DENTAL TRIBUNE The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition

DENTAL TRIBUNE The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition

mei 2013

www.dental-tribune.nl

jaargang 3 | nummer 4

“Patiënten zijn veeleisender geworden” Interview met prof. dr. Joost Roeters

“IJsman” had rampzalig gebit ’s Werelds oudste mummie leed aan parodontitis

Effectiviteit van tandenpoetsen Onderzoeksartikel over borstels en technieken

Pagina 4-6

Pagina 13

Pagina 15-16

“Kies bij bleken de weg van de geleidelijkheid”

Kleurbepaling is een cruciale stap voor de indicatiestelling én het resultaat van een bleekbehandeling (zie pagina 8-9). VAN DE REDACTIE UTRECHT – Het consumentenver­

trouwen in Nederland bevindt zich al enige tijd op een histo­

risch laag niveau. Hierdoor blij­ ven de bestedingen achter en dat is slecht nieuws voor de rijksbe­ groting en het bedrijfsleven. Ook de mondzorgbranche merkt dat

“Veelbesproken rapport van NZa was ondeugdelijk” UTRECHT – De rapportage van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) van juni 2012 was op meerde­ re punten “ondeugdelijk”, stelt de Vereniging van Arts en Auto (VvAA) in een brief aan minis­ ter Schippers van Volksgezond­ heid, Welzijn en Sport. De VvAA baseert zich op een door de ver­ eniging ondersteund onderzoek van onafhankelijk adviesbureau MSNP. Het rapport van de NZa, waarin werd gesuggereerd dat de mondzorgtarieven bijna 10% wa­ ren gestegen, leidde ertoe dat het experiment met vrije prijzen in de mondzorg al na een jaar werd be­ ëindigd. Analyse van de gebruikte data biedt geen ondersteuning voor de door de NZa gepresenteerde re­ sultaten. Daarom is volgens de VvAA het experiment onterecht stopgezet. Voorzitter Rob Bar­ nasconi van de NMT is verbijs­ terd. “Dit moet tot op de bodem worden uitgezocht. Als het ver­ trouwen in de NZa geheel weg­ valt, ontstaat er een groot pro­ bleem voor zowel patiënten als zorgverleners.” De NZa blijft ach­

ter de conclusies uit de Markt­ scan Mondzorg staan. Volgens adviesbureau MSNP zijn er fouten gemaakt bij drie van de vier onderzoeksstappen. In het rapport ‘Review Marktscan Mondzorg’ wordt gesteld dat de NZa is uitgegaan van de verzeker­ de declaraties, waardoor de jeugd­ mondzorg is oververtegenwoor­ digd. “Dit hoeft geen probleem te zijn, maar de behandel- en kos­ tenstructuur van de jeugdmond­ zorg wijkt af van de mondzorg aan volwassenen,” aldus het rapport. Ook zijn bij het clusteren van losse declaratieregels zowel codes niet meegenomen (niet geteld) als sommige behandelingen niet goed geïdentificeerd. Hierdoor is volgens de NZa bijvoorbeeld bij de wortelkanaalbehandeling bij maar 26% van de patiënten loka­ le anesthesie toegepast. “We we­ ten echter allemaal dat een verdo­ ving bij zo’n behandeling eerder regel is dan uitzondering,” aldus Edwin Brugman, directeur van de VvAA, in De Telegraaf. Het rapport concludeert dat de NZa door de combinatie van te­

de consument de hand op de knip houdt: in 2012 was al sprake van een omzetdaling en het heeft er alle schijn van dat de trend zich in 2013 doorzet.

kortkomingen in de analyse een onjuist beeld heeft geschetst van de prijsontwikkeling in de mond­ zorg. De onbewerkte dataset van Famed, waarin zowel verzekerde als onverzekerde zorg vertegen­ woordigd is, geeft een duidelijk afwijkende prijsontwikkeling in de mondzorg weer. Daaruit blijkt dat een wortelkanaalbehandeling niet 40,6% duurder, maar juist 1,0% goedkoper is geworden. De prijs van vullingen is niet met 21,8% gestegen, maar met een prijsontwikkeling tussen 2,8% en 9,8%, afhankelijk van het wel of niet meetellen van de extra ‘gratis’ verdovingen. De NZa heeft in april een con­ ceptversie van het rapport ontvan­ gen en meldt dat de conclusies uit de Marktscan Mondzorg overeind blijven. “De conclusies die de on­ derzoeker trekt in het conceptrap­ port zijn wat de NZa betreft on­ volledig en onjuist.” Volgens de zorgautoriteit doet onderzoeker ir. Bas van den Heuvel van MSNP onjuiste aannames en is hij on­ duidelijk over de manier waarop hij zijn data selecteert en bewerkt. De NZa verklaart voor haar marktscan de uitkomsten op basis van de Vektis-data > lees verder op pagina 3

Gezien deze ontwikkelingen heeft de cosmetische tandheel­ kunde momenteel met twee te­ gengestelde tendensen te maken. Enerzijds wijzen cijfers en geluiden uit de markt uit dat vooral duur­ dere, niet direct noodzakelijke be­ handelingen worden uitgesteld of geannuleerd. Anderzijds leven we in een tijdperk waarin de uiterlijke verzorging steeds verder aan be­ lang lijkt te winnen en de markt voor bleekbehandelingen, facings en orthodontie sterk groeit. Prof. dr. Joost Roeters (ACTA) verwacht dat dure cosmetische behandelingen de komende ja­ ren in Nederland minder vaak uitgevoerd zullen worden. De prominente hoogleraar in de ad­ hesieve tandheelkunde bena­ drukt echter dat esthetiek in de mondzorg een cruciale rol blijft vervullen. “Ook bij reguliere be­ handelingen komt esthetiek kij­ ken. Het is een leuke kant van de tandheelkunde, want je kunt met weinig invasieve ingrepen iemand ontzettend blij maken,” vertelt hij in deze editie van Den-

tal Tribune (zie pagina 4-6). Roeters vindt het “flauwekul” dat mondhygiënisten tegenwoor­ dig geen bleekbehandelingen meer mogen uitvoeren. Hij kan zich wel goed vinden in de ove­ rige nieuwe Europese wet­geving, die voorschrijft dat bleekmid­ delen maximaal 6% waterstof­ peroxide mogen bevatten. Hij is namelijk geen voorstander van in-office-bleaching. “Dat levert een snel, maar wel minder duur­ zaam resultaat op. Als je voor een bleekbehandeling gaat, kies dan de weg van de geleidelijk­ heid.” In deze weg is een belang­ rijke rol weggelegd voor thuisble­ ken. Bij het uitvoeren van een bleek­ behandeling is een goede kleur­ bepaling cruciaal. Daarom vindt u in dit nummer een interessant fragment uit het recent versche­ nen boek De essentie van kleur in de esthetische tandheelkunde. Hierin leest u over nieuwe tech­ nische mogelijkheden die u bij de kleurbepaling ter beschikking staan.  ■

2

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

mei 2013

Vier implantaten “Stoppen met antistollings­ volstaan voor klikgebit medicatie vaak niet nodig” GRONINGEN – Een klikgebit in de bovenkaak kan ook op vier im­ plantaten worden aangebracht, in plaats van de gebruikelijke zes. Dat blijkt uit het promotieon­ derzoek waarop Wim Slot (UMC Groningen) op 22 april promo­ veerde. De tandarts-implantoloog con­ cludeert dat de behandeling met vier implantaten minder tijd kost, goedkoper is en medische voor­ delen oplevert. Ook zijn de klach­ ten achteraf doorgaans geringer en zijn patiënten vaker tevreden over het resultaat. “De keuze voor zes implanta­ ten is indertijd op pragmatische gronden gemaakt. We hebben nu wetenschappelijk onderbouwd dat een klikgebit op vier implan­

Het levert medische voordelen op taten net zo goed is,” licht Slot toe. In het UMCG worden inmid­ dels bij alle patiënten vier im­ plantaten ingebracht in plaats van zes. Slot verwacht dat meer ziekenhuizen hun beleid zullen veranderen. Slot ziet meerdere medi­ sche voordelen in het plaatsen van slechts vier implantaten. Er hoeft minder ver in de mond ge­ opereerd te worden, er is meer ruimte tussen de implantaten en de kans dat een implantaat niet goed hecht in de bovenkaak is heel klein. Voorstanders van zes implan­ taten werpen tegen dat het bij vier implantaten een groter probleem is als er een implantaat verloren gaat. Volgens Slot komt dit echter maar zo zelden voor, dat het ar­ gument nauwelijks opweegt te­ gen de minder zware ingreep bij vier implantaten. Hij voegt toe dat het maken van een klikgebit

AMSTERDAM – De meeste tand­

voor zes implantaten bovendien lastiger is dan voor vier implanta­ ten. In Nederland heeft 50% van de bevolking boven 50 jaar een pro­ these. De meeste mensen met een kunstgebit hebben deze zo­ wel voor de onder- als de boven­ kaak. Bekend is dat de onderkaak sneller slinkt dan de bovenkaak, waardoor de prothese kan gaan ‘zweven’. Om dit te voorkomen betreft inmiddels zo’n 90% van de nieuwe prothesen voor de on­ derkaak een klikgebit. Een klikgebit in de bovenkaak is veel minder gebruikelijk en wordt door ongeveer 5% van de prothesedragers gebruikt. Wel constateert Slot een toenemende vraag naar klikgebitten voor de bovenkaak. Hij vindt dat er wei­ nig overleg is tussen kaakchirur­ gen, tandtechnici en tandartsen,

Er hoeft minder ver in de mond te worden geopereerd waardoor te weinig gezocht is naar verbeterde procedures. Wim Slot promoveerde met het proefschrift ‘Implant-supported maxillary overdentures’. Zijn pro­ motoren waren prof. dr. H.J.A. Meijer, prof. dr. G.M. Raghoebar en prof. dr. A. Vissink. Hij voer­ de zijn onderzoek uit bij het Kolff Instituut, in het kader van de on­ derzoekslijn Maintaining Oral Health and Oral Function. (bron: UMCG) ■

Colofon Dental Tribune verschijnt tienmaal per jaar en is een uitgave van Albion Press BV, onder licentie van Dental Tribune International Hoofdredacteur/uitgever drs. Ben Adriaanse Redactie drs. Laura van Dee drs. Joann Hebben Cartoons drs. Emily van Someren Redactieadres Redactie Dental Tribune Postbus 545, 3990 GH Houten E-mail: [email protected]. De Nederlandse editie van Dental Tribune kent een onafhankelijke redactie en richt zich op professionals in de volle breedte van het tandheelkundige vakgebied.

Aanmelden De doelgroep van Dental Tribune (bestaande uit tandartsen-algemeenpractici, tandartsen-specialisten, mond­ hygiënisten, orthodontisten, kaak­ chirurgen, tandtechnici, tandprothetici en diegenen die werkzaam zijn in de dentale industrie) komt in aanmerking voor een kosteloos abonnement. Behoort u tot de doelgroep en ontvangt u het maandblad nog niet? Meld u dan aan via het inschrijfformulier op www.albionpress.nl. Advertentieverkoop Harry Velthuis, accountmanager. Postbus 545, 3990 GH Houten. Telefoon: 06-531 55 262. E-mail: [email protected]. Linda Schriekenberg, medewerker mediaorder. Telefoon: 030-63 55 070. Fax: 030-63 55 069. E-mail: [email protected]

© 2013 Albion Press BV. Redactioneel materiaal van Dental Tribune International, Duitsland, dat is vertaald en in dit nummer is opgenomen, is auteursrechtelijk beschermd door Dental Tribune International GmbH. Alle rechten voorbehouden. Gepubliceerd met toestemming van Dental Tribune International GmbH, Holbeinstr 29, 04229 Leipzig, Duitsland. Reproductie op welke manier en in welke taal dan ook, gedeeltelijk of volledig, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Dental Tribune International GmbH, is uitdrukkelijk verboden. Dental Tribune is een handelsmerk van Dental Tribune International GmbH.

heelkundige ingrepen kunnen worden uitgevoerd zonder de in­ name van antistollingsmedicij­ nen te onderbreken. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Deni­ se van Diermen, universitair do­ cent bij de vakgroep Mondziekten en Kaakchirurgie/Ziekteleer en Medisch Tandheelkundige Inter­ actie van ACTA. De kans op een ernstige nabloeding is bij tand­ heelkundige ingrepen minder groot dan voorheen gedacht en kan met lokale middelen goed worden bestreden. “Toen ik in 2007 begon met het onderzoek, was ik verrast over de eerste resultaten. Ik was opge­ leid met het idee dat er absoluut gestopt moest worden met antistollingsmedicatie bij bloedige ingrepen,” vertelde de promo­ vendus aan Dental Tribune. Uit het onderzoek bleek dat juist het stoppen met antitrombotische medicatie ernstige risico’s met zich meebrengt, zoals trombose, hartinfarct en beroerte. Van Diermen kwam op het idee voor het onderzoek door de feed­ backpost van ACTA, waarin veel vragen van tandartsen binnen­ kwamen over hoe lang patiënten moesten stoppen met antistol­ lingsmedicatie voordat een in­ greep werd uitgevoerd. “Daar­ naast kwam mij in 2006 een artikel onder ogen waarin stond dat het misschien niet verstan­ dig is om met deze medicatie te stoppen. Ik besloot daarom het gebruik van antistollingsmedi­ catie te gaan onderzoeken en een richtlijn op te stellen.” De promovendus concludeert dat bij de inname van antistol­ lingsmedicatie na een ingreep nauwelijks meer bloedverlies op­ treedt dan bij stoppen. “Uit een onderzoek waarin de helft van de patiënten gestopt was met de an­ tistollingsmedicatie en de andere helft niet, bleek het aantal bloe­ dingen bij beide groepen hetzelf­ de en bovendien erg gering.” Als

er sprake is van lokaal bloedver­ lies kan de tandarts verschillen­ de maatregelen toepassen: de ex­ tractiealveole hechten, gedurende +/- 15 minuten een gaasje aan­ brengen op de wond of gelatine­ sponsjes inhechten. Aanvullend kan de patiënt thuis zelf spoelen met 5% tranexaminezuur, waar­ door de kans op nabloedingen vermindert. In 2010 verscheen op basis van de eerste onderzoeksresultaten een ACTA-richtlijn over het ge­ bruik van antistollingsmedicatie. In 2012 volgde een herziene ver­ sie, die ook al door veel facultei­ ten en trombosediensten en de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT) en de Nederlandse Vereni­ ging voor Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie (NVMKA) werd overgenomen. Van Dier­ men stelt in haar proefschrift voor om in de definitieve richtlijn

Toen ik in 2007 begon, was ik verrast over de eerste resultaten

die dit jaar zal verschijnen ook de nieuwste antistollingsmedicatie op te nemen. Op een congres in 2012 gaf Van Diermen aan dat niet alle tand­ artsen even consequent medi­ sche anamneses afnemen. Is het dan niet opmerkelijk dat bij de feedbackpost van ACTA veel vragen van tandartsen binnen­ komen over het gebruik van an­ tistollingsmedicatie? “Nog niet alle tandartsen nemen regelma­ tig en op de juiste wijze medische anamneses af, maar er zijn ook genoeg tandartsen die dat wel goed doen. Mondhygiënisten zijn daar overigens iets consciëntieu­ zer in,” stelt Van Diermen. Ze benadrukt dat mondzorg­ professionals moeten weten hoe

om te gaan met medicijngebruik van patiënten. “Het is goed dat er de laatste tijd meer nascholing is over het gebruik van ‘the big four’ (bisfosfonaten, pijnstillers, an­ tibiotica en antitrombotica), bij­ voorbeeld het programma ‘Pati­ ënten en hun pillen’ van de NVT, de NVMKA en de Vereniging Me­ disch Tandheelkunde Interactie (VMTI).” De Nederlandse richt­ lijn is onder andere gebaseerd op internationale richtlijnen uit Engeland en de Verenigde Staten (2007). “Die bleken kwalitatief zo goed onderbouwd dat ik het be­ wijs uit de richtlijnen integraal heb overgenomen in mijn onder­ zoek,” aldus Van Diermen. Ook het gebruik van twee ty­ pen antistollingsmedicatie blijkt doorgaans geen problemen op te leveren. “Alleen de combina­ tie van acenocoumarol en As­ cal is lastig. Daarbij treden meer nabloedingen op.” De vraag is hoe relevant die nabloedingen zijn. Zijn ze zo ernstig dat er zie­ kenhuisopname voor nodig is? “Daar moet nog meer onderzoek naar worden gedaan,” besluit Van Diermen. Denise van Diermen heeft haar proefschrift Oral antithrombotics and dentistry; current state of affairs and guideline proposal op 17 april verdedigd. Prof. dr. I. van der Waal en prof. dr. J. Hoogstra­ ten (beiden ACTA) waren promo­ tor resp. co-promotor.  ■

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Project ‘Mondzorg voor oude­ ren’ opgezet ALPHEN AAN DE RIJN – Tandartsondernemer Cor Jongejan heeft samen met mondhygiënist Cher­ een Bainathsah een pilotproject voor mondzorg bij ouderen op­ gezet. De bedoeling is dat het in de zomer van start gaat. Jongejan en Bainathsah zijn beiden werk­ zaam in Tandheelkundig Cen­ trum Molenvliet (TCM) in Alpen aan de Rijn. Tijdens het pilotproject wor­ den verzorgenden in een tehuis begeleid door stagiaires van het Regionaal OpleidingsCentrum (ROC) die worden opgeleid tot mondzorgcoördinator. De stagi­ aires zelf worden begeleid door een mondhygiënist van een tand­ artspraktijk in de buurt. Het is de bedoeling dat de mondzorgco­ ördinatoren na het afronden van hun opleiding gaan werken in een praktijk in de omgeving, zodat ze terug kunnen vallen op de kennis van de mondhygiënist uit de na­ burige tandartspraktijk. Jongejan stelt daarnaast voor dat tandartspraktijken een seni­ orenavond moeten organiseren, waarop de praktijk alleen open is voor ouderen. Hij vindt de avond een logische keuze, omdat er ’s avonds meer mogelijkheden zijn voor kinderen of kleinkinderen om hun ouders naar een tand­

Het ontbreekt aan een landelijk toepasbaar model artspraktijk te brengen. Ook is er dan meer rust en tijd om ouderen te behandelen. “Er wordt te weinig gedaan om de toenemende groep zorgaf­ hankelijke ouderen de benodig­ de mondzorg te geven,” zegt Cor Jongejan in een interview met het Nederlands Tandartsenblad. Jongejan constateert dat er goe­ de lokale initiatieven zijn om de mondzorg voor ouderen te rege­ len, maar dat het ontbreekt aan een landelijk toepasbaar model. Volgens hem is het geen onwil dat verzorgenden in verpleeg­ tehuizen weinig aandacht heb­ ben voor de mond, maar wordt er simpelweg te weinig tijd voor mondzorg ingeruimd en weten verzorgenden er te weinig vanaf. Aan het pilotproject gaan drie woonservicecentra deelnemen. Tandheelkundig Centrum Molen­ vliet zal een centrale rol vervullen in het project door de begeleiden­ de mondhygiënist te verstrekken en een wekelijkse seniorenavond te organiseren. Zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid heeft toege­ zegd te zullen meewerken aan het project. Cees de Baat, hoogleraar Gero­ dontologie aan UMC St Radboud Nijmegen, zal het project volgen en evalueren. Als het resultaat positief is, zal het model mogelijk landelijk toegepast gaan worden. (bron: Nederlands Tandartsen­ blad)  ■

> vervolg van pagina 1 ­gecontroleerd en vergeleken te hebben met declaratiegegevens van álle factoringmaatschappijen. Die bieden volgens de NZa gege­ vens over verzekerde zorg (zoals jeugdmondzorg) en onverzekerde zorg. De onderzoeker meent – vol­ gens de NZa ten onrechte – dat de zorgautoriteit alleen data van ver­ zekeraars (Vektis) heeft bekeken. De NZa heeft in de marktscan geconstateerd dat tandartsen niet altijd een verdoving in rekening brengen bij een wortelkanaalbe­

handeling, ondanks dat iedereen waarschijnlijk wel een verdoving krijgt. Maar, beargumenteert de NZa, “We zijn in de rapportage uitgegaan van wat tandartsen ge­ declareerd hebben. Als de NZa wél in 100% van de gevallen een verdoving had meegenomen, had dit maar een beperkt effect op de prijsstijging van wortelkanaalbe­ handelingen gehad.” De NMT heeft eerder al aan­ gegeven grote vraagtekens te plaatsen bij de conclusies van de NZa. “Begin 2012 moesten de tandartsen gaan werken met

nieuwe samengestelde presta­ ties in plaats van verrichtingen en werden tegelijkertijd de vrije tarieven ingevoerd. Dit heeft een goede vergelijking van de tarie­ ven van 2011 met die in 2012 heel complex gemaakt. De totale kos­ ten van de mondzorg zijn een veel betere indicator,” aldus de NMT. Die kosten voor mondzorg per patiënt zijn in 2012 nauwe­ lijks gestegen ten opzichte van 2011, is volgens de NMT uit on­ derzoek gebleken. De VvAA noemt het “zorgwek­ kend” dat het vertrouwen van pa­

tiënten in hun zorgverleners door dergelijke rapporten onterecht wordt ondermijnd. De vereni­ ging hoopt dat minister Schip­ pers van VWS met de NZa en an­ dere stakeholders in overleg zal gaan. “Wij benadrukken dat, in het belang van de vertrouwens­ relatie tussen zorgverlener en pa­ tiënt, in het vervolg zorgvuldiger moet worden omgegaan met der­ gelijk onderzoek en dat de NZa daarover in de toekomst genu­ anceerder zal moeten berichten.” (bronnen: VvAA, NZa, NMT, De Telegraaf )  ■

DENTSPLY Implants – the new powerhouse in implant dentistry DENTSPLY Implants is ontstaan uit de fusie van twee succesvolle en innovatieve bedrijven op het gebied van de orale implantologie: DENTSPLY Friadent en Astra Tech Dental. DENTSPLY Implants biedt een allesomvattend assortiment orale implantaten, zoals ANKYLOS ®, ASTRA TECH Implant System™ en XiVE ®. Daarnaast bieden wij open digitale oplossingen zoals ATLANTIS™ abutments, ATLANTIS ISUS™ en SimPlant van Materialise Dental, regeneratieve botproducten en professionele ontwikkelingsprogramma’s. DENTSPLY Implants is gebouwd op de fundamentele waarden van een open blik, een grondige wetenschappelijke aanpak, toewijding aan klinische resultaten

op de lange termijn en een sterke klantgerichtheid. Als klant kunt u gerust zijn: onze producten en ondersteuning van wereldklasse staan zoals altijd geheel tot uw beschikking. Wij zijn ervan overtuigd dat tandartsen en kaakchirurgen overal ter wereld DENTSPLY Implants zullen leren kennen als de nieuwe voorkeurspartner voor integrale implantaatzorg, toegewijde ondersteuning en betere zorg voor de patiënt.

Wij nodigen u graag uit met ons samen de orale implantologie tot nieuwe hoogten te brengen.

Facilitate™

www.dentsplyimplants.nl

3

79571-NL-1208 © 2012 DENTSPLY IH

mei 2013

4

Interview

dental tribune - netherlands edition

mei 2013

“Patiënten zijn veeleisender geworden” Interview met prof. dr. Joost Roeters (ACTA)

Tekst: Laura van Dee

De televisiekijker wordt anno 2013 overstelpt door dentale makeovers, maar voor prof. dr. Joost Roeters blijft de wens van de patiënt centraal staan. “Zodra de patiënt tevreden is, moet een cosmetische behandeling niet meer worden voortgezet,” aldus de hoogleraar, die vanuit zijn kantoor hoog in het ACTA-gebouw een schitterend uitzicht over Amsterdam heeft. Roeters is hoogleraar Adhesieve Tandheelkunde en sectiehoofd Algemene Tandheelkunde aan ACTA. Daarnaast is hij tot september van dit jaar ook universitair hoofddocent Adhesieve tandheelkunde aan de RU Nijmegen. Roeters is gespecialiseerd in directe composietrestauraties en is eerste auteur van het Handboek voor esthetische tand­ heelkunde. Dental Tribune sprak met hem over de stand van zaken van de cosmetische tandheelkunde in Nederland. Laten we met de definitie van start gaan. Waarvan spreekt u liever: esthetische of cosmetische tandheelkunde? Esthetiek wil zeggen: ‘volgens de schoonheidsleer’. Ik ben zelf voorstander van het begrip ‘cos­ metische tandheelkunde’, dat ik definieer als ‘de kunst om de schoonheid van het lichaam te behouden of vergroten’. Onder cosmetische tandheelkunde valt natuurlijk mijn vakgebied adhe­ sieve tandheelkunde, maar ook orthodontie, tandenbleken en restauratieve oplossingen. Het begrip is aan inflatie onderhe­ vig: vroeger werden bijvoorbeeld ook conventionele, niet-adhesief bevestigde kronen als cosmeti­ sche tandheelkunde bestempeld. Inmiddels wordt bij cosmeti­ sche tandheelkunde in de eerste plaats gedacht aan weefselbespa­ rende adhesief bevestigde restau­ raties. Welke vernieuwingen spelen zich af in de cosmetische tandheelkunde? Er is al een tijd weinig ontwik­ keling in de cosmetische tand­ heelkunde. Wat we nu kunnen, deden we 25 jaar gelden ook al. Het is belangrijk om tandweef­ sel goed na te bootsen. Enige tijd

is gedacht dat aan vulmateriaal de eigenschappen van dentine en glazuur gegeven kon worden, maar we weten nu dat in ieder geval de nabootsing van glazuur niet werkt. Een dikke laag tand­ glazuur is translucent en wit. Als translucent porselein en com­ posiet in een dikke laag worden aangebracht, zie je minder van de ondergrond en worden ze grijs in plaats van wit. Dat vinden patiën­ ten niet mooi. Wel nieuw is dat cosmetische handelingen, zoals tandenble­ ken, zich op veel grotere schaal afspelen dan vroeger. 25 jaar ge­ leden was de techniek complexer. Er werd alleen bij ernstige ver­

verzoeken moeten honoreren dan ze momenteel doen? Ik ken praktijken waar mond­ zorgprofessionals hun patiënten als eerste behandeling aanraden om hun gebit te bleken. Waarom ze dat doen? Laat ik daar maar niet op ingaan. Ik ben er niet voor. Ik ben ook geen voorstander van bleken in één behandeling, omdat uit onderzoek blijkt dat het niet de beste techniek is. Als je het doet, kies dan de weg van de geleidelijkheid. Laat de patiënt zelf thuis actief participeren in de behandeling door met een lepel­ tje te bleken. Het zou mooi zijn als een tand­ arts-algemeen-practicus diver­

In Nijmegen is traditioneel meer onderwijs over cosmetische tandheelkunde

kleuringen, zoals ten gevolge van tetracycline, gebleekt. Tegen­ woordig zijn er patiënten die een volstrekt normale tandkleur ge­ corrigeerd willen zien. Patiënten zijn kritischer en veeleisender en willen allemaal net zo’n mooi ge­ bit als hun buurman. Wordt er in de opleiding tot tandarts voldoende aandacht besteed aan esthetiek? Het zou meer kunnen zijn. Ik heb dan ook wat initiatieven bedacht om het onderwijs over cosme­ tische tandheelkunde bij ACTA uit te breiden. In Nijmegen wordt daar traditioneel meer onderwijs over gegeven. Het lijkt me nuttig als studenten bij ACTA een aan­ tal technieken, zoals een com­ posietfacing, meer kunnen oefe­ nen. Nu gebeurt dat alleen in het keuzeonderwijs. Ik vind dat elke student bepaalde technieken een keer uitgevoerd moet hebben. Ze zijn niet makkelijk, maar wel erg leuk om te doen en je leert er veel van. Vaak wordt benadrukt dat een mooi gebit niet hetzelfde is als een gezond gebit. Vindt u dat Nederlandse tandartsen meer of minder puur cosmetische behandel­

se cosmetische ingrepen onder de knie heeft. Maar nu de tand­ heelkunde tegenwoordig talloze differentiaties kent, is het niet meer mogelijk al die bijzondere verrichtingen 100% te beheer­ sen. Ik zie daar overigens wel een probleem ontstaan: wie houdt het overzicht met zo veel diffe­ rentiaties? Een tandarts zou in elk geval een goede hoekopbouw moeten kunnen maken en een standaard composietfacing en de indicatie voor bleken moeten kennen. Als hij bepaalde cosme­ tische handelingen niet kan uit­ voeren, kan hij de patiënt door­ verwijzen naar collega’s. De laatste tijd staan de media vol van bezuinigingen op zorguitgaven. Patiënten zien af van dure en niet direct noodzakelijke behandelingen. Kunnen we zeggen dat de nadruk op de cosmetische kant even ‘uit’ is? Het valt inderdaad te verwach­ ten dat mensen minder cosmeti­ sche behandelingen laten uitvoe­ ren. Het tandartsbezoek loopt in zijn totaliteit terug, dus dat zal bij duurdere, cosmetische behande­ lingen zeker het geval zijn. Ik heb daar echter geen bewijs voor. Maar ook bij reguliere, ‘een­

voudige’ behandelingen komt es­ thetiek kijken. De meeste mond­ zorgprofessionals zullen het een uitdaging vinden een zo mooi mogelijk resultaat te bereiken. En een patiënt is erbij gebaat met een techniek behandeld te wor­ den waarbij de esthetiek zo goed mogelijk wordt bediend zonder dat er gezond tandweefsel wordt geofferd. Esthetiek is een erg leu­ ke kant van de tandheelkunde, omdat je met weinig invasieve ingrepen iemand ontzettend blij kunt maken. Soms hebben patiënten zelf een gerichte voorkeur voor por­ selein of composiet bij een res­ tauratie. Als je echter kijkt naar de tevredenheid achteraf, blijkt er, mits de behandeling netjes is uitgevoerd, geen verschil te zijn in de geregistreerde verbetering. Als de patiënt geen voorkeur heeft, heeft de tandarts dat vaak wel. Opmerkelijk is dat tandart­ sen, hoewel ze vaak aangeven een bepaald materiaal het mooist

Kies bij bleken voor de weg van de geleidelijkheid

te vinden, op foto’s niet kunnen zien of een restauratie van porse­ lein of composiet is. Waarschijn­ lijk spelen toch ook andere facto­ ren een rol bij de keuze voor een materiaal. In tandartspraktijken mag sinds kort alleen nog gebleekt worden met bleekmiddelen van maximaal 6% waterstof­ peroxide. Hoe kijkt u daar tegenaan? Ik heb absoluut geen probleem met die restrictie. Uit de litera­

tuur is gebleken dat bleken met 10% carbamideperoxide ofwel 3,5% waterstofperoxide de gou­ den standaard is. Hogere concentraties, tot wel 35% waterstofperoxide, werden alleen toegepast bij ‘in-office ble­ aching’ waarbij in een half uur tot een uur gebleekt wordt. Dat levert een snel, maar wel minder duur­ zaam resultaat op. Bij deze bleek­ methode moeten de slijmvliezen goed beschermd worden om be­ schadiging te voorkomen. Uiteindelijk gaan mensen, door het kortdurende resultaat, vaak alsnog thuis met een bleekset aan de slag. Ik vind dat elke tand­ arts in staat moet zijn tanden te bleken en patiënten over deze behandeling te informeren. Als mensen roken of veel rode wijn en thee drinken, moeten ze daar terughoudend in zijn tijdens de bleekbehandeling, omdat het ef­ fect anders minder duurzaam zal zijn. Te zijner tijd echter zal bij alle bleekbehandelingen, ook bij de geleidelijke, het gebit zijn ei­ gen kleur weer terugkrijgen. Tandartsen zien zich gecon­ fronteerd met de 6%-norm, maar vrij­gevestigde mond­ hygiënisten mogen tegen­ woordig helemaal geen bleek­behandelingen meer uitvoeren, ook al hebben sommigen van hen hierin geïnvesteerd. Vindt u deze wetswijziging een goede zaak? Dat is eigenlijk flauwekul. Mond­ hygiënisten kunnen best een bleekbehandeling begeleiden.

> lees verder op pagina 6

Laat uw patiënten profiteren van de succesvolle Cad Cam ontwikkelingen. Kies voor de keramische IPS e.Max CAD CAM inlay en onlay!

CAD CAM inlay en onlay

€

99,-

B e t a a lb a a r, e s t he t is c h én

5 jaar garantie!

Uw voordelen •

Betaalbaar

•

Duurzaam en zeer esthetisch dankzij het lithiumdisilicaat

•

5 jaar garantie

•

Afdruk zowel digitaal als conventioneel aan te leveren

•

Alle 16 kleuren en bleach kleuren mogelijk

•

Correcties watergekoeld fijnkorrelig mogelijk

•

Sterkte 360 Mpa

•

Volledig anatomisch ontwerp

-

Cementeer de CAD CAM inlay en onlay adhesief De CAD CAM inlay en onlay is een product binnen de Classic lijn van uw Excent Tandtechnisch laboratorium.

Bestellen van de CAD CAM inlay of onlay Neem contact op met uw Excent tandtechnisch laboratorium, bel naar 0800 330000 of mail naar [email protected]

[email protected]

www.excent.eu

0800 - 330 0000

Helpende handen voor mooie tanden

6

Interview

dental tribune - netherlands edition

> vervolg van pagina 4

Om een gebit te bleken, heb je ie­ mand nodig die een gebit kan be­ kijken en kan beoordelen of het überhaupt zinvol is om te bleken. Daar zijn mondhygiënisten prima toe in staat. Het verbod op ble­ ken voor mondhygiënisten komt doordat het een Europese wets­ wijziging over tandenbleken be­ treft. In veel Europese landen be­ staat het beroep ‘mondhygiënist’ niet. In welke gevallen zou u bleekbehandelingen specifiek aan- of afraden? Bij aanwezigheid van vullingen of andere restauraties en gevoe­ lige elementen. In een uitgebreid gerestaureerde dentitie resulteert bleken vaak in een lappendeken. Ik zou het ook niet aanmoedigen als mensen een normale tand­ kleur hebben. Veel mensen heb­ ben tegenwoordig een vervormd beeld van een normale tandkleur door de onnatuurlijk witte gebit­ ten van filmsterren en gephoto­ shopte foto’s. Dat is de norm ge­ worden. Soms kun je patiënten met een kleurring op een ander idee brengen door te laten zien dat ze een heel normale tand­ kleur hebben. De tandheelkundige industrie ontwikkelt momenteel allerlei nieuwe producten die toegestaan zijn binnen de 6%-norm, maar toch een goed bleekresultaat zeggen te geven. Denkt u dat er effectieve alternatieven zullen ontstaan? Dergelijke producten worden ont­ wikkeld ten behoeve van ‘in-offi­ ce bleaching’, maar wat je daar­ van moet verwachten? Men zegt niet om wat voor middelen het gaat en hun claims zijn niet on­

derbouwd met onderzoek. Ik heb nog nooit een onderzoek gezien waarin tanden werden gebleekt met een preparaat dat geen basis van waterstofperoxide had. Om patiënten een natuurlijke en mooie lach te geven is het belangrijk om op de juiste manier tandkleurig te restau­ reren. Welke factoren spelen een rol bij de kleurbepaling? Omgevingslicht, de kleur van het materiaal, de eigenschappen van het materiaal (zoals translucen­ tie) en het onderliggende mate­ riaal zijn allemaal van invloed op de tandkleur. Het voordeel van composiet bij restauraties is dat je het als proefopbouw in de gewenste dikte op het element kunt aanbrengen en uitharden en kunt evalueren wat de kleur

mei 2013

gaan ze zelfs naar het buiten­ land. Dat levert niet altijd goede resultaten op, maar mensen zul­ len het toch blijven proberen. We krijgen bij ACTA zo nu en dan patiënten die in het bui­ tenland zijn gaan shoppen voor mondzorg en vervolgens in Ne­ derland problemen krijgen. Zo waren bij een patiënt in Hongarije bruggen op het hele gebit aan­ gebracht, terwijl wij in Neder­ land oordeelden dat het zinvoller was geweest als zij een volledige ­prothese had gekregen. Is Nederland sterker of minder sterk op esthetiek gericht dan andere Europese landen? In vergelijking met andere landen zijn we in Nederland iets meer en langer met cosmetische tand­

Mondhygiënisten zijn prima in staat een bleekbehandeling uit te voeren

is van het vulmateriaal in com­ binatie met de ondergrond. Zo bereik je een voorspelbaar kleur­ resultaat. Bij porselein is dat moeilijker, omdat je een schildje of kroon moet maken en pas na het aanbrengen op het element kunt zien of het een passende kleur is. In België is het verboden reclame te maken voor esthetische tandzorg. Zou u achter een dergelijk verbod in Nederland staan? Nee, ik ben niet voor betutteling. Bovendien weten patiënten in­ middels wel wat er mogelijk is en zullen zij ook zonder reclame op zoek gaan naar de beste aanbie­ dingen. Patiënten shoppen veel voor tandheelkundige zorg; soms

heelkunde bezig. Er bestaan hier ook veel cursussen op dat gebied. Nagenoeg alle Nederlandse tand­ artsen-algemeen-practici kunnen omgaan met composiet, terwijl in andere Europese landen vaak meer indirect gewerkt wordt met kronen en porseleinen restaura­ ties. Nederlandse gebitten zien er over het algemeen heel behoor­ lijk uit. Met de Belgische gebit­ ten is het slechter gesteld. In België gaan mensen pas naar de tandarts als ze een klacht heb­ ben en selecteren dan op prijs. Ik heb meerdere patiënten uit België gehad en mij viel op dat vaak de langetermijnvisie ontbreekt. Zo hadden veel patiënten nauwelijks vullingen, maar waren er wel een paar elementen getrokken. Waar­

(foto: Acta)

schijnlijk is de patiënt met pijn naar een tandarts gegaan die het element trok, waarna de patiënt weer vertrok. Bij een volgende klacht van de patiënt voltrok zich eenzelfde procedé. Het is een groot pluspunt van de Nederlandse praktijk dat de meeste patiënten vertrouwen hebben in en trouw zijn aan hun tandarts. Ook zonder directe noodzaak bezoeken patiënten re­ gelmatig hun mondzorgprofessi­ onal voor het periodiek mondon­ derzoek.

In welk Europees land is de mondzorg van het hoogste niveau? Ik denk dat de tandheelkundige zorg in de Scandinavische lan­ den en Nederland op hetzelfde hoge niveau ligt. Overigens kan per land de definitie van ‘niveau’ verschillen. In Duitsland bijvoor­ beeld beschouwen ze bij slijtage van de voortanden een volledi­ ge beetverhoging met kronen als een behandeling van kwalitatief hoog niveau, maar in Nederland zouden we in zo’n geval eerder

Een onnatuurlijk wit gebit lijkt de norm te worden

voor een minimaal invasieve be­ handeling als het Dahlplateau kiezen. Als je een kroon als het summum ziet, ben je het daar natuurlijk niet mee eens. Ik zou het echter vreselijk vinden om gezond tandweefsel op te offeren ten behoeve van de restauratie.

Venus® Diamond en Venus® Pearl Esthetiek in haar mooiste vorm.

Van uitzonderlijke klasse: de nanohybride composieten Venus® Diamond en Venus® Pearl. ■

■

■

Eenvoudig en prettig te verwerken: Kies, afhankelijk van de indicatie of uw eigen voorkeur, voor een stevige of soepele consistentie. Beide composieten zijn stabiel, plakken niet, hebben een lange verwerkingstijd en zijn uitstekend de modelleren. Meer dan uitstekende fysieke eigenschappen: De innovatieve chemische formule zorgt voor natuurlijk ogende, zeer duurzame restauraties met een natuurlijke glans. Pure esthetiek: De composiet neemt op unieke wijze de kleur van de omringende tandstructuur aan. De restauraties zijn niet van echt te onderscheiden.

Heraeus Kulzer. Giving a hand to oral health. heraeus-dental.com 44775_NCC_AZ_Venus_Family_NL_210x148_VersionNL.indd 1

11-4-2013 11:41:19

Wat wilt u de mondzorg­ professional nog meegeven? Het is belangrijk te onthouden dat compromisloze esthetiek geen wens is van de meeste patiënten. De patiënt heeft een probleem, maar in plaats van alles uit de kast te trekken, is het beter om te kijken hoe met zo weinig mo­ gelijk handelingen het probleem verholpen kan worden. Soms lukt dat zelfs al met praten. Zodra de patiënt het punt van tevredenheid bereikt heeft, kan de behandeling gestaakt worden. Dit noemen we pragmatische esthetiek: het pro­ bleem van de patiënt wordt opge­ lost zonder voor overbehandeling te kiezen, hetgeen tot lagere kos­ ten zal leiden.  ■

STRAUMANN® CARES® SCAN & SHAPE Van implantaat tot prothetiek. „ Originele Straumann®-kwaliteit „ Straumann®-garantie „ Snel & Eenvoudig

Neem contact op met Straumann 030 - 600 89 00, [email protected], www.straumann.nl

8

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

mei 2013

Kleurbepaling gebaseerd op technologie Dit is een fragment uit het recent verschenen boek De essentie van kleur in de esthetische tandheelkunde (Prelum Uitgevers, 2013; ­ISBN: 978 90 8562 113 3). De auteurs van dit boek zijn Steven J. Chu et al., de Nederlandse redactie bestond uit dr. Alma Dozic en Ghazal Khashayar. Gepubliceerd met toestemming van Prelum Uitgevers. Basismeetsystemen

De kleur van tanden en kiezen wordt door een groot aantal fac­ toren beïnvloed. Een natuur­ lijk gebitselement heeft niet één, maar een groot aantal verschil­ lende kleuren. Ook translucen­ tie en opaciteit (zie hoofdstuk 3) spelen een grote rol bij de kleur­ bepaling. Bovendien is de tex­ tuur van het oppervlak van het element zeer bepalend voor het uiterlijk. Om de tandtechnicus nuttige informatie te kunnen ge­ ven moet men beschikken over een totaalbeeld van de ongeres­ taureerde gebitselementen, in­ clusief het omringende weefsel. Alle systemen voor kleurmeting bestaan uit een detector, een sig­ naaladaptor en software die het signaal zo verwerkt dat de gege­ vens in de behandelkamer of het laboratorium kunnen worden ge­ bruikt. Vanwege de complexe re­ latie tussen deze elementen is een nauwkeurige colorimetrische analyse niet eenvoudig. Puntmeting en integraalmeting Met puntmeetapparatuur wordt een klein gebied op het tandop­ pervlak gemeten. De grootte of diameter van de opening van het optische apparaat (meestal 3 mm2) bepaalt hoeveel van het

tandoppervlak en dus de kleur wordt gemeten. De gemiddelde centrale incisief is 80-100 mm2 (afb. 5.3). Bij puntmeting kan dan ook niet alle informatie worden verkregen die nodig is om een to­ taalbeeld te vormen. Bij appara­ tuur voor puntmeting zijn in het algemeen drie referentiepunten nodig voor het gingivadeel, het centrale deel en het incisale deel van het gebitselement (in totaal dus negen referentiemetingen). Dit grotere aantal punten bete­ kent dat er meer kans is op fou­ ten tijdens de beeldopname en dat er meer tijd nodig is voor het vastleggen van kleurinformatie. Bovendien is de hoeveelheid ge­ gevens die bij puntmeting wordt verkregen ontoereikend vanwege de niet-homogene kleursamen­ stelling van het menselijk gebit. Puntmeetapparatuur is het ge­ schiktst voor het aantonen van kleurtrends of kleurtendensen en als hulpmiddel bij het afstemmen van kleuren. Voorbeelden van dit type apparatuur zijn het Vident EasyShade Compact-systeem (afb. 5.3) en de X-Rite Shade-X. Bij een integraalmeting wordt het volledige tandoppervlak ge­ meten en wordt een topografisch kleurenschema van het element verkregen (afb. 5.4). Bij dergelijke apparatuur wordt alle informa­ tie in één beeld vastgelegd. Om­ dat het volledige oppervlak wordt gemeten, verkrijgt degene die het apparaat bedient, consistentere, beter reproduceerbare informatie over de tandstructuur,1 die vervol­ gens naar het laboratorium kan worden gestuurd. Een nadeel van systemen voor integraalmeting is echter dat ze uitsluitend kun­ nen worden gebruikt voor fron­ telementen, aangezien de sensor te groot is om de molaren te be­ reiken. Voorbeelden van dit type apparatuur zijn de MHT Spectro­

a

b

Afb. 5.3a en b De EasyShade Compact (een apparaat voor puntmeting). De tip van het instrument wordt op het tandoppervlak geplaatst. Er kan op één of meerdere plaatsen worden gemeten op natuurlijke gebitselementen, restauraties en kleurtabs. Voor een correct resultaat is het zeer belangrijk dat de tip correct wordt geplaatst.

a

b

Afb. 5.4a en b Apparaten voor integraalmeting meten het volledige tandoppervlak en bieden een gedetailleerd overzicht van de kleurverdeling.

a

b

Afb. 5.5a en b Als op technologie gebaseerde producten beschikbaar zijn, dienen traditionele kleurtabs voornamelijk als referentiemiddel.

Afb. 5.6 Digitale camera’s kunnen worden gebruikt voor het maken van referentiefoto’s, die van cruciaal belang zijn voor kleuranalyse en kleurcommunicatie.

Shade Micro, X-Rite ShadeVision en Olympus CrystalEye.16,17 Typen kleursystemen

RGB-apparatuur Met de meeste videocamera’s of digitale enkelbeeldcamera’s voor consumenten wordt rode, groene en blauwe beeldinformatie ver­ kregen waarmee een kleurbeeld wordt geproduceerd. Deze wor­ den veelal aangeduid als RGBapparatuur. Bij digitale came­ ra’s en RGB-apparatuur gaat het om de meest basale benadering van elektronische kleurbepaling, waarbij enige subjectieve kleur­ controle met het menselijk oog nodig is.1 Dergelijke systemen zijn in wezen systemen voor het vergelijken van stilstaande beel­ den. Digitale referentiefotografie wordt voornamelijk gebruikt om de communicatie tussen de tand­ arts en tandtechnicus te verbete­ ren als er met traditionele kleur­ tabs wordt gewerkt (afb. 5.5). Er zijn diverse methoden ge­ hanteerd om deze gegevens om te zetten in bruikbare tandkleur­ informatie.18 Het probleem met deze systemen is dat er geen controle is op een aantal vari­ abelen die belangrijk zijn voor een nauwkeurige kleurbepaling. Kleur wordt gesynthetiseerd uit RGB-gegevens op basis van di­ verse aannames over de camera en het gebruik van referentiema­ terialen in het vastgelegde beeld. De nauwkeurigheid (betrouw­ baarheid) van RGB-apparatuur is

dubieus: dergelijke apparaten zijn geen meetinstrumenten, maar geven afleidingen van de kleurei­ genschappen van het vastgeleg­ de beeld. Dit soort systemen is eerder nuttig als referentiestart­ punt voor tandtechnici dan voor de bepaling van tandkleuren. Een voorbeeld van RGB-apparatuur is het ShadeVision-systeem van XRite (zie afb. 5.2). Digitale camera’s Digitale fotografie en digitale beeldvorming genieten wereld­ wijd een bijzonder snel groeien­ de populariteit, maar worden in de tandheelkunde niet op grote schaal gebruikt. Op dit moment kent de toepassing van digitale fotografie in de tandheelkunde geen vaste nomenclatuur, proto­ collen, standaarden of follow-up. Zoals de meeste nieuwe techno­ logie in de tandheelkunde heeft ook digitale fotografie belang­ rijke voordelen voor de tandarts­ praktijk. Digitale camera’s zijn uiterst efficiënt en eenvoudig te gebruiken. Toch moet de tand­ arts over enige basiskennis van computertechnologie en fotogra­ fie beschikken om de mogelijkhe­ den optimaal te kunnen benutten (afb. 5.6). Het trainen van de juis­ te medewerkers in het verkrijgen en omgaan met de beelden kan het proces voor praktijk en pati­ ënt rendabel en nuttig maken.19 Hoewel digitale fotografie voor de tandarts en tandtechnicus een ideaal hulpmiddel kan zijn voor het kwantificeren van kleur, is het gebruik van een digitale ca­

mera alleen niet voldoende voor kleuranalyse. Er is weliswaar een beschrijving van een kleurbe­ palingsprotocol waarbij gebruik wordt gemaakt van digitale ca­ mera’s, een grijze kaart en Adobe Photoshop, maar in de dagelijkse praktijk is dit nog niet haalbaar20 (afb. 5.7). Spectrofotometers Spectrofotometers zijn uiterst precieze instrumenten, die be­ trekkelijk eenvoudig te gebrui­ ken zijn. Ze meten lichtgolfleng­ tes die door een object worden weerkaatst, op een groot aantal punten van het visuele spectrum (ongeveer om de 10 nanometer). Deze metingen leveren spectrale kleurgegevens op (zie hoofdstuk 3, afb. 3.9). Een spectrofotome­ ter meet en registreert voor ie­ dere helderheid, verzadiging en tint van het zichtbare spectrum de hoeveelheid zichtbare stra­ lingsenergie.1,2,21-24 Deze metingen leveren een complexe verzame­ ling reflectiewaarden op die visu­ eel worden geïnterpreteerd in de vorm van een spectrale curve (zie hoofdstuk 2, afb. 2.9). Spectrofo­ tometers meten de reflectie- of doorlatingsfactoren van een ob­ ject golflengte voor golflengte en worden gebruikt voor het meten van de spectrale curve van porse­ lein en geëxtraheerde elementen. Dergelijke instrumenten verdelen en meten het visuele spectrum gewoonlijk in meerdere delen, wat 16-32 verspreid liggende ge­ gevenspunten oplevert. De uitge­ breide gegevens die met behulp

mei 2013

dental tribune - netherlands edition

Afb. 5.7 Referentiefoto’s zijn uiterst belangrijk voor het kiezen van de juiste kleur in lastige situaties. Gebitselementen met een hoge opaciteit bijvoorbeeld (a) worden in het algemeen witter waargenomen en ook de textuur van het tandoppervlak (b) kan de waargenomen kleur beïnvloeden.

van spectrofotometers worden verkregen, moeten worden be­ werkt en er moet een gegevensre­ ductiestrategie worden gebruikt om de gegevens in een bruikbare vorm om te zetten (bijvoorbeeld een spectrale curve)25 (afb. 5.8). Het gebruik van spectrofoto­ meters bij tandheelkundig onder­ zoek en in de klinische praktijk is beperkt gebleven door de hoge kosten, de ingewikkelde appara­ tuur en, tot voor kort, de proble­ men bij het meten van de kleur van tanden in vivo. De beste onderzoeksspectrofo­ tometer maakt gebruik van zoge­ naamde sferische optica, waarbij een object in de spectrofotome­ ter kan worden geplaatst en kan worden blootgesteld aan licht uit

een groot aantal verschillende hoeken en richtingen (afb. 5.9). Dit levert de nauwkeurigste spec­ trale analyse op van de reflectieeigenschappen van het object. In de tandheelkundige praktijk kan een gebitselement echter niet in het apparaat worden geplaatst, maar wordt licht op het opper­ vlak van het element gericht. Voor reflectiespectrofotometers wordt gebruik gemaakt van twee basisvormen van optisch licht: (1) belichting op 0 graden en ob­ servatie op 45 graden (0/45) en (2) belichting op 45 graden en obser­ vatie op 0 graden (45/0). Vanwege de beperkte toegang tot de mond­ holte is alleen de 45/0-optie ge­ schikt voor klinische toepassin­ gen (afb. 5.10).

Afb. 5.8 Gegevens die met behulp van spectrofotometers zijn verkregen, zijn vaak moeilijk om te zetten in een praktisch bruikbare vorm. De wetenschappelijke parameters en de gegevensuitvoer van dergelijke apparaten zijn echter zeer nuttig bij wetenschappelijk onderzoek.

Afb. 5.9 Effectieve, op laboratoriumonderzoek gebaseerde spectrofotometers maken gebruik van sferische opticatechnologie. Voor de tandheelkunde is deze 360-gradenbelichting niet uitvoerbaar.

Een voorbeeld van een spectro­ fotometer die voor klinische toe­ passingen is ontwikkeld, is de Spectro-Shade (MHT), die met behulp van twee, via optische vezels met elkaar verbonden di­ gitale camera’s de kleur van het gebitselement meet. Er is een multimodaal dubbellampsme­ chanisme om het element te be­ lichten en de translucentie en reflectiecoëfficiënt te kunnen aflezen.26 De SpectroShade kan kleurresultaten tonen in een ge­ avanceerde kleurengrafiekvorm (zie afb. 5.8). Onlangs heeft ook Olympus zich op de markt van de op technologie gebaseerde sys­ temen begeven met CrystalEye, een systeem dat lijkt op de Spec­ troShade Micro van MHT. Kleurenmeters Een groot deel van het tandheel­ kundig onderzoek dat is verricht naar de kleur van natuurlijke gebitselementen en porselein, zowel in vivo als in vitro, is uit­ gevoerd met behulp van kleuren­ meters.27-31 Deze instrumenten benaderen de spectrale functie van het oog van de standaard­ waarnemer en zijn zo ontworpen dat ze kleur direct meten zoals die door het menselijk oog wordt waargenomen. Een kleurenme­ ter filtert licht in drie of vier ge­ bieden van het zichtbare spec­ trum om de kleur van een object te bepalen. Kleurenmeters zijn lastig te ontwerpen. Als ze niet op de juiste manier worden ver­ vaardigd, zijn ze minder precies dan een spectrofotometer. Goed ontworpen kleurenmeters, zoals het ShadeVision-systeem van XRite, kunnen efficiënter omgaan met gegevens, omdat ze alleen de noodzakelijke drie gegevenspun­ ten van tint, helderheid en verza­ diging opslaan in plaats van de zestien of meer gegevenspunten van reflectie.1 Een kleurenme­ ter kan kleurgegevens verkrijgen waarvan de nauwkeurigheid ver­ gelijkbaar is met die van spec­ trofotometers, en kan de gege­ venslaadtijd verkorten door geen onnodige kleurgegevens in kaart te brengen, zoals spectrofotome­ ters wel doen. Het ShadeVision-systeem biedt eenvoudige, betrouwbare meet­ gegevens die precieze, kwanti­ ficeerbare communicatie tussen de tandartspraktijk en het labo­ ratorium mogelijk maken. De ze­ kerheid van een correcte kleurbe­ paling verbetert significant ten opzichte van traditionele technie­ ken.  ■

Excerpt

9

Afb. 5.10 Voor de klinische toepassing van spectrofotometers is de 45/0-optie (belichting op 45 graden en observatie op 0 graden) het geschiktst.

De essentie van kleur in de esthetische tandheelkunde Kleurenleer, kleurbepaling, restauratiemateriaal en casuïstiek

Auteurs: dr. S.J. Chu et al. Nederlandse redactie: dr. A. Dozic, G. Khashayar Verschenen: april 2013 Omvang: 150 pagina’s Onze prijs: € 69,50 Het is voor de mondzorgprofessional een uitdaging van formaat om patiënten een natuurlijke en mooie lach te geven door de juiste manier van tandkleurig restaureren. De essentie van kleur in de esthetische tandheelkunde biedt een praktische en unieke bijdrage aan de theorie en de praktijk van kleurmanagement voor tandartsen algemeen practici, specialisten en studenten. Het is bedoeld voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in de complexe materie van kleurafstemming en voor degene die zijn vaardigheden op het gebied van de esthetische tandheelkunde wil verbeteren en de natuurlijke kwaliteit van de uitgevoerde restauratiewerkzaamheden wenst te verhogen. Met actiecode DT2013 betaalt u tot en met 31 mei geen verzendkosten bij al uw bestellingen!

HELPT OM TANDVLEESPROBLEMEN TE VOORKOMEN EN TE VERMINDEREN Digitale weergave van het gebied en de ernst van de tandvleesproblemen vóór en na gebruik1

Vóór gebruik:

Significante tandvleesproblemen

Na 2 weken:

Verbetering van de gezondheid van het tandvlees

Na 6 weken:

Verdere verbetering van de gezondheid van het tandvlees

ORAL-B® PRO-EXPERT PREMIUM TANDVLEES BESCHERMING met baanbrekende gestabiliseerde tinfluoride technologie Grotere voordelen voor het tandvlees2 Geen compromis - klinisch bewezen bescherming van de volledige mond3 70% meer tin dan Pro-Expert Multibescherming

GESTABILISEERDE TINFLUORIDE

1. Garcia-Godoy CE et al.: Effecten van de combinatie van tandpasta, elektrisch poetsen en flos op tandvleesbloeding. J Dent Res 90 (Spec Iss A): 1313, 2011. 2. in vergelijking met gewone tandpasta. Gerlach RW, Amini P. Gerandomiseerde gecontroleerde test met tandpasta met 0,454 % tinfluoride voor de behandeling van tandvleesbloeding. Compend Contin Educ Dent 2012; 33 (2): 138-142. 3. Baig et He, Compend Cont Educ Dent 2005; 26 (Supp 1): 4-11.

De verzorging voortzetten die begint in uw praktijk

mei 2013

dental tribune - netherlands edition

Cosmetische ingreep bij partner gewenst LONDEN – Een kwart van de Brit­

se mannen zou graag zien dat zijn partner een cosmetische in­ greep ondergaat om zijn of haar uiterlijk te verbeteren. Dat blijkt uit onderzoek van online plat­ form VouchesCodesPro.co.uk. 42% van deze mannen zou graag zien dat zijn partner een dentale chirurgische ingreep ondergaat.

De populairste behandeling is liposuctie (57%), de andere be­ handelingen uit de top vijf zijn borstvergroting (49%), neuscor­ rectie (38%) en botox om rimpels te verwijderen (34%). Van de participanten die voor­ stander waren van cosmetische chirurgie bij hun partner, gaf slechts 12% aan dit aan de part­

ner te durven vertellen. De voor­ naamste reden voor het niet dur­ ven vertellen is dat participanten dachten dat het uiterlijk van de partner niet zou verbeteren door cosmetische chirurgie. Daar­ naast gaven zij aan hun partner niet ongerust te willen maken en ruzie te willen voorkomen. “Er is veel moed voor nodig om

Buitenlands nieuws aan je partner te vertellen dat cosmetische chirurgie hem of haar ten goede zou komen,” legde de hoofdonderzoeker uit. “Hoe­ wel de meerderheid van de res­ pondenten tevreden is met het uiterlijk van de partner, lijkt het erop dat een redelijk percentage voorstander is van cosmetische chirurgie.” Het onderzoek, uitgevoerd on­ der 1248 Britse mannen, maakt deel uit van een groter onder­ zoek naar relaties. (bron: Dental ­Tribune International)  ■

11

Dentale ingrepen staat in de top vijf van cosmetische ingrepen die Britse mannen graag bij hun partner zouden zien. (foto: Dmitry Kalinovsky/Shutterstock)

Toename van gebruik dentale bio­ materialen verwacht voo r Icon behandeling

De markt voor Europese dentale materialen zal tot 2021 gestaag groeien. (foto: violetkaipa/Shutterstock) TORONTO, CANADA – De Europese markt voor dentale biomaterialen zal sterk groeien door de vergrij­ zing en de groeiende bekendheid bij patiënten. Dat blijkt uit een rapport van de Millennium Re­ search Group. Tot 2021 zal deze groei gelijk opgaan met die van dentale implantaatbehandelin­ gen. De verwachting is dat de op­ brengsten door dentale biomate­ rialen tegen die tijd meer dan 287 miljoen euro zullen bedragen. Geistlich zal hoogstwaarschijn­ lijk marktleider blijven in het bot­ substituutsegment, de grootste inkomstenbron in de Europese dentale biomaterialenmarkt. Op het gebied van weefselgenera­ tie wordt Geistlich op de voet ge­ volgd door Straumann.

De opbrengsten zullen meer dan 287 miljoen euro bedragen De groei van de markt in denta­ le biomaterialen wordt volgens het rapport gehinderd door de hoge prijs van dentale behande­ lingen. Vooral in landen met een lage economische groei, zoals Spanje en Italië, stellen patiënten dure behandelingen uit of annu­ leren ze om te besparen. In Zwe­ den vindt op dit moment de snel­ ste groei in biomaterialen plaats, omdat implantaatbehandelingen in dat land gedeeltelijk worden vergoed. De Millennium Research Group is een Canadees markt­ onderzoeksbureau. Het beschikt over data en analyses van de markt voor dentale biomateria­ len in Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Zweden, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk over de afgelopen tien jaar. (bron: Dental Tribune International)  ■

na Icon behandeling Met dank aan: Prof. Dr. Carlos Rocha Gomes Torres, DDS, Msc, PhD

Hét antwoord tegen whitespots: I can Icon! Snel, pijnloos en esthetisch: Is de infiltratie behandeling met Icon. Cariogene whitespots – even ongewenst als ze frequent zijn, met name na het verwijderen van de vaste beugel. Nu kunt u uw patiënten een pijnloze behandeling aanbieden in plaats van een invasieve interventie. Infiltratie met Icon heeft

AZM_IconAP_DeEn_1301_2.indd 1

bewezen een effectieve manier te zijn om de whitespots te maskeren op gladde oppervlakken. Snel, pijnloos, esthetisch. In slechts 1 behandeling. Een goed vooruitzicht voor u en uw patiënten. www.dmg-dental.com

19.03.13 16:14

12 Buitenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Dentale anesthesie voorkomt groei verstandskiezen BOSTON, VS – Een injectie met

een lokaal narcoticum in het tandvlees van kinderen kan de groei van verstandskiezen beïn­ vloeden. Dat blijkt uit onderzoek van de Tufts University School of Dental Medicine. “Voor het eerst is een verband aangetoond tus­ sen een regelmatig uitgevoerde minimaal invasieve klinische

procedure en de groei van door­ gebroken derde molaren,” aldus dr. Anthony Silvestri, onderzoe­ ker en hoogleraar van de afdeling prothetiek en orale chirurgie van de universiteit. De onderzoekers volgden de ontwikkeling van de verstands­ kiezen bij 220 kinderen van zeven jaar en ouder, die tussen 2- en

6-jarige leeftijd waren behandeld in de kindertandheelkundige kli­ niek van de universiteit. In totaal onderzochten zij 439 locaties van derdemolaarontwikkeling met panoramische röntgenfoto’s. Bij 63 locaties was een narcoticum geïnjecteerd; 376 controleloca­ ties waren nooit met narcotica in contact gekomen. Bij 7,9% van

de kinderen die waren behandeld met een verdovend middel wer­ den geen ontwikkeling van derde molaren aangetroffen, bij de con­ trolegroep was dit 1,9%. Een kiem van een verstands­ kies is erg kwetsbaar, omdat deze niet bedekt wordt met bot, maar slechts met een dunne laag zacht weefsel. Het zachte weefsel rond de kiem bevindt zich dicht bij de plaats waar de injectienaald wordt ingebracht bij lokale anes­ thesie. “Tandartsen passen al meer

mei 2013

dan honderd jaar lokale anes­ thesie toe bij kinderen en hebben daardoor misschien de ontwikke­ ling van verstandskiezen voorko­ men, zonder dat ze zich ervan be­ wust waren,” aldus Silvestri. De onderzoekers hopen dat de resultaten leiden tot meer stu­ dies naar het verband tussen dentale anesthesie en derdemo­ laaragenesie. Het onderzoek is gepubliceerd in het Journal of the American Dental Association. (bron: Dental Tribune Interna­ tional)  ■

EQ beïnvloedt prestaties tandarts

Je nieuwe beste collega De nieuwe sterilisator van Miele 

Snel. Zeer korte programma’s.



Zeker. Ingebouwde waterbehandeling, voor snelle en veilige sterilisatieprocessen.



Betrouwbaar. Betrouwbare resultaten en lange levensduur.

De emotionele intelligentie is van groot belang bij de klinische prestaties van tandartsen. (foto: Pressmaster/ Shutterstock)

CLEVELAND, VS – De emotionele

www.miele-professional.nl/ dentaalsterilisatie

Reinigen/Desinfecteren Steriliseren Documenteren Garanderen

Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

intelligentie (het EQ) van tand­ artsen is een graadmeter voor het presteren in de tandartspraktijk. Dat blijkt uit onderzoek van de Case Western Reserve University. Honderd studenten uit het derde en het vierde jaar van de School of Dental Medicine vul­ den een vragenlijst in over zelf­ bewustzijn, zelfmanagement, so­ ciaal bewustzijn en relatiebeheer. Hun klinische functioneren, in­ clusief het stellen van diagno­ sen, planvaardigheden, organisa­ tie- en klantenbeheer, werd door twee docenten geëvalueerd. Na grondige analyse ontdekten de onderzoekers een correlatie tussen een hoge EQ-score en een goed klinisch optreden. EQ-vaar­ digheden in zelfmanagement, waar zelfcontrole, initiatief, be­ trouwbaarheid en aanpassings­ vermogen onder vallen, bleken significante voorspellers te zijn van de kwaliteit van het klinisch handelen. Een verband tussen zelf- en sociaal bewustzijn en het klinisch niveau werd niet gevon­ den. De EQ-scores van relatie­ marketing waren moeilijk te dui­ den, omdat de interactie tussen de student en de patiënt tijdens de twee jaar durende training van voorbijgaande aard was. Nu emotionele intelligentie een voorspeller blijkt te zijn van het niveau van klinisch werken, kan dit volgens de onderzoekers be­ langrijke gevolgen hebben voor de toelatingsprocedures voor de opleiding tandheelkunde en de ontwikkeling van studenten tij­ dens de opleiding. Zowel tand­ artsen als patiënten zouden kun­ nen profiteren van onderwijs in EQ-vaardigheden. Het onderzoek ‘What is the Relationship Between Emotional Intelligence and Dental School Clinical Performance?’ is gepu­ bliceerd in Journal of Dental Research. (bron: Dental Tribune In­ ternational)  ■

mei 2013

Buitenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

13

Kantoorpersoneel loopt Europees platform voor Amerikaanse hoger risico op slechte mond­gezondheid stelt tandarts besmette mondgezondheid ambitieuze doelen THAME, VK – Dat mensen die ge­

durende de dag veel kleine maal­ tijden consumeren (‘snacken’) meer risico lopen op een slech­ te mondgezondheid, is onder mondzorgprofessionals welbe­ kend. De pH-waarde in de mond kan zich dan immers niet her­ stellen en het gebit wordt meer­

88% poetst korter dan twee minuten dere keren blootgesteld aan zu­ ren. Uit Brits onderzoek blijkt echter dat moderne werk- en life­ styletrends het snackgedrag doen toenemen. Ongeveer 40% van de ondervraagde volwassenen gaf aan eerder te snacken dan een volwaardige maaltijd te consu­ meren. Vooral kantoormedewer­ kers maken zich ‘schuldig’ aan snackgedrag. Het onderzoek van het Wri­ gley Oral Health Care Program­ ma is uitgevoerd onder 175 Britse tandartsen en mondhygiënisten

en 1000 volwassenen in novem­ ber en december 2012. Het richt­ te zich ook op de heersende op­ vattingen onder tandheelkundig personeel. Zo wees het onderzoek uit dat bijna 80% van de mond­ zorgprofessionals denkt dat de meeste patiënten de vereiste da­ gelijkse orale hygiënische hande­ lingen niet uitvoeren. Meer dan 20% van de kantoor­ medewerkers gaf in het onder­ zoek aan regelmatig het tanden­ poetsen over te slaan in de haast om naar het werk te gaan. Als ze wel poetsen, doet 88% dat kor­ ter dan twee minuten. Ongeveer 40% van de ondervraagde vol­ wassenen gaf aan eerder te snac­ ken dan een volwaardige maaltijd te consumeren. Koffiedrinkers (23% van de ondervraagden) en mensen die minstens drie keer per week wijn en mixdrankjes nuttigen (51%) behoren ook tot de risicogroepen. Het Wrigley Oral Health Pro­ gramma is een initiatief van kauwgumproducent Wrigley en heeft als doel de dagelijkse mondverzorging van de patiënten te verbeteren.  ■

“IJsman” had rampzalig gebit ZÜRICH – De oudste mummie ter

wereld, Ötzi, had last van paro­ dontitis, cariës en tandbreuken. Dat blijkt uit onderzoek van het Centre for Evolutionary Medici­ ne van de Universiteit van Zürich. De onderzoeksresultaten bieden nieuwe inzichten over de eet­ gewoonten van de Neolithische mens en de evolutie van orale pa­ thologieën. Hoewel de mummie meer dan twintig jaar geleden gevonden is, was nog geen systematisch on­ derzoek naar zijn gebit gedaan. Dr. Roger Seiler, een tandarts ge­ specialiseerd in prehistorische dentale aandoeningen, consta­ teerde na grondig onderzoek van het gebit van de ijsman dat pa­ rodontitis ook in het Neolithi­ cum een veel voorkomende ziekte moet zijn geweest. Een CT-scan van het gebit uit 2005 wijst uit dat Ötzi behalve aan parodontitis ook leed aan ernstige gebitsslijtage en alve­ olair botverlies in de posterieu­ re molaren. Daarnaast had hij verschillende tandbreuken door stijfselachtig en hard voedsel als

De schedel van de ijsmummie laat diastemen zien tussen de anterieure elementen en ernstige gebitsslijtage, met als gevolg het verloren gaan van een halve kroon.

Driedimensionale reconstructie van Ötzi’s kaak, die een fractuur bij de eerste molaar laat zien. (foto's geplaatst met toe­ stemming van Universiteit van Zürich).

brood en granenpap te eten. De parodontitis van Ötzi was waarschijnlijk genetisch bepaald. Het tandbederf werd veroorzaakt door het zetmeelrijke voedsel dat toen gegeten werd. In het Neoli­ thicum (5300-2000 v. Christus) ontwikkelde de landbouw zich

Ötzi had last van parodontitis, cariës en tandbreuken voorspoedig en daardoor ging men steeds meer brood en gra­ nenpap consumeren. De “ijsman” werd in 1991 ont­ dekt door een Duits echtpaar in Ötztal in Oostenrijk. Met een knipoog naar de vindplaats werd hij Ötzi gedoopt. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met het New York University College of Dentistry en de European Academy of Bolzano in Italië. De resultaten zijn on­ line gepubliceerd in het European Journal of Oral Sciences. (bron­ nen: Dental Tribune Internatio­ nal, Deredactie.be)  ■

patiënten met hiv

BRUSSEL – Het Platform for bet-

ter oral health heeft voor 2020 een aantal doelen vastgesteld om de mondgezondheid in Europa te verbeteren. Tijdens een recente rondetafelconferentie van het Eu­ ropees parlement zijn de doelen gepresenteerd aan Europese be­ leidsmakers en een representa­ tief panel van bestuurders uit de publieke gezondheidssector en van professionele organisaties. Het platform heeft daarnaast een consultatie uitgezet over de prio­ riteiten voor een betere mondge­ zondheid in 2020. Het Platform bevordert een ge­ meenschappelijke aanpak van het onderwijs, de preventie en de toegankelijkheid van mond­ zorg. Het is opgericht in 2010 na­ dat parlementariërs de toenmalig Eurocommissaris voor gezond­ heid John Dalli hadden verzocht om actie, vanwege de zorgwek­ kende conclusies uit het in 2012 gepubliceerde rapport ‘State of oral health in Europe’. De voorgestelde doelen van het platform zijn toegespitst op drie punten: datacollectiesyste­ men, preventiebeleid en educatie en bewustzijn. De doelen zullen voor Europese lidstaten als basis dienen om tot verbeterde preven­ tie van orale ziekten en een verbe­ terde orale gezondheid in 2020 te komen. De leden zullen actief sa­ menwerken met Europese instel­ lingen om goede behandelme­ thoden te verzamelen, valideren en verspreiden om risicofactoren aan te pakken, orale ziekten te voorkomen, de mondgezondheid te bevorderen en dataverzame­ ling makkelijker te maken. Uit het eerder genoemde rap­ port bleek dat ondanks signifi­ cante verbeteringen de cariëspre­ ventie verbeterd kan worden. Vooral het bevorderen van mond­ gezondheid en de aanpak van on­ gelijkheid en risicofactoren schiet tekort. Er zijn dringend meetbare doelen en mondgezondheidsda­ ta van hoge kwaliteit nodig om het effect van preventie-initiatie­ ven beter te meten en het mond­ gezondheidsbeleid beter vast te kunnen stellen, benadrukt het rapport. De consultatie loopt tot decem­ ber 2013. Op World Oral Health Day 2014 zullen de doelen offici­ eel gepresenteerd worden. Bij de presentatie van de doelen zei pro­ fessor Kenneth Eaton, voorzit­ ter van het platform: “In Europa zijn mondziekten nog steeds een grote uitdaging. In Zuid- en OostEuropa bestaat significante on­ gelijkheid en is toegang tot een betaalbare behandeling steeds moeilijker. We roepen Europese beleidsmakers op ons te helpen de doelen voor 2020 te verwezen­ lijken, zodat meer Europeanen profijt hebben van simpele, effec­ tieve hulpmiddelen om de mond­ gezondheid te verbeteren.” Tijdens de consultatie komen een aantal nog onvoldoende be­ handelde beleidsonderwerpen aan bod: de noodzaak om ouder­ enzorg te verbeteren, vroeg­

OKLAHOMA, VS – Een Amerikaan­

Als adequate maatregelen uitblijven, zal in 2020 in Europa 93 miljard miljard euro aan mondzorg worden uitgegeven. (foto eigendom van Lisa S./Shutterstock)

diagnose van orale kanker, de integratie van orale hygiëne in schooleducatieprogramma’s en campagnes om Europese bur­ gers attent te maken op het be­ lang van dagelijkse mondhygiëne – zoals goed poetsen, het gebruik van tandpasta met fluoride, flos­ sen en regelmatig naar de tand­ arts gaan voor periodiek onder­ zoek. Uit het rapport ‘State of oral health in Europe’ bleek dat de kosten voor mondgezondheid blijven stijgen, ondanks dat cari­ ës en daaruit voortkomende com­ plicaties te voorkomen zijn door een gezond, gebalanceerd voe­ dingspatroon en een goede da­ gelijkse mondhygiëne. Het rap­ port schat dat in 2012 in Europa 79 miljard euro aan mondzorg is uitgegeven. Zonder maatregelen kan dat bedrag in 2020 toenemen naar 93 miljard euro. Op www.oralhealthplatform.eu kunnen geïnteresseerde perso­ nen en organisaties hun mening geven over de doelen. (bron: Den­ tal Tribune International)  ■

se tandarts heeft 7000 patiënten mogelijk besmet met hiv of he­ patitis. Het schandaal kwam aan het licht toen een van zijn patiën­ ten positief werd getest op hepa­ titis C en hiv, terwijl daar geen duidelijke oorzaak voor kon wor­ den gevonden. De Amerikaanse inspectie voor de gezondheidszorg bracht na de melding van de patiënt een be­ zoek aan de tandartspraktijk en ontdekte dat tandarts W. Scott Harrington verroest en ongeste­ riliseerd materiaal gebruikte. Dit terwijl hij veel patiënten behan­ delde met een hiv- of hepatitis B- of C-besmetting. Daarnaast liet hij zijn assisten­ ten medicijnen toedienen, waar­ van de houdbaarheidsdatum bo­ vendien vaak verstreken was. Ook maakte de tandarts wonden van zijn patiënten schoon met bleek­ water en zou hij naalden hebben hergebruikt. “Toen we de praktijk verlieten, waren we er fysiek ziek van,” al­ dus de hoofdinspecteur Susan Rodgers. “De instrumenten die uit de autoclaaf kwamen waren vreselijk vies. Je zou er je kinde­ ren nog niet mee in de modder la­ ten spelen.” Alle patiënten van de tandarts kunnen zich gratis laten testen op hepatitis of hiv in een zieken­ huis. De tandarts heeft zijn tand­ artspraktijken gesloten en zich laten uitschrijven uit het register. (bronnen: NOS, ABC News)  ■

NATUURLIJK ICX ...k e g e l d i c h t h e i d d o o r p r e c i s i e ...

 uitstekende testresultaten product,  eigen eigen ontwikkeling abutments  universele in gebruik  eenvoudig  fair geprijsde onderdelen OVERTUIG UZELF VAN ONZE KWALITEIT, VRAAG NAAR DE MOGELIJKHEDEN! ICX Implants · 1796 BE De Koog · Boodtlaan 10 Tel.: 0222 - 76 90 11 · www.icx-implants.nl · [email protected]

AZ_icx_implants_102x148_2013_Overtuig.indd 1

27.03.13 20:45

14 Buitenlands nieuws/Wetenschap

BPA vergroot kans op astma NEW YORK – Kinderen die zijn

blootgesteld aan bisfosfonaat A (BPA) hebben een hoger risico om astma te ontwikkelen. BPA wordt gebruikt bij de productie van polycarbonaat, een kunst­ stof die wordt verwerkt in plas­ tic flessen en blikjes. Ook komen BPA-epoxyharsen voor in dentale sealants. Wetenschappers van het Cen­ ter for Children’s Environmental Health van Columbia University hebben de BPA-niveaus in de uri­ ne van 568 zwangere vrouwen ge­ meten tijdens het laatste deel van de zwangerschap. Ook testten zij de urine van kinderen van 3, 5 en 7 jaar oud en onderzochten zij astmasymptomen bij kinderen tussen 5 en 12 jaar. Na correctie voor andere risi­ cofactoren concludeerden de on­

Meer dan 90% had BPA in de urine

derzoekers dat postnatale bloot­ stelling aan BPA in verband staat met een verhoogd risico op een piepende ademhaling en astma. Blootstelling aan BPA tijdens de zwangerschap wordt omgekeerd geassocieerd met een risico op een piepende ademhaling op vijf­ jarige leeftijd. Meer dan 90% van de kinderen had op elk van de drie ijkleeftijden een aantoon­ baar BPA-gehalte in de urine. Dr.

Nieuw onderzoek suggereert dat BPA het risico op kinderastma kan vergroten.

Kathleen Donohue, hoofdonder­ zoeker en assistent-professor ge­ neeskunde bij Columbia’s Col­ lege of Physicians and Surgeons, waarschuwt dat het BPA-gehal­ te niet betekent dat die kinderen astma zullen ontwikkelen. Ze voegt toe dat over de biologische mechanismen achter de relatie tussen BPA en astma te weinig bekend is. De astmaprevalentie is de afge­ lopen dertig jaar drastisch toege­ nomen. “Ons onderzoek sugge­ reert dat omgevingsfactoren van invloed zijn, en dat BPA daar mo­ gelijk één van is,” aldus Donohue. Het onderzoek is gepubliceerd in Journal of Allergy and Clinical Immunology. (bron: Dental Tribu­ ne International)  ■

Slikproblemen bevorderen aspiratie­pneunomie

dental tribune - netherlands edition

Spoel- en spuugtest brengt mondkanker aan het licht MIAMI, VS – Amerikaanse on­ derzoekers hebben een simpele speekseltest ontworpen waarmee orale kanker in een vroeg stadi­ um te diagnosticeren is. De we­ tenschappers hopen dat de test – na goedkeuring door de Ame­ rikaanse Food and drug admin­ stration – onderdeel wordt van het onderwijsprogramma van de studie tandheelkunde en dat pa­ tiënten met beperkte toegang tot de gezondheidszorg ervan zullen profiteren. De test is ontwikkeld door de University of Miami Miller School of Medicine in samenwer­ king met Vigilant Biosciences,

De diagnose vindt nu vaak te laat plaats een bedrijf gespecialiseerd in me­ dische technologie. Een teststrip voor orale kanker verandert van kleur als er bepaal­ de hoeveelheden proteïne in het speeksel aanwezig zijn die wor­ den geassocieerd met het begin­ stadium van orale kanker. “Er is grote behoefte aan een simpele en pijnloze test om mondkanker in een vroeg sta­ dium te ontdekken. Bij de meer­ derheid van de patiënten vindt de diagnose te laat plaats. De kans op overleving is dan nog maar 40%,” verklaart dr. Elizabeth J. Franzmann, universitair hoofd­ docent keel-neus-oorheelkunde aan de School of Medicine.

met slikproblemen of een slechte mondgezondheid lopen een ver­ hoogd risico op aspiratiepneu­ monie. Dat blijkt uit het promo­ tieonderzoek van Claar van der Maarel-Wierink (Radboud Uni­ versiteit Nijmegen). Slikproblemen en in mindere mate een slechte mondgezond­ heid worden geassocieerd met as­ piratiepneumonie bij kwetsbare ouderen. De relatie tussen slik­ problemen en aspiratiepneumo­ nie blijkt sterker bij ouderen die zijn getroffen door een beroerte. Van der Maarel-Wierink conclu­ deert dat een verbetering van de dagelijkse mondverzorging het risico op een aspiratiepneumonie

kan verminderen. In de Landelijke Prevalentie­ meting Zorgproblemen geeft 9% van de verpleeghuisbewoners aan slikproblemen te hebben. In aan­ vullend onderzoek hebben logo­ pedisten bij verpleeghuisbewo­ ners in de eerste week na opname bij 21% van de bewoners slikpro­ blemen geconstateerd. Dit maakt de slikproblematiek zeer relevant binnen deze doelgroep, stelt de promovendus. Claar van der Maarel-Wie­ rink verdedigde haar proefschrift ‘Dysphagia and poor oral health: significant risk factors of aspi­ ration pneumonia in frail older people’ op 21 maart. (bron: Rad­ boud Universiteit Nijmegen)  ■

de spoel- en spuugtest bij tand­ artspraktijken, huisartspraktij­ ken en apotheken onder de aan­ dacht te brengen. In 2010 sloot hij een licentieovereenkomst met de universiteit, waardoor hij de ex­ clusieve startrechten op de tech­ nologie van Franzmann verkreeg. De test verschijnt over twee tot drie jaar op de markt. Volgens de onderzoekers wor­ den in de Verenigde Staten elk jaar 42.000 mensen gediagnosticeerd met orale kanker. Wereldwijd is dit aantal 640.000. Meer dan de helft van de patiënten overlijdt binnen vijf jaar door een te late di­ agnose en interventie. (bron: Den­ tal Tribune International)  ■

Dentale röntgenfoto’s verhogen risico op goedaardige tumor TAIWAN – Diagnostische denta­

NIJMEGEN – Kwetsbare ouderen

Franzmann en haar team heb­ ben de speekselstrip getest onder 300 kankerpatiënten. De patiën­ ten spoelden hun mond met 5 cc (een theelepel) saline en gorgel­ den vijf seconden lang en spuug­ den vervolgens in een verzamel­ buisje. De speekseloplossing werd geanalyseerd op de aanwe­ zigheid van twee kenmerken van een geschubd celcarcinoom. Een dergelijk carcinoom staat vaak in verband met alcohol- en tabak­ consumptie en het humaan pa­ pillomavirus. Matthew H.J. Kim, oprich­ ter en bestuursvoorzitter van Vigi­ lant Biosciences, is bezig

le röntgenfoto’s zorgen niet voor een hoger risico op kwaadaardige hersentumoren. Dat concluderen Chinese wetenschappers. In eer­ dere onderzoeken is wel aange­ toond dat frequente dentale en medische screening zorgt voor een vijf maal grotere kans op een goedaardige hersentumor. De wetenschappers hebben in twee onderzoeken gekeken wat het verband is tussen goedaar­ dige en kwaadaardige tumoren en het aantal dentale röntgen­ foto’s tijdens orale en maxillofa­ ciale zorg. Bij het eerste onder­ zoek werden 4123 patiënten met een goedaardige tumor en 16.492 gezondheidscontroles geanaly­

Frequente dentale screening verhoogt het risico op een goedaardige hersentumor. (foto: Andrey Bumakin / Shutterstock)

seerd. Het tweede onderzoek werd uitgevoerd onder 197 pa­ tiënten met een kwaadaardige hersentumor die 788 controles hadden ondergaan. Uit analyse van de onder­ zoeksdata bleek dat het risico op een goedaardige hersentumor toenam naarmate de frequentie van diagnostische dentale rönt­ genfoto’s groter was. Tussen kwaadaardige hersentumoren en blootstelling werd geen verband gevonden. Het onderzoek werd uitge­ voerd aan de China Medical Uni­ versity, in samenwerking met verschillende andere weten­ schappelijke gezondheidsorga­ nisaties in China. Het is in fe­ bruari gepubliceerd in Annals of Oncology. De American Brain Tumor As­ sociation verwacht dat in 2013 69.720 nieuwe hersentumo­ ren worden gediagnosticeerd, waarvan 24.620 kwaadaardig en 45.100 goedaardig. Bij 34% van de tumoren gaat het om menin­ geomen, vaak goedaardige her­ sentumoren. (bron: Dental Tri­ bune International)  ■

mei 2013

Tandarts­ assistente doet zich voor als tandarts SALZBURG, OOSTENRIJK – Een

Oostenrijkse tandartsassisten­ te heeft zich lange tijd ten on­ rechte als tandarts voorgedaan in de praktijk waar ze werkte. Dat schrijft The Austrian Times. Als de tandarts niet aanwezig was, plande ze afspraken in. Bij de afspraken stelde ze zich voor als gekwalificeerd tandarts uit München. De assistente voerde ­ extracties uit en bracht restaura­ ties en protheses aan. De vrouw verzocht haar pati­ ënten contant en bovendien vaak gedeeltelijk vooruit te betalen. Daarnaast zou een patiënt haar tienduizend euro hebben geleend voor de begrafenis van haar moe­ der. De tandartsassistente werd in 2012 betrapt nadat een aan­ tal patiënten bij de Oostenrijkse medische raad hadden geklaagd over hoge rekeningen. De vrouw gaf de fraude toe en is ontslagen. De tandarts biedt benadeelde patiënten gratis herstelbehande­ lingen aan. (bron: Dental Tribune International)  ■

Nieuwe afweer­ mechanismen in speeksel ontdekt AMSTERDAM – In de twee speek­

seleiwitten agglutinine en sta­ therine zijn nieuwe afweerme­ chanismen ontdekt. Dat blijkt uit het promotieonderzoek naar de antimicrobiële werking van speekseleiwitten van Jelani Leito (ACTA). 1 ml speeksel bevat ongeveer 100 miljoen bacteriën. Om de mond gezond te houden bevat speeksel veel eiwitten die be­ trokken zijn bij de afweer. Leito ontdekte als eerste nieuwe af­ weermechanisme dat het speek­ seleiwit statherine de schim­ meldradengroei van de gist C. albicans remt. De schimmeldra­ denvorm van deze gist wordt be­ schouwd als de meest infectieuze vorm. Het tweede mechanisme is dat agglutinine in staat is het afweersysteem tegen micro-or­ ganismen te activeren. Dat is een aanwijzing dat speeksel en bloed kunnen samenwerken bij de af­ weer tegen micro-organismen die via de mondholte ons lichaam binnendringen. Leito heeft zijn proefschrift The role of salivary agglutinin and statherin in the defence against microorganisms op donderdag 18 april in de Aula van de Vrije Univer­ siteit te Amsterdam verdedigd. Prof. dr. E.C.I. Veerman en prof. dr. A. van Nieuw Amerongen, Orale Biochemie ACTA, waren de promotoren. Dr. A.J.M. Ligten­ berg, Orale Biochemie ACTA, was co-promotor.  ■

mei 2013

Klinisch

dental tribune - netherlands edition

15

De effectiviteit van tandenpoetsen TEKST: Fridus van der Weijden, Dagmar Else Slot (Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA))

Inleiding

Voor de preventie en behande­ ling van parodontitis en cariës staat de verwijdering van tand­ plaque centraal. Verwijderen van tandplaque en de natuurlijke rei­ niging van het gebit door fysiolo­ gische krachten – dat wil zeggen wrijving van de tong en de wan­ gen – is uiterst gering (Lindhe & Wicén, 1969). De speekselpro­ ductie heeft ook slechts een be­ perkte reinigende werking. Daar­ om is mechanische tandplaque beheersing met ondermeer een tandenborstel noodzakelijk. Studies hebben laten zien dat met een hoog niveau van mond­ hygiëne tandplak effectief verwij­ derd zal worden (Van der Weijden & Slot, 2011). Dit op voorwaarde dat dit grondig en met regelmaat wordt uitgevoerd. Andere facto­ ren die de effectiviteit van tan­ denpoetsen beïnvloeden, zijn on­ der andere het ontwerp van de tandenborstel, de poetsmethode, het gebruiksgemak van de tan­ denborstel en de therapietrouw van de gebruiker. Systematische reviews

Tandheelkundige zorg op basis van bewijs (Evidence-based dentistry) is een benadering van de mondgezondheidszorg die inte­ gratie van systematische beoor­ delingen van klinisch relevant wetenschappelijk bewijs vereist. Dit dient in de praktijk echter ge­ combineerd te worden met de kli­ nische expertise van de tandarts en mondhygiënist, de behande­ lingsbehoeften en voorkeuren van de patiënt, en de beschik­bare hulpmiddelen. De huidige opvat­ ting is dat systematische reviews als het hoogste niveau van we­ tenschappelijk bewijs worden beschouwd. En dat systemati­ sche reviews het voornaamste instrument vormen om de be­ staande gegevens uit onderzoek op reproduceerbare en systema­ tische wijze samen te vatten. Als zodanig zijn ze van groot belang voor “evidence-based” besluitvor­ ming. Het Cochrane Handbook for Systematic Reviews (http://www. cochrane.org/training/cochrane­ -handbook) stelt dat reviews nodig zijn om ervoor te zorgen dat gezondheidszorgbeslissin­ gen kunnen worden gebaseerd op goed onderbouwde, kwali­ tatief hoogwaardige, tijdige on­ derzoeksresultaten. Daarnaast heeft de American Dental Association (ADA) een website opgezet met de naam Center for EvidenceBased Dentistry (http://ebd.ada. org/SystematicReviews.aspx), die momenteel meer dan 1600 klinisch relevante systematische reviews bevat.

Het verschil tussen systemati­ sche en traditionele reviews is met name dat systematische re­ views meestal zijn toegespitst op één gerichte vraag die als ba­ sis dient voor systematisch zoe­ ken, systematische selectie en klinische evaluatie van relevante onderzoeksverslagen. Systema­ tische reviews beperken bias tot een minimum en bieden een uit­ gebreid en eigentijds literatuur­ overzicht. Dergelijke analyses zijn objectief in hun waardering van kwaliteit en transparant in hun beoordeling van heterogeni­ teit, zodat anderen de methodo­ logie en kwaliteit van de review zelf kunnen evalueren. Na het uitvoeren van een meta-analy­ se met voldoende vergelijkbare onderzoeken kan een samenge­ voegd gemiddelde worden bere­ kend, de spreiding van de resulta­ ten worden beperkt en de kracht van de uitkomst worden vergroot. PICO(S)-vraag

Het protocol voor een systema­ tische review begint met een zorgvuldig geformuleerde vraag aan de hand van de zogenaamde PICO(S)-regel. PICO(S) staat voor patient, intervention, comparison, outcome en study design, in het Nederlands: patiënt, interventie, vergelijking, resultaat en onder­ zoeksopzet. De manier waarop deze vraag wordt geformuleerd, is van invloed op de interpretatie van de resultaten van een syste­ matische review. Nadat het on­ derzoeksprotocol is geschreven met vooraf opgestelde in- en ex­ clusiecriteria, wordt een objec­ tieve zoekstrategie geformuleerd. Hierbij wordt alles in het werk ge­ steld om de kans dat er relevan­ te onderzoeken worden gemist te minimaliseren. De parameters die worden gebruikt om de resul­ taten te evalueren, zijn belang­ rijk voor de conclusies die zullen worden getrokken. Deze moeten aansluiten bij de PICO(S)-vraag en terug te vinden zijn in de geselec­ teerde literatuur. Een voorbeeld van een gebruikte parameter is de vermindering in plaque en gin­ givitis door het gebruik van ver­ schillende typen tandenborstels. Tandenpoetsen

Het gebruik van een tandenbor­ stel voor het dagelijks reinigen van het gebit dateert uit de tijd van de oude Egyptenaren, die een bor­ steltje maakten door op het uit­ einde van een takje te kauwen, zo­ dat het ging rafelen. Waar het ooit met dit primitieve borsteltje be­ gon, bestaan er tegenwoordig tal­ loze ontwerpen, vormen en typen handtandenborstels met aller­ lei borstelhaarpatronen. Dit alles heeft als doel om plaqueverwij­ dering in moeilijk bereikbare ge­ bitsdelen, vooral approximaal, te verbeteren. Er is ook veel nadruk gelegd op nieuwe ergonomische ontwerpen, zoals een steel van een tandenborstels die past bij de handgrootte van de beoogde ge­ bruiker. Toch blijken zelfs volwas­ senen ondanks hun duidelijke in­ spanningen niet zo effectief te zijn in het verwijderen van tandplaque als zou kunnen worden verwacht.

De effectiviteit van handtandenborstels in een systematische review

Onderzoeken die het effect van een enkele poetsbeurt beoorde­ len worden veelal gebruikt voor het evalueren van nieuwe soorten en designs van tandenborstels. De resultaten uit deze onderzoe­ ken geven een redelijke indicatie van het optimale 'vermogen' van een tandenborstel om tandpla­ que te verwijderen. Daarbij is het mogelijk om verstorende varia­ belen, zoals therapietrouw, on­ der controle te houden. In een re­ cente systematische review werd de effectiviteit van een eenmali­ ge poetsbeurt met verschillende handtandenborstels geëvalueerd (Slot et al. 2012). Ook werd het patroon van de tandenborstelha­ ren en de duur van de poetsbeurt meegenomen in de analyse. Het uitgebreid en systematisch zoe­ ken naar lite­ ratuur ten aanzien van de onderzoeksvraag leverde in eerste instantie 2079 publica­ ties op. Na een grondige evaluatie hiervan voldeden 59 publicaties, met 212 poetsbeurtexperimenten en maar liefst 10.806 deelnemers, aan de inclusiecriteria. De gemiddelde plaquescores van vóór en na de poetsbeurt uit de publicaties werden gebruikt om een “gewogen” gemiddeld percen­ tage plaquereductie te berekenen. Alleen al door het grote aantal deelnemers en de heterogeniteit in de verschillende onderzoeks­ designs heeft het resultaat van deze systematische review een bijzondere waarde. De uitkom­ sten kunnen als representatief worden gezien, in de zin dat het een indicatie geeft wat in het al­ gemeen kan worden verwacht van poetsbeurt. Voor de onderzoeken waarvan de plaquescores waren beoordeeld volgens de Quigley & Hein-plaque-index, bedroeg de gewogen gemiddeld percentu­ ele daling in plaquescores 30% (95%-CI: 27% tot 33%). Terwijl in de onderzoeken waarin de NAVYplaque-index werd gebruikt voor het scoren van de plaque, het een gewogen gemiddelde percentage van 53% (95%-CI: 50% tot 56%) in daling in plaquescore liet zien.

Subanalyse van de verschillende borstelhaarpatronen toonde een variatie in plaqueverwijdering (24% tot 61%), waarbij de borstel­ kop met schuine inzet van haren de grootste gemiddelde plaque­ verwijdering liet zien ongeacht de gebruikte plaque-index. Een sub­ analyse van de poetsduur liet een gemiddelde plaquevermindering van 27% na 1 minuut poetsen zien en van 41% na 2 minuten poetsen. De conclusie was dat de effectivi­ teit van een eenmalige poetsbeurt gemiddeld een plaquescorereduc­ tie van 42% oplevert. De spreiding van 30% tot 53% is sterk afhan­ kelijk van de door de originele on­ derzoeker gebruikte plaque-index. De beschikbare gegevens wijzen erop dat de borstelhaarposities (rechte borstelharen, borstelkop met haren van verschillende leng­ ten of schuine borstelharen) en de poetsduur variabelen zijn die in­ vloed hebben op de effectiviteit. Ongeacht de gehanteerde plaqueindex blijkt dat de effectiviteit van een enkele poetsbeurt kan worden verbeterd omdat het effect niet boven de 60% plaquereductie uit kwam. Persoonlijke instructie of alternatieve hulpmiddelen kun­ nen daarbij helpen. Elektrische tandenborstels

De eerste succesvolle elektrische tandenborstel (de Broxo SA) werd in 1954 in Zwitserland ontwor­ pen door Dr. Philippe-Guy Woog. Deze generatie elektrische tan­ denborstels had een borstelkop met een ontwerp lijkend op dat van een traditionele handtanden­ borstel, met een (gecombineerde) horizontale en verticale bewe­ ging. Sinds de jaren tachtig is er enorme vooruitgang geboekt en zijn er uiteenlopende elektrische tandenborstels ontwikkeld om de efficiëntie van plaqueverwij­ dering te verbeteren. De huidige beschikbare elektrische tanden­ borstels hebben verschillende werkingsmechanismen. Oscil­ lerend-roterende tandenborstels hebben een ronde kop die heen en weer draait met afwisselen­ de eenderde rotaties linksom en rechtsom. Daartegenover staan tandenborstels met een cirkel­

vormig werkingsmechanisme die slechts in één richting draaien, contra-oscillerende tandenbor­ stels met groepjes borstelhaar die onafhankelijk van de richting van andere groepjes vooruit en ach­ teruit draaien, en andere tanden­ borstels die van de ene naar de andere kant heen en weer bewe­ gen (inclusief sonische tanden­ borstels). Op verschillende mo­ menten in de ontwikkeling van deze producten zijn individuele onderzoeken uitgevoerd naar de werkzaamheid en veiligheid van deze categorieën elektrische tan­ denborstels. Uiteindelijk is het gezamenlijke bewijs samengevat in systematische reviews. Elektrische versus handmatige tandenborstels

In een vroege tandheelkundi­ ge systematische review, uitge­ voerd in samenwerking met de Cochrane Oral Health Group, wer­ den hand- en elektrische tanden­ borstels in het dagelijks gebruik met elkaar vergeleken, hoofd­ zakelijk met betrekking tot pla­ queverwijdering en de gezond­ heid van de gingiva (Heanue et al. 2002). Er werden vijf elektro­ nische databases doorzocht op gerandomiseerde, gecontroleer­ de onderzoeken waarin elektri­ sche en handtandenborstels met elkaar werden vergeleken (tot midden 2002). Als aanvullende voorwaarde werd gesteld dat de proefpersonen geen manuele be­ lemmeringen mochten hebben, ze moesten poetsten zonder toe­ zicht en het onderzoeksduur ten minste vier weken. Deze syste­ matische review werd bijgewerkt door Robinson et al. in 2005 en de meest recente update werd gepubliceerd door Yacoob et al. in 2011. In totaal werden 50 ge­ schikte individuele onderzoeken in de systematische review opge­ nomen, met in totaal 4326 deel­ nemers. Oscillerend-roterende elektrische tandenborstels lever­ den een grotere plaque- en gin­ givitisreductie op in vergelijking tot handtandenborstels, met een > lees verder op pagina 16

16 Klinisch > vervolg van pagina 15 standaard gemiddeld verschil (SMD) voor plaquereductie van SMD=0,53 (95%-CI: -0,74; -0,31) en gingivitisreductie SMD=0,49 (95%-CI: -0,73; -0,26) in korteter­ mijnonderzoeken (1-3 maanden). Er werden ook significant grotere reducties van plaque en gingivitis gevonden op de langere termijn: ongeveer 27% minder plaatsen waar na sonderen bloedingen optrad. De conclusie uit de laat­ ste systematische review (Yacoob et al. 2011) was dat er alleen voor oscillerend-roterende tandenbor­ stels consistent bewijs is dat ze klinisch superieur zijn aan hand­ tandenborstels. Deze resultaten bevestigen de bevindingen en conclusies uit de eerdere reviews. Vergelijking van verschillende elektrische tandenborstels

In een recente Cochrane Review werd de effectiviteit van elektri­ sche tandenborstels met verschil­ lende werkingsmechanismen on­ derling op de mondgezondheid beoordeeld (Deacon et al. 2011). Vijf elektronische databases tot juli 2010 werden doorzocht, die in totaal 17 geschikte onderzoe­ ken opleverde met meer dan 1300 proefpersonen. De selectiecriteria waren dat de onderzoeken geran­ domiseerd waren, er ten minste twee elektrische tandenborstels

dental tribune - netherlands edition

met verschillende werkingsme­ chanismen met elkaar werden vergeleken, ten minste vier weken duurden, er gepoetst werd zonder toezicht en dat de deelnemers aan de onderzoeken geen manuele be­ perking hadden. De in deze onderzoeken beoor­ deelde werkingsmechanismen waren: oscillerend-roterend, con­ tra-oscillerend, heen en weer, cirkelvormig, ultrasoon, multi­ dimensionaal en ionisch (elek­ trisch actief ). Op basis van ze­ ven onderzoeken die maximaal drie maanden duurden, bleken oscillerend-roterende tanden­ borstels een statistisch signifi­ cant grotere plaquereductie op te leveren in vergelijking tot heen en weer bewegende elektrische tandenborstels (sonische). De plaque­ reductie bedroeg volgens de berekening (SMD=) 0,24 (95%CI: 0,02; 0,46). Klinisch komt de relatieve ef­ fectiviteit van het oscillerendroterende werkingsmechanisme ten opzichte van het heen en weer bewegende werkingsmechanis­ me neer op een extra 7% in pla­ quescores (Quigley & Hein). De gingivitisreductie was 0,35 (95%CI: -0,04; 0,74) en niet signifi­ cant verschillend. Aangezien er maar één onderzoek beschikbaar was met een duur van meer dan drie maanden en met een beperkt aantal deelnemers, konden geen conclusies worden getrokken.

De veiligheid van elektrische tandenborstels

Niet lang geleden werd een syste­ matische review uitgevoerd door een internationale groep onder­ zoekers naar de veiligheid van oscillerend-roterende tandenbor­ stels in vergelijking tot handtan­ denborstels op harde en zachte weefsels (Van der Weijden et al. 2011). Na het doorzoeken van een aantal elektronische databases kwamen 35 individuele onder­ zoeken in aanmerking voor in­ clusie. Deze werden gegroepeerd naar onderzoeksopzet met veilig­ heid als primaire uitkomst en on­ derzoeken waarin veiligheid een secundaire uitkomstmaat was. Ook onderzoeken met een sur­ rogaatmarker van veiligheid en laboratoriumonderzoeken wer­ den gebruikt voor de analyse. De conclusie was dat “deze systema­ tische review van een grote hoe­ veelheid gepubliceerde onder­ zoeken uit de voorgaande twee decennia consistent aantoont dat oscillerend-roterende tandenbor­ stels veilig zijn in vergelijking tot handtandenborstels. Bovendien toonden de geïncludeerde studies aan dat oscillerend-roterende tan­ denborstels geen klinisch rele­ vant probleem vormen voor harde of zachte weefsels. Deze uitkomst komt overeen met de observaties uit de systematische reviews van Robinson et al. (2005) en Deacon et al. (2011) die de veiligheid van

is ook volledig te lezen op de iPad!

oscillerend-roterende elektrische tandenborstels ondersteunen. Er zijn op dit moment nog geen sys­ tematische reviews naar de vei­ ligheid van andere soorten elek­ trische tandenborstels. Andere overwegingen

Tandheelkundige zorg op basis van bewijs (evidence-based dentistry) is belangrijk voor dagelijkse besluit­ vorming in de praktijk. Wel moet wel worden opgemerkt dat klini­ sche uitkomsten uit onderzoek niet de enige bepalende factor is die meespeelt in een professioneel advies. Zo kunnen de hogere kos­ ten van een elektrische tanden­ borstel voor een gebruiker een rol spelen in zijn keuze voor een tan­ denborstel, terwijl een elektrische tandenborstel de gebruiker ander­ zijds gebruiksgemak kan bieden en zijn therapietrouw kan vergro­ ten. Het is de tandenborstel in de handen van de gebruiker die de ef­ fectiviteit van plaqueverwijdering bepaalt. Het is de rol van de zorg­ professional (tandarts, mondhygi­ ënist of preventieassistent) om de gebruiker te coachen en te motive­ ren. Functies als een timer en vi­ suele signalen op een tandenbor­ stel helpen de betrokkenheid van de gebruiker te vergroten om tot een goed resultaat te komen en blijken te resulteren in beter poet­ sen en grotere therapietrouw. Conclusies

Op basis van de beschikbare ge­ gevens is aangetoond dat os­ cillerend-roterende elektrische tandenborstels tot grotere pla­ que- en gingivitisreductie leiden in vergelijking tot handtanden­ borstels. Bovendien komen os­ cillerend-roterende tandenbor­ stels gunstig uit de vergelijking met elektrische tandenborstels met een heen en weer gaande be­ weging. Ook een bewijs voor de veiligheid van een oscillerendroterende tandenborstel is in een systematische review geleverd. Voor de evaluatie van en verge­ lijking met andere typen elektri­ sche tandenborstels zijn onvol­ doende gegevens beschikbaar. De boodschap van dit artikel is dat het patroon van de tanden­ borstelharen in de borstelkop van belang is bij de effectiviteit van handtandenborstels. Oscil­ lerend-roterende elektrische tan­ denborstels zijn effectiever dan handtandenborstels. Een aan­ vullende systematische review ondersteunt de veiligheid en werkzaamheid van oscillerendroterende tandenborstels. Over de auteurs

Als abonnee kunt u direct alle edities downloaden die zijn verschenen sinds de startdatum van uw abonnement. Wilt u ook eerdere edities downloaden? Neem dan contact op met de klantenservice.

Prof. dr. Fridus van der Weijden studeerde in 1984 als tandarts af. Niet alleen zijn opleiding Tand­ heelkunde, ook zijn opleiding in de parodontologie volgde hij aan de Rijksuniversiteit van Utrecht. Zijn erkenning als tandarts-pa­ rodontoloog door de Nederland­ se Vereniging van Parodontolo­ gie (NVvP) volgde in 1990. In 1993 verdedigde Van der Weijden zijn proefschrift met de titel ‘The use of models and indices in plaque and gingivitis trials’. Hij werd in 2000 erkend als senior onderzoe­ ker van de Interuniversitaire On­ derzoekschool Tandheelkunde (IOT). In 2006 heeft hij ook zijn erkenning gekregen als tandarts-

mei 2013

implantoloog door de Nederland­ se Vereniging voor Orale Implan­ tologie. Al sinds 1989 verdeelt Van der Weijden zijn tijd tussen de Paro Praktijk Utrecht en de vakgroep Parodontologie van het Acade­ misch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Hij heeft veel onderzoek verricht naar mond­ verzorging en parodontale the­ rapie. Hij is regelmatig docent bij postacademische cursussen, auteur van het boek ‘De Stille Kracht van Ultrasoon’ en co-re­ dacteur van het boek ‘preventieve tandheelkunde’. Ook is hij auteur en co-auteur van meer dan 50 Nederlandstalige en 150 Interna­ tionale publicaties. Als waardering voor zijn we­ tenschappelijke inbreng werd hij begin 2009 door het bestuur van het Ivoren Kruis onderscheiden met de Carl Witthausmedaille. Gedurende zijn carrière is Van der Weijden lid geweest van di­ verse commissie van de NVvP en bestuurlid van de Sectie Pa­ rodontologen. Sinds het voor­ jaar van 2010 is hij benoemd tot assessor van het bestuur van de NVvP. Begin 2010 werd hij be­ noemd tot bijzonder hoogleraar “Preventie en Therapie van Pa­ rodontale Infecties” aan de Uni­ versiteit van Amsterdam. Deze leerstoel is ingesteld op instigatie van de stichting NVvP. Dagmar Else Slot MSc is sinds 1997 mondhygiënist en werk­ zaam in een algemene praktijk. Zij heeft hiernaast een pedagogi­ sche en een didactische opleiding gevolgd en was docent op de op­ leiding tot mondhygiënist. Na het behalen van de Master Evidence Based Practice aan de Universi­ teit van Amsterdam is zij sinds 2007 werkzaam bij de vakgroep Parodontologie van het ACTA als toegevoegd onderzoeker. Be­ houdens het klinische onderzoek houdt zij zich ook bezig met lite­ ratuuronderzoek. Referenties Center for Evidence-Based Dentistry. http://ebd. ada.org/SystematicReviews.aspx Cochrane Handbook for Systematic Reviews.­ http://www.cochrane.org/training/ cochrane-handbook Deacon SA, Glenny AM, Deery C, Robinson PG, Heanue M, Walmsley AD, Shaw WC. Different powered toothbrushes for plaque control and gingival health. Cochrane Database Syst Rev. 2010 Dec 8;(12):CD004971. Heanue M, Deacon SA, Deery C, Robinson PG, Walmsley AD, Worthington HV, Shaw WC. Manual versus powered toothbrushing for oral health. Cochrane Database Syst Rev. 2003;(1):CD002281. Review. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2005;(2):CD002281. Lindhe J, Wicén PO. The effects on the gin­ givae of chewing fibrous foods. J Perio Res. 1969;4:193-200. Quigley GA, Hein JW. Comparative cleansing effi­c iency of manual and power brushing. J Am Dent Assoc. 1962 ;65:26-29. Robinson PG. The safety of oscillating-rotating powered toothbrushes. Evidence-Based Dentistry. 2011;12: 69. Robinson PG, Deacon SA, Deery C, Heanue M, Walmsley AD, Worthington HV, Glenny AM, Shaw WC. Manual versus powered tooth­ brushing for oral health. Cochrane Database Syst Rev. 2005;, Issue 2. Art. No.: CD002281.pub2. Slot DE, Wiggelinkhuizen L, Rosema NAM, Van der Weijden GA. The efficacy of manual tooth­ brushes following a brushing exercise – a syste­ matic review. Int J Dent Hyg. 2012; 10: 187-197. Van der Weijden FA, Campbell SL, Dörfer CE, González-Cabezas C, Slot DE. Safety of oscil­ lating-rotating powered brushes compared to manual toothbrushes: a systematic review. J Periodontol. 2011; 82:5-24. Van der Weijden F, Slot DE. Oral hygiene in the prevention of periodontal diseases: the ­e vidence. Periodontol 2000. 2011;55:104-123. Yacoob M, Deacon SA, Deery C, Glenny M, Walms­ley AD, Worthington H, Robinson PG. Manual vs powered toothbrushes for oral health: Updated Cochrane Review. Abstract #106, British Society for Oral and Dental Re­ search, Sheffield, England; September 2011.

FOCUSED ON ESSENTIALS

NIEUW!

Ruil uw (oude) polymerisatielamp in en ontvang € 150,- korting op de adviesprijs van € 849,-.* *Neem contact op met uw depot voor deze inruilactie.

18 Industrie

dental tribune - netherlands edition

mei 2013

RooTocol: personeelsprotocollen in de tandartspraktijk Roovos Organisatieontwikkeling heeft vele jaren ervaring met het begeleiden van tandartspraktijken in hun (personeels)management. Roovos is de maker van Roo­ Dent™, hét elektronische hygiëne­ protocol voor de tandheelkunde. Roovos heeft nu ook Roo­ Tocol™ ontwikkeld. Met dit ge­

bruikersvriendelijke programma kan de tandarts eenvoudig per­ soneelsprotocollen opstellen: een gedragsprotocol (vertrouwe­ lijke informatie, telefoon en in­ ternet, roken, alcohol en drugs, infectiepreventie en veiligheid, kleding en representatie, medi­ sche bezoeken); een verzuimpro­

tocol; een verlofprotocol (met de wettelijke regelingen voor zwan­ gerschapsverlof ) en een orga­ nisatieprotocol (met drie ‘vrije’ protocollen). De drie vrije pro­ tocollen bieden de gebruiker de gelegenheid om zeer specifieke ­eigen regels op te nemen. Op een overzichtelijke manier

Met RooTocol™ kunnen eenvoudig personeelsprotocollen opgesteld worden.

krijgt de gebruiker suggesties voor regels en richtlijnen, die vol­ ledig aan te passen zijn aan de visie van de praktijkhouder. De gebruiker kan van alle regels en richtlijnen bepalen of deze in het protocol worden opgenomen.  Tevens voorziet het programma in vele wettelijke regels en voor­ schriften, wederom overzichtelijk gestructureerd en gedoseerd. U kiest zelf wat u op wilt nemen. U hoeft dus niet het ‘hele pakket’ te nemen zoals bij sommige andere arbeidsvoorwaardenregelingen. Elk protocol is afzonderlijk uit te printen; elke print kan door het personeelslid getekend worden. U neemt géén abonnement, dus eenmalige aanschafkosten. Er is zowel een Windows- als een Apple­versie. Ga voor meer informatie naar www.rootocol.nl.  ■

ÉÉN FuturaBoNd Voor aLLE GEVaLLEN!

DUAAL-HARDEND UNIVERSIEEL ADHESIEF

CAD/CAM in­ lay en onlay: betaalbaar en esthetisch

Futurabond® U

• Één bonding voor alle indicaties – geen ander bondingsysteem nodig in uw praktijk • Zelf-ets, selectieve ets of total-ets – U als gebruiker heeft de vrije keuze! • Buitengewoon veelzijdig toepasbaar – voor directe of indirecte restauraties – volledig compatibel met alle lichthardende, duaalhardende en zelfhardende composieten – zonder extra activator – betrouwbare hechting aan verschillende materialen zoals metaal, zirconium of aluminimum oxide maar ook aan silicaat keramiek – zonder extra primer

NIEUW

Wilt u uw patiënten laten pro­ fiteren van de succesvolle CAD/ CAM-ontwikkelingen, kies dan voor de keramische IPS e.Max CAD/CAM inlay en onlay! CAD/CAM inlays en onlays hebben talloze voordelen: ze zijn betaalbaar, duurzaam en zeer es­ thetisch dankzij het lithiumdisili­ caat en hebben vijf jaar garantie. De afdrukken zijn zowel digitaal als conventioneel aan te leveren. Alle 16 kleuren en bleachkleu­ ren zijn mogelijk, evenals correc­ ties watergekoeld fijnkorrelig. De sterkte is 360 Mpa en het ontwerp is volledig anatomisch. De CAD/CAM inlay en onlay is een product binnen de Classiclijn van Excent Tandtechniek. Bestel­ len kan rechtstreeks bij een van de 28 Excent Tandtechniek-la­ boratoria. Kijk op www.excent. eu voor een vestiging bij u in de buurt.  ■

• In één laag aanbrengen – maar 35 seconden totale verwerkingstijd

CAD/CAM inlays en onlays zijn betaalbaar, duurzaam en zeer esthetisch dankzij het lithiumdisilicaat.

VOCO GmbH · Anton-Flettner-Straße 1-3 · 27472 Cuxhaven · Duitsland · Tel. +49 4721 719-0 · www.voco.com

VOCO_DT-NL_0413_Futurabond U_210x297.indd 1

08.04.2013 9:14:09 Uhr

Het gezicht

Nieuw

Atlas van de klinische anatomie

Mond

Bloedvaten en zenuwbanen in het gebied van de mond

A. en V. V temporalis superficialis

A. en V. V zygomaticofacialis

A. en V. infraorbitalis

N. infraorbitalis

N. zygomaticofacialis

Maxilla

A. en V. V temporalis superficialis

N. alveolaris inferior

A. transversa faciei

N. buccalis (N.V V3)

A. buccalis Ductus parotideus

M. buccinato or Ramus mandibulae

A. en V. V zygomaticofacialis

A. en V. infraorbitalis

N. infraorbitalis

N. zygomaticofacialis

Maxilla

N. facialis

A. transversa faciei

N. alveolaris inferior

A. masseterica

N. buccalis (N.V V3)

A. carotis externa

M. buccinatorr

M. masseter

R. marginalis mandibulae

A. en V. V labialis superior

V facialis V. N. mentalis

A. facialis

M. orbicularis oris

A. en V. V facialis N. mentalis

A. mentalis en V alveolaris inferior, V. R. mentalis

A. mentalis en V alveolaris inferior, V. R. mentalis

A. en V. submentalis

Corpus mandibulae

A. en V. submentalis

Afb. 4.9 Spieren, vascularisatie (links) en innervatie (rechts) in het gebied rondom de mond, diepste laag.

A. en V. V labialis inferior

M. mentalis

Afb. 4.10 Spieren, vascularisatie (links) en innervatie (rechts) in het gebied rondom de mond, m. orbicularis oris blootgelegd, m. masseter afgesneden.

272

273

Mond

De mondholte

I : 6 – 8 jaar 1

I 2: 7–9 jaar

Papilla incisiva

Papilla incisiva

A. nasopalatina

C: 10 –14 4 jaar Rugae palatinae

Rugae palatinae

P1: 9 –13 jaar

Frenulum buccae

N. nasopalatinus

Frenulum buccae Vestibulum oris

P 2: 11–14 jaar

Raphe palati

A. palatina major Maxilla

M1: 5 – 7 jaar

N. palatinus major

Gl. palatinae

M 2: 11–14 jaar M 3: 16 – 25 5 jaar

Afb. 4.17 Intraoraal aanzicht van de bovenkaak met rij gebitselementen en gehemelte. De fissuren van de molaren en premolaren zijn geseald. De doorbraaktijden van de afzonderlijke gebitselementen zijn ook aangegeven. De derde molaren (verstandskiezen) zijn hier niet afgebeeld.

Afb. 4.19

Intraoraal aanzicht van de bovenkaak met rij gebitselementen en fenestratie van het gehemelte.

M 3: 16 –25 5 jaar M 2: 11– 14 jaar

N. lingualis Gl. sublingualis

Frenulum linguae

A. sublingualis

M1: 5 –7 jaar

N. hypoglossus

M. geniohyoideus

Caruncula sublingualis

P 2: 11–14 jaar

M. mylohyoideus

P1: 9 –13 jaar

M. genioglossus

Ductus submandibularis

Caruncula sublingualis

C: 10 –14 4 jaar I 2: 7– 9 jaar I 1: 6– 8 jaar

Afb. 4.18 Intraoraal aanzicht van de onderkaak met rij gebitselementen en mondbodem. De tong is opgeheven. De fissuren van de molaren en premolaren zijn geseald, de gebitselementen 33 tot en met 43 hebben een retentiedraad vanwege een eerdere orthodontische behandeling van de tandbogen.

Afb. 4.20

Intraoraal aanzicht van de onderkaak met rij gebitselementen en fenestratie van de mondbodem.

280

281

Mond

Anatomie van de ramus mandibulae

„ Afb. 4.35 Mediaal van het collum mandibulae langs het opstijgende deel van de onderkaak loopt de a. maxillaris, een tak van de a. carotis externa. Lateraal van de m. pterygoideus medialis geeft zij de a. alveolaris inferior af, die bij het foramen mandibulae in de canalis mandibulae naar binnen gaat en daar samen met de n. alveolaris inferior en de gelijknamige vene doorheen loopt. Andere takken van de a. maxillaris die door verwijdering van een stuk van het opstijgende deel van de mandibula zichtbaar worden, zijn de a. meningea media, de a. auricularis profunda, de rr. pterygoidei, de aa. temporales profundae en de a. sphenopalatina. De n. auriculotemporalis loopt dorsaal van het collum mandibulae naar lateraal en buigt voor het oor af naar craniaal, waar hij het gebied van de slapen innerveert. Naar de huid van de gehoorgang en het trommelvlies geeft hij nog de n. meatus acustici externi af.

„ Afb. 4.36 De n.  auriculotemporalis splitst zich al van de n. mandibularis af in de buurt van de schedelbasis en loopt dorsaal van het collum mandibulae (verwijderd) naar lateraal naar de huid, waar hij het gebied van het oor en de slapen sensibel innerveert. De n. buccalis zorgt voor de sensibele innervatie van het slijmvlies van de wangen. Het ggl. pterygopalatinum in de diepte van de fossa pterygopalatina bevat hoofdzakelijk parasympathische vezels, die samen met delen van de n. maxillaris verder lopen. De n. alveolaris inferior loopt door het foramen mandibulae in de canalis mandibulae, van waaruit hij de gebitselementen en het parodontium verzorgt. Hij treedt naar buiten bij het foramen mentale, waar hij het slijmvlies en de huid van de kin innerveert.

Eminentia articularis

M. pterygoideus lateralis, Caput superius

Os zygomaticum, Arcus zygomaticus

Porus acustticus exterrnus M. pterygoid deus laterralis, Caput infeerius M. pterygoid deus med dialis M. styloglossus

Rr. alveolares superiores medii N. auriculotemporalis

Ductus parotid deus

Rr. alveolares superiores posteriores

N. facialis N. pterygoideus medialis

N. massetericus N. alveolaris inferior

M. bucccinator

N. buccalis M. stylohyoid deus

N. lingualis

Forameen mentale

M. digastricus, Venter anteerior M. massetter

N. alveolaris inferior N. mentalis

Afb. 4.33 Ventraal aanzicht van het verloop van de zenuwen aan de mediale en laterale zijde van de ramus mandibulae.

Afb. 4.34 Lateraal aanzicht van het rechter kaakgewrichtsgebied. De ramus mandibulae is grotendeels verwijderd, zodat de mediaal gelegen structuren te zien zijn. De arcus zygomaticus is eveneens voor een deel verwijderd, zodat de fossa pterygopalatina en infratemporalis te zien zijn.

292

Binnenkort verschijnt Het gezicht- atlas van de klinische anatomie, de eerste Nederlandstalige anatomische atlas die primair voor de tandheelkunde is ontwikkeld. Nooit eerder werden de complexe anatomische en topografische structuren van het gezicht zo duidelijk en laag voor laag getoond. Het gezicht bevat meer dan 380 tekeningen, ondersteunende teksten en legenda. Het boek is zeer geschikt als ondersteuning bij patiëntcontacten.

293

Auteurs R.J. Radlanski, K.H. Wesker ISBN 978 90 8562 121 8 Omvang 358 pagina’s Prijs € 99,50

Het gezicht is een prachtig naslagwerk voor onder andere tandartsenalgemeen practici, tandartsen specialisten, mondhygiënisten, tandprothetici en diegenen die voor deze disciplines in opleiding zijn.

Bestel deze en andere tandheelkundige titels op www.geneeskundeboek.nl

TANDARTSEN

AccreDidact, eLearning op inhoud • praktijkgerichte klinische informatie • rijk geïllustreerd • 4 KRT-punten per aflevering • Q-Keurmerk geaccrediteerd • schriftelijk naslagwerk beschikbaar • keuze tussen losse programma’s of abonnement • voordelig: slechts € 18,45 per KRT-punt

onderwerpen 2013: Veilig werken in de tandartspraktijk

W.V.A. Morsen

Aandoeningen van het mondslijmvlies 1 I. van der Waal

Aandoeningen van het mondslijmvlies 2 I. van der Waal

www.accredidact.nl Abonnement 2013: € 295,-

Cementeren

J.V. Laverman

mei 2013

Industrie

dental tribune - netherlands edition

Protaper Next™ Tekst: H.W. Hermann (gebruiker)

Na een lange ontwikkelingstijd werd tijdens de IDS 2013 in Keu­ len de volgende PROTAPER®generatie voorgesteld: PRO­ TAPER NEXT™. Gezien de veranderingen is het zeker geoorloofd om over een nieuw systeem te spreken, ook al worden de productnaam en ei­

SOPIRA® Citoject – Comfor­tabel voor u en uw patiënt

SOPIRA Citoject.

Bij intraligamentaire anesthe­ sie wordt per element verdoofd, waardoor u in meerdere kwa­ dranten tegelijk kunt werken en de patiënt minder (lang) last heeft van een verdoofd gevoel. Door de kleine hoeveelheid be­ nodigde anesthesie (0,18 ml per wortel) is deze anesthesievorm eveneens zeer geschikt voor risi­ copatiënten. Al dertig jaar is de SOPIRA Cito­ject een begrip in intraliga­ mentaire anesthesie. Wereld­ wijd zijn al meer dan 300.000 van deze kwalitatief hoogwaar­ dige spuiten verkocht. De per­ fecte balans faciliteert een vei­ lige hantering en nauwkeurig werken. Door het ingebouwde klikmechanisme wordt een vaste hoeveelheid anesthesievloeistof (0,06 ml) gedoseerd. De Citoject is verkrijgbaar in een aluminium en een ­volledig-RVS-uitvoering. Als enige ter wereld heeft He­ raeus speciale naalden voor in­ traligamentaire anesthesie. De naalden hebben naast een drie­ voudige facetslijping een kor­ tere bevel die beschadiging van het ligament voorkomt. De naal­ den zijn 30G dik en 12 mm of 16 mm lang. Naast een standaard­ uitvoering is er ook een Free Flow-uitvoering met een grotere binnendiameter die zorgt voor minder injectiedruk en een lage­ re intiële pijn. Ga voor meer informatie naar www.heraeus-dental.nl.  ■

genschappen als ’variabele taper’ en ‘progressieve taper’ van de voorganger PROTAPER® behou­ den. Een van de belangrijkste nieu­ we eigenschappen is de excen­ trisch geplaatste dwarsdoor­ snede. Die resulteert in een kronkelende beweging. Hierdoor is de vorm van het wortelkanaal breder dan de nominale diame­ ter van het instrument. Daar­

naast zijn de aanwending van de M-Wire en de rechthoekige, excentrische dwarsdoorsnede het vermelden waard. Zij zorgen voor twee snijdende bladen, meer vrije ruimte voor de afvoer van dentinevijlsel en flexibelere vij­ len. Hierdoor kunnen ook moei­ lijkere klinische casussen wor­ den vormgegeven, zoals sterker gekromde, nauwere wortelkana­ len. Al met al leiden deze eigen­ schappen tot een flexibel en goed werkend instrument, dat bij de

21

Tijdens de IDS 2013 in Keulen is de PROTAPER NEXT™ geïntroduceerd.

eerste testen (door mij tot instru­ ment X3 uitgevoerd) uiterst effi­ ciënt maar ook zeer aangenaam aanvoelde. Ook het onderscheid met de mij bekende prototypes en het verder ontwikkelde instru­

ment ervaar ik als indrukwek­ kend. Ik ben ervan overtuigd dat de instrumenten, die overigens voor eenmalig gebruik bestemd zijn, zich ook klinisch zullen be­ wijzen.  ■

22 Opleidingen/agenda

De geschiedenis van mijn tanden

Trees Roose

De beroemde auteur Franz Kafka gaf als ervarings­ deskundige een unieke en stijlvolle inkijk in de belevingswereld van mensen die aan depressies lijden. Vele jaren later doet schrijfster Trees Roose hetzelfde voor de tandheelkundige patiënt. Het komische en soms schokkende relaas over de geschiedenis van haar dramatisch slechte gebit verschijnt als feuilleton in Dental Tribune. Nadat een onschuldige reep Kitkat haar brug heeft doen breken, is onze vertelster de wanhoop nabij. De tandarts ziet echter een praktische oplossing: ‘we plakken hem er gewoon weer in.’ Zo gezegd zo gedaan, en ietwat gespannen bekijkt ze het resultaat in de spiegel…

23

De deltawerken Ik vond het eigenaardig. Mijn ge­ broken brug was er weliswaar weer ingezet, maar mijn linker­ gebit (ik had er nu twee) zat een fractie van een millimeter hoger, zodat het leek alsof iemand hem met een vuistslag of een flinke tik van een hamer in mijn kaak ge­ slagen had. Bovendien voelde ik aan de achterkant aan de breuk een scherp randje. Als je goed keek, zag je een haarscheurtje op de plek waar hij gelijmd was.

ander uit te gaan, maar de eerste keer afspreekt in een volle stati­ onshal. Het was een aardige man, die net deed alsof het gewoon was dat een tamelijk jonge vrouw bijna de helft van haar tanden miste en zo’n vreemde kapotte brug onder haar neus had zitten. Ik wist zeker dat hij zoiets nog nooit had gezien, in dat keurige dorp met goedverzorgde kinde­ ren die al vanaf hun tiende met

Het voelde alsof ik een trouwe echtgenoot afschreef. Treurig, maar noodzakelijk

‘Onzin,’ zei de tandarts streng. ‘Het zit keurig. En een nieuwe brug is veel te duur.’ Ik kon hem niet vermurwen. Hij begon er ge­ woon niet aan.  Er was me dus geen rust ge­ gund. Ik keek weer elke dag in de spiegel om te constateren dat het me niet beviel wat ik daar zag. Als ik lachte leek het net alsof mijn gezicht aan de linker­ kant scheef was. Het maakte een nogal gehandicapte indruk. Hoe­ wel niemand er ooit wat van zei, wist ik zeker dat men vermoedde dat ik een beroerte had gehad. Elk half jaar, als ik bij mijn tand­ arts zat voor de inspectie van het schamele beetje overgeble­ ven kiezen, bracht ik het te ber­ de – maar hij hield voet bij stuk. ‘Niks aan doen, mooi laten zit­ ten. Je ziet er niks van. Boven­ dien, als ik het eruit haal, weet ik niet wat ik daaronder zal aan­ treffen, en of er wel iets nieuws op kan.’ Langzaam werd ik dus rijp voor ontrouw. Ik was tot dan toe steeds naar mijn eigen tand­ arts blijven pendelen, ook als ik verhuisd was. Op een woensdag­ middag belde ik een tandarts bij mij in de buurt. Ik vertelde dat ik graag een second opinion wil­ de. Dat leek me veilig, want dan kon er nog van alles gebeuren. Of niet. Het leek een beetje alsof je je minnaar bedriegt door met een

buitenboordbeugels rondliepen als marsmannetjes met straal­ zenders op hun hoofd. Geen tandje mocht daar scheef zitten, zelfs overbeten werden wegge­ klemd door stalen constructies in de kaak. Ook de moeders had­ den daar allemaal stralend witte glimlachen en aten enkel wortels en bleekselderij. Hij klopte, fotografeerde, pulk­ te, poerde, voelde, keek, wrikte, wikte en woog, en zei uiteinde­ lijk: ‘Ik denk dat het kan, maar dat wordt dan wel een soort del­ tawerkenproject.’ De dag erna belde ik hem en vroeg of ik pati­ ënt bij hem kon worden. Dat kon. Mijn eigen tandarts stuurde ik een lange brief, waarin ik hem uitvoerig bedankte voor zijn hulp en steun en memoreerde hoeveel we samen hadden meegemaakt met mijn gebit. Ik schreef dat ik makkelijker in mijn eigen buurt naar een tandarts kon gaan (wat een leugentje was) en of hij zo vriendelijk wilde zijn om mijn ge­ gevens aan de nieuwe door te stu­ ren. Het voelde alsof ik een trou­ we echtgenoot afschreef, met wie ik drie kinderen had, maar op wie ik na dertig jaar uitgekeken was. Treurig, maar noodzakelijk. Hij stuurde de papieren trouwens niet naar mijn nieuwe tandarts, maar naar mij, nijdig opgepropt in een te klein envelopje.  ■

dental tribune - netherlands edition

mei 2013

Mondzorgkalender MegaGen European Scientific Meeting 2013 MegaGen Implant organiseert op 8 juni de tweede MegaGen European Scientific Meeting in Maastricht met als thema ’Het veranderende gezicht van de hedendaagse tandheelkunde’. Diverse nationale en internati­ onale gerenommeerde sprekers zullen een voordracht houden over het veranderende gezicht van de hedendaagse tandheel­ kunde. Er zal dieper worden in­ gegaan op het concept van im­ mediate loading en de trends in de hedendaagse implanto­ logische en prothetische tand­ heelkunde. Daarnaast zullen diverse innovaties worden ge­ presenteerd. ‘s Avonds is het mogelijk deel te nemen aan de MegaGen night in het Bonne­ fantenmuseum. Registratie­ kosten bedragen 300 euro. Masterclass Esthetiek rondom de Mond met Restylane® Tijdens de masterclass ‘Esthe­ tiek rondom de mond’ staan de kennis en technieken van het gebruik van Hyaluronzuur (fil­ lers) centraal. De cursus duurt één dag en bestaat uit een theoretisch en een praktisch deel. Tijdens het theoretische deel komen onder andere een productbeschrijving van Re­ stylane®, de mogelijkheden met fillers voor de lippen en bij veroudering, de voorbereiding op een behandeling en diver­ se injectietechnieken aan bod. Voor het praktische deel kun­ nen deelnemers hun eigen mo­ del meenemen om een behan­ deling op uit te voeren. Na het afronden van de cursus is er de mogelijkheid tot het volgen van aanvullende cursussen. De masterclass levert 6 KRT- en 2 Q-punten op en deelname be­ draagt 895 euro per persoon. Cosmetische tandheelkunde Deze cursus is bedoeld voor mondhygiënisten die al cos­ metische behandelingen uit­ voeren én voor mondhygiënis­ ten die willen kennismaken met de cosmetische moge­ lijkheden van composiet. Aan bod komen de eigenschappen en toepassingsmogelijkheden van composiet en porselein, de cosmetische diagnostiek en de behandelmogelijkheden. In de ochtend worden aan de hand van casussen en praktijkvoor­ beelden de cosmetische afwij­ kingen en behandelmogelijk­ heden besproken. ‘s Middags zal een deel van het geleerde geoefend worden. Docenten zijn dhr. A.J. ten Have en mw. M.J.W. Buursen, werkzaam bij de Verwijspraktijk voor tand­ heelkunde in Amsterdam af­ deling Cosmetische tand­ heelkunde. De cursuskosten bedragen 670 euro voor NVMleden en 870 euro voor nietNVM-leden.

Mei

Gebitsslijtage 23 mei, Dental Best Practice, Den Haag www.dentalbestpractice.nl Composietbruggen in het front 24 mei, Post Academisch Bureau Tandheelkunde, Nijmegen www.paotumcn.nl Suprastructuren: mogelijkheden anno 2013 29 mei, Straumann BV, IJsselstein www.iti-educatieprogramma.nl Gebruik van CBCT-opnames voor orthodontische patiënten 27 mei, Post Academisch Bureau Tandheelkunde, Nijmegen, www.paotumcn.nl NVVRT-congres ‘Gewoon over tanden’ 31 mei, SS Rotterdam www.gewoonovertanden.nl

Juni

Subgingivale gebitsreiniging 1 juni, Tandheelkunde Praktijk Rhynenburch, Hazerswoude Rijndijk www.mondhygienisten.nl Communicatie, voorbereiding en administratie in het implantologietraject 5 juni, Implant College, Amerongen www.implantcollege.eu MegaGen European Scientific Meeting 2013 8 juni, MECC congrescentrum, Maastricht www.megagenbenelux.nl  <

Parodontale en peri-implantaire plastische en reconstructieve chirurgie 8 juni, Straumann BV, IJsselstein www.iti-educatieprogramma.nl IAPD 2013 New Visions for Paediatric Dentistry 12-15 juni, Seoul, Zuid-Korea www.iapd2013.org De rol van pijn bij behandeling van kinderen 13 juni, ACTA, Amsterdam www.acta-de.nl Nieuwe ultrasone technieken en materialen 14 juni, PAOTUMCN, Nijmegen www.paotumcn.nl MC Esthetiek rondom de Mond met Restylane® 15 juni, Garderen www.implacademy.nl  < Patiëntvriendelijk gedrag 20 juni, Emmen www.dentalbestpractice.nl Het ontstaan van trauma’s in relatie tot de patiënt 20 juni, ACTA, Amsterdam www.acta-de.nl Cosmetische tandheelkunde 22 juni, Verwijspraktijk voor tandheelkunde, Amsterdam www.dentalcourses mondhygienisten.nl  < De implantologie-assistente interactief 25 juni, Garderen www.implacademy.nl

mei 2013

Nieuws- flits Een 25-jarige Australiër is al zijn tanden verloren door het drinken van frisdrank. De man had drie jaar lang zes tot acht liter frisdrank per dag gedronken. Dat meldt Adelaidenow. com. De man had een frisdrankverslaving en negeerde de waarschuwingen van zijn tandarts. Onlangs bleek uit een onderzoek onder 16.500 Australische kinderen dat meer dan de helft van hen ten minste een keer per dag frisdrank consumeert. www.dental-tribune.com, 07-02-’13

De Amerikaanse zangeres LeAnn Rimes heeft haar tandarts aangeklaagd omdat hij haar gebit onherstelbaar beschadigd zou hebben. Dat meldt entertainmentwebsite TMZ. De 30-jarige Rimes bezocht haar tandarts drie jaar lang voor diverse ingrepen, waaronder het plaatsen van kronen en het bleken van haar voortanden. De tandarts werkte volgens Rimes zo slecht dat ze bloedingen en pijn kreeg en negen wortelkanaalbehandelingen moest ondergaan. Ook zou ze psychologische hulp hebben gehad. “Het voelt alsof iemand me met een honkbalknuppel op de rechterkant van mijn gezicht heeft geslagen,” twitterde ze in oktober. Rimes eist een schadevergoeding. www.nu.nl, 15-02-’13

Op de dentale vakbeurs IDS is robotpatiënt Simroid geïntroduceerd, een vrouwelijke pop die beweegt als een echt mens en Engels en Japans praat. De pop maakt deel uit van een nieuw interactief trainingsprogramma voor studenten tandheelkunde. Ze simuleert reacties van patiënten en studenten kunnen hun technische en communicatieve vaardigheden op haar oefenen. www.jmoritaeurope.de, 12-03-’13

Een Nieuw-Zeelands tandartsenechtpaar heeft bijna 230.000 euro onterecht geclaimd voor spoedbehandelingen die nooit geregistreerd zijn door het Nieuw-Zeelandse Ministerie van sociale ontwikkeling. De twee zijn in staat van bewaring gesteld en wordt aangeklaagd voor fraude. www-dental-tribune.com, 12-04-’13

Bij een 21-jarige Amerikaanse man is een tandarts wat al te voortvarend te werk gegaan. De autistische man kwam voor het laten trekken van slechts drie tanden. De man had van zijn ouders duidelijke instructies gekregen over wat hij de tandarts moest vertellen, maar de boodschap kwam kennelijk niet goed over: de tandarts verdoofde hem met pilletjes en een pijnstillende gel en trok vervolgens al zijn 32 tanden. www.ad.nl, 08-04-’12

Media

dental tribune - netherlands edition

23

Online mondzorgwinkel op maat rukt op HOUTEN – Online mondzorgpro­

ducten aanschaffen is niet nieuw. Wel nieuw zijn webshops die in­ dividuele mondzorg zeggen te bie­ den, bijvoorbeeld op maat gemaak­ te knarsbitjes. Recentelijk kwam daar Dentsend bij, dat zichzelf een ‘online tandartspraktijk’ noemt. Naast een regulier assorti­ ment van standaardmondzorg­ producten kunnen bij Dentsend op maat gemaakte producten zo­ als bleeksets, knarsbitjes en ge­ bitsbeschermers besteld worden.

Dentsend heeft een eigen tand­ arts in dienst en kan daarom voor een lagere prijs producten aan­ bieden die normaliter uitsluitend via de tandarts verkrijgbaar zijn. De webshop werkt samen met een tandtechnisch laboratorium, waardoor op maat gemaakte pro­ ducten geleverd kunnen worden. Een fraai staaltje online service, waarbij echter voorkomen moet worden dat (angstige) patiënten denken dat een bezoek aan de website het PMO kan vervangen.

De al langer bestaande web­ shop Allesvoorhetgebit.nl ver­ koopt allerlei mondzorgproduc­ ten en heeft onlangs een online partnerprogramma ontwikkeld waardoor mondzorgprofessionals (gratis) hun eigen webshop kun­ nen bestieren binnen de website Allesvoorhetgebit. De tandarts maakt een lijst met geadviseerde mondverzorgingsproducten, die wordt gemaild naar de patiënt. De patiënt kan na ontvangst van de e-mail doorklikken naar de web­

site om de bestelling van de pro­ ducten te bevestigen en online te betalen. Allesvoorhetgebit bena­ drukt dat patiënten elk half jaar naar de tandarts moeten gaan en bevat achtergrondinformatie over de verzorging van het gebit.  ■