Groen bouwen door NS Poort. Meer op pagina 2 en 10 Meer op pagina 3 Meer op pagina 8 Meer op pagina 9. = groen

4 januari 2008 Jaargang 47, nummer 1846

NS’ers gratis naar Earth

Inkoop goed bezig Groen bouwen met ‘houdbaar’ hout door NS Poort

Energiek vakmanschap

Uitverkochte zalen en open doekjes vallen de ontroerende natuurdocumentaire Earth ten beurt. NS nodigt medewerkers uit voor vijf exclusieve vertoningen van de film.

Groene stroom, schone gasolie en ‘goed’ hout en papier: NS Inkoop is goed bezig. De één miljoen kilo papier die NS jaarlijks gebruikt, komt straks uit duurzaam beheerde bossen.

Voor machinisten hoort energiezuinig rijden bij hun vakmanschap. Het reizigersbedrijf van NS wisselt ideeën over energiebesparing uit met haar Europese spoorcollega’s.

Meer op pagina 2 en 10

Meer op pagina 3

NS Poort bouwt aan het grootste klimaatneutrale gebouw van Nederland, bij het nieuwe Utrecht Centraal. Ook het nieuwe ROC Carolus in Nijmegen scoort een dikke acht voor milieu. Meer op pagina 8

Meer op pagina 9

Blauw + geel

Illustratie: Bert Tier

= groen

Het waren de cowboylaarzen van Al Gore die de voorkant van de eerste Koppeling ‘nieuwe stijl’ sierden, een jaar geleden. De Amerikaanse politicus luidde de noodklok over de opwarming van de aarde. Het leverde hem een Nobelprijs op. Een hype? Jazeker. Maar wel een die een enorme, globale ommezwaai in het denken over energiegebruik en CO2-uitstoot teweegbracht. Ook bij NS. Wat is er allemaal bereikt in dat jaar? Of blijft het bij ‘groene’ voornemens? In deze Koppeling maken we een rondgang door ons bedrijf dat ‘groen’ is van nature.

Actueel

Foto: BBC Natural History Unit

2

Koppeling 1846

Foto: Shutterstock

Column

Wereld te winnen Ik kom nu zo langzamerhand in de leeftijdscategorie waarin ik moet bepalen of ik een rijbewijs wil. Voor mij staat allang vast dat ik het briefje niet ga halen. Ik heb genoeg aan mijn OVjaarkaart, en zo hoef ik tenminste nooit de BOB te spelen. Maar de belangrijkste reden dat ik liever met de trein dan de auto ga, is vanwege het milieu. De trein is namelijk goed voor het milieu. Dit moet voor jullie geen verrassing zijn, maar als ik dit als hoofdreden aan mijn vrienden presenteer, kijken ze vaak verbaasd. Op de een of andere manier is de lage CO2-uitstoot niet het eerste kenmerk van de trein dat ze te binnen schiet. Een gemiste kans, want ik zie dat veel jongeren iets aan het milieu willen doen. Als ze zich er maar goed door kunnen voelen. Daar springen campagnes voor gloeilampen en biologische groenten handig op in: ‘Ja, het kost iets meer, maar je bent wel een wereldredder!’ De NS moet daarom veel meer campagne voeren om een milieuvriendelijk imago te krijgen. Dit betekent niet per se dat ik bij het instappen verwelkomd moet worden door een conductrice in een eikenboomkostuum. Wel zou ik graag zien dat keer op keer wordt onderstreept dat de trein je op een schone manier vervoert. Daar gaan wij ons beter door voelen, en zo stappen we vanzelf vaker in de trein. Als jullie een beetje opschieten, valt er onder mijn vrienden nog een wereld te winnen. Letterlijk.

Gratis naar…

Cas van Kleef

Cas van Kleef (19) reisde dit jaar een halfjaar door Afrika, Azië en Zuid-Amerika – mede mogelijk gemaakt door moveyourworld.nl – om uit te vinden hoe je het beste de wereld kunt verbeteren. Hij schreef hierover op jongerenplatform spunk.nl.

Een ode brengen aan de schoonheid van onze planeet. Dat was het doel van de BBC-natuurdocumentaire Earth van de makers Alastair Fothergill en Mark Linfield. In de hoofdrol schitteren een kudde olifanten, een ijsberenfamilie en twee bultrugwalvissen in hun natuurlijke leefomgeving. Earth kreeg juichende kritieken en trekt sinds 29 november volle zalen in de Nederlandse bioscopen. NS is, samen met het Wereld Natuur Fonds, partner van Earth en wil zoveel mogelijk (oud-)NS’ers de kans geven te genieten van deze film. Wil jij naar zo’n exclusieve NS-voorstelling? Lees dan verder op pagina 10.

Actueel

3

NS kiest voor goed hout en papier

Foto: Shutterstock

4 januari 2008

‘Dit product draagt gegarandeerd niet bij aan de ontbossing van deze planeet.’ Dát betekent het stempeltje met FSC-keurmerk op een product van papier of hout. NS wil in 2010 bijna alleen nog papier gebruiken dat afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. wordt voldaan aan de hoogste eisen op sociaal, milieuvriendelijk en economisch gebied. FSC heeft tien principes voor goed bosbeheer opgesteld. De principes schrijven onder andere voor dat de biologische verscheidenheid in het bos beschermd moet worden, dat bosarbeiders werken onder goede omstandigheden en dat de kap in het bos zorgvuldig gebeurt, zodat ook volgende generaties van het bos gebruik kunnen maken.

Daar krijg je energie van

NS-uitgaven met een FSC-keurmerk:

Goed bos

Foto: BBC Natural History Unit

In totaal is nu wereldwijd 94 miljoen hectare bos FSC-gecertificeerd. Wat is verantwoord bosbeheer? Volgens FSC dat

FSC strijdt tegen de ontbossing van de planeet.

Forest Stewardship Council staat onder meer voor zorgvuldige kap.

NedTrain nam onlangs de werkplaats Watergraafsmeer onder de energiezuinige loep. In de toekomst wil NedTrain nog duurzamer bouwen, de energiescan van de Watergraafsmeer wordt daarbij de leidraad.

• Automatenkaartjes (treinkaartje) • Briefpapier • Visitekaartjes • Jaarverslag • Periodiek ‘Spoor’ (vierjaarlijks, oplage 1.300.000) • Productiebladen

In 2008 volgen: • Formulier Geld terug bij vertraging • Kopieerpapier • Folderlijn NS • Enveloppen NS • Stremmingsfolders • Koppeling

Henk Pasveer, projectmanager Complexe Projecten bij NedTrain: “We wilden weten waar we voortaan nog meer energie mee kunnen besparen. En als je een werkplaats bouwt doe je dat voor 25 jaar, dus moet je bij de

meer zijn stralingsverwarming, tijdschakelaars, LED- verlichting en daglichtregeling. Een zonneboiler zou nog een verbetering betekenen.

bouw al rekening houden met de exploitatiekosten. Een energiezuinige ventilatormotor kan bij aanschaf meer kosten, maar verdient dat in de exploitatie terug.” Goed geregeld in de WatergraafsFoto: Shutterstock

FSC staat voor Forest Stewardship Council, vrij vertaald: de Raad voor Goed Bosbeheer. NS ondertekende op 12 december een convenant met deze stichting zonder winstoogmerk. FSC Nederland toonde zich verheugd om een bedrijf met de omvang van NS – papiergebruik ruim een miljoen kilo per jaar – te mogen begroeten in het FSC-netwerk. “Zeventien procent van hout en papier is al FSC-gecertificeerd. We hopen in 2008 op een marktaandeel van 25 procent”, sprak voorzitter J. Kuijper bij de ondertekening.

NedTrain bouwt duurzaam.

Checklist De energiescan is uitgevoerd door adviesbureau TPA en gesubsidieerd door SenterNovem, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken dat duurzaamheidbevorderende initiatieven ondersteunt. Henk: “De checklist gebruiken we straks voor de nieuwbouw in Tilburg en de Waalhaven om er al in een vroeg stadium bij te zijn.”

dam Centraal. Het is de eerste van 25 landelijke stationsvestigingen. Voor de exploitatie van de vestigingen sloot NS Poort dochter Servex op 12 december een franchiseconFoto: HEMA

NS Travel ‘uitgereisd’ NS Hispeed heeft dochteronderneming NS Travel verkocht aan De Jong Intra Vakanties. Sinds 1 januari 2008 is deze transfer een feit. De pakketreizen die NS Hispeed onder de naam van NS Travel verkocht, worden in het nieuwe jaar door De Jong Intra Vakanties aangeboden onder de naam Kortweg Treinvakanties. NS Hispeed doet NS Travel van de hand omdat deze onderneming niet winstgevend is. Het blijft wel mogelijk om via NS Hispeed een hotel te boeken.

Aangepaste hulpverlening

HEMA op het station De HEMA opent komende zomer een vestiging op station Amster-

tract met HEMA. Voor NS Poort is dit een logische volgende stap om haar activiteiten op stations uit te breiden met zogenoemde nonfoodwinkels. Zo werd eind vorig jaar een contract afgesloten met parfumerieketen Mooi, die komend jaar haar eerste vestigingen zal openen in Amsterdam en Leiden.

Eerste HEMA op station Amsterdam.

NS gaat in 2008 de hulpverlening aan getraumatiseerd personeel voorzichtig uitbreiden. Frontliners die één of meerdere traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt - zoals een zelfdoding of mishandeling - kunnen desgewenst nadenken of ze in aanmerking willen komen

voor bemiddeling om elders in het bedrijf aan te slag te gaan. Dit gebeurt in een workshop. Dit is een toevoeging op de procedure voor hulpverlening bij traumatische gebeurtenissen, en wordt ondersteund door externe psychologen. NS wil zo haar medewerkers behoeden voor meer psychotrauma’s, dan wel ze de kans geven trauma’s zonder nadelige gevolgen te verwerken.

Reisinfo á la minute Reisinformatie van NS op de mobiel of PDA is sinds kort tot op de minuut actueel. Bovendien is de dienst nu sneller en gebruikersvriendelijker. De ‘mobiele internetsite’ biedt klanten dezelfde

Foto: Shutterstock

Kort nieuws

Tot op de minuut actueel. reisinformatie als frontliners met een Railpocket. Bij werkzaamheden of een verstoring op een traject krijgen klanten nu een reisadvies met overstapinformatie en een eventuele toelichting. De volgende stap is om ook de informatie op www.ns.nl tot op de minuut actueel te maken.

4

Koppeling 1846

Achtergrond

‘Mag het licht uit?’ Als onderneming is NS volop betrokken bij de vraagstukken van de samenleving: bereikbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid. Een fantastische positie, vindt Aad. “Door ons werk zijn we onderdeel van de oplossing. Als iedereen de trein neemt, is dat een enorme besparing aan CO2-uitstoot.” Voor Aad staan de ‘Triple P’ bovenaan als het over ‘de groene kwestie’ gaat: People, Planet, Profit. Vrij

Energy Trophy HGB IV: weg met de kerstboom! Vind jij ook dat het Utrechtse hoofdgebouw IV ’s avonds qua verlichting verdacht veel op een kerstboom lijkt? Tijd voor actie dan. NS doet, gesteund door Nuon, mee aan de Energy Trophy, een Europese competitie om het energiegebruik op kantoren te verlagen. De Energy Trophy winnen, daar gaat het de initiatiefnemers van het Facilitair Bedrijf van NS niet om. Het energiegebruik overdag en ’s nachts met elkaar een kopje kleiner maken, wel. Gedragsverandering is het belangrijkste doel. Te beginnen bij HGB IV, want daar is nog heel wat te winnen, bleek uit metingen van Ecofys. Alvast een tip: doe licht en apparaten uit als je weggaat.

dige vergaderingen: je zal zien wat een potentieel aan bezuinigen daar nog zit.” De film van Al Gore die in NS-verband werd vertoond, maakte een hoop los bij medewerkers. “En wat blijkt? Verantwoord ondernemen vraagt niet om enorme investeringen, maar om een andere focus. De helft van onze omzet bestaat uit zaken die we inkopen. Medewerkers ervaren dat de vraag aan de leverancier naar de duurzaamheid van hun product of dienst al heel veel Kerstboom in gang zet. Je krijgt van licht dan een hefboomWe verspillen nog werking. Soms blijkt te veel tijd, energie dan dat het nog en denkkracht. goedkoper kan ook.” “Daar is nog heel Zijn advies: “Niet wat te behalen”, wachten op een benadrukt hij. “Als groot initiatief van ik hier op kantoor Aad bij de ondertekening van het convenant met FSC. een ander, maar wegga, doe ik het zelf kleine stapjes maken. Of je de trein nou schoonlicht uit. Als ik buiten nog even achterom kijk, is maakt, bestuurt of erin onderweg bent naar een het hoofdgebouw een enorme kerstboom van licht. vergadering.” En bij zoiets eenvoudigs begint je maatschappelijk ondernemerschap: doe het licht en de verwarming uit, ruim je rommel op, verspil geen tijd aan onnoMarja Eestermans vertaald in Betrokken, Duurzaam en Continuïteit. “We zijn pas op een goede manier met duurzaamheid bezig als onze ideeën en investeringen tegemoetkomen aan deze drie zaken.” Een voorbeeld. “Het idee om bepaalde doelgroepen gratis met de trein te laten reizen, is sympathiek. Maar het is niet vol te houden en levert geen rendement voor de onderneming op. Duurzaamheid bereik je eerder door alert te zijn in je werk.”

Foto: Jan Lankveld

“Het is tijd voor ons allemaal bij NS om over te gaan tot daden, nu we ons bewust zijn van de klimaatverandering. Duurzaam ondernemen heeft daarmee 25 duizend ambassadeurs. Het begint écht bij jezelf.” President-directeur Aad Veenman blikt terug en vooruit na een jaar ‘groen denken’.

Tot op de bodem

Foto: Ruud Ploeg

Zo’n vijftig bodemsaneringen per jaar voert de Stichting Bodemsanering NS (SBNS) uit op terrein van NS en ProRail. Daarmee is de organisatie een van de grootste saneerders in Nederland. De SBNS onderzoekt en saneert bodemverontreiniging op spoorterreinen. Draagt dit bij aan een duurzame samenleving?

Paul Hagevoort, directeur: “Bodemsanering draagt zonder twijfel bij aan een schoner milieu. Verontreinigde grond wordt afgegraven, gereinigd en kan daarna weer nuttig gebruikt worden, bijvoorbeeld in een geluidswal of onder het spoor. Je hoeft dan geen nieuwe grondstoffen te winnen. Ook kan een ‘vies’ terrein waar gesaneerd is een nieuwe bestemming krijgen. Bijvoorbeeld als parkeerterrein of er kunnen kantoren of woningen worden gebouwd.”

tra’ energie te gebruiken.” SBNS is dit jaar, door ontwikkelingen in techniek en maatschappij, kritischer naar de eigen operatie gaan kijken. “We kunnen meer maatregelen

nemen om duurzamer te werken. Daar gaan we in 2008 mee aan de slag. Bijvoorbeeld door duurzamer in te kopen en door onze CO2-uitstoot proberen te beperken.”

Meten is weten Klantoordeel informatie bij ontregelingen trein 54

52

Vrachtwagens

Graafmachines en vrachtwagens rijden af en aan met verontreinigde en schone grond in de stationsomgeving van Zwolle.

50 DOEL

Het uitvoeren van een bodemsanering kost ook energie; denk aan graafmachines en vrachtwagens die af en aan rijden met verontreinigde en schone grond. Hoe wordt daar mee omgegaan? “We laten de sanering zoveel mogelijk aansluiten op bijvoorbeeld de nieuwbouwfase. Dan hoef je voor het transport in principe geen ‘ex-

48

46

0

JAN 2007

FEB

MAA

APR

MEI

JUNI

JULI

AUG

Percentage reizigers dat een 7 of hoger geeft.

SEP

OKT

NOV

DEC

4 januari 2008

Achtergrond • Opinie

Nederland betaalbaar stiller. Met innovatieve maatregelen, zonder dat deze uitdraaien op luchtfietserij, of verzanden in bureaucratie. Dit was de afgelopen vijf jaar het uitgangspunt van het ‘Innovatieprogramma Geluid’ (IPG). Dit is een paraplu waaronder NS, ProRail, Rijkswaterstaat, de ministeries van VROM en Verkeer en Waterstaat, de spoor- en autobranche en de wetenschap samen zochten naar praktische oplossingen voor het terugdringen van weg- en spoorlawaai. Het Innovatieprogramma is nu afgelopen en de meeste ideeën worden toegepast of intensief getest. Op het spoor zijn dit bijvoorbeeld ‘raildempers’, voorgevormde elementen van elastisch materiaal, die aan de zijkanten van de spoorstaven trillingen en daarmee geluid dempen; ‘akoestisch slijpen’ dat ervoor zorgt dat rails extra glad zijn en minder geluid voortbrengen als er een trein overheen dendert en ‘geluidmeetposten’, apparaten langs het spoor die de hoeveel-

Foto: Jurjen Drenth

Een beter milieu is ook een stiller milieu. Teveel geluid is onaangenaam en kan de gezondheid bedreigen, bijvoorbeeld als het leidt tot verstoring van de slaap. NS – met treinen die nu eenmaal herrie maken – doet volop mee aan een stiller Nederland.

Minder spoors lawaai. heid lawaai van voorbijrijdende treinen nauwlettend in de gaten houden.

‘Boosdoeners’ En dan natuurlijk nog de treinen zelf. De belangrijkste ‘boosdoeners’ zijn de gietijzeren remblokken. Deze zijn nog op zo’n 40 procent van de NS-reizigerstreinen in gebruik, vooral op ouder materieel zoals Mat’64, DDM-1, ICRm en ICMIII. Gelukkig zijn alternatieven voorhanden, zoals LL-remblokken,

gemaakt van composiet, een mengsel van versterkte kunststoffen of geperst metaalpoeder. Hoopvol gestemd testte Binnenlands Reizigers Vervoer in 2006 en 2007 LL-remblokken op ICRm-treinen. De uitkomsten waren mooi: de proeftreinen waren ongeveer 4 decibel stiller. Dat klinkt als niet veel, maar betekent bijna de helft minder lawaai. “We zijn daarom de blokken nu ook aan het testen op DDM-1-stoptreinen”, vertelt Ruud Boer Rookhuiszen, werkzaam bij Materieel en Infrabeleid van Binnenlands Reizigers Vervoer en leider van het IPG-project ‘Stillere reizigerstreinen’. “En het is de bedoeling om ruim driehonderd ICRm-rijtuigen vanaf eind 2008 te gaan voorzien van LL-remblokken.” Tel daarbij op dat Binnenlands Reizigers Vervoer nieuw materieel heeft besteld – dat een deel van de oude treinen gaat vervangen, en voldoet aan strenge Europese geluidsnormen – en de toekomst ziet er een stuk stiller uit, voorspelt hij: “Van onze totale vloot zal eind 2012 nog slechts 10 procent lawaaiig zijn”. Bas Berwers www.innovatieprogrammageluid.nl

Treinen zijn cool Tout duurzaam Nederland was er, op het Nationaal Sustainability Congres in Rotterdam op 20 november. Bedrijfsleven en overheid sloegen hier de groene handen ineen om korte metten te maken met de milieuvervuiling. Eén ding is zeker: de trein wordt gezien als cruciaal in de oplossing van de klimaatproblematiek. De deal die NS er op het congres sloot met leasemaatschappij Athlon staat symbool voor die frisse wind in de mobiliteitsdiscussie. Ruim 120 duizend lease-autorijders krijgen een NS Business Card. “Vroeger hoefde je niet met

een treinkaartje bij je werkgever aan te komen als je een leaseauto had”, vertelde Willem de Jager van de Rabobank in de forumdiscussie over Zakelijke Mobiliteit, geleid door onder meer NS. Hij is blij met de cultuuromslag. “Rabobank wil dat medewerkers zoveel mogelijk thuis werken en onnodige autoritten vermijden.” “Vroeger was je een loser als je het openbaar vervoer nam. Nu ben je een winnaar als je intelligent omgaat met je omgeving. Duurzaamheid staat gelijk aan status.” Willem de Jager, Rabobank Nederland “Ik probeer het groenste huis van Rotterdam te bouwen. Weet je wat mijn vrienden met hun Range Rovers zeiden? ‘Vind je groen een mooie kleur dan?’ Maar ik geloof dat individueel gedrag essentieel is voor het succes van verduurzamen. Al is

het even wennen in mijn Toyota Prius waar ik mijn Porsche voor opgaf.” Peter Bakker, topman TNT “Maak het nou gewoon mákkelijker en goedkoper voor mensen om het goede te doen. Het OV is beter voor het milieu, maak autorijden duurder.” Mirjam de Rijke, directeur Stichting Natuur en Milieu “Treinreizigers krijgen een goed gevoel als ze dat energielabel in de trein zien. Goed dat NS ze bevestigt in de juiste keuze.” Joris van Wijnhoven, Milieudefensie “Verduurzamen moet hand in hand gaan met economische groei, maar is niet vrijblijvend. Elke overheid zou impopulaire maatregelen moeten durven nemen. Zoals Rotterdam, waar we het centrum en de stadsring sluiten voor vieze vrachtwagens.” Ivo Opstelten, burgemeester van Rotterdam

Kwestie

Groen. Hype of niet? Groen en duurzaam, twee begrippen waar in 2007 – ook binnen NS – veel aandacht voor is geweest. Terecht of overdreven? Wat vind jij? Is er sprake van een groene hype? Waarom wel, waarom niet? Illustratie: Bert Tier

Hoe stiller hoe beter

5

Economie “Ik zie het als een hype. Het wordt allemaal wat opgeblazen. Over een aantal jaren is er weer iets anders dat op de voorgrond staat. Uiteindelijk draait het toch om de vraag: wat is in het belang van de economie? Maar ik vind alle aandacht voor groen niet verkeerd, hoor. Het maakt je bewuster van de rol je daar zelf in hebt. Wel vind ik dat ‘de klok van het normale denken’ door de twaalf heen is geslagen. Ik probeer de natuur zo veel mogelijk te behouden, maar denk ook aan mijn eigen portemonnee. Of ik door alle groene aandacht iets anders ben gaan doen? Misschien neem ik iets vaker de fiets.” Gerrit Anema (54) machinist, Leeuwarden

Papier “Er is nu wel heel veel aandacht voor. Echt iedereen heeft het er over. Maar het beïnvloedt me niet. Ik ga gewoon zo door als ik nu doe. Het oud papier is voor de vereniging, maar verder doe ik niks bijzonders. Als ik nu zo nadenk, ben ik eigenlijk helemaal niet zo milieubewust.” Erik van der Molen (44) voorraadbeheerder Nedtrain, Onnen

Rood uitslaan “Het is wel wat overdreven. Je moet zelfs groen stoken tegenwoordig. Groen is heel hip, dan moet je er dus kennelijk in meegaan. Dat is voor mij juist een reden om het niet te doen. Alles waar nu groen voor staat, daar sla ik rood van uit. Iedereen doet

op zijn eigen manier wel iets aan het milieu: glas en afval scheiden, spaarlampen en de kachel iets lager. Ik heb drie verschillende vuilcontainers. We hebben een auto, maar rijden er weinig mee. Dat gebeurt onbewust, ik heb gewoon mazzel dat ik in de buurt woon van winkels en familie. Op het werk hebben ze wel oog voor het milieu. Ik zit tenminste altijd in de kou hier, heb zelfs in de zomer een sjaal om.” Anja Paulus (50) allround medewerker klantenservice, Utrecht

Bananenschil “Een beetje minder zou wel mogen. Er wordt wel heel veel aandacht aan besteed. Dus als je er weer iets over hoort of ziet, denk je gelijk ‘gaat het wéér daarover?’. Gevolg is dat je toch minder goed leest of luistert. Thuis zijn wij al vrij bewust bezig met het milieu. Afval scheid ik heel goed, daar ben ik echt heel keurig in. We hebben één auto, de ander doet alles op de fiets. Op het werk zijn we er niet echt bewust mee bezig. Soms letten mensen niet op en gooien ze een bananenschil in de papierbak. Maar verder zou ik echt niet weten wat er nog veranderd moet worden.” Henriëtte Goovers (40) medewerkster Medewerker Contact Centrum, Eindhoven

Praat mee op: iNSite / Actueel / Publicaties / Koppeling

6

Achtergrond

Koppeling 1846

Schone wereld, schone treinen Een machinist zei ooit in Koppeling: ‘Het mooiste moment van de werkdag? Als het licht begint te worden en je de zon ziet opkomen. Alles ontwaakt, en ik mag er als eerste van genieten vanuit de cabine.’ Het vertrouwde blauw en geel van de NS-trein hoort bij het Hollands landschap als de ‘breede rivieren’ en het ‘oneindig laagland’ uit het gedicht van de dichter Marsman. NS maakt zich er sterk voor om zo min mogelijk schade toe te brengen aan de wereld om ons heen, en ondertussen toch te zorgen voor een ‘mobiel’ Nederland. Onlangs verdubbelde NS haar aandeel groene stroom van 5 naar 10 procent. Dat maakt NS tot een van de vijf grootste private afnemers van ‘schone’ elektriciteit in Nederland. NS onderneemt actie om de uitstoot van broeikasgas (CO2) drastisch te verlagen. Dieseltreinen rijden op schonere gasolie met honderd keer minder zwavel. Nieuwe treinen zijn energiezuinig en leveren remenergie terug aan het bovenleidingnet. Andere treinen in de buurt gebruiken deze energie weer..

4 januari 2008

7

Wie is de zuinigste van Europa? De meeste Nederlandse machinisten kennen de principes van energiezuinig rijden. Verantwoord omgaan met onze krachtbronnen houdt ook onze collega’s over de grenzen bezig. Spoorondernemingen in vijf Europese landen, waaronder Nederland, bundelden hun initiatieven tot energiebesparing in het TRAINER-programma. Ze kwamen eind oktober bij NS bijeen om ideeën uit te wisselen.

TRAINER-programma • 25 duizend machinisten in vijf landen opleiden in energiezuinig rijden in drie jaar tijd • 1 miljoen ton minder CO2 uitstoot per jaar

tie oplevert over wat er vóór de eigen trein aan de hand is, zoals een langzame goederentrein. Daarmee kunnen machinisten rekening houden en nog zuiniger rijden.

De UZI-methode TRAINER staat voor Training programmes to Increase Energy efficiency by Railway. Steeds meer landen haken aan. NS coördineert binnen TRAINER de machinistenopleidingen om energiezuinig te rijden. Het is de bedoeling de leerprogramma’s van TRAINER ook bij NS te gaan gebruiken. De huidige Europese nummer één in energiebesparing is Deutsche Bahn (DB). Hun recente hulpmiddel: een elektronische bewaker in de trein die precies aangeeft wanneer de machinist ‘de motor kan uitzetten’ om uitrollend het volgende station te bereiken. En verder? De Noren openden een opleidingscentrum voor energiezuinig rijden. De Spanjaarden loven elk jaar een prijs uit aan de machinist die op bepaalde trajecten het zuinigst reed. De Grieken werken aan richtlijnen om de dieselmotoren uit te schakelen tijdens langere stops op het station. Ook letten ze sterk op het gewicht bij de aankoop van nieuwe treinen. Vijf procent minder gewicht betekent twee procent energiebesparing.

Vakmanschap NS gaf op de TRAINER-bijeenkomst uitleg over de Nederlandse aanpak van energiezuinig rijden. Al sinds 1988 zijn er initiatieven hiertoe. Uit onderzoek onder machinisten bleek vorig jaar dat maar liefst 91 procent van hen z’n best doet om energiezuinig te rijden. Het wordt gezien als een vanzelfsprekend onderdeel van hun vakmanschap. Machinist én projectleider Michel van der Borght lichtte de nieuwe Nederlandse vinding Routelint toe. Routelint is een communicatiemiddel tussen verkeersleiding en machinisten dat veel informa-

Een ander bekend hulpmiddel is de UZI-rijstijl. Machinist Freddy Velthuizen uit Dordrecht ontwikkelde zo’n tien jaar geleden het Universeel Zuinig rijden Idee. “De principes zijn heel eenvoudig”, zegt hij. “Rijd je een stoptrein, dan trek je in één keer op naar een bepaalde snelheid. Vanaf dat punt laat je de trein uitrollen om op tijd op je volgende station aan te komen. Voor Intercity’s neem je de snelheid als uitgangspunt. Rijd je bijvoorbeeld 120 km/u, dan kun je zes minuten voor aankomst je trein laten uitrollen.” De machinist gebruikt met UZI de tijdmarge van 7 procent in de dienstregeling om vertragingen eruit te kunnen rijden. “Door het optrekken en uitrollen consequent toe te passen, rijd je trouwens ook beter binnen de dienstregeling. Je hebt minder kans te vroeg aan te komen.” Daarnaast is UZI gunstig voor het comfort in de trein, omdat je in één keer optrekt en rustig uitrolt. “Je hebt trouwens ook minder onderhoud nodig aan bijvoorbeeld remmen, motoren en compressoren.” Machinisten krijgen de UZI-methode het komend jaar mee in hun opleiding voor Routelint, maar het is geen verplichting. “Het is een hulpmiddel”, benadrukt Velthuizen. “En geen doel op zich. De eerste prioriteit blijft veiligheid, dan komt punctualiteit en daarna energiezuinig rijden.” Henk Jonkers Kijk voor de UZI-snelheidstabellen op: iNSite / Actueel / NS-nieuws. Of op het Machinistenplein. Foto: Ton Poortvliet

Foto: Ton Poortvliet

Achtergrond

In één keer optrekken en rustig uitrollen, is het credo van machinist Freddy Velthuizen.

8

Koppeling 1846

Jij en je baan • Achtergrond

Vacatures De volledige teksten staan op iNSite/Personeelszaken/Vacatures, en klik tot slot op het loepje. Sollicitaties moeten binnen twee weken in het bezit zijn van het onderdeel dat in de vacatures wordt genoemd. Binnen het NS-concern zijn verscheidene CAO’s van toepassing, waardoor verschillen in arbeidsvoorwaarden mogelijk zijn.

VERVOER

Procesleider Perron • BRV, PE Oost Brabant/Noord Limburg, Den Bosch • Sg: 56 • Inl.: M. Dirchs, 06 558 46 395 • Vacaturenr: 2070575 • Naar: BRV PE Oost Brabant/ Noord Limburg P&O tav mw. T. van Beurden Gebouw Noordzicht kmr 3.14 Eindhoven Proefritmachinist/Vak Inhoudelijk Deskundige (VID) • NedTrain BV, Refurbishment & Overhaul, Haarlem • Sg: 58 (ntw) • Inl.: S. de Wit, 06 295 98 737 • Vacaturenr: 2070625 • Naar: Revisiebedrijf Haarlem Afd P&O tav W. Visser Haarlem Vakondersteuner Conducteurs • BRV, Amsterdam • Sg: 58 • Inl.: J. Verberkmoes, 06 478 38 892 • Vacaturenr: 2070631 • Naar: BRV Amsterdam CS; afdeling P&O tav mw. L. Willems, kmr. 8327, Amsterdam CS, E-mail; liesbeth. [email protected] Vakondersteuner Machinisten • BRV, Netwerk Randstad Zuid, Rotterdam • Sg: 58 • Inl.: L. Lems, 06 295 98 823 • Vacaturenr: 2070632 • Naar: dhr. Vermeulen; P&O R.L.P. NS BRV PE Rotterdam, GHG A-3 RTD Materieelregelaar • Meerdere vacatures; vroeg/laat/nacht • NSR BV, NS Reizigers/Transportbesturing, Utrecht • Sg: 58 • Inl.: M. van Dooijeweert, 030 235 48 96 • Vacaturenr: 2070641 • Naar: NSR P&O, mw. R. van Cuijlenborg, HGB IV, Utrecht Teamleider MCC • vroeg, laat, nacht • NSR BV, Transportbestu-

ring, Eindhoven • Sg: 58 (ntw) • Inl.: J.P. van der Loo, 040 400 33 20 of 06 295 98 947 • Vacaturenr: 2070642 • Naar: NSR P&O; mw. R. van Cuijlenborg, HGB IV, Utrecht ADMINISTRATIE EN ONDERSTEUNING

Planner bedrijfsbureau • NedTrain BV, Ematech, Utrecht • Sg: 56 (G) • Inl.: R. Uppelschoten, 030 246 91 57 • Vacaturenr: 2070619 • Naar: Ematech P&O t.a.v. mw. H. Zeilstra (P&O-adviseur) Cartesiusweg Utrecht Administratief medewerk(st)er Pantheon • Rectificatie • tijdelijk, van 1 januari 2008 tot 31 december 2008 • BRV, Prod. Serv., Utrecht • Sg: 56 • Inl.: mw. C. van Dijk, 030 235 6161 • Vacaturenr: 2070593 • Naar: NS BRV P&O Vervoer en Staven tav R. van Cuijlenborg Hgb IV 11k14 Utrecht Centralist Veiligheidscentrale • 10 fte • BRV, ConcernveiligheidVeiligheidscentrale, Utrecht • Sg: 56 (ntw) • Inl.: J. Prins, 030 235 53 08; functieprofiel: mw. B. de Bont, 088 671 18 07 of brenda.debont@ ns.nl • Vacaturenr: 2070613 • Naar: BRV - Service, Informatie & Security Afdeling P&O, T.a.v. Brenda de Bont Radboudtoren 5e etage Utrecht [email protected] Coördinator Veiligheidscentrale • 3 fte • BRV, ConcernveiligheidVeiligheidscentrale, Utrecht • Sg: 57 (ntw) • Inl.: J. Prins, 030 235 53 08; functieprofiel: mw. B. de Bont, 088 671 18 07 of brenda.debont@ ns.nl • Vacaturenr: 2070615 • Naar: BRV - Service, Informatie & Security Afdeling P&O, tav mw. B. de Bont Radboudtoren 5e etage Utrecht [email protected] Secretaresse • NS Poort, Strategie & Nieuwe Business, Utrecht • Sg: 57 • Inl.: P. Schulten, 06 520 01 805 • Vacaturenr: 2070612 • Naar: NS Poort, Afd. P&O, tav C. van Mechelen, KTT, Kamer 10.38, Postbus 2534, 3500 GM Utrecht. Charles. [email protected]

Administratief medewerker • NS Commercie, Marketing, Sales & Services: Controlsupport, Utrecht • Sg: 57 (ntw) • Inl.: A. Bouw, 030 235 95 15 • Vacaturenr: 2070629 • Naar: mw. R. Veenboer; P&O adviseur; [email protected] Personeelsconsulent • BRV, Netwerk Zuid PE OBNL, Eindhoven • Sg: 58 • Inl.: N.J. Kalnenek, 06 520 01 673 • Vacaturenr: 2070630 • Naar: NS BRV Netwerk Zuid Productiegebied OBNL; N.J. Kalnenek, gebouw Noordzicht kamer 3.16, Neckerspoel 22a 5611 AD Eindhoven LEIDING EN STAF

Manager Trefpunt • Tijdelijk, van 1 januari 2008 tot 1 juli 2009 • BRV, BRV RCC OVCP, Zwolle • Sg: 58 • Inl.: E. Bohmermann, 06 558 47 910 functieprofiel beschikbaar • Vacaturenr: 2070633 • Naar: A. van der Klift ([email protected]) (Senior) Inkoper Treinen • BRV, Contractmanagement en Inkoop, Utrecht • Sg: 58/59 (indicatie) • Inl.: T. Mulders; 06 558 47 337 of 030 235 34 97 Vacaturenr: 2070640 Naar: NSR P&O, mw. R. van Cuijlenborg, HGB IV, Utrecht Medior Informatie Analist • NS Commercie, Competence Center Klantensystemen, Utrecht • Sg: 59 • Inl.: F. Kok, 030 235 72 78 • Vacaturenr: 2070645 • Naar: mw. A. van der Toorn, annemarie. [email protected] Inkoper II ICT • NS Groep NV, Concern Inkoop, Utrecht • Sg: 59 • Inl.: B. Hamdani; 030 235 63 99; www.nsprocurement.nl • Vacaturenr: 2070634 • Naar: [email protected] t.a.v. Y. van der Sloot; personeelsadviseur Senior Functioneel beheerder • NS Commercie, Competence Center Klantensystemen, Utrecht • Sg: 59 • Inl.: E. Klein 030 235 65 60 • Vacaturenr: 2070646 • Naar: mw. A. van der Toorn; annemarie. [email protected] Manager Servicebureau • 32uur/ week • Parttime, 3 à 4 dagen

(0,89 fte) • NSO BV, Servicebureau, Amersfoort • Sg: 60 • Inl.: P. de Neef, 06 557 43 956 • Vacaturenr: 2070614 • Naar: NS Opleidingen BV tav afd. P&O, mw. B. Oremus, Postbus 1148, 3800 BC Amersfoort of dienstpost: NSO afd. P&O, tav. mw. B. Oremus, Eempolis 3e etage, Amersfoort Hoofd bedrijfsbureau • NS Groep NV, NS Spooraansluitingen BV, Houten • Sg: 60/61 • Inl.: C. Horvers, 030 635 53 85 • Vacaturenr: 2070627 • Naar: P&O Consultancy tav J. van Voorst. A. van Schendelstraat 752, 3511 MK Utrecht Dienstpostadres: AVS 752, Utrecht Senior P&O adviseur • NS Poort, P&O, Utrecht • Sg: 61 • Inl.: mw. A. Leveling, 06 295 98 827 • Vacaturenr: 2070616 • Naar: C. van Mechelen. Charles.vanmechelen@ ns.nl Locatiemanager • NS Poort, OVM Operationeel Vastgoedmanagement, Amsterdam • Sg: 61 • Inl.: D. van Velsen, 06 558 45 469 Ook voor functieprofiel • Vacaturenr: 2070617 • Naar: NS Poort Afd. P&O, tav C. van Mechelen, charles. [email protected] Projectleider Vervoerontwikkeling/Senior Adviseur • Management heeft geschikte kandidaat BRV, Product Development, Utrecht • Sg: 61/62 • Inl.: M. Ingenhoest (functieprofiel beschikbaar) • Vacaturenr: 2070644 • Naar: BRV P&O, mw. R. Veenboer HGB IV 18K11, Utrecht Sectorhoofd Ondersteuning productie processen • BRV, Productie Services, Utrecht • Sg: 62/63 • Inl.: mw. P. Laurs, 030 235 47 44 • Vacaturenr: 2070623 • Naar: NS BRV P&O Vervoer en Staven tav mw. R. van Cuijlenborg Hgb IV 11k14 Utrecht TECHNIEK/ICT

Monteur Technische Dienst • NedTrain BV, Ematech, Utrecht • Sg: G (NS: sg 56) • Inl.: R. Jacob-

sen, 030 246 91 60 • Vacaturenr: 2070618 • Naar: Ematech P&O tav H. Zeilstra (P&O-adviseur) Cartesiusweg Utrecht Technisch medewerker • NedTrain BV, Componenten & Locomotieven, Tilburg • Sg: 58 • Inl.: A. v. Doremalen, 013 539 03 34 • Vacaturenr: 2070626 • Naar: Revisiebedrijf Tilburg; Afd P&O tav A. Ritsema (P&O-adviseur) Tilburg PRORAIL

ProRail heeft de volgende vacatures (volledige tekst op iNSite/Personeelszaken/Vacatures): Medewerker Gegevensbeheer Infra Atlas • Utrecht • Sg: 58 • vacaturenr: 2070622 Analist Korte Termijn • Amsterdam • Sg: 60 • vacaturenr: 2070639 Productieplanner • Amsterdam Sg: 60 • vacaturenr: 2070643 Systeemspecialist Transfer en Installaties • Sg:60/61 • vacaturenr: 2070635 Projectleider Railsystemen • Utrecht • Sg:61 • vacaturenr:2070628 Planontwikkelaar • Utrecht • Sg: 61/62 (indicatie) • vacaturenr: 2070555 Manager Railsystemen • Utrecht • Sg: 63 • Vacaturenr: 2070636 VACATURES BUITEN SOCIALE EENHEID

Operationeel Beheerder • Servex BV, ICT, Amersfoort • Sg: min € 1800,00 max. € 2400,00 • Inl.: J. van Dijk: 088- 6711225 • Vacaturenr: 2070624 • Naar: Hoofdkantoor Servex BV; P&O E. Turker; gebouw Eempolis 2e etage; Amersfoort of via www.lekkerwerkenophet station.nl

Meer vacatures op: iNSite / Personeelszaken / Vacatures

Foto: NedRailways

Zonnecellen in Liverpool

Voeg twee bestaande stations samen, vernieuw ze en zie hier het prachtige en vooral ‘groene’ resultaat: vervoersknooppunt Liverpool South Parkway. Eric Ikking van NS ProjectConsult (NPC) werkte als technisch adviseur – Merseyrail huurde NPC in als ondersteuner – aan dit hoogstandje dat tal van milieuprijzen in de wacht sleepte. “Bij het ontwerp en realisatie is heel nadrukkelijk gedacht aan duurzaam bouwen. FSC-hout, zonnecellen op het dak, ‘schoon’ beton, hergebruik van regenwater, gebruik van aardwarmte, zonne-energie, ‘slimme’ verlichting en omgevingsafhankelijke ventilatie en verwarming. Ook is rekening gehouden met sociale veiligheid en reizigers met een beperking”, somt Eric op. “Last but not least was het inkoopbeleid heel milieubewust.”

4 januari 2008

9 Foto: Luuk van der Lee

Achtergrond

NS Poort bouwt voor de toekomst NS Poort bouwt het grootste CO2-emissieneutrale gebouw van Nederland bij de prestigieuze OV-terminal in Utrecht, één van de Nieuwe Sleutelprojecten. “Duurzaam bouwen is een onomkeerbare ontwikkeling”, vindt ontwikkelaar Hans Nieuwendijk van NS Poort. Energiezuinig bouwen, CO2-neutraal, verantwoorde materialen... duurzaamheid ontketent een frisse wind in de vastgoedwereld. Met recht een uitdaging, want duurzaam bouwen is in de regel duurder. Hans: “Een huis dat tweeduizend euro duurder is, daar valt de nieuwe eigenaar niet over. Dat gaat ook niet af van de winst van de ontwikkelaar. Maar bij grote projecten ligt dat anders, die investeringen lonen pas op de lange termijn. Daar moet je gezamenlijk in optrekken, heb ik gemerkt bij de onderhandelingen over stationslocatie Utrecht.”

‘Hoog groengehalte’ Het nieuwe Centrumplan Utrecht, met als stralend middelpunt de nieuwe OV-terminal, krijgt een hoog ‘groengehalte’. “We bouwen op de westflank van station Utrecht het nieuwe kantoor van E-concern. Dat wordt met 25 duizend vierkante meter het grootste emissieneutrale gebouw van Nederland.” Hans merkt dat de partners even moesten wennen aan de bereidheid van NS om duurzaam te ontwikkelen. “Ze zijn het niet gewend van ons. We staan toch bekend om een zakelijke houding, gericht op financieel rendement. De

De eerste school door NS ontwikkeld, ROC Carolus te Nijmegen, kreeg een dikke acht voor ‘milieu’. De zojuist geopende onderwijsinstelling maakt de omgeving ook een stuk leefbaarder. partners in het Utrechtse centrumproject onderzoeken nu of we niet de verwarmingsbronnen kunnen koppelen van de nieuwe gebouwen van Rabobank, Jaarbeurs, KFN Vastgoed, NS Poort en ProRail. Uniek is dat.”

‘Dat groene dak komt er!’ Annette Lieth had zo gehoopt op een groen dak op Laag Katreine in de donkere dagen voor Kerst. “Ik heb een béétje onderschat wat we allemaal tegenkomen om ons idee van begroeide daken te realiseren”, grinnikt de adviseur bij Operationeel Vastgoed Management. NS Poort gaf haar budget om haar idee samen met collega Emmy Willemsen uit te voeren. “Groene daken zijn niet alleen isolerend en energiebesparend, het maakt de omgeving ook een stuk vrolijker. En op de langere termijn scheelt het dus ook geld.” Het dak op Laag Katreine wordt een zichtdak, geen betreedbare binnentuin. “Dat kan alleen als een daktuin in het ontwerp wordt meegenomen.” De groenleverancier en dakdekker staan klaar om het dak van NS-gebouw Laag Katreine in Utrecht te

voorzien van sedum, een soort vetplant. Het wachten is nog op toestemming van eigenaren, beheerders en gemeente. Maar het ‘proefdak’ komt er, of het nu op Laag Katreine is of ergens anders.

Hemelwater Dat geldt ook voor Annettes andere idee – regenwater opvangen en gebruiken voor de schoonmaak van stations. “Ik vind het zonde dat het regenwater zo het riool in gaat. Terwijl we de toiletten doorspoelen en schoonmaken met drinkwater.” Station NaardenBussum krijgt de primeur. “Het kan in februari klaar zijn. Het wachten is op een akkoord van ProRail voor het graven van een sleuf voor de hemelwaterafvoer die wordt aangesloten op opvangtanks. Regenwateropvang is niet direct lonend, maar wel heel zichtbaar, en daarom een goede aanwinst voor het maatschappelijke imago van NS.” Op station Naarden-Bussum komen bordjes ‘dit station wordt met regenwater schoongemaakt’. “Een mooie boodschap toch?”

NS Poort boekt groene resultaten. De eerste school die NS ontwikkelde, ROC Carolus te Nijmegen, slaagde ruimschoots voor haar milieu-examen. Met rapportcijfer 5 voldoet een gebouw aan de Bouwbesluit-eis van de overheid, Carolus kreeg een 8. Eén van de paradepaardjes is de verwarming en koeling van het gebouw, door middel van betonkernactivering. Door de constructievloeren lopen slangen met water – in de winter warm en in de zomer gekoeld. De hele gebouwconstructie werkt als een grote radiator. Koude-warmteopslag (KWO) heet dit.

Geschikte grond NS Poort voorziet nieuwe projecten van dit energiesysteem. “Dat kan alleen als de grond er geschikt voor is. Voor vijfhonderd op te leveren woningen aan de Kruisvaertkade te Utrecht onderzoeken we nog of dit ook mogelijk is”, vertelt Gerard Huntelerslag. Hij heeft als ontwikkelaar bij NS Poort de koude-warmteopslag onder zijn hoede. “We zijn begonnen in Amersfoort en Enschede met de KWO. Het werkte daar in eerste instantie niet goed, dat is nu hersteld. Voordeel daarvan is dat we er veel van hebben geleerd, daar plukken we nu de vruchten van.” Gerard is verbaasd hoe nu iederéén zich op duurzaamheid stort. “Men is eraan toe, maar de vastgoedsector bouwt al veel langer duurzaam. Het rendement daarvan is voor de gebruiker, niet voor de bouwer. Duurzame installaties zijn vaak duurder en het duurt langer voor je ze terugverdient. Dat kan en mag gelukkig nu.” Marja Eestermans

Prikbord

LSR

Fit bij NS Railsport Nederland 20/01 Start Hardloopclinics met Gerard Nijboer 07/02 Zaalvoetbal – toernooi 09/02 Schaatsfestijn Thialf – familiedag

Gemütlich Chur

Kijk ook op: iNSite / Actueel / Ontspanning / LSR

Darten Net als de Lakeside Darts, voorheen The Embassy, is dit een zeer geliefd toernooi. Hoe vaak gooi jij 180? Meld je snel aan, want het aantal plaatsen is beperkt. Deelname is mogelijk vanaf 15 jaar. Datum: 23 februari 2008. Locatie: Amsterdam.

Foto: Railsport

Info en aanmelden Extern: www.railsport.nl, intern: info@ railsport.nl of bel 030 231 3691.

Schaatsfestijn op 9 februari.

Uitslag Efteling In de vorige Koppeling mochten we twee entreekaarten voor de Winter Efteling verloten. De vraag was: ‘Wie schreef het sprookje van de Indische Waterlelies?’ Koningin Fabiola, wist Wil Sewalt uit Nijmegen. Hij won de entreekaartjes. De troostprijs – een Efteling Sprookjesboek – gaat naar Marijke Ottenga uit Brummen. Ook naar de Winter Efteling? Actieve NS’ers krijgen vier euro korting op de entree als zij via iNSite kaarten bestellen. Foto: Winter Efteling

Chur, gelegen in het oostelijke Zwitsers kanton Graubünden, dateert uit de Romeinse tijd. De oude pittoreske binnenstad getuigt daar nog altijd van. Een kabelbaan voert direct naar Churs eigen berg, de Bramsbrüsch, waar inwoners en toeristen zowel ’s zomers als ’s winters graag vertoeven. De ‘Gemütlichkeit’ van de inwoners geeft de stad een onvergetelijke charme. Chur is vanuit Nederland rechtstreeks per internationale trein bereikbaar. Hotel Freieck ligt middenin het oude centrum van de stad op circa tien minuten lopen vanaf het station en de belangrijkste bezienswaardigheden. Het centrum is ’s nachts verkeersvrij en dus geluidsarm. Het hotel heeft drie sterren en kan worden omschreven als ‘Gutbürgerlich’. De bedrijfsleiding is Nederlandstalig. De prijs voor een tweepersoonskamer o.b.v. logies en ontbijt is 41 euro. Minimaal verblijf is twee nachten. Meer weten? Bel 030 232 92 66 of kijk op www.LSR-reizen.nl of op iNSite.

23/02 Darten – toernooi 14/03 Ski-arrangement Zwitserland – 5 dagen

Kijk op: iNSite / Actueel / Meewerkersvoordelen

Kijk ook op: iNSite / Actueel / Ontspanning

Gratis naar NS-vertoning Earth De documentaire ontroert, en maakt ook duidelijk dat de opwarming van de aarde vele diersoorten bedreigt. Koppeling mag namens NS-(oud-)medewerkers en hun familie uitnodigen voor een exclusieve NS-vertoning. Er zijn in totaal 2.264 plaatsen te vergeven in bioscopen te Groningen, Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Je mag maximaal drie familieleden meenemen.

Aanvang: 10.30 uur, zaal open om 10.00 uur. Entree is gratis, maar vol = vol. Meld je dus zo snel mogelijk aan via het formulier op iNSite / Actueel / NS-nieuws. Geen toegang tot het NS-intranet? Stuur een mail naar [email protected] met naam, adres, benodigde kaarten (maximaal 4), gewenste stad en je NS-personeel- of pensioennummer. Je hoort uiterlijk op 10 januari of je Earth kunt komen bekijken.

Gegrepen door het ijs Ga er maar aan staan: de ijskap van Groenland van zuid tot noord oversteken, zonder extra bevoorrading en op eigen kracht. Voor drie Nederlandse jongens – Philip de Roo, Eric Schlameisen en Joep Bovens – van de Notice Expedition wordt dat in mei 2008 werkelijkheid. Hun doel: aandacht vragen en onderzoek doen naar klimaatsverandering. Het wordt een barre tocht van 2.500 kilometer door een ijskoude – en bedreigde – witte wereld. Maar voor 33 graden onder nul draaien deze mannen hun hand niet om. Dat bewezen ze vorig jaar toen ze de ijsvlakte van Groenland van oost naar west doorkruisten. Sinds die expeditie is het team gegrepen door de ruige schoonheid van de reusachtige gletsjer die Groenland eigenlijk is.

‘Kou is wel je minste probleem. Al vond ik het ’s ochtends een ramp om uit mijn slaapzak te kruipen en mijn bevroren schoenen aan te doen’, vertelt poolreiziger Philip de Roo. Hij raakte als broekie van 15 al verslaafd aan het ijs, toen hij als toegewijd Ranger van het Wereld Natuur Fonds (WNF) meemocht op expeditie naar Antarctica. Toen hij plannen kreeg voor een eigen Groenland-expeditie, vond hij mede-poolfanaten Eric Schlameisen en Joep Bovens direct enthousiast voor deze – op zijn zachtst gezegd – uitdagende onderneming.

Boodschap De drie gaan de uitdaging aan op ski’s en met een vlieger die hen voortrekt. Ze gaan op biobrandstof koken, en gebruiken zonnecellen om hun apparatuur op te laden. ‘We willen een statement maken: iedereen moet

Foto: www.notice-expedition.nl

10

Koppeling 1846

Het team haalt wel 55 kilometer per uur, achter de kite. op natuurlijke energiebronnen terugvallen om onze wereld te sparen. Die boodschap geeft ons meer voldoening dan de sportieve prestatie op zich.’ NS ondersteunt Notice Expedition. Volg de expeditieleden op www.notice-expedition.nl.

Jubilea Januari 2008 Binnenlands Reizigers Vervoer 25 dienstjaren Dhr. M. Atasever, Amsterdam 6/1/08 • Dhr. J.G.H. Bekker, Hengelo 10/1/08 • Mevr. C.J. van de Bor, Heerlen 1/1/08 • Dhr. B.M. Buijsman, Amersfoort 1/1/08 • Dhr. R.V. Christiaanse, Den Haag 1/1/08 • Dhr. M. Colak, Amsterdam 5/1/08 • Dhr. J.C. Cordes, Zwolle 1/1/08 • Dhr. R.H.J. Cuijpers, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. M.H. Damman, Zwolle 1/1/08 • Mevr. C.E. Daniels, Utrecht 10/1/08 • Dhr. H.W. Denkers, Zwolle 17/1/08 • Mevr. R. Diepe-

rink, Haarlem 1/1/08 • Dhr. T.P. van Dordrecht, Eindhoven 1/1/08 • Dhr. G.F.M. Druijven, Alkmaar 1/1/08 • Dhr. A.M. van Eck Van Der Sluijs, Utrecht 1/1/08 • Dhr. J.W. van Eijk, Utrecht 1/1/08 • Dhr. J. Everts, Zutphen 1/1/08 • Dhr. J. Fokkers, Hengelo 24/1/08 • Dhr. J.L.H. Gerets, Maastricht 1/1/08 • Dhr. H.J.M. Heijmen, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. A.M. Honing, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. W.M.A. IJssermans, Maastricht 1/1/08 • Dhr. M.D. Jager, Utrecht 1/1/08 • Dhr. W.J. de Jager, Utrecht 1/1/08 • Mevr. C.M. Janssen-Perenboom, Nijmegen 1/1/08 • Dhr. K. van Klinken, Zwolle 1/1/08 • Dhr. C.A.

van der Klis, Dordrecht 1/1/08 • Dhr. J.D. Klop, Utrecht 1/1/08 • Dhr. G.H. Koelemeijer, Haarlem 31/1/08 • Mevr. M.H.A. Koopmans-de Veth, Maastricht 1/1/08 • Mevr. C.H.J.H. Laenen, Utrecht 1/1/08 • Dhr. J. van Leeuwen, Den Helder 1/1/08 • Dhr. F.T.A. Lodder, Amsterdam 1/1/08 • Mevr. R. Maholetti-van Wijk, Hengelo 1/1/08 • Dhr. G. Misana, Hengelo 10/1/08 • Dhr. A.A.M. Molenaar, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. J. Nagel, Amersfoort 1/1/08 • Dhr. G. Peeters, Amersfoort 1/1/08. Dhr. R.W. Peppelenbos, Alkmaar 1/1/08 • Dhr. R.W. Peters, Arnhem 1/1/08 • Dhr. J.J.L. Span, Nijmegen 1/1/08

• Dhr. S. Stalenburg, Den Haag 1/1/08 • Dhr. C.D. Stuip, Utrecht 1/1/08 • Dhr. A.M.C. Teeuwisse, Roosendaal 10/1/08 • Dhr. B.J. Teutelink, Hengelo 1/1/08 • Dhr. J.D. Verboom, Haarlem 1/1/08 • Dhr. H.W. Vogd, Hengelo 10/1/08 • Dhr. M.G.A.M. Weijn, Utrecht 17/1/08 40 dienstjaren Mevr. J.A. Smeetsvan Kasteren, Utrecht 1/1/08

NS Internationaal 25 dienstjaren Dhr. A.H. van Rosmalen, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. A.J.M. Rotgans, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. F. Schulp, Amsterdam 1/1/08

NS Poort 25 dienstjaren Dhr. W. van den Oudenalder, Utrecht 1/1/08 • Dhr. J.M. Vos, Utrecht 1/1/08

NS ProjectConsult 25 dienstjaren Dhr. ing. M.C. Vader MFM, Utrecht 1/1/08

NedTrain 25 dienstjaren Dhr. R.J.M. Biezenaar, Haren (Gn) 1/1/08 • Dhr. J. van der Kruit, Rotterdam 1/1/08 • Dhr. J. Mulder, Amsterdam 1/1/08 • Dhr. A.M. Picanussa, Zwolle 1/1/08 • Dhr. R.H.J. Scholtens, Haarlem 1/1/08

4 januari 2008

Prikbord

Met uitzondering van reis- en vakantie-aanbiedingen zijn Koppelaartjes gratis. Voor vakantie-Koppelaartjes wordt 15 euro per stuk in rekening gebracht. Daarvoor moet een kopie van een bankoverschrijving zijn bijgevoegd. Het rekeningnummer is 61.60.33.214 t.n.v. NS Corporate Communication in Utrecht o.v.v. Koppelaartje vakantie. Stuur uw tekst van maximaal 20 woorden, liefst getypt, naar de redactie met naam, adres, personeel- of pensioennummer. Maximaal één Koppelaartje per opgave. Geen bedrijfsreclame en geen commerciële doeleinden.

uitvalswegen en OV. 2 balkons, voorzijde kunststof kozijnen, dubbelglas, vrpr € 124.500, oplevering feb 2008. Zie ook funda; 06 519 909 23 Lobith a/d Rijn, Hertog Eduardstraat 2, prachtig en rustig gelegen vr.staande woning dichtbij waterrecreatiegebied met garagetuinhuisje. Perc.opp 650 m2, vrpr € 299.500; www.funda.nl TE HUUR

Zuid-Frankrijk, stacaravan 4/6 pers. op camping met verw. zwembad, tennis enz. 5 km v. zee, rechtstreeks per trein bereikbaar. V.a. € 150 p.w. (rolstoelvoorziening, fietsen te huur). Ned. Beheer J.Cobben tel; 043 604 11 18

TE KOOP

Boek, ‘Het oude station’ incl. verzendkosten € 20; 0299 438 786 Fiets, lage instap, merk Calvin, nieuwpr € 549 i.z.g.s. vr.pr € 275; 0346 563 839 Speldjes, 250 stuks € 15; 0346 563 839 GEZOCHT

Electrische trein, e.v.t. met toebehoren, 013 535 09 91 Kamer/woonruimte, in Utrecht of omgeving. Kleinzoon oud NS’er voor studie aan universiteit voor schooljaar 2008. 0475 461 168 of [email protected] HUIZEN

Rotterdam-Schieboek, Peppelweg 21c, ruim 3-kmr appartement in winkelstraat nabij

CONTACT

Charmante verzorgde weduwe van 62 jr. zoekt zorgzame vriend die normen en waarden heel normaal vindt in een relatie. Omg. Maastricht. Tot schrijfs. Br. onder nr. 372 ‘Zou er echt meer zijn?’ Ook bij NS (Utrecht) komt de Alphacursus, introcursus chr. geloof, met mogelijkheid tot kritische vragen, 14 x in middagpauze (dag ntb) Info: info@ spoorchristenen.nl of www.spoorchristenen.nl.

Ook Koppelaartjes op: iNSite / Actueel / Koppelaartjes. Tevens toegankelijk via NS-Plein.

Overlijdensberichten Met medewerking van SPF-Beheer en NS Personeeladministratie verstrekken wij een maandelijks overzicht van overleden oud-collega’s met NS als hun laatste dienstverband. Overigens uitsluitend als de nabestaanden hebben laten weten prijs te stellen op vermelding in Koppeling. Dhr. F. ten Brink (67), machinist te Groningen, 24/11/07 • Dhr. L. Dolfing (76), machinist te Nijmegen, 27/11/07 • Dhr. A. Eijkemans (82), planner te Amsterdam, 19/11/07 • Dhr. H.P.J. van Ganzewinkel (78), ploegleider te Eindhoven, 22/11/07 • Dhr. L.J.W.G. van Halteren (73), goederendienst leider te Venlo, 21/11/07 • Dhr.

C. Koens (90), groepsleider te Utrecht, 25/11/07 • Dhr. A. Kuil (79), stafmedewerker te Utrecht, 19/11/07 • Dhr. J.F.W.M. Lodewijk (63), stafmedewerker exploitatie te Roosendaal, 14/11/07 • Dhr. P.A. Martens (83), conducteur te Utrecht, 07/11/07 • Dhr. K. Mulder (77), voorman materieelbeheer te Zwolle, 26/11/07 • Dhr. P. van Nijendaal (80), hoofdconducteur te Haarlem, 09/11/07 • Dhr. K. Paasman (74), tekenaar te Utrecht, 19/11/07 • Dhr. W.K. Snoeren (61), machinist te Den Haag, 26/11/07 • Dhr. TH. Welten (75), administratief medewerker, 30/11/07 • Dhr. G.J. Wullink (79), kantinebeheerder te Zutphen, 28/11/07 • Dhr. C.J. van Tongeren (85), stationsbeambte te Arnhem, 29/09/07

Afval heeft een tweede leven Of je een emmer leeggooit: reizigers en medewerkers van NS produceren jaarlijks ongeveer vijfduizend ton afval. Da’s vijf miljoen kilootjes troep. Eén geruststelling: het afval wordt door specialisten keurig gescheiden, hergebruikt of verwerkt tot brandstof voor groene stroom.

Foto’s: Ton Poortvliet

Koppelaartjes

11

Klanten en NS’ers zien de duizenden kilo’s afval allemaal in dezelfde zak op het station of in de trein gaan. Het lijkt voor een buitenstaander al snel alsof alles bij elkaar wordt gegooid. Niets is minder waar, al is ‘aan de bron’ scheiden van afval beter. Daarom lopen de schoonmakers elke dag door de treinstellen om los papier te verzamelen en de prullenbakken te legen. Het losse papier wordt gerecycled; daar maakt de papierindustrie bijvoorbeeld kranten van.

Restafval Het restafval uit de prullenbakken in treinen en stations gaat naar ‘preferred’ afvalverwerkers, zoals Van Gansewinkel en RnnShanks, waar deze foto’s zijn gemaakt. Daar wordt het afval gesorteerd. De bruikbare delen – papier, hout, plastic – worden weer verkocht voor hergebruik. Wat overblijft, gaat bijvoorbeeld de grote machtige Icopower-installatie in. Deze machine verwerkt het overgebleven afval tot energiekorrels die weer dienen als brandstof in energiecentrales en stadsverwarmingsprojecten. Voilà: groene stroom. Walter Puts, als NS-inkoper verantwoordelijk voor afvalverwerking, is blij met aandacht voor duurzaamheid bij NS. Zijn ‘groene’ voornemen? “Ik hoop dat we bij NS kunnen komen tot een gesloten afvalkring. Dat wil zeggen dat we al ons afval weer tot nieuwe producten

Na de sortering van het afval wordt dit verwerkt tot brandstofkorrels (inzetje) die weer dienen als brandstof voor elektriciteitscentrales.

Leuk om te weten dat ... • … uit de treinen jaarlijks ongeveer drieduizend ton afval wordt gehaald, stations levert tweeduizend ton vuil op. • … dit afval uit de trein voor 90 procent uit papier en karton bestaat dat wordt hergebruikt. • … 2.700 bakken (rijtuigeenheden) elke nacht een schoonmaakbeurt krijgen. • … er in totaal 70 duizend prullenbakken zijn. Schoonmakers legen 230 duizend keer een prullenbak per etmaal. • … exploitanten op stations het gebruik van wegwerpproducten mijden. Of ze gebruiken biologisch afbreekbare producten zoals papieren bekers, bakjes, roerstaafjes van hout en papieren zakjes. Exploitanten dienen daarnaast mee te werken aan het terugdringen van zwerfafval door verbeterde inzameling via afvalbakken. • … het aantal gratis kranten per dag groeide van bijna 1,5 miljoen naar ruim 2,1 miljoen in driekwart jaar.

leidt. Bij NedTrain en NS Poort trekken we daar samen in op. Voorop staat dat we zichtbaar

en meetbaar willen maken dat we heel bewust omgaan met het afval.”

nen onze klanten ook ‘s nachts naar de kathedraal van Breda.’ Daar zouden ze toch op de koffie komen! Het zit zo: afgebeeld is de Onze Lieve Vrouwe kerk in Breda. Dit is echter een protestantse kerk (sinds de reformatie) en is nooit in zijn

loopbaan kathedraal geweest. Een fraaie oude kerk is het zeker wel. Als Bredase kathedraal (katheder = zetel van de bischop) doet de Antoniuskerk dienst, een 19e eeuwse Waterstaatskerk. Heinz Spijksma ex-NS’er en voormalig Bredanaar

Per post Geen kathedraal Al vele jaren (41) lees ik met veel plezier ‘De Koppeling’. Even een korte reactie op nr. 1844. Op pagina 3 staat onder de kop ‘Nieuwe Dienstregeling’ een foto van een fraai oprijzende gotische kerk met als onderschrift: ‘In 2008 kun-

COLOFON Eindredacteur Judith Zeeman Redacteuren Eleonoor van den Dool, Marja Eestermans, Bonita van Lier Medewerker Bas Berwers Secretariaat Mieke Dijkman, Josee van Santen, Miranda Stap Basisontwerp Dart Design Vormgeving Ed Weijburg Druk Dijkman Offset, Diemen Redactieadres NS Redactie Koppeling, Hoofdgebouw IV, 5k40, Postbus 2025, 3500 HA Utrecht, tel: 030 235 47 19, fax: 030 235 61 93, e-mail: [email protected] Adreswijziging/klachten NS’ers: bij eigen P-administratie, Gepensioneerden: bij Abonneeservice Koppeling, Postbus 54, 1110 AB Diemen, tel: 020 569 11 91 Het digitale koppelingarchief op iNSite? Kijk op iNSite / actueel / publicaties / koppeling. Idee voor artikel? Ga naar iNSite / actueel / publicaties / koppeling / onderwerp aanleveren. Koppeling is een tweewekelijks blad voor medewerkers van de NS.

In beeld

Foto’s: Rob Abbo

12

Koppeling 1846

Naam Ron Abbo (49) Functie Hoofdconducteur Passie Weer en klimaat

Stapel op stratus Ron: “De mooiste luchten verschijnen als je er het minst op verdacht bent.”

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Conducteur Ron Abbo (49) uit Den Helder koos voor een leven op de trein, maar de amateurfotograaf grijpt ook daar elke gelegenheid aan om dreigende donderwolken of windhozen vast te leggen. “Zie je die zandplaat daar? Die heet de Razende Bol”, wijst Ron. “Daar liggen vaak zeehonden op.” De hoofdconducteur staat op de dijk bij het gehucht Huisduinen bij Den Helder, van ver op zee herkenbaar aan het rode baken: de hoogste gietijzeren vuurtoren van Europa. Rons voorouders waren walvisvaarders en woonden op Huisduinen, dat heel vroeger een eiland was. De geboren Bergenaar keerde onlangs terug naar het noordelijkste puntje van Noord-Holland en vindt op Huisduinen zijn rust. “Ik voel hier toch een band mee.”

mooiste luchten openbaren zich als je er het minst op verdacht bent.” Rons flat staat vol met zend- en meetapparatuur en vooral met veel boeken over het klimaat. Zijn fascinatie met het klimaat begon toen hij zich verdiepte in het levenswerk van historicus geograaf Jan Buisman, ‘Duizend jaar weer, wind en water in de lage landen’. “Buisman en ik sturen elkaar artikelen en foto’s”, vertelt Ron. “Ik wacht met spanning op zijn volgende, zesde boek.”

Broeikashype Buisman Hij noemt zichzelf weeramateur, amateurfotograaf en zendamateur (‘machtig om contact in morsecode te hebben met mensen op de Cook Eilanden’). “Ik doe het er allemaal natuurlijk maar bij”, verklaart hij. “Kijk, ik heb zo’n klein plat digitaal cameraatje, een Nikon S3. Dat steek je zo in je colbert. Ik heb ‘m altijd bij me. De

Buisman kwam tot het inzicht dat het klimaat door de jaren dezelfde golfbeweging vertoont. “Na een kleine ijstijd warmt de aarde weer op. Dat maken we nu mee. Ik ben geen wetenschapper, maar ik ga dus niet mee in de broeikashysterie,” aldus Ron. “Ik neem Al Gore met een korreltje zout. Dat wil niet zeggen dat ik me geen zorgen maak om de manier waarop we met de

aarde omgaan”, haast hij zich te zeggen. “De massale houtkap is zorgwekkend. Het leidt tot erosie bij zware regenval, met aardverschuivingen tot gevolg. Hele dorpen worden hierdoor weggevaagd.” De natuur is voor Ron vooral een bron van genoegen. Mammatus (rolwolken), bloemkoolwolken of stratusbewolking (laaghangend), hij krijgt er geen genoeg van. Zoals afgelopen zomer, toen het regelmatig zo hard regende. “Iedereen klaagt, en ik ga er op uit met de camera”, lacht hij. “Dat licht in de lucht als er zware buien dreigen, die slurfjes – windhozen – eruit. In één woord prachtig.” Onderweg op de trein fotografeert hij ook weleens een mooie lucht. “Maar wel onopvallend”, benadrukt hij. Zijn favoriete plek? “Op zo’n lange dienst naar bijvoorbeeld Limburg kom je heel wat tegen. Of toen op de Moerdijkbrug, toen het sein op rood stond. De zon ging onder, het licht was prachtig... het uitzicht vroeg gewoon om een foto.” Marja Eestermans Meer info over weer en klimaat: www.vwkweb.nl.

Sluitsein Een groene Koppeling. En alsof hij het voelde aankomen, zodat we hem hier mooi kunnen citeren, betuigde Jan Terlouw zijn liefde voor de trein, in de Volkskrant: “Ik ben vooral een treinreiziger. Ik ga met de auto of op de fiets van en naar het station. Vliegen doe ik nauwelijks meer. Ik moest laatst naar Tsjechië en dat gaat prima met de trein.” En onderweg lekker schrijven aan een mooi nieuw jeugdboek, is onze suggestie.

Zweeftreinen zijn allang niet zweverig meer. Integendeel: supersnel, goed voor het milieu en oorverdovend stil. Vijf grote bedrijven hebben een gedetailleerd plan opgesteld om dwars door de Randstad te kunnen zweven. Hard nodig om de regio bereikbaar en concurrerend te houden. De ‘RandstadRapid’ is volgens het vindingrijke vijftal binnen tien jaar te bouwen. Kortom, de opvolger van de prachtige HSL ligt nú al op de tekentafel.

Daar kunnen ze in Tromsø alleen maar van dromen. Want de Noorse stad heeft nog niet eens een aansluiting op het nationale spoornet. Laat staan een høgesnølhødslijn. Maar plaatselijke kroeg Jernbanestasjon is op alles voorbereid, ontdekte Het Parool. Het café is ingericht als treincoupé, er klinken ‘dienstmededelingen’ en... er boemelt een speelgoedtreintje heen en weer tussen bar en keuken.

Kijk nou… Opmerkelijke spoorse foto’s zijn altijd welkom, via [email protected]. Vermeld je adres en functie, en win een boekenbon van 10 euro. Ronald van den Hil, servicemedewerker te Roosendaal, is de eerste gelukkige van 2008, met deze – toepasselijk groene – tomatenplantjes, die het zo te zien tussen de rails prima naar hun zin hebben.