VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER 12 15 juli 2011
Tevreden op vakantie Foto: Marc van Teeffelen
Met een tevreden gevoel op vakantie gaan. Deze Zomerspecial van Radbode zal daar zeker toe bijdragen. Ook al gezien de mooie resultaten van het Personeelsonderzoek 2011. Mét persoonlijke bespiegeling van een enthousiaste Emile Lohman. Ad den Held
Aanzienlijk meer Radboudmedewerkers dan in 2008 hebben meegewerkt aan het driejaarlijkse Personeelsonderzoek. En de algemene tevredenheid is met een 7,1 weliswaar gelijk gebleven aan 2008 (en ook gelijk ten opzichte van de benchmark met andere ziekenhuizen). Maar opvallend is dat de betrokkenheid van de Radboudmedewerkers met 7,2 beduidend hoger ligt dan de score van de benchmark (6,8). Met de betrokkenheid wordt gemeten of een medewerker vindt in hoeverre hij bij zijn/haar werkgever past.
Aandachtspunten RvB-voorzitter Emile Lohman wijst er echter op dat er, naast al die positieve geluiden, wel degelijk ook onderzoeksresultaten zijn die om aandacht vragen: ‘Uitslagen, waar we nadrukkelijk mee aan de slag moeten.’ Hij wijst daarbij onder meer op het gedaalde waarderingscijfer ten aanzien van
Pagina 3 Help, ik ga op vakantie
Pagina 5 Zomervakantie met een missie
rolduidelijkheid. Oftewel de duidelijkheid die je hebt over de inhoud van het werk (weten wát je moet doen), de prioriteiten die je aan verschillende werkzaamheden moet geven en de werkwijze (weten hoé je het moet doen). Daarnaast blijkt ook de tevredenheid over de arbeidsomstandigheden te zijn gedaald. En ofschoon de leidinggevende meer wordt gewaardeerd, is de kwaliteitsbeleving over het jaargesprek juist minder geworden. Emile Lohman heeft begrip voor die onzekerheid onder de medewerkers: ‘We zijn een organisatie in beweging. We willen verder. Verder in onze ambitie. De afgelopen tijd hebben we daarom ook nogal wat zaken anders georganiseerd. En dat medewerkers zich door al die nieuwe ontwikkelingen onzekerder gaan voelen, is niet vreemd. Maar het is wel een punt waarmee we aan de slag moeten. Want de toekomst brengt een omgeving die blijvend verandert. Daar moeten wij als medewerkers mee leren omgaan en met elkaar een weg in proberen te vinden.’
Conclusie De mooie resultaten van het Personeelsonderzoek zijn voor Emile Lohman alle reden voor een warme vakantiegroet: ‘Deze resultaten bieden volop openingen om met elkaar te kijken waar zekerheden en ook waar nog verbeterpunten liggen. Nu, maar ook in de steeds veranderende toekomst. Zodat we bij het volgende onderzoek een hogere respons én een beter resultaat kunnen laten zien. Met die vaststelling wens ik u allen een zonnige zomerperiode en daarna weer volop fris enthousiasme toe om gezamenlijk aan de toekomst te werken!’ n De resultaten van het Personeelsonderzoek 2011 staan binnenkort op intranet.
Pagina 6 Het Radboud draait ‘gewoon’ door
Pagina 9 De Radboud Travel Clinic
radb o d e 1 2 - 2 0 1 1
Verbeterd
En verder...
Wandelen of stappen? Loop voor Leven
Jantje bedankt, In bedrijf Zomervakantie met een missie Reportage: Het Radboud draait door Wereld open voor chronisch zieken Mensen, IM Betoog: het vakantiegevoel vasthouden, Medicatieveiligheid We zijn er even niet
Loop voor Leven zamelt geld in voor onderzoek naar preventie van ziektes en aandoeningen. Bij de Vierdaagse zijn er vele acties om dit Radboud-initiatief te steunen. Voor het eerst werft het UMC zo grootschalig onderzoeksgeld. Gezond blijven. Voorkomen is beter dan genezen. En gezond blijven nóg belangrijker dan beter worden. Loop voor Leven werft donaties voor wetenschappelijk onderzoek naar preventie van ziektes en aandoeningen. In het bijzonder richt het zich op het voorkomen van hart- en vaatziekten, (erfelijke) kanker en zwangerschapsproblemen. Oprichters zijn Radboudprofessoren Maria Hopman, Didi Braat en Nicoline Hoogerbrugge.
Mooie acties. Bij de Vierdaagse wordt geld geworven voor Loop voor Leven. Zowel onder de wandelaars als de feestvierders. ‘Daar hebben we tal van mooie acties voor opgezet’, vertelt Ward Verkuylen, hoofd marketing Concernstaf. ‘Overal in de stad lopen onze Loop voor Leven-teams met sponsorkaarten. Er is de hele week een Loop voor Leven-marktkraam op de Burchtstraat. Daarnaast voeren we via grote screens in de stad een SMS-actie. SMS ‘LOOP’ naar 4414 en doneer daarmee 1,50 euro.’ Grootschalig. Met ruim 40.000 wandelaars en bijna twee miljoen feestvierders is de Vierdaagse een megaevenement. ‘Nooit eerder heeft het UMC zo grootschalig onder het publiek geld geworven’, aldus Verkuylen. ‘Hoewel, één keer eerder. Voor de oprichting van het Radboudziekenhuis, begin jaren vijftig, is men met de collectebus langs de deur gegaan.’ Naamsbekendheid. ‘We hopen door onze acties natuurlijk veel onderzoeksgeld binnen te halen’, zegt Verkuylen. ‘Maar ook dat het de naamsbekendheid vergroot. We streven ernaar dat straks 60 procent van de Vierdaagse-lopers en feestvierders Loop voor Leven kent. En dat één op de drie weet wat we doen. Wij roepen iedereen op: of je nu gaat wandelen of stappen, loop voor leven en help mee om problemen met gezondheid te voorkomen.’ GM
Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Niels van Haarlem (hoofdredacteur), Nelleke Dinnissen (hoofdredactie), Jannie Meussen (eindredactie) en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Aliëtte Jonkers, Mariska Ebbelink, Flip Franssen, Ad den Held, Leo Konickx, Frank Muller, Daan Van Speybroeck, Marc van Teeffelen. E-mail:
[email protected], telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Productgroep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof. dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat. Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 024-3617261, e-mail:
[email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 024-3615442. De volgende Radbode verschijnt vrijdag 2 september.
Bezoek de website www.loopvoorleven.nl. Doneren kan ook online.
Foto: Flip Franssen
Zomerbreak
kunst
Het UMC St Radboud is een volcontinue bedrijf. Ook in de vakantieperiode. Terwijl u en ik wellicht genieten van een welverdiend verblijf in binnen- of buitenland en aldaar de accu opladen voor de tweede helft van het jaar zijn er altijd collega's die ook in deze maanden actief zijn in zorg, onderzoek en onderwijs. Speciaal voor de collega's die op het fort passen hebben we een zomerspecial gemaakt. Om toch een beetje het vakantiegevoel te krijgen. Ook de redactie van de Radbode gaat op vakantie. Voor u ligt de laatste editie voor de zomerbreak. In de eerste week van september zijn we weer terug.
Met de vakantie voor ogen roept het beeld van Alain Séchas op het poliplein van de afdeling Vrouw en Kind, plots een andere leefwereld dan het ziekenhuis op – hetgeen getuigt dat het om een sterk kunstwerk gaat dat zich niet in één enkele betekenis uitput. Nu lijkt het erop dat een vrouw met een kind van het strand komt of dat ze in elk geval ergens samen op vakantie zijn. Neen, het is zijn moeder niet, daarvoor is hun houding te uiteenlopend, is de betrokkenheid op elkaar te gering. Waarschijnlijk een tante, enigszins afstandelijk want niet aan kinderen gewend, bij wie wordt gelogeerd. De vrouw sleept het kind voort omdat ze aan een verfrissende aperitief met leeftijdsgenoten en misschien wel bewonderaars toe is. Of denkt ze dat haar man, the Lazy King – die als dat andere beeld van Séchas, in het gras ligt voor de Sonsbeek-villa in Arnhem – al is overeind gekomen, zelfs misschien thuis op hen wacht? Voor de vrouw heeft het spelen lang genoeg geduurd. Maar het kind wil nog even op het strand blijven: op zijn gezicht valt te lezen dat daar nog zoveel aan het gebeuren is waar het niet alleen verwonderd naar kijkt, maar er het liefst aan deel zou nemen. Het hondje van de vrouw is intussen erop uit om ergens zijn tanden – die aan de ene kant al bloot komen – in te zetten. En dit terwijl de hond van het kind duidelijk partij kiest voor zijn baasje: hij remt de aftocht naar huis zoveel mogelijk af. Zo weet Vrouwen en Kinderen eerst, het beeld van Alain Séchas, ons vaak iets anders te vertellen, afhankelijk van waar we in ons hoofd mee bezig zijn. Wat dit ook is, met dit kunstwerk wenst de Commissie Beeldende Kunst de lezers een prettige vakantie.
Persoonlijk vind ik die periode dat uw personeelsblad niet verschijnt veel te lang. Kranten verschijnen ook in de zomermaanden dagelijks al is het met vooral komkommernieuws. Maar ook de Radbode kent tradities, en dit is er eentje van. Deze Radbodeloze periode gebruiken we om nieuwe ideeën op te doen. Waarmee kunnen we u vanaf september verrassen? Welke informatie heeft u nodig als medewerker van dit academische ziekenhuis? Uiteraard komen we weer met nieuws vanuit de organisatie. Dat is er genoeg, met een nieuwe voorzitter en samenstelling van de Raad van Bestuur en de nieuwbouw. Maar we broeden ook op een nieuwe vorm van de Radbode. Van ons mag de Radbode namelijk best wat eigentijdser. Met een frisser uiterlijk, meer achtergronden en een integratie van print en digitaal. Kortom, ook na de zomer zult u van ons blijven horen! Fotobijschrift: Alain Séchas, poliplein Vrouw en Kind.
Daan Van Speybroeck, kunstcoördinator
2
4 5 6 9 10 11 12
radb o d e 1 2 - 2 0 1 1
Help, ik ga op vakantie!
Foto: Frank Muller
Onthaasten, zonnen, lekker eten. Allemaal ingrediënten voor een geslaagde vakantie. Hoe zorg je voor een ontspannen, fijne vakantie? Deskundigen uit het Radboud geven advies voor lichaam en geest. ‘Het belangrijkste is loslaten.’
G i js M u n n i chs
niet tegen verbranden in de zon. En erger: de straling van bruinapparatuur vergroot het risico op huidkanker.
wilt letten. Plantaardige producten bevatten doorgaans weinig vet en weinig calorieën.’
Drink met mate?
Hoe kom ik tot mezelf?
Vanwege uitdrogingsgevaar moet je bij warmte uiteraard goed drinken. ‘Heb je dorst, dan ben je eigenlijk al te laat. De zoutconcentratie in het bloed is dan al te hoog’, aldus fysioloog prof.dr. Maria Hopman. ‘Je moet de dorst vóór zijn. Donkere urine, opkomende hoofdpijn. Bekende signalen dat het tijd is om te drinken. Is het meer dan 30 graden, dan moet je zeker 1 à 2 liter extra per dag drinken. Maar dit verschilt natuurlijk per individu. Sommigen hebben wel 6 liter extra nodig. Het hangt ook af van de inspanning die je levert. Als je een dag fietst in de Franse Alpen en veel zweet, moet je misschien wel 10 liter meer drinken. Bij transpiratie verlaten ook zouten het lichaam. Drink daarom naast water ook bijvoorbeeld bouillon.’
Een manier om dichter bij jezelf te komen, is mindfulness. Ook op vakantie? ‘Het belangrijkste is loslaten’, zegt psychiater prof.dr. Anne Speckens. ‘Loslaten van je agenda, van het moeten, van de dingen waar je ongemerkt door geleefd wordt. Op vakantie kun je daar wat afstand van nemen en openstaan voor wat zich voordoet. Misschien ontdek je zo dingen bij jezelf, die je door het jaar heen over het hoofd ziet. Datgene wat écht belangrijk voor je is. Ik kwam een toepasselijk citaat tegen op een kloostermuur in Toledo. Ik wil dit als motto meegeven aan ons nieuw opgerichte Radboud Universitair Medisch Centrum voor Mindfulness: Wandelaar, je voetstappen zijn de weg en niet meer dan dat. / Wandelaar, er is geen weg, de weg ontstaat al gaande. / Al gaande ontstaat de weg en als je achterom kijkt, zie je het pad dat je nooit meer kunt gaan. / Wandelaar, er is geen weg, enkel kielzog in zee.’ n
Onthaast, geniet, ontspan!?
Is the sky the limit?
Ontspannen lukt niet op commando. Een valkuil is om direct op je eerste vrije dag bepakt en bezakt de auto of het vliegtuig te pakken. Alles op orde? Nee, één ding vergeten: je hoofd leeg te maken. ‘Het is buitengewoon onverstandig om met een lijf vol stress te vertrekken’, zegt psycholoog prof.dr. Gijs Bleijenberg. ‘Als je het heel erg druk hebt gehad op je werk, moet je daar eerst van bijkomen. Neem daarom voordat je op reis gaat, eerst een paar dagen vrij. Anders is er grotere kans dat de stress blijft aanhouden. Zeker als je je druk maakt om situaties waar je geen invloed op hebt. Zorg dat je je werk goed hebt afgerond. Een leeg bureau brengt rust in je hoofd.’
Voor de bergsporters: op hoogte treden er allerlei aanpassingen in je lichaam op. Hoe hoger je komt, des te minder zuurstof de lucht bevat. ‘Je gaat sneller ademen, verliest meer vocht’, zegt Hopman. ‘Een liter extra vocht is zeker aan te raden. Ook word je hongergevoel minder. Blijf echter eten, want je hebt wél energie nodig.’ Boven 2500 meter kan hoogteziekte optreden. Kenmerken: hoofdpijn, misselijkheid, je hondsberoerd voelen. Daartegen geldt slechts één remedie: afdalen. ‘Op hoogte houd je de ziekte in stand’, zegt Hopman. ‘Ga dus niet in de berghut uitzieken. Dit kan zelfs gevaarlijk zijn, omdat je dan longoedeem kunt ontwikkelen. Net zoals zeeziekte weggaat als je weer aan land bent, verdwijnt bergziekte pas als je naar beneden gaat.’
Here comes the sun, wat nu? Vakantiegangers zoeken meestal de zon op. Maar zon is wél de boosdoener van de meeste vormen van huidkanker. De afdeling Dermatologie geeft op onze website tips voor verantwoord zonnen. Natuurlijk, insmeren met zonnecrème is belangrijk. Doe dit ruim, dik en frequent. Start ermee 15 tot 30 minuten voordat je de zon opzoekt. Toch zijn er ook zaken die men niet goed weet. Zo beschermt een parasol niet 100 procent tegen UV-straling. Daarnaast is het voorbruinen onder een zonnebank uit den boze. Dit beschermt namelijk
Waar kan ik gezond eten? De plaatselijke keuken speelt vaak een rol bij de vakantiekeuze. ‘De mediterrane keuken is met stip de meest gezonde’, vertelt diëtist Klaske Bakker. ‘In landen als Italië, Spanje en Griekenland eet men veel plantaardig voedsel, zoals groentes, fruit, brood, pasta, peulvruchten en noten. Vaak bereid met olijfolie, wat veel onverzadigd vet bevat. Verder eet men veel vis en niet te veel vlees. Het is aangetoond dat deze voeding goed is voor je algehele gezondheid, ook als je op je gewicht
3
Vakantietips van onze deskundigen ✺ Onthaasten vergt voorbereiding. Rond je werk goed af: een leeg bureau brengt rust in je hoofd. ✺ Zon verantwoord. Thuis voorbruinen onder een zonnebank is uit den boze. ✺ Bij warmte boven 30 graden: drink 1 à 2 liter extra vocht op een dag. ✺ Voor de bergsporters: op hoogte word je hongergevoel minder. Blijf eten om voldoende energie te behouden. ✺ Voor gezond eten zijn de mediterrane landen de beste reisbestemming. ✺ Tot slot: laat los, sta open voor wat zich voordoet. En ontdek dingen bij jezelf, die je door het jaar heen over het hoofd hebt gezien.
i radb n b e dr i jf ode 12 - 2011
Jantje bedankt…! Het Jan van Teeffelenpad, zo heet voortaan de gang bij de productgroep Communicatie. Op 5 juli heeft het Radboud afscheid van Jan genomen. Vanaf de beginjaren heeft hij hier als freelancefotograaf gewerkt, tot zijn 81ste. J a n n i e M e uss e n
Wie kent Jan niet? Vriendelijke man, zwarte kleren, opvallende speld met altijd de camera bungelend over zijn schouder. Voor de Radbode-redactie was het altijd een feest om met hem te werken. Je hoefde maar te bellen en hij stond klaar. Met zijn warme persoonlijkheid kreeg hij mensen altijd ongedwongen op de plaat. Nooit met een telelens. Jan: ‘Door er dicht op te staan kun je beter waarnemen. Bovendien geef je mensen de kans om te zeggen: “Dit wil ik niet”. Je kunt met ze in gesprek gaan.’ De kunst van Jan is er bovenop te staan en zich tegelijkertijd onzichtbaar te maken. Met zijn integere karakter durfde de redactie hem door het hele ziekenhuis op pad te sturen. Van hoog tot laag, overal kreeg hij vertrouwen. Lang was het fotograferen maar een fractie van zijn werk. Vóór het digitale tijdperk stond hij nachten in de donkere kamer. Spannend af te wachten hoe de beelden in het ontwikkelbad oplichtten. En dan rennen om de mooiste plaat op tijd naar de opdrachtgever te brengen.
Het mooiste beroep Vorig jaar kreeg hij nog een lintje, vlak voor zijn tachtigste verjaardag, onder meer voor zijn bepalende rol in de fotografie van Nijmegen. In opdracht van de KNBLO legde hij bijvoorbeeld een halve eeuw de Vierdaagse vast. Hij reageerde verbaasd: ‘Lintjes zijn er voor mensen die moeilijke, lastige dingen hebben gedaan. Mijn
Artsentitel verplicht tot helpen
Dokter op het strand Bijna elke arts heeft het wel eens meegemaakt: ben je net lekker aan het genieten van je welverdiende vakantie, wordt er plots een beroep op je gedaan. Vorige week is het boek verschenen ‘Dokter op het strand’. In deze verhalenserie beschrijven artsen hun leuke, soms droevige of komische verhalen over het ‘dokter-zijn’ in vakantietijd. De aanleiding van deze verhalenserie is de wetgeving die van toepassing is op Nederlandse BIG-geregistreerde artsen (Wet BIG). In een medische noodsituatie ben je als arts verplicht een patiënt te helpen, waar en aan wie dan ook ter wereld. Ook op vakantie kunnen artsen zich dus moeilijk onttrekken aan de verplichtingen die de artsentitel met zich meebrengt. Lezers van het artsenblad Medisch Contact schreven over hun ervaringen met het dokter-zijn in vakantietijd. Hun verhalen zijn gebundeld in dit boek. Artsen zullen zich er ongetwijfeld mee identificeren. Maar het is ook een leuk boekje, als je geen medische achtergrond hebt. Het boek is verkrijgbaar via www.elseviergezondheidszorg.nl. ISBN: 9789035232433. JM
Bij de ingang van productgroep Communicatie prijkt voortaan dit straatnaambordje. RvB-voorzitter Emile Lohman: ‘Geen straat, geen laan, maar een Jan van Teeffelenpad, want hij was hier immers altijd op pad.’ Foto: Paul van Laere werk is alleen maar leuk. Ik heb het mooiste beroep dat er bestaat.’ Hij kreeg het lintje ook voor zijn inspanningen voor het Welkom Dorp dat zijn vriend Herman Steur in Sri Lanka heeft opgericht. Steur plukt oude mensen vuil van de straat. In het Nederlandse dorp krijgen zij een goede oudedagvoorziening. Jan: ‘Geweldig om te zien hoe gelukkig die oudjes daar zijn in hun Zaanse huisjes.’ Met een fotokalender bracht hij ruim een ton voor het dorp bijeen. Geëmotioneerd reageerde hij op de gift voor ‘zijn’ dorp, die de RvB hem bij zijn afscheid cadeau deed.
april geïnformeerd over de pensioenovergang en de werknemersorganisaties hebben in april een ledenraadpleging gehouden. Daarna is er hard gewerkt aan de vervolgstappen die het mogelijk moeten maken de pensioenovergang met ingang van 1 januari 2012 te realiseren. Voor een zorgvuldige overgang zou op uiterlijk 1 juli 2011 de besluitvorming volledig moeten zijn afgerond. Er is echter meer tijd nodig voor dit proces en de voorgenomen pensioenovergang kan niet plaatsvinden per 1 januari 2012. De werknemers- en werkgeversorganisaties aan de CAO UMC-tafel (LOAZ) betreuren dit. Zij zullen zich blijven inzetten om de pensioenovergang op zo kort mogelijke termijn voor de (oud) UMC- medewerkers te realiseren. Zodra de nieuwe overgangsdatum bekend is, zullen (oud) UMC-medewerkers daarover geïnformeerd worden.
Zevenheuvelenloop
Loop mee in bedrijventeam
team biedt veel extra’s: géén inschrijfkosten, gratis een handig en opvallend Radboudshirt, omkleedfaciliteiten en veel meer. Inschrijven voor één van de Radboud bedrijventeams is alleen mogelijk via de speciaal voor het Radboud ontwikkelde inschrijfmodule. Wees er op tijd bij, want er zijn slechts 550 teamplaatsen beschikbaar. Uw partner en kinderen mogen zich alleen inschrijven als ze ook uw Z-nummer vermelden. Een Radboud bedrijventeam bestaat uit tien lopers. U kunt zich op diverse manier inschrijven. Als individuele loper zonder team wordt u bij een team ingedeeld. Als u met collega’s wilt inschrijven, maar u bent met minder dan tien dan worden individuele lopers aan het team toegevoegd. Voor alle Radboud-deelnemers vindt er op maandag 29 augustus een informatie-en trainingsbijeenkomst plaats. Deze wordt georganiseerd door HIT’91. Na een peptalk en goede tips kunnen de lopers deelnemen aan een gezellige gezamenlijke training. Houd voor meer informatie de Zevenheuvelenloop pagina op intranet in de gaten.
Oecumenische vieringen
Niet per 1 januari 2012
Pensioenovergang kost meer tijd Begin dit jaar sloten de werknemers- en werkgeversorganisaties van de UMC’s een principeakkoord over de overgang van Pensioenfonds ABP naar Pensioenfonds Zorg en Welzijn per 1 januari 2012. De overgang kost echter meer tijd dan verwacht. Medewerkers van de UMC’s zijn eind maart, begin
In een Radbode-interview gaf Jan vorig jaar aan dat hij nog wel even door wilde gaan.‘Wat moet ik anders. De fotograaf, dat ben ik zelf! Ik voel me nog steeds betrokken bij alles wat er om me heen gebeurt. Dat wil ik vastleggen.’ Begin mei zette hij toch een punt achter zijn carrière. Zijn geest is nog scherp, maar z’n longen werken niet meer mee. Lachend: ‘Maar wie kan nou zeggen dat íe tot z’n 81ste gewerkt heeft!’ Het afscheidsfeestje, mét champagne, vond in het ziekenhuis plaats, waar hij al een paar weken is opgenomen. Maar wel in zíjn ziekenhuis. Jantje bedankt…! n
Op zondag 20 november is de 28ste ABN AMRO Zevenheuvelenloop. UMC St Radboud is ook dit jaar weer partner bij dit evenement. Wilt u samen met uw collega’s de eer van het Radboud verdedigen? Schrijf u dan in voor één van de bedrijventeams! Meelopen in een bedrijven-
4
Elke zondag om 10.00 uur in het personeelsrestaurant. Zondag 17 juli, voorganger Linda Modderkolk; zondag 24 juli, voorganger Ans Bertens; zondag 31 juli, voorganger Mies Singendonk; zondag 7 augustus, voorganger Anneke de Vries; zondag 14 augustus, voorganger Linda Modderkolk; zondag 21 augustus, voorganger Mies Singendonk; zondag 28 augustus, voorganger Wim Smeets.
radb M e n s l i e v e n dh e i d ode 12 - 2011
ZOMERVAKANTIE MET EEN MISSIE Menslievendheid en maatschappelijke betrokkenheid zijn nauw verbonden met de missie van het Radboud. En Carlijn, Marjanka en Charlotte die straks aan de slag gaan in verre landen, hebben dan ook absoluut niet het gevoel dat zij daarvoor hun zomervakantie opofferen. A D D EN H EL D
'We brengen onze expertise daar naartoe' Arts-onderzoekers Marjanka Mingels (28) en Charlotte Lybol (27) verruilen in augustus drie weken het UMC St Radboud voor het ziekenhuis van de universiteit van Makassar (Indonesië). Marjanka gaat daar een registratiesysteem opzetten voor eierstokkanker en Charlotte voor zogeheten mola-zwangerschappen. ‘Dat
zijn’, legt zij uit , ‘niet goed aangelegde zwangerschappen, waarbij sprake is van vochtblaasjes in de placenta die zich soms tot kanker kunnen ontwikkelen. En omdat mola-zwangerschappen daar vaker voorkomen dan hier, is een goed registratiesysteem zeer welkom. Het doel is ook om een samenwerkingsverband op te zetten, dat in de toekomst gezamenlijk onderzoek in promotietrajecten mogelijk kan maken.’
Minder mensen en midelen
Marjanka (rechts) en Charlotte gaan deze zomer naar Makassar. Links op de foto staat gynaecologisch oncoloog Hasanuddin, hij is hier momenteel via de Dutchschool voor een fellowship van zes maanden. Foto: Flip Franssen
Beide arts-onderzoekers, promovendi van hoogleraar Gynaecologische Oncologie prof.dr. Leon Massuger, zijn op het idee gekomen om in hun zomervakantie naar Makassar te gaan door twee specialisten uit die stad die onlangs enige tijd voor een fellowship in het Radboud waren. Bij deze twee fellows, Rina Masadah en Syahrul Rauf, zullen zij tijdens hun zomervakantiemissie verblijven. Uiteraard hebben Marjanka en Charlotte zich vooraf goed voorbereid op hun “werkvakantie” in Makassar. Marjanka: ‘Makassar ligt op het eiland Sulawesi, dat viermaal zo groot is als Nederland en vijftien miljoen inwoners telt. Het gaat om het grootste ziekenhuis van Oost-Indonesië, maar ze hebben daar bijvoorbeeld maar vijftien pathologen en veel minder middelen dan wij hier. Eierstokkanker komt in Indonesië veel voor, maar er zijn daar minder mensen die er genoeg vanaf
weten om het goed te kunnen behandelen. Daarom is het prettig om wat van onze expertise uit het Radboud daar naartoe te kunnen brengen, zodat de zorg voor patiënten met eierstokkanker daar mogelijk nog wat kan verbeteren.’
Geen vakantie Haar meereizende Radboudcollega Charlotte knikt instemmend: ‘Hetzelfde geldt voor mij waar het gaat om de behandeling van mola -zwangerschappen in Makassar. Het is geen vakantie voor ons, maar wel heel speciaal om te doen. Het past ook echt, vinden wij, bij de menslievendheid en de betrokkenheid die het Radboud zo eigen is. Je kennis delen met anderen om uiteindelijk te komen tot een betere patiëntenzorg. Hier in het Radboud en zeker in verre landen waar de patiëntenzorg nog aanmerkelijk beter zou kunnen.’ Marjanka: ‘En niet alleen door mensen hier naartoe te halen voor een stage of fellowship, maar ook om daar zelf te gaan kijken wat je daar nog zou kunnen verbeteren. Het zal best wel een flinke klus worden, maar we verwachten dat deze reis ons achteraf enorm veel voldoening zal geven.’ n
'Je ziet die kleine humpies opbloeien' Voor dr. Carlijn Hooijmans (30) was het jaren geleden al helemaal duidelijk. Zij wilde in haar vrije tijd graag met kinderen werken. En in Afrika. Zo kwam Carlijn, via verschillende afdelingen van het Radboud, uiteindelijk in contact met de organisatie Open Arms in het Afrikaanse Malawi. En daar wordt de wetenschappelijk onderzoeker van het 3R Research Centre en Centraal Dierenlaboratorium nu al weer voor het tiende achtereenvolgende jaar met open armen ontvangen.
naar familieleden, zoals ooms en tantes, of naar een conventioneel weeshuis. Zodat Open Arms zich kan blijven concentreren op de allerkleinsten en zij die de hulp het hardst nodig hebben. Familieleden die kinderen opvangen worden tweemaandelijks bezocht en ook
Fosterhuizen En lukt die opvang bij familie niet? Dan heeft Open Arms voor deze kinderen nog een vervolgtraject in de vorm van een fosterhuis. ‘Dat zijn huizen waarin een Malawiaans gezin woont met één of twee eigen kinderen, die daarnaast – onder begeleiding van Open Arms – permanent voor drie of vier kinderen zorgen. Open Arms zorgt dan voor een huis en voor het schoolgeld van alle kinderen, dus ook voor hun eigen kinderen.’ Carlijn heeft geen geneeskunde gestudeerd, maar biomedische wetenschappen. ‘Wat ik daar dan precies doe in Malawi? Heel simpel: ik help mee de allerkleinsten op te vangen. Het is vooral die dagelijkse verzorging en het geven van liefde. En als je al die kleine humpies dan ziet opbloeien… dat is geweldig. Dáár word ik nou gelukkig van, en zij hopelijk ook!’ Voor meer info of voor de nieuwsbrief van Open Arms: www.openarmsmalawi.com of
[email protected] n
Borstvoeding of sterven… Samen met een zeer goed lokaal team vangt Carlijn in Malawi de allerkleinste kinderen op. ‘Over het algemeen zijn dat kinderen tussen de 0 en 3 jaar, die óf wees zijn óf hun moeder zijn verloren. Want op het moment dat je als kind in Malawi je moeder verliest, ben je zelf ook vaak ten dode opgeschreven. Simpelweg omdat dan je borstvoeding wegvalt en flesvoeding in Malawi voor de meeste mensen nu eenmaal onbetaalbaar is. Dus juist die kinderen vangen wij met Open Arms op. Het is voor deze kinderen een tijdelijke verblijfplaats en hospice, dus niet een echt weeshuis. De bedoeling is dat de kinderen vanaf het moment dat zij weer gezond zijn en geen dure flesvoeding meer nodig hebben, teruggaan
door Open Arms ondersteund. Zij krijgen medische verzorging en worden ook geholpen bij de opbouw van een bestaan.’
Carlijn gaat al tien jaar elke zomervakantie naar Malawi.
5
R e p o rtag e
Onderbezetting. Ontstoken blaren. Orthopediepatiënten die in hun ziekenhuisbed genieten van de Vierdaagse. De zomer zorgt voor lastige én leuke momenten in het UMC St Radboud. Hoe redden de verschillende afdelingen zich in de vakantieperiode? Een reportage.
A l i ë tt e J o n k e rs
Het Radboud draai De medewerkers van UMC St Radboud gaan met frisse moed en dito voeten de zomer door.
We beginnen bij het Heilige der Heiligen. Niet de afdeling Heelkunde, maar het Technisch Centrum. Daar zwaait Perry Janssen de scepter. Hij is sinds 2007 operationeel manager werktuigbouwkunde binnen de productgroep Vastgoed & Infrastructuur van het Servicebedrijf. In die hoedanigheid is hij er verantwoordelijk voor dat de werktuigbouwkundige voorzieningen in alle gebouwen van het Radboud goed functioneren: de watervoorziening, riolering, luchtbehandeling, koeling, verwarming en de aanvoer van medicinale gassen. Dat doet hij samen met twee andere werktuigbouwkundigen.
Alle zeilen bijzetten De zomertijd is voor Janssen geen periode dat hij op zijn lauweren kan rusten. Integendeel: het team moet met
minder mensen hetzelfde werk verrichten. Gedurende vier weken loopt hij zelfs als enige werktuigbouwkundige in het Radboud rond. Hij vertelt: ‘Als het heel warm is, met temperaturen rond de 35 graden, draaien alle koelinstallaties op volle toeren. Dan hebben we het over 18 megawatt aan koelvolume. Het is de kunst om op zulke dagen toch de juiste temperaturen te halen. De koelmachines zijn namelijk berekend op een buitentemperatuur van maximaal 28 graden. We moeten op hete zomerdagen alle zeilen bijzetten om de lucht in de gebouwen en in de OK’s goed te houden. De hele dag zijn we de koelmachines dan aan het monitoren en gegevens aan het opvragen.’
24 uur per dag Luchtbehandeling, koeling en verwarming zijn voor een volcontinu opererend bedrijf als het UMC St Radboud van levensbelang. ‘Mensen denken bij techniek in een ziekenhuis vaak aan high tech apparatuur in operatiekamers’, zegt Perry Janssen. ‘Maar de meeste techniek staat hier, in het ketelhuis – en in de onderstations, waar de centrale grote koelmachines 24 uur per dag staan te draaien. Die koelmachines zijn er niet alleen voor de klimaatbeheersing. Ze zorgen bijvoorbeeld voor de koeling van mri- en ct-scanners en het inblazen van zuivere, koele lucht van exact 14 graden boven de snijtafels, het zogenoemde OK-plenum. Ook koelen ze de servers in de serverruimte, nodig om de geproduceerde warmte te compenseren. Vallen de servers uit, dan ligt het hele ziekenhuis plat.’
Saamhorigheidsgevoel Tijd om het licht op te steken bij de afdeling ICT. Karin Berkhout, teamleider servicedesk ICT, meldt dat de zomerperiode op haar afdeling meestal weinig spectaculair verloopt. ‘We hebben een verminderde bezetting. Zelf vind ik het wel leuk dat we hier dan met een kleinere club zijn. Dat geeft een soort saamhorigheidsgevoel. Grote onderhoudsbeurten voeren we in de zomertijd niet uit. Daarvoor moet je de nodige experts in huis hebben en die gaan natuurlijk ook op vakantie. Niet allemaal tegelijk, maar toch. Storingen pakken we op dezelfde manier op als anders. Daar gaan we direct mee aan de slag. Vragen die niet dringend zijn, kunnen soms wat langer blijven liggen.’ Niettemin zijn er wel degelijk typische zomerproblemen waar de afdeling ICT mee te maken krijgt. Het instellen van de voicemail voordat iemand op vakantie gaat is er eentje van: dat lukt niet altijd. Gevolg: vrijdagmiddagstress bij de vakantieganger. Berkhout: ‘Er breekt dan een lichte paniek uit.’ De meeste gebruikersvragen worden echter, eventueel op afstand, snel opgelost.
Zwoegen en zweten
Operationeel manager Perry Janssen: ‘Op hete zomerdagen moeten we alle zeilen bijzetten om de lucht in de gebouwen en in de ok’s goed te houden.’
6
Net als op de afdeling ICT doet ook de keuken het in de vakantieperiode wat rustiger aan. Behalve dan tussen 11 en 12, vlak voor lunchtijd: dan is het ouderwets zwoegen en zweten geblazen. In de zomer helemaal, want op hete dagen is het rond de 26 graden in de keuken. Teamcoördinator Marco Schel en zijn collega’s voelen
radb o d e 1 2 - 2 0 1 1
‘Op mooie dagen rijden we bedden de tuin in’ Een ziekenhuis draait 24 uur per dag door, maar in de zomer sluit de afdeling orthopedie gedurende vijf weken tien bedden. Op die afdeling is de vakantietijd altijd bijzonder, vertelt seniorverpleegkundige Gerda Dekker: ‘In de zomertijd zijn er minder artsen, verpleegkundigen en ok-assistenten beschikbaar. Veel patiënten willen liever ook geen operatie in hoogzomer. Als het kan, tillen ze de operatie graag over de vakantie heen. Daarom sluiten we elk jaar tien bedden. Dat betekent niet dat het rustig is op de afdeling. Het rooster is in deze periode zo strak gepland, dat er eigenlijk niemand kan uitvallen. Gebeurt dat toch, dan hebben we een probleem. We kregen eens vier mannen met een dwarslaesie op de afdeling, drie jongens van rond de twintig en een
it door
veertiger. Ze waren in ondiep water gedoken met z’n allen. Dat zijn patiënten die intensieve zorg nodig hebben. Zoiets kun je dan nét bolwerken met de mensen die er zijn. De zomer brengt ook hele bijzondere momenten met zich mee op deze afdeling. Zo rijden we op mooie dagen de patiënten op de bedden de tuin in. We kunnen hier zo naar buiten, dat is heerlijk voor de patiënten en hun bezoekers. Heel speciaal is de aankomst van de Vierdaagse, op de derde vrijdag in juli. De verpleegkundigen begeleiden dan de patiënten naar de Annastraat, de Via Gladiola. Infuuspompen en allerlei apparatuur gaan dan mee. Patiënten vinden het vaak fantastisch om zo’n spektakel mee te kunnen maken.’
Koudste én heetste plekje Foto’s: Frank Muller
zich dan in hun kokskleding – lange broek, buis, sloof en handschoenen – tussen de dampen van de kookketels bijna zelf als een gestoomd sardientje. De afvoer van stoom is niet optimaal. ‘Een verouderd systeem’, zucht de restaurantchef. ‘Al een paar jaar wordt erover gesproken dat we een nieuwe keuken krijgen. Helaas werden die plannen steeds uitgesteld. Maar volgend jaar moet het er toch echt van komen, is ons beloofd. Dan krijgen we een nieuwe keuken in het A-gebouw.’
Frisse moed Deze zomer moeten de koks echter nog even door. En dat doen ze met frisse moed. Omdat veel Radboudmedewerkers op vakantie zijn, is er weliswaar minder keuze in luxere menu’s, maar de gerechten krijgen wel een zomerse touch. Marco Schel: ‘We maken bijvoorbeeld meer groene salades, met ingrediënten als veldsla, rucola en munt. Ook bieden we typisch zomerfruit aan: aardbeien, nectarines, perziken en watermeloen.’ Voor de rondgang verder gaat, noteren we nog even de tips van Schel om gezond de zomer door te komen: voldoende vocht drinken, geen maaltijden overslaan als het warm is en groenten blijven eten. ‘En in plaats van zoete ijsjes, is thee een betere dorstlesser. Een schijfje citroen of een blaadje munt maakt het helemaal af.’ Staat genoteerd.
In een zomerreportage mag een zoektocht naar het koudste én heetste plekje in het ziekenhuis niet ontbreken. Het antwoord vinden op deze prangende vraag blijkt geen sinecure. We vragen het eerst aan Perry Janssen. ‘Het heetste plekje is makkelijk: dat zijn de leidingtunnels. Het is daar zo’n 40, 45 graden’, meldt hij. ‘Of je er kunt komen? Zeker, we doen er ook controlerondes. We doen die wel aan het eind van de dag, zodat we direct daarna naar huis kunnen.’ Over het koudste plekje in het ziekenhuis is Janssen minder stellig. ‘Ik denk dat dat het mortuarium is. Het zal daar wel zo’n -40 graden zijn in de koelcellen.’ Dat blijkt erg mee te vallen. Mortuariummedewerker Ingrid Vossen weet te vertellen dat de temperatuur in de koelcellen ‘slechts’ 4 tot 7 graden bedraagt. ‘We kunnen wel mensen invriezen, maar dat doen we alleen als een lichaam bijvoorbeeld heel erg stinkt. En dan nog gaat de temperatuur maar tot min twintig.’ Vossen verwijst door naar Pathologie. Hoofdanalist Koos Diepenbroek van het lab Histologie denkt enthousiast mee. ‘Wij bewaren hier langjarig stukjes weefsel van patiënten om later eventueel toegevoegd onderzoek te doen. Dat zijn meestal kankerweefsels. Daarvan bewaren we een kubieke centimeter in kasten waar dus van die stukjes weefsel zijn ingevroren op min 80 graden. Maar mijn vrouw werkt op het ivf-lab. Daar wordt sperma op min 120 graden ingevroren in stikstofcontainers .’ Het koudste plekje: we zijn er niet over uit. Weet u het? Tip de redactie!
Spoedeisende hulp Het UMC St Radboud blijft een ziekenhuis en dus krijgen Radboudmedewerkers soms met ernstige situaties te maken. Een van hen is Abel Wei, SEH-arts op de spoedeisende hulp. In de zomertijd behandelt hij op zijn afdeling regelmatig mensen met een zonnesteek. Het ziektebeeld kan zo ernstig zijn dat opname op de intensive care nodig is. Hij weet er dus alles van dat onvoldoende drinken op warme dagen tot grote problemen kan leiden. Andere zomerproblemen waarmee Wei te maken krijgt: snijwonden, ontstoken blaren en hartinfarcten tijdens de Vierdaagse. Opvallend zijn ook de ongelukken van vaak jonge motorrijders. Wei: ‘Vorig jaar, op de eerste mooie zomerdag, kregen we een jongedame van 19 jaar binnen. Ze was met 100 km per uur tegen een auto aan gekomen. Er was een wervel gebroken ter hoogte van haar bh-bandje. Vanaf dat punt was ze volledig verlamd. Dat zijn gebeurtenissen die je bij blijven.’ n Teamcoördinator Marco Schel van de keuken: ‘Meer groene salades en zomerfruit op het menu’.
7
w w w. r a d b o u d i n t o l a n g u a g e s . n l
Trainingskalender najaar Chinees • Duits • Engels • Frans • Italiaans • Latijn • Marokkaans Arabisch • Nederlands voor anderstaligen • Nieuwgrieks • Oudgrieks • Russisch • Spaans • Efficiënt e-mailen • Timemanagement • Notuleren
Doe wat anderen ook doen: kom vrijblijvend langs en maak kennis met de voordelen die samen werken met accon ■ avm ook voor u kunnen hebben.
Nieuw: Advanced speaking skills • Profileren via social media • Zakelijk bloggen • Zweeds
Start trainingen: vanaf 19 september. Kijk voor meer informatie over deze of andere trainingen op onze website. E:
[email protected] T: (024) 361 21 59
www.acconavm.nl Accountancy:
[email protected] Fiscaal:
[email protected] Kantoor Nijmegen Kerkenbos 10-45 ■ 6546 BB Nijmegen T 024 - 360 38 16
maakt deel uit van de radboud universiteit nijmegen
KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS
Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN
Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.
Nieuwbouw villa Zo 24 juli op grote kavel in kijkdag Milsbeek sms ‘INFO’ 06-855 86 855 € 429.000 v.o.n.
Design Keukens uit Duitsland!
St
€
Grenzlandkeukens-Jansen ligt net over de grens bij Nijmegen en is als keuken advies-centrum gespecialiseerd in verkoop naar Nederland. Grenzlandküchen Jansen Schulplatz 1 47559 Kranenburg-Frasselt (Dld.) www.grenzlandkuechen.de Tel: 0049.2826.90490
2 Nieuwe, ruime en Opp. woning 210 m 2 zonnige woning op Opp. kavel 560 m Energiebesparend Pottenbakker 78
www.ZONenRUIMTE.nl Nieuwbouw villa Zo 24 juli op grote kavel in kijkdag Milsbeek sms ‘INFO’ 06-855 86 855 € 429.000 v.o.n. Méér makelaar
AVOS Medical tel: 024-6456756 | www.avosmedical.nl
Stienstra huid- en oedeemtherapie tel: 024-3448107 | www.patriciastienstra.nl
• Aanmeten van Therapeutische Elastische Kousen, zwangerschapspanty’s en bandages. • Lasertherapie met de revolutionaire LightSheer Diodelaser bij ongewenste haargroei in het gelaat en op het lichaam.
• Oedeemtherapie bij primair en secundair lymfoedeem. • Acnetherapie en (acne) littekentherapie. • Lasertherapie met de revolutionaire LightSheer Diodelaser bij ongewenste haargroei in het gelaat en op het lichaam.
Van Slichtenhorststraat 72, Nijmegen € 699.500,- k.k. Statig Herenhuis.Vraagprijs €699.500,00. Gelegen in de beschermde stadsschil, in één van de mooiste boomrijke straten van Nijmegen. Nabij centrum, concertgebouw, stadsschouwburg, UMC St Radboud, en het centraal station. Authentieke elementen, zoals ornamentenplafonds, marmeren-schouwen, glas-inloodramen. Indeling: vestibule, hal, kamer en suite met erker met vrij uitzicht, uitgebouwde woonkeuken. 1e en 2e etage totaal 4 slaapkamers a 20m², douche, 2e toilet, 2
3 kleine kamers waarvan 2 met mogelijkheid voor badkamer. Totale onder- Opp. woning 210 m Nieuwe, ruime en keldering, goed bereikbaar van- en naar straatzijde. Achtergevel: kozijnen2 ramen-deuren zijn vernieuwd, dubbelglas. Daken vernieuwd, geïsoleerd. zonnige woning op Opp. kavel 560 m Voortuin en ruime stads- achtertuin op het zuid- westen. Intern in goede staat, enkele renoveringen zijn nodig. Energiebesparend Pottenbakker 78
Bij AVOS Medical en Stienstra huid- en oedeemtherapie is uw huid in professionele handen. Kijk op de site voor het complete pakket aan (huid) therapieën.
Nijmegen: Molenpoort 17 (Passage Molenpoort) T 024 381 82 50 E
[email protected] | twitter.com/Hendriks024
www.ZONenRUIMTE.nl hendriks.nl
Archipelstraat 17 | 6524 LK Nijmegen 8
Statige bouwkavel tot ca. 800 m2 in Milsbeek € 295 per m2 v.o.n.
Vrij te zien!
‐ Keuze uit 2 kavels: Langstraat 107/109 ‐ Veel mogelijkheden voor bebouwing ‐ In het bos en groen ‐ Bij Plasmolen ‐ Krijgt statige entree ‐ Bouw welstandsvrij
www.BOSenRUIMTE.nl
w
radb P at i ë n t e n z o rg ode 12 - 2011
Wereld ligt open voor chronisch zieken Wetens-
waardig
“Aangenaam, hoogleraar” Prof.dr. Hans van Bokhoven houdt zich bezig met onderzoek op genetisch niveau naar de oorzaak van verstandelijke handicaps. Met dit onderzoek wil hij bijvoorbeeld de herhalingskans beter in kunnen schatten. Prof.dr. Van Bokhoven is geïnterviewd voor de website in het kader van de interviewreeks “Aangenaam, hoogleraar”. Lees het volledige interview op www.umcn.nl. Gezonde reizigers, maar vooral ook patiënten met een verminderde afweer tegen infecties kunnen gebruikmaken van de gespecialiseerde medische kennis die in de Radboud Travel Clinic voorhanden is. Foto: Flip Franssen
Het UMC St Radboud en de Radboud Universiteit hebben een nieuw Universitair Centrum Reizigersgeneeskunde geopend: de Radboud Travel Clinic. Hiermee zet het Radboud zijn specifieke expertise over infectieziekten en tropische geneeskunde op de kaart. A l i ë tt e J o n k e rs
De Radboud Travel Clinic bundelt de kennis van de infectiologen van de afdeling Interne Geneeskunde (UMC St Radboud) en de deskundigheid van de reizigersadviseurs van de Arbo- en Milieudienst (Radboud Universiteit). Reizigersadvisering is geen nieuwe activiteit van het Radboud, maar krijgt door het oprichten van de Travel Clinic een nog professioneler en klantvriendelijker gezicht. Gezonde reizigers, maar vooral ook patiënten met een verminderde afweer tegen infecties kunnen gebruikmaken van de gespecialiseerde medische kennis die in de Travel Clinic voorhanden is. Bijzonder is de 24 uurs-beschikbaarheid. De huisvesting binnen het UMC St Radboud maakt het mogelijk om een patiënt, indien noodzakelijk, direct op te nemen en eventueel geïsoleerd te verplegen.
Kenniscentrum Prof.dr. André van der Ven, hoogleraar International Health bij het UMC St Radboud, was in de jaren ‘80 zelf tropenarts in Botswana. Hij vertelt dat de Travel Clinic het UMC St Radboud als kenniscentrum International Health versterkt: ‘Het bestrijden van infectieziekten is een typische Radboud-activiteit. Dat komt natuurlijk door de katholieke signatuur van het ziekenhuis. Al decennia lang zijn we, met name in Tanzania en Indonesië, bezig om de onderzoekscapaciteit op het gebied van hiv, malaria en tuberculose uit te bouwen. We doen daar goed werk. Maar door al die activiteiten overzee hebben we onze unieke kennis in Nederland zelf onvoldoende geëtaleerd. Nu wordt het tijd om die specifieke expertise ook in ons eigen land beter voor het voetlicht te brengen.’ Die nadruk op de specifieke expertise binnen de Travel Clinic wordt niet overdreven: de afdeling Interne Geneeskunde herbergt met twaalf infectiologen – waarvan vier internisten – ook specifieke kennis van tropische geneeskunde. ‘Het zit in de genen van onze afdeling’, zegt Van der Ven. ‘Voor patiënten is het ook een meerwaarde dat wij daadwerkelijk in de tropen hebben gewerkt en als het ware met de voeten in de klei hebben gestaan.’
Speciaal voor chronisch zieken De Radboud Travel Clinic kan vooral uitkomst bieden voor chronisch zieken, in het bijzonder patiënten met een verminderde afweer tegen infectieziekten. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met reuma, chronische darmontstekingen, hiv of diabetes. Na een orgaantransplantatie of chemokuur is er eveneens sprake van een verzwakt immuunsysteem. Deze groep reizigers heeft persoonlijk advies nodig over vliegreizen, vaccinaties en preventie van malaria. Quirine de Mast, internist-infectioloog, is een van de gespecialiseerde artsen die immuungecompromitteerde patiënten reisadvies op maat geeft. ‘Sommige vaccinaties werken minder goed bij een verminderde afweer. Mogelijk zijn er dan extra vaccinaties nodig. Er zijn bovendien patiëntengroepen die bepaalde vaccinaties niet mogen hebben. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vaccinaties tegen gele koorts. Dat is een levend verzwakt virus. Als internisten kennen wij de ziektebeelden goed en kunnen daardoor gericht en specifiek advies geven. Deze kennis heeft de GGD niet in huis. n
Radboud Travel Clinic is er voor alle reizigers De Radboud Travel Clinic bestaat uit twee onderdelen. Het AMD (Arboen Milieudienst)-onderdeel van de Radboud Travel Clinic is bedoeld voor medewerkers en studenten van de Radboud Universiteit en het UMC St Radboud – en hun medereizenden – in geval van een dienstreis, studiereis of vakantie. Het gewone reizigersspreekuur is voor alle reizigers geopend, dus ook voor niet-medewerkers. Bij het interne geneeskunde-onderdeel is een speciaal medisch reizigersspreekuur ingericht voor mensen met een chronische aandoening of met een verminderde afweer tegen infectieziekten. Zij krijgen hier gezondheidsadvies en hulp vóór, tijdens en na hun reizen of werk in het buitenland. Tevens kan iedereen er terecht met gezondheidsklachten na een reis. Voor urgente gevallen zijn de internisten-infectiologen 24 uur per dag beschikbaar. Meer weten? Kijk op www.radboudtravelclinic.nl.
9
Vierdaagse: eerste dag meeste risico’s Vierdaagse-wandelaars hebben op de eerste wandeldag de grootste verstoringen in de water- en zouthuishouding, vaak met uitdroging tot gevolg. Ook de fysieke belasting is dan het hoogst. De kans op uitdroging is nog groter bij mannen en te zware lopers, zeker bij warm weer. Verder heeft een deel van de wandelaars een sterk verhoogd troponine; dit eiwit geeft een indicatie voor mogelijke schade aan de hartspier. Deze bevindingen deed Thijs Eijsvogels (Fysiologie), die in juli promoveerde op vier jaar Vierdaagseonderzoek.
Gouden Standaard voor prof. Willems Prof.dr. Hans Willems, hoogleraar Klinische Chemie, ontving op 14 juni de Gouden Standaard van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML), voor zijn zeer grote verdienste voor de kwaliteitsbewaking in medische laboratoria in Nederland. Willems is oprichter van de SKML. Hiermee werd de externe kwaliteitsbewaking voor klinische chemie, microbiologie, pathologie, immunologie, hemato-oncologie, parasitologie, klinische farmacie, toxicologie en stolling gebundeld binnen één organisatie. Onder zijn leiding is een slagvaardige organisatie ontstaan met meer dan 700 (inter)nationale deelnemende laboratoria. Op 14 juni, op het SKML-symposium, nam Willems afscheid als voorzitter.
Promoties, oraties, afscheidsredes* • Promotie drs. Alide Tieleman, vrijdag 15 juli om 10.30 uur. Titel: Myotonic dystrophy type 2. A newly diagnosed disease in the Netherlands • Promotie drs. Tim Koenen, maandag 22 augustus om 15.30 uur. Titel: The role of adipose tissue in endocrine and metabolic diseases: studies in men and mice • Promotie drs. Hal Drooglever Fortuyn, woensdag 31 augustus om 15.30 uur. Titel: Narcolepsy, aspects of the psychiatric phenotype • Promotie drs. Saskia Hoefs, donderdag 1 september om 13.00 uur. Titel: New gene defects for human complex I deficiency • Promotie drs. Paulien Smits, vrijdag 2 september om 12.30 uur. Titel: Lost in translation: genetic defects underlying combined oxphos complex I, III and IV deficiencies * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2. Meer informatie: www.umcn.nl, Research, Science Agenda.
radb m ensen ode 12 - 2011
mensen Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 150 woorden) kunt u tot uiterlijk donderdag 09.00 uur in de week vóór verschijnen mailen naar Radbode@ sb.umcn.nl, separaat voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie.
Ben Steetzel Op 16 juni was het 25 jaar geleden dat Ben Steetzel als analist in dienst trad bij de toenmalige Universitaire Transfusiedienst. Naast alle routinematige bepalingen heeft hij zich in de loop der jaren toegelegd op de meer specialistische bepalingen en activiteiten van het laboratorium. Ben was een van de grondleggers van de DNA bloedgroeptypering. Als GLIMS Superuser is Ben een belangrijke schakel in de laboratoriumautomatisering. Hij is een gedreven analist met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Wij prijzen zijn inzet en loyaliteit en feliciteren hem met dit jubileum. Wim Jansen, Hoofdanalist sectie Transfusiegeneeskunde, LMI / LABGK.
Gerard Merkx Na een dienstverband van 36 jaar gaat Gerard Merkx per 1 augustus met FPU. In 1975 werd Gerard aangesteld als researchanalist bij de sectie Cytogenetica, afdeling Antropogenetica. De eerste jaren onderzocht hij vooral nieuwe kleurings- en banderingstechnieken van chromosomen van de mens en verschillende diersoorten zoals vogels, muizen en runderen. Daarnaast ontwikkelde hij zich al snel tot een specialist en vraagbaak op het gebied van de (fluorescentie) microscopie en hij raakte geleidelijk ook steeds meer betrokken bij de introductie, validatie en optimalisatie van nieuwe (moleculair) cytogenetische technieken. Hij heeft met tal van onderzoekers binnen en buiten
adv_radbode_schets.indd 1
Els Salemink – Brinkman
het Radboud samengewerkt en vele promovendi bijgestaan, dat ook blijkt uit zijn uitgebreide publicatielijst. Bovendien onderhield hij contacten met vele leveranciers in verband met apparatuur en bestellingen. We wensen hem nog vele mooie en gezonde jaren toe. Dr. D. Smeets, hoofd Postnatale Genoomdiagnostiek, Sectie Cytogenetica, afd. Antropogenetica
Donderdag 7 juli was Els Salemink–Brinkman 40 jaar in dienst. Ze begon in 1969 op het secretariaat van de afdeling chirurgie bij prof.dr. W Schmidt. Twee jaar later stapte zij voor acht jaar over naar de afdeling medische parasitologie bij prof.dr. J. Meeuwissen. Daarna ging ze naar de poli Dermatologie, waar ze in de Veegerkliniek onder andere de patiëntencorrespondentie deed. In 1992 werd ze secretaresse van prof.dr. P. v.d. Kerkhof, en ze kwam een paar jaar later terecht in haar huidige functie bij het stafsecretariaat. Els heeft de afdeling Dermatologie zien groeien en was getuige van nieuwe ontwikkelingen, waaraan zij door haar betrokkenheid bij diverse projecten de nodige steentjes heeft bijgedragen. We bedanken haar voor haar loyaliteit en inzet al die jaren. Anja van der Cruijsen, hoofd administratie en secretariaat Dermatologie
Theo Bours Op 1 juli is Theo Bours met pensioen gegaan. De eerste documenten in het dossier van Theo dateren van 1974. Dat betekent 37 jaar Radboud! Theo maakte kennis met de afdeling Nierziekten (toen nog A52) in 1983, hij rondde in 1984 de dialyseopleiding af en heeft sinds 1988 de kinderdialyse als zijn vaste standplaats. De directe zorg voor en rondom de kinderen en de ouders is wat hij het allerliefste doet. Theo staat bij collega’s bekend als een vriendelijke, prettige, rustige collega die altijd bereid is een dienst te ruilen of in te vallen in geval een collega ziek is. We wensen Theo het allerbeste! Suus van Neerven, hoofdverpleegkundige Linda Koster-Kamphuis kinder-nefroloog
Richard Pouwels Op 1 september is Richard Pouwels 25 jaar werkzaam bij de Schoonmaak. Hij is begonnen bij de Faculteit Medische Wetenschappen en heeft in 2001 de overgang naar het ziekenhuis gemaakt. Hier verzorgt hij het Groot Onderhoud, met name in de eindbeurtengroep het vloeronderhoud. Als dank voor zijn inzet wordt Richard een receptie aangeboden. Deze zal plaatsvinden op donderdag 1 september van 16.00 tot 18.00 uur in het restaurant van Studiecentrum Medische Wetenschappen (route 76). Wij nodigen u hierbij van harte uit. Brechje Zegers-Lakeman, operationeel manager Schoonmaa
José van Elten Op 1 juli was José van Elten 25 jaar in dienst. Al vanaf het eerste uur heeft zij zich ingezet voor de diagnostiek van tumoren en leukemie. Ze is begonnen als analist bij Pathologie, maar in 1994 heeft ze de overstap gemaakt naar Antropogenetica. Daar heeft ze zich ingezet voor de genetische diagnostiek bij patiënten met leukemie. Daarnaast heeft ze een belangrijke rol gespeeld bij het opzetten en onderhouden van automatiseren van laboratoriumgegevens binnen deze groep. José is een enthousiaste, prettige en betrokken collega met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Namens alle collega’s, Annet Simons en Marian Stevens-Kroef
10
I n m e m o r i am Nella van Vliet Op 12 mei, op de dag van de verpleging, overleed Nella van Vliet. Haar hele leven stond in het teken van de zorg. Volgens haar geen roeping, liefdewerk of oud papier maar een echt beroep, waar je met hart en ziel voor moest gaan. Vanaf 1971 tot 1983 was zij hoofdverpleegkundige van verpleegafdeling A32, destijds chirurgische dames. Een tijd waarin je als hoofdverpleegkundige alles moest weten omtrent de patiëntenzorg en de afdeling runde met zo’n 60 procent leerlingen. Ze was streng, gedisciplineerd maar vooral rechtvaardig en bezat een enorme deskundigheid. Dit leidde in 1983 tot het opzetten en ontwikkelen van de stomazorg zowel in de kliniek als poliklinisch. Het UMC St Radboud was daarmee het eerste ziekenhuis in Nederland met een polikliniek voor stomazorg. In die tijd was een stoma nog een taboe voor de patiënt en zijn omgeving. Nella heeft hier veel baanbrekend werk verricht en meegewerkt aan het ontwikkelen van een landelijke opleiding tot stomaverpleegkundige. In 1994 ontving zij voor al haar pionierswerk en landelijke uitstraling de Radboudpenning. In 1998 ging ze met vervroegd pensioen. Helaas liet haar geheugen haar de laatste jaren steeds meer in de steek maar haar humor bleef. Want volgens haar moesten ze op meneer Alzheimer maar eens een bom gooien. Ons blijft een mooie, warme en dankbare herinnering aan Nella. Wij wensen haar maatje Lynn, familie en vrienden veel sterkte bij het verwerken van het verdriet en gemis van Nella. Ellen Geerards, verpleegkundig specialist Gastro Intestinale Chirurgie Gerard van Rijn, oud hoofdverpleegkundige Heelkunde
7-7-2011 12:17:29
radb O P INIE ode 12 - 2011
IEDERE PATIËNT ALTIJD VEILIG Medicatieveiligheid In deze rubriek komen initiatieven aan bod die de veiligheid van de patiënt versterken. Samen vormen zij het Patiëntveiligheidsprogramma UMC St Radboud. Deze keer twee trajecten voor het verbeteren van de medicatieveiligheid.
Lastig maar belangrijk Medicatieveiligheid is een “hot topic” in het UMC St Radboud, zeker nadat de NIAZ in de presentatie van haar eerste bevindingen liet doorschemeren dat hier nog wel verbeterpotentieel zit. Gelukkig zijn verschillende afdelingen al bezig met implementatie van de patiëntveiligheidsthema’s die zich richten op medicatieveiligheid, namelijk: High Risk Medicatie en Medicatieverificatie bij opname en ontslag.
High Risk Medicatie Bij High Risk Medicatie gaat het om het veilig klaarmaken en toedienen van medicatie per infuus (parenteralia). Hiervoor is een landelijke richtlijn opgesteld waaraan alle ziekenhuizen vanaf 2012 moeten voldoen. De themaleider Jacco van Hulst, hoofdverpleegkundige Orthopedie, heeft het bestaande protocol aangepast in samenwerking met een grote groep collega’s van verschillende afdelingen. Daarbij is vooral goed op de uitvoerbaarheid gelet. Verpleegkundigen van onder andere de IC, verkoever, kindergeneeskunde, interne en chirurgische afdelingen hebben meegedacht. Bovendien was de apotheek vertegenwoordigd als expert. Op deze manier zijn alle invalshoeken belicht. Het protocol staat binnenkort op Kwint. Vorige week was ‘de week van de High Risk Medicatie’. Het thema is bij alle patiëntgebonden afdelingen onder de aandacht gebracht, onder andere door een handig boekje met tips en checklists voor het veilig klaarmaken en toedienen van medicatie.
Opname en ontslag Bij elk contact met een patiënt hoort een zorgverlener over een actueel medicatieoverzicht te beschikken. Daarvoor zijn medicatiegegevens nodig uit meerdere bronnen (thuisapotheek, huisarts, dossier) én hoort een geschoold medewerker een medicatiegesprek met de patiënt/mantelzorger te voeren. Dit lijkt op het eerste gezicht voor meer werk te zorgen, en de toegevoegde waarde is niet direct zichtbaar. Met de implementatie van het MEPD is het elektronisch mogelijk om thuismedicatie goed te registreren, vanuit díe lijst medicatieopdrachten aan te maken, en alle informatie meteen ook te kunnen gebruiken voor een overzichtelijk ontslagrecept/medicatielijst bij ontslag. Naast het voeren van een medicatiegesprek bij opname en ontslag leidt dit tot minder medicatiefouten. Themaleider Stephanie Natsch, ziekenhuisapotheker, en PVI-adviseur Rutger Leer adviseren afdelingen bij het veiliger inrichten van dit proces. Hiervoor doen zij een analyse van het huidige proces, zodat de werkwijze aangepast kan worden. Kost dit meer tijd? Nee, de huidige werkwijze blijkt méér tijd te kosten: de patiënt wordt vaak door verschillende professionals meermaals bevraagd, en professionals moeten soms lang zoeken naar de juiste informatie voor het schrijven van het ontslagrecept. Met medicatieverificatie voorkomen we dat patiënten ziek worden van medicatie, die ze niet hadden mogen gebruiken. En dat is het belangrijkste resultaat.
Louis Konicks: ‘De vakantiesfeer vasthouden is een intentie die je zelf kunt waarmaken.’
Foto: Marc van Teeffelen
Het vakantiegevoel vasthouden Wat te doen na een fantastische vakantie die een ander mens van je heeft gemaakt? Hoe houd je de droom zolang mogelijk in stand? Start de dag na je vakantie niet met werken, start niet met een volle week en niet met een volle agenda. Een betoog van Louis Konickx, adviseur Arbeid & Organisatie.
HET BETOOG De klassieke betekenis van vakantie is ‘vrij zijn van of voor….’. Voor de meeste mensen is vakantie gelijk aan het opzoeken van rust en ontspanning. De dagen zorgeloos genieten in een laag tempo, niets hoeft, alles mag. In het werk wringt de tijd en is de dag van morgen voortdurend aan de orde. Vakantie vieren daarentegen is leven in het hier en nu, morgen zien we verder. Je vrij voelen kan ook betekenen verlost worden van een veeleisende omgeving, je klanten, je bazen en je (schoon-)familie. Op vakantie is er volop gelegenheid voor het ontmoeten van boeiend en plezierig gezelschap en dat heeft het effect van een inspirerende douche. Voor de mensen die hun dagelijkse leven als een sleur ervaren, is vakantie de gelegenheid voor het opzoeken van nieuwigheden en onbekendheid. In dit geval is het niet de rust die ontspanning brengt, maar juist het verkennen van het nieuwe of de enerverende uitdaging van het avontuur. Op vakantie gaan is echter niet vrij van noodlotscenario’s: Het pittoresk verblijfsoord blijkt verre van idyllisch, verlies van het paspoort en bankpasjes maakt verder reizen onmogelijk, of je wordt overvallen door een virus dat de gehele vakantie mee ziekt. Zulke situaties stellen het vakantiegevoel ernstig op de proef. Gelukkig, terug op het werk is alles binnen twee dagen weer bij het oude en vergeten is die vakantiemalheur!
Meer informatie?
Nagenieten
Kijk op Intranet onder de button ‘Patiëntveiligheidsprogramma, Iedere patiënt, altijd veilig’ en dan onder: Thema’s. http://portal.umcn.nl/organisatie/projecten/patveiligheid/pages/home.aspx.
Maar wat te doen na een fantastische vakantie die een ander mens van je heeft gemaakt? Hoe houd je de droom zolang mogelijk in stand? Nagenieten is vasthouden van het voorgaande. Er zijn twee belangrijke zaken om op te letten: Houd het vakantietempo zo lang mogelijk vast en koester je herinneringen aan de vakantiecontext.
11
Bouw de vakantie gedurende een lang relaxed weekend af en begin daarna met een verkorte werkweek. Neem je kans in de laatste dagen van de uitverkoop en ga de avond voor je eerste werkdag naar de bioscoop. De voorbereiding voorafgaand aan je vakantie is de beste garantie om niet na de vakantie overvallen te worden door werk dat al gedaan had moeten zijn. Een opgeruimde mailbox en een afgewerkte agenda geven een goede start aan je vakantie en helpen ook nadien je vakantiegevoel te bewaren. Dit geldt ook voor de reis zelf: een tijdige en goede voorbereiding voorkomt gehaast en onnodige stress bij vertrek.
Na thuiskomst Dan zijn er na thuiskomst de onoverkomelijke klusjes die gepaste inspanning vragen: uitpakken, kleding wassen, opruimen… Verdoe geen tijd, start direct, maar wel alles in vakantieritme en zoveel mogelijk in de buitenlucht. Vakantiebelevenissen laten zich graag vertellen en uitbeelden: ga op bezoek bij vrienden en goede buren. Wat bewaart het vakantiegevoel beter dan onder een sterrenhemel de zomeravond te genieten met het uitwisselen van belevenissen. Zorg dat je foto- en videomateriaal toonbaar is. De sfeer wordt nog eens versterkt met zomerse lekkernijen en meegebrachte wijn.
‘Bouw de vakantie gedurende een relaxed weekend af en begin daarna met een korte werkweek.’ Wil je de vakantiebeelden in je herinnering niet snel laten vervagen? Plaats dan de ultieme vakantiefoto zichtbaar in huis en op je bureau. Sla de brochures over bezochte plekken er nog eens op na en verdiep je in de culturele informatie. De vakantiesfeer vasthouden is tenslotte een intentie die je zelf kunt waarmaken. Voel je vrij en neem de tijd… om te dagdromen over de zon, de zee en de volgende trip… De tijd neemt anders jou! Louis Konickx, adviseur Arbeid & Organisatie, AMD
radb actu eel ode 12 - 2011
Wij zijn er even niet “Kaffee mit Kuchen” te verorberen. ‘Beseffen hoe goed we het hebben. Ontspannen en vooral genieten.’ Dat is het vakantiegevoel van Rob de Haardt, medewerker Beveiliging. Ook hij is dit jaar met zijn gezin in Portugal te vinden. Eerst stedentrips in Porto en Lissabon, daarna kamperen in de Algarve. Een boek lezen, daar heeft Rob maar weinig geduld voor. ‘Hoewel, de vakantiepocket van de Donald Duck, daar vechten ik en mijn kinderen om.’ Onthaasten is voor Rob ook opladen. ‘Vakanties geven me altijd een flinke “boost” om daarna weer aan het werk te gaan.’
’s Nachts zwemmen Lies Menting is caissière in het Restaurant. ‘Rust, genieten, even de regie uit handen geven’, dat is vakantie volgens haar. Vakantiebestemming is Mallorca, voor de derde keer. ‘Maar nu wel een rustiger, minder toeristisch deel van het eiland.’ Vooraf zet ze haar mp3-speler vol met mooie muziek: van opera tot smartlap. ‘Heerlijk om bij weg te dromen.’ Voor haar heeft vakantie dit jaar een extra betekenis. ‘Mijn man is ernstig ziek. Ik hoop dat we samen kunnen genieten in Mallorca. Om dat met zijn tweetjes nog mee te maken, zou heel waardevol zijn.’
Foto: Flip Franssen
Wij zijn er even niet: v.l.n.r. Rob de Haardt, Fatma Metin, Mayke Thijssen en Lies Menting.
De medewerkers achter de balies, loketten en kassa’s zijn dé herkenbare, vertrouwde gezichten in het UMC. Hoe vieren zij de vakantie dit jaar? En wat is hun vakantiegevoel? ‘Geen agenda, lekker doen waar je zin in hebt.’ G i js M u n n i chs
Tolken
De komende vakantieperiode zullen velen zich weer verstaanbaar moeten maken in een buitenlandse taal. Omdat de meeste gesprekken niet verder gaan dan het weer, en tot wat nodig is voor winkelen, eten en drinken is dat doorgaans niet echt problematisch. Heel wat serieuzere vertaalproblemen zullen ontstaan nu het kabinet heeft besloten de vergoeding voor tolken in de gezondheidszorg af te schaffen. Het kabinet stelt zich op het standpunt dat patiënten “zelf verantwoordelijk zijn voor het machtig zijn van de Nederlandse taal.” Mochten patiënten een professionele tolk willen, dan moeten zij die zelf betalen. Of zij moeten iemand meenemen uit familie- of bekendenkring. De eerste optie is irreëel, omdat het juist gaat over patiënten die dat veelal niet kúnnen betalen, dus
Voor Monique Bootsma van het Voorlichtingscentrum is vakantie vooral fijn ‘omdat even niets hoeft’. Het gezin Bootsma vertrekt voor tweeënhalve week naar NoordPortugal. ‘Prachtig natuurgebied, waar we heerlijk kunnen wandelen.’ Vakantie is voor haar onthaasten. ‘Ik vind mijn werk heel leuk. Maar in combinatie met mijn privéleven en drie pubers thuis is het ook hectisch. Het is heerlijk om het moeten even los te laten. En vooral te genieten van het samenzijn met elkaar.’ Ze kiest bewust voor het buitenland. ‘Een andere taal, een andere cultuur, even helemaal weg uit Nederland.’
Vechten om Donald Duck
Door het jaar heen bemensen ze de diverse loketten in het Radboud. In de Meldkamer, bij het Personeels Informatie Punt (PIP), in het Voorlichtingscentrum of het Restaurant. Natuurlijk, de balies en kassa’s blijven ook ’s zomers open. Maar veel gezichten zult u even
ethiek
niet treffen op hun vertrouwde post, omdat ze op vakantie zijn.
PIP-medewerker Mayke Thijssen zoekt al jaren haar vakantiestek dichter bij huis. ‘In Nederland en Duitsland is nog zoveel moois te ontdekken.’ Met haar man en kinderen gaat ze naar het Duitse Altenberge, vlakbij Münster. ‘Lekker rondstruinen. Wandelen in het bos, kleine dorpjes bezoeken.’ En natuurlijk tussendoor een typisch ouderwets Duitse “Konditorei” aandoen om
rest voor hen de tweede optie. Maar in sommige gevallen is die tweede optie ronduit vernederend. Bijvoorbeeld in geval van klachten die samenhangen met geestelijke trauma’s (zoals bij veel vluchtelingen het geval is), of klachten die samenhangen met de geslachtsdelen. Velen van de mensen die het betreft
komen uit culturen waarin schaamte en eer zwaar tellen. Die mensen worden nu aangewezen op hun kinderen of buurman om zulke intimiteiten met hun arts te bespreken. De Israëlische filosoof Margalit, wijs geworden door het conflict tussen Israeli’s en Palestijnen, werkt in zijn
12
Haar collega Fatma Metin gaat naar Turkije, naar de kust aan de Zwarte Zee, haar geboortegrond. ‘Het is daar heerlijk leven. Geen agenda, lekker doen waar je zin in hebt. ’s Nachts zwemmen in de zee, rond een vuurtje zitten op het strand. En het is heel fijn om mijn familie, ooms, tantes, neven en nichten, weer te zien. In die zin is vakantie voor mij ook thuiskomen.’ n
Leestip voor vakantie Vakantie is bij uitstek het moment voor een goed boek. Wat tipt Ria Balink, bibliothecaresse in de patiëntenbibliotheek, aan onze medewerkers voor in de reiskoffer? ‘Sonny Boy van Annejet van der Zijl. Het verhaal speelt zich af rond de Tweede Wereldoorlog. Een gescheiden vrouw met vier kinderen krijgt een relatie met een jongere Surinaamse man. Een schandaal in die tijd. Samen krijgen ze een kind, Sonny Boy. Dan breekt de oorlog uit… Een tragisch, waar gebeurd verhaal. Heel integer opgeschreven, met veel inlevingsvermogen. Een verhaal over echte liefde tussen twee mensen. Iedereen die dit boek leest, vindt het prachtig.’
boek De fatsoenlijke samenleving de gedachte uit dat het ideaal van rechtvaardigheid voortdurend een bron van nieuwe conflicten blijkt te zijn. Hij pleit daarom voor een fatsoenlijke samenleving: een samenleving die mensen tenminste niet vernedert, dat wil zeggen, niet berooft van hun waardigheid, zelfrespect en behoefte aan erkenning. Vergelijkenderwijs kunnen we twisten over de vraag of het afschaffen van tolkenvergoeding rechtvaardig is, gegeven de schaarste aan middelen. Maar indringender is de vraag of het fatsoenlijk is. Een moeder die via haar dochter van veertien haar gynaecologische klachten met de arts moet bespreken? Beschamend, voor die moeder op de eerste plaats, maar ook voor ons als samenleving. Een man die zijn depressie en angsten moet voorleggen aan de arts via zijn buurman? Onfatsoenlijk en vernederend, omdat het mensen berooft van hun waardigheid en zelfrespect. Of past dat in de nieuwe politieke correctheid die voorschrijft dat ‘die buitenlanders’ eindelijk eens hun verantwoordelijkheid en plaats moeten weten? Martien Pijnenburg
