Sustain through diversity in tough times Jaarverslag 2009
Sustain through diversity in tough times
Inhoud 1 INLEIDING
Onder het motto The passion for comfort streeft Recticel ernaar om als producent van polyurethaanschuim een essentieel verschil te maken in het dagelijks comfort van iedereen.
Omzet:
1 276,7 miljoen EUR EBITDA:
102,3 miljoen EUR EBIT:
46,2 miljoen EUR Netto winst:
20,7 miljoen EUR Als marktleider in de meeste van zijn
activiteiten stelt Recticel vandaag in totaal
8 403 medewerkers tewerk in 117 vestigingen, verspreid over 27 landen. De Groep is vooral
globaal aanwezig in Europa, maar bezit ook
een aantal activiteiten in de Verenigde Staten en in Azië.
Foto’s Cover:
Pumpkin - Ligne Roset
Interieur BMW 3-serie Nordique - Beka®
Recticel Isolatieplaat
1 Profiel 4 Markante feiten van 2009 en begin 2010 6 Bericht aan de aandeelhouders 10 Verslag van de Raad van Bestuur
16 europese speler
in polyurethaantoepassingen 18 Onze opdracht 19 Onze Groepswaarden 19 Onze Groepsvisie 20 Onze strategische positie 22 Onze synergieën 24 Technologisch leiderschap 30 Duurzaam ondernemen 32 Veiligheid, gezondheid en milieuzorg 34 Human resources’ touch
De Groep concentreert zich als een uniek geheel op vier geselecteerde toepassingsdomeinen: Soepelschuim, Slaapcomfort, Automobiel en Isolatie. Hoewel de Groep in hoofdzaak half-afgewerkte producten (Soepelschuim en Automobiel) produceert, is zij in een aantal divisies
ook fabrikant van afgewerkte consumptie- en duurzame goederen voor eindgebruikers (Slaapcomfort en Isolatie).
Zo worden binnen de divisie Slaapcomfort matrassen en lattenbodems onder vooral bekende merknamen (o.a. Beka®, Lattoflex®, Literie Bultex®, Schlaraffia®, Sembella®, Superba®, Swissflex®,…) gecommercialiseerd. De divisie Isolatie levert afgewerkte thermische isolatieproducten van hoge kwaliteit die onmiddellijk kunnen worden gebruikt in bouw- en renovatieprojecten.
38 STERK IN DIVERSE
Deze isolatieproducten worden onder bekende merknamen (Eurowall®, Powerroof® en Powerdeck®)
SECTOREN MET POLYURETHAAN ALS MOTOR 40 Wat is polyurethaan? 42 Productievestigingen 44 Soepelschuim 52 Slaapcomfort 58 Isolatie 64 Automobiel 72 Corporate
lende producten van de Groep worden daarom in steeds meer nieuwe en bestaande toepassingen
AANDEELHOUDERS 76 Informatie over het aandeel 82 Corporate governance
74 INFORMATIE VOOR DE
FINANCIEEL RAPPORT
gecommercialiseerd. Daarnaast hecht Recticel veel belang aan vernieuwing en technologische vooruitgang. De verschilgebruikt en verwerkt. Recticel ambieert om op een duurzame en evenwichtige wijze een meerwaarde en gestage rendabele groei te verwezenlijken ten voordele van zijn klanten en zijn aandeelhouders.
REC LISTED
NYSE EURONEXT
Recticel (NYSE Euronext: REC.BE – Reuters: RECTt.BR – Bloomberg: REC.BB) is genoteerd op NYSE EuronextSM in Brussel.
Toekomstverwachtingen: Dit document bevat bepaalde kwantitatieve en/of kwalitatieve toekomstgerichte verklaringen en verwachtingen betreffende resultaten en de financiële stand van zaken van de Groep Recticel. Het ligt in de aard van dergelijke toekomstgerichte verklaringen dat zij geen garantie vormen voor toekomstige presaties gezien deze nu eenmaal een aantal risico’s en onzekerheden met zich meebrengen die betrekking hebben op toekomstige gebeurtenissen en ontwikkelingen. De lezer wordt erop gewezen om voldoende voorzichtigheid aan de dag te leggen bij de interpretatie van deze toekomstverwachtingen omdat de werkelijke resultaten en gebeurtenissen in de toekomst door één of meerdere, zowel interne als externe, factoren kunnen beïnvloed worden. Bijgevolg kunnen de daadwerkelijke resultaten en prestaties mogelijks aanzienlijk afwijken van de vooropstelde verwachtingen, doelstellingen en eventueel verklaringen. De belangrijkste en meest relevante risico- en onzekerheidsfactoren worden verder beschreven in het hoofdstuk “Waarde- en risicobeheer” van het Financieel Gedeelte van dit jaarverslag. Recticel neemt geen enkele verbintenis op zich om eventuele wijzigingen en ontwikkelingen in deze risicofactoren te actualiseren, noch om de mogelijke impact hiervan op de vooruitzichten, onverwijld of met enige vertraging, publiek te maken.
Kerncijfers Recticel
De activiteiten
Geconsolideerde resultatenrekening
Geconsolideerde omzet per sector 2009
2008
2007
2006
1 555,5 108,8 86,8 41,1 41,4 31,7 ( 26,4) 15,0 11,5
1 611,8 122,0 123,4 63,2 65,2 67,9 ( 28,7) 36,5 21,5
1 474,4 106,0 138,0 16,0 16,3 49,9 ( 25,0) ( 8,7) ( 21,2)
1 391,6 82,1 94,1 11,1 8,8 12,5 ( 27,9) ( 19,1) ( 28,0)
8,0 % 3,6 % 3,6 % 1,6 % 9,5 % 9,9 %
7,0 % 2,6 % 2,7 % 0,7 % 5,4 % 8,0 %
7,6 % 3,9 % 4,0 % 1,3 % 10,6 % 12,3 %
7,2 % 1,1 % 1,1 % -1,4 % -10,6 % 3,0 %
5,9 % 0,8 % 0,6 % -2,0 % -12,3 % 1,5 %
Rendabiliteitsratio's EBITDA / Bedrijfsopbrengsten Bedrijfsresultaat / Bedrijfsopbrengsten EBIT / Bedrijfsopbrengsten Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Bedrijfsopbrengsten ROE = Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep / Eigen vermogen (aandeel Groep) (3) ROCE = Return on capital employed (4)(6)
Geconsolideerde balans
600
2008 479,0 419,8 898,8 233,7 67,5 268,1 68,9 260,6 898,8
2007 482,7 407,9 890,7 248,3 72,5 161,6 150,8 257,5 890,7
2006 490,8 428,5 919,3 228,4 77,7 227,7 99,5 286,0 919,3
2005 544,0 402,5 946,5 251,2 66,6 273,7 69,9 285,1 946,5
92,8
105,7
119,0
130,9
100,4
Beurskapitalisatie (31 december) Minderheidsbelangen Netto financiële schuld (5) WAARDE VAN DE ONDERNEMING
145,5 0,4 192,0 337,9
118,0 23,1 268,6 409,7
289,3 32,5 270,9 592,7
274,8 38,2 301,9 615,0
212,5 39,8 317,5 569,8
Gemiddelde ingezette middelen (Capital employed) (6)
465,3
514,5
531,6
547,1
584,2
85 % 29,8 % 1,27
115 % 26,0 % 1,28
109 % 27,9 % 1,00
132 % 24,8 % 1,12
126 % 26,5 % 1,14
7,0 3,3 0,6
10,2 3,8 0,6
13,4 4,9 1,3
NVt. 5,8 1,4
NVt. 6,9 1,0
Netto werkkapitaal (8)
Ratio's financiële structuur
Netto financiële schuld / Eigen vermogen (7) Eigen vermogen / Balanstotaal (7) Current ratio (9) Price / Earnings (Beurskapitalisatie (31 dec)/ Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep)(10) Waarde van de onderneming / EBITDA Prijs / Boekwaarde (=Beurskapitalisatie / Boekwaarde (aandeel Groep))
Data per aandeel in EUR
EBITDA (1) Bedrijfsresultaat (1) EBIT (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Basis (1) Winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep - Verwaterd Bruto dividend Uitbetalingsratio Netto boekwaarde (aandeel Groep) (1) berekend op het gewogen aantal uitstaande aandelen (voor verwateringseffect)
28 931 456 28 931 456 28 931 456
28 931 456 28 931 456 29 172 611
28 931 456 28 935 874 31 167 169
28 628 900 28 316 816 28 316 816
28 333 010 27 935 210 27 935 210
3,54 1,60 1,60 0,72 0,40 0,25 35 % 7,80
3,76 1,42 1,43 0,40 0,40 0,17 43 % 7,28
4,22 2,18 2,25 0,74 0,74 0,25 34 % 7,46
3,74 0,56 0,58 (0,75) (0,75) 0,17 NVt. 6,64
2,94 0,40 0,31 (1,00) (1,00) 0,17 NVt. 7,46
Soepelschuim
300 200
12 % Soepelschuim
Slaapcomfort
Isolatie
2009
2008
Netto financiële schuld / Eigen vermogen (inclusief minderheidsbelangen) 140%
122,0
120
108,8
106,0
102,3
100 82,4
8,0%
82,1
80
7,6%
7,2% 6,5%
60
120%
20
90% 2006
2007
EBITDA
2008
2009
109%
85%
2004
2005
12% 89,7
84,7 73,3
49,2
67,4
2%
48,7
45,6
44,9
2006
Investeringen
2009
9,5%
10,6%
2007
2,2%
5,4%
-3% 24,1
2005
2008
56,1
56,8
20
2004
2007
7%
60 49,9
2006
Return on equity (ROE)
100
0
80%
EBITDA als % van omzet
Investeringen versus afschrijvingen
40
115%
110%
5,9%
2005
126% 119%
7,0%
100%
2004
132%
130%
40
80
Slaapcomfort
Automobiel
140
0
23 %
Isolatie
Geconsolideerde EBITDA & EBITDA marge
in miljoen EUR
EBITDA = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen + afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen op activa. REBITDA = EBITDA minus niet-recurrente elementen (2) EBIT = bedrijfsresultaat + winst of verlies uit deelnemingen. REBIT = EBIT minus niet-recurrente elementen (3) gemiddeld eigen vermogen over het jaar (aandeel Groep). Gemiddelde = [eigen vermogen (aandeel Groep) op einde van vorig jaareinde + eigen vermogen (aandeel Groep) op het einde van afgelopen periode] / 2 (4) EBIT / gemiddelde ingezette middelen (capital employed) (5) financiële schuld na aftrek van liquide middelen en geldbeleggingen (6) capital employed = netto immateriële vaste activa + goodwill + materiële vaste activa + werkkapitaal. Gemiddelde = [Capital employed op einde van vorig jaareinde + Capital employed op het einde van afgelopen periode] / 2 (7) eigen vermogen, belang van derden inbegrepen (8) vlottende activa (zonder geldbeleggingen) minus niet-financiële korte termijn passiva (9) vlottende activa / korte-termijn verplichtingen (10) gebaseerd op de prijs van het aandeel op 31 december. Earnings = winst of verlies van de periode toerekenbaar aan de Groep per aandeel
43 %
Automobiel
400
0
(1)
Aantal aandelen (31 december) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (voor verwateringseffect) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (na verwateringseffect)
22 %
500
100
in miljoen EUR
2009 406,0 351,9 757,9 226,0 68,4 185,8 47,7 230,1 757,9
DATA PER AANDEEL
(voor intra-Groep eliminaties)
700
2007
in miljoen EUR Vaste activa Vlottende activa TOTAAL ACTIVA Eigen vermogen, minderheidsbelangen inbegrepen Provisies en uitgestelde belastingen Lange-termijn financiële schulden Korte-termijn financiële schulden Overige TOTAAL PASSIVA
Waarderingsratio's
Verdeling omzet per sector 2009
2005
1 276,7 102,3 106,9 46,2 46,2 61,2 ( 13,8) 32,4 20,7
in miljoen EUR
in miljoen EUR Bedrijfsopbrengsten EBITDA (1) REBITDA (1) Bedrijfsresultaat EBIT (2) REBIT (2) Financieel resultaat Winst of verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep
2008
Afschrijvingen
2009
-8%
-13%
-12,3%
2004
2005
-10,6%
2006
2007
2008
2009
The passion for comfort Beter Bed, een belangrijke klant, getuigt: “De beursgenoteerde groep Beter Bed, Europees marktleider voor slaapcomfort, wil met meer dan 1 000 winkels, scherpe prijzen en verregaande serviceverlening een groter marktaandeel veroveren. Om op de vraag van consumenten in te spelen, focust de groep op nieuwe productconcepten via state-of-the-art technische ontwikkeling op het gebied van schuim- en veersystemen die in matrassen gebruikt kunnen worden. Daarom hebben we betrouwbare, professionele partners nodig, leveranciers die onze evenknie zijn in kwaliteit, efficiency en innovatie. Die hebben we gevonden in Recticel en daarmee willen we samen groeien.” Frans Geelen, CEO in 2009, vanaf 01/04/2010 opgevolgd door Ton Anbeek.
Beter Bed Holding is actief in de Europese markt voor slaapcomfort via sterke winkelformules (Beter Bed, Nederland - Matratzen Concord, Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, België en Polen - El Gigante Del Colchón, Spanje – Beddenreus, Dormaël en Slaapgenoten, Nederland – MAV, Duitsland), via groothandel van merkartikelen in de slaapcomfortbranche en via innovatieve productontwikkeling. 2
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
3
MARKANTE FEITEN VAN 2009 EN BEGIN 2010
Okt 09
Juli 09
Twee Amerikaanse dochterondernemingen vragen Chapter 11 schuldeisersbescherming aan. Als gevolg van de huidige crisis op de automobielmarkt in de Verenigde Staten en de structurele verliessituatie van de Interior Solutions activiteiten in deze regio, moesten deze dochterondernemingen hun belangen tegenover hun klanten maximaal vrijwaren via deze gerechtelijke procedure.
RECTICEL’S JOINT VENTURE EUROFOAM PRESENTEERT CELLPUR® OP DE INTERZUM-BEURS IN KEULEN. Een wereldinnovatie: comfortschuim met Tencel® poeder voor perfecte vochtbeheersing. Cellpur® schuim opent nieuwe dimensies in termen van hygiëne en comfort. Tencel® poeder met sensationele klimaatprocesregeling wordt voor het eerst succesvol geïntegreerd in schuim. Dankzij de perfecte symbiose van het Tencel® poeder en het schuim wordt een aangename en drogere slaapomgeving gecreëerd door betere zweetabsorptie.
4
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel verkoopt zijn resterende belang van 50,6 % in Corpura aan Advanced Medical Solutions Group (AMS) Als gevolg van deze transactie wordt AMS volledig eigenaar van Corpura B.V. (Nederland). Corpura, opgericht in 2004 als onderdeel van de divisie Soepelschuim, ontwikkelt en produceert hydrofiel polyurethaanschuim in een state-of-theart productie-eenheid met eigen O&Ofaciliteiten in Etten-Leur (Nederland).
Maart 09
Feb 10 Dec 09
Jan 09 Okt 09
Recticel introduceert op de ‘Food Logistica’ beurs in Berlijn zijn nieuwste SOEPELSCHUIMONTWIKKELING Polygrow®. Polygrow® schuim is een substraatmateriaal dat in de glastuinbouw wordt ingezet in de teelt van o.a. tomaten, paprika’s, aubergines en komkommers. De Groep begeeft zich met Polygrow® voor het eerst op een nietindustriële markt met zeer groot potentieel.
Eind november 2009 overleed Jean-Jacques Sioen (74), oprichter en voorzitter van de Raad van Bestuur van het Belgische textielbedrijf Sioen Industries. Hij was ook bestuurder bij Recticel sinds 1998. Recticel betreurt het heengaan van J-J. Sioen en zal hem herinneren als een warm en integer persoon die steeds openstond voor de uitwisseling en aftoetsing van nieuwe ideeën.
Swissflex lanceert op de ‘imm’ interieurbeurs 2010 te Keulen (Duitsland) zijn nieuwste innovatie: het synchro-precision® slaapsysteem. Met dit innovatieve concept bevestigt de Groep haar Europees leiderschap in het hogere marktsegment van het slaapcomfort.
Dec 09
Recticel verkoopt zijn belang (50 %) in de gemeenschappelijke Franse vennootschap COFEL, aan Pikolin, de belangrijkste producent van slaapsystemen in Spanje. COFEL (Compagnie Financière Européenne de Literie SAS) is marktleider in slaapcomfort in Frankrijk, die de merken EPEDA®, Merinos® en Bultex® commercialiseert. De totale netto opbrengst van deze desinvestering wordt gebruikt voor verdere schuldafbouw.
Okt 09
RECTICEL PIONIERT MET MASSIEF PASSIEF HUIS CONCEPT. Met deze revolutionaire bouwmethode worden de economische en ecologische voordelen van een passiefhuis gecombineerd met de duurzaamheid van een traditioneel gebouwd huis en het comfort van een met polyurethaanschuim geïsoleerde woning.
Nov 09 Feb 10
RECTICEL WORDT GESELECTEERD DOOR BMW. Recticel levert de dashboardhuiden voor de nieuwe BMW 1-reeks en 3-reeks. Zowat 5 000 000 dashboardhuiden zullen tot 2020 in Wackersdorf, Duitsland, van de band rollen. De gepatenteerde Colo-sense® zal in deze toepassing gebruikt worden.
Olivier Chapelle vervoegt de Groep Recticel met de bedoeling om vanaf 1 april 2010 benoemd te worden tot nieuwe Gedelegeerd Bestuurder.
Jan 09
Maart 09
RECTICEL KOOPT, OP ADVIES VAN HAAR FINANCIËLE DIRECTIE, EEN BIJKOMEND DEEL VAN HAAR CONVERTEERBARE OBLIGATIELENING IN. Recticel beslist om de opportuniteit te benutten die haar wordt aangeboden in de financiële markten om tijdens het jaar, en in verschillende schijven, een deel van haar in 2007 uitgegeven converteerbare obligaties in te kopen aan een gemiddelde aankoopprijs van 52,2% van de nominale waarde. Op deze transactie wordt een winst gerealiseerd van EUR 5,6 miljoen.
Recticel presenteert op de FSB-beurs in Keulen (Duitsland) zijn vernieuwd uitgebreid gamma aan re-bounce® producten. re-bounce® staat voor een reeks producten voor gebruik in zowel indoor als outdoor sportinfrastructuur. (www.re-bounce.com)
Recticel verkoopt zijn resterende activiteiten met betrekking tot de afwerking van autoruiten. Recticel • Jaarverslag 2009
5
Olivier Chapelle Gedelegeerd Bestuurder (vanaf 01 april 2010)
Luc Vansteenkiste Gedelegeerd Bestuurder (van 20 september 1991 tot 31 maart 2010)
Uribus, eatis aut que ento coruptas et oditaquam, con resciisquam remost illes voluptates qui alit facearum, simporrum et omnimint quid etur?
6
Recticel • Jaarverslag 2009
Bericht aan de aandeelhouders “Recticel is nu klaar om zijn toekomst met een nieuwe visie verder uit te bouwen op de solide fundamenten van zijn waardevolle technologie en zijn marktleiderschap.” Etienne Davignon Voorzitter van de Raad van Bestuur
Recticel • Jaarverslag 2009
7
Bericht aan de aandeelhouders
Brussel, 04 maart 2010 Het afgelopen jaar 2009 startte in een algemene sfeer van bijzonder grote onzekerheid. De wereld werd geconfronteerd met een financiële crisis die de basisfundamenten van onze economie op een ongeziene manier dreigde aan te tasten. 2009 was het jaar waarin bedrijven voor grote uitdagingen stonden en soms moeilijke beslissingen moesten nemen. Toch wist Recticel de storm met succes te trotseren. Met een aantal doortastende maatregelen en een pragmatische aanpak van bepaalde risicodomeinen slaagde Recticel erin de impact van een groot deel van de ontstane onzekerheden te beperken. Een gesprek met Gedelegeerd Bestuurder, Luc Vansteenkiste en de Voorzitter van de Raad van Bestuur, Etienne Davignon.
Verwachtte u dat Recticel deze crisis zo goed zou doorstaan? Luc Vansteenkiste: Ik denk dat bij de aanvang van het jaar 2009 niemand de juiste toedracht van de financieel-economische crisis precies kon inschatten. Dat Recticel ook zou worden getroffen was wel duidelijk. Als je vrij vroeg wordt geconfronteerd met een letterlijke ineenstorting van bijvoorbeeld de automobielmarkt, dan weet je dat je als toeleverancier mee wordt getroffen. Anderzijds heeft de gevolgde strategie van diversificatie gewerkt. De Groep is er altijd vanuit gegaan dat je actief moet zijn in verschillende markten en sectoren. De mindere gang van zaken in één activiteit kan dan steeds worden opgevangen door de andere divisies. Het feit dat wij bijvoorbeeld ook actief zijn in de sector van thermische isolatie, is hier een duidelijk voorbeeld van. Ondanks de crisis bleef deze activiteit nog steeds groeien, zowel in omzet als in rendabiliteit. Etienne Davignon: De weerbaarheid van de Groep als geheel is inderdaad bijzonder te noemen. A priori zou je kunnen stellen dat Recticel in zekere mate een cyclisch bedrijf is. Maar achteraf gezien blijkt dan toch dat de Groep erin slaagt om in een aantal moeilijke markten de omzet te handhaven en de winstgevendheid te verbeteren. In volle crisis slaagde bijvoorbeeld de sector Slaapcomfort erin haar omzet te behouden en de marges te verbeteren. Ook het comfortschuim
wist een bevredigende prestatie neer te zetten. Deze vaststelling schept alvast vertrouwen voor de toekomst.
In juli 2009 verkocht Recticel zijn 50 %-belang in COFEL, een toonaangevende speler op de markt van slaapcomfort in Frankrijk. Een goede beslissing? Luc Vansteenkiste: Dit was één van de moeilijkere dossiers vorig jaar, maar het is wel de juiste beslissing. De verdere afbouw van de schuldgraad was voor Recticel sedert enkele jaren dan ook een prioritair aandachtspunt. De verkoop van deze participatie liet ons toe om de schuldgraad snel én structureel te verbeteren zonder dat we onze groeiambitie met betrekking tot de divisie slaapcomfort op termijn in gevaar brengen. Etienne Davignon: Wanneer een financiële crisis uitbreekt die daarenboven in het bijzonder de banksector treft, wordt het voor elke onderneming een prioritaire noodzaak om de financiële schulden af te bouwen. Enkel zo kan zij haar vrijheid van handelen maximaal vrijwaren. De Raad van Bestuur van Recticel heeft vooral dit laatste willen privilegiëren. Doordat de schuldgraad vandaag verder verlaagd is, opent dit opnieuw beloftevolle perspectieven voor de toekomst.
Een andere opmerkelijke gebeurtenis het afgelopen jaar waren de verschillende herstructeringen binnen de Groep. Hypothekeert dit niet de toekomst van Recticel? Ooit zal de economie toch opnieuw aantrekken? Luc Vansteenkiste: Het is altijd moeilijk om herstructureringen te beslissen en door te voeren. De economische crisis verplicht een bedrijf echter om een meer kritische kijk op de gang van zaken te werpen. Structurele overcapaciteiten worden hierbij duidelijker zichtbaar. Om voldoende competitief te blijven, en zodoende hun toekomst veilig te stellen, zijn bedrijven verplicht zich flexibel op te stellen en zich continu aan te passen. Herstructureringen zijn echter nooit een doel op zich, maar gebeuren juist om de toekomst van Recticel te vrijwaren.
Luc Vansteenkiste
Etienne Davignon
Etienne Davignon: Bij herstructureringen worden een aantal activiteiten inderdaad teruggeschroefd of zelfs helemaal stopgezet. Anderzijds geven zulke maatregelen aan het bedrijf nieuwe zuurstof om zich toe te leggen op activiteiten die wel een beloftevolle toekomst hebben. De crisis heeft heel duidelijk de overcapaciteit in de automobielsector blootgelegd. Wanneer de vraag naar auto’s zich verplaatst naar andere delen in de wereld of wanneer de vraag in de bepaalde markten fors vermindert, heeft een onderneming meestal maar twee opties: ofwel volgt ze de vraag via geografische delocalisatie, ofwel past ze zich aan de nieuwe context aan. In Interior Solutions (Automobiel) heeft de Groep bijvoorbeeld bewust gekozen om capaciteit af te bouwen om aldus de rendabiliteit te verbeteren. Recticel heeft geoordeeld op die manier het best de toekomst van deze technologie te kunnen vrijwaren.
Recticel heeft steeds een langetermijnvisie voor ogen gehad, waarbij continuïteit en innovatie sleutelbegrippen zijn geweest. Hoe kijkt u vandaag terug op uw jarenlange staat van dienst? Luc Vansteenkiste: Het is inderdaad een privilege geweest om dit fantastisch bedrijf gedurende bijna twintig jaar te mogen leiden. Maar het moet gezegd worden, een multinational die actief is in vier verschillende sectoren, gespreid over zo’n 27 landen met een hondertal vestigingen, beheer je niet alleen. Ik heb het geluk gehad om steeds te kunnen terugvallen op competente en enthousiaste medewerkers. Zonder hen zou de Groep niet staan waar zij vandaag staat. Daarnaast is het ook altijd belangrijk geweest om mijn visie en ideeën te kunnen aftoetsen met de leden van de Raad van Bestuur. Ondernemen is vooral een kwestie van opportuniteiten zo optimaal mogelijk te benaderen en uit te werken. Dat hiervoor risico’s moeten worden genomen, is inherent aan het ondernemingsschap, voor zover het uiteraard berekende én aanvaardbare risico’s zijn. Vele beslissingen zijn achteraf gezien goed uitgedraaid. Zo heeft Recticel bijvoorbeeld zeer snel ingezien dat het actief moest inspelen op de opportuniteiten die zich aanboden na het openvallen van de markten in Oost-Europa. Vandaag bekleedt de Groep trouwens een stevige positie, onder andere via de filialen van de Eurofoam-groep, in Centraal- en Oost-Europa. Het toenmalig verlies van een aantal comfortmarkten in West-Europa kon worden gecompenseerd door het aanbieden van nieuwe innovatieve schuimproducten voor andere gebieden. Ook onderzoek en ontwikkeling is voor Recticel één van dé sleutels geweest om succesvol te blijven in een alsmaar sneller veranderende wereld. Het is niet voldoende om goede en uitstekende producten en diensten te leveren; een onderneming dient ook voldoende vernieuwend te zijn.
Vanaf 01 april 2010 wordt Olivier Chapelle de nieuwe Gedelegeerd Bestuurder van de Groep. Waar denkt u dat Olivier Chapelle, als nieuwe Gedelegeerd Bestuurder, de klemtoon moet leggen opdat Recticel zich verder zou kunnen ontwikkelen? Etienne Davignon: Wanneer ik vandaag naar Recticel kijk, dan zie ik vooral een goed uitgebalanceerde groep, met sterke posities in verschillende markten en landen. Voorts beschikt de Groep over een sterke technologische en commerciële knowhow, waardoor zij zich terecht kan onderscheiden van de andere spelers. De grootste uitdaging voor Recticel ligt echter voornamelijk in de voortdurende groei van de globale rendabiliteit, gebaseerd op een gezonde balansstructuur. Deze thema’s stonden trouwens de laatste jaren al centraal en zullen dat ook blijven in de toekomst. Daarnaast zal de Groep, hoewel zij de crisis goed heeft doorstaan, voldoende creativiteit, innovatie en flexibiliteit aan de dag moeten leggen om haar marktposities te verstevigen en verder uit te bouwen. Olivier Chapelle zal hiervoor de nodige voorstellen aan de Raad van Bestuur voorleggen. Luc Vansteenkiste : De Groep zal selectief blijven toezien op haar investeringsbudget, dat trouwens op een flexibele wijze in de tijd dient gespreid te worden, afhankelijk van de evolutie van de algemene prestaties en de marktomstandigheden. Kortom, de fase waarin de Groep zich vandaag bevindt en in de huidige economische context is er op korte termijn vooral één van consolidatie, weliswaar met een alert oog voor nieuwe marktontwikkelingen en -opportuniteiten.
Wat zijn de grootste uitdagingen en risico’s voor 2010? Etienne Davignon: Alhoewel 2010 van een steviger basis vertrekt dan 2009, blijft de toekomst uiteraard onzeker. Het macro-economisch klimaat is aan de beterhand, maar het herstel zou nog kunnen blijken broos te zijn. De belangrijkste risicofactoren voor het komende jaar zijn volgens mij enerzijds de grote onzekerheid over het herstel van de automobielindustrie wereldwijd, en anderzijds de impact van de financiële crisis en de herstructureringen op de koopkracht van de consument. Luc Vansteenkiste: Wanneer de economie gradueel zal blijven aantrekken, wat ik trouwens verwacht, zou daarenboven een geleidelijke stijging van de prijs van een aantal grondstoffen kunnen volgen. Net zoals in het verleden zal de Groep dit zeer alert moeten opvolgen en desgevallend de gepaste maatregelen moeten treffen om haar rendabiliteit te vrijwaren. Ik ben ervan overtuigd dat Recticel hier goed op voorbereid is. De Groep heeft in het verleden meermaals bewezen dat zij flexibel kan inspelen op dergelijke ontwikkelingen.
Luc Vansteenkiste 8
Recticel • Jaarverslag 2009
Etienne Davignon Recticel • Jaarverslag 2009
9
Wilfried Vandepoel Bestuurder
Tonny Van Doorslaer Bestuurder
Klaus Wendel Bestuurder
Pol Bamelis Bestuurder
Luc Willame Bestuurder
Guy Paquot Bestuurder
Verslag van de Raad van Bestuur 10
Recticel • Jaarverslag 2009
Henk Janssen Bestuurder
Etienne Davignon Voorziter
Louis Verbeke Bestuurder
Luc Vansteenkiste Gedelegeerd Bestuurder
Olivier Chapelle Gedelegeerd Bestuurder
(tot 31 maart 2010)
(vanaf 01 april 2010)
Vincent Doumier Bestuurder
“De gevolgde strategie van diversificatie heeft gewerkt. De Groep is er altijd vanuit gegaan dat je actief moet zijn in verschillende markten en sectoren. De mindere gang van zaken in één activiteit kan dan steeds opgevangen worden door de andere divisies.” Luc Vansteenkiste Gedelegeerd Bestuurder
Recticel • Jaarverslag 2009
11
Verslag van de Raad van Bestuur
Recticel boekt vooruitgang in moeilijke economische omgeving Algemene analyse
Kerncijfers in miljoen EUR Bedrijfsopbrengsten Bruto winst
2009
2008
∆ 09/08
1 276,7
1 555,4
-17,9 %
232,1
220,8
5,1 %
18,2 %
14,2 %
EBITDA (4)
102,3
108,8
als % van bedrijfsopbrengsten
8,0 %
7,0 %
EBIT
46,2
41,4
als % van bedrijfsopbrengsten
als % van bedrijfsopbrengsten
-6,0 % 11,6 %
De sector Soepelschuim noteerde een terugval in omzet van –11,6 %.
3,6 %
2,7 %
20,7
11,5
79,6 %
Winst of verlies toerekenbaar aan de Groep per aandeel - basis (in EUR)
0,72
0,40
79,6 %
0,25 (1)
0,17
47,1 %
Eigen vermogen, minderheidsbelangen inbegrepen
226,0
233,7
-3,3 %
Netto financiële schuld
192,0
268,6
-28,5 %
85 %
115 %
458,9
551,3
10,1 %
7,5 %
9,6 %
5,2 %
Schuldgraadratio Gemiddelde ingezette middelen (Capital Employed) (2) (3) ROCE = Return on capital employed (3) ROE = Winst of verlies (aandeel van de Groep / Eigen vermogen (aandeel van de Groep) (3) REBITDA (5) REBIT (5)
1. Bedrijfsopbrengsten: EUR 1 276,7 miljoen (-17,9 %; 2008: EUR 1 555,4 miljoen) Op vergelijkbare basis(6) ging de omzet er met 13,3 % op achteruit (20,14 % in eerste kwartaal, 17,1 % in tweede kwartaal, 13,6 % in derde kwartaal en 0,4 % in vierde kwartaal).
Winst of verlies (aandeel van de Groep) Bruto dividend per aandeel (in EUR)
-16,8 %
106,9
86,8
23,2 %
61,2
31,7
93,1 %
Zonder de verkoop (juli 2009) van haar 50 % belang in het Franse Cofel zou de omzet van de sector Slaapcomfort met 0,4 % toegenomen zijn. De daling van –10.6 % is uitsluitend het gevolg van deze desinvestering. De sector Isolatie kende een omzetstijging van 6,4 %. In lijn met de opgetekende evoluties tijdens de eerste drie
• Netto winst (aandeel van de Groep): EUR 20,7 miljoen (2008: EUR 11,5 miljoen) • Recurrente EBITDA: EUR 106,9 miljoen (2008: EUR 86,8 miljoen)
• Verdere daling van de netto financiële schuld tot EUR 192 miljoen (eind 2008: EUR 268,6 miljoen) • Belangrijke focus op innovatie
• Voorstel uitbetaling van bruto dividend van EUR 0,25 per aandeel
(1) Voorstel van uitbetaling dividend (2) Capital Employed = netto immateriële vaste activa + goodwill + materiële vaste activa + werkkapitaal. Werkkapitaal = vlottende activa (zonder geldbeleggingen) minus niet-financiële korte termijn passiva (3) Halfjaarlijks gemiddelde = [Capital employed op einde van vorig periode + Capital employed op het einde van afgelopen periode] / 2. Voor Return on Equity (ROE) idem dito op basis van Eigen Vermogen (aandeel van de Groep). De jaargemiddelden worden berekend als gewone gemiddelden van de halfjaargegevens (4) EBITDA = EBIT + afschrijvingen + bijzondere waardeverminderingen/-vermeerderingen op activa (5) REBITDA = EBITDA - niet-recurrente elementen; REBIT = EBIT minus niet-recurrente elementen.
Recticel • Jaarverslag 2009
Naast de reeds hierboven aangehaalde wijzigingen (Proseat (Automobiel) en Cofel (Slaapcomfort)), dient ook nog rekening gehouden te worden met de volgende wijzigingen in de consolidatiekring: • de integratie van Westnofa en Superlon (ex-Brekke Industrier) (Soepelschuim) in 2009, • de verkoop van Corpura (Soepelschuim) eind 2009, en • de liquidatie van Inorec (Automobiel) in 2008. De positieve impact op jaarbasis van deze wijzigingen in de consolidatiekring werd tenietgedaan door het omzetverlies bij de verkoop van Cofel (Frankrijk – Slaapcomfort) in de tweede jaarhelft. Wisselkoersverschillen hadden een netto impact van -0,70 % op de omzet.
Opsplitsing omzet per sector in miljoen EUR
2009
2H/2009
1H/2009
2008
∆ 09/08
Soepelschuim
570,6
292,5
278,1
645,6
-11,6 %
Slaapcomfort
312,6
Isolatie
166,5
142,5
(7)
170,1
349,5
-10,6 %
86,6
79,9
156,4
6,4 %
Automobiel
289,4
151,2
138,2
474,2
-39,0 %
Eliminaties
( 62,4)
( 28,7)
( 33,7)
( 70,3)
-11,2 %
1 276,7
644,1
632,6
1 555,4
-17,9 %
in miljoen EUR
2009
2H/2009
1H/2009
2008
∆ 09/08
Soepelschuim
45,1
22,6
22,5
31,2
44,2 %
Slaapcomfort
41,1
29,8
11,3
16,9
143,6 %
Totaal
12
kwartalen van dit jaar blijft vooral de sector Automobiel lijden onder de economische crisis. Op vergelijkbare basis (6) kende deze sector een omzetdaling van 26,0 %.
Opsplitsing EBITDA per sector
40,3
20,1
20,2
27,3
47,9 %
Automobiel
-6,9 (8)
( 7,8)
0,9
50,1 (8)
-113,8 %
Corporate
( 17,3)
( 9,4)
( 7,9)
( 16,7)
3,2 %
Totaal
102,3
55,3
47,0
108,8
-6,0 %
Isolatie
2. EBITDA: EUR 102,3 miljoen (-6,0 %; 2008: EUR 108,8 miljoen)
recurrente elementen (netto EUR –4,6 miljoen, tegenover EUR +22,0 miljoen in 2008).
Alle sectoren verbeterden hun rendabiliteit, met uitzondering van Automobiel, dat moest afrekenen met een negatieve EBITDA (EUR –6,9 miljoen) als gevolg van de economische crisis. De sector Soepelschuim levert de grootste bijdrage. De EBITDA werd beïnvloed door een aantal ongunstige niet-
Herstructureringskosten wogen op het resultaat van de sector Automobiel (o.a. in Duitsland en België) en Soepelschuim (o.a. in België, Finland en Noorwegen). Daarnaast werd de EBITDA ook beïnvloed door kosten verbonden aan (i) de verkoop eind 2009 van de activiteiten met betrekking tot
(6) De aangegeven evolutie is gebaseerd op een vergelijkbare consolidatiekring. De consolidatiemethode voor Proseat (Automobiel) werd vanaf 2009 gewijzigd van integrale consolidatie naar proportionele consolidatie (51 %). Voor de vergelijkbaarheid werden de cijfers van 2008 hieraan aangepast. (7) In juli 2009 verkocht de Groep haar 50 % belang in Cofel (Frankijk). De bijdrage van Cofel in de omzetcijfers van 1H/2009 en 2009 bedroeg EUR 36,5 miljoen. (8) Het verschil tussen 2008 en 2009 omvat niet-recurrente elementen voor een totaal van EUR 47,7 miljoen.
Recticel • Jaarverslag 2009
13
Verslag van de Raad van Bestuur
Deze kosten werden grotendeels gecompenseerd door een aantal positieve éénmalige elementen in Slaapcomfort (meerwaarde op de verkoop van het 50 % belang in Cofel (Frankrijk)) en in Soepelschuim (meerwaarde op de verkoop van Corpura (Nederland)). Dankzij het effect van de verschillende aanpassingmaatregelen (zie hieronder) slaagde de Groep er het afgelopen jaar in om haar onderliggende basisrendabiliteit te verbeteren. De REBITDA steeg van EUR 86,8 miljoen naar EUR 106,9 miljoen. 3. EBIT: EUR 46,2 miljoen (+11,6 %; 2008: EUR 41,4 miljoen) Alle sectoren, met uitzondering van Automobiel, leverden een bijdrage. EBIT omvat tevens voor EUR –14,9 miljoen aan netto nietrecurrente elementen (2008: EUR 9,7 miljoen). Deze laatsten sloegen op de hierboven vermelde niet-recurrente EBITDA elementen, alsook op bijzondere waardeverminderingen (EUR 10,3 miljoen) op activa in de sectoren Automobiel (Interior Solutions in Duitsland en Tsjechië) en op goodwill in Spanje (Soepelschuim). De REBIT bedraagt EUR 61,2 miljoen, of EUR 29,5 miljoen hoger dan in 2008. 4. Financieel resultaat: EUR –13,8 miljoen (2008: EUR –26,4 miljoen) Netto-rentelasten (EUR –16,9 miljoen) daalden met EUR 7,5 miljoen. De daling wordt verklaard door (i) een lagere gemiddelde uitstaande schuld (na de desinvestering van het belang in Cofel (Slaapcomfort) en in Corpura (Soepelschuim)), (ii) de bijkomende inkoop van eigen converteerbare obligaties en het effect van de herfinanciering van deze obligaties aan lagere rentevoeten, (iii) de toegenomen vrije kasstroom en (iv) lagere marktrentevoeten. Naast lagere netto-rentelasten, werd het financieel resultaat voorts positief beïnvloed door de post ‘andere financiële opbrengsten en lasten’ (EUR +3,1 miljoen, tegenover EUR –2,0 miljoen in 2008). Deze omvat naast de kapitalisatiekosten voor pensioenprovisies (EUR –2,5 miljoen), ook de meerwaarde op de inkoop van eigen converteerbare obligaties tijdens de afgelopen periode (EUR +5,6 miljoen).
14
Recticel • Jaarverslag 2009
5. Belastingen op het resultaat: EUR –12,4 miljoen (2008: EUR –10,4 miljoen) • courante belastingen (EUR –7,9 miljoen in vergelijking met EUR –4,4 miljoen in 2008) voornamelijk ten laste van dochterondernemingen in Oost-Europa, Duitsland en Zweden; • uitgestelde belastingen (EUR –4,5 miljoen ten opzichte van EUR –6,0 miljoen in 2008) 6. Minderheidsbelangen: EUR +0,7 miljoen (2008: EUR +6,9 miljoen)
Voor een stand van zaken per sector en de commentaren die daarover door de Raad van Bestuur werden geformuleerd, verwijzen we naar de hoofdstukken over de activiteiten van de Groep, verder in dit jaarverslag.
Aanpassingsmaatregelen Recticel heeft het afgelopen jaar aanzienlijke inspanningen geleverd om het hoofd te bieden aan de vele uitdagingen in de turbulente marktomgeving. Zo werden geplande investeringen en kosten teruggeschroefd en werd het werkkapitaal onder controle gehouden. Besparingen werden ook gerealiseerd dankzij de volgehouden inspanningen inzake de centralisatie van allerlei inkopen. Zoals reeds eerder meegedeeld, werden herstructureringen gerealiseerd in verscheidene fabrieken in onder andere België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Noorwegen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Deze maatregelen hebben jammer genoeg geleid tot het verlies van 617 arbeidsplaatsen; onderhandeld in lijn met de beste sociaal verantwoorde praktijken.
Bestemming van het resultaat
Per 31 december 2009 bedroeg de netto financiële schuld EUR 192,0 miljoen (tegenover EUR 261,7 miljoen op 30 juni 2009).
De Algemene Vergadering beslist over de besteding van de voor uitkering vatbare bedragen, op voorstel van de Raad van Bestuur.
De schuldgraad (netto financiële schuld/eigen vermogen) vertegenwoordigt hiermee 85 % van het eigen vermogen ten opzichte van 115 % eind 2008.
Bij het uitwerken van zijn voorstel dienaangaande poogt de Raad van Bestuur het gepaste evenwicht te vinden tussen het garanderen van een stabiel dividend aan de aandeelhouders enerzijds, en het behouden van voldoende investeringsmogelijkheden en mogelijkheden voor autofinanciering anderzijds, dit om de groei van de onderneming op langere termijn niet te hypothekeren.
Netto financiële schuld (per 31 december) 300
7. Netto winst van de periode (deel van de Groep): EUR 20,7 miljoen EUR (2008: EUR 11,5 miljoen)
Stand van zaken per sector
Financiële situatie
350
in miljoen EUR
de afdichting van autoruiten in Gilly (België) (Automobiel – Exteriors), (ii) de aanvraag van de schuldeisersbescherming onder Chapter 11 door twee dochtervennootschappen in de Verenigde Staten (Automobiel – ‘Interior Solutions’), en (iii) de schadevergoeding aan Nordwind Capital.
334,7
317,5
301,9
250
270,9
De Raad van Bestuur heeft besloten om het hierna volgende voorstel van resultaatverdeling voor te leggen aan de Algemene Vergadering:
268,6
200
192,0
150 100 50 0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Vooruitzichten
in EUR Winst van het boekjaar
5 443 924,48
+ Overgedragen winst van het vorige boekjaar
29 171 723,51
Te bestemmen resultaat
34 615 647,99
- Brutodividend voor de aandelen
(7 232 864,00)
- Statutaire tantièmes
( 108 709,12)
Over te dragen winst
27 274 074,87
Als gevolg van de onzekerheid over de economie, voornamelijk in de automobielsector, is het bijzonder moeilijk om kwantitatieve voorspellingen te maken. Desondanks verwacht de Groep dat de recurrente operationele resultaten in 2010 in lijn zullen liggen met deze van 2009. Een verdere continue daling van de netto financiële schuld wordt verwacht.
Voorstel dividend De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering van 11 mei 2010 vragen om het bruto dividend op te trekken van EUR 0,17 naar EUR 0,25 per aandeel. Dit komt overeen met een uitbetalingsratio van 34 % of een bruto dividendrendement op basis van de slotkoers van 04 maart 2010 van 3,79 % Het is de politiek van de Raad van Bestuur om een stijging van het dividend na te streven.
Recticel • Jaarverslag 2009
15
Europese speler in polyurethaantoepassingen
“Polyurethaan biedt als technologie zo veel mogelijkheden dat het de basis zal blijven vormen voor een gezonde groei.”
Luc Vansteenkiste Gedelegeerd Bestuurder
16
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
17
The passion for comfort
ONZE GROEPSWAARDEN • creativiteit & innovatie • team spirit • verantwoordelijk ondernemerschap • respect voor het individu, het milieu en de handelspartners • streven naar uitmuntendheid.
ONZE OPDRACHT Recticel wil consequent: • beantwoorden aan ieders verlangen naar een groter comfort in het dagelijks leven • een samenhangende Groep zijn die bestaat uit vier sectoren (Soepelschuim, Slaapcomfort, Isolatie en Automobiel), gesterkt door haar uitstekende
ONZE GROEPSVISIE
expertise in polyurethaanschuim, zowel qua materiaal als qua productieprocessen, en haar lange ervaring in comfortmarketing
• gediversifieerde maar
en –technologie
samenhangende activiteiten
• een meerwaarde creëren voor zijn klanten en
rond polyurethaan
aandeelhouders
• duurzame, rendabele en
• alle werknemers de mogelijkheid bieden om hun
evenwichtige groei
individuele talenten te ontplooien binnen het kader van de Groepsstrategie • zijn verantwoordelijkheid nemen als organisatie binnen de leefgemeenschap, met een sterke nadruk op kwaliteit, veiligheid, gezondheid en milieuzorg.
18
Recticel • Jaarverslag 2009
• expansie door innovatie, Een dodecaëder, of regelmatig twaalfvlak, is een ruimtelijke figuur met 12 vijfhoekige vlakken, 20 hoekpunten en 30 ribben. Het is een van de vijf regelmatige veelvlakken. Meerdere dodecaëder-cellen vormen de basis van polyurethaanschuim.
organische en geografische groei, gerichte overnames en strategische allianties • klantgerichte industriële groep • focus op Europa.
Recticel • Jaarverslag 2009
19
Onze strategische positie Recticel Groep
Soepelschuim
Slaapcomfort
Isolatie
Omzet 2009: EUR 1 276,7 miljoen EBITDA 2009: EUR 102,3 miljoen Medewerkers: 8 403
Omzet 2009: EBITDA 2009:
Omzet 2009: EBITDA 2009:
Omzet 2009: EBITDA 2009:
Strategie:
EUR 570,6 miljoen EUR 45,1 miljoen
EUR 312,6 miljoen EUR 41,1 miljoen
Automobiel EUR 166,5 miljoen EUR 40,3 miljoen
Omzet 2009: EBITDA 2009:
EUR 289,4 miljoen EUR -6,9 miljoen
Strategie:
Strategie:
Strategie:
Strategie:
• Beheersen van volumes polyurethaanschuim met het oog op optimale benutting van het productieapparaat • Positionering op de concurrentiële markten verzekeren en verstevigen via een doortastende merkenpolitiek • Behoud en versteviging van de technologische knowhow via onderzoek, ontwikkeling en innovatie.
•M arktleiderschap door beheersing van volumes polyurethaanschuim en innovatie •G roei van het segment comfortschuim voornamelijk in Centraal en Oost-Europa •G roei van het segment technische schuimen •O ntwikkeling van nieuwe producten op basis van geagglomereerd restschuim.
Geconsolideerde omzet 2009 (voor eliminaties)
Samenstelling omzet 2009 - 3 pijlers:
Samenstelling omzet 2009 - 2 pijlers:
Samenstelling omzet 2009 - 2 pijlers:
Samenstelling omzet 2009 - 3 pijlers:
21,6 %
27,7 %
42,6 %
Automobiel
Soepelschuim
12,4 %
23,3 %
Isolatie
Slaapcomfort
Technische schuimen
68,3 %
Comfortschuim
• Consolidatie en uitbreiding van marktposities door middel van een doorgedreven merkenpolitiek • Versterking van marktaanwezigheid door productdiversificatie • Sterkere geografische ontwikkeling in Centraal- en Oost-Europa en in Scandinavië.
80,0 %
20,0 %
Matrassen
Bedbodems
4,0 %
90,4 %
Bouwisolatie
• Behoud van marktposities door flexibele geografische ontwikkeling • Versterking van competitiviteit door technologische innovaties • Verbetering van de rendabiliteit.
9,8 % 6,8 %
Technische Isolatie
45,1 %
Exteriors
Zetelkussens (Proseat)
48,1 %
Composite foams Omzet matrassen per technologie - 3 pijlers:
7,9 % Latex
Geconsolideerde EBITDA 2009
• Versterking van de competitiviteit tegenover alternatieve isolatiematerialen • Gecontroleerde groei door geografische ontwikkelingen.
Interieurbekleding (Interior Solutions)
60,9 %
Polyetherschuim
50 40
45,1 41,1
40,3
31,2 % Corporate
Automobiel
Veren Isolatie
10
Slaapcomfort
20
Soepelschuim
in miljoen EUR
30
0 -6,9
Omzet volgens merken - 2 pijlers:
36,4 %
-10 -17,3
Niet-merken
63,6 %
Merken
-20 -30
20
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
21
Onze synergieën Globaal gezien heeft Recticel zijn activiteiten gespreid over vier verschillende
sectoren. Alhoewel er vanzelfsprekend belangrijke verschillen bestaan tussen deze uiteenlopende activiteiten, zijn er ook een aantal raakvlakken
die van de Groep een uniek en naadloos geheel maken. De vijf waardevolste synergieën binnen Recticel: TECHNOLOGIE Op technologisch vlak vormt polyurethaan (PU) de rode draad door de grote verscheidenheid aan activiteiten en het ruime gamma van producten van de Groep. PU-technologie slaat zowel op de productie als de verwerking. De technologische competentie binnen Recticel vormt dan ook dé basis voor nieuwe, duurzame, innovatieve toepassingen of kwaliteitsverbeteringen van bestaande producten.
AANKOOPKRACHT Het aankoopbeleid van chemische grondstoffen (voornamelijk polyolen en isocyanaten) verloopt gecentraliseerd. Daardoor heeft Recticel een belangrijke positie verworven als aankoper van deze grondstoffen. Alle vestigingen, inclusief de joint venture ondernemingen, plukken er de vruchten van. De Groep heeft ook stappen ondernomen om de aankoop van andere strategische grondstoffen veel kostenefficiënter te laten verlopen. Zo worden onder andere in de sector Slaapcomfort initiatieven genomen om de aankoop van latex, textiel en metalen onderdelen optimaal te bundelen.
COMPLEMENTARITEIT Hoewel de gezamenlijke activiteiten van de Groep werden opgedeeld in vier verschillende sectoren, is het soms moeilijk om duidelijke grenzen te trekken en alle toepassingen strikt af te bakenen. Heel wat producten van de divisie technische schuimen worden bijvoorbeeld gebruikt in de auto-industrie. Polyurethaan matraskernen voor de sector Slaapcomfort worden aangeleverd door de divisie Soepel-
schuim. Dit en andere voorbeelden maken duidelijk dat er raakvlakken bestaan tussen de verschillende sectoren die in heel wat gevallen dan ook als complementair kunnen worden beschouwd. Op deze wijze halen bepaalde sectoren hun voordeel uit de mogelijkheden die worden geboden door andere activiteiten, wat een duidelijke illustratie is van de schaalvoordelen die deze complementariteit met zich meebrengt.
RECYCLING Snijresten die overblijven na het verwerkingsproces van de grotere schuimblokken worden gerecycleerd. Op die manier wordt uit de schuimresten van de verschillende activiteiten een nieuw, geagglomereerd schuim geproduceerd dat op zijn beurt dan weer kan gebruikt worden in de verschillende sectoren.
Muziek is mijn leven. Gezonde slaap mijn harmonie. Als dirigent ben ik verantwoordelijk voor een perfect klinkend geheel. Met mijn Swissflex® bed ben ik in goed gezelschap: mijn lichaam en het bedsysteem zijn één harmonie, precies het doel dat ik met mijn orkest wil bereiken. Dat creëert een evenwicht en geeft me energie om meer ontspannen aan een première te beginnen.
Dansen is mijn leven, gezonde slaap mijn evenwicht. Als danseres ga ik tot het uiterste. Goed dat ik ‘s nachts mijn evenwicht van lichaam en geest terugvind in mijn Swissflex®-slaapsysteem. Zo begin ik de dag vol energie en geniet ik van het groeiend succes van mijn optreden.
Paardrijden is mijn leven. Gezonde slaap is mijn “stokpaardje”. Wanneer ik me goed voel, presteert mijn paard beter. Ik kom tot rust in mijn Swissflex®-bed: de combinatie van een lattenbodem en matras maakt het verschil. ‘s Morgens ben ik zo fris als een hoentje: geen hindernis te hoog, niet in mijn sport en niet in het leven.
MARKETING Gezien het karakter van de verschillende markten waarin de Groep opereert, is het noodzakelijk om marktspecifieke marketingstrategiën uit te werken. Toch bestaan er ook parallellen. Zo hebben de belangrijke publicitaire inspanningen rond Literie Bultex® en Matratzen Bultex® (Slaapcomfort) ook de bekendheid van het merk Comfort Bultex® (Soepelschuim) in de hand gewerkt. Comfort Bultex® groeide trouwens in de sector Soepelschuim sinds 1995 uit tot het enige vulmateriaal dat een competitief voordeel kon halen uit zijn merknaam en zijn visibiliteit.
Recticel investeert voor haar divisie Slaapcomfort in sterke merknamen. Daarom krijgt marketing een belangrijke plaats in de bedrijfsvoering. Zo ondersteunt Swissflex zijn innovatief slaapsysteem Synchro-Precision® met een sterke reclamecampagne:
authentieke testimonials van mensen die vertellen hoe ze slapen en wat ze denken van het nieuwe Swissflex®-systeem.
22
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
23
Technologisch leiderschap
Bart Wallaeys Group Manager Research and Development
“Aan innovatie doen, blijft voor een bedrijf van bijzonder groot belang: de kunst bestaat er vooral in om nieuwe mogelijkheden of opportuniteiteiten te ontdekken alvorens alle anderen deze ook gezien hebben.” 24
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
25
Technologisch leiderschap
www.idcpuresearch.com
Als maatschappelijk bewuste en toekomstgerichte onderneming beseft Recticel dat de antwoorden voor belangrijke uitdagingen in de toekomst
vandaag aangepakt moeten worden. Producttechnische vernieuwingen,
procesinnovaties en milieuverbeteringen kunnen op termijn maar succesvol zijn wanneer zij weldoordacht uitgewerkt worden. Een goed gestructureerd onderzoeks- en ontwikkelingskader is daarom essentieel. Recticel beschikt in deze context reeds sedert vele jaren over een
eigen Onderzoeks- en Ontwikkelingscentrum (het IDC – International Development Center).
Een belangrijk deel van de IDC middelen wordt ingezet voor Corporate onderzoek en ontwikkeling. Hierbij wordt dieper onderzoek uitgevoerd naar nieuwe polyurethaan producten en processen. De focus wordt voornamelijk bepaald door maatschappelijke en technologische trends zoals de wedloop rond energie, nanotechnologie, slimme materialen en materialen met nieuwe functies. Dit heeft dat geresulteerd in een lichtgewicht composietmateriaal die gewichtsreducties mogelijk maakt tot 50 % en dit voor allerhande toepassingen. Daarnaast ontstond een nieuw platform van elastomeren met bijzonder goede trillingsdempende eigenschappen. Deze producten kunnen ingezet worden in machines, motoren, transportsystemen e.d. Ook de eerste schuimen met vormgeheugen gebruikt in matrassen, medisch materiaal en meubels worden ontwikkeld.
2009 Uitgavenbudget voor Onderzoek en Ontwikkeling: EUR 15,1 miljoen (-5,3 % tegenover 2008)
Centraal georganiseerde onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten zijn de beste garantie gebleken om tegelijkertijd op een kostefficiënte en flexibele wijze in te spelen op de gestelde behoeften. Het spreekt voor zich dat in de eerste plaats veel aandacht gaat naar de ontwikkeling van nieuwe producten met specifieke functionaliteiten. Daarnaast echter tracht het IDC ook te focussen op de verbetering van bestaande producten of om bestaande productieprocessen verder te optimaliseren. Bij dit laatste wordt ernaar gestreefd om zowel het algemeen verbruik van grondstoffen te verlagen, het volume van restproducten te reduceren, als de productiestromen efficiënter te laten verlopen.
Het International Development Center investeert jaarlijks in nieuwe technologieën en nieuwe pilootmachines. Het is voornamelijk de simultane ontwikkeling van chemie en technologie waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan. De nieuwe machines worden modulair en flexibel ontworpen zodanig dat ze multi-inzetbaar worden. De eerste hoogwaardige trillingsdempende materialen worden op hun verwerkingskarakteristieken onderzocht op deze nieuwe pilootmachine.
CompoLite is een sterk en zeer licht composietmateriaal met de mogelijkheid vormstukken te maken. Hierbij worden gewichtsreducties gerealiseerd tot 50 %. Het materiaal trok initieel vooral de aandacht van autoconstructeurs met focus op steeds lager gewicht voor minder verbruik en minder CO2 -uitstoot. Door de vele mogelijke combinaties met bv. textiel, leder, hout, aluminium, staal… biedt het materiaal vele perspectieven voor vele andere toepassingen.
Voorts moedigt de Groep ook de verschillende joint venture vennootschappen aan om beroep te doen op de expertise van het Onderzoeks- en Ontwikkelingsteam. Hierdoor wordt een win-win situatie gecreëerd. Voor de joint venture
Corporate programma
Automobiel
48,0 %
26,5 %
2,5 %
Isolatie
24,0 %
Soepelschuim 26
Recticel • Jaarverslag 2009
0,0 %
Slaapcomfort
Recticel • Jaarverslag 2009
27
Technologisch leiderschap
Evolutie samenstelling jaarlijks budget voor onderzoek en ontwikkeling
20
in miljoen EUR
15
10
5
0 2003
2004 Soepelschuim
2005 Slaapcomfort
2006 Isolatie
vennootschappen betekent dit dat goedkoper beroep kan worden gedaan op waardevolle onderzoeks- en ontwikkelingsdiensten. Anderzijds wordt door de grotere kritische massa efficiënter omgegaan met de toegewezen werkingsmiddelen.
2008
2009
Corporate Programme
• Gloednieuw is de “groene PU”, een combinatie van natuurlijke grondstoffen: ricinusolie en sojabonen, als alternatief voor aardolie. Er werden reeds patenten genomen en het product (Purecell en Pureseal W) wordt geëvalueerd door de bevoegde instanties. • Ontwikkeling van een nieuwe generatie Colo-fast®materialen met minder emissies van vluchtige stoffen. • Introductie van hernieuwbare grondstoffen in de productie van Colo-fast® materialen. • Geleidelijke vervanging van de Colo-fast®-huiden door Colo-sense®. Deze Colo-sense®-materialen hebben betere gevoels- en tasteigenschappen (‘haptic’) alsook een grotere flexibiliteit van de huid. • Kennisvergaring over nieuwe oppervlakte texturen en visuele mogelijkheden voor Colo-fast® huiden. In samenwerking met het IWT’ (Instituut voor de aanmoediging van innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen) wordt onderzoek gedaan naar het harmonieus samenbrengen van materialen in Colo-fast® of Colo-sense® kwaliteit. Hierbij staan vooral de visuele oppervlakte-aspecten centraal. • Onderzoek naar nieuwe lichtgewichtproducten voor toepassing in de automobielsector waar de vraag naar laaggewicht oplossingen groeit met het oog op de reductie van CO2 -emissies.
Bedoeling is om tegen 2012 voor 30 % aan corporate projecten en 70 % business line-gerelateerde projecten te hebben. Een kleurmeter of spectrofotometer kan via reflectie of transmissiecurven een uniek kleurcoördinaat geven aan kleuren. Deze toestellen meten op minstens 16 plaatsen in het spectrum van 400 tot en met 700 nm. De meetwaarden kunnen in diverse kleurschalen uitgedrukt worden zoals de indexen whiteness (witheid) of yellowness (geelkleuring). Er kunnen eveneens diverse lichtbronnen gekozen worden. Dergelijke testen worden uitgevoerd om Colo-fast® kleuren te bepalen en deze naderhand in de massa te kleuren volgens specifieke kleurwaarden.
2007 Automobiel
Het IDC beschikt over een budget dat zij intelligent spreidt over de verschillende divisies. Hoewel de afdeling Automobiel relatief nog de grootste brok van het budget voor haar rekening neemt, wordt de verdeling over de verschillende afdelingen steeds evenwichtiger. In 2009 werden, naast de reeds 50 geregistreerde paten ten, 4 nieuwe aangevraagd en werd onder andere op de volgende projecten gewerkt en/of grote vooruitgang geboekt: • Nieuwe doorbraak inzake de verbetering van de controle van de celgrootte bij de productie van polyurethaanschuim. • Verbreding van het gamma schuimsoorten naar fijnere (< 400μ) schuimen en bijzonder grove (filtratie-)schuimen (>6 000μ). • Verdere uitbreiding van het aantal producten en schuimkwaliteiten waarin hernieuwbare grondstoffen worden verwerkt. Afhankelijk van de toepassingen zijn er vandaag bioschuimen (PureFoams) beschikbaar waarin tussen 15 % en 55 % hernieuwbare koolstof aanwezig is. • Ontwikkeling van nieuwe comfortschuimen.
Evolutie samenstelling jaarlijks budget voor onderzoek en ontwikkeling 20
2,0%
17 200
in miljoen EUR
1,5%
1,2%
15
10
15 700 14 700 1,1%
2003
2004
2005
Budget onderzoek & ontwikkeling
28
Recticel • Jaarverslag 2009
14 880 1,0%
2006
15 924
15 072
1,0%
1,2%
15 188 0,9%
2007
2008
2009
1,0%
0,0%
% = budget onderzoek & ontwikkeling als percentage van de geconsolideerde omzet
Recticel • Jaarverslag 2009
29
Duurzaam ondernemen
Recticel voert een concrete milieuvriendelijke politiek,
ondermeer via onderzoek naar
hernieuwbare materialen zoals Arcadia®, inspanningen in de bouw- en autosector om de
CO2 -uitstoot te verminderen
Sinds vele jaren heeft Recticel zich geëngageerd om als een verantwoor-
en recyclage van PU-schuimen uit het productieproces: tot
delijke organisatie een duurzaam beleid te voeren, gebaseerd op de vol-
30 procent van alle schuimen belandt bij het afval na het
gende specifieke pijlers: kwaliteit, veiligheid, gezondheid en milieu. Fun-
snijden en vormgeven tijdens het
productieproces. Zonder recyclage
damenteel denkt de Groep dat duurzaam ondernemen een attitude is
zou dit een zware belasting
betekenen voor bedrijf en milieu.
waarbij zowel rendabele bedrijfseconomische groei, verantwoord sociaal
Via specifieke recyclageprocessen recupereert Recticel nagenoeg
en maatschappelijk partnerschap, zuinig omspringen met natuurlijke
alle “afval-schuim”.
hulpbronnen en energie, en de ontwikkeling en welzijn van werknemers op een harmonieuze wijze worden geïntegreerd. Recticel streeft ernaar
om deze soms conflicterende aspecten op een permanente manier op te nemen en te beleven in de dagelijkse bedrijfsvoering. Bij de bepaling van haar verschillende objectieven tracht de Groep zoveel mogelijk rekening te houden met zowel de korte- als de langetermijngevolgen van haar beslissingen en acties voor de huidige én de toekomstige generaties. Bij de realisatie van haar objectieven ontwikkelt de Groep bij voorkeur sterke relaties en initiatieven met al haar stakeholders. In deze context heeft de Groep trouwens hiervoor sedert vele jaren een aantal specifieke richtlijnen en gedragsregels geïntroduceerd om deze thematiek te laten leven doorheen de hele organisatie. Naast het wetgevende kader dat er op toeziet dat bedrijven een ethisch-, milieu- en maatschappelijk verantwoorde bedrijfspolitiek voeren, heeft Recticel zijn houding ten aanzien van deze problematiek willen onderstrepen via onder andere de volgende engagementen en richtlijnen: • Onderschrijven van het internationaal erkende Responsible Care® Global Charter, waarbij Recticel zich engageert om op een zo duurzaam mogelijke manier te produceren. Hierbij streeft de Groep erna om de best beschikbare technieken toe te passen, om het milieu zo weinig mogelijk te belasten. • Onderschrijven van de productveiligheidsstandaarden onder het CertiPUR label®. Het CertiPUR label® wordt enkel uitgereikt na een positieve bevestiging dat de polyurethaanproducten die zullen gebruikt worden in matrassen en zitmeubels volledig voldoen aan de hoge veiligheids-, gezondheids- en milieuvriendelijkheidsver-
30
Recticel • Jaarverslag 2009
eisten. Alle productievestigingen voor comfortschuim van de Groep bezitten dit label. • Het Groepshandboek Veiligheid, Gezondheid en Milieu van Recticel (‘Group SHE Manua’l). • De ‘Business Control Guide’ van Recticel, waarin, ter aanvulling en ter ondersteuning van de algemene boekhouding en regels voor kostencontrole, de basiscontroleprocedures worden vastgelegd. • De ‘Approval Authority Guide’ van Recticel, die de praktische uitwerking is van bevoegdheidsverdelingen binnen de Groep inzake o.a. financiële-, sociale-, informatietechnologie, organisatie-, legale-, publieke-, … aangelegenheden.
Duurzaam ondernemen in de nieuwe groeilanden Recticel is reeds sinds 1990 actief in Centraal- en OostEuropa. Hoewel de beweging van de productie naar Oost-Europa aanvankelijk ingegeven werd door de delocalisatie van de meubelindustrie, heeft Recticel ook steeds het groeipotentieel van deze nieuwe markten erkend. Recticel heeft de uitdagingen in deze nieuwe regio’s nooit onderschat; méér zelfs, het heeft de trend veeleer als een belangrijke strategische opportuniteit ervaren. Om deze kansen ten volle te benutten heeft Recticel er steeds naar gestreefd om alle wettelijke en ethische grondbeginselen van een duurzame bedrijfsvoering na te leven. Ook vanuit milieustandpunt waren er een aantal basisprincipes die
werden gevolgd. Vandaag heeft deze politiek ertoe geleid dat het verschil tussen de ‘omzet volgens oorsprong’ en de ‘omzet volgens bestemming’ veel kleiner is geworden. Met andere woorden, de productie van de goederen gebeurt vandaag korter bij de eindmarkten, wat uiteindelijk een besparing op de transportkosten oplevert. Daarnaast wordt ook het wisselkoersrisico gereduceerd en kan worden geput uit een uitgebreider netwerk van locale marktkennis en technische vaardigheden. Sinds een paar jaar is Recticel nu ook actief in China, weliswaar nog op een voorzichtige en kleine schaal.
OPNAME IN UNIVERSUM VOOR DUURZAME BELEGGINGEN
boden worden door een groeiend aantal Europese bankinstellingen, fondsbeheerders en institutionele investeerders. Forum ETHIBEL biedt investeerders in hoofdzaak drie producten aan op basis van het Investeringsregister. Het ETHIBEL label, de ETHIBEL duurzaamheidsindexen (Sustainability Indices) en het Forum ETHIBEL certificaat. Het kenmerkende van de ETHIBEL methodologie komt voort uit de integratie van twee belangrijke aspecten van bedrijfsmaatschappellijke verantwoordelijkheid (Corporate Social Responsibility): m.n. duurzame ontwikkeling en de betrokkenheid van belanghebbenden (stakeholder involvement). Bijkomende informatie over Forum ETHIBEL en de ETHIBEL Investeringsregisters kan bekomen worden op de webstek www.ethibel.org.
ETHIBEL
KEMPEN/SNS SRI UNIVERSUM
Recticel wordt reeds sinds eind 2004 geselecteerd voor opname in twee investeringsregisters voor duurzame beleggingen van het onafhankelijk advies- en ratingbureau ETHIBEL, m.n. het ETHIBEL PIONEER Investeringsregister en het ETHIBEL EXCELLENCE Investeringsregister (zie www.ethibel.org). Op 21 december 2008 werden deze opnames herbevestigd, waardoor Recticels Corporate Social Responsibility (CSR) profiel blijvend opgevolgd wordt.
Verder werd Recticel midden 2008 na een grondige screening voor het eerst opgenomen in het Kempen/SNS SRI (Socially Responsible Investment) Universum. De ethische Orange SeNSe Fondsen van het Nederlandse Kempen/SNS kunnen hierdoor investeren in Recticel. Bij de argumentatie voor opname werd Recticel geprezen voor de significante vorderingen die het maakte op het vlak van ethische-, socialeen milieupolitiek, alsook inzake de uitvoering en de rapportering hiervan. Daarnaast werd er een bijzondere melding gemaakt van de Group Business Control Guide en de aanverwante Group Safety, Health & Environment (SHE) Manual die alle relevante regels, richtlijnen en sancties omvat waaraan alle medewerkers van de Groep zich moeten houden. Tot slot werd door de initiatiefnemers erkend dat Recticel bijzonder begrijpelijke richtlijnen hanteert inzake gezondheid en milieu; met de specifieke melding dat het SHE management systeem zeer goed geformuleerd is.
Het ETHIBEL PIONEER Investeringsregister onderscheidt zich vooral omdat het enkel pionierbedrijven opneemt die op het vlak van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen beter scoren dan het gemiddelde van hun sector. Beide ETHIBEL Investeringsregisters worden als basis gebruikt voor maatschappelijk verantwoorde investeringsproducten (SRI-Socially Responsible Investments) die aange-
Recticel • Jaarverslag 2009
31
Fabriek Wetteren (België) CO2 -emissie
De bescherming van de gezondheid en de veiligheid van het personeel is al zeer lang een prioriteit bij Recticel. De Groep streeft ernaar om
inzake preventie maximale inspanningen te doen met het oog op het
verminderen van het aantal ongevallen en de ernst ervan. Hierbij beperkt de Groep zich niet enkel tot de eigen werknemers, de onderaannemers of de onmiddellijke omgeving van de vestigingen, maar wordt deze problematiek, en de aandacht ervoor, ook uitgebreid tot doelgroepen zoals de afnemers en eindgebruikers van de geproduceerde goederen. Frequentie-index arbeidsongevallen 60
Politiek van Veiligheid, Gezondheid en Milieu (SHE-Policy)
58,9
50 40 33,6
30 20
25,2
22,2
18,0
10 0
16,9
14,2
13,7
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Frequentie = aantal ongevallen x 1 000 000 aantal gepresteerde uren
Frequentie-index arbeidsongevallen 1,0 0,8 0,6
0,85
0,55
0,64
0,38 0,27
0,2
0,33 0,24
0,30
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Graad van ernst = aantal dagen werkverzuim x 1.000 aantal gepresteerde uren
32
Bij de uitbouw van zijn SHE-politiek tracht Recticel in eerste instantie een gedetailleerde mapping te maken van alle mogelijke operationele veiligheids-, gezondheids- en milieurisico’s. In een tweede fase zullen na een grondige evaluatie de nodige beschermingsmaatregelen worden bepaald. De finale bedoeling van deze maatregelen is om tot situaties te komen waarbij de verschillende potentiële risico’s en hun eventuele gevolgen tot een aanvaardbaar minimum worden beperkt. Meestal gaat de Groep hierbij verder dan wat wettelijk vereist is.
Veiligheid
0,4
0,0
De belangrijkste beleidsbepalingen inzake veiligheid, gezondheid en milieuzorg liggen vast in de algemene SHE-Policy, waarvan de recent herwerkte versie zeer actief onder de aandacht van alle vestigingen werd gebracht. Deze SHE-basisregels dienen niet alleen als referentie voor het dagelijkse denken en handelen, maar belichamen ook de gemeenschappelijke doelstellingen voor alle medewerkers om ervoor te zorgen dat Recticel zijn maatschappelijke en industriële engagementen met de grootste zorg vervult.
Recticel • Jaarverslag 2009
De belangrijkste elementen van Recticels veiligheidspolitiek zijn: • Zero accident (nul ongevallen) is de nagestreefde norm. • In de meeste sites worden er zeer regelmatig veiligheidscampagnes gelanceerd om het thema actueel te houden. • Regelmatig worden er informatiesessies op Groepsniveau georganiseerd waarbij expertise inzake het voorkomen van ongelukken en/of het reduceren van de risicofactoren wordt uitgewisseld. • Bij nieuwe acquisities en/of joint ventures wordt getracht om de Groepsveiligheidspolitiek zo snel mogelijk te integreren.
8
103 TON
Veiligheid, gezondheid en milieuzorg
10
6 4 2 0
2006 CO2 aardolie
2007
2008
CO2 aardgas
2009 CO2 elektriciteit
Tijdens het afgelopen jaar werden op het vlak van veiligheid een aantal markante resultaten gerealiseerd: • De algemene verbetering van de interne communicatie. • Preventiemaatregelen (in samenwerking met de arbeidsgeneesheer) inzake de effecten van blootstelling aan TDI. • Voorbereiding, opvolging en implementatie van de nieuwe veiligheids- en milieu-eisen onder het Globally Harmonized System (GHS). GHS is het nieuwe wereldwijd gestandaardiseerde etiketteringssysteem dat vanaf 2010-2011 verplicht zal worden. Deze nieuwe normen, die in Europa vertaald worden naar de CLP-verordening (Classification, Labelling and Packaging of Chemicals) zullen voor de Groep in hoofdzaak belangrijke administratieve gevolgen hebben zoals informatieverplichtingen en een nieuwe etikettering van de chemische stoffen die de Groep zelf aanmaakt. • In de verschillende sites werden speciale inspanningen gedaan op het vlak van persoonlijke beschermings- en veiligheidsmiddelen, die conform de meest geavanceerde technieken dienen te zijn.
Zorg voor het milieu Algemeen kan gesteld worden dat Recticel tot een ‘laag tot matig CO2 -intensieve ( low to medium carbon intensive) sector’ behoort, gezien bij de productie en verwerking van PU-schuim geen verbranding van fossiele brandstoffen nodig is. Ook op andere vlakken kan gesteld worden dat de activiteiten van de Groep weinig milieubelastend zijn. Ondanks dit gunstig uitgangspunt wil Recticel de eventuele milieu-impact op de leefomgeving uitsluiten, of op zijn minst maximaal beperken. Zo concentreert de Groep haar zoektocht naar productieprocessen die zuiniger omspringen met natuurlijke grondstoffen en met energie. Daarnaast ambieert Recticel om afval en CO2 -emissie te reduceren om de druk op het leefmilieu (lucht, water, afval) zoveel mogelijk terug te dringen tot aanvaardbare niveaus. Over het algemeen genomen dragen onze producten in belangrijke mate bij tot duurzame groei. De aanzienlijke vermindering van het gewicht van auto’s door het gebruik van lichtere materialen, zoals polyurethaan, leveren brandstofbesparingen op. Het stijgende gebruik van polyurethaan als thermische isolatie van gebouwen resulteert ook in een fors lager energieverbruik en dus een lagere CO2 -uitstoot. In dit kader is het belangrijk te noteren dat Recticel één van de initiatiefnemers was voor de invoering via de Europese sectororganistie van het CertiPUR label® (zie hoofdstuk Duurzaam ondernemen).
• Daarnaast is Recticel ook goed gepositioneerd om een antwoord te bieden aan de alsmaar stijgende vraag naar oplossingen voor milieuproblemen die buiten de productie liggen. Recticels technologische expertise rond polyurethaan-(PU) materialen maakt het mogelijk innovatieve oplossingen aan te bieden voor nieuwe noden bij industriële partners en eindconsumenten. • Het gebruik van lichtgewicht innovatieve PU-schuimen ter vervanging van het zwaardere metaal en hout in meubilair. Lichtere eindproducten dragen op hun beurt bij tot een lager brandstofverbruik bij hun transport. • Het hergebruik van snijresten uit het verwerkingsproces in nieuwe producten en toepassingen reduceert het afvalvolume.
Recticel start met de installatie van zonnepanelen In 2009 heeft Recticel zijn eerste stappen gezet in het zoeken naar alternatieven voor energie afkomstig uit fossiele brandstoffen. In haar Belgische vestigingen in Wevelgem en Wetteren heeft Recticel een projectteam aangesteld om het energieverbruik beter onder controle te houden. Met de installatie van zonnepanelen op de omvangrijke dakoppervlakten van beide sites levert Recticel vandaag een aanzienlijke bijdrage tot het efficiënt en duurzaam beheer van de energieopwekking en -toevoer. Opvallend hierbij is het gebruik van een creatieve formule die Recticel toestaat om enerzijds zijn energiedoelstellingen te halen, maar anderzijds toch om zijn investeringsbudget onder controle te houden. Recticel heeft beide projecten uitgewerkt met een externe partner die de investering voor zijn rekening neemt. Recticel verhuurt aan deze partner zijn dakoppervlakten en krijgt in ruil gedurende twintig jaar de door de zonnepanelen opgewekte groene elektriciteit. In totaal zullen deze zonnepanelen jaarlijks zowat 1 150 000 kWh groene stroom opwekken, wat neerkomt op een CO 2 -reductie van 460 ton per jaar. Hiermee wordt ongeveer 7 % van het jaarlijks elektriciteitsverbruik van beide sites opgevangen. Recticel onderzoekt verder of het deze interessante formule kan uitbreiden tot de andere vestigingen.
Recticel • Jaarverslag 2009
33
Jan De Moor Group Human Resources and Communication Manager
Human resources’ touch
“De succesvolle realisatie van de strategie hangt in ruime mate af van de gedrevenheid en bekwaamheid van al onze medewerkers. Talentontwikkeling en -beheer zullen daarom voor de komende jaren een prioriteit zijn.” 34
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
35
Human resources’ touch
Eén van de pijlers van Recticels Groepsmissie gaat ervan uit dat alle
werknemers de mogelijkheid moet worden geboden om hun individuele talenten te ontplooien binnen het kader van de Groepsstrategie. Daarnaast is de Groep er ook van overtuigd dat een succesvolle realisatie van
haar strategie in ruime mate afhangt van de gedrevenheid, de motiva-
tie, de creativiteit, kortom van de capaciteiten van al haar medewerkers. De belangrijkste Groepswaarden onderstrepen trouwens dit uitgangspunt. Zo draagt Recticel waarden als team spirit, verantwoordelijkheidszin, ondernemerschap, respectvol gedrag, professionalisme en het streven naar uitmuntendheid, zeer hoog in het vaandel.
In 2008 werden de eerste voorbereidingen genomen om binnen de Groep een modern personeelsbeleid te ontwikkelen. Toegewijde, enthousiaste en gespecialiseerde medewerkers aantrekken en behouden, zal méér dan ooit tevoren van doorslaggevend belang zijn om in de toekomst succesvol te zijn. Recticel heeft in het verleden al meermaals het bewijs geleverd dat het zichzelf en zijn werkmethodes steeds durft in vraag te stellen. Inzake het personeelsbeleid, is de Groep overtuigd dat vandaag het moment rijp is om met meer visie en doortastendheid nieuwe krijtlijnen voor de toekomst uit te tekenen. Centraal hierbij is de opstart in 2010 van een programma rond talentbeheer en een programma rond de ontwikkeling van specifieke kerncompetenties. Uit een eerder uitgevoerde studie kwam reeds naar voren dat de belangrijkste benodigde kerncompetenties binnen de Groep de volgende zijn: • resultaatgerichtheid • kennis van de business • bekwaamheid om talenten en teams te ontwikkelen en uit te bouwen • persoonlijke flexibiliteit • klantgerichtheid • effectieve communicatievaardigheden De daling van het personeelsbestand met 1 480 medewerkers in 2009 is hoofdzakelijk het gevolg van de: • verkoop van het 50 %-belang in de joint venture COFEL (Slaapcomfort in Frankrijk) • de verkoop van de resterende activiteiten Exteriors (Automobiel) in Gilly (België) • de verkoop van het belang in het Nederlandse Corpura (Soepelschuim) • de afbouw van het personeelsbestand hoofdzakelijk bij: o de Britse, Duitse en Amerikaanse automobielactiviteiten o de soepelschuimactiviteiten in Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk
36
Vol- en deeltijds personeel, met uitzondering van tijdelijk personeel en personen die arbeidsongeschikt zijn, en met inbegrip van de proportioneel genomen personeelsbezetting van joint ventures die door Recticel voor minimum 50 % worden gecontroleerd. Personeelsbestand 2009-2010
01 jan 2009
01 jan 2010
∆
Duitsland
1 748
1 480
17,6 %
-268
België
1 497
1 350
16,1 %
-147
Polen
840
819
9,7 %
-21
1 624
766
9,1 %
-858
Frankrijk Tsjechië
732
721
8,6 %
-11
Verenigd Koninkrijk
638
649
7,7 %
11
Nederland
391
373
4,4 %
-18
Spanje
415
362
4,3 %
-53
VSA
390
344
4,1 %
-46
Oostenrijk
308
295
3,5 %
-13
Roemenië
230
220
2,6 %
-10
Zwitserland
215
195
2,3 %
-20
Zweden
212
193
2,3 %
-19
Finland
170
138
1,6 %
-32
Hongarije
125
118
1,4 %
-7
Noorwegen
114
92
1,1 %
-22
64
62
0,7 %
-2
Turkije Volksrepubliek China
25
52
0,6 %
27
Estland
30
43
0,5 %
13
Moldavië
32
40
0,5 %
8
Griekenland
13
22
0,3 %
9
Bulgarije
20
18
0,2 %
-2
Litouwen
17
15
0,2 %
-2
Oekraïne
9
12
0,1 %
3
Slowakije
11
10
0,1 %
-1
Servië
8
8
0,1 %
0
Rusland
5
6
0,1 %
1
TOTAAL
9 883
8 403
100 %
-1 480
01 jan 2009
01 jan 2010
∆
West-Europa
7 345
5 921
70,5 %
-1 424
Oost-Europa
2 054
2 024
24,1 %
-30
484
458
5,5 %
-26
9 883
8 403
100 %
-1 480
Rest van de wereld TOTAAL
Recticel • Jaarverslag 2009
37
Sterk in diverse sectoren met polyurethaan als motor Soepelschuim Slaapcomfort Isolatie Automobiel
38
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
39
Wat is polyurethaan? Polyurethaan (PU) staat voor een belangrijke groep van producten binnen de grote familie van de polymeren of ‘plastics’. PU is een verzamelnaam voor een ruim gamma van schuimvariëteiten.
bestemd is voor thermische isolatietoepassingen. Deze schuimvorm wordt zowel geproduceerd in de vorm van gebruiksklare isolatieplaten als in grote blokken die nadien tot complexere stukken worden verzaagd.
Zeer concreet kan gesteld worden dat PU-schuim opgebouwd is uit een netwerk van dodecaëdercellen, waarbij deze laatsten zich voornamelijk gedragen als microveren. De finale eigenschappen van PU-schuim zijn in hoofdzaak afhankelijk van:
Dankzij onderzoek en ontwikkeling is Recticel er in geslaagd om aan PU een nieuw gezicht en nieuwe eigenschappen te geven. De Colo-fast®- en Colo-fast® Sprayproducten (elastomeren) die met succes worden gebruikt voor interieurafwerking in de auto-industrie, zijn daarvan het sprekende bewijs.
• de scheikundige samenstelling en de dikte van de celribben • de proportie volume-vast materiaal/lucht • de concentratie van de celvliezen (luchtdoorlaatbaarheid/ opencelligheid).
Polyurethaantoepassingen PU wordt in een ruim aantal en sterk gediversifieerde toepassingen gebruikt, zoals vulmateriaal voor zetels, stoelen en zitkussens, matraskernen, autozetels, afdichten van autoruiten, schoenen en textiel, thermische isolatie (gebouwen, industriële installaties, frigo’s, …), geluidsisolatie, lijmen en verven, verpakkingsmateriaal, … Kenmerkend voor PU-schuim is zijn grote flexibiliteit om tegemoet te komen aan de vele uiteenlopende toepassingsvereisten, zoals: densiteit, elasticiteit, duurzaamheid, gewicht, veiligheid, design en uiteraard ook gunstige prijs. In menig opzicht is PU een verborgen, en dus onzichtbaar, product omdat het meestal verwerkt wordt met en/of in andere materialen zoals textiel, metaal, hout en andere polymeren. De geschatte jaarlijkse groei van de Europese markt voor zitmeubelen bedraagt 2 à 3 % of 10 000 ton PU-schuim. Als toonaangevend speler in zijn verschillende markten, maakt Recticel PU-schuim in verschillende vormen. Het grootste gedeelte van de PU-productie levert soepelschuim op. Zachte schuimsoorten worden vooral geproduceerd in de vorm van lange blokken die nadien worden versneden tot halffabrikaten (bijvoorbeeld voor de meubelindustrie) of afgewerkte producten. In sommige andere gevallen wordt zachtschuim meteen in een specifieke vorm gegoten. Dit proces (vormschuim) wordt vooral toegepast bij de productie van zetelkussens voor auto’s.
Broodje bakken! Komt u op bedrijfsbezoek dan laten wij u graag kennismaken met ons ‘bakprocédé’. Niet dat er écht wordt gebakken. Wel wordt u aan de hand van deze proef (te vergelijken met een rijzend broodje) op een zeer aanschouwelijke én bevattelijke wijze meteen duidelijk hoe polyurethaan ontstaat.
Begrippenlijst Aardolie
Wat de geografische inplanting van de productie-eenheden betreft, is het kenmerkend voor PU dat deze in principe kort bij hun finale markt dienen te liggen. Deze eigenschap wordt ingegeven door de hoge transportkosten die nodig zijn om volumegoederen met een relatief licht gewicht over lange afstanden te vervoeren.
Polyol: synoniem voor PU polyalcohol, wat verkregen wordt uit propyleenoxide. Isocyanaat: zeer reactieve stof die zich
95 % nafta
Productie van polyurethaanschuim
5 % residu
als alcoholen). De structuur van deze
Wereldproductie van kunststoffen 245 miljoen ton (bron: PlasticEurope Market Reserach Group 2009) Wereldproductie van polyurethaan (PU) 12,1 miljoen ton Europese productie van polyurethaan 4,2 miljoen ton Wereldproductie van soepelschuim 3,2 miljoen ton Europese productie van soepelschuim 1,0 miljoen ton 230 000 ton Recticel-productie1 van soepelschuim
polyol
isocyanaat
Polyurethaanschuim
Algemeen gezien kan men ervan uitgaan dat de petrochemische nijverheid ruwe olie voor ongeveer 95 % raffineert tot brandstoffen (nafta en aanverwante producten). Uit het gedeelte dat na dit proces overblijft, wordt in één of meerdere stappen nog een grote verscheidenheid aan andere chemische producten gewonnen, waaronder polyol en isocyanaat, de belangrijkste grondstoffen voor de aanmaak van polyurethaan.
alcoholen bepaalt de hardheid van het PU-schuim. Blaasmiddel: uit de reactie van isocyanaat met water wordt koolstofdioxide verkre-
1 Recticel, inclusief joint ventures aan 100 % genomen
Polyurethaanschuim wordt hoofdzakelijk vervaardigd uit de volgende drie basisgrondstoffen: polyol, isocyanaat en water. Daarnaast worden ook hulpstoffen, zoals katalysatoren en stabilisators gebruikt die nodig zijn ter ondersteuning van het chemisch proces. Om bijkomend nog een aantal zeer specifieke producteigenschappen (o.a. kleur, brandvertagings- of antistatisch effect, ….) te verkrijgen worden er desgevallend additieven aan de formulering toegevoegd.
makkelijk bindt met andere stoffen (zo-
hardschuim
soepelschuim
platen
blokken
versnijden
versnijden
Slaapcomfort
gen. Dit gas fungeert als blaasmiddel bij de productie van zacht schuim. Katalysator: versnelt het reactieproces en
vormschuim
blokken
Isolatie
spray
verzekert het evenwicht in de polymerisatie en de blaasreactie. Katalysatoren bepalen de opschuimsnelheid van het proces.
Soepelschuim
Automobiel
Stabilisator: zorgt bij het reactieproces voor de homogene opbouw en de stabilisatie van het cellulair netwerk tot en met het volledig oprijzen van het schuim.
Recticel maakt ook PU-hardschuim dat in hoofdzaak
40
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
41
13 34
Productievestigingen SOEPELSCHUIM 1
33
32
31
33
32
31
ISOLATIE
België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geraardsbergen 9 • Hulshout 5 Duitsland. . . . . . . . . . . . . . . . . Hassfurt 44 • Jöhstadt 45 • Wattenscheid 46 Frankrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . Masevaux 16 Oostenrijk. . . . . . . . . . . . . . . . . Timelkam 30 Polen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lodz 26 Roemenië. . . . . . . . . . . . . . . . . Miercurea Sibiului 29 Zwitserland. . . . . . . . . . . . . . . Büron 27 • Flüh 28
België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Turnhout 2 • Wevelgem 1 Verenigd Koninkrijk. . . . . . . Glossop 3 • Stoke-on-Trent 4
AUTOMOBIEL
België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hulshout 5 • Wetteren 8 Duitsland. . . . . . . . . . . . . . . . . Espelkamp 47 • Rheinbreitbach 49 • Rüsselsheim 48 • Schönebeck 50 • Unterriexingen 51 • Wackersdorf 52 Frankrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trilport 15 Polen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bielsko Biala 37 • Zory 38 Slowakije. . . . . . . . . . . . . . . . . . Lucenec 36 Spanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Santpedor 35 Tsjechië. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mlada Boleslav 40 • Most 39 Verenigde Staten. . . . . . . . . . Auburn Hills, MI 56 • Clarkston, MI 57 • Tuscaloosa, AL 55 Verenigd Koninkrijk. . . . . . . Manchester 18 Volksrepubliek China. . . . . . Ningbo 58
voor Soepelschuim zijn enkel de schuimerijen
in Europa opgesomd
56
Omzet
EUROPA
54
21
22
92,1 %
12
61,4 % Soepelschuim 10,5 % Slaapcomfort 3,5 % Isolatie 16,7 % Automobiel
18
3
4
Recticel • Jaarverslag 2009
Omzet
4,4 %
1,8 % Soepelschuim 2,6 % Automobiel
47 59 42 43 46 50 45 39 40 49 48 5 44 15 52 6 7 41 51
35 33 31
28
27 19
30
25 38
Omzet
3,5 %
AZIË
2,6 % Soepelschuim 0,9 % Automobiel
2
8
13
32
10
VERENIGDE STATEN
16
34
53
58
17
14
55
57
11
23
1
42
29 35
34
35
SLAAPCOMFORT
België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wetteren 8 Duitsland. . . . . . . . . . . . . . . . . Bexbach 41 • Burkhardtsdorf 42 • Ebersbach 43 Estland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tallinn 10 Finland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kouvola 11 • Rauma 12 Frankrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . Langeac 13 • Louviers 14 • Trilport 15 Hongarije. . . . . . . . . . . . . . . . . Sajobabony Italië. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gorla Minore 19 Moldavië. . . . . . . . . . . . . . . . . . Chisinau 20 Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . Kesteren 59 Noorwegen. . . . . . . . . . . . . . . Åndalsnes 22 • Oysand 21 Oostenrijk. . . . . . . . . . . . . . . . . Kremsmünster 6 • Linz 7 Polen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zgierz 25 Roemenië. . . . . . . . . . . . . . . . . Sibiú 24 Spanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Catarroja 31 • Ciudad Rodrigo 32 • La Eliana 33 • Legutiano 34 Verenigd Koninkrijk. . . . . . . Alfreton 17 Verenigde Staten.. . . . . . . . . Deer Park, NY 53 • Irivne, CA 54 Zweden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gislaved 23 1
19
26
37
36 24
20
29
Naast de bovenvermelde productievestigingen heeft Recticel (inclusief joint venture vennootschappen) nog een 70-tal verwerkingseenheden of verkoopkantoren in Europa en de Verenigde Staten. De Groep is actief in 27 landen.
Recticel • Jaarverslag 2009
43
Soepelschuim
“Soepelschuim is vandaag de grootste divisie van de Groep. Zij legt zich in hoofdzaak toe op de productie, de transformatie en de verkoop van overwegend halfafgewerkte producten in zacht polyurethaanschuim voor een brede waaier van comfort-en technische toepassingen.” Eduard Dupont, Group General Manager Flexible Foams
44
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
45
Soepelschuim
Transforming any idea in foam
TRI-FLEX
TM
Soepelschuim is vandaag de grootste divisie van de Groep. Zij legt zich in
hoofdzaak toe op de productie, de transformatie en de verkoop van overwegend halfafgewerkte producten in zacht polyurethaanschuim.
De sector is opgebouwd rond drie deelactiviteiten: comfortschuim, tech-
nische schuimen en ‘composite foams’. De karakteristieke eigenschappen van de schuimsoorten, de eigenheid van het productieproces of de typische
toepassingsmogelijkheden van het schuim zijn voornamelijk bepalend voor deze afdeling.
in miljoen EUR
2009
2008
2007
Bedrijfsopbrengsten (1)
570,6
645,6
665,6
-11,6 %
-3,0 %
5,2 %
Groeivoet bedrijfsopbrengsten ( %) EBITDA
45,1
31,2
41,8
EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten)
7,9 %
4,8 %
6,3 %
EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten) Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
25,8
14,5
26,4
4,5 %
2,2 %
4,0 %
4,9
10,8
17,8
0,9 %
1,7 %
2,7 %
(1) voor eliminaties van intragroep transacties
Evolutie omzet Soepelschuim
Omzet Soepelschuim
800
Composite foams
4,0 %
700
in miljoen EUR
666
646 571
500 400 300 200
27,7 %
100 0
46
Technische schuimen 2007
Recticel • Jaarverslag 2009
• leiderschap door hogere volumes en innovatie • groei van comfortschuim voornamelijk in Centraal- en Oost-Europa • groei van technische schuimen • ontwikkeling van nieuwe toepassingen voor geagglomereerd restschuim om aldus minder afhankelijk te worden van de hoge volatiliteit in de marktprijzen voor restschuim • consolidatie van de Europese markt voor soepelschuim.
Activiteiten
Kerncijfers Soepelschuim
600
Strategie
2008
Comfortschuim
68,3 %
De COMFORT afdeling staat in voor de productie van zacht polyurethaanschuim en de verwerking ervan in de verschillende confectie-eenheden. Comfortschuim is een in hoofdzaak volumeartikel dat verwerkt wordt op maat tot half-afgewerkte producten voor de zitmeubel- en matrasindustrie. In de spuitzalen worden uniforme langblokken in polyurethaan geproduceerd, die daarna versneden worden tot kleinere, transporteerbare kortblokken of tot schuimvellen op rol. De kortblokken worden in een volgende stap in eigen confectie-ateliers versneden en bewerkt, of worden rechtstreeks geleverd aan klanten in de zitmeubel- of de matrassenindustrie. Naast het ruime gamma aan klassieke zachtschuimkwaliteiten worden ook speciale variëteiten aangeboden, o.a. viscoelastische schuimsoorten (Sensus®) of schuim voor specifieke marktsegmenten, o.a. Foam for Care (paramedische toepassingen). Naast schuimblokken is de Groep eveneens actief in de productie van koudvormschuim. Het is gebruikelijk dat bij grote uniforme productieseries, bepaalde onderdelen voor zitmeubelen rechtstreeks vormgeschuimd worden in matrijzen. Het grote voordeel van deze productietechniek bestaat erin dat nadien versnijding van het schuim overbodig wordt. In Europa is vooral op de Scandinavische meubelmarkt de vraag naar vormschuim nog belangrijk. In tegenstelling tot de divisie comfort, specialiseert de afdeling TECHNISCHE SCHUIMEN zich in de productie van zeer specifieke schuimsoorten voor kleinere nichemarkten. Technische schuimsoorten moeten meestal aan hoge producteisen voldoen omdat deze veeleer bestemd zijn voor geavanceerde technische toepassingen. Technische schuimsoorten worden in zeer uiteenlopende toepassingen gebruikt, zoals
o.a. sponzen, schuursponzen, filters, verfrollen, dichtingen, verpakkingen, akoestische isolatie, energie- en trillingsabsorptie, heroplaadbare batterijen, extreem brandwerende schuimsoorten voor hoogrisicokleding, lichtstabiele schuimsoorten voor kledingstoepassingen, outdoor toepassingen (Dryfeel®), etc. In tegenstelling tot comfortschuim dat in hoofdzaak enkel moet versneden worden, zullen technische schuimen in specifieke gevallen vooral nabehandeld moeten worden (bijvoorbeeld reticulatie, impregnatie, ...). Deze nabehandeling is nodig voor het bekomen van zeer specifieke producteigenschappen. Extra nabehandelingen zijn dikwijls nodig om de fysische of chemische eigenschappen van het schuim perfect in lijn te brengen met de behoeften van de eindtoepassing. Het zeer bepalend gebruik en de strenge vereisten waaraan deze schuimsoorten moeten voldoen, onderstrepen het belang van knowhow, zowel op schuimtechnisch als op chemisch gebied. Tot slot omvat de sector Soepelschuim nog de divisie COMPOSITE FOAMS. Deze laatste verwerkt in hoofdzaak schuimsnijresten tot nieuwe producten. Hoewel de laatste jaren meer en meer de nadruk werd gelegd op het beperken van de hoeveelheid onvermijdelijke snijresten, tracht Recticel steeds meer nieuwe toepassingen te vinden voor deze residuen. De snijresten die na het verwerkingsproces overblijven, worden in eerste instantie versneden tot kleinere vlokken om daarna met een bindmiddel opnieuw samengeperst te worden tot grote blokken. Deze blokken worden vervolgens versneden tot rolmateriaal of tot specifieke onderdelen. Typische toepassingen vindt men vooral als verpakkingsmateriaal, de bouwakoestiek, de schoenindustrie, indoor- en outdoor sportvelden. Deze producten worden verkocht onder de merken Recmat® (geluidsisolatie onder vloerbekleding), Recfoam® (geluidsisolatie in auto’s, verstevigingen in zitmeubelen, verpakkingsmateriaal, …) of Re-bounce® (onderlaag voor sportvelden). Vandaag kan Recticel nog niet al zijn snijresten verwerken tot nieuwe producten. De snijresten die Recticel niet zelf verwerkt, worden daarom verkocht op de vrije markt. Vooral in de Verenigde Staten is er een belangrijke afzetmarkt voor snijresten van polyurethaanschuim (‘trim foam’). Deze ‘trim foam’ wordt er lokaal verder verwerkt tot onderlaag voor vasttapijt.
2009
Recticel • Jaarverslag 2009
47
Soepelschuim
STRATEGIE EN VOORUITZICHTEN: DE TOEKOMST VORM GEVEN Comfortschuim Verdere groei van omzet en verbetering van rendabiliteit moet haalbaar zijn op basis van de volgende uitgangspunten: • Interne groei
Concurrentiepositie Comfortschuim Polyurethaanschuim is vandaag nagenoeg het enige aanvaarde vulmiddel voor zitmeubelen. Omwille van zijn gewicht, duurzaamheid en redelijke prijs bestaan er geen echte vervangmiddelen. In de wereld van de matrassen worden wel andere technolgieën gebruikt, zoals springveren en latex, maar het valt op dat de laatste jaren het marktaandeel van volschuimmatrassen alsmaar toeneemt. Vanuit productietechnisch standpunt wordt de productie van PU-schuim gekenmerkt door een lage instapdrempel. Als gevolg hiervan is de Europese markt lange tijd sterk gefragmenteerd geweest. Vandaag is de Europese PU-markt veel geconcentreerder. In Europa zijn er actueel nog ongeveer 60 à 65 schuimers actief, en een 500-tal schuimverwerkers (‘converters’). Een beperkt aantal spelers is actief in een ruimere markt dan zijn historisch lokale aanwezigheid. De drie belangrijkste marktspelers in Europa, met name Recticel, de Britse Vita-groep en het Amerikaanse Carpenter hebben als gemeenschappelijk kenmerk de spreiding van hun productie- en verwerkingseenheden over verschillende landen in Europa. Recticel is samen met de Vita-groep één van de koplopers, gevolgd door het Amerikaanse Carpenter. Het overig resterende gedeelte van de markt (circa 50 %) wordt voornamelijk ingevuld door kleinere producenten, die meestal enkel op hun lokale markt betekenisvol zijn (bijvoorbeeld Olmo in Italië). Specifiek voor Centraal- en Oost-Europa bestaan er twee grotere spelers actief in verschillende landen, met name het Russische Foamline en het Poolse Organika.
Technische schuimen Recticel stelt zich steeds tot doel om een toonaangevende positie te bekleden in het Europese landschap van polyurethaanproducenten. Eerst interne groei, later doelgerichte acquisities en tenslotte continue inspanningen op het vlak
48
Recticel • Jaarverslag 2009
van onderzoek en ontwikkeling, hebben Recticel aan de top van zijn sector geplaatst. In tegenstelling tot het segment comfortschuim, zijn technische schuimen als geheel beter beschermd. De technologische knowhow en de complexiteit van het productieen verwerkingsproces voor technische schuimen eisen niet alleen belangrijke investeringen, maar vergen ook continue financiële inspanningen op het vlak van onderzoek en ontwikkeling. Kortom, de instapdrempel voor technische schuimen ligt beduidend hoger. Hierdoor blijft het aantal producenten van technische schuimen eerder beperkt. Enkel grote groepen, zoals Recticel en de Vita-groep, weten op Europees niveau een toonaangevende rol te spelen. Naast middelgrote spelers zoals het Duits-Zwitsers concern Foam Partner, bestaan er verscheidene kleinere lokale spelers zoals het Duitse Otto Bock, het Italiaanse Orsafoam (waarin Recticel voor 33 % participeert), Toscana Gomma (Olmo) en het Spaanse Flexipol. Het Japanse Inoac en het Amerikaanse Foamex zijn eerder actief op een aantal exportmarkten.
Ondanks het vrij mature karakter van de comfortschuimmarkt, blijft de globale Europese zitmeubelsector toch nog groeien. Algemeen kan gesteld worden dat de consumptievraag naar comfortschuim de evolutie van het bruto nationaal product (BNP) op de voet volgt. In tegenstelling tot de West-Europese markten, die veeleer stagneren, is het vooral in Centraal- en Oost-Europa dat de toekomstige groei zal plaatsvinden. Dit betekent echter niet dat de productie-activiteiten in West-Europa geen toekomst meer hebben. De stijgende vraag naar matrassen met een polyurethaankern biedt voldoende aantrekkelijke perspectieven voor de West-Europese comfortactiviteiten. Als Europees marktleider in dit segment, moet Recticel in staat zijn om in de komende jaren een organische groei te realiseren die op zijn minst in lijn ligt met deze van de markt in het algemeen. Voor de verdere verbetering van de rendabiliteit zal in hoofdzaak gekeken worden naar de aanpassing en optimalisering van het industriële productie-apparaat in lijn met de marktbehoeften.
Composite foams
• Geografische uitbreiding
Als belangrijke Europese polyurethaanproducent en –verwerker beschikt Recticel over grote volumes schuimsnijresten. Vroeger werden deze snijresten in hoofdzaak op de open markt verkocht. Een belangrijke afzetmarkt voor deze residuen bestaat in de Verenigde Staten, maar de prijzen zijn zeer volatiel. Er bestaan geen afgeleide producten om zich comfortabel in te dekken tegen deze prijsschommelingen.
Zowel in West- als in Centraal- en Oost-Europa beschikt de Groep over een zeer uitgebreid productienetwerk.
Sedert een aantal jaren is de Groep begonnen met de eigen verwerking van een deel van deze schuimresten tot nieuwe (half-)afgewerkte producten. De achterliggende reden hiervoor is om minder afhankelijk te worden van het uiterst volatiele karakter van marktprijzen voor deze snijresten (‘trim foam’). Deze verwerkingsactiviteiten worden ondergebracht in de divisie ‘composite foams’. In Europa zijn naast Recticel vooral ook de Vita-groep, de Oostenrijkse Greiner– groep, het Amerikaanse Carpenter en het Belgische Agglorex actief in dit segment.
De activiteiten in Centraal- en Oost-Europa, die via de joint venture Eurofoam verlopen, kenden sedert het begin van de jaren ‘90 een aanzienlijke groei. Ondanks de huidige economische crisis zullen Centraal- en Oost-Europa voor de komende jaren belangrijk blijven. Er wordt verwacht dat het jaarlijks verbruik van polyurethaan voor de lokale markt er verder gradueel zal toenemen. Vandaag ligt het lokale verbruik nog steeds ver beneden het WestEuropese gemiddelde. Hoewel nieuwe acquisities a priori niet uitgesloten zijn, zijn grote overnames in principe voor de komende jaren niet aan de orde. Recticel meent dat zijn huidige positie in de verschillende landen voldoende is om zijn strategie succesvol te realiseren.
• Innovatie Om haar Europese leiderspositie te behouden is de Groep verplicht om regelmatig met nieuwe of verbeterde producten op de markt te komen. Technische kwaliteitsverbeteringen, onderzoek en ontwikkeling en de introductie van innovatieve schuimsoorten moeten hierbij het verschil maken. Zo wist de Groep de laatste jaren op de markt te komen met innovatieve Foam for Care kwaliteitsproducten: o.a.voor paramedische schuimonderdelen voor rolstoelkussens, orthopedische hulpmiddelen, nieuwe revolutionaire antidecubitusmatrassen en antibacteriële schuimsoorten vervaardigd uit plantaardige grondstoffen (‘Natural oil based polyol foams’ of ‘NOP based foams’).
Technische schuimen • Geografische uitbreiding Hoewel de industriële voetafdruk in technische schuimen minder groot is in vergelijking met comfortschuim, beschikt Recticel toch over een zeer uitgebreid productie- en verwerkingsnetwerk. In dit segment is de Groep sterk aanwezig in West- en in Centraal- en Oost-Europa. Daarnaast heeft het ook een beperkte activiteit in de Verenigde Staten (akoestiek via filiaal Soundcoat) en in China (verwerkingseenheid). Nieuwe uitbreidingen liggen in het verschiet. • Innovatie Onder impuls van de verschillende onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen komt de Groep regelmatig met nieuwe of verbeterde schuimkwaliteiten naar de markt. Karakteristiek voor het segment technische schuimen is dat het in hoofdzaak producten voortbrengt met grote(re) toegevoegde waarde, bestemd voor specifieke nichemarkten. In een aantal markten kon Recticel trouwens reeds belangrijke doorbraken realiseren. Voorbeelden zijn: Bulfast® (het lichtstabiel schuim bestemd voor de kledingsnijverheid (onder andere bh-cups)), ‘EPDM-like’ schuimkwaliteiten ter vervanging van componenten in EPDM voor de automobielindustrie, schuimsoorten voor ‘polishing pads’ voor het polieren van autokoetswerk (bij productie en bij herstellingen). In lijn met het verleden denkt Recticel dat zijn activiteit technische schuimen jaarlijks nog verder kan groeien. Als gevolg van de huidige crisis in de sector van de zware vrachtwagens en de automobielindustrie zal dit cijfer (zonder acquisities) voor de komende jaren echter lager liggen dan de vroeger geschatte 5 % per jaar.
Recticel • Jaarverslag 2009
49
Soepelschuim
Recticel heeft Arcadia® gecreëerd, een alternatieve schuimsoort voor zetels
en matrassen, gebruik makend van hernieuwbare natuurlijke bronnen. Arcadia® maakt gebruik van speciale sojaolie om sommige grondstoffen, geba-
seerd op fossiele brandstoffen te vervangen. Door het verbruik van petrochemische producten te verminderen en meer gebruik te maken van gewassen,
geoogst uit de natuur, kunnen we helpen om onze wereld te beschermen. De productie van sojaolie is eveneens energie-efficiënter dan zijn synthetische tegenhangers, waardoor de CO2 -voetafdruk eveneens vermindert.
Composite foams • Innovatie en duurzaam ondernemen Na de verwerking van de grote blokken soepelschuim blijven onvermijdelijk een aantal schuimresten (‘trim foam’) achter. Oorspronkelijk werden deze hoeveelheden restschuim in balen verkocht op de open markt. De Verenigde Staten zijn nog steeds een belangrijke afzetmarkt voor deze producten; waar ze trouwens voornamelijk gerecycleerd worden tot onderlagen voor vasttapijt. De marktprijzen voor ‘trim foam’ zijn historisch bekeken steeds zeer volatiel geweest. Om het effect van deze volatiliteit op de rendabiliteit enigszins te temperen, heeft Recticel via een preventieve aanpak en technologische vernieuwingen ernaar gestreefd om de hoeveelheid restschuim fors te reduceren en deze zelf te verwerken voor nieuwe doeleinden. De schuimresten worden in dit laatste geval versneden tot kleinere schuimvlokken die gemengd worden met een bindmiddel om vervolgens samengeperst te worden tot
grote geagglomereerde schuimblokken. Deze techniek wordt reeds meerdere jaren toegepast in fabrieken in Nederland, Frankrijk, Spanje, Italië en Finland. De nieuwe composite foam-producten worden onder andere verkocht onder productmerknamen zoals Recmat® (geluidsisolatie onder vloerbekleding), Recfoam® (geluidsisolatie, versteviging in zitmeubilair, verpakkingsmateriaal, enz.) of marktreferenties zoals Re-bounce® (onderlaag voor sportvelden). De transformatie van snijresten tot nieuwe geagglomereerde producten zal in de komende jaren blijvend aan belang winnen. Beloftevolle projecten bieden zich onder andere aan op het vlak van indoor en outdoor sportvelden, toepasssingen in de wereld van akoestiek en het dempen van trillingen, enz…. In de context van duurzaam ondernemen is het composite foams gebeuren een voorbeeld van hoe Recticel met een pragmatische aanpak creatieve oplossingen tracht te vinden voor de verwerking van zijn PU-snijresten.
GANG VAN ZAKEN IN 2009
Eurofoam Facts & Figures
www.euro-foam.com
Joint venture partners Recticel / Greiner Groep (Oostenrijk) (50/50) Marktpositie Eén van de marktleiders in de productie en transformatie van comfortschuim en technische schuimen in Duitsland, Oostenrijk, Centraal- en Oost-Europa Productievolume circa 120 000 ton per jaar Allianties participaties in joint ventures in Bulgarije, Letland, Moldavië, Oekraïne, Roemenië, Rusland, Servië, Slovakije, Tsjechië en Wit-Rusland Jaaromzet 2009 EUR 337 miljoen Aantal vestigingen netwerk van meer dan 40 vestigingen verspreid over Bulgarije, Duitsland, Estland, Hongarije, Litouwen, Moldavië, Oostenrijk, Polen, Roemenië, Rusland, Servië, Slowakije en Tsjechië. Tewerkstelling
50
Recticel • Jaarverslag 2009
circa 2 500 personen
Bedrijfsopbrengsten
EBITDA
Tegenover 2008 ging de omzet van de sector Soepelschuim er met 11,6 % op achteruit. De verkopen leden onder de algemeen zwakke conjunctuur, met belangrijke volumedalingen in West-Europa. De daling van de omzetvolumes werd gedeeltelijk gecompenseerd door de verkoopscijfers van de eind 2008 overgenomen activiteiten in Noorwegen (cfr Brekke Industrier), Finland en Estland. Positief hierbij is op te merken dat in de loop van de tweede jaarhelft de volumes in de meeste markten opnieuw zijn beginnen stijgen.
Ondanks de lagere omzet wist de sector Soepelschuim haar resultaten te verbeteren tegenover het jaar voordien. Toch waren er een aantal opmerkelijke tegenstrijdige ontwikkelingen tussen de verschillende divisies. Daar waar de divisies ‘comfort’ en ‘composite foams’ verbeteringen in resultaten wisten op te tekenen, moest de divisie ‘technische schuimen’ tegen een aanzienlijke achteruitgang aankijken.
De deelactiviteit comfortschuim (EUR 389,6 miljoen; -3,4 %) wist de daling te beperken dankzij de integratie van de overgenomen activiteiten van de Noorse groep Brekke eind 2008. De divisie ‘technische schuimen’ (EUR 158,0 miljoen, -27,5 %) had het echter veel moeilijker. Technische schuimen werden in het bijzonder geconfronteerd met een dalende vraag vanuit de markten voor industriële uitrustingsgoederen en de automobielsector.
De zwakkere resultaten in de divisie ‘technische schuimen’ waren vooral te wijten aan lagere verkoopsvolumes aan de industrie en de automobielmarkt. De terugval kon partieel worden gecompenseerd door kostenbesparingsmaatregelen. Het resultaat werd verder beïnvloed door een aantal nietrecurrente elementen (EUR –1,9 miljoen (2008: EUR –3,5 miljoen)). Deze omvatte voornamelijk herstructureringskosten in België, Finland en Noorwegen. Deze lasten werden gedeeltelijk gecompenseerd door een meerwaarde op de verkoop van het belang in Corpura.
De omzet van de deelactiviteit ‘composite foams’ daalde met 5,1 % tot EUR 22,9 miljoen. Hogere gemiddelde marktprijzen voor restschuim (‘trim foam’) konden de lagere volumes in geagglomereerd restschuim onvoldoende compenseren.
Recticel • Jaarverslag 2009
51
Slaapcomfort “Recticel focust in hoofdzaak op een permanente optimalisering van vernieuwing van zijn productmix. Door continue innovatie wil Recticel slaapsystemen aanbieden die zelfs de meest veeleisende klanten maximaal comfort bieden. Dankzij onze jarenlange ervaring, ons streven naar perfectie en ons uitgebreid productengamma is er een passend slaapsysteem binnen ieders budget. Daarom tracht de Groep nauwlettend de kostenstructuur onder controle te houden.” Caroline Deschaumes Group General Manager Bedding
Caroline Deschaumes - Group General Manager Bedding Jean-Pierre De Kesel - Deputy General Manager Bedding 52
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
53
Slaapcomfort
Binnen de sector Slaapcomfort richt de Groep zich in het bijzonder op de
ontwikkeling, de productie en de commercialisatie van volledig afgewerkte matrassen, latten- en bedbodems en bedden. In deze onderscheidt de
sector zich dan ook van de andere sectoren binnen Recticel, in de mate dat de sector Slaapcomfort een uitgesproken business-to-consumer karakter
heeft. Als één van de belangrijkste producenten van matrassen, lattenen bedbodems in Europa streeft de Groep ernaar om in de verschillende markten voornamelijk aanwezig te zijn met sterke merknamen. Kerncijfers Slaapcomfort in miljoen EUR
2009
2008
2007
Bedrijfsopbrengsten (1)
312,6
349,5
396,4
-10,6 %
-11,8 %
5,7 %
Groeivoet bedrijfsopbrengsten ( %) EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten) EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten) Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
41,1
16,9
26,9
13,1 %
4,8 %
6,8 %
33,8
9,1
19,4
10,8 %
2,6 %
4,9 %
2,5
4,5
6,3
0,8 %
1,3 %
1,6 %
(1) voor eliminaties van intragroep transacties
Omzet Slaapcomfort (Geografische spreiding) Overige 4,4 %
Polen 3,8 %
Evolutie omzet Slaapcomfort 400 350
350
Zwitserland
7,3 %
313
Oostenrijk
200
8,4 %
150
Spanje 0,8 %
100
Italië
50
54
2,8 %
Duitsland 2007
Recticel • Jaarverslag 2009
2008
De Groep bezit een unieke portefeuille aan sterke merken (‘brands’) die doorgaans een grote merkbekendheid hebben binnen hun lokale markt, zoals bijvoorbeeld Beka® (België), Literie Bultex® (België), Schlaraffia® (Duitsland), Sembella® (Oostenrijk), Superba® (Zwitserland) en Ubica® (Nederland). Andere merken van de Groep hebben daarentegen een uitstraling die verder reikt dan de nationale of regionale grenzen. Zo hebben bijvoorbeeld Lattoflex® en Swissflex® een uitgesproken Europese bekendheid in het hogere marktsegment. Ook Literie Bultex® is intussen een internationaal merk. Recticel beschikt niet alleen over een gediversifieerde portefeuile merkproducten, maar weet zich ook te onderscheiden door kwalitatieve slaapcomfortproducten aan te bieden rond verschillende technologieën. Zo biedt de Groep een ruim gamma van matrassen aan met matraskernen vervaardigd uit hetzij polyurethaanschuim, latex, veren of een combinatie hiervan. Bedbodems worden aangeboden hetzij in hout en/of kunststof. Fundamenteel stellen al deze producten en merken zich tot doel om het welzijn en de gezondheid van de consument te verbeteren dankzij een goede nachtrust op kwaliteitsproducten. In dit kader is het trouwens opmerkelijk vast te stellen dat de bewuste consument steeds meer bereid is om een hoger budget te besteden aan een goed slaapsysteem. De huidige economische crisis heeft dit gedragspatroon quasi niet beïnvloed.
In andere gevallen, zoals bij Dänisches Bettenlager (Jysk), Atlas, Aldi-Hofer of Matratzen Concord ontwikkelt Recticel zeer dikwijls met zijn klanten slaapsystemen die dan onder de naam van de klant (‘private label’) gecommercialiseerd worden.
STRATEGIE EN VOORUITZICHTEN: DE TOEKOMST VORM GEVEN Marktontwikkelingen Verschillende recente Europese marktstudies hebben duidelijk aangetoond dat er zich twee grote tendenzen aftekenen op de markt van het slaapcomfort. De consument die zich steeds meer bewust is van het belang van een goed slaapsysteem heeft steeds meer aandacht voor de kwaliteit van zijn nachtrust. Daarnaast wordt dezelfde consument ook bijzonder aangetrokken door de esthetische aspecten van het slaapcomfort. Het gevolg hiervan is dat het gemiddeld budget voor een investering in een slaapsysteem in het algemeen stijgende is. Daarbovenop worden ook matrassen, latten-en/of bedbodems regelmatiger en sneller vervangen. Historisch gezien is de Europese slaapmarkt steeds zeer gefragmenteerd geweest. Er zijn geen aanwijsbare redenen die zouden aantonen dat dit niet meer het geval zal zijn in de toekomst. Het is nu eenmaal een algemeen gegeven dat in de verschillende Europese landen de lokale consumptiepatronen nog steeds sterk verschillen en uiteenlopen. Het dalende consumentenvertrouwen als gevolg van de huidige macro-economische malaise heeft voor Recticel een relatief beperkte invloed gehad. Hoewel de omzet ongeveer stabiel is gebleven, tekent de impact van de crisis zich voornamelijk af in een verschuivende product-mix. Recticel tracht aan deze veranderende marktomstandigheden een
8,9 %
250
0
• Door gerichte merkenpolitiek de sterke positie consolideren en verder uitbouwen • Versterking van de marktpositie door productdiversificatie • Intensivering van de geografische ontwikkeling (vooral Centraal- en Oost-Europa en Scandinavië).
De klantenbasis van de divisie is goed gespreid en omvat zowel onafhankelijke slaapspeciaal- als meubelzaken, als grote distributiegroepen (Begros, Beter Bed, Leenbakker, …).
Nederland
396
300 in miljoen EUR
België
10,0 %
Strategie
2009
37,2 %
Facts & Figures Productie Recticel in 2009:
2,4 miljoen matrassen en 0,6 miljoen lattenbodems
Aantal productievestigingen: Recticel telt 12 fabrieken verspreid over België (2), Duitsland (3), Frankrijk (1), Nederland (1), Oostenrijk (1), Polen (1), Roemenië (1) en Zwitserland (2) Slaapcomfort is onderhevig aan seizoensinvloeden. Traditioneel worden er meer matrassen en bedbodems verkocht in de tweede jaarhelft. Specifieke marketingcampagnes trachten de verkopen meer gespreid over het jaar te laten verlopen.
Frankrijk
16,3 % Recticel • Jaarverslag 2009
55
Slaapcomfort
gepast antwoord te geven door innovatieve commerciële acties en door vernieuwende producten in de markt te zetten die naast de technische aspecten ook meer aandacht hebben voor esthetische vormgeving. Inzake productontwikkeling laat de Groep zich omringen door zowel interne als externe designers.
Omzet Slaapcomfort (matrassen per technologie)
7,9 % Latex
60,9 %
Polyetherschuim
Rendabiliteit Om een antwoord te formuleren aan de uiteenlopende uitdagingen in deze veeleisende markten, focust Recticel in hoofdzaak op een permanente optimalisering en vernieuwing van zijn productmix (merk- versus niet-merk-artikelen). Daarnaast tracht de Groep haar productieapparaat steeds verder te stroomlijnen en te perfectioneren en nauwlettend de kostenstructuur onder controle te houden. Deze inspanningen moeten uiteindelijk leiden tot een verdere verbetering van de rendabiliteit van de divisie. Door ‘plant dedication’ wordt het productieapparaat vandaag optimaal aangewend. Sommige vestigingen concentreren zich enkel op merkproducten, terwijl anderen zich toeleggen op producten zonder merknaam. Andere operaties, zoals de productie van matrasovertrekken, gebeuren vandaag in Roemenië. Ook de aanwezigheid van de sector Soepelschuim in Centraal- en Oost-Europa, wordt beschouwd als een perfecte uitvalspositie om deze beloftevolle lokale slaapcomfortmarkten te bedienen. In Polen kan de Groep trouwens al rekenen op een stijgende interesse van in hoofdzaak niet-merk-producten.
31,2 % Veren
CONCURRENTIEPOSITIE
Omzet Slaapcomfort (matrassen en bedbodems)
80,0 %
Matrassen
20,0 %
Bedbodems
Strategische samenwerking
Midden 2009 verkocht de Groep haar 50 % in deze toonaangevende joint venture. Hoewel deze verkoop enigszins verwondering kan opwekken gezien het afgelegde parcours van de Groep inzake de uitbouw van een performante merkenportefeuille in Europa, dient gezegd dat deze transactie geenszins de strategie van deze sector in twijfel trekt. Recticel blijft sterk geloven in het potentieel van de markt voor slaapcomfort. De Groep zal er dan ook alles aan doen om nieuwe opportuniteiten op te sporen en met de nodige aandacht te bestuderen.
56
Recticel • Jaarverslag 2009
In alle landen waarin ze aanwezig is, heeft Recticel een marktaandeel van minstens 15 %.
Merkenspreiding per land België Beka® • Literie Bultex® • Lattoflex® • Swissflex® Duitsland Matratzen Bultex® • Rokado®• Schlaraffia® • Sembella® • Superba® • Swissflex® Frankrijk Lattoflex® • Swissflex® Nederland Lattoflex® • Swissflex® • Ubica® Oostenrijk Matratzen Bultex® • Sembella® • Swissflex® Zwitserland Lattoflex® • Superba® • Swissflex®
Recticel heeft ook stappen gezet om het aankoopbeleid van strategische grondstoffen (latex, veren en textiel) verder te centraliseren en optimaliseren.
Een belangrijke schakel in de groei van de laatste jaren was de uitbouw van de strategische alliantie met het Spaanse Pikolin. Deze joint venture, de groep COFEL, was met merken als Literie Bultex®, Epeda® en Merinos® dé marktleider in Frankrijk.
De Europese markt voor slaapsystemen wordt in hoofdzaak beheerst door twee Europese groepen: Recticel en het Zweedse Hilding Anders (Crown Bedding, Pullman, Slumberland,…).
GANG VAN ZAKEN IN 2009 Bedrijfsopbrengsten Ondanks het zwakkere consumentenvertrouwen wist de sector Slaapcomfort zich te handhaven. De omzet kwam uit op EUR 312,6 miljoen. Zoals reeds eerder meegedeeld, heeft de Groep in juli 2009 haar 50 % belang in het Franse Cofel verkocht. Bijgevolg wordt de omzet van deze entiteit vanaf juli 2009 niet meer opgenomen in het omzetcijfer. Wanneer geen rekening gehouden wordt met deze desinvestering, zou de omzet met 0,4 % toegenomen zijn. Deze stijging is toe te schrijven aan hogere volumes in het ‘private label’- en het merkensegment. Vooral Duitsland, Oostenrijk en Polen kenden positieve ontwikkelingen in beide segmenten. De moeilijkheden die Zwitserland nog in 2008 kende, raken stilaan opgelost.
EBITDA Omzet Slaapcomfort (merken versus niet-merken)
36,4 %
Niet-merken
63,6 % Merken
Als gevolg van verschillende kostenbesparingsmaatregelen, het gebruik van nieuwe distributiekanalen, proactieve commerciële acties en de lancering van nieuwe producten kon in globo de marge in beide segmenten (merken en nietmerken) verbeterd worden. De EBITDA omvat voor netto EUR +17,9 miljoen aan éénmalige elementen (2008: EUR –1,8 miljoen), die voornamelijk toewijsbaar zijn aan de verkoop van het 50 % belang in Cofel (Frankrijk) in de tweede jaarhelft. . Ondanks de verkoop van haar 50 % belang in Cofel, blijft Recticel bij haar strategische intentie om haar overige activiteiten in de sector Slaapcomfort in Europa te behouden, en deze gericht verder uit te bouwen.
Recticel • Jaarverslag 2009
57
Isolatie “Hoewel het binnen de Groep de kleinste is naar omzetcijfer, biedt de sector Isolatie vandaag het grootste groeipotentieel.”
Paul Werbrouck Group General Manager Insulation
58
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
59
Isolatie
Strategie • Continue versterking van de concurrentiekracht, zowel tegenover andere PUR-producenten als tegenover alternatieve isolatiematerialen. • Gecontroleerde groei en uitbreiding van het marktaandeel van PUR-isolatie via de uitreiding van PUR-isolatie naar andere toepassingen
Hoewel het binnen de Groep de kleinste is naar omzetcijfer, biedt de sec-
tor Isolatie vandaag het grootste groeipotentieel. De sector Isolatie, die zich concentreert op de productie van thermisch isolatiemateriaal in hard poly urethaan- (PUR) en polyisocyanuraatschuim (PIR), omvat twee afdelingen: bouwisolatie en industriële isolatie. Kerncijfers Isolatie in miljoen EUR Bedrijfsopbrengsten
(1)
Groeivoet bedrijfsopbrengsten ( %) EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten) EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten) Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
2009
2008
2007
166,5
156,4
139,7
6,4 %
12,0 %
27,3 %
40,3
27,3
24,6
24,2 %
17,4 %
17,6 %
37,2
24,5
22,4
22,3 %
15,7 %
16,1 %
7,6
10,8
5,6
4,5 %
6,9 %
4,0 %
(1) voor eliminaties van intragroep transacties
Evolutie omzet Isolatie
Omzet Isolatie 2009
200
Bouwisolatie
90,4 %
in miljoen EUR
150 140
156
166
100
60
De divisie industriële isolatie van zijn kant produceert hoofdzakelijk grote schuimblokken in hard PUR-/PIR- en phenolschuim. Deze blokken worden in een volgende fase op maat versneden tot isolerende platen voor gebruik in o.a. gekoelde vrachtwagens en LNG opslaginstallaties. Naast platen worden er ook specifieke vormstukken gemaakt. In dit geval worden uit de grote blokken hardschuim complexere vormen uitgesneden of –gefreesd; bvb. schalen, T-stukken, segmenten en bochten voor de thermische isolatie van leidingen (verwarming & koeling) in gebouwen of van industriële installaties. In tegenstelling tot de bouwisolatie, wordt de activiteit industriële isolatie uitgebouwd via de 50/50 joint venture Kingspan Tarec Industrial Insulation (KTII). Deze laatste is een samenwerking met de Ierse groep Kingspan, waarbij KTII een productiesite heeft in Turnhout (België) en in Glossop (Verenigd Koninkrijk). In de fabriek van Glossop wordt op een continumachine pijpisolatie geproduceerd op basis van phenolschuim. Deze joint venture is wereldmarktleider in een stabiel marktsegment.
CONCURRENTIEPOSITIE Industriële isolatie
9,6 %
Het is een algemeen gegeven dat in de verschillende landen van Europa een goede isolatie van gebouwen aan belang wint. Deze trend is nu reeds sedert een aantal jaren bijzonder goed merkbaar. Vooral een verhoogde bewustwording inzake ‘global warming’ en de daarmee samengaande nieuwe en strengere Europese energie- en isolatienormen zijn voor de sector structurele factoren die de verdere toekomstige groei zullen ondersteunen. Toch blijft de Europese markt voor bouwisolatie nog steeds gefragmenteerd. De belangrijkste verklaring hiervoor is dat de wereld van thermische isolatie opgebouwd is
50
0
In de divisie bouwisolatie worden PUR/PIR-schuimplaten vervaardigd om muren, vloeren en daken thermisch te isoleren. Deze producten vinden hun afzetmarkten in zowel residentiële-, commerciële-, industriële-, publieke-, logistieke- als agrarische gebouwen. Bovendien kunnen deze isolatiepanelen gebruikt worden in nieuwbouw als in renovatieprojecten. De divisie beschikt over twee productiesites: één in Wevelgem (België) en één in Stoke-on-Trent (Verenigd Koninkrijk).
2007
Recticel • Jaarverslag 2009
2008
rond zeer verschillende productgroepen. Minerale isolatiewol, zoals glaswol en rotswol, vertegenwoordigt nog steeds de grootste groep, gevolgd door polystyreen (geëxpandeerd (EPS) en geëxtrudeerd (XPS)), polyurethaan (PUR) en overige materialen. Binnen het segment van polyurethaanisolatie voor de bouw wordt de markt verdeeld onder een groot aantal aanbieders. Wat de bouwisolatie betreft, is Recticel één van de weinige Europese spelers die actief zijn in verschillende landen. Naast Recticel zijn ook Kingspan (Ierland en het Verenigd Koninkrijk) en Ecotherm (Nederland) bekende namen. Voor de rest wordt het marktlandschap verdeeld onder een ruim aantal kleinere of middelgrote lokaal georganiseerde producenten, zoals Bauder (Duitsland), Celotex (Verenigd Koninkrijk), Efisol (Frankrijk), Pureen (Duitsland) en Quinn (Ierland).
STRATEGIE EN VOORUITZICHTEN: TROEVEN VOOR DE TOEKOMST De huidige problematiek rond het broeikaseffect, de CO2 uitstoot en ‘global warming’, alsook de verschillende initiatieven die overheden hieromtrent wereldwijd nemen, zullen zonder twijfel de ontwikkeling van de sector in de komende jaren verder ondersteunen. Deze thema’s zijn vandaag zo belangrijk, dat zij in principe bijna crisisongevoelig geworden zijn. Het is algemeen gekend dat met een betere thermische isolatie een grote bijdrage kan geleverd worden tot de reductie van CO2 -emissies. Isolatie biedt nu eenmaal betere CO2 -besparingsmogelijkheden in vergelijking met andere bouwtechnische efficiëntiemaatregelen. Daarnaast dient ook rekening gehouden te worden met de perceptie dat in de toekomst energieprijzen vermoedelijk verder zullen stijgen of alvast hoog zullen blijven. Beter isoleren staat in vele gevallen synoniem met het gebruik van grotere volumes aan isolatiemateriaal. Door de toename van het gewicht en het volume dat daarmee gepaard gaat, zijn deze mogelijkheden echter beperkt voor bepaalde isolatiematerialen. Polyurethaanschuim, dat bij gelijke diktes beter isoleert en dat ook qua gewicht beperkt blijft, biedt hier uitkomst. Recticel verwacht dan ook dat de markt voor polyurethaan de komende jaren sterker zal groeien dan voor de andere isolatieproductgroepen. Recticel heeft, naast de isolatieoplossingen voor standaardwoningen, nu ook oplossingen voor de energiezuinige bouwvormen zoals het passief huis of de nulenergie woningen, zowel in houtskelet als in massieve bouw.
2009
Recticel • Jaarverslag 2009
61
Isolatie
Een passiefhuis is een zeer energiezuinig gebouw gericht op een goed winter- en zomercomfort. De warmteverliezen zijn er door een doorgedreven isolatie zó beperkt, dat er slechts een kleine naverwarming op de ventilatie nodig is. Met het vermogen van een strijkijzer blijft een passiefhuis ‘s winters warm. Er moet dus geen klassiek verwarmingssysteem meer worden geïnstalleerd. Het totale energieverbruik van een passiefhuis is gemiddeld 75 procent lager dan een traditionele nieuwbouwwoning. Ten opzichte van bestaande Vlaamse woningbestand ligt het energieverbruik (en bijbehorende energiefactuur) zelfs tot 85 procent lager.
Recticel is trouwens pionier in het ‘massief passiefhuis’ concept. Dit unieke bouwconcept combineert de economische en ecologische voordelen van een passiefhuis met de duurzaamheid en het comfort van een goed geïsoleerde woning in baksteen en harde PUR-isolatieplaten. Dankzij de optimale isolatie verbruikt deze woning bovendien tot 75 % minder energie dan een standaardwoning. Het massief passiefhuis concept kan vandaag beschouwd worden als trendsetter voor energiezuinige woningbouw. Recticel heeft hiermee als innovator in isolatie toekomstgerichte oplossingen (m.n. duurzame isolatieplaten in PUR en PIR) ontwikkeld om een antwoord te bieden op de veeleisende isolatieregelgevingen. Recticel heeft als enige fabrikant van harde isolatieplaten in polyurethaan een Keymark kwaliteitslabel bekomen. Zo voldoen de producten van Recticel aan de hoogste Europese kwaliteitsnormen.
GANG VAN ZAKEN IN 2009 Bedrijfsopbrengsten De omzet van de sector ging er met 6,4 % op vooruit, vooral als gevolg van de aanhoudende vraag naar isolatieproducten voor de bouw. De omzet van het segment bouwisolatie (EUR 150,5 miljoen, +8,9 %) kende een mooie vooruitgang ondanks een dalende marktvraag. De omzet van het segment industriële isolatie (Kingspan Tarec Industrial Insulation) (EUR 15,9 miljoen) tekende een daling op van 12,3 % die vooral te wijten was aan een lagere vraag vanuit de industrie.
EBITDA Hogere volumes in isolatie resulteerden in een hoger resultaat op het vlak van EBITDA in quasi alle landen. Enkel de in juni 2008 nieuw opgestarte activiteiten in Stoke-on-Trent (Verenigd Koninkrijk) droegen op jaarbasis nog niet bij tot deze resultaten. In de loop van het tweede semester 2009 begon de fabriek in Stoke-on-Trent een eerste duurzame positieve bijdrage te leveren tot het resultaat. De rendabiliteit verbeterde in de divisie bouwisolatie, alsook in industriële isolatie. Deze laatste steeg ondanks lagere verkopen (vooral voor de koelwagenindustrie) en de negatieve impact van een zwakker Brits Pond. Deze verbetering is te wijten aan een efficiënt kostenbeheer.
62
Recticel • Jaarverslag 2009
hires beeld
Recticel • Jaarverslag 2009
63
Automobiel
“Gezien het kapitaalintensieve karakter van deze activiteiten en de crisis in de autosector legt Recticel de focus niet langer op groei, maar op behoud van de bestaande marktposities en vooral het verbeteren van de globale rendabiliteit.” Mark Clockaerts Group General Manager Automotive
64
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
65
Automotive
Na de verkoop (eind 2008) van de wereldwijde klantenportefeuille en de
gespecialiseerde PU-grondstofmengsels aan BASF, heeft deze sector zich in 2009 in hoofdzaak geconcentreerd op de volgende twee strategische activiteiten:
Strategie
•D e productie van interieurbekleding (dashboardhuiden en bekleding
• behoud van marktpositie door flexibele geografische ontwikkeling • behoud van concurrentiekracht door technologische innovaties • verbetering van rendabiliteit door aanpassing van de productiecapaciteit en de organisatie aan de nieuwe marktomstandigheden.
voor deurpanelen) met Colo-fast® Spray, genoemd naar de unieke, gebrevetteerde technologie (Interior Solutions)
• De productie van zetelkussens in vormschuim (Seating) via de joint venture Proseat (51/49 Recticel/Woodbridge)
GANG VAN ZAKEN in 2009
Daarnaast is er nog de kleine divisie Exteriors, die zich in hoofdzaak
toelegt op de productie van de lichtstabiele polyurethaangrondstof Colo-fast® ‘compounds’ dat vandaag voornamelijk gebruikt wordt in de
divisie Interior Solutions. Deze divisie omvatte ook een aantal resterende actviteiten inzake het afdichten van autoruiten in België. Deze activiteiten werden echter eind 2009 van de hand gedaan. Kerncijfers Automobiel in miljoen EUR Bedrijfsopbrengsten
(1)
Groeivoet bedrijfsopbrengsten ( %) EBITDA EBITDA marge (als % van bedrijfsopbrengsten) EBIT EBIT marge (als % van bedrijfsopbrengsten) Investeringen in immateriële (exclusief goodwill) en materiële vaste activa Investeringen als % van bedrijfsopbrengsten
2009
2008
2007
289,4
474,2
490,4
-39,0 %
-3,3 %
14,9 %
-6,9
50,1
40,6
-2,4 %
10,6 %
8,3 %
-32,2
9,7
10,4
-11,1 %
2,0 %
2,1 %
7,0
21,0
13,6
2,4 %
4,4 %
2,8 %
(1) In 2009 wijzigde de consolidatiemethode van de groep Proseat (Automobiel – zetelkussens) van integrale consolidatie naar proportionele consolidatie (51 %).
Evolutie omzet Automobiel
Omzet Automobiel 2009
500
Zetelkussens (Seating-Proseat)
490
474
45,1 %
in miljoen EUR
400 300
289
200
Interieur bekleding (Interior Solutions)
100 0
66
2007
Recticel • Jaarverslag 2009
2008
2009
48,1 %
Exteriors
6,8 %
Bedrijfsopbrengsten Als gevolg van de globale malaise in de automobielwereld daalde de omzet van de sector Automobiel met 39,0 % tot EUR 289,4 miljoen. Op vergelijkbare basis(1) komt dit neer op een daling van de omzet met 26,0 % (37,8 % tijdens het eerste halfjaar en 10,5 % in de tweede jaarhelft). Deze evolutie is vooral te wijten aan lagere volumes, het weg vallen van omzet in de divisie ‘exteriors’ als gevolg van de verkoop aan BASF van de portefeuille gespecialiseerde grondstofmengsels (eind 2008) en het feit dat in januari 2009 nog veel automobielbedrijven gesloten bleven. Gradueel werd een verbetering van de marktvraag opgetekend, vooral in het segment van de kleine en middelgrote wagens. Het hogere marktsegment daarentegen lijdt onder de huidige crisis. In het segment ‘zetelkussens’ (Proseat) nam de omzet op vergelijkbare basis(1) met –17,4 % af tot EUR 130,7 miljoen. Deze daling is toe te schrijven aan lagere volumes die weliswaar deels gecompenseerd werden door het effect van de integratie (vanaf 1 juli 2008) van het volledig belang in Indepol, een Spaanse vormschuimproducent. In deze divisie wordt vooral geleverd voor modellen uit het kleine en middelgrote marktsegment, waarvoor in een aantal landen trouwens succesvolle incentive programma’s (schrootpremie, ....) werden opgezet. Tijdens het afgelopen jaar heeft Proseat ook zijn belang in de Italiaanse operaties van Gestind (joint venture met Toscana Gomma) van de hand gedaan; in ruil voor de volledige controle over de Poolse activiteiten van Gestind. Deze transactie heeft haar uitwerking gekregen vanaf 1 juli 2009. De afdeling ‘Interior Solutions’, dat vooral levert aan het hogere marktsegment, had het meest te lijden onder de eco nomische crisis. De omzet viel met 29,1 % terug tot EUR 139,2 miljoen. Met uitzondering van Tsjechië en China, tekenden alle landen lagere volumes op. De vestiging in Most (Tsjechië) heeft het afgelopen jaar een nieuw project voor de nieuwe Mercedes E-klasse opgestart.
van de huidige BMW 1- en BMW 3- reeks. In China werd nog de nominatie bekomen voor de levering van interieurhuiden voor de toekomstige Peugeot 408. Als gevolg van de crisis op de automobielmarkt in de Verenigde Staten en de structurele verliessituatie van de Interior Solutions’-activiteiten in deze regio, hebben twee Amerikaanse dochtervennootschappen van de Groep een schuldeisersbescherming onder Chapter 11 moeten aanvragen in oktober 2009. ‘Exteriors’: EUR 19,6 miljoen (-46,2 %) Ook deze deelactiviteit ontsnapte niet aan de globale malaise op de automobielmarkt. Eind 2008 werd de wereldwijde klantenportefeuille van polyurethaansystemen voor het afdichten van autoruiten, alsmede de gespecialiseerde PU-grondstofmengsels, aan BASF verkocht. Dit verklaart de lagere omzet. Eind 2009 verkocht de Groep ook de overblijvende activiteiten in de afdichting van autoruiten in Gilly (België). In de toekomst zal de ‘exteriors’ divisie nog enkel grondstoffen aanmaken voor de ‘Interior Solutions’ divisie, en voor BASF onder een tolling overeenkomst.
EBITDA De EBITDA van de divisie Automobiel daalde van EUR 50,1 miljoen tot EUR –6,9 miljoen. Deze terugval van EUR 57 miljoen wordt verklaard door de bovenvermelde volumedalingen, een niet-recurrente opbrengst van EUR 27,0 miljoen in 2008 en éénmalige kosten van EUR –20,7 miljoen in 2009. Deze niet-recurrente elementen omvatten voornamelijk herstructureringskosten, alsook de kosten met betrekking tot de verkoop van de afdichtingsactiviteiten voor autoruiten in Gilly (België). ‘Zetelkussens’ (Proseat) kon haar rendabiliteit het afgelopen jaar verbeteren, ondanks een moeilijk marktklimaat en verdere herstructureringskosten in Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. De rendabiliteit van ‘Interior Solutions’ daalde onder invloed van (i) lagere volumes (ii) herstructureringslasten in België en in Duitsland en (iii) uitzonderlijke kosten bij de aanvraag van de Chapter 11 schuldeisersbescherming van twee dochterondernemingen in de Verenigde Staten. Bijgevolg bleef de EBITDA van deze divisie negatief. Het resultaat werd echter wel beïnvloed door een aantal ongunstige niet-recurrente elementen. Zonder deze niet-recurrente elementen (EUR –15,1 miljoen) zou de EBITDA van de divisie break-even zijn geweest. (1) Herwerkt op basis van een proportionele consolidatie van de groep Proseat (Automobiel – zetelkussens) dat vanaf 2009 wijzigde van integrale consolidatie naar proportionele consolidatie (51 %).
Afgelopen jaar wist Recticel twee nieuwe projecten in de wacht te slepen; met name interieurhuiden voor de opvolger
Recticel • Jaarverslag 2009
67
Interior Solutions Interior Solutions: consolidatie en verbetering van rendabiliteit Als gevolg van de huidige economische crisis wordt de automobielsector wereldwijd geconfronteerd met fors lagere volumes. Hoewel zich vandaag reeds de eerste tekenen van een voorzichtig herstel aandienen, valt het weliswaar te betwijfelen of de sector ooit de volumes van voor de crisis zal kunnen terugvinden. Recticel heeft in deze context dan ook geoordeeld dat het best zijn productiecapaciteit aanpast aan de substantieel lagere marktvraag. Zo heeft de Groep het aantal productie-eenheden van 13 fabrieken naar 8 herleid en zijn commerciële organisatie ernaar gereduceerd.
68
Recticel • Jaarverslag 2009
Overzicht huidig lopende Interior Solutions contracten Constructeur BMW
Freightliner General Motors Honda
Model 1. Serie (vanaf 2011) 3. Serie 6. Serie Truck Buick Enclave Cadillac Seville Civic
Kenworth
Truck
Gezien het zeer kapitaalintensieve karakter van deze activiteiten en de huidige zware economische crisis, die in het bijzonder de wereldwijde automobielsector treft, is Recticel genoodzaakt geweest om zijn groeiambities voor deze sector grondig te herzien. In tegenstelling tot het verleden zal niet langer de focus liggen op groei, maar zal voor de komende jaren de aandacht zich prioritair toeleggen op het behoud van de bestaande marktposities en vooral het verbeteren van de globale rendabiliteit. In deze context heeft Recticel zich daarom als doel gesteld om voortaan veel selectiever te zijn in de keuze van de contracten, en enkel die projecten te weerhouden waarvan de rendabiliteit beter wordt gegarandeerd.
Mercedes
A-Class B-Class C-Class E-Class M-Class R-Class S-Class SLK Viano
Tot slot dient te worden gemeld dat nieuwe innovatieve ontwikkelingen nodig zullen blijven om de positie op de markt te kunnen behouden. Zo werd op commercieel vlak een nieuwe generatie dashboardhuiden, Colo-Sense® genaamd, gelanceerd. Deze nieuw gepatenteerde huiden combineren verbeterde gevoels- en tasteigenschappen (haptic) met een competitievere prijszetting. Op basis van hun betere kwaliteit en het innovatieve karakter van deze producten werden reeds verscheidene nieuwe contracten afgesloten.
Saab
Opel
Astra Zafira
Peterbilt
379
Peugeot
408 (vanaf 2010) 9.5 (vanaf 2010)
Scania
Ciute
Skoda
Octavia Superb
Toyota
Lexus GS
Volkswagen Volvo
Passat Passat coupé V70 / S80 V60/S60 (vanaf 2010) XC60
Recticel • Jaarverslag 2009
69
Proseat Zetelkussens van Proseat: strategische vestigingspolitiek én productinnovatie De productie en commercialisatie van voorgevormde koudschuim-zetelkussens voor de automobielindustrie wordt reeds sinds een aantal jaren verzekerd via de joint venture Proseat. Proseat wordt voor 51 % gecontroleerd door Recticel en voor 49 % door de groep Woodbridge (Canada). Vandaag kan gesteld worden dat Proseat, met zijn 11 productiesites verspreid over 8 landen, één van de grootste onafhankelijke producenten van zetelkussens is voor de Europese auto-industrie. Naast zetelkussens fabriceert Proseat ook andere zetelcomponenten zoals hoofdsteunen, armleuningen en zijpanelen voor autozetels. Als antwoord op de veranderende wereldwijde automobielmarkten heeft Proseat zich de laatste jaren georiënteerd op enerzijds een doortastende vestigingsstrategie door overcapaciteit in bepaalde markten af te bouwen, gecompenseerd door een uitbreiding in de expanderende Oost-Europese regio’s (o.a. via de joint venture met Johnson Controls in Lucenec (Slowakije) en Zory (Polen)). Anderzijds wil Proseat zich via innovatie en ontwikkeling van nieuwe complexe zetelkussencomponenten onderscheiden van zijn concurrenten (o.a. met het lichtgewicht en volume-beperkend ‘compact foam’, met
het verbeterde oppervlaktestructuur ‘comfort sense’-schuim, met gecombineerde PU/EPP modules, met het met een glasvezelvlies verbonden zacht polyurethaanschuim met een open celstructuur CompoLite,...). Naar de toekomst toe heeft Proseat zijn strategie geheroriënteerd. Door herstuctureringen en innovatie wordt ernaar gestreefd om de positie in de markt voor zetelkussens gestabiliseerd te houden. Daarnaast zal gradueel een veel sterkere focus gelegd worden op afgewerkte componenten, zoals Proseat® hoofdsteunen, armsteunen, consoles,... Ook zal door gebruik te maken van nieuwe technologieën (Stratas van Woodbridge, EPP, CompoLite van Recticel) er een accentverschuiving zijn van (voorheen) comfortelementen naar voornamelijk de zetelstructuren. In het verlengde hiervan zullen ook oplossingen worden ontwikkeld voor toepassingen die buiten het domein van autozetels vallen zoals dakhemels, laadvloeren en gereedschapskoffers in kofferruimtes, enz. Het is de bedoeling om deze nieuwe en supplementaire activiteiten in de bestaande fabrieken te integreren. Als gevolg van de vooropgestelde groei in deze nieuwe activiteiten, verwacht Proseat dat tegen 2014 het aandeel van vormschuim voor autozetels zal teruggeschroefd worden van momenteel 77 % tot circa 50 %.
Proseat Facts & Figures Marktpositie Eén van de Europese marktleiders in de productie van vormschuimkussens voor de auto-industrie (marktaandeel van circa 22 %, in Centraal-Europa ongeveer 27 %); samen met Woodbridge echter wereldwijd nummer 1 Marktpenetratie Jaarlijks worden er minstens 4 miljoen wagens geproduceerd in Europa waarin stukken van Proseat worden verwerkt Allianties Productie joint venture met Johnson Controls in Polen en in Slowakije Jaaromzet 2009 EUR 191 miljoen Hoofdkwartier Mörfelden-Walldorf (Duitsland) Aantal productievestigingen 11 vestigingen verspreid over België, Duitsland, Frankrijk, Polen, Slowakije, Spanje, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk Tewerkstelling circa 1 650 personen
70
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
71
Corporate Als groep is Recticel in hoofdzaak georganiseerd rond vier operationele
sectoren: Soepelschuim, Slaapcomfort, Isolatie en Automobiel. Deze sectoren zijn op hun beurt opgedeeld in één of meerdere divisies of marktsegmenten die op hun beurt dan weer activiteiten ontplooien
in één of meerdere landen. De precieze omvang van deze operationele activiteiten werd in detail beschreven in de vorige hoofdstukken. Al deze activiteiten worden uitgeoefend via locale vennootschapsvormen, al dan niet gecontroleerd door specifieke holdingvennootschappen in de verschillende landen. In een aantal gevallen worden de activiteiten verzekerd via joint ventures of andere dochterondernemingen. Een schematisch overzicht van het jurdische organigram van de Groep bevindt zich achteraan het Financieel Gedeelte van dit jaarverslag. Naast deze sectoren beschikt de Groep ook over een hoofdkwartier (gevestigd in Brussel, België), een centraal ICT-departement en een Onderzoeks- en Ontwikkelingscentrum (IDC – International Development Center). Deze laatste twee zijn gevestigd in Wetteren, België. Het hoofdkwartier voert voornamelijk de volgende corporate activiteiten uit: Financiële afdeling: naast de basisverantwoordelijkheden voor controle, boekhouding & consolidatie, tresaurie, financiële rapportering, en fiskaliteit wordt vanuit de financiële afdeling ook ondersteuning gegeven bij de evaluatie van investerings- en desinvesteringsprojecten, fusies en overnames, en in het algemeen ondersteuning tot de algemene beleidsvoering.
Robert Westdijk Group Purchasing Manager
72
Recticel • Jaarverslag 2009
Philippe Jous Corporate General Counsel and Secretary General
Betty Bogaert Group ICT and Group Business Support Manager
Jean-Pierre Mellen Financieel Directeur
Het juridisch departement omvat een ruim gamma aan activiteiten die zich fundamenteel richten op de voorkoming van juridische risico’s en de verdediging van de Groep wanneer een aantal van deze nefaste risico’s zich zouden voordoen en mogelijk schade zouden kunnen berokkenen aan de belangen van de Groep. Concreet wordt het juridisch departement betrokken bij geschillen rond veiligheids- en milieurisico’s, verzekeringspolissen, brandbeveiliging en andere intellectuele rechten, contracten met derden, juridische procedures, regelgevende zaken, vennootschappelijke zaken & compliance, verhoudingen met de beurs en de financiële toezichthouder, enz.... Daarnaast speelt het departement ook een leidende rol bij de structurering van fusies, overnames en desinvesteringen, zowel binnen als buiten de Groep. Binnen het juridische departement, is de corporate risicoafdeling verantwoordelijk voor het beheersen van industriële
risico’s door bescherming en afdekking via verzekeringen en risicopreventie tegen brand- en andere schaderisico’s, algemene risico’s, productaansprakelijkheid, milieurisico’s, .... Het personeels- en communicatiedepartement staat in voor het salaris- en bonusbeleid op Groepsniveau, het talentbeheer, de interne en externe communicatie en het investor relations gebeuren. Het departement Interne Audit draagt bij tot de identificatie en de beoordeling van de meest significante risico’s voor de Groep. Via de verschillende operationele audits en het continue opvolgingsprogramma, herbekijkt het departement op regelmatige wijze de risico’s en maakt het tevens de nodige aanbevelingen omtrent de aanpak ervan. De centrale aankoopdienst staat in voor de aankoop van voornamelijk grond- en hulpstoffen, investeringsgoederen, diensten, enz. die voornamelijk op Groepsniveau worden aangekocht. Contracten inzake de levering van de belangrijkste chemische grondstoffen worden sinds vele jaren onderhandeld en afgesloten op Groepsniveau. De Groep maakt er daarnaast ook actief werk van om andere belangrijke aankopen (o.a. matrasovertrekken, matraskernen, verpakking, investeringsgoederen, ...) centraal te onderhandelen. Het ICT-departement levert voornamelijk ondersteuning aan de organisatie inzake het globale informaticaplatform. Het waakt niet alleen over de harmonisering van de verschillende informaticamodules, maar is ook alert voor de strikte toepassing van strenge controlesystemen (in samenwerking met het departement Interne Audit). De Groep werkt vandaag in hoofdzaak met een geïntegreerd SAP-pakket dat er voornamelijk op gericht is om de uiteenlopende informatiestromen maximaal te harmoniseren, te uniformiseren en te standaardiseren. De activiteiten van het IDC-departement werden uitvoeriger besproken in het hoofdstuk “Onderzoek & Ontwikkeling” van dit jaarverslag.
Recticel • Jaarverslag 2009
73
Informatie over het aandeel
74
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
75
Evolutie van het aandeelhouderschap
Informatie over het aandeel
Maatschappelijk kapitaal per 31.12 (in ‘000 EUR) Geplaatst kapitaal
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
72 329
72 329
72 329
71 572
70 833
70 833
70 833
Aandeelhouderschap per 31.12.2009 ( % van aantal uitstaande aandelen) (a) Aandeelhoudersgroep rond Compagnie du Bois Sauvage (inclusief VEAN, Sinvest, Sallas, e.a.)(2)(4)
37,03 %
37,62 %
35,30 %
-
-
-
Rec-Man & Co., België (3)
1,02 %
1,02 %
1,20 %
3,60 %
3,65 %
3,65 %
-
-
-
27,03 %
27,31 %
27,31 %
42,06 %
Rec-Les (Lessius), België (1)
-
-
-
9,10 %
12,84 %
14,75 %
-
Rec-Hold, België
(1)(2)
Aantal aandelen
Bestinver Gestion, Spanje
8,12 %
13,46 %
12,64 %
6,56 %
-
-
Mercator Verzekeringen, België
5,45 %
6,40 %
6,45 %
8,77 %
8,86 %
15,39 %
Tijdens het afgelopen jaar is het aantal uitstaande aandelen Recticel ongewijzigd gebleven. Er werden noch warranten uitgeoefend, noch eigen aandelen ingekocht. De aandelen zijn genoteerd op NYSE EuronextSM in Brussel en zijn als volgt verdeeld:
Farringdon Capital Management, Zwitserland
3,49 %
-
-
-
-
KBC Asset Management, België
3,21 %
3,21 %
-
-
-
ING Investment Management Belgium, België
-
3,02 %
-
-
-
-
Richelieu Finance, Frankrijk
-
-
7,00 %
7,08 %
-
-
41,68 %
35,27 %
37,41 %
37,86 %
47,34 %
33,89 %
Type Gewoon VVPR
Aantal
%
Marktsegment
Code
ISIN-nummer
28 499 141
98,51 %
continumarkt
REC
BE0003656676
432 315
1,49 %
fixingmarkt
RECV
BE0005121778
28 931 456
100 %
(1)
Totaal
(1) VVPR = Verminderde Roerende Voorheffing/Précompte Mobilier Réduit
Reuters code Bloomberg code
RECTt.BR REC.BB
De aandelen zijn hetzij aan toonder (in coupures van 1, 10, 100 of 1 000 aandelen), hetzij op naam. In het kader van de nieuwe Belgische wetgeving die van kracht werd op 1 januari 2008, worden alle aandelen aan toonder (gedrukt of neergelegd op een effectenrekening bij een financiële instelling) omgezet in gedematerialiseerde aandelen. Tegen 1 januari 2014 zullen alle aandelen bestaan uit ofwel geregistreerde (nominatieve) en/of gedematerialiseerde aandelen.
Opsplitsing van het aandeelhouderschap (per categorie op 31 maart 2010) Gewone aandelen (1)
VVPR aandelen (1)
Aandeelhoudersgroep rond Compagnie du Bois Sauvage (inclusief VEAN NV, Sihold NV, Sallas b.m., Rec-Man & Co. s.c.a., en overige) (2)
10 877 622
131 636
11 009 258
Mercator Verzekeringen, België
1 363 173
79 043
1 442 216
4,98%
873 826
0
873 826
3,02 %
Aandeelhouders (<3 %) en onbekend (publiek)
15 384 520
221 636
15 606 156
53,94%
Totaal
28 499 141
432 315
28 931 456
100 %
Aandeelhouder
KBC Asset Management NV, België
Totaal (1) 38,05 %
(1) Vermits elk aandeel over één stemrecht beschikt komen de percentages tevens overeen met de stemcontrole. (2) Compagnie du Bois Sauvage en Entreprises et Chemins de Fer en Chine (moedermaatschappij van Compagnie du Bois Sauvage) bezitten hiervan samen in totaal 8 596 030 aandelen, of 29,71 % van het totaal aantal uitstaande aandelen.
Overige (publiek)
19,68 %
-
33,47 %
(a) op basis van de op dat moment laatst gekende transparantieverklaring. (1) Tot 2004 was de participatie van Lessius in Recticel aangehouden via Rec-Hold. In 2004 werd deze indirecte participatie omgezet in een rechtstreekse deelname via Rec-Les. (2) In de loop van 2007 heeft Compagnie du Bois Sauvage via een aantal transacties haar belang in Recticel opgetrokken door onder andere de indirecte participatie via Rec-Hold om te zetten in een directe participatie. In het kader van deze herschikking werd tevens een aandeelhoudersovereenkomst ondertekend met een aantal historische aandeelhouders van Rec-Hold (m.n. VEAN, Sinvest, Sallas en andere). (3) Rec-Man is de ad hoc vennootschap die oorspronkelijk door 40 eigenaars-managers van Recticel in 1998 werd opgericht na de overname door Rec-Hold van het aandelenpakket van de Generale Maatschappij. (4) Waarvan 29,71 % enkel en alleen aangehouden door Compagnie du Bois Sauvage en Entreprises et Chemins de Fer de Chine.
Op de website van de Groep (www.recticel.com) kunnen alle door de Groep ontvangen kennisgevingen vrij geconsulteerd worden. Wijzigingen in het aandeelhouderschap, waarbij statutaire drempels naar boven en/of naar onder overschreden zijn, worden ten gepaste tijde aangekondigd.
Evolutie van het aandeel 2009 is zoals aanvankelijk verwacht een bijzonder beursjaar geworden. Wereldwijd werden alle beurzen en beursindexen getekend door een fors toegenomen volatiliteit. Ook Recticel ontsnapte niet aan deze globale trend. Op 31 december 2009 stond de DJ EURO STOXX 50 op 2 966,24 punten, of 21,0 % hoger dan een jaar voordien. De Belgische referentie-index BEL-20 sloot op zijn beurt 31.6 % hoger af op 2 511,62 punten. Het gewone Recticel-aandeel won 23,3 %aan waarde over dezelfde periode. Het VVPR-aandeel, dat veel illiquider is, evolueerde over dezelfde periode van EUR 4,20 naar EUR 5,59, of een stijging van 31,1 %. Het VVPR-aandeel bereikte zijn topkoers van EUR 5,80 op 26 oktober 2009. Zijn laagste niveau van EUR 2,03 werd bereikt op 12 maart 2009. Recticel-aandeel Slotkoers gewoon aandeel op 31 december (in EUR)
2009
2008
∆ 09/08
5,03
4,08
23,3 %
Hoogste koers gewoon aandeel (in EUR)
6,00 (17-18 september)
9,96 (04 januari)
-39,8 %
Laagste koers gewoon aandeel (in EUR)
1,95 (16 maart)
4,08 (31 december)
-52,2 %
145,8
118,0
23,5 % 31,7 %
Beurskapitalisatie (per 31 december) (in miljoen EUR) Totaal aantal verhandelde aandelen
8 117 974
6 164 921
als % van totaal aantal uitstaande aandelen (per 31 december)
28,1 %
21,6 %
Gemiddeld verhandeld dagvolume (aantal aandelen)
31 981
23 530
35,9 %
De koers van het Recticel-aandeel kan steeds en onmiddellijk geraadpleegd worden op de volgende websites: www.recticel.com en www.euronext.com.
76
Recticel • Jaarverslag 2009
Recticel • Jaarverslag 2009
77
Informatie over het aandeel
Evolutie van het Recticel-aandeel tegenover de BEL 20, de BEL Mid en de Bel Small index Recticel
BEL 20
BEL Small index
REC LISTED
Indexopname
BEL Mid index
NYSE EURONEXT
Het Recticel-aandeel wordt in de volgende aandelenindexen opgenomen: situatie op 31 december 2009 (tussen haakjes gewicht op 31 december 2008)
160%
Index
140%
NYSE Euronext BEL Small index
4,22 % (3,73 %)
IN.flanders index
1,50 % (2,87 %)
120% 100%
NYSE Euronext BEL Chemicals
1,28 % (1,45 %)
NYSE Euronext BEL Basic Materials
1,19 % (1,40 %)
De Bel Small index is de benchmark voor de Belgische small caps op Euronext. Deze referentie-indicator werd opgestart op 01 maart 2005 en telt 39 aandelen. Het gewicht van Recticel in deze index steeg van 3,73 % in 2008 naar 4,22 % vorig jaar.
80%
De IN.flanders index is een unieke aandelenindex met een sterke focus op duurzaamheid, ontwikkeld door vwd group Belgium in samenwerking met KBC Asset Management. De IN.flanders index bundelt de aandelenkoersen van de 60 grootste werkgevers in Vlaanderen. Deze index legt een sterke focus op intern sociaal beleid, duurzaamheid en het maatschappelijk verantwoord karakter. Sinds 25 september 2009 bedraagt het gewicht van Recticel in deze index 1,50 % % (tegenover 2,87 % in 2008).
60%
28-feb.-10
31-jan.-10
31-dec.-09
30-nov.-09
31-okt.-09
30-sep.-09
31-aug.-09
31-jul.-09
30-jun.-09
31-mei-09
30-apr.-09
31-mrt.-09
28-feb.-09
31-jan.-09
31-dec.-08
40%
Liquiditeit van het Recticel-aandeel
62 127
133 182
70 884
31 636
30 586
51 472
39 547
16 066
25 305
49 393
35 914
26 952
14 386
Gemiddeld verhandeld dagvolume (per maand) 4 481
Gemiddeld verhandeld dagvolume (per jaar)
150 000
50 000
29 462 26 952
31 981 23 530
120 000 90 000 60 000
14 386 10 000
Aantal uitgegeven warrants
Aantal nog nietuitgeoefende warrants
Uitoefenprijs (in EUR)
Uitoefenperiode
439 160
407 990
8,67
1/jan/05 - 06/dec/10
2001 2002
100 000
100 000
9,50
01/jan/06 - 05/dec/11
2006
306 000
306 000
9,65
01/jan/10 - 21/dec/17
mei 2007
48 000
48 000
10,47
01/jan/11 - 01/mei/18
dec. 2007
390 000
390 000
9,78
01/jan/11 - 02/dec/18
dec. 2008
540 000
540 000
4,29
01/jan/12 - 23/dec/14
dec. 2009
584 000
584 000
5,05
01/jan/13 - 21/dec/15
2 407 160
2 375 990
30 000
4 481
feb. 10
jan. 10
dec. 09
nov. 09
okt. 09
sep. 09
aug. 09
jul. 09
jun. 09
2009
apr. 09
2008
mei 09
2007
mrt. 09
2006
feb. 09
2005
jan. 09
2004
Als gevolg van de geleidelijke afbouw van de Recticel-participatie aangehouden door een aantal oorspronkelijke referentieaandeelhouders, het geleidelijk intreden van een aantal buitenlandse institutionele investeerders en de algemeen stijgende interesse van particuliere en institutionele investeerders, wist de Groep het volume van vrij verhandelbare aandelen (‘free float’) gestaag te laten stijgen van 33,47 % in 2003 naar 61,95 % eind 2009. KBC Securities opereert als ‘liquidity provider’ voor het Recticel-aandeel.
Recticel • Jaarverslag 2009
Huidig aantal uitstaande aandelen
Huidig % van totaal aantal uitstaande aandelen
% Uitstaande aandelen bij volledige dilutie
28 499 141
98,5 %
80,3 %
Gewone aandelen
0 2003
Uitgifte
Midden 2007 heeft Recticel een converteerbare obligatielening uitgegeven voor een totaal bedrag van EUR 57,5 miljoen en met een looptijd van 10 jaar. Deze obligatielening kan door de houders ervan omgezet worden in gewone Recticel-aandelen tegen een huidige (01 januari 2010) conversieprijs van EUR 13,73. Als gevolg hiervan kunnen theoretisch in totaal 4 187 910 nieuwe aandelen gecreëerd worden. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het potentieel totale verwateringseffect.
20 000
0
In lijn met de vorige jaren, werd in december 2009 een nieuw warrantplan uitgegeven ten voordele van de leidinggevende kaderleden op internationaal niveau van de Recticel Groep. Tegelijkertijd verviel er een vroeger warrantenplan uit 2000, dat nooit werd uitgeoefend.
Totaal
35 914
30 000
Aandelenoptieplannen
Het huidige (per 01 januari 2010) nog uitstaande aandelenoptieplan resumeert zich als volgt:
Ondanks het moeilijke beursklimaat, kon de algemeen stijgende trend van het gemiddeld verhandeld dagvolume van de laatste jaren zich zonder probleem doortrekken. Met 31 981 stuks lag het dagvolume in Recticel-aandelen nog steeds hoger dan het langetermijngemiddelde van de laatste 7 jaar.
78
Gewicht Recticel in index
Bestaande Nieuwe door uitoefening warranten
2 375 990
6,7 %
Nieuwe door conversie van obligatielening (1)
4 187 910
11,8 %
VVPR aandelen Bestaande Totaal
432 315
1,5 %
1,2 %
100 %
100 %
(1) maximaal aantal nieuwe aandelen, waarbij de converteerbare obligaties die door de Groep eind 2008 en in 2009 werden ingekocht niet in mindering werden gebracht.
Recticel • Jaarverslag 2009
79
Informatie over het aandeel
Opvolging door financiële analisten
Dividenduitkering
Begin 2010 waren er 3 sell-side analisten die het Recticel-aandeel opvolgden. Recticel heeft steeds het belang van een actieve analistenopvolging erkend. Door permanent ter beschikking te staan van de financiële analisten hoopt Recticel om onrechtstreeks op een continue verhoogde aandacht te mogen rekenen bij zowel particuliere als professionele beleggers enerzijds, als bij binnenlandse als buitenlandse investeerders anderzijds. Dit heeft trouwens de voorbije jaren geleid tot een continue verbetering van de bekendheid en de liquiditeit van het aandeel.
Onder voorbehoud van goedkeuring van de winstverdeling door de Algemene Vergadering van 11 mei 2010 zal per aandeel een dividend worden uitgekeerd van EUR 0,25 bruto (voor gewone aandelen: EUR 0,1875 netto (-25 % roerende voorheffing) en voor VVPR aandelen EUR 0,2125 netto (-15 % roerende voorheffing). Dit dividend zal betaalbaar zijn vanaf 31 mei 2010 tegen afgifte van coupon nr. 16 aan de loketten van de bank KBC.
De instellingen die Recticel actief opvolgen en hierover ook regelmatig sell-side analyserapporten publiceren zijn (in alfabetische volgorde): (situatie per 31 december 2009)
Instelling
Analist
Bank Degroof
Bernard Hanssens
KBC Securities
Wim Hoste
Petercam
Emmanuel Carlier
De meeste analistenrapporten worden ter informatie op de webstek van Recticel (www.recticel.com) kosteloos beschikbaar gesteld. In 2009 bekleedt Recticel de vijfde plaats in het algemeen klassement voor de prestigieuze “Prijs voor de Beste Financiële Informatie” die jaarlijks wordt uitgereikt door ABAF-BVFA, de Belgische Vereniging van Financiële Analisten.
Wat de aandelen op naam betreft, zal de betaling geschieden via overschrijving op de bankrekening van de aandeelhouders.
Dividend Bruto dividend per aandeel Datum van betaling dividend Tegen afgifte coupon
Trading update 1° kwartaal 2010
nr.16
11 mei 2010 (voor beursopening)
Algemene vergadering
11 mei 2010
Aandeel noteert ex-coupon
26 mei 2010
Bekendmaking resultaten 1° halfjaar 2010
De Algemene Vergadering beslist over de besteding van de voor uitkering vatbare bedragen, op voorstel van de Raad van Bestuur.
31 mei 2010
Financiële kalender voor de aandeelhouders
Betaling dividend
Dividendpolitiek
EUR 0,25
Trading update 3° kwartaal 2010
31 mei 2010 31 augustus 2010 (voor beursopening) 09 november 2010 (voor beursopening)
De basisprincipes voor de dividenduitkering werden duidelijk gedefinieerd. Het dividendbeleid van de Groep is erop gericht om het dividend, telkens wanneer dit mogelijk is, te verhogen. Bij de uitkering van de winst zal de Raad van Bestuur een gezond evenwicht proberen te vinden tussen de garantie op een stabiel dividend en het behoud van voldoende investeringsmogelijkheden om de groei van de onderneming en de balansstructuur op langere termijn veilig te stellen.
Bruto dividend per aandeel (in EUR) 0,35 0,30
0,34 0,31
0,25
0,25
0,25
0,17
0,17
0,17
0,17
2004
2005
2006
0,15
2003
0,20 0,17
0,10 0,05
80
Recticel • Jaarverslag 2009
2009
2008
2007
2002
2001
0,00
Recticel • Jaarverslag 2009
81
Corporate Governance Sinds 1 januari 2006 publiceert Recticel, in overeenstemming met de bepalingen van de Belgische Corporate Governance Code, haar Corporate Governance Charter op haar website (www.recticel.com). Elke belanghebbende kan het Charter downloaden, of een exemplaar aanvragen op de maatschappelijke zetel van de vennootschap. Het Charter bevat een gedetailleerde beschrijving van de bestuursstructuur en het governancebeleid van de vennootschap. In 2009 heeft de Commissie Corporate Governance een gewijzigde versie van de Corporate Governance Code gepubliceerd. Het Recticel Corporate Governance Charter zal binnenkort aan deze gewijzigde code aangepast worden. Dit hoofdstuk bevat meer feitelijke informatie omtrent corporate governance in het algemeen en in het bijzonder, de toepassing van de Code bij Recticel tijdens het afgesloten boekjaar.
1. Samenstelling van de Raad Van Bestuur
2. Wijzigingen sinds het vorige jaarverslag – statutaire benoemingen – voorstelling nieuwe bestuurders
De Raad van Bestuur van Recticel bestaat thans uit twaalf leden. Er zijn vier onafhankelijke bestuurders. De Gedelegeerd Bestuurder Vean NV vertegenwoordigt zowel een referentieaandeelhouder als het management. Vier andere bestuurders vertegenwoordigen referentieaandeelhouders. Twee bestuurders zijn niet-uitvoerende bestuurders. Eén bestuurder, Olivier Chapelle BVBA is uitvoerend bestuurder en heeft de huidige Gedelegeerd Bestuurder, Vean NV, vervangen met ingang van 1 april 2010. Vean NV wordt met ingang van zelfde datum uitvoerend bestuurder met specifieke opdrachten. In de hiernavolgende tabel vindt u een overzicht van de leden van de Raad van Bestuur van Recticel tijdens het boekjaar 2009 en tot heden.
Op 12 mei 2009 heeft de algemene vergadering van aandeelhouders het ontslag als bestuurders van Edouard Dupont, Robert Westdijk en de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Emsee, vertegenwoordigd door Marc Clockaerts, met ingang van 31 december 2008, aanvaard. Op voorstel van de Raad van Bestuur en na advies van het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen heeft de algemene vergadering van 12 mei 2009 de mandaten van de heren Davignon, Paquot, Sioen en Vandepoel, evenals van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Louis Verbeke, vertegenwoordigd door Louis Verbeke, hernieuwd voor een periode van drie jaar die zal eindigen na de gewone algemene vergadering van het jaar 2012.
Functie
Type
Geboortejaar
Einde mandaat
Voorzitter
Niet-uitvoerend
1932
2012
Gedelegeerd Bestuurder
Uitvoerend
1947
2012
MC
Gedelegeerd Bestuurder
Uitvoerend
1964
2012
MC
Pol BAMELIS (3)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1939
2010
Vincent DOUMIER
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1955
2011
Compagnie du Bois Sauvage NV Gedelegeerd Bestuurder
Henk JANSSEN (4)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1958
2010
Mercator Verzekeringen NV Gedelegeerd Bestuurder
Guy PAQUOT
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1941
2012
Compagnie du Bois Sauvage NV Voorzitter
Jean-Jacques SIOEN (5)
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1935
20/11/2009
Wilfried VANDEPOEL
Bestuurder
Onafhankelijk
1945
2012
Lessius Corporate Finance NV Gedelegeerd Bestuurder
AC
Tonny VAN DOORSLAER
Bestuurder
Niet-uitvoerend
1951
2010
Spector Photo Group NV Gedelegeerd Bestuurder
AC
Louis H. VERBEKE (6)
Bestuurder
Onafhankelijk
1947
2012
Vlerick Leuven Gent Management School Voorzitter
CBB
Klaus WENDEL
Bestuurder
Onafhankelijk
1943
2010
AC
Luc WILLAME (7)
Bestuurder
Onafhankelijk
1943
2012
CBB sinds 01/04/2009
Naam Etienne DAVIGNON Luc VANSTEENKISTE
(1)
Hoofdfunctie buiten Recticel
Lidmaatschapscomité
Suez-Tractebel SA Vice-Voorzitter
CBB AC
t/m 31/03/2010 Vice Voorzitter sinds 01/04/2010
Olivier Chapelle (2)
sinds 01/04/2010
Recticel • Jaarverslag 2009
CBB t/m 31/03/2009
Sioen Industries NV Voorzitter
(1) in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Vean NV (2) in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder van Olivier Chapelle BVBA, gecoöpteerd op 28 december 2009 met effect op 1 december 2009 (3) in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Pol Bamelis NV (4) in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Mercator Verzekeringen NV (5) overleden op 20 november 2009 (6) in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder van Louis Verbeke BVBA (7) in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Sogelam NV AC = Auditcomité MC = Managementcomité CBB = Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen
82
AC
Tevens werden Wilfried Vandepoel, evenals de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Louis Verbeke, vertegenwoordigd door Louis Verbeke, benoemd tot onafhankelijke bestuurders, in de zin van artikel 524 §2 en 526bis §2 van het Wetboek van Vennootschappen. Zij voldoen aan alle criteria zoals vermeld in artikel 526ter van het Wetboek van Vennootschappen. Zij voldoen tevens aan de onafhankelijkheidsvereisten van de Code Corporate Governance 2009. De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Louis Verbeke, vertegenwoordigd door Louis Verbeke zal onafhankelijk bestuurder blijven tot 5 november 2010, waarna hij niet-uitvoerend bestuurder wordt, aangezien hij op dat moment de wettelijke maximumtermijn van twaalf jaar bereikt. Wilfried Vandepoel zal onafhankelijk bestuurder blijven tot 18 mei 2011, waarna ook hij niet-uitvoerend bestuurder wordt, wegens het bereiken van dezelfde maximumtermijn. Ingevolge het onverwacht overlijden, op 20 november 2009, van Jean-Jacques Sioen, bestuurder van Recticel sinds 2 oktober 1998, heeft de Raad van Bestuur, overeenkomstig de aanbevelingen van het Benoemingscomité en de statuten, besloten om de BVBA Olivier Chapelle, met zetel te 1180 Brussel, Drève Pittoresque 83, vertegenwoordigd door haar vaste vertegenwoordiger, Olivier Chapelle, met ingang van 1 december 2009 te coöpteren als bestuurder van Recticel NV/SA, om het mandaat van Jean-Jacques Sioen, dat eindigt na de gewone algemene vergadering van het jaar 2012, te voltooien. De mandaten van Pol Bamelis NV, vertegenwoordigd door Pol Bamelis, Mercator Verzekeringen NV, vertegenwoordigd door Henk Janssen, en van Tonny Van Doorslaer en Klaus Wendel vervallen na de jaarvergadering. De Raad van Bestuur stelt aan de Algemene Vergadering voor om:
• het mandaat van Pol Bamelis NV, vertegenwoordigd door Pol Bamelis, te hernieuwen voor een periode van één jaar, eindigend na de jaarvergadering van het jaar 2011; • de mandaten van Tonny Van Doorslaer en Klaus Wendel te hernieuwen voor een periode van drie jaar, eindigend na de jaarvergadering van het jaar 2013; • het mandaat van Mercator Verzekeringen NV, vertegenwoordigd door Henk Janssen, niet te hernieuwen. • Jaqueline Zoete tot nieuwe bestuurder te benoemen voor een periode van twee jaar, eindigend na de jaarvergadering van het jaar 2012. De Raad van Bestuur stelt tevens voor om Klaus Wendel en Pol Bamelis NV, vertegenwoordigd door Pol Bamelis, te benoemen tot onafhankelijke bestuurders, in de zin van artikel 524 §2 en 526bis §2 van het Wetboek van Vennootschappen, voor de looptijd van hun mandaat. Zij voldoen aan alle criteria zoals vermeld in artikel 526ter van het Wetboek van Vennootschappen. Zij voldoen tevens aan de onafhankelijkheidsvereisten van de Code Corporate Governance 2009.
3. Werking van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur kwam in 2009 achtmaal samen. Eén vergadering behandelde voornamelijk het budget voor 2009, twee vergaderingen handelden vooral over de vaststelling van de jaarrekeningen per 31 december 2008 en de halfjaarlijkse rekeningen per 30 juni 2009, en één vergadering behandelde het warrantenplan. Op elke vergadering werd verder aandacht besteed aan de strategie van de vennootschap, de gang van zaken per afdeling, en aan de belangrijkste lopende overname en/ of desinvesteringsdossiers. Andere onderwerpen (human resources, externe communicatie, geschillen en juridische vraagstukken, delegatie van bevoegdheden en dergelijke) kwamen aan bod indien nodig of nuttig. De schriftelijke besluitvormingsprocedure werd in 2009 tweemaal toegepast, eerst in het kader van de verkoop van de deelneming in de joint venture Cofel en dan naar aanleiding van het onverwacht overlijden op 20 november 2009 van Jean-Jacques Sioen en zijn vervanging als bestuurder door coöptatie van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid “Olivier Chapelle”, vertegenwoordigd door Olivier Chapelle. Tijdens het jaar 2009 heeft zich geen belangenconflict tussen een bestuurder en de vennootschap voorgedaan als bedoeld in de artikelen 523 en 524 van het Wetboek van Vennootschappen uitgezonderd in het kader van het Stock Option Plan, waarbij Luc Vansteenkiste een tegenstrijdig belang had. De hogervermelde artikelen werden toegepast. Er wordt hier verwezen naar het jaarverslag, dat in dit verband een uittreksel van de notulen van 22 december 2009 bevat.
Recticel • Jaarverslag 2009
83
Het secretariaat van de Raad van Bestuur wordt verzorgd door de Heer Philippe Jous, General Secretary & Corporate General Counsel, daarin bijgestaan door de Heer Dirk Verbruggen, Company Secretary.
Naam
Het individuele aanwezigheidspercentage van de bestuurders op de vergaderingen in 2009 bedroeg :
Etienne Davignon
Lid
83 %
Wilfried Vandepoel
Lid
100 %
Tonny Van Doorslaer
Lid
100 %
Vincent Doumier
Lid
83 %
Etienne Davignon
87 %
Luc Vansteenkiste
100 %
Pol Bamelis Vincent Doumier
62 % 100 %
Henk Janssen
62 %
Guy Paquot
87 %
Jean-Jacques Sioen*
43 %
Wilfried Vandepoel
75 %
Tonny Van Doorslaer
87 %
Louis Verbeke
87 %
Klaus Wendel
87 %
Luc Willame
87 %
Klaus Wendel
Functie
Aanwezigheidspercentage
Voorzitter
100 %
Gedelegeerd Bestuurder
Het Auditcomité kwam zesmaal samen in 2009. Twee vergaderingen waren voornamelijk gewijd aan het nazicht van de jaarrekeningen per 31 december 2008 en de halfjaarlijkse rekeningen per 30 juni 2009. Op alle vergaderingen werd tevens aandacht besteed aan het programma voor de interne audit, risicobeheer, fiscaliteit en boekhoudkundige vragen verbonden aan IFRS.
Olivier Chapelle
Gedelegeerd Bestuurder
Het Auditcomité telt vijf leden. Alle leden zijn niet-uitvoerende bestuurders, en twee leden, waaronder de Voorzitter, zijn onafhankelijk. De samenstelling van het Auditcomité voldoet aan de bepalingen van de statuten van Recticel NV/SA en aan de voorschriften terzake van het Wetboek van Vennootschappen maar voldoet niet aan principe 5.2./4. van de Belgische Corporate Governance Code 2009 dat voorziet dat minstens de meerderheid van de leden van het auditcomité onafhankelijk moet zijn. Recticel meent evenwel te beantwoorden aan de geest van deze bepaling aangezien hij Etienne Davignon nog altijd beschouwt als onafhankelijk. Davignon voldoet aan alle vereisten terzake, behoudens de maximum termijn van twaalf jaar. Conform artikel 526 bis van het Wetboek van Vennootschappen verklaart Recticel NV/SA dat de Voorzitter van het Auditcomité, Klaus Wendel, voldoet aan de vereisten van onafhankelijkheid en dat hij de nodige deskundigheid bezit op het gebied van boekhouding en audit. De hiervolgende tabel bevat de leden van het Auditcomité tijdens het boekjaar 2009 tot heden.
84
Recticel • Jaarverslag 2009
(2)
Betty BOGAERT
Group ICT & Group Business Support Manager
Marc CLOCKAERTS (3)
Group General Manager Automotive
Dominique DECLERCK (4)
Deputy General Manager Flexible Foams
b) Het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen
Jean-Pierre DE KESEL
Deputy General Manager Bedding
Het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen heeft drie leden, allen niet-uitvoerende bestuurders, waarvan twee onafhankelijke bestuurders. De samenstelling luidt als volgt :
Jan DE MOOR (5)
Group Human Resources and Communication Manager
Caroline DESCHAUMES
Group General Manager Bedding
Edouard DUPONT
Group General Manager Flexible Foams
Philippe JOUS (6)
General Secretary & Corporate General Counsel
Jean-Pierre MELLEN
Financieel Directeur
Bart WALLAEYS
Group Manager Research & Development
Paul WERBROUCK
Group General Manager Insulation
Naam
a) Het Auditcomité
De Gedelegeerd Bestuurder wordt in zijn taken bijgestaan door het Managementcomité, waarvan de leden opgenomen zijn in de hierna volgende lijst : Luc VANSTEENKISTE (1)
*overleden op 20 november 2009
4. Comités ingericht door de Raad van Bestuur
vertegenwoordigd door haar Zaakvoerder en vaste vertegenwoordiger, de Heer Olivier Chapelle, het dagelijks beleid van de naamloze vennootschap Vean overgenomen.
Functie
Aanwezigheidspercentage
Voorzitter
100 %
Guy Paquot (1)
Lid
100 %
Luc Willame
Lid
100 %
Lid
100 %
Etienne Davignon (2)
Louis Verbeke (3)
(1) tot en met 31 maart 2009 (2) sinds 1 april 2009 in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder van Sogelam NV (3) in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder van Louis Verbeke BVBA
Het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen kwam zesmaal samen in 2009. Eén vergadering behandelde de bezoldigingen en bonussen van het uitvoerend management en één vergadering betrof de nieuwe editie van het Stock Option Plan. In overige vergaderingen werd voornamelijk de aanwerving van de nieuwe Gedelegeerd Bestuurder behandeld.
5. Het uitvoerend management
De Raad van Bestuur heeft het dagelijks beleid van de vennootschap toevertrouwd aan de naamloze vennootschap Vean, gevestigd te 9260 Wichelen (Schellebelle), Stationsstraat 172, in deze vertegenwoordigd door haar Gedelegeerd Bestuurder en vaste vertegenwoordiger, de Heer Luc Vansteenkiste. Met ingang van 1 april 2010 heeft de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Olivier Chapelle, gevestigd te 1180 Brussel, Drève Pittoresque, 83,
(1) tot en met 31 maart 2010 in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder en vaste vertegenwoordiger van Vean NV (2) met ingang van 1 april 2010 in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder en vaste vertegenwoordiger van Olivier Chapelle BVBA (3) in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder en vaste vertegenwoordiger van Emsee BVBA (4) met ingang van 1 januari 2010 in zijn hoedanigheid van vaste vertegenwoordiger van Dymsis Distribucion S.L. (5) sinds 1 januari 2010 in zijn hoedanigheid van Zaakvoerder en vaste vertegenwoordiger van Cape-3 BVBA (6) in zijn hoedanigheid van Gedelegeerd Bestuurder en vaste vertegenwoordiger van Galler Sablons NV
Het Managementcomité heeft een adviserende rol ten behoeve van de Raad van Bestuur in zijn geheel en is geen directiecomité in de zin van het Wetboek van Vennootschappen.
6. Transacties en andere contractuele banden tussen de vennootschap en verbonden vennootschappen en de bestuurders en leden van het Managementcomité In hoofstuk VII.1. van het Recticel Corporate Governance Charter wordt het beleid van Recticel NV betreffende dergelijke transacties die niet onder de belangenconflicten-regeling vallen, toegelicht.
Tussen de Sioen Groep en de Recticel Groep vinden commerciële transacties plaats die voornamelijk het gevolg zijn van een gezamenlijke productontwikkeling. Het drempelbedrag van EUR 1 miljoen Euro werd in 2009 niet overschreden. Er hebben zich in dit verband geen andere toepassingen voorgedaan.
7. Handel met voorkennis en marktmanipulatie Het beleid van de vennootschap inzake het voorkomen van handel met voorkennis en marktmanipulatie wordt uiteengezet in hoofstuk VII.2 van het Recticel Corporate Governance Charter. Deze maatregelen omvatten de invoering van beperkingen op het uitvoeren van transacties (“gesloten periodes”) die sinds 2006 van toepassing zijn. Dirk Verbruggen werd aangesteld als Compliance Officer, belast met het toezicht op de naleving van deze regels. Uitgevoerde transacties zullen dienovereenkomstig ten gepaste tijde openbaar worden gemaakt.
8. Relaties met de referentieaandeelhouders Recticel NV/SA wordt gecontroleerd door een groep aandeelhouders die verbonden zijn door een aandeelhoudersovereenkomst de dato 22 augustus 2007. Deze aandeelhoudersovereenkomst loopt voor een periode van drie jaar en is verlengbaar. De participerende aandeelhouders zijn : Naam
Aantal aandelen
%
Compagnie du Bois Sauvage SA
8 288 006
28,65
Entreprises et Chemins de Fer en Chine SA
308 024
1,06
Vean NV
817 188
2,82
Sihold NV
745 105
2,58
Audhumla SA
139 440
0,48
Debco NV
9 766
0,03
Law SA
2 369
0,01
Sallas (Coopman – De Baedts)
103 377
0,36
Fysieke personen <1%
300 147
1,04
Rec-Man & Co S.C.A.
295 836
1,02
11 009 258
38,05
TOTAAL
De aandeelhoudersovereenkomst voorziet onder meer dat de aandeelhouders gezamenlijk de strategie van Recticel zul-
Recticel • Jaarverslag 2009
85
len ondersteunen en dat ze een gezamenlijke positie zullen innemen op de Algemene Vergaderingen. Tevens is een voorkooprecht en een volgrecht voorzien in elkaars voordeel. Deze aandeelhouders verbonden door een aandeelhoudersovereenkomst handelen eveneens in overleg met Rec-Man & Co. S.C.A., vennootschap van de Recticel managers, die 295 836 Recticel aandelen aanhoudt (1,02 %), en andere Recticel managers.
9. Externe controle De externe controle van de vennootschappelijke en geconsolideerde jaarrekeningen van Recticel NV/SA werd door de Algemene Vergadering van 2007 toevertrouwd aan de coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid “Deloitte Bedrijfsrevisoren”, vertegenwoordigd door William Blomme en/of Kurt Dehoorne. De Commissaris voert zijn controles uit overeenkomstig de normen van het Belgisch Instituut der Bedrijfsrevisoren en levert een verslag af waarin bevestigd wordt of de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap. Het Auditcomité onderzoekt en bespreekt deze halfjaarlijkse rapporten in aanwezigheid van de Commissaris, en ze worden nadien ook besproken in de Raad van Bestuur. De Algemene Vergadering van 2007 heeft de bezoldiging van de Commissaris betreffende de controle van de vennootschappelijke en de geconsolideerde jaarrekening bedoeld in artikel 134, §1 van het Wetboek van Vennootschappen, vastgelegd op EUR 265 000 per jaar. Het globale bedrag van de bezoldiging van de Commissaris voor bijkomende diensten bedraagt op het niveau van de Groep Recticel EUR 598 799, of exclusief bijkomende auditopdrachten, wettelijke opdrachten en corporate finance, EUR 588 214. Aangezien de totale honoraria voor de wettelijke diensten van de Commissaris op groepsniveau EUR 1 071 215 bedragen, werd de limiet bedoeld in artikel 133 van het Wetboek van Vennootschappen op geconsolideerd niveau niet overschreden. Het detail van deze vergoedingen werd opgenomen in het financieel deel van dit jaarverslag (rubriek III.6.10.). Het mandaat van de Commissaris werd hernieuwd in 2007 en loopt af na de jaarvergadering van 2010. De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorstellen om het mandaat van “Deloitte Bedrijfsrevisoren”, vertegenwoordigd door Kurt Dehoorne, te hernieuwen voor een periode van drie jaar, om te eindigen
86
Recticel • Jaarverslag 2009
na de jaarvergadering van het jaar 2013.
10. Bezoldigingsbeleid I. Inleiding Op aanbeveling van het comité voor bezoldigingen en benoemingen bepaalt de Raad van Bestuur van de Groep de bezoldiging van de leden van het managementcomité (hierna het “senior management” of de “senior managers” genoemd). Om het comité bij te staan in zijn analyse van de concurrentiële omgeving in België en Europa, evenals van andere factoren die nuttig kunnen zijn voor de evaluatie door het comité, kan het comité een beroep doen op de diensten van internationaal erkende bezoldigingsconsulenten. Bezoldiging van de bestuurders De bestuurders van de vennootschap worden beloond voor hun diensten met een vaste vergoeding per bijgewoonde vergadering. De vergoeding wordt voorgesteld door de raad aan de jaarlijkse algemene vergadering van aandeelhouders. De voorzitter van de raad ontvangt een remuneratie die 200 % bedraagt van de vergoeding zoals bepaald voor de andere leden van de raad. De raad beslist over de bijkomende bezoldiging voor de leden van de comités. De voorzitters van de comités ontvangen een vergoeding die 150 % bedraagt van de vergoeding bepaald voor de andere leden van het comité. Zowel het niveau als de structuur van de bezoldiging van de bestuurders wordt jaarlijks bekeken. De statuten van de vennootschap bepalen in artikel 43 dat, indien en wanneer de algemene vergadering van aandeelhouders beslist een dividend op de aandelen uit te keren, een som gelijk aan twee percent van het netto-bedrag van dit dividend als brutovergoeding zal worden toegekend aan de bestuurders, die deze som volgens vaststaande regels onder mekaar mogen verdelen. Niet-uitvoerende bestuurders van de vennootschap ontvangen geen enkele bezoldiging, bonus of aandeelgebonden of andere incentives vanwege de vennootschap en haar verbonden ondernemingen tenzij als bezoldiging voor de door hen gepresteerde diensten als bestuurder van de vennootschap en/of haar verbonden ondernemingen. Ten behoeve van om het even welk lid van de raad zal de vennootschap noch een krediet toestaan, noch een krediet in stand houden, noch een krediet verlengen in de vorm van een persoonlijke lening. Bezoldiging van het senior management
De bezoldiging van het senior management is berekend om: • ervoor te zorgen dat de vennootschap ten allen tijde uitvoerend talent van hoog kaliber en met groot potentieel kan aantrekken, motiveren en behouden, en met het oog waarop de vennootschap zich regionaal en internationaal meet met de concurrentie; • de realisatie van de door de raad goedgekeurde doelstellingen aan te moedigen, met het oog op het opbouwen van aandeelhouderswaarde op korte, middellange en lange termijn, en, • sterke persoonlijke en ploegprestaties te stimuleren, erkennen en belonen. Zowel het niveau als de structuur van de bezoldiging van het senior management worden jaarlijks herbekeken. Het bezoldigingspakket voor het senior management combineert drie geïntegreerde elementen die samen de “totale directe bezoldiging” worden genoemd. Deze geïntegreerde elementen zijn de basisvergoeding, de jaarlijkse incentive bonus en de lange-termijnincentives. Ten behoeve van om het even welk lid van het senior management zal de vennootschap noch een krediet toestaan, noch een krediet in stand houden, noch een krediet verlengen, noch de verlenging van een krediet hernieuwen in de vorm van een persoonlijke lening. Bij het bepalen van de bezoldigingsniveaus ten behoeve van het senior management wordt samen met interne factoren rekening gehouden met de bezoldiging van executives in Belgische multinationale ondernemingen en middelgrote ondernemingen. Het is de bedoeling doelbezoldigingsniveaus tot stand te brengen die, in het algemeen, op of rond het gemiddelde marktniveau liggen, voor zover de resultaten van de vennootschap het toelaten. Basisvergoeding De niveaus van de basisvergoeding worden berekend om het senior management te belonen voor hun verantwoordelijkheden, hun bijzondere bekwaamheden en hun ervaring in het ambt. Gemiddelde marktniveaus voor vergelijkbare functies worden tot doel gesteld voor de basisvergoeding en deze niveaus worden jaarlijks herbekeken.
van de basisvergoeding, zoals nu en dan wordt bepaald door de raad van bestuur. Thans kan de jaarlijkse incentivebonus nooit 100% van de basisvergoeding voor de CEO en 50% van de basisvergoeding voor de overige leden van het Managementcomité overtreffen. De doelstellingen worden opgedeeld in twee categorieën. De financiële doelstellingen zijn gebonden aan de geconsolideerde netto-winst van de Groep (EAT), de EBITDA van de divisie waarvoor de senior manager verantwoordelijk is en elementen van het ‘working capital’, zoals vorderingen, leverancierskredieten en voorraadbeheer. De niet-financiële doelstellingen zijn gebonden aan de persoonlijke doelstellingen die de senior manager geacht wordt te realiseren in de loop van het jaar. Voor de leden van het senior management die geen directe veranntwoordelijkheid voor winst- en verlies op zich hebben, maar wel verantwoordelijk zijn voor personeel, is de weging van de financiële doelstellingen en de niet-financiële doelstellingen verschillend van die voor leden van het senior line management. Voor lagere niveaus van het management die actief zijn op Groepsniveau, bestaat er tevens een bonusplan op grond van dezelfde principes. Langetermijnincentiveprogramma’s De vennootschap biedt tevens een langetermijnincentiveprogramma aan aan het uitvoerend management en andere managers van de Groep. Het langetermijnincentiveprogramma van de vennootschap is ontworpen om: • de realisatie van een langetermijnaandeelhouderswaarde aan te moedigen en te ondersteunen, en om te verzekeren dat de uitvoerende managers en de andere managers van de Groep, zoals de aandeelhouders, deel nemen in de verwezenlijkingen en de tekortkomingen van de vennootschap en de Groep; • opportuniteiten te verschaffen voor het uitvoerend management en de andere managers van de Groep om, binnen hun totaal bezoldigingspakket, competitieve beloningen te ontvangen als gevolg van de duurzame prestaties van de vennootschap over langere periodes en de groei in waarde van de aandelen van de vennootschap.
Jaarlijks incentive
Het langetermijnincentiveprogramma voor het uitvoerend management en de andere managers van de Groep bestaat uit aandelenopties (‘warrants’). Het aantal aandelenopties die aan de leden van het Managementcomité toegekend worden, staat in verband met EVA (‘Enterprise Value Added’) objectieven, zoals bepaald door de Raad van Bestuur.
De jaarlijkse incentivebonus erkent en beloont de persoonlijke prestaties van een lid van het senior management. De jaarlijkse incentivebonus is afhankelijk van de prestatie van de vennootschap tegenover de gebudgetteerde financiële doelstellingen. Bonussen zijn beperkt tot een zeker percentage
De eerste versie van het Recticel Stock Option Plan werd gelanceerd in 1993. Latere versies werden georganiseerd op jaarlijkse basis, met twee versies die in 1999 zijn tot stand gekomen ten gevolge van wijzigingen in de in deze geldende Belgische wetten en reglementeringen.
Behoudens verplichte jaarlijkse indexaanpassingen en ongeacht de economische plaats die de vennootschap inneemt, is er geen mechanisme voor automatische aanpassing voorzien.
Recticel • Jaarverslag 2009
87
hun langetermijn professionele band met de vennootschap en de Groep aan te moedigen. Overeenkomstig de richtlijnen van de Belgische Code on Corporate Governance worden in de toekomst de aandelenincentiveprogramma’s waarmee leden van het uitvoerend management worden beloond in aandelen of aandelenopties of rechten om aandelen te verwerven of erop in te schrijven, ter goedkeuring voorgesteld aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
voor de Voorzitter. De leden van het Auditcomité ontvangen EUR 2 500 per bijgewoonde vergadering, en de Voorzitter EUR 3 750. De leden van het Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen hebben recht op EUR 2 500 per jaar; de Voorzitter op EUR 3 750.
In het algemeen hebben de opties een ‘vesting period’ van drie jaar en een uitoefenperiode van drie jaar (verlengd met nog eens drie jaar voor de reeksen van 2001 en 2002 en met vijf jaar voor de reeksen van 2006 en 2007, op grond van een specifiek Belgisch reglement volgend op de negatieve trend in de aandelenmarkt die buitengewoon werd geacht).
Andere componenten van de bezoldiging – inbegrepen pensionering en ontslagvergoeding
De uitbetaling van tantièmes als onderdeel van de winst van de vennootschap aan de bestuurders overeenkomstig de statuten vormt mogelijks een prestatiegebonden remuneratie als
De jaarlijkse status van het Recticel Stock Option Plan (uitgiften, uitoefeningen, niet-uitgeoefende aandelenopties, voorwaarden) kan worden gevonden in het jaarverslag.
De plannen voorzien in pensioen- en post-pensioenvoordelen op niveaus die overeenkomen met de voornaamste plannen van deze aard in elk land of regio waar zij in voege zijn. Andere voordelen, zoals medische en andere verzekeringsdekking, en het gebruik van voertuigen van de vennootschap, worden aangeboden in overeenstemming met concurrentiële praktijken op de markt waar de betreffende manager is gedomicilieerd.
De toegekende aandelenopties hebben een ‘strike’ prijs gelijk aan de prijs van het aandeel van de vennootschap op de werkdag voorafgaand aan het aanbod van de optie, of de gemiddelde prijs van het aandeel van de vennootschap in de loop van twintig dagen voorafgaande aan het aanbod van de optie. Elke optie, indien uitgeoefend, laat de inschrijving toe op een nieuw gecreëerd gewoon Recticel-aandeel tegen uitoefenprijs.
Als algemene regel heeft de raad bepaald dat het aantal aandelenopties dat door de vennootschap wordt toegekend aan het uitvoerend management in totaal nooit meer kan bedragen dan 10 % van het nominale kapitaal, rekeninghoudend met het aantal nog uitstaande aandelenopties. Het precieze aantal voor een uitgifte wordt bepaald door de raad op grond van een aanbeveling van het comité voor bezoldigingen en benoemingen. Daar waar in de vroege jaren de opties werden toegekend aan uitvoerende managers, waren latere reeksen meer specifiek bedoeld voor jongere leden van het management om
Elk lid van het uitvoerend management en andere managers hebben deel aan de opruststellings- en pensioenplannen die in voege zijn in het thuisland of -regio van de manager.
Sommige leden van het uitvoerend management hebben arbeidsovereenkomsten met de vennootschap of een verbonden onderneming van de vennootschap krachtens dewelke onder bepaalde door de toepasselijke wet voorziene voorwaarden ontslagvergoedingen worden betaald. Sinds 2006 ontvangen de bestuurders een vergoeding van EUR 1 650 per bijgewoonde vergadering, en het dubbele
II. Openbaarmaking van de bezoldigingen van de bestuurders en de leden van het uitvoerend management II.1. Bruto bezoldigingen van de bestuurders
Emolumenten 2009
Auditcomité 2009
Comité voor Bezoldigingen en Benoemingen 2009
Tantièmes betaald in 2009 betreffende 2008
DAVIGNON Etienne
€ 23 100,00
€ 15 000,00
€ 3 750,00
€ 12 726,02
VEAN SA
€ 13 200,00
DOUMIER Vincent
€ 13 200,00
Louis Verbeke SPRL
€ 11 550,00
MERCATOR Verzekeringen SA
€ 8 250,00
PAQUOT Guy
€ 11 550,00
POL BAMELIS SA
Naam
Vergoeding voor bijzondere opdrachten
Totaal € 54 576 € 13 200
€ 15 000,00
€ 6 ,01
€ 34 563
€ 6 363,01
€ 20 413
€ 6 363,01
€ 14 613
€ 6 363,01
€ 19 163
€ 8 250,00
€ 6 363,01
€ 14 613
SIOEN Jean-Jacques
€ 4 950,00
€ 6 363,01
€ 11 313
SOGELAM NV
€ 11 550,00
€ 2 500,00
€ 1 250,00
€ 1 250,00
€ 3 929,07
€ 5 000,00
€ 21 729
VANDEPOEL Wilfried
€ 9 900,00
€ 17 500,00
€ 6 363,01
€ 33 763
VAN DOORSLAER Tonny
€ 11 550,00
€ 17 500,00
€ 6 363,01
€ 35 413
WENDEL Klaus
€ 11 550,00
€ 26 250,00
€ 6 363,01
€ 5 000,00
€ 49 163
€ 138 600,00
€ 91 250,00
€ 73 922
€ 10 000
€ 322 522
Totaal
88
Recticel • Jaarverslag 2009
€ 8 750,00
Bezoldigingen van personen die via een vennootschap uitvoerende bestuurders zijn (Vean NV en, voor de toekomst, Olivier Chapelle BVBA) worden verrekend in hun totaal salarispakket.
bedoeld in bepaling 7.7. van de Belgische Corporate Governance Code 2009, die dergelijke remuneratie afkeurt. Recticel heeft geopteerd om deze statutair voorziene uitbetaling te handhaven om historische redenen, en omwille van het feit dat de Algemene Vergadering van de Aandeelhouders uiteindelijk beslist over de al dan niet toekenning ervan. Sinds 2006 worden de tantièmes in gelijke delen en, in voorkomend geval, pro rata temporis verdeeld onder de niet-uitvoerende bestuurders, uitgezonderd de Voorzitter, die 200 % ontvangt. II.3. Aandelen, aandelenopties en andere rechten om aandelen te verwerven
II.2. Bruto bezoldigingen van het Managementcomité Totale kost aan de onderneming
Vean NV vertegenwoordigd door Luc Vansteenkiste
Overige leden van het Managementcomité
Totaal
2009
2008
2009
2008
2009
2008
Aantal personen
1
1
10
11
11
12
Basisvergoeding
499 600
499 600
2 565 340
2 793 518
3 064 940
3 293 118
Variabele vergoeding
486 250
270 000
1 143 461
723 541
1 629 711
993 541
Pensioenen, verzekeringen (groepsverzekering) en andere voordelen in natura Totaal
25 751
25 764
181 614
512 799
207 365
538 563
1 011 601
795 364
3 890 414
4 029 858
4 902 015
4 825 222
Opmerkingen : * De hoger vermelde bedragen omvatten desgevallend ook de sociale zekerheidsbijdragen betaald door de vennootschap, en vormen dus de bruto kostprijs voor de vennootschap. * VEAN NV en de overige leden van het Managementcomité hebben daarenboven de beschikking over een bedrijfswagen.
De Raad van Bestuur heeft op 22 december 2009 toestemming gegeven tot de uitgifte van een nieuwe editie van het Recticel Group Stock Option Plan. Deze editie betrof 590 000 warranten, die toegekend worden aan de leden van het Managementcomité evenals aan andere leidinggevende kaderleden van de Groep in België en in de filialen in het buitenland.. De warranten kunnen uitgeoefend worden tegen een prijs van EUR 5,05 per warrant, tijdens de uitoefeningsperiode, die loopt van 1 januari 2013 tot 21 december 2015. 47 249 aandelenopties werden aangeboden aan Luc Vansteenkiste, Gedelegeerd Bestuurder van Vean NV, en 243 902 opties werden aangeboden aan de overige leden van het Managementcomité. Hoewel de Belgische Corporate Governance Code 2009 in bepalingen 7.14 en 7.15 voorziet in een bekendmaking op individuele basis van de opties die toegekend werden aan de Gedelegeerd Bestuurder en de andere leden van het Managementcomité, heeft Recticel besloten om deze informatie op dezelfde manier bekend te maken zoals voor de vergoedingen in het algemeen, te weten individueel voor de Gedelegeerd Bestuurder, en globaal voor de overige leden van het Managementcomité. Tijdens het jaar 2009 werden geen aandelen of andere rech-
ten om aandelen te verwerven toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur, noch aan de leden van het Managementcomité. II.4. Voornaamste contractuele bepalingen van aanwervings- en vertrekregelingen van de leden van het Managementcomité De meeste overeenkomsten met de bestaande leden van het Managementcomité bevatten geen eindecontract regeling. Bijgevolg is het gemeen recht terzake bepalend. Een aantal leden beschikken wel over een dergelijke regeling, die in verhouding staat tot hun anciënniteit. Meer in het bijzonder voorziet een dergelijke regeling in een opzegvergoeding ongeveer gelijk aan één maand loon per gepresteerd jaar. De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Olivier Chapelle, vertegenwoordigd door de Heer Olivier Chapelle, werd met ingang van 1 december 2009 aangeworven met het oog op de opvolging, per 1 april 2010, van de naamloze vennootschap Vean, vertegenwoordigd door de Heer Luc Vansteenkiste. De overeenkomst met de BVBA Olivier Chapelle voorziet niet in een beëindigingsvergoeding hoger dan twaalf maand loon.
Recticel • Jaarverslag 2009
89
RECTICEL SHANGHAI Ltd. (CH) RECTICEL FOAMS (Shanghai) Co. Ltd. (CH)
100
100
100
RECTICEL FOAM CORPORATION Inc. (US) THE SOUNDCOAT COMPANY Inc. (US) 100
RECTICEL INTERIORS NORTH AMERICA LLC(US)
100
RECTICEL UREPP NORTH AMERICA Inc. (US)
100
100
RUS, Inc. (US)
TRANSFOAM S.L. (SP)
100
77,58
100
51,72
100
C.P.S SRL (IT)
50
ISPE SRL (IT)
100
STORM SRL (IT)
50
100
50
100
PREFOAM AG (SZ)
51,01
0,02
99,98
80
3,33
100
100
20
100
100
96,67
25
JP Foam Manufacturing s.r.o. (SQ)
HOLDING
PROSEAT
KINGSPAN TAREC
EUROFOAMS
100
100
100
100
99,87
PROSEAT OOO (RU)
PROSEAT Sp.z o.o. (PO)
PROSEAT FOAM MANUFACTURING S.L.U. (SP)
PROSEAT SAS (FR)
PROSEAT Verwaltung GmbH (GE)
PROSEAT Mlada Boleslav s.r.o. (CZ)
RECTICEL Grundstücksverwaltung GmbH (GE)
RECTICEL SCHLAFKOMFORT GmbH (GE)
PROSEAT GmbH & Co. KG (GE)
RECTICEL AUTOMOBILSYSTEME GmbH (GE)
100
100
100
100
100
3
6
(AS) Austria (BE) Belgium (BU) Bulgaria (CH) China (CT) Croatia (CZ) Czech Republic (EST) Estonia (FI) Finland (FR) France (GE) Germany (GR) Greece (HU) Hungary (IT) Italy (JA) Japan (LI) Lithuania (LU) Luxembourg (MA) Maroc
99
1
100
99,99
67,48
70
100
100
51
100
100
50
51
50
100
100
50
(MO) Moldavia (NE) Netherlands (NO) Norway (PO) Poland (RO) Romania (ROB) Republic of Belarus (RU) Russia (SE) Serbia (SLR) Slovenian Republic (SQ) Slovakia (SP) Spain (SW) Sweden (SZ) Switzerland (TU) Turkey (UK) United Kingdom (US) United States of America (UK) Ukraine
SEMBELLA GmbH (AS)
PROSEAT SRL (IT)
PROSEAT SA/NV (BE)
49,5
JR Interiors Verwaltungs GmbH (GE)
TEKNOFOAM HELLAS E.P.E. (GR)
TEKNOFOAM Izolasyon Sanayive Ticaret A. S˛ . (TU)
RECTIFLEX E.P.E. (GR)
ENIPUR HOLDING B.V. (NE)
RECTICEL BEDDING B.V. (NE)
RECTICEL B.V. (NE)
AKOESTIKON GELUIDSISOLATIE B.V. (NE)
0,05
RECTICEL INTERNATIONAL SERVICES SA/NV (BE) 99,95
FINAPAL SA/NV (BE)
BALIM SA/NV (BE)
0,01
RECTICEL RE SA (LU) RECFOAM Poliuretan sünger sanayi ve Ticaret limited S˛ irketi (TU)
50
INTERGROUP COORDINATION SERVICES SA/NV (BE)
STATUS 31 december 2009
35
35
100
51
100
100
94
INOREC Japan KK (JA)
RECTICEL BETEILIGUNGS MANAGEMENT GmbH (GE)
50
0,01
RECTICEL Gukotech GmbH (GE) RECTICEL VERWALTUNG Gmbh & Co. KG (GE)
0,13
100
90
10
32,51
LE BED SAS (FR)
SUPERBABETTEN AG (GE)
RECTICEL INTERNATIONAL B.V. (NE)
5
RECTICEL BEDDING ROMANIA S.R.L. (RO)
RAI MOST s.r.o.(CZ)
RECTICEL INTERIORS s.r.o. (CZ)
RECTICEL CZECH Automotive s.r.o. (CZ)
RECTICEL DEUTSCHLAND Beteiligungs GmbH (GE)
95
100
100
100
RECTICEL BEDDING (Schweiz) AG (SZ)
JP Foam Manufacturing Sp.z o.o. (PO)
Joint Ventures
RECTICEL Handel GmbH (GE)
RECTICEL DÄMMSYSTEME GmbH (GE)
EUROFOAM INDUSTRY s.r.o. (CZ)
EUROFOAM BOHEMIA s.r.o. (CZ)
EUROFOAM Deutschland GmbH Schaumstoffe (GE)
50
100
RECTICEL HOLDING NOORD B.V. (NE)
RECTICEL KOMFORT SNU Sp.z o.o. (PO)
EUROFOAM-Moldavia S.R.L. (MO)
FLEXI-MOB TRADING s.r.l. (RO)
EUROFOAM s.r.l. (BAIA MARE) (RO)
EUROFOAM GDANSK Sp.z o.o. (PO)
S.I.P. SRL (IT)
KINGSPAN TAREC INDUSTRIAL INSULATION Ltd. (UK)
RECTICEL OÜ (EST)
KERKO Sp.z o.o. (PO)
LITFOAM UAB (LI)
EUROFOAM KALININGRAD OOO (RU)
KFM-Schaumstoff GmbH (GE)
RECTICEL IZOLACJE Sp.z o.o. (PO)
100
NORDITALIA RESINE S.p.A. (“NIR”) (IT)
TRANSFORMADOS EBAKI, S.L. (SP)
50
50
100
0,01
EUROFOAM B.V. (NL)
RECTICEL Ltd. (UK)
INGENIERIA DE POLIURETANO FLEXIBLE, S.L. (SP)
RECTICEL IBERICA S.L. (SP) 100
EUROFOAM POZNAN Sp.z o.o. (PO)
100
EUROFOAM POLSKA Sp.z o.o. (PO)
100
EUROFOAM ROM S.R.L. (RO)
100
RECTICEL MOUSSE MAGHREB SAr.l. (MA) 100
100
51
RECTICEL Oy (FI)
WENFOAM AS (EST)
NINGBO RIS Automotive Interiors Solutions Co., Ltd. (CH)
RECTICEL SAS (FR)
100
99,99
WESTNOFA INDUSTRIER AS (NO)
100
100
100
80
99,52
100
100
51,37
51
AB B. äKESSON & Co. (SW)
ORSA FOAM S.p.A. (IT)
70
A.R.T.E. SRL (IT)
KINGSPAN TAREC INDUSTRIAL INSULATION NV/ SA (BE)
RECTICEL Ltd. (UK)
PROSEAT Llp (UK)
100
51
100
100
RECTICEL AKTIEBOLAG (SW)
POROLON Ltd.(UKR)
EUROFOAM SüNDERI d.o.o. (SE)
EUROFOAM HUNGARY Kft. (HU)
EUROFOAM TP s.r.o. (CZ)
33
26,9
50
100
100
95
100
BIOFLEX s.r.o. (CZ)
POLY s.r.o. (CZ)
BPP s.r.o. (CZ)
SINFO s.r.o. (CZ)
EUROFOAM GmbH (AS)
EUROFOAM-BG o.o.d. (BU)
50
60
51
CARIA Sp.z o.o. (PO)
RECTICEL NV/SA (BE)
External Communications & Investor Relations Manager Michel De Smedt T. + 32 (0)2 775 18 09 F. +32 (0)2 775 19 91
[email protected] Recticel NV/SA Olympiadenlaan 2 B- 1140 Brussel T. +32 (0)2 775 18 11 F. +32 (0)2 775 19 90 www.recticel.com
Dit verslag is beschikbaar in het Nederlands, het Frans en het Engels. Dit jaarverslag is ook beschikbaar op www.recticel.com Concept: w ww.thecrewcommunication.com In samenwerking met Paul De Wilde Vertaling: Philippe Colmant – Margaret Jelbert Coordinatie: Michel De Smedt Dank aan alle collega’s die hebben bijgedragen tot de realisatie van dit jaarverslag.
Soepelschuim
Slaapcomfort
Isolatie
Automobiel
www.recticel.com