strategisch beleidsplan Insula Dei Huize Kohlmann 2012-2016 Omzien door vooruitzien
april 2012
Inhoudsopgave Inleiding
3
1. Insula Dei Huize Kohlmann 1.1 Korte schets van de organisatie 1.2 Missie 1.3 Visie 1.4 Visie op zorg en werk
4 4 5 5 6
2. Kansen, trends en risico’s 2.1 Demografische ontwikkelingen 2.2 Veranderende regelgeving 2.3 Samenwerking in de regio 2.4 De regio vernieuwt en renoveert 2.5 Capaciteit versus wachtlijst 2.6 Zelfbewuste cliënten 2.7 Uitbreiding verpleeghuiscapaciteit op locatie Insula Dei 2.8 De medewerker
7 7 7 8 8 8 9 9 9
3. SWOT analyse
10
4. Doelstellingen en ambities
14
5. Beleidsthema’s 2012-2015 5.1 Portfolio- doelgroepen en aanbod 5.2 Professionele zorg- en dienstverlening 5.3 Kwaliteit en veiligheid 5.4 Wonen 5.5 Medewerkers 5.6 Strategische alliantie en samenwerking 5.7 Ondernemerschap
15 15 16 16 16 17 17 18
Bijlage 1: Demografische ontwikkelingen
2 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
Inleiding Het voorliggende beleidsplan, “omzien door vooruitzien”, is een weergave van de ambities van onze organisatie, voor de komende vijf jaar. In de afgelopen periode waarin ondergetekende als nieuwe bestuurder de organisatie heeft mogen ervaren en leren kennen, is een beeld van de organisatie en haar omgeving ontstaan, vervat in een systematische analyse, wat de basis vormt voor de koers die we willen gaan voor de komende jaren. Om een gedeeld beeld van de organisatie te krijgen, met name van onze sterke en minder sterke kanten is informatie opgedaan uit gesprekken met leden van de Raad van Toezicht en het managementteam, het middenkader, de afdelingsteams, de cliëntenraad, de ondernemingsraad, het hoge overstenoverleg en met een keur aan sleutelfiguren in de organisatie. Voor de externe analyse is gesproken met onze samenwerkingspartners alsook met partijen uit het Arnhemse netwerk van zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeente en met andere belangrijke partijen als het zorgkantoor en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Voorts zijn landelijke ontwikkelingen tegen het licht gehouden en is specifiek gekeken naar ontwikkelingen in onze regio. Het managementteam heeft daarnaast verschillende sessies gewijd aan de discussie over de koers van Insula Dei Huize Kohlmann voor de komende jaren. Op basis van onze visie en ambities, gekoppeld aan onze huidige positie, de dynamiek en ontwikkelingen landelijk en in de Arnhemse regio zetten we onze koers uit voor de komende jaren. Omzien is een begrip waarin we willen uitdrukken dat in alles wat we doen we gedreven worden door onze overtuiging dat aandacht de centrale motor is in onze zorg en dienstverlening. Omzien naar de ander, cliënt en mantelzorgers, medewerkers en vrijwilligers, willen we als missie uitdragen en zien wij als een belofte aan de huidige en toekomstige cliënten. Een waarde die tegenwicht kan bieden aan de voortschrijdende eenzaamheid onder ouderen en afnemende solidariteit in de maatschappij. Vanuit onze traditie vinden mensen bij ons veel mogelijkheden tot ontmoeting, bezinning, inspiratie en zingeving. Met onze breed gedragen kernwaarden als sterk fundament bouwen we voort aan een organisatie waar medewerkers en cliënten met elkaar in dialoog zijn, waar de relatie centraal staat en de vraag van de cliënt vanzelfsprekend uitgangspunt is van ons handelen en van onze beleidskeuzen. Stad en Land Aandacht voor individuele beleving, cultuur, comfort en ontmoeting in combinatie met onze bijzondere locaties, het landgoed en de stad, maakt het voor onze organisatie mogelijk om de door cliënten zo gewenste eigen leefstijl te kunnen voortzetten. Hieruit volgend willen we uitgekiend differentiëren in huisvesting en leefstijl, samen met partners in de wijk en samenleving. In de overtuiging dat gezondheid en welbevinden van cliënten gediend wordt met een integraal concept van zorg- en dienstverlening, zullen wij ons blijven inspannen een aandachtige en levendige woonomgeving met hen te creëren. Wij denken hiermee een unieke positie in te nemen in het zorglandschap van Arnhem. Onze locaties gecentreerd in Stad en Land, waar wonen en werken wordt gefundeerd door onze filosofie van Omzien, bieden we voor cliënten een veilige haven waar zij hun eigen leefstijl, beleving en regie kunnen bewaren. Wie zou daar nu niet stad en land voor aflopen? Mw. B.J. Versteegen MMI, Bestuurder April 2012
3 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
1. Insula Dei Huize Kohlmann 1.1 Korte schets van de organisatie Zowel de locatie Insula Dei als de locatie Huize Kohlmann hebben een rijke historie en ervaring met specifiek leefstijl wonen. Het “kloosterwonen” als ultiem concept van een eigen leefstijl beschouwen wij als de voorloper van het ontwerpen van een eigen woonconcept. Ook al is er in de huidige tijd veel meer ruimte voor eigen regie en autonomie en ervaren wij hoezeer onze cliënten gesteld zijn op hun eigen beleving van zingeving, een waardevolle dag en eigen keuzen, blijft het “kloosterwonen” ons inspireren. De positieve ambiance binnen Insula Dei Huize Kohlmann en de spontane dialoog tussen religieuzen en leken zijn daar voorbeelden van. De Zusters van Liefde begonnen in 1863 aan het Walburgisplein in Arnhem (de huidige locatie van Huize Kohlmann) een huis voor hulpbehoevenden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het complex zwaar beschadigd. In 1950 kocht Insula Dei het Landgoed Rennen Enk aan de Velperweg en bouwde daar een klooster, school en verpleeghuis. In de jaren zestig ontwikkelde het zich tot een (klooster)bejaardenhuis, later een zelfstandig woonzorgcentrum voor ouderen. In 1953 werd Huize Kohlmann geopend; een huis voor 93 bewoners en inwonend personeel. In samenwerking met het naastgelegen Joodse verzorgingshuis Beth Zikna werd rond 1980 het initiatief genomen om op de hoek Damstraat, Beekstraat en Walburgisplein een nieuw huis te bouwen. Een gedeelte van het oude Kohlmann is gerenoveerd en geschikt gemaakt voor zelfstandig wonende ouderen; de huidige ‘aanleunwoningen’. In 2008 fuseerde Huize Kohlmann met Insula Dei. Momenteel heeft Insula Dei 141 zorgappartementen en 36 verpleegappartementen voor somatische verpleeghuiszorg. Daarnaast verblijven 32 bewoners die zijn aangewezen op intensieve verzorging en verpleging in een beschermde woonomgeving op een afdeling die is bestemd en ingericht voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg. Op het landgoed Rennen Enk zijn daarnaast nog 85 appartementen in diverse complexen, waar Insula Dei extramurale zorg biedt. Huize Kohlmann beschikt over 58 zorgappartementen, waarvan voor 18 appartementen een verpleegunit voor psychogeriatrische bewoners is gesitueerd. In de directe omgeving staan 24 ‘aanleunwoningen’ voor zelfstandig wonende ouderen onder verantwoordelijkheid van een eigen stichting. Insula Dei Huize Kohlmann heeft ongeveer 300 medewerkers (200 fte) in dienst en 75 vrijwilligers die naast de professionals een belangrijke aanvulling bieden op het gebied van welzijn en dienstverlening. Insula Dei Huize Kohlmann heeft een jaarlijkse omzet van € 17 miljoen. Het beheer van Landgoed Rennen Enk wordt verzorgd door de R.K. Stichting Beheer Insula Dei, Stichting Stella Maris en Stichting Rennen Enk. De stichtingen onderhouden het landgoed (de natuur op het landgoed, wandelpaden, de parkeerplaatsen en de gebouwen zelf).
4 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
1.2 Missie Omzien is aandacht Insula Dei Huize Kohlmann is een organisatie gespecialiseerd in wonen, zorg en dienstverlening aansluitend op de eigen leefstijl, gericht op ouderen met verlies van lichamelijke en/of geestelijke mogelijkheden. Inspelend op woonwensen en zorgvragen wordt, vanuit meerdere locaties in Arnhem-Noord en Arnhem-Centrum zowel intramuraal als extramuraal, kwalitatief hoogwaardige en veilige zorg en een gedifferentieerd aanbod aan woonmogelijkheden en overige (luxe) dienstverlening geboden. Door de inspirerende sfeer, de rijke cultuur, natuur én stad, biedt Insula Dei Huize Kohlmann mogelijkheden voor een eigen en ‘bewuste levensstijl’. Insula Dei Huize Kohlmann bevordert de ontmoeting tussen mensen en geeft haar medewerkers ruime mogelijkheden voor groei en ontwikkeling. Breed gedragen en onlangs geactualiseerde kernwaarden staan centraal binnen Insula Dei Huize Kohlmann: Ik zie om naar de ander Ik denk in mensen, niet in grenzen Ik luister naar de ander Ik respecteer en waardeer de ander Ik draag bij aan de spiritualiteit in ons huis Ik ben bewogen.
1.3 Visie Insula Dei Huize Kohlmann is een organisatie waar oudere cliënten een continuüm aan zorg en dienstverlening kunnen ontvangen aansluitend op hun wensen en behoeften. Om dit te realiseren biedt zij zowel intra- als extramurale-, laag- en hoog complexe zorg aan op het landgoed en in het hart van de stad Arnhem. Insula Dei Huize Kohlmann streeft naar een hoge kwaliteit van zorg- en dienstverlening, waarin de Normen voor Verantwoorde Zorg geïmplementeerd zijn en 2-jaarlijks getoetst worden aan de cliënttevredenheid. Het kwaliteitscertificaat van Perspect bevestigt de methodische aandacht voor kwaliteit op basis van de PDCA-cirkel, hetgeen terugkomt in alle verbeterplannen. Verantwoorde zorg komt ook tot uitdrukking in de keuze om biologische en streekproducten als basis te nemen voor de maaltijdvoorziening binnen onze huizen. Er wordt gekookt voor al onze cliënten met behulp van ons uitgekiend gastvrijheidsconcept wat de maaltijd tot een hoogtepunt van de dag maakt. In onze restaurants worden de driegangenmenu’s volledig uitgeserveerd, de kwaliteit, sfeer en ambiance van de gezonde voeding verhoogd de eetlust en draagt zo bij aan de vitaliteit van onze cliënten. Het woonleefconcept van de locatie Insula Dei spreekt cliënten aan die een levensstijl appreciëren waarbij de oorspronkelijke cultuur wordt gekoesterd. Hier is veel ruimte voor zingeving, religiositeit en spiritualiteit. In de stadshof van Huize Kohlmann wonen ouderen die van de levendigheid van de stad houden en liefst ook van de culturele en dynamische stedelijke faciliteiten gebruik kunnen maken. Insula Dei Huize Kohlmann is zich er van bewust dat zij onderdeel is van een keten van zorgaanbieders, de buurt en de wijk en van maatschappelijke organisaties als de kerk, de school en de gemeente. Veel aandacht gaat daarom uit naar intensieve en goede samenwerking met hen. 5 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
De volgende begrippen zijn benoemd door het middenkader om een plaats te krijgen in een zich nog ontwikkelend organisatiemodel: “empowerment”, “echtheid”, “herkenbaarheid”, “interactie”, “autonomie”, “niet-medisch-model”, “hoffelijk”, “de cliënt zien”, “welbevinden”. 1.4 Visie op zorg en werk De visie op zorg en op het werkklimaat van de organisatie is afgeleid van eerder genoemde kernwaarden. Deze visie is tevens onderwerp van gesprek en wordt op basis van de inbreng van cliënten en medewerkers van Insula Dei Huize Kohlmann aangescherpt. Op deze manier worden de kernwaarden verder geconcretiseerd in termen van gedrag. Relatie- en vraaggericht Binnen Insula Dei Huize Kohlmann is de vraag van de cliënt leidend. We stemmen de zorg, in relatie tussen cliënt en medewerker, af op de wensen van de cliënt. De structuur en randvoorwaarden van de organisatie wordt passend aan deze vraag vormgegeven. We leveren maatwerk, ieder mens is uniek binnen Insula Dei Huize Kohlmann. Deskundig, gemotiveerd en multidisciplinair Cliënten ontvangen binnen Insula Dei Huize Kohlmann deskundige zorg door gemotiveerde medewerkers in multidisciplinaire teams. Dat wil o.a. zeggen dat medewerkers voor de zorgtaken die zij verrichten de vereiste beroepskwalificaties hebben. We komen onze afspraken na en werken volgens onze beroepscode. Scholing en coaching van onze medewerkers dragen bij aan een goede kwaliteit van zorgverlening. Verantwoordelijkheid en betrokkenheid Verantwoordelijkheid nemen voor een goede zorg en werkrelatie houdt inspanning in van alle participanten. Cliënten, mantelzorgers en medewerkers participeren in de driehoek van belevingsgerichte zorg waarin ieder zijn eigen deskundigheid heeft. Vertrouwen versus controle We willen zo goed mogelijk rekening houden met individuele voorkeuren en wensen, dat betekent zo min mogelijk werken volgens dwingende regels en grenzen. Zoveel mogelijk met wederzijdse afspraken waar men elkaar aan mag houden waardoor we waken voor regelzucht en hospitalisatie. Eigen regie is voor zowel cliënten als medewerkers belangrijk. We streven naar zoveel mogelijk zelforganisatie voor beide groepen en zullen daar concreet op faciliteren.
6 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
2. Kansen, trends en risico’s 2.1 Demografische ontwikkelingen Het aantal inwoners van de gemeente Arnhem zal de komende jaren toenemen. Het aantal 75-plussers in de gemeente Arnhem was in 2010 5,9% van de bevolking (6,9% landelijk) en zal in 2015 5,8% (7,5% landelijk) bedragen. De gemeente Arnhem is minder vergrijzend dan landelijk. Het aantal 75-plussers in de gemeente Arnhem ten opzichte van het aantal 75plussers landelijk groeit procentueel minder hard. Tot 2015 is in de gemeente Arnhem eerst een daling van het percentage 75-plussers te zien en daarna tot 2030 een stijging. Het aantal dementerenden in de gemeente Arnhem neemt in aantal tot 2015 iets toe (toename van 2,2%). Het aantal dementerenden in de gemeente Arnhem neemt in de daarop volgende jaren sneller toe met een totale stijging van het aantal dementerende van 45,8% tot 2030. 2010 dementerenden 1.843
2015 1.884
2020 2.021
2025 2.293
2030 2.688
Met de vergrijzing neemt ook de vraag naar intramurale plaatsen in Arnhem toe. De vraag naar intramurale plaatsen psychogeriatrie neemt harder toe dan de vraag naar somatische intramurale plaatsen. Tot 2015 neemt de vraag naar psychogeriatrische plaatsen met 2,2% toe, somatische plaatsen met 2,1%. vraagontwikkeling intramuraal somatisch psychogeriatrisch
2010 677 531
2015 691 543
2020 735 584
2025 827 665
2030 938 782
2.2 Veranderende regelgeving Veranderingen in de regelgeving stellen andere eisen aan zorgorganisaties. -
-
-
-
Zorgaanbieders worden geacht zorgondernemers te worden en hun zorgaanbod op competitieve wijze in de markt te zetten. De zorgmarkt biedt hiertoe steeds meer uitdagingen als zelfregulering en transparantie. De overheid zoekt andere manieren om de toename van de vraag naar langdurige zorg (AWBZ) te financieren. De financiering van de zorg verandert wezenlijk door de aangekondigde scheiding van wonen en zorg en door de invoering van de normatieve huisvestingscomponent, waardoor het bestaande onderscheid tussen verpleeghuis en verzorgingshuis verdwijnt. De gevolgen hiervan voor onze organisatie en de financiering van ons vastgoed vormen een risico. Ook de overheveling van de AWBZ naar de Wet Maatschappelijk Ondersteuning (WMO) is een ingevoerde wijziging vanuit een financieel perspectief. In 2007 is huishoudelijke hulp naar de WMO overgeheveld. In 2013 zullen naar verwachting tevens de functies dagbesteding, begeleiding en kortdurend verblijf naar de WMO worden gedecentraliseerd. Vanaf 2014 zijn gemeenten verantwoordelijk voor alle cliënten die in aanmerking komen voor begeleiding. De decentralisatie gaat gepaard met een bezuiniging van 5%. Gemeenten hebben een grote beleidsvrijheid m.b.t. de invulling en prijsvorming van huishoudelijke verzorging. Zij hebben eveneens een aanbestedingsplicht waardoor er meer marktwerking ontstaat. De overheid is voornemens om de AWBZ vanaf 2013 door zorgverzekeraars te laten uitvoeren. De zorgkantoren houden dan op te bestaan en zorgverzekeraars zullen zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de AWBZ voor de eigen verzekerden. 7
Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
-
Verzekerden/cliënten hebben dan vanaf 2013 met één loket te maken voor de Zorgverzekeringswet (ZW) en de AWBZ. De huisvesting wordt dan ook onderdeel van de zorgonderhandelingen. Zorgaanbieders kunnen in toenemende mate zelf indicaties voor de cliënt aanvragen en preadviezen aan het CIZ geven. Het CIZ neemt het formele besluit. Hierdoor kan het indicatiestellen op natuurlijke wijze vervlechten in het zorgproces en de cliënt kan snel de benodigde zorg ontvangen. De rol van het CIZ verandert van uitvoerder naar primair een onafhankelijk toezichthouder. Voor de WMO is de gemeente verantwoordelijk voor de indicatiestelling. Gemeenten kunnen ervoor kiezen de indicatiestelling te laten uitvoeren door het CIZ.
2.3 Samenwerking in de regio In de regio wordt samengewerkt in het Dementienetwerk, Insula Dei Huize Kohlmann pakt haar rol in dit dementienetwerk middels casemanagement op. Zorgaanbieders uit sectoren als GGZ en gehandicaptenzorg krijgen in toenemende mate te maken met veroudering van hun doelgroepen, gezocht wordt naar samenwerking op woonzorggebied. Netwerkbenadering rondom dienstenlogistiek (maaltijdverzorging) en WMO wordt steeds belangrijker, waarbij initiatief, regie en betrokkenheid van lokale partijen wordt gevraagd. Ook hierin zal Insula Dei Huize Kohlmann haar rol nemen en van zich laten horen. 2.4 De regio vernieuwt en renoveert. Arnhem is door de ligging van de rivier de Rijn verdeeld in Noord en Zuid, een natuurlijke scheiding die zich ook laat zien in het werkgebied van de collega zorgaanbieders. Zowel de locatie Insula Dei als de locatie Huize Kohlmann zijn in het werkgebied Arnhem-Noord gesitueerd. In de onmiddellijke nabijheid van Insula Dei Huize Kohlmann zijn twee grote V&V instellingen actief; Regina Pacis (onderdeel van Attent Wonen, Welzijn, Zorg) en de Drie Gasthuizen Groep (DDG). Daarnaast is nog een zelfstandige organisatie voor ouderenzorg actief; verzorgingshuis woon- zorg- en activiteitencentrum voor ouderen Vreedenhoff direct aan de overkant van de straat van locatie Insula Dei. In Arnhem-Zuid is Pleyade de marktleider met meerdere locaties. Alle organisaties hebben ofwel omvangrijke nieuwbouw gepleegd, Regina Pacis en DGG, of zijn met intensieve renovaties bezig (Vreedenhoff en DGG). De voorsprong die locatie Insula Dei met haar moderne nieuwbouw bekleedt wat betreft concurrentiekracht wordt daarmee verkleind; de urgentie om Huize Kohlmann te moderniseren wordt daarmee vergroot.
2.5 Capaciteit versus wachtlijst Sinds de aangekondigde scheiding van wonen en zorg voor de lagere Zzp’s en de vernieuwde aandacht voor particulier initiatief en thuiszorg om zorgvragers zolang mogelijk thuis te laten wonen, zien wij een toename van zwaardere Zzp’s in het verzorgingshuis. De toenemende zorgvragen, ontwikkelen zich niet lineair maar sterk stijgend. Het zorgkantoor heeft ten aanzien van de zorginkoop de strategie om deze trend niet consequent over te nemen. Het zorgkantoor claimt een ontoereikend regiobudget en is zich er van bewust dat wachtlijsten weer zullen groeien. Dit zal de druk op de markt doen toenemen om extramurale zorgproducten aan te gaan bieden al dan niet in combinatie met “volledig pakket thuis” (VPT). Hiertoe ziet het zorgkantoor wel mogelijkheden, maar geeft geen garanties voor volume-inkoop.
8 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
2.6 Zelfbewuste cliënten De zorgvragen van onze cliënten worden specifieker en complexer, zij vragen steeds meer om een individuele benadering die tegemoet komt aan hun specifieke vragen en wensen. Ook vragen op het gebied van welzijn kennen een steeds grotere diversiteit die vraagt om een nieuwe beschrijving van de mogelijkheden in bv. woonzorgarrangementen. De organisatie wordt gekend door de huidige cliënten, vooral op Insula Dei door het overwegend positieve imago van de organisatie en de kwaliteit van zorg. Daarnaast gaan cliënten naar IDHK door de bijzondere ligging op het landgoed of de nabijheid van de stad. De omslag van een traditioneel verzorgingshuis naar een modern woonzorgcentrum moet door cliënten ook herkend gaan worden door de mate waarin zij hun zorgvragen professioneel en multidisciplinair beantwoord zien.
2.7 Uitbreiding verpleeghuiscapaciteit op locatie Insula Dei In januari 2011 is de capaciteit van Insula Dei Huize Kohlmann uitgebreid met 68 plaatsen voor Verblijf met Behandeling. Deze capaciteit aan verpleeghuisplaatsen, die al in het gebouw gesitueerd was, is overgenomen van stichting Attent Wonen, Welzijn, Zorg. De functie Behandeling is meerjarig ingekocht bij Attent tot en met 2015. Door deze uitbreiding is de organisatie gegroeid en ontwikkeld zich naar een modern woonzorgcentrum waar cliënten met complexe zorgvragen op somatisch of psychogeriatrisch gebied deskundige zorg kunnen ontvangen. Middels deskundigheidsbevordering van de zittende medewerkers, aandacht voor nieuwe instroom van zorgmedewerkers met de juiste professionele achtergrond en nauwe samenwerking met het multidisciplinaire team moet hierin expertise verder opgebouwd worden.
2.8 De medewerker De verwachting is dat het aantal werknemers in de zorg niet evenredig gaat stijgen met de zorgvraag. (Bron: Regiomarge 2009). De zorgvraag wordt ook anders en stelt andere eisen aan werknemers en zorgorganisaties. Tegelijkertijd stellen werknemers andere eisen aan werk en werkomstandigheden. De kwaliteit van zorg en dienstverlening is de cruciale succesfactor van de organisatie. De professionele inzet van de medewerkers bepaald in hoge mate de realisatie van de kwaliteit van de zorg en dienstverlening en zijn daarmee de kritische succesfactoren. Een proactief personeelsbeleid gericht op het werven en behouden van medewerkers met kwalificaties en competenties die aansluiten bij de in- en externe ontwikkelingen in de zorg, is noodzakelijk. De organisatie zal beleid op het gebied van sociale innovatie dienen te ontwikkelen om goede aansluiting te hebben en houden tussen organisatie en zorgprofessional. Wanneer het succes van Insula Dei Huize Kohlmann steeds meer bepaald wordt door prestaties en onderscheidend vermogen, wordt de noodzaak van een optimale arbeidscapaciteit en inzetbaarheid van medewerkers groter. Strategische personeelsplanning zal leiden tot het kunnen opvangen van schommelingen in de omvang en de inhoud van de vraag aan zorg- en dienstverlening (flexibele personeelsinzet) en tot een arbeidsomgeving met voor medewerkers een goede balans tussen werk en privé en een goede balans tussen de geboden zorg- en dienstverlening en de vereiste bedrijfsmatige eisen.
9 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
3. In- en externe analyse In het licht van de eerder benoemde ontwikkelingen worden in deze paragraaf de sterke en zwakkere kanten van Insula Dei Huize Kohlmann benoemd, deze worden vervolgd door een beschrijving van de kansen en bedreigingen.
De sterke punten van Insula Dei Huize Kohlmann: Markt en marktpositie plaats
product
promotie
personeel Organisatorische punten Productievaardigheden Financieel ondernemen
Het landgoed biedt een uitmuntende locatie, de extramurale appartementen zijn een afzetmogelijkheid voor zorg, welzijn en dienstverlening. De modulaire bouw op locatie ID staat toe dat alle ruimtes geschikt te maken zijn voor alle zorgzwaarten. De stadslocatie is de enige zorgvoorziening in centrum Arnhem. De hele keten aan zorgvragen kan worden bediend zodat men niet meer buiten de locaties hoeft te verhuizen bij toegenomen zorgzwaarte.( zowel intra als extramuraal) De kwaliteit van de maaltijd- en welzijnsvoorziening in eigen beheer is zeer goed. De locatie ID heeft een goed imago wat betreft woonvoorziening en beide locaties hebben een prettige en aandachtige sfeer. Medewerkers van IDHK hebben over het algemeen een goede bejegening, zijn betrokken en er is weinig verloop. IDHK beschikt over ICT-tools die veel managementgegevens genereren. IDHK wordt gekend om haar aandacht voor rust en spiritualiteit en goede verzorgingshuiszorg. IDHK is een financieel gezonde organisatie en de sector facilitair stelt zich steeds ondernemender op.
10 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
De zwakkere punten van Insula Dei Huize Kohlmann: Markt & marktpositie plaats
product
promotie
personeel
Organisatorische punten
Productievaardigheden
Financieel ondernemen
De stadslocatie HK voldoet niet meer aan de woonwensen van de huidige en toekomstige cliënten. De appartementen zijn te klein, er moet gerenoveerd worden en er is geen beschermde buitenruimte voor de cliënten. De grootschalige bouw van de locatie ID is niet ingericht op de zorgvragen van de bijzondere doelgroepen PG/somatiek die een kleinschalige of groepsgerichte aanpak vragen. De Normen voor Verantwoorde Zorg zijn nog niet volledig geïmplementeerd, de professionaliteit en kwaliteit van de interne organisatie is nog onvoldoende. Door het ontbreken van een eigen multidisciplinair behandelteam, bestaat er een afhankelijkheid van de samenwerkingspartner die een andere zorgvisie voorstaat. Het goede imago ontleent IDHK aan de activiteiten binnen ID, HK is nog minder zichtbaar. De locatie HK is verouderd en heeft daardoor geen goed imago. IDHK beschikt niet over eigen behandeldisciplines waardoor kwaliteit verhogende zorgexpertise via hen niet tot de beschikking van de medewerkers komt. IDHK kan beter op cliënttevredenheid sturen door de dialoog met de cliënt meer op te zoeken. Medewerkerstevredenheid op het gebied van communicatie en de balans privé /werk is laag.. IDHK is kwetsbaar door het kleine beleidskader waarbij het middenkader een ongelijke span of control heeft. De financiële zuil is niet duurzaam ingericht, de AO/IC niet methodisch beschreven waardoor de organisatie onvoldoende in control is. De innovatieve kracht en macht zijn beperkt. De integrale verantwoordelijkheid van het middenkader wordt niet ondersteund door een goed organisatorisch kader waarin randvoorwaarden en beleid zijn benoemd. De kwaliteit van de pg-zorg verdient naar inhoud, uitvoering van het zorgplan, vorm en inrichting van de huiskamers, aandacht. De dagbesteding voor specifieke doelgroepen als de somatische verpleeghuiszorg (ID) en de verzorgingshuisbewoner (HK) is onvoldoende. De afscheiding van ID-beheer heeft een risicovolle vastgoedsituatie tot gevolg gehad. Resultaatratio moeten worden herzien om gezond te blijven
11 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
Waar liggen de kansen? Markt & marktpositie
plaats
Product
Personeel Toeleveranciers & netwerkpartners
Concurrentie en toetreders Nieuwe ontwikkelingen
De vraag naar specialistische dienstverlening en in het bijzonder complexe psychogeriatrische zorg neemt toe. In het algemeen stijgt de vraag naar intramurale zorg in Arnhem tot 2015 licht, in de planperiode 2015-2020 stijgt deze veel sneller. Extramuralisering neemt toe o.i.v. scheiden wonen en zorg. De stadslocatie is voor ouderen uit andere doelgroepen met een connectie met het dynamische stadsleven heel aantrekkelijk. Een renovatie i.s.m. andere aanbieders tot een levendig woonwerkcentrum voor ouderen voor deze doelgroepen biedt mogelijkheden. De huur zal relatief laag zijn bij het scheiden van wonen en zorg. Aan leefstijl (logische leeflijnen) gekoppelde welzijnsarrangementen is meer behoefte bij de cliënten. Dit kan heel goed ontwikkeld worden als privaat product in een bureau Welzijn waar een verenigingsleven, vrijwilligerswerk en mantelzorgondersteuning een plaats krijgen. Onderzoek verkenning bijzondere doelgroepen i.s.m. met ribw/siza Organisatie medewerker vriendelijker maken/sociale innovatie Samenwerking met expertisecentrum aangaan. IDHK wil een actievere rol spelen bij de ontwikkeling van een zorgnetwerk in de stad, ontwikkeling van het zorgconcept Volledig Pakket Thuis (VPT) voor deze locatie. IDHK kan zich meer profileren op de locaties als leefstijl gespecialiseerde organisatie. (wonen/welzijn/bejegening en sfeer) Ontwikkelen van een mogelijke derde locatie in de stad, waarin de knelpunt-doelgroepen (19 VPZ-PG en 20 VHZ-somatiek) van HK opnieuw gehuisvest worden evenals de 10 plaatsen voormalig Rennen-enk gevuld kunnen worden zodat de wachtlijst verkleind wordt, zijn mogelijkheden te vinden.
12 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
Waar liggen de bedreigingen? De sector/markt
De klant
Toeleveranciers & netwerk- partners Concurrentie en toetreders Nieuwe ontwikkelingen
Dalende vraag naar grootschalige intramurale setting door concurrentie met kleinschalige zorgvoorzieningen voor somatische en PG cliënten. Arnhem vergrijst minder snel dan landelijk, vraag naar intramurale capaciteit voor PG en somatiek stijgt zeer licht tot 2015, licht tot 2020 en sterk daarna. Vergelijkbare initiatieven van andere organisaties wat betreft verzwaring doelgroep en verbeteren van de woonaccommodatie. Sterke concurrentie op het extramurale vlak door private thuiszorgorganisaties en collega-aanbieders. (DGG, Stichting Thuiszorg Midden Gelderland) Wijziging cliëntvragen ten aanzien van wonen, welzijn en zorg, de onderhandelingspositie van de cliënt neemt toe. De cliënt krijgt meer regie op het beschikbare budget. Gemeente, zorgkantoor en verzekeraar zullen steeds meer over volume en prijs onderhandelen. Schaarste en concurrentie op de arbeidsmarkt hebben invloed op de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening. Toename van concurrentie op het terrein van woonzorgvoorzieningen kan leiden tot leegstand. Het niet trendmatig naar zorgzwaarte en productierealisatie inkopen van zorg door zorgverzekeraars, afschaffen contracteerplicht. Herallocatie van budgetten, van AWBZ naar WMO en van AWBZ naar zorgverzekeringswet, gaat gepaard met andere spelregels en een ander spelersveld. (op termijn geen bevoorschotting meer, zorginkoop voor eigen verzekerden). Scheiden van wonen en zorg voor ZZP 1 en 2 in 2013.
13 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
4. Doelstellingen en ambities Insula Dei Huize Kohlmann is in haar huidige omvang en hoedanigheid, ondanks haar lange historie, een jonge organisatie. Het traditionele kloosterverzorgingshuis Insula Dei, het klassieke verzorgingshuis Huize Kohlmann en het aanzienlijke cluster van 68 verpleeghuisplaatsen vormen sinds januari 2011 feitelijk de moderne, professionele woonzorgorganisatie Insula Dei Huize Kohlmann. Insula Dei Huize Kohlmann wil haar rijke historie en cultuur bewaren en toegroeien naar een organisatie waar volgens de laatste inzichten en professionele, multidisciplinaire standaarden gewerkt wordt. Bovenstaande geldt voor zowel cliënten als medewerkers waarbij voor cliënten gestreefd wordt om een zorg- en leefstijlconcept aan te bieden waarin zij maximaal uitgenodigd worden eigen regie te bewaren over hun keuzes. In de overtuiging dat gezondheid en welbevinden gediend zijn bij een helende omgeving, zowel wat betreft sociale contacten als de fysieke omgeving, streeft Insula Dei Huize Kohlmann naar een goede dialoog tussen cliënten en medewerkers en een aantrekkelijke woonomgeving met veel mogelijkheden voor dagbesteding/leefstijl. Voor medewerkers wil de organisatie een werkomgeving bieden waarin zij zich blijvend kunnen ontwikkelen en kunnen groeien in professionaliteit. Lerend werken en werkend leren is een perspectief waar veel energie voor is in de organisatie. De filosofie achter het concept Integraal management is gebaseerd op het principe van eigen verantwoordelijkheid nemen en persoonlijk leiderschap tonen over de eigen taken, van hoog tot laag in de organisatie. Leiderschap is in die zin niet voorbehouden aan leidinggevenden maar strekt zich horizontaal uit in de totale organisatie. Leidinggevenden hebben hierbij een bijzondere voorbeeldrol en specifieke verantwoordelijkheden vanuit hun managementtaken.
14 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
5. Beleidsthema’s 2012-2016 Voor Insula Dei Huize Kohlmann ligt de horizon voor haar strategische beslissingen rond de vijf jaar. De strategie richt zich op de keuzes die Insula Dei Huize Kohlmann maakt om zich blijvend te onderscheiden van andere organisaties door toegevoegde waarde te bieden aan haar cliënten, medewerkers en samenwerkingspartners. Voorgaande analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen groeperen zich rond een aantal thema’s: 1. Portfolio- doelgroepen en aanbod 2. Professionele zorg- en dienstverlening 3. Kwaliteit en veiligheid 4. Wonen 5. Medewerkers 6. Strategische alliantie en samenwerking 7. Ondernemerschap 5.1 Portfolio- doelgroepen en aanbod Insula Dei Huize Kohlmann richt zich met haar zorg- en dienstenaanbod op verschillende doelgroepen waardoor zij een belangrijk deel van de keten van zorgvragen, van laag tot hoog complex, op zowel intramuraal als extramuraal gebied kan beantwoorden. Met zorg wordt het hele palet aan zorg, begeleiding en behandeling bedoeld. Dit doet zij door op verschillende locaties in Arnhem woonzorgcentra te realiseren waar zowel verzorgingshuiszorg als verpleeghuiszorg gerealiseerd kan worden. Op deze wijze kunnen cliënten ongeacht de zwaarte of complexiteit van hun zorgvraag blijven wonen in een setting die past bij hun woon- en/of leefstijlwensen en de mate waarin zij regie kunnen en willen voeren over hun eigen leven. De cliënten uit deze doelgroepen die zich thuis voelen bij de organisatie zijn mensen die een bewuste levensstijl hebben en hechten aan een kleinschalige, belevingsgerichte sfeer waarin men elkaar kent en zich veilig weet. Het oorspronkelijke karakter van de organisatie wordt vastgehouden door de specifieke kernwaarden te koesteren. Zowel cliënten met somatische zorgvragen, als vragen op psychogeriatrisch gebied, in alle zorgzwaarten, behoren tot de doelgroep van de organisatie. Cliënten wonen in de woonzorgcentra of in de nabije omgeving in hun eigen woning. Door het besluit van de overheid wonen en zorg te scheiden, zullen steeds meer zorgvragen extramuraal moeten worden beantwoord Dit vraagt om een herbezinning op het reguliere aanbod en doelgroepen van Insula Dei Huize Kohlmann. -
-
-
Het bieden van het product Volledig Pakket Thuis is mogelijk een nieuwe activiteit wat voor bestaande en nieuwe cliënten heel aantrekkelijk is, hier hoort ook een verdergaande samenwerking met eerstelijns praktijken bij. De komende beleidsperiode zal onderzocht worden of ouderen uit de geestelijke gezondheidszorg of lichamelijke of verstandelijk gehandicapten baat hebben bij het zorg- en dienstenaanbod van onze organisatie. De vragen van extramurale cliënten in de wijken en het landgoed zullen opnieuw geïnventariseerd worden in verband met de gevraagde dienstverlening binnen de WMO. Een goede dienstverlening extramuraal leidt ook toe naar onze organisatie intramuraal, wat voor de toekomstige continuïteit van de organisatie van belang is.
15 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
5.2 Professionele zorg- en dienstverlening Uitgangspunt van de zorg- en dienstverlening is dat de behoeften, wensen en de leefstijl van de individuele bewoners voorop staan. De zorg die wordt verleend is deskundig en multidisciplinair en zoveel mogelijk ‘belevingsgericht’. Dit houdt in dat er wordt uitgegaan van het feit dat ieder mens universele behoeften heeft aan aspecten zoals veiligheid, vertrouwen en geaccepteerd worden. -
-
Op basis van de kernwaarden wordt de belevingsgerichte filosofie nader geformuleerd in de zorgvisie. Het aansluiten bij de zorgvraag van cliënten vraagt om differentiatie in het aanbod van zorg- en dienstverlening. Doelgroep differentiatie krijgt zijn weerslag in het opstellen van zorgarrangementen waar de zorgleefplannen van cliënten naadloos in kunnen passen. De multidisciplinaire samenwerking wordt verder ontwikkeld om de kwaliteit van zorg volgens de Normen voor Verantwoorde Zorg blijvend te kunnen bieden en ontwikkelen.
5.3 Kwaliteit en veiligheid Kwaliteit van zorg wordt in hoge mate beïnvloed door kwaliteit van organiseren. Een adequate administratieve organisatie en interne controle, AO/IC, is de basis van een goede Planning en Control cyclus. In deze cyclus wordt op allerlei gebieden doelen gesteld en gestuurd op meetbare resultaten. Insula Dei Huize Kohlmann wil haar bedrijfsprocessen in control en geborgd houden. Daarnaast is het kwaliteitssysteem een weerslag van hoe we onze kwaliteit willen ontwikkelen, verbeteren en borgen. De bedrijfsprocessen worden getoetst door interne en externe audits en door mee te doen de landelijke metingen met betrekking tot zorginhoudelijke prestaties en cliënttevredenheid. Op beide fronten zijn we de komende beleidsperiode actief: -
Afgesproken prestaties binnen de Planning en Control cyclus worden meetbaar door een adequate proces hiërarchie. De prestaties die hier bij passen worden getoetst binnen het kwaliteitsmanagementsysteem van PreZO. Het huidige HKZ keurmerk zal gedurende de beleidsperiode worden door ontwikkeld naar genoemd kwaliteitssysteem.
5.4 Wonen Insula Dei Huize Kohlmann brengt de komende jaren meer variatie aan in haar vastgoed. Het zorgaanbod wordt meer gespreid. Onderzocht wordt of een deel van de knelpunten van de huisvesting op Huize Kohlmann opgelost kan worden door een nieuwe locatie in de stad. De kleine appartementen op de unieke locatie Huize Kohlmann zijn mogelijk wel aantrekkelijk voor andere doelgroepen. Onderzocht wordt of het klassieke verzorgingshuis omgevormd kan worden naar een dynamische woonwerkomgeving in combinatie met andere kwetsbare cliënten uit de samenleving. Voor de traditionele doelgroep van het woonzorgcentrum, de oudere zorgvragers die meer gesteld zijn op een rustige, sfeervolle wijkomgeving met toegang tot alle zorgzwaarten en een op hun leefstijl afgestemd dienstenpakket (inclusief de doelgroep psycho-geriatrie) is een innovatief concept in ontwikkeling op een nieuwe, monumentale locatie in de stad. Op alle locaties van Insula Dei Huize Kohlmann wordt dan verzorgingshuiszorg in een woonzorgcentrum aangeboden met verpleeghuiszorg in een kleinschalige setting met groepen van 8 à 10 personen. Elk woonzorgcentrum is een levendig centrum met een eigen couleur locale, waar kwaliteit en sfeer uitstraalt en waar breng- en haaldiensten geleverd worden. Het bieden van extramurale zorg in de nabije omgeving van het woonzorgcentrum 16 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
(brengdiensten) en het bieden van dienstverlening in het woonzorgcentrum op het gebied van welzijn, zorg- en dienstverlening aan cliënten afkomstig uit de wijk. Insula Dei Huize Kohlmann wil hierdoor een vorm van nabuurschap betrachten; invulling geven aan de kernwaarde “Omzien naar de ander” en toekomstige cliënten en mantelzorgers alvast een houvast bieden in de organisatie. -
-
-
-
De nieuwe financieringssystematiek vraagt om een andere benadering van kosten en opbrengsten die samenhangen met vastgoed. Dit vraagt een herziening van onze huurcontracten. Met verhuurders van onze bestaande locaties wordt opnieuw in overleg getreden over de wederzijdse ambities en mogelijkheden. Er wordt actief gezocht naar een nieuwe locatie ter verbetering van de huisvesting voor de PG-cliënten van Huize Kohlmann in de onmiddellijke nabijheid van Huize Kohlmann, zodat dit een versterking wordt van het stadswonen. Er wordt actief gezocht naar samenwerkingspartners om op de locatie Huize Kohlmann ook op termijn een goede leefomgeving te kunnen realiseren voor onze bewoners. Om te voorzien in adequate specialistische kennis zal naar nieuwe samenwerkingspartners gezocht worden voor gezamenlijk beheer en ontwikkeling van vastgoed.
5.5 Medewerkers Insula Dei Huize Kohlmann wil een goede werkgever zijn. De geformuleerde kernwaarden geven voor cliënten weer waar zij op mogen rekenen, dit geldt evenzo voor de medewerkers. Insula Dei Huize Kohlmann kiest voor Integraal Management waarmee zij wil aangeven dat integrale verantwoordelijkheid voor ieders taakgebied het uitgangspunt van handelen is. Horizontaal leiderschap nemen betekent dat van iedere medewerker de verantwoordelijkheid verwacht wordt om het werk uitstekend uit te voeren. Hier past een HRM-beleid bij wat het mogelijk maakt dat medewerkers gebruik kunnen maken van hun talenten en bijdragen aan een gezonde, succesvolle organisatie. Medewerkertevredenheid dient zich te uiten in medewerkerbetrokkenheid. Betrokkenheid wordt bereikt door het kunnen nemen ven eigen verantwoordelijkheid en regie. HRM beleid wordt verder uitgewerkt waarin aandacht is voor: - Het vergroten van zelforganiserend vermogen van medewerkers en teams - Sociale innovatie; het ontwikkelen van nieuwe werk- en overlegvormen waardoor medewerkers hun professionaliteit zelf kunnen uitbouwen; - Vitaliteit en gezondheid; een dynamische balans tussen werk en privé vormgeven door zelfroostering, tijd voor deskundigheidsbevordering en persoonlijke ontwikkeling en ondersteuning; - Blijvend leren; vergroten van kennis en opleiding met betrekking tot de specifieke vakgebieden en het zorgdragen voor een goede inbreng in beleidsontwikkeling. 5.6 Strategische alliantie en samenwerking Insula Dei Huize Kohlmann is met haar huidige omvang en omzet geen kleine organisatie meer, maar mag zich tot een middelgrote organisatie rekenen. Terwijl de organisatie in haar woonvormen redelijk grootschalig is, is de schaalgrootte weer betrekkelijk klein als het gaat om beleidskracht. IDHK is in haar keuze voor kwaliteit van leef-en werkklimaat en haar sterke gedrevenheid in haar kernwaarden een unieke organisatie waar mensen graag bij willen horen. Dit merken we in de gesprekken met het werkveld waar toekomstige samenwerking gezocht wordt en in gesprekken met maatschappelijke organisaties en congregaties. Dit onderstreept onze zelfstandige positie. Samenwerking wordt gezocht met collega-aanbieders uit de werkgebieden LG, GGZ, SWOA en Gemeente om intern te versteken en extern toekomstige ontwikkelingen het hoofd te bieden 17 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
-
Netwerkzorg wordt verder ontwikkeld in de keten Dementie. Wijk en woonzorg worden verder ontwikkeld om de extramurale aspiraties en wijkfunctie van de organisatie verder vorm te geven. Contacten met Stichting Welzijn Ouderen Arnhem, woningcorporaties en gemeente worden hiertoe ingezet alsmede met innoverende partners uit de sector Geestelijke Gezondheidszorg en de Gehandicaptenzorg.
5.7 Ondernemerschap Op het gebied ondernemerschap worden zorgaanbieders vandaag de dag flink uitgedaagd. Ondernemerschap brengt echter ook risico’s met zich mee. Wij volstaan met het aangeven van enkele bedrijfseconomische punten: Vastgoed: Naast de bekende problematiek rondom de lineaire huur en de gevolgen voor de kasstromen gaat de financiering en waardering van het zorgvastgoed op de schop. Dit vraagt om een heroriëntatie van onze bedrijfsvoering en contractbeheer en -vorming en dus nieuw overleg met de verhuurders. Duurzame en vruchtbare samenwerking met deze partijen vraagt de komende beleidsperiode nieuwe energie en elan van de organisatie. Zorginkoop: De zorgverzekeraars bereiden zich voor op een andere rol in de uitvoering van de AWBZ. Meerjareninkoop is een instrument wat zou kunnen passen bij de ondernemende rol die zorgaanbieders moeten gaan spelen. De huidige roep om afbouw van de AWBZ zal alleen nog maar harder gaan klinken als het er om gaat de financiële lasten van de groeiende vraag naar ouderenzorg in te tomen. Risicomanagement: Het verkennen van risico’s en deze systematisch onderbrengen in risicomanagement moet de komende beleidsperiode zijn beslag krijgen. Een integrale benadering van risicomanagement wil zeggen dat we expliciet systematische beheersing van onverwachte situaties die de organisatie afhouden van het bereiken van haar doelstellingen. In financieel opzicht stelt Insula Dei Huize Kohlmann zich tot taak om een financiële reserve op te bouwen die past bij de resultaatratio van de organisatie teneinde gezond en vitaal de toekomst in te kunnen.
Tot Slot Dit strategisch beleidsplan krijgt zijn beslag in de komende beleidsperiode middels een meerjaren-werkplanning waar de beleidsvoornemens omgezet worden in meer Smartgeformuleerde jaarplannen. Een nieuwe capaciteitsplanning zal daar een belangrijk onderdeel van zijn. Een scenariostudie waarin de zorg- en vastgoedexploitatie op haar toekomstbestendigheid wordt getoetst wordt uitgewerkt. Nieuwe initiatieven en perspectieven die aan de horizon wenken zullen daardoor dichterbij komen om de organisatie in haar kern te versterken; Omzien door vooruitzien.
18 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
Bijlage 1: demografische ontwikkelingen
Ontwikkeling van vraag naar intramurale plaatsen in gemeente Arnhem (bron: Horizonline) vraagontwikkeling intramuraal
2010 677 531 1.208
somatisch psychogeriatrisch totaal
2015 691 543 1.234
2020 735 584 1.319
2025 827 665 1.492
2030 938 782 1.720
De vraag naar intramurale plaatsen psychogeriatrie neemt harder toe dan de vraag naar somatische intramurale plaatsen. Tot 2015 neemt de vraag naar psychogeriatrische plaatsen met 2,2% toe, somatische plaatsen met 2,1%.
Bevolkingsopbouw ouderen Arnhem (bron: CBS 11-11-2011) 25000
20000
15000
60-70 jr 70-80 jr 80-90 jr
10000
90-plus 5000
0 2012
2013
2014
2015
2020
2025
2030
19 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012
Ontwikkeling aantal dementerenden naar geslacht in Arnhem (bron: Horizonline)
20 Strategisch beleidsplan 2012-2016 IDHK, april 2012