Bezoekerscentrum De Palingbeek—Vaartstraat 7, 8902 Ieper-Zillebeke - T 057 23 08 40
terters-tocht De Palingbeek wandeltocht zomer 2011 www.west-vlaanderen.be/bezoekerscentra
Bezoekerscentrum De Palingbeek—Vaartstraat 7, 8902 Ieper-Zillebeke - T 057 23 08 40
1
bezoekerscentrum
In 2005 werd het bezoekerscentrum geopend. Het is een portaal voor een bezoek aan het 248 ha groot provinciaal domein. Binnenin bevindt zich een tentoonstelling over de geschiedenis van de Palingbeek, alsook tijdelijke tentoonstelling over natuur of milieu. Bij het onthaal kan u terecht voor talrijke publicaties m.b.t. provinciale domeinen en toerisme in West-Vlaanderen. Op aanvraag worden voor (school)groepen gidsen voorzien die pakketten rond natuur en milieu begeleiden. Naast het bezoekerscentrum heeft de Pelgrim een milieuboerderij geopend. Deze exemplarische bioboerderij is in de eerste plaats een dagcentrum voor mentaal gehandicapten. De moestuin nodigt uit tot ideeën voor de eigen tuin. Iedereen kan op geregelde tijdstippen de boerderij bezoeken en groepen kunnen een bezoekje boeken. Alle activiteiten en data vindt u in "Beleef de Palingbeek". De laatste editie ligt grabbelklaar aan de balie van het bezoekerscentrum, in de cafetaria en kan gedownload worden op www.west-vlaanderen.be/bezoekerscentra.
2
mooiste plekje (PASAR)
In 2010 werd deze plaats door Pasar tot mooiste plekje verkozen van Zillebeke. Op deze plaats vindt u op sommige momenten ontzettend veel waterjuffers of echte libellen. Het verschil is goed te zien als de diertjes niet vliegen. Waterjuffers houden de vleugels langs het lichaam, libellen houden de vleugels dwars over het lichaam.
Via een zoekkaart in het bezoekerscentrum kunt u de juiste soortnaam vinden. Vraag ernaar aan de balie.
3
de Oude Sluis
De Oude Vaart werd voorzien van een aantal sluizen. Deze sluis is beschermd. Het is een schutsluis. Het dient om schepen een niveauverschil te laten nemen. De sluisdeuren zijn verdwenen. Het waren puntdeuren (deuren die als ze gesloten zijn in een V-vorm staan). De versmalling waar de schepen moesten invaren en waar water werd ingepompt of weggevloeid (de kolk) is nog goed zichtbaar. Ook de in-en uitgangen (de sluishoofden) zijn goed bewaard gebleven. Omdat er weinig water voorradig was (we bevinden ons op de heuvelrug) werd er een waterreservoir aangelegd waarin het water heen en weer werd gepompt door een stoommachine. Tijdens de oorlog werd de sluis gebruikt als bataljonshoofdkwartier en verbandpost door de Britten. De sluiskolk bood hen voldoende bescherming door de hoge muren. In die tijd werd de sluis de Gordon Post genoemd. De muren van de sluis zijn nu een perfecte biotoop voor zeldzamere muurplanten.
4
de Oude Vaart Tussen 1864 en 1913 zijn maar liefst vier pogingen ondernomen om een kanaal te graven tussen Ieper en Komen. Het kanaal moest het noorden van de provincie met het zuiden verbinden. Het kanaal graven was al een hele opgave, maar er waren nog een aantal uitdagingen.
Eerst en vooral moest de heuvelrug ter hoogte van ZillebekeHollebeke overwonnen worden. Door de hoogte in het reliëf, loopt door De Palingbeek ook de waterscheidingskam. Dat wil zeggen dat waterloopjes in het noorden van het domein richting de Ijzer stromen en deze in het zuiden naar de Leie. Het kanaal moest de heuvelrug dwars doorboren. Daarnaast vormde de ondergrond een probleem. De bodem hier is opgebouwd uit een onderliggende kleilaag met daarboven meer leem- en zandgronden. Doordat klei een kleinere korrelgrootte heeft dan zand, kunnen de bovenste lagen wegschuiven op de onderste lagen. Zowel een tunnel graven als het afgraven van de heuvelkam tot een sleuf mislukte door de labiele situatie van de ondergrond. Tunnels stortten in of liepen vol modder, de wanden van de sleuven schoven naar beneden. Uiteindelijk heeft men de pogingen gestaakt.
5 The Bluff Tussen de bomen door zien de meertjes van The Bluff er vredig uit, maar hun ontstaan is een bloedig verhaal uit de Grote Oorlog. The Bluff was de Engelse naam van de 9 meter hoge heuvelrug langs het kanaal. De hoogte gaf een goed zicht op loopgraven in de omgeving en was dus van enorm strategisch belang. Het was ook de enige helling dat in handen was van de Britten, dus men had er alle belang bij om dit goed te verdedigen. De Duitsers hebben verschillende malen geprobeerd om The Bluff in te nemen. Ze maakten hiervoor gebruik van dieptemijnen (mijnen die men in een onderaardse gang onder The Bluff tot ontploffing bracht). De mijn van 22 januari 1916 doodde in één klap 70 man. De krater was ongeveer 20 meter diep en mat 45 op 37 meter. Op 25 juli van hetzelfde jaar ontplofte een nog zwaardere dieptemijn van 15 ton munitie. Het blies de hele top van The Bluff weg. Ondanks de vele pogingen aan Duitse kant is The Bluff maar korte tijd in hun handen geweest. Uiteindelijk zal de oorlog met dieptemijnen zijn "hoogtepunt" kennen door de ontploffing van Hill 60, iets verder op het domein. Na de oorlog werd jarenlang allerhande oorlogsmunitie die in de omgeving werd teruggevonden, in de kraters van 'The Bluff' tot ontploffing gebracht. Dit gebeurde elke eerste donderdag van de maand, om 12.00u. Aan de omwonenden werd aangeraden om de vensters en deuren te laten openstaan.
6 hagenlandschap en Astrolab Iris 2 Bij het verlaten van de sleuf, komen we langzaam in een meer open gebied terecht. Hier probeert men het hagenlandschap van weleer in stand te houden. De gemengde hagen die de weilanden omranden zijn ideale schuilplaatsen voor tal van zangvogels. Ze broeden er en vinden er hun eten doordat er veel insecten zijn. De hagen zijn ook belangrijke verbindingsweggetjes voor dieren. Hagen ogen niet alleen mooi, maar ze breken ook de wind zodat de gewassen beter beschermd zijn. Wat verder doemt de zonnekoepel op van Astrolab Iris 2. In de koepel bevindt zich een zonnetelescoop. Elke zondag kunt u hier bij helder weer een blik werpen op de zon.
7 Astrolab Iris 1 Dit gebouwtje heeft een uitschuifbaar dak waaronder een grote spiegeltelescoop schuilgaat. Van hieruit worden de sterren bestudeerd. Het is niet toevallig dat de sterrenwacht hier voet aan wal heeft gezet. De Palingbeek is één van de weinige plaatsen waar het 's nachts nog echt donker is. Op veel plaatsen in Vlaanderen heeft men last van lichtpollutie. Dat is de lichtgloed die op het landschap ligt door de verlichting. Ook dieren hebben last van lichtpollutie. Veel dieren gebruiken maanlicht om zich te oriënteren en bepaalde soorten hebben door het teveel aan licht een verstoorde voortplantingscyclus. Wat verderop slaan we rechtsaf. In het grasveldje links van de afslag kan men naast de konijnenkeuteltjes soms kleine putjes zien. Deze zijn afkomstig van de mestkever. De mestkever is vrij zeldzaam. Mestbolletjes worden in het gangetje gesleept. Hierin worden de eitjes gelegd voor de volgende generatie. De mest dient dan als voeding voor de larven.
8 cafetaria De Palingbeek Langs de grote dreef, stappen we de cafetaria tegemoet. info cafetaria : tel : 057 20 56 72 www.depalingbeek.be Picknicken kan iets verder op de picknickweide. Nog wat verder op de wandeling gaan we de speeltuin tegemoet. Dit is ook de ideale rustplaats voor gezinnen met kinderen.
9 Kanal-Düne Van over het grasveldje wandelen we verder in de richting van het kanaal. Hier zie je aan de linkerkant nog duidelijke sporen van de strijd in de Grote Oorlog. Bomkraters en bunkerresten liggen her en der verspreid langs de oever. Deze plek (met de kraterinslagen) werd op de Duitse kaarten "Kanal-Düne" genoemd. Wat verderop (ter hoogte van het sanitair blok) staat aan de linkerkant in het bos een Duitse bunker.
10 Vierlingen Langs hier stappen we De Vierlingen binnen. Dit gebied is het verst gelegen van het bezoekerscentrum. Het parkachtig karakter van het gebied met bos en vijvers tekent dit stukje van De Palingbeek. De vijvers die we zullen tegenkomen zijn ontstaan door afdammingen van twee beekvalleien wat typisch is voor de streek. Hier liggen heel wat biotopen. Er zijn in dit stuk ook permanent reeën aanwezig. Zeldzamere vogels zoals zwarte specht en wespendief hebben hier hun woonplaats. In de vijvers huist de zeldzamere kamsalamander.
zwarte specht kamsalamander
11 heide Heidestruiken groeien graag op voedselarme plaatsen. Dit stukje natuur wordt verschraald om heidegebied te maken. Verschralen betekent dat men de bodem voedselarm wil krijgen. De aanwezigheid van een heidegebied zorgt voor een verscheidenheid aan biotopen en doet de biodiversiteit goed.
tormentil
struikheide
12 caterpillar-krater
Deze heuvel was, net zoals het iets verder Hill 60, ontstaan toen de spoorlijn Ieper-Komen werd uitgegraven. Een 'caterpillar' is Engels voor rups. De Britten gaven tijdens de Eerste Wereldoorlog de kunstmatige heuvel deze naam omwille van zijn kronkelende vorm op de stafkaarten. De krater is gigantisch en is een overblijfsel van de Mijnenslag van 7 juni 1917. De ondergrondse dieptemijnen lagen dertig meter onder de grond, in een tunnel die een jaar ervoor was afgewerkt. De Vierlingen stond overigens bekend in de Eerste Wereldoorlog als 'Battle Wood'. Meer info (met wandeling) vindt u bij de reeks 'verhalen voor onderweg'. Het boekje is te koop in het bezoekerscentrum.
13 molenbosvijvers Deze vijvers zijn ontstaan door een indijking van de Klijtegatbeek die hier ontspringt. In de oorlog heette deze plaats 'the Ravine'. Het was een kort, langwerpig dal met een cascadebeekje. Naar het schijnt ligt hier onder de grond nog een tunnelconstructie. Wat verderop liggen verschillende militaire kerkhoven. Wat verderop verlaat je het Molenbos door een mooie dreef van grauwe abelen. Je komt op een punt met een zeer mooi zicht op Ieper. De torens van de lakenhalle prijken naast de modernere windmolens. Dit is een beschermd vergezicht en mag niet verdwijnen.
