen verwachten dat zij in staat zijn de mondgezondheid van ouderen goed bij te houden op het moment dat zij dit zelf niet meer kunnen, moeten wij op zoek naar effectieve, maar weinig belastende aanvullende preventiemethoden. Een aantal mogelijkheden zijn de toevoeging van een fluoridetablet aan de medicatie en het aanbevelen van tandpasta met hoge(re) concentraties fluoride of kauwgom met xylitol.”

uit een basisadvies en een aanvullend advies. Het ‘Basisadvies’ geldt voor iedereen, terwijl het ‘Aanvullend Advies’ is bedoeld voor mensen met cariësactiviteit. Het basisadvies is samengesteld uit de onderdelen mondhygiëne, fluoride en voeding. Bij elk van de basisadviezen hoort een aanvullend advies. Het Advies is het resultaat van een brede consensus in de Nederlandse mondzorg. De inhoud kent daarom weinig verassingen of scherpe randjes. Toch geeft de brede insteek van het nieuwe advies genoeg stof tot nadenken. Zo besteedt het advies geen aandacht aan cultuurverschillen en kan het maximaal toegestane eetmomenten (zeven) daardoor voor het ene kind nauwelijks haalbaar zijn, terwijl een ander kind slechts vijf eetmomenten per dag heeft. Een vreemde eend in de bijt in Nijmegen was Rik Bes, oprichter van de stichting Centre for Motivation and Change en trainer in gedragsbeïnvloeding. Bes heeft een achtergrond in de verslavingszorg en jeugdhulpverlening. Als specialist in motivational interviewing bracht Bes goed over welke veelgemaakte fouten in de relaties en conversaties tussen artsen en patiënten eenvoudig zijn te voorkomen. Zijn humorvolle presentatie kon echter

In uw presentatie sprak u uw voorkeur uit voor het verwijderen van suikers uit het dieet voor ouderen. Waarom heeft deze mogelijkheid uw voorkeur? “In de eerste plaats is gebleken dat de alternatieven hun eigen tekortkomingen hebben. Zo zijn de tandpasta’s die tegenwoordig op de markt zijn al maximaal gefluorideerd, en is controle op het gebruik altijd complex. Daar is weinig ruimte voor verbetering. Er vinden experimenten plaats met geconcentreerde tandpasta’s. Ook die zijn zeer interessant, maar grootschalige toepassing vraagt om andere marktomstandigheden. De sterk geconcentreerde tandpasta’s zouden volgens de huidige normen als geneesmiddelen op de markt gebracht moeten worden. Is het voor fabrikanten dan nog wel rendabel om deze te fabriceren? In mijn zoektocht naar de beste preventiestrategie bij ouderen komt het vervangen van suikers uit het dieet door bijvoorbeeld xylitol als reëel alternatief uit de bus. Dit is redelijk eenvoudig te realiseren, zonder dat er essentiële voedingsstoffen verdwijnen of het eten saai wordt. Het blijkt nog steeds mogelijk op deze manier een zeer gevarieerd dieet samen te stellen.”

niet maskeren dat voor het beïnvloeden van het gedrag van zeer moeilijk behandelbare patiënten meer nodig is dan een lezing van twintig minuten. Overigens was Bes de eerste om dit toe te geven. De kracht van Bes’ methoden schuilt in het blootleggen van verkeerde aangeleerde automatismen van artsen die vaak uit goede bedoelingen zijn ontstaan. Professionals besteden meer aandacht aan de nadelen van het

“

Waarom dringt u niet aan op het vergroten van de kennis over het belang van de mondgezondheid bij ouderenverzorgers? “Eerlijk gezegd weet ik niet of deze kennis bij de verzorgden daadwerkelijk ontbreekt. Ik zal ook de eerste zijn om te zeggen dat dit belangrijk is, maar ik kan mij voorstellen dat daar gezien de werkdruk niet altijd ruimte en tijd voor is.”

“

We moeten op zoek naar effectieve, maar weinig belastende aanvullende preventiemethoden

”

Hebben onderzoeken en experimenten het succes van een suikerarm dieet bij de preventie in de mondzorg aangetoond? “Een goed voorbeeld hiervan zijn bijvoorbeeld de Finse ‘Turku-studies’. De resultaten hiervan zijn veelbelovend. Het is natuurlijk zo dat eventuele experimenten op bijvoorbeeld het voedingspa-

Na afloop van de algemene ledenvergadering vertelde voorzitter Teun Rietmeijer namens het Ivoren Kruis dat de vereniging de toekomst zonnig tegemoet ziet. “Het gaat goed met de preventie in de mondzorg. Ons programma ‘Hou je mond gezond!’ is een groot succes. We hebben een aantal nieuwe partners gevonden: in 2012 gaan we bijvoorbeeld samenwerken met Dental Union. Daarnaast wordt de extra aan-

”

Het gaat goed met de preventie in de mondzorg

huidige (slechte) gedrag en de voordelen van het nieuwe (goede) gedrag, en hebben door hun soms confronterende stijl niet in de gaten dat patiënten zelf de focus precies andersom leggen. Het ambivalente gevoel ten opzichte van het advies van de arts dat hierdoor bij patiënten kan ontstaan, bemoeilijkt gedragsverandering, betoogde Bes. Veel aanwezigen leken de door Bes veel voorkomende fouten te herkennen. Zijn levendige presentatie vormde daarmee een nuttige en luchtige afsluiting van een goed verzorgd en inhoudelijk sterk congres.

dacht voor eerstelijnszorg van het huidige kabinet door de vereniging aangemoedigd, vooral omdat de sociaaleconomisch zwakkere groepen waarvoor het Ivoren Kruis zich inspant, het meest van deze vorm van zorg gebruikmaken.” Ten aanzien van de vrije tarieven legt de vereniging haar kaarten nog niet op tafel. Zowel de risico’s als de kansen van het experiment zijn in kaart gebracht. Een uitgesproken standpunt blijft – in ieder geval tot de rook van de implementatie van het experiment is opgetrokken – waarschijnlijk uit. ■

Prof. dr. Cor van Loveren

troon van de doelgroep moeten worden afgestemd. Kinderen en volwassenen zou je op suikervrije kauwgom kunnen laten kauwen. Bij ouderen kan bijvoorbeeld de suiker in koffie en thee vervangen worden.” In welke fase bevindt uw onderzoek zich? “Dit idee begon echt als een hersenspinsel. De presentatie op dit

congres heeft mij wel een boost gegeven om mijn ideeën op papier te zetten. Nu is het zaak om het idee voor te leggen aan verpleeghuisartsen. Ik ben daar zeer optimistisch over. Eén van de grote voordelen van deze manier van preventie is dat deze niet intervenieert met andere behandelingen, want het verwijderen van toegevoegd suiker uit het dieet is in geen geval slecht.” ■

Atlas parodontale diagnostiek

“ ”

Auteur: J. van Dijk Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum ISBN 978 90 313 8809 7 Verschenen: november 2011 Prijs: € 125,-

De tweede druk van deze kleurenatlas geeft een uitstekend en compleet beeld van de actuele diagnostiek in de parodontologie. De diagnostiek wordt beschreven aan de hand van foto’s, tabellen en grafieken die bondig worden toegelicht. De hoofdstukken ‘pathologie’ en ‘mucogingivale aandoening’ zijn kritisch bekeken en aangevuld met de huidige kennis. Verder is het steeds duidelijker dat parodontitis en systeemaandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden. In het volledig herziene hoofdstuk effecten van parodontitis op het lichaam wordt de mogelijk relaties uitgelegd en wat hiervoor de redenen kunnen zijn.

20 Industrie

dental tribune - netherlands edition

Scandinavische meesters in de tandheelkunde

december 2011

Doe-het-zelftandheelkunde op het slagveld

Het pakket voor dentale noodgevallen van Dentist In A Box.

Directeur-eigenaar Heikki Kyöstila demonstreert een paneel dat het geautomatiseerde magazijn logistiek beheert.

TEKST: DANIEL ZIMMERMANN, DTI HELSINKI/LEIPZIG – Het is zeldzaam dat een bedrijf met een groot sociaal verantwoordelijkheidsgevoel en een heldere visie al meer dan veertig jaar marktleider is. De Finse fabrikant van tandheelkundige materialen Planmeca lijkt beide karakteristieken te bezitten. Planmeca werd opgericht in de vroege jaren ’70, een tijd waarin computertechnologie industrieel design ingrijpend veranderde. Het was het eerste bedrijf dat microprocessors in dentale systemen liet bouwen. Dit concept luidde een nieuw tijdperk in de tandheelkundige industrie in en bepaalt al decennialang de standaard. Bij Planmeca’s specialiteiten denkt men meestal aan tandheelkundige systemen zoals de ergonomische Compact i of de bekende Sovereign. Toch heeft het bedrijf door de jaren heen regelmatig andere toepassingen op de markt gebracht. Een aantal van deze geavanceerde röntgen- en beeldvormingsapparaten zijn bekende verschijningen geworden in tandartspraktijken over de hele wereld, maar ook bijvoorbeeld op Amerikaanse legerbases. De overkoepelende Planmeca-groep genereert een jaarlijkse omzet van 700 miljoen euro (op basis van eigen schattingen). Dit cijfer plaatst het concern qua omvang in de categorie van de grootste spelers in de industrie, zoals Sirona Dental Systems en KaVo. Het lijkt onwaarschijnlijk dat dit succes is ontstaan op een onopvallend, afgelegen terrein in Herttoniemi, een industrieel gebied ten oosten van Helsinki, waar het bedrijf nog altijd is gevestigd. Hier rondde Planmeca onlangs een uitbreiding van zijn productiecapaciteit af met bijna 50.000 m², een gebied ter grootte van zeven voetbalvelden. Naast kantoorruimte omvat de uitbreiding ook productiecapaciteit en een volledig geautomatiseerd opslagdepot. “Wij hebben de plannen voor de uitbreiding pas anderhalf jaar geleden afgerond. Ondanks de zware winterse omstandigheden bleef de bouw goed op schema,” zei directeureigenaar Heikki Kyöstila. “Met de grotere productiecapaciteit kun-

nen we de stijgende vraag veel beter ondervangen.” De 65-jarige Fin, die Planmeca in 1971 startte als kleinschalige importeur, is sinds de oprichting directeur. Hij ziet de toekomst van zijn bedrijf zonnig tegemoet. Het centrale onderdeel van zijn nieuwe marketingcampagne is het Digital Perfection Integration-concept, dat volgens Planmeca een revolutionaire manier van data-integratie van verschillende 3D- beeldvormingsapparaten biedt. Hierdoor krijgen mondzorgspecialisten veel meer gedetailleerde klinische kennis

“

De nieuwe bedrijfsruimte van buiten gezien.

3D formaten – van 34 x 42 mm tot 16 x 16 – en een geïntegreerde 3D gezichtsscanner, de ProFace. Met de ProFace kunnen behandelaars realistische 3D-foto´s maken van het gezicht van de patiënt, zowel in de standalone-modus als in combinatie met een CBVT-scan. Volgens Helianna Puhlin-Nurminen van de afdeling digitale beeldvorming levert het systeem niet alleen minder bestralingstijd voor patiënten op, maar biedt het ook betere klinische en esthetische resultaten. Daarnaast kan de intra-orale oppervlaktedata met de nieuwe PlanScan scan-

Het Digital Perfection Integration-concept biedt mondzorgspecialisten meer gedetailleerde klinische kennis tijdens de preoperatieve fase

tijdens de preoperatieve fase. Op het gebied van hardware zagen mondzorgprofessionals onlangs de lancering van twee nieuwe versies van Planmeca’s cone-beam volumetrisch-tomografische ProMax 3D. Deze biedt nu een uitgebreide selectie van

”

ner in dentale systemen worden geïntegreerd. Deze scanner is beschikbaar als een winkelwagensysteem en heeft een open verbinding. Tandartsen kunnen daardoor de complete intra-orale situatie van een patiënt weergeven en opslaan als 3D-model,

Het interieur van de nieuwe bedrijfsruimte beslaat meer dan zeven voetbalvelden.

zonder dat zij een fysiek model hoeven te maken. Dit alles wordt samengebracht door de Romexis-soft ware, waar recentelijk een iPhone- en iPadapp voor verscheen. Hiermee kunnen clinici via wereldwijde mobiele netwerken 2D- en 3Dbeelden bekijken en delen. Met Romexis kunnen tandartsen voor het eerst met een gratis applicatie driedimensionale oppervlakteweergave mobiel gebruiken, meldt het bedrijf. Voor directeur Kyöstila is dit pas het begin van een nieuw tijdperk in de tandheelkunde. Hij denkt dat de innovaties te maken hebben met het oplossingsgerichte denken van het bedrijf en de passie om de perfecte omstandigheden voor tandheelkundige werkzaamheden te creëren. “Wij geloven dat door goed naar onze klanten te luisteren wij producten op de markt kunnen brengen die qua ontwerp aan alle eisen voldoen,” concludeert hij. “Het observeren en leren van het werkproces van onze klanten helpt ons de significantie van de kleinste details te begrijpen. Deze details kunnen voor de gebruiker een wereld van verschil maken.” ■

SYDNEY – Het Australische bedrijf Dentist In A Box biedt uitkomst voor soldaten die tijdens missies in den vreemde te maken krijgen met acute mondzorgproblemen. Een klein handzaam pakketje biedt uitkomst voor de echte noodgevallen. Stel je voor dat je soldaat bent en na een maandenlang dieet van Snickers op een vooruitgeschoven post in Afghanistan ineens een vulling verliest. Wat doe je dan? In deze gevallen biedt het noodpakket van Dentist In A Box uitkomst. Het afsluitbare pakketje heeft de afmetingen van een CD en weegt vijftig gram. Het kan worden gebruikt bij afgebroken tanden, een uitgevallen vulling en zelfs bij irritaties die worden veroorzaakt door bijvoorbeeld orthodontische materialen. De tijdelijke oplossingen die het product biedt, verhelpen de problemen totdat de soldaat een echte tandarts kan bezoeken. Hoewel ontworpen door een tandarts zijn de instructies in het pakket niet geschreven in tandheelkundig jargon, zodat iedereen ermee uit de voeten kan.

“ ” Het afsluitbare pakketje heeft de afmetingen van een CD en weegt vijftig gram

Door de eenvoudige afbeeldingen kan er bijna niets fout gaan. De gebruiker dient de tanden te poetsen voordat hij het vulmateriaal uit de tube op de aangewezen plek duwt. De tube is na opening nog zes maanden te gebruiken. Natuurlijk bevat de tube tijdelijk materiaal, en zal de vulling langzaam oplossen. Het is in zo’n geval altijd mogelijk nieuw materiaal aan te brengen. Er is ook een uitgebreidere versie van het product beschikbaar, die momenteel door het Australische leger wordt gebruikt. Deze bevat naast de tube met tijdelijk vulmateriaal ook een mondspiegel en desinfectiemateriaal. Voor ernstige problemen zoals een afgebroken tand bevat dit pakket een spoeling, wegwerphandschoen en spalkmateriaal. Naast het Australische leger wordt het eerste hulp bij mondzorg-pakket in toenemende mate gebruikt in de militaire en commerciële scheepvaart, in de mijnbouw en bij sportverenigingen. (bron: Fox News) ■

december 2011

K-series-autoclaaf van Getinge

Getinge K-series.

Industrie

dental tribune - netherlands edition

ZWIJNDRECHT - Het Zweedse bedrijf Getinge is al langer een begrip in de medische branche vanwege haar degelijke en snelle autoclaven. De Getinge K-series (Autoclaaf Klasse B) is geschikt voor de dentale branche vanwege het diverse aantal snelle programma’s, de laadcapaciteit en degelijkheid. Deze degelijkheid wordt geïllustreerd door de lange garantie (maximaal tien jaar)

op de onderdelen. De degelijkheid is daarnaast terug te vinden in onder andere de schuifdeur, roestvrijstalen onderdelen en de controlesystemen. De rechthoekige kamer zorgt voor een optimale belading en met de diverse snelle programma’s kunt u een Getinge K5 20 trays steriliseren in één uur. De Getinge K7 kan zelfs 20 trays en 20 minitrays in één uur steriliseren. Er

Proces B-cycle B-cycle S-cycle N-cycle

Programma 134°C Wrapped 134°C Prion 134°C Dental Special*** 134°C Flash

21

Tijdsduur ~ 25 min. ~ 38 min. ~ 15 min. ~ 9 min

*** De S-cycle is geschikt voor 10 verpakte handstukken.

zijn diverse standaardprogramma's (zie tabel). De schuifdeur bespaart ruimte en voorkomt verbranding tijdens het uitladen. Daarnaast is het waterreservoir van roestvrij staal en is

:[djWb
Jh_Xkd[
\eh
_FWZ
Å
Oekh
m[[abo
d[mi
i[b[Yj_ed

het zeer gemakkelijk schoon te maken. Controle op de waterkwaliteit is standaard ingebouwd. Het PACS 350 modulair PLC-systeem controleert tevens alle systeemfuncties. Meer informatie: www.hofmeester.nl. ■

Lasers van Doctor Smile bestormen Nederlandse markt

Ekh
[Z_jehi
i[b[Yj
j^[
X[ij
Whj_Yb[i
WdZ
l_Z[ei
\hec
WhekdZ
j^[
mehbZ
\eh
oek
[l[ho
m[[a$
9h[Wj[
oekh
f[hiedWb
[Z_j_ed
_d
oekh
fh[\[hh[Z
bWd]kW][$

_fWZ$Z[djWb#jh_Xkd[$Yec Het gebruik van lasers in de tandheelkunde zorgt voor minder pijn, snellere behandelingen en uitstekende resultaten, wat voordelig is voor zowel de patiënt als de tandarts. Vergeleken met traditionele methoden heeft lasertechnologie in de tandheelkunde verschillende voordelen. Operaties zijn minder invasief en vrijwel pijnloos, waardoor minder anesthesie nodig is. Het hemostatische en bactericidale effect van de laser resulteert in minimale bloeding en snellere genezing. Minder lawaai en turbinevibraties maken het bezoek aan de tandartspraktijk wat aangenamer. Door de nieuwe samenwerking van Doctor Smile Lasers en De Vos Endo (Zwolle) worden er in Nederland speciale cursussen voor het gebruik van tandheelkundige lasers georganiseerd. Veel tandartspraktijken hebben geprofiteerd van de recente entree van Doctor Smile-producten op de Nederlandse markt, waaronder de PLUSER Erbium en de SIMPLER diode-laser. Het zijn nauwkeurige, veilige en efficiënte

“

Vergeleken met traditionele methoden heeft lasertechnologie in de tandheelkunde verschillende voordelen

”

hulpmiddelen bij diverse toepassingen, zoals tandvleesbehandelingen, tandsteenverwijdering, behandelingen tegen overgevoeligheid, chirurgie en esthetische behandelingen. Ga voor meer informatie naar www.doctor-smile.com. ■

22 Opleidingen/agenda

dental tribune - netherlands edition

Trees Roose

De beroemde auteur Franz Kafka gaf als ervaringsdeskundige een unieke en stijlvolle inkijk in de belevingswereld van mensen die aan depressies lijden. Vele jaren later doet schrijfster Trees Roose hetzelfde voor de tandheelkundige patiënt. Het komische en soms schokkende relaas over de geschiedenis van haar dramatisch slechte gebit verschijnt als feuilleton in Dental Tribune. Deze keer belandt onze vertelster na lange tijd weer eens in een tandartsstoel. De diagnose liegt er niet om…

9

De Stoel Ik sta in een telefooncel en durf de tandarts niet te bellen. Dan zie ik een voormalig vriendje aankomen met zijn nieuwe vriendin. Ze lachen breed naar elkaar, en omklemmen elkaar stevig. Ze hebben allebei witte tanden, ze zoenen. Ik pak de hoorn en draai het nummer. ‘Ik wil een afspraak maken, ik ben zeventien, maar ik ben bang, en ik ben eigenlijk nog nooit bij een tandarts geweest,’ raffel ik mijn boodschap af, bang om weer bang te worden. De assistente noemt een datum en zegt: ‘Als je heel erg gespannen bent, moet je naar de huisarts gaan en om een valiumpje vra-

“

ring, zo joeg het bloed door mijn hoofd. De trein kwam aan. Werktuiglijk stapte ik uit en liep in de richting van de bomenrijke laan waar de praktijk zich bevond. Langs de straat lagen nog wat vergane kastanjes van de laatste herfst, die eruitzagen als uitgespogen bruine bonen. Ik liep driemaal om een oude kastanje, schelde aan en snoof even later in een wachtkamer de geur op van angst, dood, verderf, pijn en marteling. De geur van tandarts, een mevrouw in een witte jas met vlechtjes, gele briefjes langs het kanaal, het snerpende geluid van een boor, helse scheuten door mijn kaak.

De dagen erna heb ik visoenen van de Stoel, een groot, zwart ding met riemen en daarnaast roestvrijstalen tafels met pikhaken en polsdikke injectiespuiten

”

Ik hield mezelf voor: als ik het niet wil, gebeurt er ook niets, dus ik kan gewoon naar binnen gaan. De tandarts was een rustige, wat zwijgzame man. Ik deed mijn mond open. Hij keek, zei een tijdlang niets, en vervolgens: ‘Ach kind toch, wat hebben ze allemaal met je gedaan?’ Hij onderzocht toen minutieus met behulp van een heel klein dun haakje mijn mond. Er volgde een zakelijke opsomming van wat er allemaal moest gebeuren: extractie van drie kiezen en vier voortanden, het boren en vullen van vele gaten, polijsten, vijlen. Daarna zou hij een wasafdruk van mijn mond maken, zodat ik een prothese zou krijgen. In de trein terug sliep ik als een blok. De valium deed eindelijk zijn werk. De keer daarna ging ik zonder pillen naar hem toe. Er had zich een soort nietsontziende besluitvaardigheid van me meester gemaakt. Ik zou nooit meer bang zijn voor de tandarts, het was erop of eronder. ■

“Iedereen Blij!” In deze cursus staat communicatie en teamvorming centraal. Vaste patronen worden geanalyseerd, waarna suggesties voor verbeteringen worden aangedragen. Natuurlijk staat niet alleen de communicatie binnen het team, maar ook de klantbenadering centraal. De klantbenadering krijgt daarmee een professionele injectie. Op basis van de adviezen van arbeids- en organisatiesociologe Willy van der Wind wordt de koppeling tussen inhoudelijke, zakelijke en persoonlijke componenten bij elkaar gebracht. De doelstellingen zijn om patiënten als ambassadeurs de deur uit te laten lopen, behandelplannen door iedereen te laten ondersteunen, en negatieve emoties om te zetten in dankbetuigingen. De cursus “Iedereen Blij!” is geschikt voor assistentes, preventieassistenten, mondhygiënisten, receptionisten en praktijkmanagers. Cursisten ontvangen 7 geaccrediteerde punten (Q-punten) ten behoeve van de registratie bij het KRT / KRM. De kosten bedragen 595 euro per persoon, inclusief materialen. VPM-Congres ‘Een goede anamnese is het halve werk’ Het afnemen van een goede, gestructureerde anamnese is belangrijk voor het stellen van een verantwoorde diagnose en het kiezen van de juiste behandeling. Diverse onderdelen, zoals de medisch-tandheelkundige anamnese en de mondhygiëne-anamnese komen tijdens het congres aan bod. De VPM wil handvatten bieden om direct in de praktijk mee aan de slag te gaan. Bekende en ervaren sprekers zullen de theorie rond het thema “Anamnese” aan de hand van praktijkvoorbeelden en klinische beelden uitleggen. Prof. dr. Frank Abbas, hoofd Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde van het UMC Groningen verzorgt als dagvoorzitter de opening. Vervolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: ‘het medische gehalte van de anamnese’, ‘parodontale therapie’, ‘anamnese bij gebitsslijtage’ en ‘het inschatten van cariës’. De kosten voor deelname aan het congres bedragen 249 euro. Deelname aan het 11e VPM-congres levert 5 KRM- punten op. “Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk” Tijdens deze cursus door Dorothé Voet zal het accent liggen op het toepassen van de ‘Richtlijn Infectiepreventie in de tandheelkunde’ (WIP 2007). In het kader van ‘Best Practice’ zullen ook andere relevante onderwerpen aan de orde komen. Aan de hand van een groot aantal praktijkvoorbeelden zal duidelijk worden dat de eisen die aan de tandheelkundige beroepsuitoefening gesteld worden in beginsel allemaal uitvoerbaar zijn. Praktische handreikingen zullen veelvuldig de revue passeren en u krijgt voor eigen gebruik een checklist mee. Met deze praktische informatie kunt u vervolgens in uw praktijk de puntjes op de i zetten. De kosten voor deze cursus bedragen 195 euro per persoon.

December

Februari

Workshop “Edelweiss: Direct Venear & Composite System” 9 december, Henry Schein, Almere www.dentalbestpractice.nl

VPM-Congres ‘Een goede anamnese is het halve werk’ 3 februari, Hotel Theater Figi, Zeist www.promotiemondhygiene.nl <

Cursus “Biofilmmanagement: Supra- and Subgingival Biofilm Management with Piezon Airflow” 16 december, Henry Schein, Almere www.iti-educatieprogramma.nl

Cursus “Motivational Interviewing” 3 februari, ACTA, Amsterdam www.acta-de.nl

Januari

KROON2012 3 februari, RAI Congrescentrum, Amsterdam www.kroon2012.nl Cursus “Infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk” 9 februari, Van der Valk, Eindhoven www.dentalbestpractice.nl <

Cursus “Endodontie en microscopie I: De initiële wortelkanaalbehandeling” 12-13 januari, Dental Union, Nieuwegein www.dentalunion.nl Prothetiek bepaalt chirurgie; de volgende stappen! 13-14 januari, Tandheelkundig Centrum Kerkrade, Kerkrade www.iti-educatieprogramma.nl Cursus “Iedereen Blij!” 16-17 januari, De Hamermolen, Ugchelen www.catan.biz <

Fronttand reconstructies in de esthetische zone, een blijvende uitdaging! 10 februari, Groningen www.iti-educatieprogramma.nl ITI Thema-avond “Implantologie bij ouderen” 16 februari, Hotel Houten, Houten www.iti-educatieprogramma.nl Cursus “Praktijkmanagement” 16-17 februari, De Hamermolen, Ugchelen www.catan.biz

ACTA “Implanteren in de esthetische zone; een uitdaging voor tandarts en implantoloog” 20 januari 2012, ACTA, Amsterdam www.acta-de.nl ACTA “Basiscursus reanimatie met AED” 27 januari, ACTA, Amsterdam www.acta-de.nl

Met elkaar zorgen we ervoor dat ze de komende 70 jaar nog steeds zo lacht.

U S

,L

gen. Dan zit je wat relaxed in de stoel.’ De stoel. Hoe ze dat zegt. De Stoel. De dagen erna heb ik visoenen van de Stoel, een groot, zwart ding met riemen en daarnaast roestvrijstalen tafels met pikhaken en polsdikke injectiespuiten. Ik krijg drie valiumpillen. Een om van te slapen, een voor bij het ontbijt en eentje voor in de trein. Het is mooi weer die dag, een heldere herfstochtend met een koele bries en veel spel van licht en schaduw op de stoep. Ik heb blauwe Zweedse klompen aan, een jasje in dezelfde kleur, en ik ben naar het badhuis geweest, waar ik zo lang heb liggen weken in het warme water dat ze aan de deur kwamen kloppen. Vanaf mijn oude huisje in het centrum van de stad fietste ik naar het station, en merkte niks van de valium die ik die ochtend had genomen toen ik al om zes uur wakker was. Ik stond geheel strak. Bij het station stond een oude Chinees met suikerpinda’s in een houten bak om zijn nek, en hij glimlachte zijn gele tanden bloot. Hij kende me wel. In de trein zat ik met kloppend hart en zweethanden de armleuningen stijf te omklemmen. Het leek wel of ik speed had genomen in plaats van een zware kalme-

Mondzorgkalender

L]L

U S H U N

V

UK

De geschiedenis van mijn tanden

december 2011

L L UN L a V U K

L T

www.m ww.mondhygienisten.nl

december 2011

Media

dental tribune - netherlands edition

Nieuwsflits “De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft de eigenaar van tandartspraktijk Ivory & Ivory Utrecht tijdens een open dag gelast te stoppen met het maken van röntgenfoto’s. In de vestiging Oudenoord te Utrecht werden als speciale ‘Open Huis’-actie gratis röntgenfoto’s gemaakt zonder dat vooraf een medische indicatie door een tandarts werd gesteld. Zo eindigde de feestelijke dag in mineur.” MEDICALFACTS.NL, 01-11-11

“Voor het eerst in de geschiedenis heeft de Noord-Amerikaanse overheid mondgezondheid als prioriteit opgenomen in haar ‘Doelstellingen voor de volksgezondheid voor het komende decennium’. Het aantal Amerikanen dat regelmatig de tandarts bezoekt is nu 44%, maar moet tot 2020 met 5% stijgen. Andere prioriteiten voor de komende tien jaar zijn betere screening van darmkanker, betere behandeling van diabetes en hoge bloeddruk en vaccinatie van jongeren tegen besmettelijke ziektes.” WEBMD HEALTH NEWS, 31-10-‘11

“Een tand van ex-Beatle John Lennon leverde onlangs op een veiling 22.600 euro op. De tand was in het bezit van Lennons vroegere huishoudster Dot Jarlett. “Als uw dochter een fan van The Beatles is, kunt u het aan haar geven,” zei Lennon destijds. Volgens Karen Fairweather van veilinghuis Omega Auctions was de tand van Lennon ‘het meest wonderlijke en bizarre voorwerp dat we ooit hebben mogen verkopen’. Fairweather vond het moeilijk om de waarde van de tand te bepalen en schatte de waarde zelf op 11,600 euro. Bij de tand zat een echtheidsverklaring van Dot Jarlett.”

“Tandarts Craig Callen uit Mansfield (VS) deed onlangs een opmerkelijke oproep: hij bood kinderen één dollar per 500 gram snoep of andere zoetigheden die zij voor Halloween hadden gekregen, met een maximum van vijf pond per kind. De belangrijkste motivatie is cariëspreventie na een nationaal evenement waarbij kinderen snoep ontvangen als beloning voor hun inspanningen. Het zijn de hoeveelheden snoep die Callen zorgen baren. “Wij willen in ieder geval de bewustwording op een grappige manier vergroten,” stelt Callen.” MEDICAL NEWS TODAY, 24-11-‘11

NU.NL, 26-10-‘11

“Ernstige tandartsfobie heeft geleid tot de dood van een 23-jarige studente uit het Verenigd Koninkrijk. Amanda Latigo, geboren in Uganda, leed al drie weken aan zeer hevige kiespijn als gevolg van een rottende molaar. Ze verdroeg de pijn totdat zij naar het ziekenhuis moest worden vervoerd. Tijdens de ambulancerit stierf de vrouw aan een hartaanval en meervoudig orgaanfalen. De lijkschouwer verklaarde dat de vrouw erom bekend stond ziektes liever te doorstaan dan een dokter te raadplegen. Eerder weigerde zij met een amandelontsteking het ziekenhuis te bezoeken.”

“Voor een vrouw uit Sjanghai pakte een bezoekje aan de tandarts vervelend uit. De patiënte lag met gesloten ogen in de tandartsstoel en opende haar mond. Hierop zag de tandarts zijn kans schoon en stak in plaats van een spiegeltje zijn penis in haar mond. De man werd spoedig na het incident opgepakt. De collega’s van de 28-jarige tandarts, die al twee jaar werkte in het Zhongshan ziekenhuis in het district Qingpu, reageerden geschokt op het nieuws. Volgens de Shanghai Daily zou de man op het punt staan te trouwen. Of zijn verloofde dat nog steeds ziet zitten, is niet bekend.” AD.NL, 07-11-‘11

DENTAL TRIBUNE UK, 01-11-‘11

23

Gamen tijdens behandeling: tandartsangst verleden tijd DELFT – Studenten van de Technische Universiteit Delft hebben een videogame ontwikkeld die jongeren met tandartsangst tijdens de behandeling afleidt. Het spel wordt gespeeld op een 3Dcomputerbril en bestuurd met een controller die vanuit de tandartsstoel wordt aangestuurd. “Zowel jongeren als tandartsen die hebben meegedaan aan ons testprogramma, zijn ontzettend enthousiast over het spel,” vertelde hoogleraar Rob Kooij, werkzaam bij TNO en TU Delft, aan dagblad Metro. Kooij kwam op het idee van Teeth Defender, zoals de game voorlopig wordt genoemd, toen hij zelf een wortelkanaalbehandeling onderging. De prent die boven zijn hoofd hing, deed hem bijna vergeten dat hij behandeld werd. Professor Rafael Bidarra, hoogleraar game technology van de TU Delft, is via zijn studenten nauw betrokken bij de ontwikkeling van het spel. “De gameplay moet nog flink worden verbeterd: het gevecht met de eindbaas, een schadelijk bacteriemonster, verloopt nu nog te traag. Maar tegelijk mogen we er geen stressvolle game van maken.” Het spel wordt gekenmerkt door tandheelkundige thema’s.

Binnenkort ligt ook in de tandartsstoel de weg naar een virtuele wereld open.

De vijanden in het spel zijn snoepgoed en frisdrank. Deze kan de speler te lijf gaan met tandenborstels, tandenstokers, flosdraad en tubes tandpasta. “Een extra voordeel is dat kinderen op het juiste moment hun mond genoeg open zullen doen. Gebeurt dat namelijk niet, dan begint het beeld op de 3D-bril vanzelf vager te worden,” zei Bidarra tegen de gratis krant. Teeth Defender kan volgens de onderzoekers halverwege volgend jaar al in verschillende tandartspraktijken worden getest. (bron: Metro) ■

NMT lanceert rekenmodel voor nieuwe prestaties in mondzorg

Het hoofdmenu van het NMT rekenmodel

NIEUWEGEIN - Om haar leden

te ondersteunen bij het berekenen van hun prijzen voor de nieuwe prestaties heeft de NMT een hulpmiddel ontwikkeld: het NMT-Rekenmodel. Hiermee kunnen praktijkhouders via twee verschillende methoden eenvoudig en stapsgewijs tot een standaard prijslijst voor de mondzorg komen. Dental Tribune sprak met Harry Korver, praktijkadviseur bij het NMT en medeontwikkelaar van het Rekenmodel, over de noodzaak en de werking van het model. “Het bestuur van de NMT heeft geconstateerd dat de systematiek in de mondzorg waarbij de NZa de prijzen vaststelt, al zo lang bestaat dat mondzorgprofessionals geen enkele ervaring hebben in het bepalen van de prijzen voor hun behandelingen,” verklaart Korver. “Daar komt nog bij dat prijsbepaling sowieso een

vak apart is – mensen volgen er bij wijze van spreken een universitaire studie bedrijfseconomie voor – en dat er in de Nederlandse markt voor mondzorg geen referenties voor prijsbepaling zijn.” Het rekenmodel stelt praktijkhouders in staat op twee verschillende manieren hun prijzen te bepalen. De conversiemethode gaat uit van de huidige tariefcodes met de daarbij horende maximumtarieven. De mondzorgprofessional bouwt zijn of haar huidige tarieven van verrichtingen zo goed mogelijk om naar prijzen voor de nieuwe prestaties. Veel van de nieuw beschreven prestaties bestaan uit een combinatie van verrichtingen, waar nu tariefcodes voor bestaan. Met de calculatiemethode baseert de gebruiker van de soft ware de prijzen op de beoogde jaaromzet, exclusief techniekkosten. Vervolgens berekent de gebruiker het

aantal (declarabele) stoeluren. Dit resulteert in een uurtarief voor de praktijk. Per prestatie maakt de gebruiker een inschatting van de benodigde tijd om deze uit te voeren. De calculatiemethode biedt ook de mogelijkheid om kosten van specifiek instrumentarium zoals het gebruik van een operatiemicroscoop of bijzondere verbruiksmaterialen aan specifieke prestaties toe te rekenen. Wanneer gebruikers zowel de calculatiemethode als de conversiemethode gebruiken, hebben zij meer input om tot een gedegen prijslijst te komen. Nadat de prijzen met gebruik van beide methoden zijn bepaald, biedt het Rekenmodel de mogelijkheid de nieuwe prijzen helder weer te geven in een prijslijst. Hierbij is aan

“

Mondzorgprofessionals hebben geen enkele ervaring in het bepalen van de prijzen van hun behandelingen

”

alle details gedacht, zodat – mits correct ingevuld – de prijslijst juridisch geldig is. De tarievenlijst wordt vervolgens automatisch geëxporteerd naar een apart Excelwerkblad. Dit werkblad is onbeveiligd en kan de gebruiker naar eigen inzicht opmaken. Het NMT-Rekenmodel draait op vrijwel alle systemen met Microsoft Office 2003 of hoger. Ook op Apple-computers is het rekenmodel eenvoudig te gebruiken,

mits de gebruiker Microsoft Excel heeft geïnstalleerd. De vraag dringt zich op of het Rekenmodel al helemaal is uitgewerkt. Is het bijvoorbeeld mogelijk om bijzondere materiaalkosten met het model in de prijzen door te berekenen? Korver: “Bijzondere kosten voor bijvoorbeeld materiaal kunnen in de calculatiemethode apart berekend worden. Daarnaast mogen deze kosten op een juridisch verantwoorde wijze apart op de rekening opgevoerd worden.” De NMT stelt het model via haar website beschikbaar voor alle leden. “Wij kunnen de exacte verspreiding van het programma moeilijk in kaart brengen, omdat wij niet kunnen weten of de persoon die het van de website haalt ook de enige gebruiker is. Tot nu toe hebben 2500 leden het van onze site gedownload. Zij vertegenwoordigen zo’n 40% van onze belangrijkste doelgroep: praktijkvoerende tandartsen,” zegt Korver.

Ontvangt u Dental Tribune nog niet? Meld u geheel kosteloos bij ons aan door het online inschrijfformulier op www.albionpress.nl in te vullen. Een adres afmelden, bijvoorbeeld omdat u de krant zowel thuis als op uw praktijkadres ontvangt, is eveneens mogelijk op www.albionpress.nl. Voor adreswijzigingen en andere vragen kunt u e-mailen naar [email protected]. Of bel ons op 030-63 55 070.

Zal elke gebruiker de aanbevelingen van het model zonder meer opvolgen? “Ik vermoed dat een aanzienlijk deel van de tandartsen het model gebruikt om voor het eigen gevoel op een verantwoorde manier de prijzen voor behandelingen vast te stellen. Een andere groep zal een deel van de prijzen met ons model bepalen, en de rest naar eigen inzicht invullen. Je kunt de factor ‘concurrentie’ zeker in bepaalde regio’s niet uitsluiten. Er zal een groep zijn die afwacht en met een schuin oog naar de regionale concurrenten kijkt, alvorens de eigen prijzen te bepalen.” Om het rekenmodel bij potentiele gebruikers te introduceren heeft de NMT een informatiefilmpje ontwikkeld. Tandarts Wim van Geest geeft daarin uitleg over de werking van het model, ondersteund met tekst. De NMT adviseert alle praktijkhouders het filmpje te bekijken voordat zij met het NMT-Rekenmodel aan de slag gaan. (bron: NMT) ■

Volg het laatste nieuws Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nationale en internationale nieuws in de mondzorg? Meld u kosteloos aan voor onze nieuwsbrief op www.albionpress.nl. U ontvangt dan wekelijks een overzichtelijke selectie van ontwikkelingen in uw vakgebied.

Hygiënezekerheid met de Henry Schein 4x4 deal t


KBBS
IZHJÑOF[FLFSIFJE t

KBBS
QSFWFOUJFG
ÏO
DPSSFDUJFG
POEFSIPVE t

KBBS
HBSBOUJF t


KBBS
WPPS
FFO
WBTU
CFESBH
QFS
NBBOE NFU
LPPQPQUJF
BBO
IFU
FJOE
WBO
EF
MPPQUJKE

Gratis iPhone 4S bij 4 jaar hygiënezekerheid

Sirona DAC Universal met Wrapped Ready

Melag Vacuklav 41B+

Inclusief: Nitradem Direct Connect, DAC Universal Printer, plaatsings- en verwijderingskosten

Inclusief: Meladem Connect 11, Meladem 40, plaatsings- en verwijderingskosten

Nu voor € 269,- per maand

Nu voor € 249,- per maand

Hand- en hoekstukken deal Melag Vacuklav 41B+ en Sirona DAC Universal deal

t



KBBS
HFCSVJL
WBO
IBOE
FO
IPFLTUVLLFO
naar keuze (met een waarde van € 4.000,-) t


KBBS
WPPS
FFO
WBTU
CFESBH
QFS
NBBOE
met koopoptie aan het eind van de looptijd

Nu voor € 479,- per maand

Nu voor € 99,- per maand

Vraag naar de voorwaarden en mogelijkheden voor uw praktijk via telefoonnummmer 036 53 58 601.

Veluwezoom 16, 1327 AG Almere Hoenderkamp 18, 7812 VZ Emmen 036 53 58 601, [email protected] www.henryschein.nl