Editorial X2004: What's in a name?
Hans Kromhoul
Van 16-18 þni2004 werd het prestigieuze internationale congres "X20O4-Exposure Assessment in a Changing Environment" gehouden in het Educatorium van de Universiteit van Utrecht. De organisatie was in handen van het IRAS (Hans IGomhouc, Dick Heederik) met medewerking van TNO Chemie (Joop van Hemmen), de Erasmus Universiteit (Lex Burdorf) en de NVvA (Ton Spee, Pieter Ruigewaard, Peter van Balen). Hec congres telde in totaal 275 deelnemers uit 29 landen, waarvan helaas slechts 75 afkomstig waren uit hec ledenbestand van de NVvA' Met name de prakriserende arbeidshygiëniscen waten met slechrs 25 individuen meger vertegenwoordigd. De praktiserende arbeidshygiënisten' die ondanks de donkere wolken boven de professie wel aanwezig waren, konden hun geluk niet op getuige onder andere de volgende per E-mail geuite lo[uiting: "Ik vond het overigens zeer de moeire waard en heb er spijt van dat ik niet meerdere dagen ben gekomen!"'
De historie van de X-congressen is kort' Pas in 2001 werd her voorlaatste "Exposure" congres in Götenborg "X2001" gedoopt. Daarvoor wâs er geen vaste ticel voor het congres àat incidenteel door wisselende groePen werd georganiseerd' De ee¡ste internationale workshop waarin bloocstellingkarakterisering (toch een mooi Nederlands equivalent voor "Exposure Assessment") tot centraal thema werd verheven' werd nog geen rwintig jaar geleden om precies te zijn in 1988, gehouden in Woods Hole Massachusetts in de Verenigde Staten. Sponsoring was afkomstig van het National Cancer Inscitute (NCI), het National Instituce oF Occupational SaÊery and Health (NIOSH), de United Auto \Øorkers
(UA\í-GM) en het National Institute of
Environmeotal Healch Sciences' Onder de titel "Exposure Assessmenc for Epidemiolo gy and Hazard Con trol" verschee n enkele jaren later een boek over deze conferentie
bij
drage te noteren, die werd gepresenteerd door Jan Boleij (Heederik et al. 1991). Op deze conlerentie werd ook verslag gedaan van een Europese Concerced Action gericht op karakterisering van historische blootstelling voor epidemiologische doeleinden (Hémon et al. 1991).
In l994volgde, ditmaal ìn Europa,
ce" gehoudeo bij het IARC. De titel stelde wederom de blootstellingkarakterisering in het kader van de epidemiologie centraal: "ConFerence on Retrospective Assessment
gecoördineerd door Denis Hémon en Ma¡cel Goldberg van INSERM, was hierbij een grote inspiratiebron' Het duurde tot 1996 voor de verhandelingen van de conferentie in Lyon verschenen in het reeds weer ter ziele zijnde wetenschappelijk tijdschrift "Occupational Hygiene". Ondergetekende mocht een "keynote address" leveren met als titel "Estimates of indi-
vidual dose from currenc exPosure measurements" (ßSomhouc et al. 1996). Daarnaast waren er nog eens 10 bijdragen aan deze bijeenkomst met een Nederlandse signatuur' Daarna volgde een lange stilte totdat in 2001 de eersce echte X-conferentie plaatsvond: "X200 1- Conference on Exposure Assessment
tijk te slechten en anderzijds methoden en werlavijzen
Lewis
retro-spective exPosure assessment For occupational epidemiologic scudies" grotendeels georganiseerd door wederom deze conferentie
werden gerapporteerd in een special issue van Applied occupøtional and Enuironmental Hygiene 199 | ;6:417 -558' Bij deze conferentie viel ook de eerste echte Nederlandse bij-
64
t,
æ1.
te
velden vaak in "splendid isolation' bestaan' De Nederlandse inbreng was groot met maar liefst drie geno'
door nog een internationale workshop in (Leesburg, Virginia) getiteld "lnternational workshop on
(Jtrech
deze
delen zoals die binnen de verschillende "exposure assessment"
de Verenigde Staten
' IRAS, Postbu¡ 80176, 3508 TD
in Epidemiology and Practice"' Het doel van
conFerentie was enerzijds de kloof ussen onderzoek en prak-
in 1990 werd dit initiatiefgevolgd
NIOSH en NCI . De verhandeli¡rgen van
of
Occupational Exposures in Epidemiology"' De vlak daarvoor geëindigde door de EU gefinancierde Concerted Action "Retrospective Evaluation of Occupacional Exposures in Epidemiology: a European Concerted Acdon 1990-1992"
Publishers (Rappaport and Smith 1991)' Reeds enkele jaren later
een nieuwe "X-conFeren-
030-2539440 ; e-mail:
digde sprekers (Burdorfi, Heederik en Kromhout) en 27 andere biidragen met Nederlendse auteurs' 'Adel verplicht" en vandaar dat voor het vervolg op de zeer succesvolle bijeenkomst in Göteborg naar Nederland werd gekeken. Reeds tijdens X2001 kon worden aangekondigd dat X2004 in Utrecht zou gaaÍ plaatsvinden. De koppeling met het eendaagse NVvA symposium was vooral bedoeld om de drempel voor de praktiserende arbeidshygienist zo laag als mogelijk te houden. Helaas bleek de drempel voor velen desondanks te hoog. Desalniettemin was de Nederlandse inbreng groot, niec in de laatste plaars door jonge onderzoekers uit Nederland. Echter ook de rweede generatie Nederlandse "exposure assessors" veelal werkzaam in het bui-
h.
þrombout@iras' t'u'
nl
Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (2004) nr
4
tenland bliezen hun partij mee. Maar liefst 59 van de
l9l
Referenties
presentacies hadden een Nederlandse (co-)auteur.. Tijdens de
conferentie werd een roos[deurige ¡oekomsr zichtbaar voor de blootstellingkarakterisering.
Zo
maakre genodigd spreker
Paolo Vineis haarfijn duidetijk dat door de snelle ontwikke-
lingen in he¡ veld van de moleculaire epidemiologie een nog betere karakterisering van blootstelling op de werkplek en in de leefomgeving noodzakelijk zal ziin. Ook voor het afleiden van kwancitatieve bloots¡ellingresPons relaties in epidemiolo-
Lan Q, Zhang L, Li G, Vermeulen R, Weinberg RS, Dosemeci M, Rappaport SM, Shen M, Alter BB \Xr'u
X
Kopp \Ø \Øaidyanarha S, Rabkin C, Guo W, Chanock S, Hayes RB, Linet M, Kim S, Yin S, Rothman N, Smith MT. Hematotoxiciry in lù/orkers Exposed ro Low Levels of Benzene. Science 3 December 2004: 1774-1776.
gisch onderzoek zijn meer dan ooit kwanticadeve schactingen
Woods Hole 1988
van beroepsmatige blootstelling een vereiste. Daarnaast kan het zich sterk uitbreidende veld van de risicoanalyse (voorlopig) niet zonder meetgegevens en daarop gebaseerde modellen voor hec schatten van persoonlijke blootstelling aan che-
.
mische, biologische en $rsische agentia.
"lnternational workshop on retro-spect¡ve exposure assessment for oc-cupational epidemiologic studies" Leesburg, Virginia, USA, 28-30 March 1990. (Stewart, Herrick, eds,
Concluderend kan wordeo gesteld dat ner zoals bij de eersce workshop in'!l'oods Hole, de X-confecenties zich momenteel richten op blootstellingkarakterisering voor zowel de epidemiologie, de risicoanalyse en de arbeidshygiëne. Ook lijkt het
Rappaport SM, Smirh TJ, eds, Exponre Astesslltent Epiderniology and Hazard. Control, Chelsea,
Publishers, 1991
App lied Occupøtional and Enuironmen tal Hygiene
gedachtegoed van de "exposure assessment" een permanente
r99l;6:417-558)
plaats gekregen te hebben in het houding- en bewegingveld
'
en zien we verkenningen
for MI: Lewis
in het psychosociale veld en bij
Heederik, D, Boleij JSM, Kromhout H, Smid
T
1991. Use
and ana.lysis of exposure monitoring data in oc-cupational
onderzoek naar ongevallen en rampen. De verwachting is dat
epidemiology: An example oÊan epidemiological study in
het veld verder zal groeien onafhankelijk van de onrwikkelin-
the Dutch animal lood induscry. Applied Occupational and Environ-mental Hygiene 6: 458-464.
gen binnen de arbeidshygiëne. De oncwikkelingen in het genetische veld (genomics, proteonomics, metabonomics)
zullen een meer nauwkeurige karakcerisering van externe blootstelling alleen maar stimuleren. Van blootscellingkarakrerisering met behulp van experrs en onnauwkeurige JEMs tijkt het veld te evolueren naar l<¡vantitacieve benaderingen op basis van gemeten blootstellingen. \üØat Nederland betreFt zien we niet alleen dat de invloed in het veld van de blootstellingkarakterisering alsmaar groter is geworden, maar cegelijkertijd ook alsmaar incernationaler.
Hoe belangrijk het werk op het gebied van de blootstellingkarakterisering zoals gepresenteerd djdens X2004 is geworden, blijkt ook uit een zeer recente publicatie in Science mec Roel Vermeulen als coauteur (Lan er al. 2004)
Al met al wasX2004
een indrukwekkend evenement, waarbij
de Nederlandse arbeidshygiëne en -epidemiologie, maar
vooral de "blootstellingkarakceriseerders" zich van hun
besce
kancen hebben laten zien.
European concerted act¡on "Retrospective Evaluation of Occupational Exposures ¡n Epidemiology: a European Concerted Action 1 990-1 992" (reported in International Journal of Epidemiology 1993; 22(st+pl 2):
S
1-S 1 33)
"Retrospective Assessment of Occupational Exposures in Epidemiology" Lyon, France, l3-15 April 1994 (Ocnrpational Hygiene 1996;3:l-208) .
Bfuomhouc
H.
Keynoce: Estimares of individual dose from
cuf rent exPosure measurements.
.
Bloemen L, TwiskJ, Bodner K, Swaen G. An investigation of a cluster of renal cancers at a large chemical manufactunng slte. . BurdorfA. The limitations of a job-exposure matrix in retrospeccive assessment
of postural load on the back.
.
de Cock J, Kromhout
'
Variabiliry in exposure-response relationships due to grouping into exposure categories and measurement effo¡t. Houba R, Heederik D, van Run P Modelling allergen
H, Heederik D, Burema J. Pesticide exposure estimation in fruit growing by experts. . Heederik D, Braun tùØ, líromhout H, Tielemans E.
exposure For occupational asthma research
-
applications in
a bakert asthma study.
.
Nieuwenhui.jsen MJ, Sandiford S, Tee RD, Venables KM,
McDonald JC, Newman Taylor AJ. Exposure Assessment for epidemiological s tudies oF occupational asthma.
. De Ameriþaanse godfathers uan de X-conferenties Thornøs Smith en Stephen Rappaport uerrnaaþten zich uitstehend tijdent
x2004
Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (2004) nr 4
Ponti A, Bosia S, Segnan N, Ronco G, Piccioni B Luccoli L, de Cock J, Pavan I, Pira E, Cignetti A, Gremo F,
Novello V, Perucca M, Renosio G, Ronco C, Roseo B Scapin I. Comparison oFmethods ofoccupational exposure 65
âssessment
.
Blamer B. Retrospective exPosure assessment
in case-refe¡ent studies by
.
.
in Epidemiology: pesticides in vinegrowing.
Roeleveld N,
a 3-phase questionnaire
vlew- sufvey Process. Segnan N, Ponti A, Ronco G, IGomhout
-
Hoozemans MJñÍ, BurdorÊ,\, Van der Beek AJ' FringsDresen MH\Ø Mathiassen SE. The precision oFgroup mean exposure explored by bootstrapping. Fevotte J, FletcherT, Brennan P,LegozaJ'
inter-
. 't Mannetje A,
M, Breznicki S, Gromiec J, Ruxanda-Ar¡enie C, Stanescu-Dumitru R, Ivanov N, Shterengorz R, Hetrychova L, K¡izanova D, Cassidy A. Expert âssessment: inter-rater
H, Heederik D,
Szeremi
de Cock J, Bosia S, Luccoli L, Piccioni B Seniori
Constantini A, Mitigi L, Scarpelli A, Mariotti M, Scarnato C, Morisi L. Comparison of methods of occupational expo-
in ePidemiologY. . van Tongeren M, Gardiner K, Barker R, Harris J, Calvert I, sure assessment
Venables K, Newman-Taylor AJ. Modelling o[ exposure in a retrospective cohort study into respiratory health elFects
âgreement in a multi-centre study.
.t
Mannetje A, Fevotte J, Fletcher
T&
Brennan
P.
A
Microsoft@ application for expert assessment in mulri-centre studies.
.
Mathiassen SE, van der Beek AJ. Design
oF
efficient measu-
rement strategies in ergonomic intervention studies on the
ofacid anhydrides.
basis
X2001 "Exposure Assessment in Epidemiology and Practice" Göteborg, Sweden, 10-13 June 2001. (Hagberg, Knave,
'
of exposure variabilicy data.
Nieuwenhutjsen MJ, Chu
H & Elliott P Distribution
determinants of trihalomethane levels
and
in the UK indoor
Lillienberg, lffestberg eds, Arbete och Hälsa nr 2001:10)
.
swimming pools; a pilot study. Peretz C, Heederik D. Exploring ¡he correlation structure
. Burdorf A. Keynote: Combining practical cools and quanti-
.
between repeated measurements For exposure assessment' Preller L, de Pater N, Burstyn I, IGomhout H. Peak exposure to volatile organic compounds during spraying activi-
tative measurements in the assessment oÊphysical load at
iles.
work.
. Heederik D
Keynote: High molecular weight sensirizers:
how much more progress do we need? . IGomhout H. Keynote: How to design efficient measuremenc strategies for workplace exPosures.
.
Bowman JD, Kromhout H, Leonowich JA, Yost MG. Can better exposure assessment resolve the uncertainties about
EMF cancer risksl
. Bu¡styn I, Bolfetta B Burr G, Cenni A,
.
an internarional epidemiological cohort study
.
'
industry.
. Muir KR, Grainge M, Gardiner K, Van
its efÊect on risk-estimates in a case-control study
Review oFstatistical modelling oÊ
Cherrie JlW, Burstyn I, futchie P A theory oFhuman chemical exposure and its implications Êor measurement.
.
Doekes G, van
Niftrik M, Portengen L, Tomazic-Jezic VJ, E, de Vind S, Heederik D. Assessment Nij CíenZ,Tjoe
of airborne and dermal exPosure to latex proceins with
a
sandwich EIA using polyclonal rabbit anti-latex IgG' . Eduard lW Efficacy of measurement methods for airborne levels of non-infectious micro-organisms in uncovering exposure-response associations in epidemiologicaI studies -
BN, IGomhout H, Vermeulen R, Hilhorst SKM, van Hemmen JJ. Semi-quantitative dermal exposu¡e assessment: dream or realiry? A first validation
'Teschke K, Spierings J, Demers PA, Kennedy Slvf, Marion SA & Davies HrV A comparison of exposure grouping methods to reduce attenuetion in exposure-response - An analysis
de Joode BN, Tielemans E, \7'egh H' Vermeulen R, IGomhout H. Dermal exPosure assessment oÊbenzene and roluene using charcoal cloth pads.
. Vermeulen R, Bos RB Pertijs J, ßGomhout H.
Exposure
related mutagens in urine of rubber workers associated with inhalable particulate and dermal exPosure: influence ofskin qualiry.
W'outers I,
Djupesland PG Respiratory effects in waste handlers exposed to organic dust. . Hilhorst SKM, Vermeulen R, Kromhout H. (Semi) selFassessment of long-term exPosure to solvencs and welding
ofwood dust exposure and lung function
. van Wendel
a fevlew.
\Ø Straumfors A,
van lVendel de Joode
steP.
asphalc paving industry.
Eduard
of
Aplastic Anaemia
.
. Heldal KK,
Tongeren M,
Chilvers CED SelÊ-reported versus expert opinion on exPosure co potencially hazardous substances: A comparison oÊ
.
in
risk assessmenc oF pneumoconiosis' van Hemmen JJ Assessment of dermal exPosure co industrial chemicals. van Tongeren MJA, Gardiner K, IGomhout H. Trends of dust exposure in the European carbon black manuFacturing
exposures for an epidemiological study and exPosure con-
trols
Doekes G' Smedje G.
tres and che environmen¡. . Tjoe Nij E, Spierings J, Steffens F, Heederik D. Quartz exposure measurements in che const¡uction industry for
oF cancer
risk.
. Burstyn I, Kromhout H.
T
Exposure assessment ofallergens in schools, day-care cen-
Knechc U, Sciarra
G, Kromhout H. Validiry oFempirical models of exposure in asphalr paving. . Bursryn I, Boffetra ! Kauppinen T, Heikkilä B Svane O, Partanen T, Stúcker I, Frentzel-Beyme R' Arhens \Ø, Merzenich H, Heederik D, Hooiveld M, Langård S, Randem B, Järvholm B, Bergdahl I, Shaham J, fubak J, Kromhout H. Escimating exPosures in asphalt industry lor
Renström A, Custovic A, O'Meara
. Vermeulen R, S¡ewa¡t P Dermal
'
exPosure assessment io
occupational epidemiological research. Vinkel J, BurdorfA Exposure profiles for practical
use.
fumes in a shipyard.
66
Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (2004) nr 4
X2004 "Exposure Assessment in a Changing Environment" Utrecht, Thg Netherlands, 16-1 I June 2004 (absr.ac¡s in TtA
.
2004 supplement 2)
. Hooiveld M, K¡omhour H,
cion
o[rodent room dusr.
Heederik D, de Parer N. Analysis
oÊ peak exposure
in enzy-
me and flour processing industries. Heederik D. Exposure-Response
Modeling of Lung Cancer Morcaliry in a Durch Cohorr of
.
Asphalc tVorkers.
Blidberg K, Kallin C, Sander I, Doekes G, Renström A.
.
development of an amplified monoclonaÌ EIA against the
Koets M, Sander I, Renström A, Doekes G, van Amerongen A. Rapid lateral flow immunoassays for rhe detection of
bakery enzyme alpha-amylase.
occupationâl allergens: fungal alpha-amylase and rodenr uri-
Measurement of picogram leve[s of occuparional allergens:
.
Bogdanovic J, de Pacer NAJ, Doekes G, \ffouters [M, Heede¡ik D. Applicacion of porous foams in rhe measure-
nary allergens.
.
ment of airborne wheat allergens.
.
D, Chriscopher Y Lurvink M,
Brouwer
de Pater
. IGomhout H,
assess-
menr of exposure; Examples obcained for inhalation and der-
20-year period.
.
Brouwer D. New developmencs in methods and strategy for
lGuse K, Madsø L, Eduard
dermal exposure assessment.
.
Burstyn
I, K¡omhour H. Is the¡e a correlation
M,
Fevotte
. Marquart H,
W'arren N, van Hemmen JJ. Use oFdermal exposure daca in the risk assessment for generic purposes.
. Mattsson ML, Blidberg K, Bogdanovic J, O'Meara T Renström A. Nasal air sampling used to measure inhaled wheat allergen in a bakery with and wirhouc using
J,
Fletcher T,
. Mei.i R, Nagengast
't
Mannetje A, Field J, Brennan Il Boffetta P Prevalence of indusries, occupadons and associated exposures in a multicentre case-control study
.
Jakobsson K, Nichols L, ÍGomhouc H. Tiends in occupacional
R
M, Mosbach-Schulz O, Hehl O,
exposure modelling
-
rhe XPROB-Projecr.
.
D,
Êor
the years
de Vocht E Sorahan
T
Straif K, Hagmar L, Szeszenia-
N, Kromhout H. ExAsRuB: Improved
exposure
.
lor prospective cohorr studies and exposure con-
Rodrigo MJ.
T
Spee
T
Swuste P
An instrumenc ro evaluate and
Prause
M, Huizer D,
de Vocht F, Kromhouc H.
ison oFinhalable dust samplers used
in
A compar-
rhe rubber manufac-
turing industry (EXASRUB-CALIOOL).
the rubber manufacturing induscry.
Doekes G, Sander
Onos
control exposure to hazardous substances in the Ducch Construction Industry.
.
[, Gordon S, Rensrröm A, Koers M,
MOCAfEX - a sixlaboracories European pro-
Pronk A, Tielemans E, Heederik D, Preller L. Isocyanate exposure in car repair shops
.
ject on the Measurement of OCcupational Allergen
in
che Netherlands.
Renström A, Blidberg K, Matcsson
ML,
Sander I, Tovey E,
EXposure.
O'MearaT Doekes G. Developmenc of enhanced sensitiviry
Eduard N( Skogstad M, Thestrup H, Kolberg I. Shor¡-term
EIAs and the use o[nasal samplers for rhe assessment
changes in lung function among workers manufacturing bac-
exposure to bakery and rodent allergens.
terial single cell protein and highty exposed to endotoxins. Fransman
\(
Peelen S, Hilhorsc S, Roeleveld
Scheepers PTJ, Tigchelaar Af; Verbist K, Geertsen E, Peer B Villems J. Exposure to welding firmes and associared chro-
'
Schlünssen
D, LGomhour H. Time trend in occupational exposure to Fransman
\(
mium compounds in The Netherlands.
Vermeulen R" LGomhout H. Occupational der-
HA. Evaluation oFdermal exposure dererminancs in
Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (2004) nr 4
Sigsgaard
I
Schaumburg T, K¡omhout H.
Spaan S, \Øouters
IM, Oosting I,
Doekes G, Heederik D.
Overview oÊendotoxin exposure levels in agriculcural
a
toolkit lor risk assessment and risk management based on international experiences. . Gordon S, Galloway K, W'oucers IM, Kallin C, Renström A, Doekes G. European comparison of rhe antigenic composi-
V
Cross-shift changes in FEVI among woodworkers.
.
mal exposure co cyclophosphamide in hospitals Goede
of
.
N, Heederik
antineoplastic agents oFnurses in Dutch hospitals.
.
An inventory study.
Schuemann
European Rubber ManuÊacturing Induscry
rol in
.
plasdc agents outside che hospital:
ash.
Exposure ro anrineo-
exposure to rubber process dust and rubber fumes in the
âssessment
.
H.
. Nieuwenhuijsen M, Nelson B Ellior¡ P Occupational Exposure of Pregnant tVomen in rhe South East of England.
Dabrowska
.
Heafth aspects of coal fly
Bubenheim M. Exposure factors and models For probabilisric
de Vocht F, Burstyn I, Vermeulen
t970-2000.
.
M.
Meijscer 1l Veldhot R, IGomhout
Okken PK, Herrmaon J, Perers C, \ùí/intermeyer D,
in Shanghai by industry occuparion and rime peri-
Peplonska B, Täeger
.
ash particles.
\X¡inkel H, Cuperrc
. Mekel OCL,
od.
.
Êacemasks.
S, te Winkel H. The occupational hazard
ofquarø in coal fly
. Meij R .
oflung cancer, BT Xue S, Pan M, Chow \MH,
Coble J, Vermeulen R, li Dosemeci M. An analysis of benzene measurements from Faccories
of flour dust exposure in bake-
:äOa"
berween varia-
cancer risk among asphalt workers? Cassidy A, van Tongeren
Vl A field study oÊ inhalabte
Êor the measuremenc
bitiry and level oÊexposure that should be takeo into account in occupational epidemiolory? . Bursryn I, Talaska G, K¡omhout H. Is dermal exposure relevant and its assessment feasible in case-referent study of lung
.
Veldhof R, Knotl B. Determinanrs of exposure
ro welding Â.rmes: lessons learned from a database covering a
mal exposure scenarios.
.
RoffM, van
Hemmen lJ. Variabiliry of task-based dermal exposure measurements from a variety of workplaces.
N,
Tielemans E. Exploring feasibiliry of quanticative self
FGomhout H, Fransman \Ø Vermeulen R,
industry.
.
I van de Rijdt-van Hoof E, van HooFV Noy D, K¡omhout H. Exposure of carpenters to wood dusc in the
Spee
construction indusrry
.
67
de Vochr F, van \ü/ende[ de Joode B, IGomhouc H' The acuce effecrs on the tesc resul¡s obcained with a neuro-
.
Scevens
method
T
psychological
cesc
'
battery ofhuman exPosure lo lhe scray
!(
dacion study.
Ochracoxin À (OTA) in grain dusc - Esrimated Exposure and Relacions co agriculcural Pracdces in grain production
. Swuste B Burdorf A, Dahhan ìvf. AJob-Exposure Marix to assess occuPational exposure to asbes¡os in the period 1945-
. VeldhoÊ R lGomhout H. Concrol welding fumes
'c Mannecje A, Fevotte J, Fletcher
T
Brennan B Boffe¡ta
expert assessment of occupacio-
'
Pearce
N. The development of
a
job-exposure-matrix Êor New Zealand. . Tielemans E,'!?'arren N, Gijsbers J' Goede H, van Hemmen a surJJ. Experc judgemenc and dermal exposure assessment: vey on subjective estimation oÊexposure decerminancs.
fumes during asphalc work. job J. Variabiliry ofgasoline vaPour exPosure by
. Urbaous cicle
oF
pro-
duction dara in rhe assessmeo.t oFexposure co manual lifting. . va¡r Roosbroeck S, \?ichmann J, Janssen N' Hoek G' Brunel
tion among school children in Amsterdam. tffharmough B Broad L, lvlaslanyj van Tongeren lvf, Mee T, M, Allen S, Muir K, McKinney P ELF magnetic ûeld exposure in rhe UKAdulc Brain Tumour Sudy. Results oÊa feasi-
biliry scudy. . van Vendel de Joode B, van Hemmen JJ, Meijsrer J, Major V London L, ßí¡omhouc H' Reliabitiry oFa semi-quancitative
68
H. Hisrorical
limicacions oF inha]a-
. Vermeulen R, Lan O, Li G, Rappaport SM, Gunn L, McCarrhy D,Z\angl-, Rochman N, Smith M. Exposure assessment Êor molecula¡ epidemiology scudies, implications oF new discovery rechnologies.
.
\ù/arren
N, Marquart H, van Hemmen JJ. lnter-and incra-
individual variabilicy oF dermal exPosure resulrs, uncertainry and use of lvlonte Carlo techniques wich NSKOFDEfuVT
Urbanus J. Monitoring inhalation exposure co birumen
in Europe. van der Beek A, Machiassen SE, BurdorÊA. The use
Vermeulen R, K¡omhout
ble and dermal exposure determinanrs For grouping ìn epidemiologic studies in the rubber manufacmring indusrry.
study.
.
lor exposure ro
the rubber induscry.
P'
nal exposures. Experiences from a mul¡icencre case-conrrol
.
measures
intervencion study in a cruck manufac¡u-
monitoring oÊc¿rbon disulphide and phthalate exposure in
Dealing wich uncercaincy in
,
A¡
flng comPany. . Vermeulen R, Jonsson B, Lindh C, IGomhouc H. Biotogical
t994.
. 't Mannetje A, Mclean D,
dermal eKposure assessmenc (DREAlv$.
method For Dermal Exposure Assessment (DREÀrVI): a vali-
Êreld oÊa 3 Tesla and 1.5 Tala lvlRl magnec. . SrraumÊors Halstensen A, Nordby KC, Elen O, Eduard
.
Êor
van \Øendel de Joode B, Vermeulen R, Fransman !Ø van Hemmen lJ, IGomhout H. Accuracy oFa semi-quantitative
da¡a and models.
.
rüØouters
I, Bogdanovic J, van der Heijden K, Heederik D,
Doekes G. Applicabiliry oÊa parallel sampling device in allergen assay validarions.
. \øouters I,
Spaan S, Douwes J, Doekes G, Heederik D. Overview oFoccupacional bio-aerosoI exPosure in orgnic wasce managemenr: levels and variabilicy.
. Zahradnik E, RaulF-Heimsoch M, BrüningT Doekes G' Sander
I. Developmeot oFa Sandwich Enzyme Immunoassay
For quancificacion oËphytase derived Êrom Aspergillus niger.
. ZocklP,
ùledina-Ramón M, Kogevinas lvl, SunyerJ, Borrell A, Ancó JM. Exposure co irritanc agents, asthma and chronic bronchids in women employed in domestic cleaning.
Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (2004) nr 4
