Sturen op voetzoollaesies: niet eenvoudig, maar betaalt zich terug Pluimvee relatiedag, 13 juni 2013, Barneveld
Jan van Harn
Afsprakenkader
In oktober 2009 is er overeenstemming bereikt tussen
de pluimveesector en het toenmalige Ministerie van LNV (nu EZ) over de invulling van de EU-welzijnsrichtlijn (Directive 2007/43/EC) voor vleeskuikens. E.e.a. is vastgelegd in het zgn. Afsprakenkader (6-10-2009).
Onderdeel van deze overeenstemming is dat er (naast
de uitvalseis) aanvullende welzijnseisen worden gesteld aan vleeskuikenbedrijven om in aanmerking te mogen blijven komen voor een bezetting van 42 kg/m2.
Koppels opgezet na 1-1-2013 worden gemonitord op voetzoollaesies.
Wat is een voetzoollaesie? Voetzoollaesie is een contactdermatitis (contact voetzool / strooiselmest). Voetzoollaesies zijn een aantasting van de opperhuid van de voetzool van een vleeskuiken. Deze aantasting gaat tot in de diepere huidlagen en gaat meestal samen met een onderhuidse ontsteking, en is pijnlijk.
Voetzoollaesies hebben een negatieve invloed op het welzijn van vleeskuikens, maar ook op de productkwaliteit (% afkeur) en de prestaties van de vleeskuikens.
Monitoring voetzoollaesies (1)
Per stal 100 (rechter) pootjes beoordeeld op
voetzoollaesies. Verzameling pootjes volgens protocol (1/3 – 2/3). We onderscheiden 3 klassen:
● Geen/geringe voetzoollaesies (score 0) ● Matige voetzoollaesies (score 1) ● Ernstige voetzoollaesies (score 2)
Drie klassen
Klasse 0 Opperhuid gaaf Kleine verkleuring van de papillen
Klasse 1 Oppervlakkige aantasting Aanzienlijke verkleuring Weefselwoekering, donkere papillen
Klasse 2 Diepe aantasting D.bruin/zwart verkleuring Laesie bedekt met korst Ontstoken/gezwollen voetzool/poot
Monitoring voetzoollaesies (2)
Voetzoollaesies-score (VZL-score) berekend met de
volgende formule: VZL-score = (aantal dieren met score 0 x 0) + (aantal dieren met score 1 x 0,5) + (aantal dieren met score 2 x 2). Range: 0 (totaal geen laesies) – 200 (allemaal ernstige laesies)
Voorbeeld Een beoordeling van 100 voetzolen van een koppel levert de volgende scores op: 50 x score 0, 40 x score 1 en 10 x score 2
VZL-score = (50*0)+(40*0,5)+(10*2) = 40
Monitoring voetzoollaesies (3)
Van alle VZL-scores per stal per jaar wordt een gemiddelde berekend. Bij een gemiddelde score lager dan 80 punten hebben de kuikens weinig last van voetzoollaesies 42 kg /m2. Is de score tussen 80 en de 120 punten: opstellen verbeterplan (=aanpak hoe de situatie te verbeteren), geen consequenties voor de bezetting.
Is de VZL-score > 120 punten: verbeterplan + lagere bezetting (39 kg/m2) negatief effect op saldo (bedrijf 90.000 kuikens: 3,5 – 11 k€/jaar
Neveneffecten voetzoollaesies Veel Weinig voetzoollaesies voetzoollaesies
Eindgewicht (g)
1948b
2090a
Voer (g)
3199b
3331a
1,681a
1,614b
Water (ml)
5010b
5490a
Water/voer
1,566b
1,662a
2,6
2,0
Productiegetal 1
306b
348a
Gaitscore 2
2,5 a
2,1 b
1,22 (a)
0,53 (b)
Voerconversie
Uitval (%)
Totale afkeur (%)
Verschillende letters in een rij geven significante verschillen aan (P≤0,05) 1
Productiegetal = {(100-uitval%)*groei (in g/d)}/(VC*10)
2
Gaitscore: klassen 0 – 5, waarbij 0= normaal lopend dier en 5 = kuiken dat niet meer kan lopen.
Nat strooisel
Droog strooisel
Neveneffecten voetzoollaesies - Economie Kenmerk
Veel voetzoollaesies
Weinig voetzoollaesies
Gewicht
1.948
2.090
Voerconversie
1,681
1,614
142,30
154,64
Eendagskuiken
29,50
29,50
Voerkosten
81,09
84,50
Voerwinst
31,71
40,64
Ov. toegerekende kosten
18,51
18,52
Saldo p.o.k.
13,20
22,12
Economisch Opbrengsten*
*
Vanwege 0,7% (absoluut) hogere afkeur, is de opbrengstprijs met 0,5 €cent per kg verlaagd
Voor een bedrijf met 90.000 vleeskuikens betekent dit een saldoverschil van € 62.300 op jaarbasis €8.500,-/ronde!.
Effect VZL-score op groei en VC
DUS ...... Minder voetzoollaesies betere performance Minder voetzoollaesies betekent niet alleen een beter dierenwelzijn, maar ook:
Betere performance (groei en voerconversie) Minder afkeur op slachterij (minder borstirritaties, mestvlekken, brandhakken) betere kwaliteit eindproduct
Minder ziekteproblemen, minder antibioticagebruik Verkoopbare loopbenen (slachterij)
HOGER SALDO!!
Niet alleen de eventuele consequentie van een lagere bezetting (42 39 kg/m2), maar ook de negatieve effecten van voetzoollaesies op de performance, productkwaliteit maken het voor een vleeskuikenhouder zaak het aantal voetzoollaesies op zijn bedrijf zo laag mogelijk te houden. Vraag is alleen hoe?
Waar worden voetzoollaesies door veroorzaakt? Nat en plakkerig strooisel. Dit kan vele oorzaken hebben en de aanpak ervan verschilt van bedrijf tot bedrijf. Voer, kuikenkwaliteit (broederij) hebben effect op het ontstaan van voetzoollaesies, MAAR de kuikenmester zelf heeft de grootste invloed op het ontstaan van VZL.
Hoe VZL voorkomen? - onderzoek
Lichtschema’s (intermitterend vs. D/N) Temperatuurschema Kuikenmerk
Aanzuren drinkwater / watersturing
Eiwitgehalte voer Energiegehalte voer Effect broedlocatie Strooiselmateriaal
Waterdruk Type drinksysteem (opvangschotel of niet) Vloerverwarming
Dynamisch voeren
Intermitterend licht- vs. dag/nachtschema Gem. van 3 ronden Gewicht (g) Groei (g/d/d) Uitval (%) Voerconversie VC2100g Voer (g) Water (ml) Water/Voer Productiegetal
Dag/nacht 2041 a 58,1 a 3,1 1,596 1,614 b 3191 a 5514 1,73 (b) 354 a
Intermitterend 2077 b 59,2 b 3,3 1,589 1,595 a 3236 b 5537 1,71 (a) 361 b
Verschillende letters in een rij geven significante verschillen aan (P≤0,05) Verschillende letters tussen () in een rij geven een tendens aan (0,05≤P≤0,10)
Deens T-schema Gewicht (g) Groei (g/d/d) Uitval (%) Voerconversie Voerverbruik (g) Waterverbruik (ml) Water/voer Productiegetal
Controle 2108 59,0 3,6 (b) 1,566 b 3236 b 5678 1,75 a 364 a
Deens 2106 59,0 3,0 (a) 1,537 a 3172 a 5704 1,80 b 372 b
Verschillende letters in een rij geven significante verschillen aan (P≤0,05)
Kuikenmerk (1) Flex Gewicht (g) Groei (g/d/d) Uitval (%) Voerconversie VC2000g Voerverbruik (g) Waterverbruik (ml) Water/voer Productiegetal
2067 a 57,8 a 3,3 1,557 (b) 1,537 b 3151 a 5419 a 1,72 a 360 a
Ross 308 2147 b 60,2 b 3,4 1,546 (a) 1,502 a 3257 b 5963 b 1,83 b 376 b
VZL-score
5a
33 b
Verschillende letters in een rij geven significante verschillen aan (P≤0,05)
Onderzoek 2011 (De Jong e.a.)
Kuikenmerk (2) 35 dagen
Ross 308
Gewicht (g)
2103
Hubbard Flex 2123
VC1500g
1,35
1,32
VZL-score
184
75
Bron: Coppens diervoeding, 2009
Ross 308 hanen
Hubbard Flex hanen
Effect managementmaatregelen op VZL, performance en saldo (onderzoek) Omschrijving
Effect op VoetzoolLaesies
Bron Technische resultaten
Effect
saldo1
Snijmaissilage als strooisel
=
=
Verlagen waterdruk
+
=
+
+
+ 6,2 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
+
+
- 1,5 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
++
--
- 24,5 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
=
=
- 1,1 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
+
+
+ 11,5 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
+
-
+ 12,0 k€/jr
++
--
- 38,0 k€/jr
+
-
- 28,6 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt
+
=
= / +1,8k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
++
--
-25,8 k€ LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
+
=
=/+
-
Gebruik opvangschoteltje onder drinknippel ‘Deens’ temperatuurschema Kuikenmerk Verwijderen kuikenpapier Intermitterend lichtschema Bijvoeren hele tarwe (verdunnen) Continu aanzuren drinkwater Periodiek aanzuren drw Vloerverwarming Watersturing Turfstrooisel Verlagen eiwitgehalte voer 1
Standaard bedrijf met 90.000 o.b.v. KWIN 2011/2012
- 2,6k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’ =
LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
LR onderzoek ‘Het Spelderholt / Praktijkmonitoring LR onderzoek ‘Het Spelderholt /Praktijkmonitoring
- 4k€/jr PDLT (Belgie) -10,9 k€/jr LR onderzoek ‘Het Spelderholt’
Tips om voetzoollaesies te verminderen?
Vloertemperatuur ca. 30 oC. Strooi pas in als deze vloer T is bereikt.
Kies het juiste strooiselmateriaal: turf houtkrullen stro
Gebruik niet teveel strooisel (0,6 – 1,0 kg/m2) Stimuleer scharrel- / krabgedrag – maak regelmatig strooisel los
Kies een kuiken dat bij u past Controleer regelmatig voetzooltjes, start hier al vroeg mee en doe dit op verschillende plaatsen.
Controleer dagelijks de mestconsistentie (mestbox)
Tips om voetzoollaesies te verminderen?
Zorg voor een goede warmteverdeling. Bouw T eerste week niet te snel af (34 30 oC).
Zorg dat de RV in de stal niet te hoog wordt (<70%) Zorg voor een egale lichtverdeling Verwijder natte plekken strooisel Nippelsystemen boven cups Monteer opvangschoteltjes onder drinknippels Hanteer de eerste 18-21 dagen een niet te hoge waterdruk (ca. 5 cm, max. 25-30 ml/min)
Zorg dat drinklijn op goede hoogte hangt
Tips om voetzoollaesies te verminderen?
Zorg ervoor dat de kuikens de nacht in gaan met een volle buik.
Zorg voor geleidelijke voerovergangen dit voorkomt verteringsstress
Laag eiwitvoer geeft minder problemen met natte mest
Meer tips om voetzoollaesies te voorkomen kunt u vinden in onze waaier 'Praktische tips om voetzoollaesies te voorkomen‘ op: http://www.wageningenur.nl/nl/show/Veel-belangstelling-voor-themamiddagVoetzoollaesies-vleeskuikens.htm
LR artikelen m.b.t. voetzoollaesies, zie: http://www.wageningenur.nl/nl/show/Voetzoollaesies-bij-vleeskuikens.htm
Dank voor uw aandacht!
Sturen op voetzoollaesies Kost de nodige moeite, maar betaalt zich terug!
