Stop je relatieangst. Op weg naar jezelf

Stop je relatieangst Een nieuwe blik op bindings- en verlatingsangst Alle ingrediënten voor een hechte relatie, aan jou de finishing touch..

Hans Bos

Op weg naar jezelf

4 Voorwoord 5 Inleiding Relaties 6

Hoe lees je dit boek?

Deel 1 Waar ben ik bang voor? 7 Wat is angst?

Waar ben jij bang voor?



Neem verantwoordelijkheid voor jouw aandeel in het probleem

8

Kun en wil je loslaten?



Wanneer ga je het loslaten?

9

Wat is bindingsangst?

10

Wat is verlatingsangst?

12

Hoe ontstaat bindingsangst?



Bindingsangst; persoonlijkheid en aanleg



Het verband tussen opvoeding, bindingsangst en ADHD



Bindingsangst en kindermisbruik

13

Bindingsangst en individualisering van de maatschappij



Egocentrisme en gebrek aan sameneven



Internet biedt nieuwe perspectieven

Samenvatting

Hoe ontstaat verlatingsangst?



Verlatingsangst en gebrek aan zelfvertrouwen

14

Verlatingsangst en ADHD



Angst wordt gedragen door hormonen



Hormonen om te ontspannen



Liefde, relaties en hormonen

15

Kun je er iets aan doen?



De wil om er iets aan te doen



Kijk eerst eens goed naar jezelf

16

Verander alleen als jij dat wilt

Therapie 17

Kan je het alleen?



Zorg voor zelfvertrouwen



Pas op met middelengebruik



Houdt het overzicht

18

Houdt het positief



Neem de tijd voor jezelf

Deel 2 Algemene tips voor het aanpakken van problemen 19

Inventariseer je stress-kwetsbaarheden

19

Leef regelmatig en gezond



Houd een dagboek bij

20

Heb geduld



Pak problemen 1 voor 1 aan

21

Zelfwaardering: Denk positief over jezelf

Leren communiceren Deel 3 Overdenkingen en eyeopeners 22

Ga niet in de aanval



Luisteren en luisteren

23

Eerlijk waarnemen



Kijk eerst naar jezelf



Durf fouten te maken

24

Oefen je in het nemen van onherroepelijke besluiten



Word lichter



We want it all and we want it now



Spiegeltje spiegeltje



Wie ben je?

25

Bewustwording helpt

Lach! Leef! 25

Maak er geen drama van



Is alleen eigenlijk wel alleen?



Koester geen wrok

27

Wat wil je het liefste?



Wat is belangrijk voor jou?



Wat vinden anderen belangrijk?



Oefening: prioriteitenlijstje

28

Wat let je?



Goede voornemens



Het roer omgooien

29

Duik in het verleden

Rolpatronen 30

Stimuleren of negeren



Verantwoordelijkheid vs. onverschilligheid

Ontkening 31

Afsluiten of omarmen



Onrealistische verwachtingen

32

Acceptatie geeft rust



Veroordeel niet; ook niet jezelf



32

Vergeven is essentieel, vergeten hoeft niet

Loslaten Deel 4 Wat kan je als partner doen? 33

Communicatie, inleving en begrip



Neem de tijd om elkaar te begrijpen



De kunst van het luisteren

34

Actief luisteren betekent samenvatten zonder oordeel

35

Duidelijk zijn, jezelf goed voorbereiden



Wat de luisteraar kan doen

35

Probeer het maar en voel het verschil



Actief luisteren bevordert een warme relatie

Tot slot

Voorwoord Stop je relatieangst is het resultaat van een breed onderzoek naar de drijfveren en mogelijkheden die mensen hebben om een succes, ofwel een mislukking te maken van hun relatie. Heel veel problemen in relaties hebben te maken met angst. Angst om iemand te verliezen of juist angst om de eigen vrijheid te verliezen zijn vaak onbewust de oorzaak van een groot aantal relatieproblemen. Dit e-book wil je helpen om te onderzoeken welke angsten bij jou de oorzaak zijn van een ongelukkig relatie en wat je kan doen om je relatie te verbeteren of een volgende relatie een goede start te geven. Je zult merken dat de verantwoordelijkheid voor je relatie bij JOU ligt, en niet bij je partner. Geef nooit de schuld aan je partner wanneer de relatie niet werkt, maar kijk eerst naar jouw aandeel in de relatie. Waar twee vechten hebben er twee schuld. Een gezonde relatie vereist twee gezonde individuen die prima zonder elkaar kunnen functioneren, maar met elkaar nog veel beter. De som moet meer zijn, dan de afzonderlijke delen! Succes. En niet wachten tot morgen. Alleen vandaag kun je jezelf veranderen en je relatieangst opzij zetten. Met heel veel dank aan Eva Hoff voor de prachtige vormgeving en illustraties die ze met veel liefde heeft uitgezocht. En met dank aan Linda Sibeijn, bij wie iedereen terecht kan voor een persoonlijk advies. Want je relatie is je levenswerk. En soms kun je daar best een coach bij gebruiken.

Hans Bos

Inleiding Vandaag nog je bindings- en of verlatingsangst overwinnen, wauw, dat klinkt fantastisch niet? Hé weet je wat? Het kan! Net zoals je kunt stoppen met roken in één dag of je vliegangst kunt overwinnen. Jij hebt namelijk complete controle over je angst! Its all-in your in mind. Verander je gedachten en jij verandert. Verander je gedachten en je angst verdwijnt. Je moet jezelf er dus van overtuigen dat jouw angst misschien wel een beetje reëel is, maar niet zo groot om jou ervan te weerhouden het leven te leiden zoals jij dat wilt. Angsten beperken je om te te doen wat jij wilt. Soms is het moeilijk te bedenken wat jij wilt, omdat je angst zo diep geworteld zit. Dan heb je een beetje hulp nodig. Voor jou die zich afvraagt waarom zijn of haar relaties niet werken, schreef ik dit boek. Je hoeft het niet helemaal te lezen, het gaat erom dat je het openslaat en dat hetgeen je leest, je RAAKT. Het bevat diverse eye openers, maar wat voor de één een eye opener is, is voor de ander lariekoek. Maar ik weet zeker dat, misschien nu, maar misschien ook pas over een jaar, je zult zien dat ik gelijk heb.

Relaties Het leven draait om relaties. Ook als je alleen bent. Want je hebt niet alleen een relatie met je partner, maar net zo goed met je baas, je ouders, je buren en jezelf. Het ligt in onze natuur om emotionele banden met andere mensen aan te gaan, de één minder diepgaand dan de ander, maar een feit blijft dat we willen “delen”; onze gedachten , onze gevoelens, ons lichaam en soms onze ziel. Dat delen gaat niet altijd even gemakkelijk. De één is er meer bekwaam in dan de ander. En sommigen hebben er meer behoefte aan dan anderen. Wanneer je een relatie krijgt, waarin die behoeften verschillen, kunnen jij en je partner daarom problemen ondervinden. Bindingsangst en verlatingsangst spelen hierin een belangrijke rol. Door te begrijpen wat deze hechtingsproblemen betekenen, waar ze vandaan komen en natuurlijk bovenal wat jij en je partner eraan kunnen doen, kun je ervoor zorgen dat je relatie oneindig veel beter wordt dan hij nu is. Of ervoor zorgen dat je nu eindelijk in staat bent een relatie aan te gaan, wanneer je die nog niet had. Als je waarde hecht aan een stabiele relatie dan is zelfwaardering heel erg belangrijk. Er is een gezegde dat luidt: “als je niet van jezelf houdt, hoe kan een ander dan van je houden?” en daar komt het in feite wel op neer. Wanneer jij heel onzeker bent over jezelf, zul je je in een relatie heel afhankelijk opstellen, voortdurend zoeken naar bevestiging en je ondertussen afvragen of je partner wel van je houdt, omdat je jezelf eigenlijk niet goed vindt. Dat legt niet alleen een claim op jou, maar ook op je partner en je relatie zal er onherroepelijk onder lijden. Bijna iedereen die al eens een keer de liefde van zijn leven is kwijt geraakt, zal bang zijn om opnieuw te beginnen. Het vreselijke verdriet, de ontstellende leegte na het vertrek of het afscheid van een dierbare zorgt ervoor dat we niet snel aan een nieuwe relatie willen beginnen. Ik ken zelfs iemand die om die reden geen nieuwe hond wilde nemen. Hij had zo’n ontstellend verdriet om de dood van zijn geliefde huisdier dat hij gewoon bang was om dat nog een keer mee te maken. In feite overvalt ons dezelfde angst na een verbroken relatie.

-5-

Vooral als de scheiding moeizaam, pijnlijk of eenzijdig was. Misschien denk je dat een scheiding altijd pijnlijk is, maar dat hoeft niet het geval te zijn. Dit heeft te maken met het hechtingspatroon van mensen. Paradoxaal genoeg is het zo dat hoe beter en zekerder de hechting tussen twee mensen, hoe harmonieuzer een scheiding kan verlopen. We leven in een drukke tijd en een tijd van gelijke kansen, iedereen kan de top halen, dat legt een enorme druk op mensen. We willen graag aardig gevonden worden en balen ervan als we niet de erkenning krijgen die we denken te verdienen. We willen niks missen. We kunnen niet kiezen. We twijfelen. We zijn bang. Bang om alleen te zijn, maar ook bang om onze vrijheid te verliezen, bang om ons te hechten, bang om ons vast te leggen, ons te binden. Het gras is altijd groener aan de andere kant van het hek. En nu internetdating, speeddating en allerlei sociale netwerken ineens heel veel meer contacten binnen handbereik brengen is het misschien wel niet meer van deze tijd om een diepgaande relatie te willen. We jobhoppen en relatiehoppen er vrolijk op los. Als je je daar prettig bij voelt, dan is dat natuurlijk OK! Maar als je heimelijk toch nog steeds hunkert naar de ware, je diepste verlangen is je aan iemand te binden, maar je aan de andere kant bang bent je te geven, dan is er sprake van bindingsangst.

Hoe lees je dit boek? Het eerste deel is een stukje theorie en geeft informatie over het hoe en waarom. Als je daar niet in geïnteresseerd bent, sla je het gewoon over. Vooral als het je een gevoel geeft dat “er iets mis” met je is, kan je het beter overslaan en gelijk beginnen bij het tweede deel. Het tweede deel gaat over het oplossen van bindings- en verlatingsangst. Het bevat algemene tips die nuttig zijn bij het aanpakken van problemen. Bindings- en verlatingsangst zijn helaas zelden de enige problemen waarmee je te maken hebt, dus doe er je voordeel mee! Het derde deel is mijn receptenboek. Je kunt er naar hartenlust in snuffelen en uit gebruiken wat je nodig hebt. Het zijn losse, opzichzelfstaande teksten, bedoeld om je aan het denken te zetten. Pak die stukken eruit waarin je je herkent. Het zal je helpen je negatieve bril te verruilen voor een positieve! Het vierde deel is speciaal geschreven voor degene die de partner zijn van iemand met bindings- of verlatingsangst. Het gaat vooral over communicatie. Ongeacht of je verlatings- of bindingangst hebt, is het belangrijk dat je kunt zeggen wat je voelt. En nog belangrijker, dat je iemand hebt die je daarbij helpt. Iemand die luistert, in plaats van adviseert. Iemand die kan SAMENVATTEN wat jij zegt, zodat jij kunt horen of je boodschap is overgekomen.

Probeer het alsjeblieft een keer, want je zult versteld er versteld van staan hoe groot het verschil is tussen wat jij WILT zeggen en hoe de boodschap op de ander OVERKOMT.

-6-

Deel 1 Waar ben ik bang voor? Wat is angst? Angst is een slechte raadgever, luidt een oud gezegde. Angst zou nooit je drijfveer moeten zijn daar waar het gaat om relaties, want dan kom je altijd bedrogen uit. Je wilt geliefd worden en zoekt geborgenheid, een natuurlijke behoefte. Maar soms zijn er andere motieven in het spel. Je bent bang alleen over te blijven of je bent juist bang je te binden, omdat je dan iets van je vrijheid moet inleveren. Bindingsangst. Maar ook angst om in de steek gelaten te worden kan je ertoe zetten, je niet te binden. Verlatingsangst. Achter bindingsangst en verlatingsangst schuilen dus allerlei andere angsten. Angst gekwetst te worden. Bang om alleen te zijn. Angst om iemand in vertrouwen te nemen. Bang om voor gek gezet te worden. Angst voor intimiteit. Bang om je te verliezen. Bang om voor jezelf op te komen. Bang om te falen. Bang voor het onbekende. Ga zo maar door.

Waar ben jij bang voor? Dit boek wil je helpen te achterhalen waarom jij last hebt van bindingsangst of verlatingsangst. Angsten zijn zelden aangeboren, hoewel de ene persoon banger uitgevallen is dan de ander. De meesten angsten heb je ontwikkeld in je jeugd of daarna. Misschien weet je precies waar je angst vandaan komt, misschien ben je je er helemaal niet bewust van. Maar als je eenmaal inzicht hebt in waarom je bang bent en waarvoor, dan kun je een stapje verder gaan.

Neem verantwoordelijkheid voor jouw aandeel in het probleem. Wat gebeurt is, is gebeurd. Wil je de rest van je leven er gebukt ondergaan of wil je er iets aan doen? In de cognitieve gedragstherapie wordt ervan uit gegaan dat aangeleerd gedrag goed te veranderen is. Wanneer jij dus je leven lang mensen afwijst omdat je bang bent voor intimiteit omdat je bijvoorbeeld in je jeugd heel weinig aandacht kreeg van je ouders, dan kun je dat patroon doorbreken. Je achterhaalt de gedachten die ten grondslag liggen aan het “je alleen voelen” en vervolgens worden die gedachten onderzocht op hun waarheidsgehalte. Door jezelf telkens met “foute “gedachten te confronteren zou je ze kunnen leren ombuigen naar gedachten die meer de werkelijkheid benaderen. Stap voor stap werk je zo aan het verkleinen van je angst om je te binden of aan de angst dat iemand je in de steek zou kunnen laten.

-7-

Kun en wil je het loslaten? Omdat de cognitieve gedragstherapie eigenlijk uit gaat van “goede” en “foute” gedachten, leidt dit er nog wel eens toe dat mensen zichzelf nog minderwaardiger gaan voelen dan voor de therapie. Ze krijgen het idee dat ze niet deugen doordat ze “verkeerde” gedachten hebben. Wanneer ze er niet in slagen de “foute” gedachten om te zetten in “goede” voelen ze zich minderwaardiger en nog meer alleen dan ooit. Ook geeft het graven in je verleden in combinatie met de gedragstherapie iets kunstmatigs aan jezelf, alsof het niet goed is zoals je bent en er dus aan je gesleuteld moet worden. Ook ligt het risico op de loer dat je jezelf weer achter dat stempeltje gaat verschuilen: ja ik had een slechte jeugd dus ik kan niet anders, of ja ik heb nou eenmaal last van bindingsangst dus neem me maar zoals ik ben. Vergeet niet dat JIJ verantwoordelijk bent voor JOUW leven en dat jij voor dergelijke negatieve gedachtes kiest. De methode van acceptatie en loslaten komt uit het oosten, waar meditatie al veel langer dan hier zorgt voor de “peace of mind” die we allemaal zo hard nodig hebben, of we nu bindingsangst hebben of lijden aan een ongeneeslijke ziekte. Uiteindelijk gaat het erom hoe jij omgaat met je verleden, het heden en de toekomst. Acceptatie van wat er is leidt in deze benadering tot de oplossing. Door problemen te ontkennen of weg te stoppen worden ze groter, door ze als het ware te verwelkomen en te “omarmen” lossen ze op.

Wanneer ga je het loslaten? Wie weet heb je al heel veel dingen geprobeerd maar verval je steeds weer in hetzelfde patroon. Keer op keer tref je de foute partner of keer op keer word je stapelverliefd, maar trek je je na enkele weken weer terug omdat het te snel gaat. Je bent je er terdege van bewust en wil veranderen. Maar hoe? En daarom ben je gaan snuffelen. En daarom lees je dit boek. Dit boek helpt je je zelfvertrouwen terug te vinden. Angst los te laten. Of het nou bindingsangst is of verlatingsangst, het draait om jou en hoe jij in het leven staat. Jij hebt het voor kiezen, echt waar! Ik hoop dat je je eigen weg zoekt en vindt in dit boek. Je hoeft niet van voor naar achter te lezen, je kunt achterin beginnen of middenin. Kijk wat je aanspreekt en doe er je voordeel mee. Ik wens je veel succes!

-8-

Wat is bindingsangst? Mensen met bindingsangst vinden het moeilijk om een emotionele band met anderen aan te gaan omdat ze vinden dat ze zich daarmee kwetsbaar op stellen. Deze mensen hebben weinig vertrouwen in andere mensen, doordat ze in het verleden ofwel in hun jeugd ofwel in eerdere relatie negatieve ervaringen hebben opgedaan. Voor sommigen is die angst diep geworteld, bij anderen lijkt ze uit het niets te ontstaan. Veel mensen zeggen, als ze het hebben over bindingsangst, “overvallen” te worden door een ‘”onverklaarbare” angst. Daarom is bindingsangst niet 1 2 3 op te lossen. Eerst moet je erachter komen wat het is dat je bang maakt of waarvoor je bang bent. Soms moet je daarvoor diep graven in je verleden, soms ook niet. Dat hangt helemaal af van jou en hoe goed je jezelf kent. Misschien heb je al vaker jezelf door de mangel gehaald of heeft een therapeut dat samen met jou gedaan. Feit is dat heel veel mensen met bindingsangst, op de één of andere manier worstelen met ervaringen uit het verleden. Dat kan recent zijn, maar ook dateren uit je jeugd. Soms zijn mensen zich daar helemaal niet van bewust. Ze hebben het verleden afgesloten en denken dat ze gewoon zo zijn. veel mannen hebben de neiging om te roepen “Je neemt me maar zoals ik ben” waarmee ze dan doelen op hun leven als flierefluiter, einzelgänger of feestnummer. Maar ondertussen gaan ze geen enkele emotionele band aan. Vrouwen met bindingsangst hebben vaak last van onzekerheid. Ze vinden zichzelf snel niet “goed” genoeg en al helemaal niet als ze in hun jeugd minder goede ervaringen hebben opgedaan. Vrouwen passen zich doorgaans veel makkelijker aan, hebben de neiging sterk te zijn en geen hulp te accepteren, maar als de druk te hoog oploopt, moeten ze vroeg of laat overstag en dan blijkt vaak hoe zeer ze op hun tenen gelopen hebben. Ieder mens is uniek en dus is er geen kant-en-klaar recept om van bindingsangst af te komen. Net als je in de keuken fast-food en slowfood hebt, zo heb je ook allerlei snelle manieren om van je bindingsangst af te komen, en meer langzamere en duurzame. En net zoals je na het eten van een hamburger binnen de kortste keren weer honger en een onvoldaan gevoel hebt, zijn ook de instant middelen tegen bindingsangst niet van lange duur. Je zult er de tijd voor moeten uittreken om er een succes van te maken. Dit boek geeft je een lijst met ingrediënten en een paar tips hoe je die kunt gebruiken. Aan jou om er een persoonlijke mix van te maken. En als je niet tevreden bent doe je gewoon de deksel er weer een tijdje op. Sommige dingen hebben gewoon tijd nodig. Dus doe het in je eigen tempo, overhaast niks. Als je iets uitprobeert en het werkt niet, laat het rusten en probeer het een aantal weken later opnieuw. Uiteindelijk vallen alle stukjes op zijn plaats en is jouw puzzel compleet. Of, om bij het recept te blijven, heb jij jouw eigen persoonlijke toverdrank gemaakt waarmee je opgewassen bent tegen alles.

-9-

Wat is verlatingsangst? Wanneer je last hebt van verlatingsangst, ben je voortdurend bang dat je partner je in de steek laat. Dus je bent er van overtuigd dat degene met wie je samenleeft, je zal verlaten. Daarom ben je constant alert op allerlei signalen van je partner die je vervolgens ook nog eens negatief interpreteert. Je let alleen maar op de dingen die fout gaan dus en ziet alle positieve dingen over het hoofd. Door negatief te denken haal je je allerlei ellende op je hals. Je partner zal het benauwd krijgen, omdat je allerlei onmogelijke claims op hem legt en je hem voortdurend in de gaten houdt, omdat je bang bent hem te verliezen. Dat hierdoor ruzies ontstaan en je uiteindelijk gelijk zult krijgen, is niet zo vreemd. Mensen die lijden aan verlatingsangst, ondervinden daar ook last van bij andere mensen. Heel vaak vinden ze dat mensen hen te veel op de huid zitten, zich te veel met hen bemoeien. Ze willen het liefst met rust gelaten worden. Ook ten opzichte van de partner gedragen ze zich zo: ze willen heel graag samen zijn, maar als ze samen zijn is de sfeer zo gespannen dat er ruzie ontstaat. Wanneer ze alleen zijn voelen ze zich eenzaam en verlaten, maar ze kunnen ook niet genieten van het samenzijn. Het is al gauw te veel of te weinig. Hoewel verlatingsangst en bindingsangst tegenstrijdig lijken te zijn, kan het heel goed dat je van beiden last hebt. Het is zelfs heel waarschijnlijk! Omdat je namelijk bang bent in de steek gelaten te worden, vermijd je diepgaande relaties. Oftewel, je bent bang een relatie aan te gaan omdat, je er vanuit gaat toch weer in de steek gelaten te worden. Hé dat klinkt negatief of niet?

Afwijzing en hechting “Afwijzing creëert een diepe wond die heel pijnlijk is. Deze pijn zal niet weg gaan zonder heling. Veel mensen zitten “vast” terwijl ze wanhopig op zoek zijn naar bevrijding van de pijn van de afwijzingen in het verleden. Totdat deze angst is opgelost, zul je je leven leiden alsof je altijd wordt afgewezen. Pijn houdt je vast aan de tijd dat je afgewezen werd. Daardoor kun je je vandaag onbewust nog steeds afgewezen voelen, zelfs al is het 20 jaar geleden dat dit gebeurde. Hoe meer hechting een kind heeft ervaren en vooral ook hoe meer plezierige contacten het heeft gekend, des te groter de behoefte meestal zal zijn tot om een eigen vaste relatie en een gezin te hebben. Navenant is het dus zo dat kinderen uit zeer ‘losse’ gezinssituaties vaak extreme bindingsangsten ontwikkelen, wat in relaties op volwassen leeftijd voor problemen zorgt. Als kinderen een vermijdende hechtingsstijl ontwikkelen door het soort van gezin waarin ze opgroeien, zorgt dat ervoor dat zij zich op latere leeftijd niet comfortabel voelen bij intimiteiten. Hierdoor zullen ze sneller voor losse (seksuele) contacten kiezen. Komen ze hun bindingsangst te boven, dan nog voelen ze zich vaker beroofd van hun vrijheid en ruimte, waardoor ze ook sneller zullen vreemdgaan.

-10-

Door je ervaringen in het verleden heb je een negatieve bril op gezet. Allerlei gebeurtenissen zie je door een negatieve bril. Dat wordt ook wel tunnelvisie genoemd; je focust uitsluitend op die dingen die jouw mening bevestigen. In het geval van bindings- en of verlatingsangst betekent dat je uitsluitend let op de negatieve signalen van je partner en je bij voorbaat negatieve gedachten hebt als er iets gebeurt. Bijvoorbeeld: je zit te wachten omdat je een afspraak hebt met je partner om 18.00 te komen eten. Wanneer hij te laat is en vergeet te bellen kun je denken; “oh hij zal wel in de file staan”, maar je kunt ook negatief denken “tjeetje die zal wel weer zijn blijven hangen in de kroeg, omdat daar een leuke meid zit”. Raad eens wie er ruzie krijgt, wanneer hij te laat thuiskomt? Het is zaak dus die negatieve bril af te zetten. Daar gaat dit boek over. Een frisse kijk dus. Want door anders over jezelf te denken en over je partner, ga je dingen ook anders zien. Je gedachten en vaak onbewuste gevoelens en herinneringen kleuren je gedachten. Door je je daar bewust van te worden kun je anders leren denken. En dat geldt vooral voor irrationele gedachten, gedachten die gewoon nergens op slaan. Eigenlijk weet je het wel, aar het is een gewoonte geworden om zo te denken. Gelukkig kun je gewoontes doorbreken!

-11-

Hoe ontstaat bindingsangst? Algemeen wordt gedacht dat bindingsangst ontstaan is in de jeugd, door ruzie in het gezin, scheiding en misbruik. Het kan ook op latere leeftijd ontstaan door het verbreken van een langdurige relatie al dan niet gepaard gaande met mishandeling op emotioneel of fysiek vlak. Bindingsangst; persoonlijkheid en aanleg In vele gevallen heeft het te maken met afwijzing en te weinig aandacht. Recentelijk is aangetoond dat bindingsangst ook met bepaalde karaktereigenschappen samenhangt, namelijk impulsiviteit en labiliteit. Het blijkt dat beide eigenschappen aangeboren en zelfs erfelijk kunnen zijn en houden mogelijk verband met de serotonine huishouding. Serotonine is een hormoon dat ervoor zorgt dat ze we ons prettig, veilig en geboren en bovenal kalm voelen. Op zich is dat goed nieuws omdat je door het innemen van essentiële aminozuren de aanmaak van serotonine kunt beïnvloeden. Het loont de moeite om een dieet uit te proberen dat hierin voorziet. Ons lichaam produceert namelijk zelf serotonine uit eiwit. Bij vrouwen vindt deze met name in de ochtend plaats, waardoor het extra belangrijk is dat ze bij het ontbijt voldoende eiwit (maar dan wel hoogwaardige, essentiële aminozuren bevattende eiwitten). Het verband tussen opvoeding, bindingsangst en ADHD Andere eigenschappen die hiermee verband houden zijn hyperactiviteit en opvoedkundige problemen. Als je als kind daar last van had, dan hebben je ouders daar ook mee te kampen gehad en is het niet gek dat je op latere leeftijd moeite hebt om je te hechten of om te gaan met intimiteit. Want een druk kind is al snel teveel voor een ouder en onbewust zal het zijn of haar reacties beïnvloeden op het kind. Kinderen pikken die signalen feilloos op en kunnen die vertalen naar zich ongewenst, verwaarloosd of afgewezen voelen’. Het omgekeerde kan ook het geval zijn geweest, namelijk dat de ouders overbezorgd reageerden op het springerige gedrag. In dat geval zal het kind op latere leeftijd waarschijnlijk al snel vinden dat iemand hem te dicht op de huid zit, omdat hij zijn leven lang al zo bemoederd is. Bindingsangst en kindermisbruik Behalve steun en kracht spelen uiteraard ook andere factoren een rol zo als persoonlijkheid, erfelijke aanleg, opvoeding en omgeving. Bij bindingsangst is er vaak iets gebeurd in het gezin waarin de persoon met bindingsangst opgroeide, waardoor deze persoon zich niet goed kan hechten of binden. Het gaat dan over verstoorde relaties en emotioneel misbruik, ruzies en loyaliteit. Dat klinkt allemaal erg zwaar en is het ook, maar in ieders jeugd gebeuren er dingen die niet optimaal zijn. Het gaat er alleen om dat sommige mensen bepaald gedrag hebben ontwikkeld om daarmee om te gaan en dat gedrag nu ook nog steeds volhouden terwijl de situatie compleet anders is.

-12-

Bindingsangst en individualisering van de maatschappij Maar niet alleen aanleg en opvoeding kunnen een bron zijn van bindingsangst. Een veel minder onderzochte factor is de samenleving waarin we opgroeien. De druk van het moderne leven is enorm en het tempo waarin dingen veranderen evenzeer. Dit vereist op zich al voortdurende aanpassing van jou als individu. Daarboven komt het feit dat we veel meer ergens bijhoren dan vroeger. Waar vroeger familie, kerk en gemeenschap een grote rol speelde als sociaal vangnet, groeien we tegenwoordig steeds meer op in gebroken gezinnen en zijn de banden met familie (ook omdat die lang niet zo groot meer zijn als vroeger) beperkt, net als met de gemeenschap waar je leeft. Egocentrisme en gebrek aan sameneven Ook het verenigingsleven wordt steeds minder, eenvoudig omdat mensen geen tijd meer hebben om zich hierin te storten. Al deze factoren hebben uiteraard invloed op de manier waarop je met mensen omgaat, familie uitjes worden steeds meer als verplichtingen beschouwd en het vrijwilligerswerk kampt met grote tekorten. We zijn gewend alleen aan ons zelf te denken en ja, misschien is eenzaamheid de tol die we daarvoor moeten betalen. Internet biedt nieuwe perspectieven Er zitten overigens ook nieuwe kansen in de huidige samenleving voor degene met bindingsangst, denk alleen al aan de mogelijkheid om via internet eerst intensief kennis te maken op een heel veilige manier, voordat je elkaar in werkelijkheid ontmoet. Samenvatting Kortom, er kunnen heel veel oorzaken zijn voor bindings- en of verlatingsangst. Maar gelukkig is het dus grotendeels NIET aangeboren en kun je er best zelf mee aan de slag. Maar je dient wel gemotiveerd te zijn en eerlijk tegenover jezelf en tegenover je medemens.

Hoe ontstaat verlatingsangst? Eigenlijk zijn bindingsangst en verlatingsangst heel erg nauw met elkaar verwant. Het zijn in feite verschillende stadia van een zelfde probleem, namelijk dat je niet in staat bent een emotionele band aan te gaan met iemand anders. Bindingsangst is er als eerste, heb je die overwonnen dan kan dat omslaan in verlatingsangst. Je claimt de ander volledig met als gevolg dat je partner na verloop van tijd bindingsangst gaat ontwikkelen, het is een vicieuze cirkel of beter gezegd een besmettelijke ziekte! Verlatingsangst en gebrek aan zelfvertrouwen Verlatingsangst zit geworteld in zelfvertrouwen. Als kind kun je aan verlatingsangst lijden omdat je als kind daadwerkelijk hulpeloos bent. Je bent voor zorg, veiligheid en geborgenheid totaal afhankelijk. Maar naarmate je ouder wordt kun je in een normale situatie steeds meer zelf en ga je je losmaken van je ouders en op eigen benen staan. Met normaal bedoel ik dat het vertrouwen dat je had in je verzorgers niet misbruikt werd.

-13-

Wanneer dat wel zo is geweest, dan zal je als kind andere mechanismes hebben ontwikkeld om ervoor te zorgen dat je je niet alleen voelde. Daarmee heb je gedrag ontwikkeld, waardoor je jezelf hebt beschermd tegen pijn van buitenaf. Die pijn hoeft niet lichamelijk te zijn, veel vaker is die pijn een innerlijke pijn, de pijn die het doet wanneer je niet de zorg en liefde krijgt die je nodig had. Verlatingsangst en ADHD Aandacht trekken door druk gedrag hoort daar zeer zeker bij. Aan de andere kant kun je er ook zeer gesloten van worden of extreem onafhankelijk. Het jasje dat verlatingsangst aantrekt is zeer uiteenlopend en soms moeilijk te herkennen.

Angst wordt gedragen door hormonen Hoewel erfelijke aanleg , opvoeding en omgeving een grote rol spelen bij het ontstaan van bindingsangst en of verlatingsangst, blijkt er nog een belangrijke factor een rol te spelen; de hormonen, hoe kon het ook anders. Het blijkt dat ons welbevinden nauw samenhangt met bepaalde hormonen. Onrust en ontevredenheid zouden samenhangen met een tekort aan dergelijke hormonen. Je zou kunnen zeggen dat de hormoonhuisouding hoort onder het kopje (erfelijke) aanleg, maar meestal wordt dat dan beschouwd als iets waar je niet om heen kunt, omdat het vast staat. De neiging is dan ook groot om de schouders op te halen en te zeggen: “Ik kan er niks aan doen, ik ben nu eenmaal zo geboren”. Maar net zoals er steeds meer medicijnen en therapieën tegen lichamelijke kwalen en ziektes worden ontdekt, zo komen we ook steeds meer te weten over de rol die hormonen spelen in de chemie van onze hersenen en emoties en dus ook bij psychische problemen als depressie. Het blijkt dat ons welbevinden nauw samenhangt met bepaalde hormonen. Onrust en ontevredenheid zouden samenhangen met een tekort aan dergelijke hormonen. Hormonen om te ontspannen Het kan zijn dat je lichaam van nature de hormonen die je ontspannen, kalm en tevreden laten voelen zoals endorfinen, oxytocinen en serotoninen (mn bij vrouwen) en dopamine ( mn bij mannen) onvoldoende produceert. Het kan ook zijn dat je door bepaalde gebeurtenissen als langdurige stress of juist gebrek aan uitdaging onvoldoende hormonen aanmaakt. Je kunt dit tekort aanvullen door bepaalde activiteiten te ontplooien (denk aan hardlopen en bij mannen aan uitdagende sporten en bij vrouwen aan zorgen voor en helpen van anderen) die die hormonen opwekken.. Ook bepaald voedsel kan ertoe leiden dat de hormonen in de juiste hoeveelheden worden aangemaakt om je goed te voelen. Liefde, relaties en hormonen Bij het tot standkomen van relaties spelen hormonen ook een rol. In het beginstadium van verliefd zijn, zijn dat amfetamine achtige stoffen! Daarom zijn we zo hyper en kunnen we maar doorgaan en slapen we slecht. Het lichaam houdt dit echter niet lang vol en daarna nemen de endorfinen het over. Deze stof zorgt zoals gezegd voor kalmte en tevredenheid.

-14-

Het beeld van een gezapig getrouwd stel doemt mij onmiddellijk voor ogen…..De stof is ook verslavend! Mensen kunnen niet meer zonder, ook al willen ze misschien diep in hun hart wel. Maar het wordt nog mooier. Tijdens vrijen en seks worden oxytocine (bij vrouwen) en vasopressine (bij mannen aangemaakt) aangemaakt, deze beide hormonen helpen het gevoel dat endorfinen veroorzaakt, te verstevigen. Zie daar in een notendop waarom relaties zonder seks eerder dreigen stuk te lopen dan relaties waar seks en intimiteit in evenwicht zijn met de behoeftes van beide partnerts. Het is dus goed mogelijk dat ook bij bindingsangst de hormonen, of liever een gebrek er aan of een verkeerde balans, een rol spelen.

Kun je er iets aan doen? In de kern komt het erop neer dat afhankelijk van je karakter en je opvoeding, je een bepaalde hechtingsstijl hebt ontwikkeld. Deels is deze dus genetisch bepaald, maar veel is aangeleerd. Je kunt er dus iets aan doen! De wil om er iets aan te doen Wanneer je dus met bindings-of verlatingsangst aan de slag wilt, gaat het erom dat JIJ jouw gedrag wilt veranderen. Misschien dat je nu al afhaakt en denkt “Oh, maar dat kan ik niet”, of “ze nemen me maar zoals ik ben”. Dat is prima wanneer je je daar happy mee voelt! Maar sta dan niet raar te kijken wanneer er op een dag, voor jouw gevoel waarschijnlijk als een donderslag bij heldere hemel, er een briefje op de koelkast hangt met: “Sorry, maar ik kan er niet meer tegen, ik ben weg xxxx, je partner`. Kijk eerst eens goed naar jezelf Met dit boek hoop ik je op een andere manier te laten kijken naar bindingsangst. Veel mensen die met bindingsangst te kampen hebben, focussen op dat wat ze niet kunnen, hun beperkingen en hun tekortkomingen. Ze kijken naar anderen en denken dat zijzelf niet normaal zijn en dus willen ze zichzelf veranderen. Vaak moeten ze zelfs veranderen, van zichzelf, om gelukkig te worden.

Liefde Liefde maakt blind. Gelukkig blijft dat niet lang zo. Stap nooit overhaast in een relatie. Je hebt de tijd. Doe het in je eigen tempo. Durf nee te zeggen. Voel of het goed voelt. Als het goed voelt, Is het goed. Maar, Als je twijfelt, Zeg dan nee

-15-

Verander alleen als jij dat wilt Nu is er op zich niets mis mee als je jezelf wilt veranderen wanneer je ongelukkig bent, maar je moet niks. Onthoud dat goed. Als je onzeker bent of je wel de juiste partner hebt, dan is die twijfel misschien wel heel terecht en gezond. Pas wanneer je telkens opnieuw tegen dezelfde dingen aanloopt en daar problemen mee hebt of veroorzaakt, dan is het zinvol om te proberen dingen te gaan veranderen. En daar gaat dit boek over. Dit boek wil je helpen bewust te worden van jezelf, jouw gedachten en je gevoelens en hoe je daarmee omgaat. En hoe deze beiden jouw gedrag beïnvloeden. Hoe meer je je bewust wordt van patronen, hoe eenvoudiger het is om ze te doorbreken.

Wat kun je eraan doen? Er zijn verschillende manieren om je gedrag te veranderen. Voor de ene methode is zelfkennis en zelfbewustzijn noodzakelijk en ga je vooral in op hoe je je nu gedraagt, bijvoorbeeld gedragstherapie en mindfullness, terwijl er ook methoden (therapieën) zijn, die teruggaan naar de bron van je angsten. Dergelijke therapieën gaan ervan uit dat je angsten wortelen in vervelende ervaringen uit je jeugd of in eerdere relaties. Door je je daar bewust van te worden in plaats van ze te verdringen en ze opnieuw te doorleven, verwerk je die angsten en zullen ze een minder grote rol spelen in je huidige leven. Het is aan jou om te bepalen welke methode het prettigst is. In dit boek kom je allerlei “eyeopeners” tegen, hoop ik. Hiermee kun je voor jezelf vaststellen of je al dan niet hulp van buitenaf nodig hebt. Voor de één is het namelijk makkelijker dan voor de ander om over zijn of haar angsten heen te stappen. De ene mens kan het alleen, de andere heeft een duwtje nodig en een volgende wordt het liefst geholpen.

-16-

Kan je het alleen? Voor degene die zelf aan de slag willen volgen nu enkele tips, die het slagen van je missie, namelijk het overwinnen van bindings- of verlatingsangst, vergroten. Net als stoppen met roken, is het bij het overwinnen van bepaalde angsten, prettig wanneer de omgeving een beetje meewerkt. Het is fijn als je iemand in vertrouwen kunt nemen bijvoorbeeld. Ook kun je ervoor zorgen dat je bepaalde situaties die je moeilijk vindt, in eerste instantie mijdt en daarna gedoseerd gaat uitproberen. Belangrijk is dat je bij twijfel, “nee” leert zeggen. Zo houd je voor jezelf een veilige afstand, zolang als dat nodig is. Zorg voor zelfvertrouwen Het is ook fijn als jezelf een beetje stevig in je schoenen staat. Kracht en steun kun je halen uit o.a. humor en relativeringsvermogen, zelfwaardering, creativiteit, probleemoplossend vermogen en goede contacten met mensen die je steun kunnen geven. Helaas is het soms zo dat wanneer je weinig zelfwaardering hebt, de overige krachten je al snel in de steek zullen laten, dus als eerste zul je daaraan moeten werken! Pas op met middelengebruik Een waarschuwing is ook op zijn plaats. Pas op met alcoholgebruik en anderen middelen. Je denkt losser te worden, makkelijker in de omgang, maar ongemerkt overschrijd je hierbij je eigen grenzen en kom je in situaties terecht waar je eigenlijk niet tegen bent opgewassen. Jouw kwetsbaarheid, bijvoorbeeld verlatingsangst of bindingsangst, kan bovendien erger worden onder invloed van middelengebruik, omdat je je emoties slechter in bedwang kunt houden en je eerder achterdochtig of depressief zult worden dan wanneer je het hoofd helder houdt. Houdt het overzicht Omdat bindingsangst- en verlatingsangst zelden de enige problemen zijn waarmee je te kampen hebt is het van belang dat je het overzicht houdt of het overzicht krijgt, waardoor je in staat bent problemen 1 voor 1 aan te pakken, zoals verderop ook wordt beschreven. Een heel belangrijk punt is dat je bereid bent jouw aandeel in je problemen te onderkennen. Heel snel voelen we ons slachtoffer en schuiven we de schuld af op de ander, maar daar schiet je niets mee op.

Heling Neem de tijd om pijnlijke ervaringen te verwerken en doe het zelf. Denk niet dat anderen het voor jou kunnen doen. Ook niet degene op wie je zo ontzettend verliefd bent. -17-

Houdt het positief Begin met positief denken. Over jezelf, maar ook over de ander. Zet je negatieve bril eens af. Let even niet op wat er allermaal niet kan, maar focus op wat je wel kan en wat er goed gaat. Accepteer wie je bent en hoe je nu bent, ook al ben je eigenlijk helemaal niet tevreden. Nobody is perfect! Door veel aandacht te geven aan je positieve kanten, successen, hoe klein ook en je talenten krijg je een beter zelfbeeld, waardoor je beter bent opgewassen tegen stress en problemen. Besef dat er altijd iets te wensen overblijft, maar dat je alleen nu je kansen kunt benutten. Neem de tijd voor jezelf Begin de dag met een moment voor jezelf, waarbij je bedenkt hoe goed je hebt en wees dankbaar voor die dingen. Misschien wel het fijne dekbed waaronder je ligt, de warme douche die je straks gaat nemen en je werk waar je naar toe mag gaan om geld te verdienen, zodat je straks lekker eten kan kopen. Sluit de dag af met een complimentje voor jezelf en voor anderen en benoem de dingen die goed gingen! Je zult verstelt staan van het effect.

“What comes around, goes around, so keep your circle positive!!

-18-

Deel 2 Algemene tips voor het aanpakken van problemen Inventariseer je stress-kwetsbaarheden In de psychologie zijn ze dol op modellen om menselijk gedrag te verklaren. Eén van die modellen is het stress kwetsbaarheids model. Het gaat ervan uit dat ieder “normaal’ mens last heeft van stress en dat ieder mens zijn eigen kwetsbaarheden heeft. Deze moeten in balans zijn met de kracht die ieder mens ook heeft en met de steun die je ondervindt. Als deze zaken uit balans raken heb je een (psychisch) probleem. Het is dus zaak voor jezelf te kijken waar je sterke, maar ook waar je zwakke kanten liggen.

Leef regelmatig en gezond Misschien vraag je je af wat dit nou te maken heeft met bindingsangst, maar zowel bindingsangst als andere problemen kun je het beste het hoofd bieden wanneer je uitgerust bent en helder van geest. Te veel of te weinig slapen, alcohol en drugs vertroebelen je geest en je zicht. Je raakt het overzicht kwijt. Bij regelmatig leven hoort ook planning. Koop een agenda en schrijf daarin je afspraken op. Hiermee leg je je tevens vast. Een goede manier om bindingsangst te overwinnen, want besluiteloosheid gaat vaak gepaard met bindingsangst. Het afzeggen van afspraken op het laatste moment hoort daar ook bij. Maar als je je agenda goed bijhoudt, krijg je meer overzicht en kun je regelmatig kijken of je je agenda niet te vol hebt staan. Houdt rekening met momenten van ontspanning en dat wel dagelijks of misschien wel ieder uur. Net zoals een zakenman maar vier afspraken per dag doet, een tandarts misschien maar 10, zo zal bij jou 1 activiteit per dag misschien de norm zijn. Door zaken te noteren krijg je inzicht en overzicht.

Houd een dagboek bij Schrijf dingen op. Wanneer er iets gebeurt dat typisch is voor je probleem, schrijf dan op wat er gebeurde, waar het fout ging wat er gezegd werd, wie wat zei en wat jouw eigen aandeel was. Hiermee kun je patronen ontdekken waarmee je dergelijke situaties kunt voorkomen, vermijden of bedenken wat je een volgende keer beter zou kunnen doen.

-19-

Heb geduld Om problemen op te lossen moet je jezelf oefenen in geduld hebben. Probeer de dingen stap voor stap te doen. Neem de tijd. Reageer niet impulsief maar neem even afstand. Andere tips om het overzicht te bewaren zijn: * Denk eerst na. * Ontspan regelmatig. * Doe één ding tegelijk. * Waardeer de dingen die je goed hebt gedaan, kijk niet alleen naar je to do list, want die zal nooit leeg zijn. * Sta af en toe stil bij wat je in de toekomst wilt bereiken maar blijf vooral in het nu. * Durf ook eens af te wachten en niets te doen, dat is soms beter dan onmiddellijke (re)actie. * Als je wachten vervelend vindt, zorg dan dat je iets om handen hebt en dan bedoel ik niet je mo- biel. Bijna iedereen heeft tegenwoordig een smartphone en elk leeg moment wordt benut om je sociale netwerk op de hoogte te houden, maar in plaats daarvan zou je ook een ebook op je mo- biel kunnen lezen. Van al dat geapp en gechat word je vooral erg onrustig en dat wil je juist niet. * Vertraag je tempo. Wanneer je de hele dag loopt te hollen en te vliegen en je nooit eens een adem pauze neemt, wen jezelf er dan eens aan alles opzettelijk langzaam aan te doen en met je volle aandacht. Het is veel minder vermoeiend en je zult al gauw merken dat het je meer ruimte oplevert in plaats van minder. Je houdt tijd over!

Pak problemen 1 voor 1 aan

Mensen met bindingsangst lopen vaak tegen nog veel andere problemen aan en raken het overzicht kwijt. Om de problemen aan te pakken moet je ze 1 voor 1 aanpakken. Ieder probleem op zich vergt een andere aanpak. Stel jezelf een doel en maak de stapjes om dat doel te bereiken zo klein en concreet mogelijk. Wanneer je alle stapjes hebt doorlopen kijk je of het gelukt is of wat er fout ging. Dan kun je opnieuw een doel stellen. Bedenk zowel korte termijn als lange termijn doelen. Bijvoorbeeld: ik wil mijn verjaardag vieren samen met mijn nieuwe partner en zijn kinderen. De onderlinge stapjes zijn dan bijvoorbeeld: * Ik bedenk hoe en waar ik mijn verjaardag vier. * Ik maak een lijst met mensen die ik graag wil zien. * Ik bespreek met mijn partner wie wat doet. * Ik vertel mijn eigen kinderen en familie over de komst, twee weken voor mijn verjaardag. * Ik plan een moment in de week voor mijn verjaardag, om de kinderen kennis te laten maken met mijn kinderen. * Ik vier mijn verjaardag met zijn allen en hoef zelf niets te doen zodat ik rustig kan genieten en aan dacht kan geven aan mijn gasten.

-20-

Zelfwaardering: denk positief over jezelf * Schrijf op waar je goed in bent of waar je blij mee bent in of bij jezelf. Dus dingen die je goed kunt, bijv. taarten bakken, creatief zijn, leuke dingen doen met de kinderen, onderdelen van je



lichaam waar je tevreden mee bent, mooie handen, mooie benen. * Noteer de hoogtepunten, je successen van het afgelopen jaar. * Geef aan waar je blij van wordt of wat je een goed gevoel geeft, dingen, mensen of eigenschappen waar je dankbaar voor kunt zijn. Bijvoorbeeld de natuur, je kinderen, je eigen plek om te wonen. * Maak ook een lijstje waarmee je jezelf kunt verwennen om je een goed gevoel te bezorgen. Bijvoorbeeld dagje sauna, uitwaaien op het strand, een kwartiertje helemaal voor jezelf. Wanneer je daar onvoldoende aan toe komt, is het soms fijn om dat soort momenten regelmatig in te plannen. Misschien niet dagelijks of zelfs niet wekelijks, maar maandelijks of één keer per half jaar. Daarmee krijg je de kracht om je weer op te laden.

Leren communiceren Communicatie zou eigenlijk een boek apart moeten zijn. We denken dat communiceren vanzelf gaat maar niets is minder waar. Of het nu gaat om praten met je partner, je puber of je baas, om jouw boodschap over te brengen moet je je houden aan bepaalde technieken. In een relatie draait alles om behoeften. De één heeft behoefte aan aandacht, de ander misschien aan rust, de ander wil gezelligheid, terwijl de ene nou net die avond een boek prefereert. Wanneer deze behoeftes niet duidelijk uitgesproken worden, ontstaan er al snel misverstanden. Als jij iets voor elkaar wilt krijgen, omdat jij een bepaalde behoefte hebt, wees dan duidelijk en begin je zinnen met “IK….”. Zeker in relaties waar alles draait om behoeftes is het belangrijk dat je een gesprek niet begint (of afkapt) door te zeggen; “Jij doet altijd” of “Maar jij wil NOOIT”. Want geen mens zal hier positief op reageren!

De communicatiemuur Gezegd is niet hetzelfde als gehoord Gehoord betekent niet dat iemand luistert Luisteren betekent nog niet dat je boodschap begrepen is Begrijpen wil niet zeggen dat je akkoord bent Akkoord is niet hetzelfde als (positief) uitvoeren.

-21-

Ga niet in de aanval De algemene jij boodschap is een aanval en dus schieten mensen in de verdediging of gaan de tegenaanval aan. Weinig kans dat jij nog toe komt aan jouw verhaal! Wanneer iets je dwars zit, vertel dan precies wat dat was, wanneer dat was en welk gevoel het je gaf. Bijvoorbeeld; “Toen jij gisteren weigerde te helpen met het huishouden, voelde ik me erg teleurgesteld, omdat ik zelf erg moe was en het echt niet alleen kon.” En omgekeerd, als een ander jou iets wil vertellen heb je luistertechniek nodig om ervoor te zorgen dat degene die jou iets wil vertellen dat ook daadwerkelijk doet. Je zult hem moeten stimuleren zijn verhaal te doen. Geef geen oordeel, geen ongevraagde adviezen en bagatelliseer andermans problemen niet. Toon je interesse door passief of actief te luisteren. Luisteren en luisteren Passief wil zeggen dat je de ander aanmoedigt door instemmend te knikken en dingen te zeggen als: “Hm, Ja, Echt waar? Vertel eens meer.” Actief luisteren doe je door al je aandacht op de spreker te richten en regelmatig samenvatten wat de ander zegt, uiteraard zonder je eigen mening daarin te betrekken. Je begint je zinnen dan juist niet met IK maar met JIJ. Bijvoorbeeld.. je partner zegt; “Tjeetje wat had ik een rotdag”. Hij wilt duidelijk zijn verhaal kwijt dus het helpt hem niet te zeggen: “Kom op, je bent lekker thuis, morgen weer nieuwe kansen” of “Ja nou, ik niet dan?” Toon medeleven door te zeggen: “Zo dus het viel niet mee vandaag?” Dikke kans dat hij nu gaat vertellen. Uiteraard moet je dat verhaal wel willen horen, dus geef geen uitnodiging op het moment dat je op het punt staat naar de keuken te verdwijnen. Als dat wel zo is, dan kun je dat ook duidelijk aangeven; “Zo het zat niet echt mee, zullen we er straks even over doorpraten na het eten?”

-22-

Deel 3 Overdenkingen en eyeopeners Eerlijk waarnemen Kijk eens goed naar jezelf. Vaak geven we onze partner de schuld van iets, terwijl in werkelijkheid jij degene bent, die ergens mee zit. Het blijkt dat heel veel mensen die een partner hebben met bindingsangst, zelf ook aan bindingsangst leiden. Want we voelen ons veilig bij iemand die op dezelfde manier met zijn emoties omgaat. Je irriteert je bijvoorbeeld aan het feit dat je partner nooit belt, wanneer hij te laat komt, terwijl jijzelf zo punctueel bent. Het kan zijn dat je heimelijk ook behoefte hebt om de teugels los te laten, maar dat je daar niet aan toegeeft, omdat je verantwoordelijkheidsgevoel in de weg zit. Het gaat er dan om dat jij eigenlijk een betere balans wilt, waardoor je een soort jaloezie voelt. In een relatie blijkt altijd dat de ene partner een bepaalde eigenschap die bij de ander niet goed ontwikkeld is, juist extra gaat ontwikkelen. Als de ene partner in de ogen van de andere partner bijvoorbeeld erg roekeloos is, zal de ander al snel overdreven voorzichtig gaan worden. Zaak is dat ieder voor zich dus de mogelijkheid krijgt en neemt om zich evenwichtig te ontwikkelen. Wees dus eerlijk en realiseer je, wanneer je werkelijk de ander waarneemt of wanneer je aan het projecteren bent. Vaak zul je merken dat je je eigen onvolkomenheden op een ander projecteert. De pot verwijt de ketel dat ie zwart ziet, zullen we maar zeggen, of degene die struikelt over de splinter ziet de balk in zijn ogen niet. Kijk eerst naar jezelf Het is belangrijk om die projecties terug te nemen. Heel veel relaties gaan nu juist door dergelijke projecties kapot! Eerlijk leren kijken naar jezelf brengt zoveel innerlijke winst dat het de moeite meer dan waard is om je daaraan te wijden! Luister naar je geweten maar wees niet al te streng voor jezelf, een beetje humor en liefde helpt je milder te oordelen over jezelf en over anderen. Probeer eens te kijken en te luisteren zonder te oordelen. Lukt dat niet, maak dan je oordeel zo positief mogelijk. Want als iemand je iets probeert te vertellen, terwijl jij al besloten hebt dat er geen woord van waar is, dan kun je net zo goed helemaal niet luisteren.

Durf fouten te maken Verkeerde besluiten nemen hoort bij het leven. Het belangrijkste is dat je leert van je fouten, niet dat je nooit eens een foutje mag maken. Wanneer je nooit fouten maakt dan betekent dat misschien wel dat je helemaal niets leert en dat is geen goed teken. Aan de andere kant wil dit natuurlijk niet zeggen dat het goed is om fouten te maken, maar het betekent wel dat je gewoon niet zó bang moet zijn om fouten te maken dat je helemaal nergens meer aan durft te beginnen, laat staan een relatie kunt aangaan.

-23-

Oefen je in het nemen van onherroepelijke besluiten Het nemen van besluiten die je niet meer terug kunt draaien is de beste manier om je bindingsangst kwijt te raken. Hoe beter je erin wordt, hoe makkelijker je het zult vinden te binden aan allerlei zaken. Maar hoe oefen je je in het nemen van dergelijke besluiten? Doe kleine aankopen in winkels waar als regel geldt dat je spullen niet kunt ruilen, maak afspraken om sociale happenings bij te wonen waar je later niet zo makkelijk meer onderuit kunt komen en meer in het algemeen, doe je best om zo besluitvaardig mogelijk te zijn. Vaak is bindingsangst geworteld in besluiteloosheid. Hoe makkelijker het voor je wordt een besluit te nemen, hoe makkelijker het zal zijn om je te binden en ergens werkelijk bij betrokken te raken.

Word lichter Als je overal zwaar aan tilt is het enorm moeilijk om te genieten. Wanneer je voortdurend focust op alles wat mis gaat, zul je overal bevestiging kunnen vinden. Maar omgekeerd werkt het ook. Kijk naar de goede eigenschappen van je partner in plaats van naar de minder goede. En doe dat ook bij jezelf. Kijk naar de gedachtes die telkens bij jou de kop opsteken en ervoor zorgen dat jij je terug trekt. Hoe reëel zijn ze? Kun je die gedachten ook vervangen voor betere, opbouwendere gedachten?

We want it all and we want it now! Laat je niet gek maken. Denk niet dat je je tijd verspilt. Heb geduld! Het hele leven is een leerproces en wanneer je last hebt van bindingsangst of verlatingsangst, dan is dat ook niet van de ene dag op de ander ontstaan, maar gegroeid. En hoewel het heus mogelijk is om ineens verlost te zijn van je angst, wil dat niet zeggen dat er geen langdurig proces aan vooraf gaat. Een proces van herkennen, erkennen, acceptatie en loslaten. Niet het loslaten is moeilijk, maar het proces dat er aan vooraf gaat!

Spiegeltje spiegeltje Relaties zijn onze spiegel. Door met anderen om te gaan, leren we over onszelf. We ergeren ons aan dingen en karaktertrekjes bij anderen, totdat je er achter komt dat dat juist een eigenschap van jezelf is, maar eentje die je liever niet zou willen hebben! We zijn jaloers op prestaties van anderen, zonder te beseffen dat dat eigenlijk betekent dat we in potentie hetzelfde kunnen. We leren over onszelf door ervaring en het delen van ons leven met anderen.

Wie ben je? Heel veel mensen hebben een beeld van zichzelf dat niet klopt met de werkelijkheid. Of althans, met het beeld dat anderen van hen hebben. Dat kan zowel in positieve zin als in negatieve zin. De één denkt dat ie geweldig is, terwijl de ander gebukt gaat onder minderwaardigheidsgevoelens. Maar wat we denken te zijn is zelden wat we werkelijk zijn. De bril die we hebben opgezet, vertekend niet alleen het beeld dat we van onszelf hebben, maar ook van de ander. Oftewel hoe we denken bepaalt hoe we leven en wie we zijn.

-24-

Bewustwording helpt Hoe bewuster je leeft, hoe meer je ontdekt wie je werkelijk bent. Naarmate je ouder wordt, ontdek je steeds meer over jezelf en wie je in werkelijkheid bent of kunt zijn. Voor de één is dat schokkend, voor de ander is het een geweldig gevoel van bevrijding wanneer ze ontdekken dat ze zoveel meer in zich hebben dan ze tot op heden voor mogelijk hadden gehouden. Bijna ieder mens heeft namelijk last van blokkades en blinde vlekken. Gedachtes bepalen ons gevoel en ons gedrag. Kijk eens naar je gedachten alsof het stenen zijn die van een berg afrollen. Op elke steen staat een gedachte. Kijk ernaar. Dat ben jij niet. Laat ze los.

Lach! Humor helpt met relativeren van onze problemen. Lach om een ander, maar ook om jezelf. Eén van de beste manieren om te leren, om jezelf te lachen is te stoppen met jezelf een standje te geven iedere keer wanneer je een beslissing neemt die niet al te best blijkt uit te pakken.

Leef! Ieder mens maakt van alles mee, zowel leuke als nare dingen. Iedere ervaring laat zijn sporen na. Dat noemen we leren. Ook dit gebeurt, zowel bewust als onbewust. De lering die je trekt, zorgt ervoor dat je in een volgende situatie beter voorbereid bent op wat er gaat komen. Soms is dat uit zelfbescherming. Als simpel voorbeeld; vuur. Het kind dat zich heeft gebrand aan de kachel of aan een kaars, zal de volgende keer wel oppassen om niet te dicht bij het vuur te komen. De pijn die bij de ervaring hoorde, zorgt ervoor dat ze een volgende keer het vuur uit de weg gaat. In dit geval een uiterst logische reactie. Maar het wordt al ingewikkelder, wanneer dat kind ook nog eens op zijn donder kreeg, omdat hij met vuur aan het spelen was. De angst voor straf zorgt er dan voor dat hij nooit meer met vuur zal spelen. Maar stel dat het een kind was dat veel te weinig aandacht kreeg van zijn ouders en hij juist enorm en misschien wel overdreven getroost werd, nadat hij zich had verbrand. Het kind associeert vuur dan misschien heimelijk wel met aandacht en zal later fikkie steken in de hoop de aandacht te krijgen die hij nodig heeft. Bovenstaande is natuurlijk een overdreven voorbeeld en misschien wel onjuist. Ik gebruik het alleen om aan te geven dat een mens gedurende zijn leven allerlei verdedigingstechnieken ontwikkeld, maar dat die lang niet allemaal zijn leven lang even zinvol zullen zijn. Want als het gaat om relaties, en daar gaat dit boek tenslotte over, niet elke situatie, gebeurtenis of ontmoeting is te vergelijken met vroeger. En dat terwijl onze onbewuste reacties wel degelijk de link leggen en ons meestal net te snel af zijn. Tenzij we ons ervan bewust worden, waarom we doen, wat we doen, waarom we reageren zoals we reageren en waarom we zeggen (of moet ik zeggen eruit flappen) wat we zeggen.

-25-

Maak er geen drama van Mensen die in het hulpverleningscircuit terecht gekomen zijn, kijken vaak naar zichzelf, alsof er iets mis met ze is. Immers, ze hebben een stoornis, een afwijking, een fobie, een neurose of misschien wel een psychose. Het komt door vroeger, door hun ouders, door een tragisch ongeval, of door een noodlottig verlies, een vreselijke ziekte etc. Maar of je nu een been mist, een vitaal orgaan of je geliefde partner, of bent misbruikt als kind, één ding is belangrijk: je kunt er niets aan veranderen. Het enige wat je kunt doen is het accepteren en ermee leren leven. Je schiet er niks mee op je te wentelen in zelfmedelijden. Maak er wat van. Is alleen eigenlijk wel zo alleen? En om bij bindingsangst te blijven, is dat werkelijk zo erg? Het feit dat je liever op eigen benen wilt staan is op zich niet verkeerd in deze samenleving. In vroegere tijden was het noodzakelijk om met zijn tweeën te zijn, omdat het anders eenvoudig niet mogelijk was een gezin te runnen. De vader werkte, de moeder zorgde voor de kinderen. Tegenwoordig werken beide ouders en de oppas zorgt voor de kinderen, om te chargeren. Vaak ontbreken de kinderen zelfs. Op dat moment is de (levenslange) binding tussen twee mensen niet meer zo vanzelfsprekend. De maatschappij is meer en meer individueel georganiseerd en mensen nemen niet snel genoegen met minder. Dus als de relatie op de één of andere manier niet genoeg meer oplevert… hoppen we naar een ander. Het is ook veel eenvoudiger om met andere mensen in contact te komen. Ik geloof dat we steeds minder goed leren om ons te hechten aan anderen. Koester geen wrok Misschien is je onrecht aangedaan en ben je, daardoor je vertrouwen kwijt geraakt. Je bent bang voor herhaling. Maar kijk eens goed naar jezelf en vraag je af wat je eigen aandeel erin is geweest. Op het moment dat je beseft wat jouw aandeel is in een bepaalde vervelende gebeurtenis, is het moment aangebroken dat je het heft in eigen handen kunt nemen.

Zelfbeeld Wat je zegt ben jezelf Wat je ziet bepaal jezelf Wie je bent bepaal jezelf Wees jezelf… je bent niet Wat je denkt Of voelt. Jij bent jij En je bent uniek. Wie ben jij?

-26-

Wat wil je het liefst? Het antwoord op deze vraag is natuurlijk voor iedereen verschillend, maar ook afhankelijk van je leeftijd en je opvoeding. Je ogen worden geopend naarmate je ouder wordt, maar ook doordat de mensen in je omgeving, bijvoorbeeld je ouders, je ogen openen. Ook reclame en internet zorgen ervoor dat je je blik verruimt. Maar hoe meer je ziet, hoe meer je wilt. Want wat je niet kent, kun je ook niet willen. Geen wonder dat veel mensen aan keuzestress leiden, het aanbod is zo enorm! Wat is belangrijk voor jou? Naarmate je ouder wordt, krijg je steeds meer oog voor datgene, wat er werkelijk toe doet. Uiteraard hangt het antwoord af van het land waar je woont, de cultuur en of je rijk of arm bent. Als je geen geld hebt om te eten zul je je als eerste druk maken om je dagelijkse brood en het dak boven je hoofd. Maar naarmate er aan de basisbehoefte is voldaan ontstaan er weer andere behoeftes die minder materieel zijn, zoals behoefte aan erkenning, waardering, zelfontplooiing etc. Leg deze vraag voor aan kinderen voor en je krijgt een materialistisch antwoord; een snoepje, een koekje, een spelcomputer. Wat vinden anderen belangrijk? Leg deze vraag voor aan jonge mensen en ook nu weer zul je redelijk concrete antwoorden krijgen, “rijk worden”, “een goede baan”, maar ook zal je dingen te horen kunnen krijgen als “een leuke jongen of meisje tegenkomen, misschien wel ”trouwen en een gezin stichten” hoewel dat laatste steeds minder vaak voortkomt, maar toch, niemand wil graag alleen zijn. Iedereen wil ergens bijhoren. Volwassen mensen met gezin en werk worden daardoor volledig beheerst, ze willen een nieuwe auto, een verre vakantie of hopen dat hun kinderen gelukkig worden. Aan zichzelf of elkaar komen ze nauwelijks toe. Geen wonder dat ze zo rond de 40-50 in een midlife crisis belanden. De kinderen zijn het huis uit en man en vrouw ontdekken dat ze uit elkaar gegroeid zijn. Oudere mensen zullen een minder concreet antwoord geven; iets als “gelukkig zijn”, ”genieten van het leven”, “tijd voor mezelf” of ‘tevreden zijn”. Helaas zijn heel veel mensen de 60 dan al gepasseerd. Het kunnen ook mensen zijn die zich wel bewust zijn van waar het in het leven om draait.

Oefening : Prioriteiten lijstje Om erachter te komen wat jij belangrijk vindt het is het handig om een prioriteitenlijstje op te stellen met de dingen die jij belangrijk vind in je leven. Een handig hulpmiddel is de taartmethode. De taart stelt jouw leven voor, of, als dat te vaag is, een dag uit je leven. Je verdeelt de taart in stukken. De grootte van het stuk bepaalt hoe belangrijk je iets vindt, of hoeveel tijd je eraan zou willen besteden. Denk aan werken, ontspannen, je kinderen, je partner, maar ook reizen, andere mensen ontmoeten, koken, hobby’s etc.etc.

-27-

Wat let je? Stel dat je weet wat je wilt. Je wilt een verre reis maken, de ideale partner ontmoeten of tien kilo afvallen. Hoe concreter je wens, hoe makkelijker het is om deze te verwezenlijken! Uiteraard moet het ook wel realistisch zijn. Een reisje naar de maan kun je wel willen maar zit er niet in en als je geen muzikaal talent hebt, kun je maar beter niet met The Voice gaan meedoen. Maar als je niet weet wat je wilt.. dan wordt het lastig. En dat is precies waar veel mensen tegenwoordig een probleem mee hebben, er is zoveel dat ons bezighoudt dat we niet meer in staat zijn te bedenken wat werkelijk van belang is en wat ons ervan weerhoud om te veranderen. Neem de taart er maar eens bij en verdeel hem nu zoals je leven er nu uitziet. Waar besteed jij je tijd aan? Voor velen een eyeopener en een uitgangspunt om (kleine) dingen te veranderen.

Goede voornemens Laatst hoorde ik van een gelovig iemand deze reactie toen ik vroeg naar haar goede voornemens; “De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.” Met andere woorden: je moet het gewoon doen. In feite zou het dus voldoende zijn om ons denken te veranderen wanneer we ons leven willen veranderen. Maar als het zo eenvoudig is, waarom slagen dan maar zo weinig mensen erin hun leven te veranderen wanneer ze daar ontevreden over zijn? Bijvoorbeeld omdat ze willen afvallen, willen stoppen met roken of drinken, of wanneer ze er maar niet in slagen de juiste partner te vinden? Dat komt, omdat we niet alleen denken, maar ook voelen (of juist niet) terwijl we ons er zelden van bewust zijn hoe die twee elkaar beïnvloeden. We denken dat we rationele beslissingen nemen, maar ons gevoel en ons onderbewustzijn bemoeien zich er voortdurend mee. Sterker nog, ons onderbewustzijn bepaalt meestal hoe we in een bepaalde situatie reageren.

Het roer omgooien Op zeker moment ontdek je dat je vastloopt. In je werk, in je relatie of in je leven. Je wilt veranderen maar weet niet hoe. Laat ik als voorbeeld “goede voornemens” nemen, bijvoorbeeld stoppen met roken. We nemen ons iets voor, maar dat goede voornemen valt in het water bij de eerste (of tweede of derde) de beste gelegenheid dat je aan de verleiding wordt bloot gesteld. En je was nog wel zo overtuigd, dacht je, maar op het moment dat er “ïets” gebeurt, ben je niet meer te houden en geef je je over aan het ongewenste gedrag. Dat “iets” triggert jouw gedrag. Zolang je niet weet wat dat iets is, wordt het heel moeilijk om je gedrag en daarmee je leven, te veranderen. Wil je echt stoppen met roken, dan moet je jezelf goed voorbereiden. Dit kan door gedurende een langere tijd je rookgedrag te analyseren: wanneer rook je en waarom rook je. De beste manier hiertoe is een dagboek bij te houden, waarin je noteert op welke momenten je rookt. Op deze manier kom je achter het patroon en achter de trigger. Dat kan spanning zijn, maar ook verveling of gewoonte. Door dit dagboek nauwgezet bij te houden, kom je er zo achter welke rookmomenten “functioneel” zijn en welke uitsluitend macht der gewoonte.

-28-

Duik in het verleden Kijk eens terug naar je jeugd. Hoe groeide je op, waar werd je voor beloond, en voor wat kreeg je straf? Wat maakte diepe indruk op je en hoe gingen jij en je familie om met verlies? Je zult het niet geloven en weg willen wuiven als psychologische prietpraat, maar veel van je reacties stammen uit je kindertijd. Toen was je klein en hulpeloos, maar moest toch aan bepaalde, vervelende situaties het hoofd bieden. Ik heb het absoluut niet over zwaar lichamelijk of emotioneel misbruik. IEDEREEN heeft in zijn jeugd dingen aangeleerd, waar hij zich nu niet meer bewust van is. En juist daardoor kunnen ze ons weerhouden van ontwikkeling. Ze blokkeren letterlijk ons zicht op de werkelijkheid. Blinde vlekken. Of het zijn juist onbewuste aanjagers van emotionele uitbarstingen.

Rolpatronen Wanneer je in een probleemsituatie zit, speel je daarin een bepaalde rol. Mensen met psychische problemen of angsten blijken telkens dezelfde rol te spelen. Het heeft alles te maken met de rol die je binnen het gezin speelde en ook daarna. In conflict situaties zijn er altijd drie rollen: de dader, het slachtoffer en de redder. Ze houden elkaar in stand! Welke rol speelde jij en speel je misschien nu nog? Let op; jij bent NIET je rol. Als jij je prettig voelt bij de reddersrol wees dan gewaarschuwd, want de redder offert zichzelf op, vindt andermans belangrijker dan eigen pijn, maar krijgt zelden de waardering die hij zo graag zou krijgen. De omgeving vindt het vanzelfsprekend en verwacht niet anders, een ondankbare rol! De redder sust de ruzies en en passant praat hij ook nog goed wat de dader heeft aangericht “hij bedoelt het niet zo”. De dader geeft altijd anderen de schuld van dingen. Het slachtoffer is hulpbehoevend en verwacht hulp van zijn redder. Kijk eens om je heen en zie welke rollen anderen spelen, en kijk dan eens naar jezelf.

-29-

Stimuleren of negeren Ieder kind is uniek. Ieder mag worden wie hij is. Een ouder moet de potenties van een kind zien en helpen deze te ontwikkelen. Het kind is het zaadje, de ouders geven water en kijken wat het opgroeiende plantje nodig heeft.. beschutting, voedsel, warmte. Dat zijn dingen die nu algemeen gangbaar zijn, maar een jaar of 20 geleden waren de pedagogische opvattingen heel anders, om nog maar niet te spreken over 40-50 jaar geleden. Kinderen van jaren 80 (de generatie nixs) werden opgevoed in vrijheid en mochten het allemaal zelf uitzoeken, maar toch, ook kinderen hebben grenzen nodig. Het zal duidelijk zijn dat elk tijdperk zijn eigen stempel drukt op de opvoeding en daarmee op een hele generatie mensen. Maar jouw persoon is op een unieke wijze beïnvloed door het gezin, waarin je bent opgegroeid, de ruzies die er waren, de afkeurende blikken of juist het gejubel bij een mooie cijferlijst. Je bent als het ware doordrenkt met de goede raad van je moeder, haar gemopper als je iets niet goed deed en de corrigerende tik van je vader of misschien zelfs wel van je meester of juffrouw, ja dat mocht toen nog! Het één maakt dieper indruk dan het ander en ook kan jij totaal anders reageren dan broertjes of zusjes in hetzelfde gezin. Kijk eens goed naar jouw gezin, was het een veilige haven? Waren er dingen die absoluut afgekeurd werden of juist overdreven gestimuleerd? Heb je dingen weggestopt. Wees eerlijk en maak een top 3 voor jezelf.

Verantwoordelijkheid vs onverschilligheid Naar alle waarschijnlijkheid, wanneer je leidt aan bindingsangst of verlatingsangst, zullen er gebeurtenissen de kop opsteken waarin een beroep werd gedaan op je loyaliteit of je verantwoordelijkheidsgevoel. Misschien voelde je afwisselend verrader en bondgenoot, omdat je ouders jou betrokken in hun ruzies. Of één van je ouders was niet opgewassen tegen het gezinsleven, waardoor je bepaalde verantwoordelijkheden kreeg of naar je toe trok. Misschien gebeurde er iets vreselijks en moest jij je ouders troosten in plaats van andersom. Allemaal dingen die ervoor zorgen dat je ook nu je volwassen bent, ander gedrag vertoont dan wanneer je dit niet had meegemaakt. Overigens, geen enkele jeugd is perfect, dus het is niet de bedoeling om je ouders als zondebok aan te wijzen of je broers of zussen of een oom of tante die veel over de vloer kwam. Het gaat er alleen om dat je je bewust wordt van situaties die er mogelijk toe hebben bijgedragen dat je nu doet wat je doet.

Ontkenning Verdriet, pijn, afscheid, we stoppen het liefst zover mogelijk. We sussen onszelf in slaap, raken verslaafd aan sigaretten of alcohol, maar ook keihard werken of heel veel sporten zijn manieren om afgeleid te worden van wat je dwars zit. Helaas verdwijnt het vervelende gevoel daardoor niet, maar wordt steeds groter, het zal net zo lang aan je deur blijven kloppen tot jij het toelaat. Huilen mag, boos worden mag, laat het gevoel komen en binnen enkele minuten zal het afnemen, stop het weg en het wordt alleen maar groter. Als jij doet of er niks aan de hand is, raak je verhard, of wordt je cynisch. Je leeft met een masker en je weet het. Je leeft niet echt. Je leeft in ontkenning. Je leven is een leugen. Hoe vaak lees je dat niet? Slaat het op jou?

-30-

Afsluiten of omarmen Kijk terug en wees mild voor jezelf. Herken de patronen, maar oordeel niet. Wat gebeurd is, is gebeurd. Het heeft je gemaakt, zoals je bent. De kunst is vanaf nu te leven met dat gat, die wond en erop te vertrouwen dat het beter wordt en geneest. Een litteken zal je waarschijnlijk altijd blijven herinneren aan wat er gebeurt is, maar je voelt geen wrok. Het hoort bij jou. Wanneer dat lastig is, kun je een brief schrijven aan degene die jou iets aangedaan heeft. Je hoeft hem niet te versturen, het gaat erom dat je opschrijft wat er gebeurt is en wat dat met jou heeft gedaan.

Onrealistische verwachtingen Veel mensen denken dat er maar één de ware kan zijn en wachten in stilte en tegen beter weten in op de prins op het witte paard. Maar ook prinsen kunnen zweetvoeten en narcistische trekjes hebben. Helaas gebeurt het ook maar al te vaak dat wat eerst een prins uit een sprookje leek, toch meer weg heeft van een ouwe casanova. Juist partners die op het eerste gezicht “to good to be true”lijken, blijken dat ook te zijn. Vaak gaat het juist om mensen die zelf aan bindingsangst lijden, die al hun charmes meteen in de strijd gooien en al heel snel verliefd worden. Ze willen zo graag iemand om van te houden, maar ze kunnen de schone schijn niet lang volhouden, want al snel gaat de verliefdheid voorbij als de ander te dichtbij komt.

Heling Neem de tijd om pijnlijke ervaringen te verwerken en doe het zelf. Denk niet dat anderen het voor jou kunnen doen. Ook niet degene op wie je zo ontzettend verliefd bent.

-31-

Acceptatie geeft rust Voortdurend vechten tegen de manier, waarop je nu leeft vreet energie. Je kunt ook de dingen die minder goed gaan, gewoon accepteren en je aandacht richten op de dingen die wel goed gaan. Je zult zien dat dan vanzelf de wereld er veel beter uit gaat zien en je meer energie overhoudt voor leuke dingen. Probeer dus niet voortdurend dingen te veranderen of naar je hand te zetten. Wanneer je merkt dat je partner veel op zichzelf is en je bang bent dat hij je mogelijk in de steek zal laten, heeft het geen enkele zin te proberen dat te veranderen. Het zal eerder averechts werken. Luister naar jezelf en kijk of je het kan accepteren. Kun je dat niet, dan is het beter de relatie te beëindigen. Zoek niet voortdurend naar antwoorden en probeer jezelf niet voortdurend te verbeteren, want je bent goed zoals je bent, inclusief je schaduwkanten. Veroordeel niet; ook niet jezelf Als je vroeger veel fouten hebt begaan, vermijd het dan jezelf daar steeds aan te herinneren. Het voortdurend oprakelen van dingen die verkeerd zijn gegaan zorgt er uitsluitend voor dat je je een mislukkeling zult voelen. En als je je een nul voelt, wordt het nog moeilijker om een relatie aan te gaan. Ook dit, het loslaten van gebeurtenissen uit het verleden, zul je moeten oefenen. Vergeven is essentieel, vergeten hoeft niet Hoe beter je je los kunt maken van het verleden en in plaats daarvan je blik richt op de toekomst, hoe makkelijker het zal zijn jezelf de fouten te vergeven die je in het verleden gemaakt hebt, zodat je vooruit kunt in het leven. Iedereen maakt fouten. Jezelf voortdurend voor ogen houden wat er allemaal is fout gelopen helpt je niet vooruit te komen in het leven. Hoe beter je wordt in het jezelf vergeven van je fouten hoe makkelijker het zal zijn om vooruit te komen in het leven.

Loslaten Volwassen worden is op eigen benen leren staan, je eigen keuzes maken, zonder gehinderd te worden door dingen uit het verleden. Tenminste dingen waar je je niet bewust van bent, want, helaas, er bestaat geen medicijn tegen pijn en verlies. Sommige pijn wordt minder, maar veel leed verdwijnt nooit. Maar het zou je niet mogen weerhouden van te leven, zoals jij dat wenst. “Het een plaats geven” betekent dat je je bewust bent van je verlies, van pijn die je is aangedaan. Het hoort bij je en gaat nooit meer weg. Dat is iets heel anders dan het wegstoppen en ontkennen. Want als je dat doet blijft het je lastig vallen.

-32-

Deel 4 Wat kan je als partner doen? Communicatie: inleving en begrip Als jij de partner bent van iemand met bindingsangst of verlatingsangst, dan is het belangrijk dat je elkaars tekortkomingen begrijpt en er met elkaar over praat. Wanneer jij OOK last van bindingsangst hebt, wat vaak het geval blijkt te zijn, dan zul je meer begrip kunnen opbrengen voor je partner en je beter kunnen inleven in diens situatie dan wanneer je geen last hebt van dergelijke gevoelens en angsten. Maar wanneer je geen idee hebt waar je partner of vriend of vriendin het over heeft kun je er toch met elkaar over praten, op een manier waardoor je elkaar beter gaat leren begrijpen. Neem de tijd om elkaar te begrijpen En dat is moeilijker dan het lijkt. Op het moment dat één van beide het gevoel heeft niet begrepen te worden, stokt de communicatie, klapt er eentje dicht of ontstaat er ruzie. Partners vragen zich verbijsterd af wat ze verkeerd hebben gedaan (maar beter: gezegd) en als dit regelmatig gebeurt, is het heel waarschijnlijk dat er helemaal niet meer gepraat wordt over het onderwerp. De één voelt zich onbegrepen en in de steek gelaten, de ander haalt zijn schouders op en vertelt anderen dat er “helemaal niet mee te praten valt’ en stopt degene die ergens mee zit in het hokje “emotioneel”, “zeker in de overgang”, “overspannen” , of welke andere gemoedstoestand ook die niet kalm is. De kunst van het luisteren En mensen komen terecht bij een therapeut, maar wat doet die? Hij of zij LUISTERT. Heel veel mensen die wel eens bij een therapeut zijn geweest zijn verbaasd over de minimale inbreng, zeker bij het eerste gesprek: “hij liet me helemaal mijn verhaal doen”, en nog verbaasder zijn ze dat ze geen preek of advies of wat dan ook kregen hoe ze “beter” zouden kunnen worden. Dus voor je je partner doorverwijst naar een psychiater of psycholoog, kijk eens naar je eigen communicatievaardigheden. Hoe reageer je als iemand iets probeert te vertellen? Waarschijnlijk kom je met goede raad, gebruik je sussende of troostende woorden of probeer je de ander op te beuren of af te leiden, wanneer die ergens door van streek lijkt. Bijvoorbeeld “geeft niet hoor, hebben we allemaal wel eens last van”, of het gaat vanzelf wel een keer over”, of nog erger, “als ik jou was zou ik”. Ook helpt het niet de ander aan te sporen flink te zijn, even door te bijten of zich zelf te vermannen en zich erover heen te zetten. Al dat soort goed bedoelde antwoorden zorgen er NIET voor dat je partner gestimuleerd wordt zijn of haar gevoelens te uiten. Zelfs het instemmen of prijzen van andermans gedrag werkt averechts, bijvoorbeeld “volgens mij heb je gelijk” of “ik snap het”, de ander zal het gevoel krijgen dat er iets van hem verwacht wordt en zich misschien wel schuldig gaan voelen, of juist boos worden, omdat hij of zij vindt dat je er helemaal niks van begrijpt.

-33-

Actief luisteren betekent samenvatten zonder oordeel Actief luisteren betekent dat je probeert samen te vatten wat de ander zegt. Je controleert als het ware of je begrepen hebt wat de ander vertelt. Je geeft geen oordeel, advies of wat dan ook. Het probleem in een gesprek is vaak dat de één iets zegt en de ander daarop reageert zonder na te gaan of hij wel precies de boodschap heeft begrepen. Communicatie bestaat uit een heel rijtje stappen en bij elk stapje bestaat de mogelijkheid dat er iets fout gaat. Resultaat: de boodschap komt niet over. Dit klinkt bijzonder logisch en eenvoudig, maar haal jezelf maar eens een gesprek voor de geest dat niet het resultaat had wat je ervan verwachtte. Heel vaak weet degene die iets zegt nog niet wat ie wil gaan zeggen, waardoor het gesprek snel kan ontsporen. Als therapeut kun je het gesprek de goede kant opsturen, maar als partner raak je waarschijnlijk al snel verzeild in oude patronen en verzand het gesprek in verwijten en oude koeien over en weer. Bijvoorbeeld: je maakt je zorgen over jullie besluit om samen te gaan wonen. Waarschijnlijk weet je niet eens hoe je dat onderwerp ter sprake moet brengen uit angst de ander in het harnas te jagen. Hij of zij zal zeker denken dat je niet genoeg van haar of hem houdt, misschien gaan denken dat je iemand anders hebt of onmiddellijk concluderen dat je weer een aanval van bindingsangst hebt. Nog voor je het onderwerp ter sprake kunt brengen, is het gesprek al gestokt. Maar bij een therapeut kun je veilig al je twijfels uiten.

Een goed gesprek gaat niet vanzelf, het vraagt van beide partijen een bepaalde inbreng. Wees daarover van te voren duidelijk: wie wil er iets kwijt en wie is degene die luistert. Bij het ideale gesprek ben je dus om beurten aan het woord en zijn de rollen strikt gescheiden: de ene is de zender, de ander de ontvanger. De zender zendt een boodschap uit, de ontvanger probeert de boodschap te ontcijferen, meer niet.

Misschien heb je financiële problemen, zie je op tegen de schoonfamilie en de verplichte gemeenschappelijke feestdagen, lijkt een samengesteld gezin je een probleem of ben je bang dat je je favoriete sportprogramma niet meer op TV kunt zien. Je ziet, de zorgen kunnen nogal uiteenlopend zijn. En echt wel bespreekbaar, hoewel misschien soms wat pijnlijk. Wat telt is dat het NIET gaat om wat je voor elkaar voelt, maar om allerlei bijzaken in feite. Aan de ene kant is dus je boodschap niet helder, waardoor je er van te voren van uit kunt gaan dat je partner het verkeerd zal begrijpen. Aan de andere kant staat je partner niet echt open voor jouw verhaal, omdat hij niet actief luistert, maar jou telkens onderbreekt, hoe goed bedoeld ook en je bestookt met adviezen, verwijten, oordelen of goed bedoelde, opbeurende, positieve dooddoeners. Ja ook “bekijk het van de zonnige kant” zijn dingen waar je niet op zit te wachten in een goed gesprek.

-34-

Duidelijk zijn; jezelf goed voorbereiden Stel dat je partner therapeut zou zijn, wat zou je dan zeggen of verwachten? Omdat je je veilig voelt, kun je alles vertellen, van rijp tot groen, je hoeft geen blad voor je mond te nemen. Waarschijnlijk hoop je dat de therapeut je bevestigt in je gevoelens en misschien ook wel advies geeft over wat hij of zij in jouw plaats zou moeten doen. Maar als het goed is, doet hij dat allemaal niet. Hij laat je praten, hij stimuleert jezelf na te denken, zodat je bij de kern komt van je probleem. Zodat jezelf ziet dat de liefde geen probleem is, maar de randvoorwaarden. Door ze allemaal te bespreken kom je er vanzelf achter wat het belangrijkste struikelblok is. Als je die bij de kop neemt, kun je naar je partner toe gaan en het bespreekbaar maken. Je zal ten eerste je partner niet moeten overdonderen, waardoor die niet van schrik meteen in de verdediging schiet. Jij bent goed voorbereid en daardoor kan je partner de moeite nemen zich ook voor te bereiden. Het is dan ook goed om een dergelijk gesprek bewust te plannen en niet zomaar tijdens een gezellig etentje op tafel te gooien.

Wat de luisteraar kan doen Als luisteraar kun je een actieve rol of een passieve rol spelen. Met beide stimuleer je de ander om te praten. Het vraagt veel inlevingsvermogen en concentratie. Je eigen gedachten, ervaring en gevoelens zijn op dit moment niet belangrijk. Dat is lastig wanneer je zelf betrokken bent bij de situatie, daarom is het in een relatie vaak beter om een derde de luisteraar te laten zijn. Deze is objectief, oordeelt als het goed is niet, maar probeert alleen te begrijpen wat erin je om gaat en wat je wilt zeggen. Het gaat dus over de ander. Als je het toch wilt proberen let er dan op dat je nu juist geen “IK” zinnen gebruikt. Veel mensen die bezig zijn geweest met communicatie weten dat de IK boodschap heel belangrijk is, wanneer je iets wilt zeggen, een manier dus om je boodschap over te brengen. Dus als jij wilt dat een ander luistert naar je, moet je niet beginnen met “”Jij luistert nooit naar me”. Veel beter is: “Ik heb een probleem, ik zou het fijn vinden als je tijd vrij kunt maken om even te luisteren.” Maar nu jij de luisteraar bent zijn de rollen LETTERLIJK om gedraaid. Het draait nu even niet om jou, maar om hem of haar. Dus stimuleer degene naar wie je luistert om IK boodschappen uit te zenden. Dat doe je door hetgene de ander zegt, in je eigen woorden te herhalen. Om jezelf daar in te trainen, laat je de zinnen beginnen met “JIJ”.

-35-

Probeer het maar eens en voel het verschil. “Ik heb een levensverzekering af gesloten”.. Oh ja? (passief luisteren) “Ja want ik maak me zorgen om mijn gezondheid””. Waarom stop je niet gewoon met roken ( ongevraagd advies). Einde gesprek. Nog eens “Ik heb een levensverzekering afgesloten” De ander: Maak je je ergens zorgen over?. “Ja ik heb het nogal benauwd de laatste tijd.” Waarom ga je niet naar een dokter (advies). Einde gesprek. Nog maar eens. Ik heb een levensverzekering afgesloten. Maak je je ergens zorgen over? Ja ik heb het nogal benauwd de laatste tijd. ”Ik heb een levensverzekering afgesloten”. JIj: “Maak je je ergens zorgen over?” Antwoord: “Ja ik heb het nogal benauwd de laatste tijd”. Jij: “Jij voelt je niet lekker dus? Reactie: “Nee ik heb ook pijn op mijn borst”. “Hmmm dus je hebt pijn?” “ Ja, denk je dat ik naar een dokter moet gaan?” Nu staat de ander open voor wat jij ervan vindt en vraagt je advies. Actief luisteren bevordert een warme relatie. Je merkt dat je gehoord en begrepen wordt door de ander ontstaat een gevoel van genegenheid en voldoening. Door actief te luisteren kan een ander zich van zijn moeilijkheden bevrijden. Het heeft een reinigende werking. Door het uitspreken van angstgevoelens verdwijnen ze als bij toverslag. Door actief te luisteren laat je weten dat je de gevoelens van de ander accepteert. De ander wordt daardoor minder bang voor die gevoelens. Hij of zij leert dat gevoelens, zowel positief als negatief erbij horen. De luisteraar krijgt meer genegenheid en betrokkenheid wanneer hij meevoelend en nauwkeurig aanhoort wat de ander probeert te zeggen. In feite betekent actief luisteren dat de ander zich helemaal in jou inleeft, en in feite dus een tijdje met jouw ogen de wereld bekijkt. Dit levert automatisch betrokkenheid zorg en liefde op. Met een ander meevoelen wil zeggen dat je de ander wel als apart individu blijft zien maar je je toch bij hem wilt voegen en samen wilt zijn. Je wordt een metgezel in de ander zijn leven. Dit gaat gepaard met diepe genegenheid en liefde. Wanneer je actief luistert en meevoelt zul je een nieuw soort waardering en respect ontdekken, terwijl degene die aan het woord is op een soortgelijke manier zal reageren. Met andere woorden, de beloning wanneer je actief luistert is enorm!

-36-

Tot Slot Veranderen kan. Angst loslaten is mogelijk. Het kan nu. Niet het loslaten van bindings- of verlatingsangst is moeilijk, maar het proces dat er aan vooraf gaat. Ik wens je veel succes en hoop dat je geniet van je leven en de dierbaren om je heen. Je bent het waard!

Auteur: Hans Bos Vormgeving: Eva Hoff

Copyright 2014 Hbit Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden doormiddel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de uitgever of auteur. Hbit e-publishing, Esdoornlaan 1, 9431 EA Westerbork E-mail [email protected] Internet www.hbit.nl