1 Voorbereidingen De doelstellingen van de reis naar Sierra Leone zijn: 1. officiële opening van de basisschool St Frances Primairy School in Dibiyya 2. business plan voor het oprichten van een palmolie plantage en fabriek in Dibiyya 3. oprichten van een ambachtenschool “Prisma Vocational School” in Kambia 4. studies cq onderzoek naar nieuwe projecten op gebied van gezondheidszorg in Dibiyya en omliggende dorpen. o waterputten o sanitaire voorzieningen o opleiding van TBA (traditional birth attendants) o bouw van TBA-huisjes, waar vrouwen veilig kunnen bevallen o centrale gezondheidscentrum cq kliniek. In november 2006 is begonnen met de bouw van de St Francis Primairy School in Dibiyya; 6 klassen, kantoor, sanitairgebouwtje en een waterput. De bedoeling is dat de bouw officieel wordt be-eindigd en dat de school wordt overgedragen aan de Katholieke Missie in Kambia. Het is de droom van Suffian om de bestaande oude palmolie plantages weer te activeren door een nieuwe plantage op te richten. Ruben Jansen, student economie van Avans Hogeschool te Breda heeft als afstudeeropdracht een businessplan voor dit project te schrijven. De reis zal gebruikt worden om ter plaatse de nodige informatie te vergaren. Hiervoor is de hulp ingeroepen van professor Ibrahim Kamara, die zelf een werkende palmolieplantage heeft in Lungi. In 2007 is een projectvoorstel gemaakt voor het inrichten en exploiteren van een ambachtenschool. Het plan is o.a. aangeboden aan WOS Teteringen, 3e wereldwerkplaats Teteringen en Stichting Katholieke Jongerenbelangen te Den Haag. 3e Wereldwerkplaats stelt een container met materiaal en gereedschappen ter beschikking, WOS Teteringen stelt €5000 en Jongerenbelangen €2000 ter beschikking. Hiermee wordt een privé-ambachtschool opgericht in Kambia om cursussen aan de mensen in Kambia en wijde omgeving aan te bieden op het gebied van computer, timmeren, metselen, automonteur, kleding etc., In 2007 is een projectvoorstel gemaakt om de gehele gezondheidsproblematiek in Dibiyya en omliggende dorpen in kaart te brengen en een project daarvoor op te starten. Gebleken is echter, dat dit plan voor onze stichting te ambitieus was en daarom de financiering niet rond kwam. De reis zal worden gebruikt om een goede splitsing van het project te kunnen maken en samenwerking te zoeken met locale instanties zoals het plaatselijke ziekenhuis. Voor de reis is besloten dat Ruben Jansen zich concentreert op het businessplan palmolie en dat Suffian en Nanne zicht richten op de overige doelstellingen Suffian, Nanne en Ruben besloten van 19 oktober tot en met 29 oktober naar Sierra Leone te reizen om de doelen te realiseren. In september 2007 is visum aangevraagd bij de consul van Sierra Leone in Hilversum. Het visum is verstrekt ad €50 per persoon. Begin oktober hadden we een werkafspraak met de ambassadeur van Sierra Leone in Brussel de heer Fode Dabor om zijn hulp in te roepen bij de palmolie plantage. Hij vertelde ons, dat de consul geen visa meer mag verstrekken en dat we een nieuw visum ad €100 per persoon moeten aanschaffen. Bang, dat we mogelijk problemen aan de grens zouden kunnen krijgen, besloten we een 2e visum aan te schaffen. We hebben alsnog contact opgenomen met de consul, die ons vertelde verbaasd te zijn en nog nooit problemen te hebben gehad. We voelden ons aardig gepakt.
2
De reis is alsvolgt: Donderdag 18 oktober om 23 uur vertrekken met de auto naar Calais Vrijdag 19 oktober om 5.30 de boot van Calais naar Dover, auto parkeren op vliegveld London Gatwick, vliegtuig Astreaus om 11.40 naar Lungi/Freetown, aankomst 17.30uur, 19 uur ferry van Lungi naar Freetown. Rond 21 uur in Guesthouse Amissa, Freetown. Maandag 29 oktober vertrek om 16 uur uit Freetown met ferry naar Lungi Airport. 23 uur vliegtuig Astreaus naar London Gatwick. Aankomst Gatwick ca 5.30. Ferry Dover-Calais 9.15 uur, thuis ca 14.00 uur De reis naar/van Gatwick met de auto omdat er op die tijdstippen geen goede verbinding is met Nederland. Vleigtuigen van Brussel, Eindhoven of Amsterdam geven geen goede aansluiting of zijn te duur. De nodige tickets worden aangeschaft bij PO-ferries Holiday Parking Gatwick Airport £61 Kevin McPhillips reizen £1744
€ 105 € 86 €2506
Naar schatting zullen de reis-verblijfkosten in Sierra Leone €1000 bedragen voor autohuur, motels, eten. Deze kosten zullen door Suffian, Nanne en Ruben worden betaald en afgeboekt op de projecten met name als investeringen op de toekomstige revenuen van de projecten Ambachtschool en Palmolie plantage. Het restantbedrag van het project St Francis Primairy School zal worden opgebruikt €830. Donderdag 18 oktober 2007 De voorbereidingen van de reis zijn afgelopen. Om 22.30 vertrek ik met 1 koffer en weekendtas als handbagage met de auto naar het station Roosendaal om Ruben op te halen. Hij heeft ook 1 koffer en 1 rugtas. We rijden naar Suffian en schrikken ons rot. Hij heeft maar liefst 2 koffers en 2 grote tassen.Het lijkt net of Suffian naar Sierra Leone verhuist. Met een heleboel passen en meten past alles net in de achterbak of achterbank, afgeladen vol, Ruben heeft een klein plekje over op de achterbank. Het is schijn baar een goede gewoonte om als je naar Sierra leone reist om voor iedereen spullen mee te nemen. Vrijdag 19 oktober 2007 De reis naar Calais verloopt voorspoedig om 2.15 zijn we er al. We kunnen met de boot van 3.15 mee i.p.v. de boot van 5.30 uur. Van Dover naar Gatwick gaat het heel snel, ’s nachts zijn er geen files. Probleem is nu de parking te vinden “Holiday Parking” 6x keer in het donker rond het vliegveld gereden, 4x gevraagd. Eindelijk vinden we de parking een heel eind buiten Gatwick. Het staat slecht aangegeven…. We leveren de auto en de sleutel af en vetrekken met een shuttlebus naar Gatwick, waar we al om 6.30 zijn. De dame op de ticketservice laat op zich wachten tot 8.30 uur, dan vernemen we dat het vliegtuig vandaag niet om 11.30 vertrekt, maar pas rond 15 uur. Leuke boodschap als je al ruim, ruim van te voren vertrokken bent. We krijgen als compensatie £5 per persoon om iets te eten te kopen. Het wachten duurt lang eindelijk kunnen we inchecken en de security door.2 keer een uitgebreide body-scan en daarna nog een, maar dan met de schoenen uit. Hier worden we halt gehouden door een vriendelijke security-dame, omdat ze iets op het scherm in de tas van Suffian hebben gezien, namelijk enveloppen met geld voor bekende
3 in Freetown. De douane wordt er bij geroepen en we hebben heel wat uit te leggen. Gelukkig geloven we ze ons en we mogen door. Nu begint het lange wachten weer. We gebruiken de 3 vouchers om 3 beefburgers te kopen. Ik snap niet dat ze zoveel geld (£7 = €10) voor die troep durven te vragen. Eindelijk wordt het nummer van de gate bekend en kunnen naar het vliegtuig. Weer worden we uitgebreid gecontroleerd door geld en drugshonden. De geldhond merkt Suffian’s tas weer op, maar de begeleider is dezelfde man, die ons eerder gesproken heeft. We kunnen ongehinderd door. Het vliegtuig Astreaus zit vol en het is ruim 6 uur zitten, dutten eten en drinken. Om 22 uur Sierra Leone tijd (=24.00 Nederlandse tijd) komen we aan en vrezen dat de ferry naar Freetown al weg is. De hitte valt als een klamme deken op je. We zijn snel het vliegtuig uit, de douane en paspoortcontrole en met hulp van €2 staan we snel buiten. Hier is een grote run op de taxi’s, maar wij worden opgewacht door de Freetown groep, de leden van Dibiyya Development Organization. Leuk om een aantal bekende van de reis van vorig jaar weer terug te zien. Een bijzonder hartelijk blij ontvangst. Suffian heeft via Karim weer voortreffelijk voor alles gezorgd. We rijden naar de veerhaven, ca 10km. De chauffeur rijdt als een italiaan. Hij passeert alles en iedereen, toetert en bumperkleeft bij het leven. Als we bij de haven aankomen krijgt hij de wind van voren van alle andere chauffeurs. Leuk om op een afstandje dit tafereel te staan bekijken. Na een tijdje kunnen we aan boord. De auto’s worden heel dicht naast elkaar gezet, amper 1 cm tussenruimte. De overtocht duurt meer dan 1 uur, maar het is heerlijk koel op het water, dus te doen. Rond 2 uur zijn we in het guesthouse. Het avondeten staat al klaar, een heerlijke salade. Moe en hongerig vallen we aan. Daarna naar bed, bijna 48 uur wakker geweest. Zaterdag 20 oktober 2007 Vannacht bewusteloos geweest, zo moe, ondanks de enorme hitte. Het bed leek wel een zwembad. Verfrissende koude douche, heerlijke salade en omelet. Het is nu een komen en gaan van mensen, die spullen bij Suffian komen afhalen. Soms een klacht, dat er iets niet klopt en begint een klucht. Conclusie: dit doen we zo niet meer. Hun het profijt en wij de problemen. Om 10 uur rijden naar de afspraak met mr. Charm. Natuurlijk vertrekken naar goede Sierra Leonese gewoonte te laat en raken in de file. Het is naar schatting nog geen 5 km, maar je doet er een uur over. Mr. Charm, die we ook vorig jaar ontmoet hebben, is zeer vriendelijk en behulpzaam. Vraagt honderduit en beloofd ons te helpen met onze projecten. Vooral de registraties van de ondernemingen op zich te nemen. Hioj zal ook zorgen voor de inklaring van de container. Hij zal een ontmoeting regelen met een aantal ministers, als we weer terug zijn in Freetown volgende week maandag, om met hen onze plannen te bespreken of in regeringsprogramma’s in te passen. Bijzonder geslaagde meeting en een positief resultaat. Rauf Yusopov van WFP (World Food Program) gebeld om af te spreken om 14 uur. In een cafe wat gedronken, steeds meer bekenden (van Suffian) komen erbij zitten. Een majoor
4 uit het leger wil ons spreken om de ambachtenschool tzt legeruniformen te laten maken. Idee wordt meegenomen, naam/adres wordt genoteerd. Bijzonder leuk om Rauf na onze ontmoeting op het vliegveld vorig jaar weer terug te zien. We praten over onze belevenissen. Rauf vertelt wat de WFP-procedure is, waarin de school is verzeild geraakt, assessments, hoofdelijk tellingen van de kinderen, inspecties. Zeer bureaucratisch en tijdrovend. Het blijkt dat de school al voedsel krijgt, maar te weinig voor het aantal leerlingen, omdat de gehele procedure nog niet geheel is afgerond. Rauf regelt een gesprek met de districtsleider in Port Loko, die over de procedure gaat. Op onze reis naar Kambia komen er langs. Rauf uitgebreid bedankt en we houden zeer zeker contact. We rijden sightseeing door Freetown, wat een mensen, stalletjes, winkeltjes, chaos, drukte en files. Alles krioelt door elkaar heen. We besluiten de drukte te ontvluchten en rijden naar het strand. Heerlijk om lekker koel op een terrasje op het strand te zitten en een colaatje te drinken. Hier zijn genoeg bars, hotels, restaurants, maar wel alles op zijn Afrikaans, dus chaotisch en slordig. De wc van de bar, waar we iets drinken is een met bamboo afgezette ruimte met een hangdeur, waar je staande je behoefte kunt doen. Heeft toch ergens wel zijn charme. Op een gegeven moment komt een kunstenmaker langs. Zijn act bestaat uit het opeten van een bak met glas en een bak met zand.Alles stopt ie in zijn mond. We raken aan de praat en hij vertelt, dat hij student Engels en Wiskunde is en zodoende zijn studie kan betalen met de fooien. Hij is ook leider van een traditionele dansgroep. Suffian vraagt of de dansgroep kan optreden voor hem. Als we een video maken komt de groep zondag om 17 uur op het strand optreden. ’s Avonds uitgebreid gesproken over waterpompen en sanitair met een ingenieur. Hij werkt op dit gebied voor internationale hulporganisaties. Hij zal een projectvoorstel met argumentatie en een begroting opstellen. Onderhoud en opleiding moeten in dit plan een belangrijk item zijn. Voorlopig is dit doel van de reis bereikt. Even later komt er iemand uit Dibiyya, die speciaal voor ons gekomen is, om te weten te komen, hoe wegen gerepareerd kunnen worden. Met de hulp van Alex, die alles vertaalde in en uit het Engels, de man duidelijk gemaakt hoe met eenvoudige hulpmiddelen wegonderhoud gedaan kan worden, tenminste datgene wat ik van een ingenieur van TU Delft zelf heb gehoord. Ook verteld dat ze een pot moeten maken, waarin ieder een kleine bijdrage doet om jaarlijks de weg te onderhouden zodat ze materiaal kunnen kopen. Om 21.30 had ik het niet meer en ben onder zeil gegaan (figuurlijk dan, want het is bloedheet) Niks en niemand meer gehoord, zaaaalig. Zondag 21 oktober 2007 Om 8 uur wakker geworden, moe van de slaap. Om 10 uur maken we ons klaar voor de reis naar Lungi, waar de plantage van professor Kamara is. We gaan als voetpassagiers aan boord van de ferrie, een oude boot, oorspronkelijk heeft deze in Griekenland gevaren, volgens de griekse teksten. Het is razend druk, gelukkig is er nog een zitplaats. Ik raak in gesprek met een vrouw over Nederland en de zon (oftewel het ontbreken daarvan). Ze heeft een mooie jurk aan en ik vraag of ik haar mag fotograveren. Dat mag en ze gaat er echt voor zitten. In de haven aan de overkant staat een taxi op ons te wachten, die ons naar de planatge van prof Kamara brengt. De familie Kamara ontvangt ons zeer hartelijk en gezeten onder
5 een palmboom praten en lachen we wat af. Ruben krijgt alvast goede inside informatie over palmtrees. Iedereen gaat vervolgens naar de fabriek, zo’n 10 km verder op. Ik blijf achter om verder met IS Kamara te praten over waterputten en sanitair. Hij heeft al een globale schatting van de kosten en geeft me enkele goede tips. De vrouw van de professor komt er bij zitten en praten uitvoerig over het leven in Nederland. Volgens hen het paradijs (volgens mij alleen als je goede papieren en een baan hebt). Om 15 uur vernemen we dat de ferry terug pas om 17 uur gaat, net op het moment dat we in Freetown op het strand voor het optreden van de dansgroep moeten zijn. Dat is dus veel te laat voor ons. Er blijkt ook nog een speedboot te gaan. Bij de haven bl;ijkt deze al vertrokken te zijn. Er gaat nog een grote lange sloep met buitenboordmotor. De boot vertrekt als ie vol is. Ik wordt aan boord gedragen, want heb weinig zin om tot de knieeen door het water te lopen en me aan boord te hijsen. De overtocht gaat toch nog vrij snel, de zee is kalm. Aan de andere kant is het een hele heisa om van de boot af te klimmen. Met behulp van omstanders lukt het me nog wel. Ik ben ook geen 18 meer en niet meer zo lenig. Het is zondag en uitermate rustig in de stad. Binnen een half uur zijn we de stad door, het strand ligt namelijk helemaal aan de andere kant van de stad. Onderweg horen we dat het parlementslid van Kambia ons vanavond wil spreken. Uiteraard nemen we uitnodiging aan. Op het strand geeft de dansgroep een prachtige show van traditionele Sierra Leones dansen, ook goocheltrucs en acrobatiek. Heel leuk op het strand onder een palmboom, drankje erbij en een mooie ondergaande zon. Een pracht belevenis. Na afloop gaan we op zoek naar het adres van het parlementslid Sorie, het is voor de chauffeur moeilijk te vinden. Eindelijk wordt het adres gevonden, het is een grote villa halverwege een heuvel op een zeer steile helling. Hoestend, proestend en puffend kom ik boven. Er volgt een geanimeerd, zeer positief gesprek, kaartjes worden uitgewisseld voor verder contact. Er is ook een hoofdingenieur van Verkeer bij. Hij vertelt ons, de inwoners van Kambia zelf begonnen zijn de wegen te repareren, alleen weten ze niet hoe. Uiteraard zullen ook wel geld, eten en middelen ontbreken. Op de terugreis naar ons gustehouse worden we overvallen door onweer en grote stortbuien. Het raam van de auto kan niet dicht, dus het regent binnen even hard als buiten. Drijfnat komen we in het guesthouse aan. Hier wacht de DDP groep ons op en geven als dank een t-shirt. We hebben alle 3 een korte toespraak om ze te bedanken. Om 23 uur naar bed, moe maar voldaan, het is een leuke dag geweest. Maandag 22 oktober 2007 Al vroeg op om voor 8 uur uit het guesthouse te vertrekken, want we hebben om 10 uur in Port Loko een afspraak met de heer Ezekiel T van WFP en dat is toch naar schatting 1 ½ uur rijden. Het is alleen jammer, dat ik buiten de afrikaanse gewoontes heb gerekend. Kennen wij in Brabant het Brabants kwartiertje, in Sierra Leone kenne ze zeker het S-L uurtje. Het is een komen en gaan van personen, die iets willen of willen kennismaken. Ook het ontbijt laat op zich wachten. Dus om 9.30 zijn we eindelijk klaar om te vertrekken. Onderweg moeten we ook nog van alles regelen,, water kopen, benzine tanken, bekenden begroeten. Het is al over tienen als we Freetown uitrijden.
6 De eerste 100km gaan zeer vlot op een goede snelweg. In Rogbere houdt de wereld (snelweg) op en rijden nu op kapotgereden wegen vol kuilen en gaten. Goed dat het geregend heeft, je ziet nu de gaten in de weg, maar je weet niet hoe diep ze zijn. Pas om 12 uur rijden we Port Loko binnen en gaan op zoek naar het kantoor van WFP. Blijkt een grote omheinde ruimte zijn. De heer Ezekiel heeft een vrije dag, maar wordt thuis opgehaald op de motor. Hij vertelt uitgebreid hoe het staat met de deelname van de school aan het WFP programma. Binnenkort zal er een hertelling gehouden worden, afhankelijk van de uitslag wordt de hoeveelheid te verstrekken voedsel aangepast. Er zijn nu meer kinderen op de school, met name meisjes. Er zijn nog andere WFP-programma’s, waaraan mogelijk deelgenomen kan worden, zoals: - road repair - food for work - food for farmers. We spreken af, dat Alex tzt contact opneemt met de heer Ezekiel om alles nader uit te werken. Rond 13.30 uur rijden we richting Kambia over nog slechtere wegen. In Mange stoppen we en delen snoepjes uit aan kinderen, als spreeuwen komen ze er op af. Praatje met de plaatselijke imam, die me vroeg of ik geen Nederlandse instantie weet, die een moskee voor hem zou willen bouwen, beleefd afgewezen of ik mocht er toevallig tegen aan lopen. Eindelijk zijn we om 16 uur in Kambia, moe, door elkaar geschud door de vele, vele kuilen. Soms leek de auto wel een onderzeeer, met al die kuilen vol water. De hele breedte van de weg is nodig om vooruit te komen. Hier en daar moet tol worden betaald , want iemand is zo snugger om een stukje weg met een schop te egaliseren met wat modder. Helpen doet het uiteraard niet. De ontvangst in Red Cross compound Kambia is hartelijk. We hebben ’s avonds een eerste gesprek met de heer SS Kamara over de ambachtschool. Hij neemt graag ons aanbod aan om de school op te starten en te managen. Hij heeft voldoende kennis en ervaring opgedaan in het rehabilitatiecentrum van Red Cross. Dit is een zeer belangrijke stap in het project, alhoewel we al wisten, dat hij het zou aannemen. De volgende dagen zullen zullen inhoudelijk evrder praten over planning, policy, bevoegdheden, structuur, arbeidsvoorwaarden etc. ’s Avonds komt de plaatselijk directeur van het ministerie van landbouw met Ruben en prof Kamara praten over de plantage, een prettig informatief eerste gesprek.. Om 23 uur gaat de generator uit en wordt het aardedonker, tijd om het bedje op te zoeken. We maken graag gebruik van de klamboe, want er zijn de nodige muggen. Dinsdag 23 oktober 2007 Na het ontbijt rijst met kip, evenals vorig jaar weer klaargemaakt door Zaina, gaan we in Kambia de paramountchief van Magbema chiefdom begroeten. Hij is de traditionele leider en is de baas van alle dorpshoofden (chiefs). Het is geen politieke functie, maar zonder zijn goedkeuring kan er niets ondernoemen worden. We praten open en uitgebreid over onze plannen. Hij is bijzonder ingenomen met de plantage ivm de broodnodige werkgelegenheid “Precies wat we nodig hebben”. De ambachtschool komt goed van pas, want het aantal drop-outs is enorm en een vak kan niet geleerd worden. Hij stelt voor de school een gebouw ter beschikking. Hij zal onder zijn onderdanen promoten, dat wij hun land kunnen gaan gebruiken voor de plantage. Bijzonder aangenaam en prettig gesprek. Ondanks zijn ouderdom 79 jaar staat hij volledig achter onze plannen.
7 We waren van plan om as donderdag met de paramountschiefs van beide betrokken chiefdoms bijeen te komen om over het landissue te praten. Echter donderdag blijkt voor de paramountchiefs niet mogelijk, dus wordt dit gesprek naar a.s. woensdag verschoven. De paramountchief stuurt iemand op onze kosten op een brommer om de andere paramountchief in Masungbala en het comite in Dibiyya te waarschuwen over deze wijziging. Na dit gesprek gaan we uiteen. Ruben en de professor gaan praten met de Farmers Association en een plantage bezoeken. Suffian en ik gaan naar de katholieke Missie. Father Frank ontvangt ons allerhartelijkst. We praten uitgebreid over de school en onze nieuwe plannen. Hij is zeer ge-interesseerd en zegt ons alle hulp toe. SS. Kamara zal een afspraak maken met Father Franko om de details voor de ambachtschool verder uit te werken. Hierna lopen we naar mr Ylal, de vice-voorzitter van de districtsraad. We worden op zijn bekend uitvoerige manier ontvangen. We bieden hem een rol aan in een van onze toekomstige projecten. Hij is zeer vereerd. Morgen is hij de voorzitter tijdens de officiële opening. We maken ook kennis met de plaatselijke imam in Kambia, die pogingen onderneemt om een Nederlandse organisatie een arabic school (koranschool) te laten bouwen. Interessant, maar niets voor ons. Mr. Ylal blijkt vergeten te zijn de inspecteur van de scholen voor de officiële opening uit te nodigen, dus lopen Suffian en ik naar het kantoor van de inspecteur. De inspecteur van vorig jaar blijkt bevorderd te zijn. Ondanks de late uitnodiging komt de oude en de nieuwe inspecteur morgen naar Dibiyya om de plechtigheden bij te wonen. De nieuwe inspecteur was in vroeger jaren onderwijzer op de oude school in Dibiyya geweest en heeft zich sterk gemaakt het afgelopen jaar om een hoofd der school en goede onderwijzers aan te trekken. Beide heren staan zeer positief over onze toekomstige plannen en zullen helpen bij het oprichten van de ambachtschool. Na dit gesprek willen we naar het ziekenhuis om de mogelijkheid voor de opleiding van TBA’s te bespreken. Helaas is de dokter niet aanwezig. We bezoeken de bank en vernemen dat om een bankrekening te kunnen openen, we de nodige papieren en documenten moeten hebben. Ook is het tarief kosten extreem hoog. 20% van het gemiddelde saldo per maand. Om 17 uur rijden we door de bush naar Dibiyya om de school te zien. De weg zit vol kuilen en gaten, de beide bruggetjes zijn kapot, maar we kunnen er toch overeen. Tijdens de tocht horen we overal “Obedoe” (blanke) als begroeting. Hadden ze er vorig jaar maar een, nu hebben ze er twee. We komen onverwachts, maar van heinde en ver komt iedereen aangerend met name de kinderen. We moeten vele handen schudden en natuurlijk beginnen de vrouwen te klappen, dansen en zingen. We zijn net de auto uit of er breekt weer een fikse onweersbui los. De kinderen blijven voetballen in de regen, de volwassenen komen ons begroeten Seke, Seke Mo, Mo (hoe gaat het, goed bedankt) We bezoeken een paar mensen waaronder de dorpschief, die ziek te bed ligt, malaria. Als de regen wat ophoudt, rijden we weer terug naar Kambia. Onderweg staan we doodsangsten uit vanwege de regen en de kuilen
8 Woensdag 24 oktober 2007 Vannacht slecht geslapen, het is warm vanwege de vele regens, je drijft je bed uit. Ook ga je denken over wat er is gebeurd en wat er staat te gebeuren. Na het ontbijt (rijst met kip) rijden we in 2 auto’s naar Dibiyya. In de andere auto (jeep) zitten de chiefs uit Freetown. Om 10.00 uur zijn we in Dibiyya. Ert is al een grote menigte op de been, veel schoolkinderen in uniform, die in lange rijen rondmarcheren en liederen zingen. Dan begint de vergadering met een lezing uit de koran en het bidden van het OnzeVader. Iedereen doet mee. Hierna stelt iedereeen zich met naam en toenaam aan elkaar voor. De paramountchief, de speaker uit het andere chiefdom, de chiefs, de leden van Dibiyya Development Organisation uit Dibiyya en Freetown. Er wordt veel gesproken en elkaar veel toegewenst. Uit dank wordt ons een beeld overhandigd. Er is een vrouwelijke chief, een plaatje, die met uitgestreken smoelwerk (wel mooi) me het beeld overhandigd. Ik bedank de menigte voor hun goede wensen en het beeld. Na 4 uur vergaderen komt de aap uit de mouw. De paramountchief en de speaker vertellen een heel verhaal en houden lang de spanning er in. Ze willen me eren met een titel. Suffian is hun brother of the soil en ik krijg de titel “PA Komrabai” een zeer hoge eervolle traditionele titel. In Sierra Leone moet ik voortaan de titel PA Komrabai Nanne Visser dragen en iedereen moet me zo aanspreken op straffe van een boete. De titel betekent “Vader van alle chiefs” Volgend jaar zullen de ceremonien voor deze titel worden uitgevoerd, nu was de voorbereidingstijd te kort. Ik bedank iedereen heel hartelijk voor hun gebaar en eer, die me ten deel is gevallen. Wel laat ik goed merken, dat de eer eigenlijk Suffian toekomt. Hierna open ik de school door de sleutels aan Father Franko te overhandigen met de opdracht goed voor de school te zorgen.. Midden in de bush van Sierra Leone overhandigt een Nederlander de sleutels van een schoolgebouw aan een italiaan. Dan wandelen we naar het schoolgebouw en de paramountchief en ik knippen het lint door. Hiermee is de school officieel ge-opend, ondanks enkele nog te herstellen gebreken. Tijdens de ceremonie heb ik een radio-verslaggever aan mijn zij, die me van alles vraagt. Het verslag zal morgen op de plaatselijke radio worden uitgezonden. Na afloop wordt ik door iedereen gefeliciteerd, de vrouwelijke chef, die eerst zeer uit de hoogte was, is nu uitermate vriendelijk. Ze moet wel want ik ben nu haar “vader” geworden. Ze wil nu met me mee naar Nederland. Verzoek beleefd afgewezen. “My wife will kill me” Het eerste deel van de vergadering is zo uitgelopen, dat het tweede deel de vergadering met de chiefs naar donderdag wordt verschoven, dus toch Ik heb nog nooit zoveel handjes geschud als nu, iedereen wil met me praten en aanraken. Om 19 uur barst er een geweldig onweer los, jammer genoeg valt het dansen hierdoor letterlijk en figuurlijk in het water. Als de regen gestopt is rijden we (zwemmend) terug naar Kambia. Ik zet mijn gekregen spullen in de kamer, ga op het bed zitten en wordt om 5 uur aangekleed wakker, zou ie moe geweest zijn.
9
Donderdag 25 oktober 2007 Vandaag staat de 2e dorpsvergadering op het programma. Na het ontbijt (rijst met kip)gaan we op weg naar Dibiyya. Door de vele regen is de weg op sommige plaatsen rivvieren geowrden, zo groot zijn nu de kuilen. We doen er ruim 3 uur over, een afstand van 25km. Soms zijn de kuilen zo diep , dat het water boven de koplampen uitkomt, de lampjes gaan dan uit, Om 12 uur zijn we in Dibiyya. De chiefs van Magbema chiefdom zitten al geduldig op ons te wachten. Het wachten is op de chiefs van Masungbala chiefdom, het schijnt dat ze geen vervoer hebben. Onze auto vertrekt om ze op te halen. Om 2 uur is deze eindelijk terug en brengt de Speaker als vervander van de paramountchief mee. De voorzitter is iemand die zichzelf heel graag hoort praten. Zijn openingsspeech duurt ruim 1 ½ uur over ons project en zichzelf. Ik geef een kort verslag wat de volgende projecten zou kunnen zijn, echter niets toezeggen. Suffian vat alles nog eens samen, heel duidelijk makend, dat alles nog in studie is. Ruben geeft een duidelijke presentation en uitleg over het project palmolie en de noodzaak grond ter beschikking te krijgen. De vergadering applaudiseert telkens ten teken, dat ze er mee eens zijn. De paramountchief onderstreept nog maals duidelijk de noodzaak van dit plan voor de ontwikkeling van het gebied en vraagt eenieders volledige medewerking. De chiefs benadrukken dat zij reeds vorig jaar al besloten hadden dit project te steunen en willen morgen beginnen met de uitvoering. De Speaker wil weten of er compensatie is voorzien voor landeigenaren met/zonder hypotheek, met/zonder eigen palmoliefarm. In het plan wordt zodanige compensatie opgenomen, dat ieder tevreden kan zijn. De voorzitter lult na iedere spreker nog zeker een ½ uur over datgene, dat de spreker heeft gezegd en verzint er nog het nodige bij. Eindelijk, eindelijk om 18 uur is de vergadering afgelopen. Een landeigenaar nodigt ons uit om zijn palmoliefarm te bezoeken, De farm is ca 5 accres groet (2 ha), maar is zodanig overwoekerd, dat er amper een acre gebruikt kan worden. Bij gebrek aan geld kan hij geen werkkracht inhuren om de rest te cultiveren. Zijn vrouw zit buiten op haar hurken het eten te bereiden, een houtvuurtje tussen stenen, waarop de pan met rijst staat. Dit is haar hele keuken. Rond 19 uur rijden we in de Nissan Primavera (oorspronkelijk uit Ede) terug naar Kambia. Weer is er een grote onweersbui. Gelukkig is de auto ook geschikt als onderzeeer. (a yellow submarine) Rond 22 uur (24 uur Ned tijd) bel ik mijn vrouw op met het goede nieuws, dat ik vader ben geworden. Proficiat zegt ze, je kunt daar blijven. Ik leg haar uit, dat mijn nieuwe eretitel Vader van alle chiefs beteken en dat ik nu wel honderden zonen en dochters heb. Hoop alleen niet, dat ik ze te eten moet geven. Vrijdag 26 oktober 2007 De reporter van de plaatselijke radio is er al vroeg met de beloofde cassette van de uitzending. We maken een afspraak voor vanavond om een live praatje op de radio te houden. Het is nu een komen en gaan van mensen, die iets van ons willen of kennis willen maken. Om 9 uur hebben we volgens afspraak een meeting met de plaatselijke jeugdleider. Hij heeft opdracht gekregen de loslopende jeugd te organiseren en de straten in Kambia te repareren.
10 Ik vertel hem, 1. zorg eerst dat er voldoende voedsel, geld en materialen zijn en laat dat zien aan de jeugd. o als het er niet is, eis dan van de districtsraad dat dat er komt en blijf net zo lang totdat je alles hebt o ga praten met de WFP in Port Loko voor hun programma Food for Work en Food For Repair. o Benader iedere instantie in Sierra Leone, die je kunt bedenken en die je zou kunnen helpen Ik zie zijn gezicht helemaal bleek worden. Hij kijkt me aan of ik de revolutie predik. 2. Stel voor een soort wegenbelasting in te voeren, zodat iedereen voortaan een kleine bijdrage betaalt aan de onderhoud van de wegen. Maak er netwerk van, wie is verantwoordelijk waarvoor. Ik zie hem nog bedenkelijker kijken Ik geef hem de uitleg, zoals ik die van Ir Houben TU Delft heb gehad. Ik zie dat hij dit snapt en vraag hem mij te emailen, als hij vragen heeft. Ik zal hem dan in contact brengen met Ir Houben. De goede man gaat opgelucht, maar verward weg. Ik vraag me af of hij zich realiseert wat hij op zich genomen heeft. Hierna ga we met SS Kamara praten, de manager van Prisma Vocational School in oprichting. We praten uitgebreid over: - structuur van de school o DDP zal zich als lokale NGO.in Sierra Leone registeren en wordt eigenaar van de school Prisma, inclusief de goederen uit de container. o Prisma zal een apart bedrijfje worden nar SL-recht. o SS Kamara en mr. Charm zullen beiden registeren - Policy o De school moete aansluiten op de behoefte aan voortgezette opeleiding van mensen in Kambia o Alle activiteiten moeten profijtelijk zijn om het voortbestaan van de school te waarborgen en andere activiteiten mogelijk te maken. - Planning o SS Kamara zal de komende maanden een planning van cursussen opzetten, na ontvangst van de ladinglijst van de container - Financiering o De opstartkosten zullen door DDP betaald worden, incl. salarissen - werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden o Afhankelijk van de planning zullen gekwalificeerde docenten aangetrokken worden tegen plaatselijk arbeidsvoorwaarden. Salaris van SS kamara is o.a. afhankelijk van de resultaten van de school.. o DDP stelt een motorfiets ter beschikking voor vervoer. - Producten o Afhankelijk van de ontwikkeling van de cursussen zullen producten ontwikkeld worden. - deelname in nieuwe bedrijfjes o Er zal tzt gekeken worden of er eigen bedrijfjes in Kambia of omgeving door leerlingen opgericht kunnen worden al dan niet onder de vlag van DDP. - Container o De container staat ter beschikking van Prisma en kan als zodanig gebruikt worden. - Gebouwen o Het ter beschikking gesteld gebouw zal aan de plaatselijke eisen worden aangepast op kosten van DDP. - Rapportage
11 SS Kamara dient maandelijks te rapporteren over Wat is er gedaan in de afgelopen periode Welke problemen zijn er gerezen/opgelost. Wat is blijven liggen Wat gaat er de komende maand gebeuren Overzicht van uitgaven/inkomsten/te verwachten kosten Voortgang planning Gevraagde beslissingen met advies. We hebben in goed overleg bovenstaande zaken doorgesproken en zijn het over alle zaken eens geworden. SS Kamara start nu met de voorbereidingen. Doel is om om 2 weken na aankomst van de container de voorbereidingen af te ronden en de school te strten met de eerste cursus. o
Het is al ruim 13 uur als we eindelijk aan het uitgestelde ontbijt kunnen. Ruben en de professor hebben hun businessplan verder uitgewerkt. Na het uitgestelde ontbijt gaan we allen naar father Franko om afscheid te nemen, daarna naar mr. Ylal. Bij beide heren bespreken we hwat we nog kunnen doen, dat de finishing touch van de basisschool z.s.m gedaan wordt. Beide beloven grote druk op de contractor uit te oefenen. We bedanken hun hartelijk voor al hun moeite en hulp, die ze voor ons gedaan hebben. Ook gaan we afscheid nemen van de paramountchief, die we hebben ervaren als een oude (79 jaar) wijze man, die open staat voor verandering en vooruitgang. Hij bedankt ons uitvoerig voor onze verdienste aan zijn people. Volgens de traditie is hij mijn oude wijze vader geworden. Pa Komrabai , toch wel emotioneel. (PS. Het kan ook andersom zijn, ik weet het niet precies) Hierna verdelen we ons weer. Ruben en de professor gaan naar de voorzitter van de farmers Association om over de acceptatie van het Palmolieplan door de boeren te praten en hoe deze gecompenseerd zou kunnen worden. Suffian en ik gaan naar het plaatselijke ziekenhuis en krijgen 2 afdelingshoofden te spreken (water/sanitair, endemieën). De dokter waarmee Suffian contact had is er helaas niet. De heren vertellen, dat ze al iets van de dokter vernomen hadden. Ze denken al projecten in die richting op te starten. We discussiëren over de grote lijnen van het gezondheidsproject en stellen voor gezamenlijk op te trekken. In de eerstvolgende directievergadering zullen ze dit onderwerp bespreken en beslissen. We zullen dan ge-informeerd worden en kunnen eventueel plannen gaan opstellen. Om 6 uur zijn we echt uitgepraat, moe en besluiten bij een nieuw guesthoust iets te gaan eten en drinken. Het wordt er gezellig en laten het eten uit het Red Cross overkomen. Het wordt er steeds drukker in de bar en we praten wat af. Om 10 uur wordt het hoogtijd het bedje op te zoeken. Wat een gemakkelijk dag leek te worden, werd toch een dag hard geconcentreerd werken. Zaterdag 27 oktober 2007 Na het ontbijt (spaghetti met kip) nemen uitgebreid afscheid van iedereen op de Red Cross. Het is 9 uur als we vertrekken uit Kambia. De tocht naar Porto Loko is afgrijselijk, weg vol kuilen en gaten, heel, heel soms een stukje berijdbare weg, amper 10-15km per uur gemiddeld. Na Port Loko ligt een goede moderne snelweg voor ons. Om 16 uur zijn we in Makeni in het ziekenhuis. Het is van oorsprong Zwitser, maar wordt nu gerund door Lionhaert
12 Foundation van Nederlandse vereniging van chirurgen. Veel Nederlandse of zwitserse vrijwilligers en vutters werken daar. De schone (koude) douche is een echte verademing, heerlijk, zalig gevoel. Ook is er een internetverbinding per satelliet, dus ik kan Toos een email sturen. ’s Avonds rijden we naar Makeni, een districtshoofdplaats in het centrum van het land. Hier eten we bij Ibrahim, een libanees zo te zien Highway Restaurant. Heerlijke overdadige lekkere maaltijd Tijdens ons bezoek veel gesproken over onze plannen en we krijgen diverse goede tips, die Ruben en de professor gaan uitwerken. Eerst de fabriek en werken met “outgrowers” Na de zeer primitieve guethouses in Freetown en Kambia is het slapen op een echt bed in een schone omgeving een echte luxe. Mr. Ylal blijkt ook in Makeni te zijn, we praten uitgebreid om een in-export te gaan doen voor klanten in Sierra Leone. Hij zal klanten proberen te werven. Ik betwijfel of hij dat wil/kan. Zondag 28 oktober 2007 Een heerlijk hollands ontbijt. De plaatselijke kunstenaar komt langs om zijn beeldjes te tonen. Ik koop er 3 en 3 aapjes. De kunstenaar blijkt een broer te zijn van mr Ylal. Hierna rijden we naar Yele, waar de palmolieplantage en fabriek komt van de Lionheart Foundation, die de revenuen moet leveren voor het ziekenhuis. De weg er naar toe is eerst snelweg en dan een behoorlijke dirt road, af en toe grote kuilen, valt me in verhouding van wat we in Kambia gewend zijn. Op de plantage in aanbouw krijgen we een volldige rondleiding en uitleg over de werking van de nursery en de oliemolen in aanbouw., zeer veherlederend omdat je je plannen nu in de werkelijkheid kunt zien. Na de rondleiding rijden we terug naar Makeni en nemen afscheid van de mensen van Lionheart. In Makeni zoeken we nog iets te eten, maar helaas. Er is niets of het is ondefinieerbaars slecht Dan maar op weg naar Freetown. Onderweg vernemen we dat het besproken guesthouse de kamers aan anderen heeft gegeven. Stellen voor hotel 5-10 te nemen, ondanks de kosten. Ik heb geen zin om de hele avond door Freetown te karren om een goedkoper guesthouse te vinden. Onderweg kunnen we nog wat brood kopen tegen de ergste honger. Bij aankomst in Freetown blijkt dat Karim een ander guesthouse heeft geboekt, dezelfde kwaliteit, bed is aardig, geen douche, wel emmer water, en zeer lawaaierig. Ik probeer wat te slapen, maar dat lukt ondanks de grote vermoeiheid niet, veel lawaai van de straat. Naast het guesthouse schijnt een disco te zijn. De deuren en ramen staan natuurlijk wagenwijd open en d men kent maar een stand van de volume……….. VOL. Om 3 uur nog geen oog dicht gedaan. Gelukkig begeeft de generator het om 3.15 en wordt het stiller. Maandag 29 oktober. Vanmorgen hebben we een afspraak om 9 uur in de villa van mr. Ibrahim Sorie, het parlementslid/fractievoorzitter van APC, de belangrijkste regeringspartij. Om 8 uur rijden we naar het centrum van de straat en raken vast in de file, geen meter voor of achteruit. We bellen de man en spreken opnieuw om 9.30 uur in het parlementsgebouw, waar we vlakbij zijn.
13 Om 9.15 uur zijn we in het parlementsgebouw, war we zonder problemen worden toegelaten. Mr Sorie had zelf nog wat afspraken en we moetn een uur wachten, tijd om rond te kijken. Om 1115 gaan we aan tafel met de heren Sorie en Charm om onze plannen nader toe te lichten en vragen hun advies. Ze adviseren ons te registeren als locale NGO, hierdoor hoeven we geen invoerrechten te betalen, wel kantoor en personeel nodig. Prisma school kan hiervoor dienen. Beide heren willen op de hoogte gehouden worden en zullen ons bij alles helpen. Zeer positief open gesprek, met name mr. Charm zal het nodige voor ons doen ism met SS Kamara. Na het gesprek maken we foto’s van het gebouw en het uitzicht op Freetown. Terugrijdend naar het centrum willen we eerst gaan eten, voordat we naar de veerhaven rijden voor de terugreis. De auto krijgt pech, er is iets met de remmen. We gaan eten bij Govanna in het centrum, de chauffeur en de professor gaan de auto na laten kijken. Het eten is westers en heel lekker. Ruben en Suffian gaan de enquete opstellen en laten kopieeren. Daarna begint het lange wachten op de terugkomst van de auto. Ze zijn onbereikbaar en het wordt steeds later. We worden ongerust, dat we de ferry van 17 uur en dus ook het vliegtuig niet meer zouden kunnen halen, hele visioenen komen op. Eindelijk, zien we de heren om 15.45 komen. De opluchting is enorm. Snel rijden we naar de ferry, dit keer raken we niet in een file en zijn ruimschoots op tijd bij de ferry. In een afgesloten vuile loods moeten we wachten. Het laden van de auto’s duurt lang en dus vertrekt de ferry niet op tijd. We gaan wel als eersten aan boord en hebben dus een goeie zitplaats. De ploeg uit Freetown vaart met ons mee om op het vliegveld afscheid te nemen. In Lungi nemen we uitgebreid afscheid van de professor en zijn vrouw. Hij heeft ons veel nuttige informatie gegeven. Nog even langs het ziekenhuis in Lungi om iets van de Lionheart uit Makeni af te geven en dan op naar het vliegveld. We staan als laatsten in de lange rij om in te checken. De “grasshoppers” staan al klaar om ons te “helpen”, dus voorlopig hebben we geen omkijken naar de bagage, dit keer niet zoveel als op de heenreis. Ik ga op een muurtje in de buurt van de rij zitten om de boel in de gaten te houden. Naast mij komt een familie zitten, ik zeg vriendelijk Good Evening, maar krijg amper antwoord. Op een gegeven moment spreekt Suffian me aan met PA Komrabai. De familie sprint op en begroet me of we al jaren zeer goeie vrienden zijn, een heel vreemd gevoel……….. Ik geeft de “grasshoppers” ieder een pond, maar krijg de klacht, dat ik de verkeerde betaald heb. Ze bekijken het maar. Eindelijk zijn we als laatsten aan de beurt voor de paspoortcontrole, maar eerst de bagagecontrole. We zien dat alle koffers grondig ge-inspecteerd worden. De luiers vliegen in het rond bij een van de koffers voor osn. Het blijkt dat er een bekend van Suffian onder de controleurs staat en dan doet een briefje van 5 wonderen. Onze koffers worden zonder blikken of blozen goedgekeurd. Verders verloop het inchecken voorspoedig, het is jammer dat we niet bij elkaar kunnen zitten. Rond 10.30 mogen we nar het vliegtuig, maar eerst moet er nog gecontroleerd worden. Handbagage open, laptops eruit, 2x gefouilleerd, alles wordt “grondig”nagezien Eindelijk kunnen we het vliegtuig in, het zit stampvol, we zijn moe, hongerig en chagrijnig. Ik probeer te slapen, wat af en toe een halfuurtje lukt.
14 Dinsdag 30 oktober 2007 We landen mooi op tijd in Gatwick, maar het duurt lang voordat de deur van het vliegtuig open gaat. We zijn snel door de paspoortcontrole en dan begint het lange wachten op onze bagage. Na 1 1-2 uur komt de bagage eindelijk op de carrousel. Hierna bellen we bus van de parking, die ons snel naar de parking brengt. We laden de auto in en rijden weg om 7.37. Eerst moeten we zoeken naar de snelweg M23, staat slecht aangegeven, maar dan rijden we snel om de ferry van 9 uur in Dover te halen. M23, M25, M26 en M20 zijn ongelooflijk rustig, dus 140km per uur is mogelijk. Om 8.48 zijn we bij PO/ferrie in Dover. We checken in en de boot vertrekt om 9.15 Op de boot nemen we een duur, slecht smakend engels ontbijt, de bonen laten we staan. De reis naar Roosendaal verloopt ondanks de grote vermoeidheid voorspoedig en om 15 uur zijn bij het station in Roosendaal om Ruben af te zetten. Ik zet Suffian thuis en af en rij gauw naar huis, waar me een warm welkom wacht. Uiteraard heb ik thuis veel te vertellen over deze mooie, enerverende reis.
