Stichting Pensioenfonds De Fracties

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ Hogeweg 1 1521 AZ Wormerveer Postbus 4, 1520 AA Wormerveer Telefoon: 075 - 629 29 11 Teleax:

075 - 628 94 55

Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Amsterdam onder nummer 34193355

Verslag over het boekjaar 1-1-2008 t/m 31-12-2008

2

Inhoud

Pagina

Karakteristieken van het pensioenfonds

5

Bestuur en organisatie van het fonds

7

Meerjarenoverzicht

9

Bestuursverslag Algemeen

11

Beleggingen

21

Jaarrekening Balans per 31 december

32

Staat van baten en lasten

34

Kasstroomoverzicht

36

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

37

Financiële risico’s

39

Toelichting op de balans

41

Toelichting op de staat van baten en lasten

47

Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum

53

Beschikbare premieregeling

53

Financiering

53

Resultaatbestemming

53

Uitvoering

53

Actuariële verklaring

54

Accountantsverklaring

55

Bijlagen Begrippenlijst

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ Jaarverslag 2008

57

3

4

Karakteristieken van het pensioenfonds

Algemeen

de financiële opzet (grondslagen en het beleidskader en sturingsmiddelen), hoofdlijnen van het interne beheer-

Inleiding

singssysteem en de opzet van de administratieve organi-

Het pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds

satie en interne controle alsmede de hoofdlijnen van de

verbonden aan de onderneming Loders Croklaan B.V. en de

uitvoeringsovereenkomst. Een herziene versie van de ABTN

aan haar gelieerde ondernemingen. Het pensioenfonds is

is op 28 augustus 2008 door het bestuur vastgesteld en op

een stichting die statutair gevestigd is in Zaanstad.

29 augustus 2008 verzonden aan DNB.

Overeenkomstig artikel 9 van de statuten wordt hierbij

Statuten

verslag uitgebracht over boekjaar 2008. De in het verslag

In 2008 heeft het bestuur de statuten gewijzigd.

vermelde bedragen zijn op basis van duizenden euro opge-

Bij notariëleakte d.d. 18 maart 2008 zijn de gewijzigde

nomen, tenzij anders is aangegeven.

statuten formeel vastgesteld. De wijziging van de statuten hield verband met de inwerkingtreding van de Pensioen-

Doelstelling

wet (inclusief de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur).

Stichting Pensioenfonds De Fracties stelt zich tot doel het verlenen van pensioenaanspraken aan werknemers in dienst van de werkgever en het doen van pensioenuitkeringen aan pensioengerechtigden, een en ander overeenkomstig de bepalingen van het pensioenreglement. Om dit doel te bereiken brengt Stichting Pensioenfonds De Fracties de daartoe benodigde middelen bijeen en is tevens verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen. Financiering De afspraken met betrekking tot de financiering en de uitvoering van de pensioenregeling zijn vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst tussen Stichting Pensioenfonds De Fracties en de onderneming. ABTN Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft een actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) opgesteld waarin gemotiveerd is omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In de ABTN (ook wel bedrijfsplan genoemd) wordt nader ingegaan op de organisatie van het pensioenfonds, de inhoud van de pensioenregeling (pensioenovereenkomst),


5

6

Bestuur en organisatie van het fonds

Bestuur

Intern toezicht

Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties

In 2008 heeft het bestuur besloten een Visitatiecommissie

bestaat uit drie leden die zijn benoemd door de werkgever

in te stellen. De Visitatiecommissie zal bestaan uit drie onaf-

en drie leden die zijn benoemd door de ondernemingsraad

hankelijke leden die allen deskundig zijn en die verder geen

uit de deelnemers en de gewezen deelnemers.

banden met Stichting Pensioenfonds De Fracties hebben.

De bestuursleden worden als zodanig niet bezoldigd.

Tot de bemensing van de Visitatiecommissie zal het bestuur

Tijdens het verslagjaar is de samenstelling van het bestuur

gedurende het volgende verslagjaar overgaan.

ongewijzigd. Compliance Officer Het bestuur is als volgt samengesteld:

De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds voldoet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde

Namens werkgever Mevr. E. van Dijk

voorzitter

Dhr. H.M. Omvlee

plv. voorzitter

Dhr. A.F.P. Voet

actuele weten regelgeving op het gebied van compliance. Per 1 mei 2006 is de heer M.M.R. van Sallandt als compliance officer aangesteld.

Namens deelnemers secretaris

Deelnemersraad

Dhr. R.J.T. Imming

Mevr. A.M. van der Stelt plv. secretaris

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft gezien haar

Dhr. J.C.J. Verhaart

omvang geen deelnemersraad ingesteld.

Verantwoordingsorgaan

Uitvoeringsorganisaties

Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft

Het bestuur van het pensioenfonds heeft de dagelijkse

op 28 maart 2008 een Verantwoordingsorgaan ingesteld,

uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan diverse

bestaande uit: één afgevaardigde namens de werkgever,

uitvoeringsorganisaties. Deze werkzaamheden betreffen

één afgevaardigde namens de werknemers en één afge-

vermogensbeheer, financiële administratie, pensioen-

vaardigde namens de gepensioneerden. De belangrijkste

administratie en bestuursondersteuning. Uitgangspunt is

taken zijn het toetsen van het door het bestuur gevoerde

dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, ver-

beleid en het geven van gevraagde en ongevraagde

antwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbe-

adviezen. Een en ander is uitgewerkt in het Reglement

stede taken. Monitoring van de uitbestede taken geschiedt

Verantwoordingsorgaan, welk op 24 januari 2008 is vastge-

op basis van de afgesloten SLA’s.

steld. De leden van het Verantwoordingsorgaan worden als zodanig niet bezoldigd. Het Verantwoordingsorgaan is als

De financiële administratie, pensioenadministratie, beleg-

volgt samengesteld:

gingsadministratie, jaarverslaglegging en de bestuurs ondersteuning worden uitgevoerd door AZL N.V. te

Namens werkgever

Dhr. L. Favre

Namens werknemers

Dhr. W. Dekker

Namens gepensioneerden

Mevr. J. ten Wolde


Heerlen. AZL N.V. verstrekt jaarlijks een SAS 70-rapportage.

7

Het betreft een rapportage over de resultaten van een SAS 70–audit die bij AZL N.V. heeft plaatsgevonden en die gericht is op de opzet en het bestaan van de beheersen controlemaatregelen, processen en procedures van AZL N.V. Daarnaast wordt het bestuur van het pensioenfonds geadviseerd door Watson Wyatt B.V. te Amsterdam. De vermogenbeheerder is Barclays Global Investors te London. Ook Barclays Global Investors verstrekt SAS-70 rapportages.

8

Administrateur,bestuursondersteuning,

AZL N.V., Heerlen

beleggingsadministratie

Actuaris (adviserend en certificerend)

Accountant

Vermogensbeheerders

Uitvoerder DC -regeling

Herverzekeraar

Watson Wyatt B.V., Amsterdam KPMG Accountants N.V., Utrecht Barclays Global Investors, London ING Investment Management, Den Haag Zwitserse Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente

Meerjarenoverzicht

2008

2007

2006

2005

2004

Aantallen

Actieve deelnemers

430

410

381

376

358

Gewezen deelnemers

132

125

102

73

46

Pensioengerechtigden

16

15

12

6

6

Totaal

578

550

495

455

410

Financiële gegevens

(in duizenden euro)

Beleggingen voor risico pensioenfonds 41.618

38.978

33.433

25.550

Belegd vermogen 1)

46.707

Beleggingsopbrengsten

-484

541

1.229

3.065

1.512

Rendement op basis van total return

-1,1%

1,2%

3,3%

11,1%

7,8%

Reserves

Algemene reserve

1.670

13.285

9.629

15

-2.937

Totaal reserves

1.670

13.285

9.629

15

-2.937

28.745

Technische voorzieningen

Voorziening pensioenverplichtingen voor

risico pensioenfonds

44.174

29.151

27.865

31.289

Voorziening pluspensioen en spaarjaren

938

837

791

1.923

Voorziening toekomstige aanpassing sterftetafels

0

0

458

401

229

Totaal technische voorzieningen

45.112

29.988

29.114

33.613

28.974

Voorziening pensioenverplichtingen

voor risico deelnemers

1.152

1.039

809

-

-

1) Hierin zijn de beleggingen voor risico pensioenfonds opgenomen


9

2008

2007

2006

2005

2004

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2)

5.412

4.809

4.525

4.814

4.542

Pensioenuitkeringen

366

194

73

4

4

Dekkingsgraad 3)

FTK

103,7%

144,3%

133,1%

-

-

Vereiste FTK

113,4%

126,7%

-

-

-

APP 4)

-

-

-

100,0%

90,0%

2) Inclusief de bijdragen voor risico deelnemers. 3) De dekkingsgraad is als volgt berekend: (reserves + totale technische voorzieningen) / totale technische voorzieningen 4) De APP dekkingsgraad ultimo 2006 is gebaseerd op een voorziening op basis van 4% rekenrente. Voorgaande jarende zijn gebaseerd op 2,75% rekenrente. Vanaf 2007 is het FTK van toepassing en wordt gerekend met de rentetermijnstructuur die ultimo jaar geldt.

10

Bestuursverslag

Algemene ontwikkelingen

Kredietcrisis zet pensioensector op zijn kop In schril contrast met de hiervoor genoemde pensioen-

Een jaar met twee gezichten

technische vervolmaking van het wettelijke kader werd

Het verslagjaar is een jaar met twee gezichten, een jaar van

in de tweede helft van het verslagjaar, maar met name in

grote tegenstellingen.

het laatste kwartaal, de gehele financiële wereld gecon-

De eerste helft stond grotendeels in het teken van de

fronteerd met een ongekende kredietcrisis die, begonnen

nieuwe Pensioenwet (PW) en de vertaling van deze wet en

in de Verenigde Staten, zich als een inktvlek wereldwijd

uitvoeringsbesluiten in de diverse basisdocumenten van

uitbreidde. Diverse Amerikaanse hypotheekbanken, zaken-

het pensioenfonds. Bij vele pensioenfondsen kon het eigen

banken en verzekeraars stortten als een kaartenhuis in en

implementatieproces, met instemming van

sleurden in hun val hun aandeelhouders mee. Eens te meer

De Nederlandsche Bank (DNB), pas in het eerste kwartaal

bleek de grote continentenoverschrijdende verwevenheid

van het onderhavige verslagjaar worden afgerond, met als

van deze wereld.

sluitstuk de aanpassing van de actuariële en bedrijfstech-

De turbulentie op de financiële markten heeft ook de positie

nische nota. Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft in

van de pensioenfondsen geraakt. De kredietcrisis heeft de

2008 haar actuariële en bedrijfstechnische nota eveneens

dekkingsgraden onder grote druk gezet.

aangepast.

Tegelijk met de kredietcrisis speelde de neerwaartse ont-

Het grootschalige wetgevingsproces kreeg daarna te

wikkeling van de marktrente. Door een sterke daling van

maken met een nasleep van enkele resterende onderwer-

deze rente moest de voorziening pensioenverplichtingen

pen die nog om nadere regelgeving vroegen. Zo bleek het

hoger worden gewaardeerd, hetgeen vervolgens leidde tot

nodig dat een groot aantal technische onvolkomenheden

een verdere daling van de dekkingsgraden. In het hoofd-

in de PW moest worden gerepareerd. Dit werd gerealiseerd

stuk ‘Beleggingen, algemene ontwikkelingen’ wordt op het

bij de zogenaamde Veegwet Pensioenwet.

voorgaande nader ingegaan.

Daarnaast kwam de regelgeving met betrekking tot het toeslagenlabel en de consistentie-eis ten aanzien van

Het nieuwe Financieel Toetsingskader uit de PW is in het

de voorwaardelijkheid van de toeslagverlening tot een

verslagjaar direct zwaar op de proef gesteld. In eerste

voltooiing.

instantie klonk er nog een gematigde reactie van DNB dat

In het verslagjaar werden verder aanpassingen van de

de wetgeving voldoende ruimte bood om adequaat te rea-

UPO -modellen tot stand gebracht. Stichting

geren op de onzekere tijden. De toezichthouder gaf in een

Pensioenfonds De Fracties heeft begin 2009 het toesla-

circulaire van 13 oktober 2008 aan dat het verstandig was in

genlabel vastgesteld op basis van de door Watson Wyatt

geval van een daadwerkelijk reserve - of dekkingstekort en

B.V. opgestelde continuïteitsanalyse. Dit toeslagenlabel zal

dus vanwege de noodzaak van het opstellen van een lange

in 2009 in alle communicatie uitingen van het pensioen-

- of kortetermijnherstelplan geen overhaaste beslissingen

fonds worden opgenomen. Ten slotte werd de Stichting

te nemen. Uitdrukkelijk wees DNB erop dat pensioen-

Pensioenregister opgericht en de pensioen - en verzeke-

fondsen wettelijk niet verplicht waren hun beleggingsbe-

ringssector geïnformeerd over de doelstellingen van het

leid aan te passen. De toezichthouder achtte het voorts te

register, met inbegrip van een eerste heffing ter financie-

vroeg om algemeen geldende uitspraken te doen over de

ring van dit nieuwe instituut.

invloed van de kredietcrisis op de indexatie en premiestelling door pensioenfondsen. Daarvoor was de marktsituatie te onzeker.


11

Ruim een maand later moest DNB, als gevolg van een

en deze binnen enkele werkdagen na afloop van iedere

snel verdergaande verslechtering van de dekkingsgraden

maand melden aan DNB. Stichting Pensioenfonds

van pensioenfondsen, in een brief van 18 november 2008

De Fracties rapporteert de maandelijkse stand van de dek-

besluiten om meer tijd te geven voor het opstellen van her-

kingsgraad aan DNB door middel van het electronische

stelplannen. De indieningtermijn werd uitgesteld tot

programma e-line.

1 april 2009. De toezichthouder was van oordeel dat de volatiliteit op de financiële markten en de gebrekkige

In de volgende paragraaf zal nader worden ingegaan op de

liquiditeit in meerdere relevante deelmarkten een goede

maatregelen die het bestuur van Stichting Pensioenfonds

inschatting van te nemen maatregelen moeilijk maakten.

De Fracties in het kader van het herstel heeft genomen.

Wel moesten de pensioenfondsen doorgaan met de voorbereiding van noodzakelijke maatregelen, waarbij men

Algemene Pensioeninstelling

moest uitgaan van realistische aannames. Ook Stichting

Nederland wordt binnen de Europese Unie wel eens

Pensioenfonds De Fracties verkeerde eind 2008 in een

getypeerd als ‘gidsland op pensioenterrein’ vanwege de

situatie van een reservetekort. De dekkingsgraad van het

decennialange kennis en ervaring op het gebied van de

pensioenfonds is door de gevolgen van de kredietcrisis

organisatie en uitvoering van kapitaalgedekte pensioen-

ultimo 2008 onder de 105% gekomen, te weten 103,7%

voorzieningen. Deze kennis en ervaringen zouden binnen

ultimo december 2008. Aangezien de aanwezige dek-

een Europese, interne markt van pensioenuitvoerings

kingsgraad ultimo verslagjaar lager is dan de benodigde

organisaties veel beter moeten worden benut en ten dienste

dekkingsgraad, en tevens lager is dan de minimaal vereiste

gesteld aan buitenlandse pensioenregelingen. Om dit te

dekkingsgraad van 105%, is er sprake van een reserve-

bereiken is door het kabinet -Balkenende de algemene

en dekkingstekort. Deze tekorten zijn door Stichting

pensioeninstelling geïntroduceerd.

Pensioenfonds De Fracties onverwijld gemeld aan DNB op

In het verslagjaar is een onderdeel van deze instelling daar-

20 januari 2009. Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft

uit gelicht en met voorrang behandeld.

begin 2009 een kortetermijnherstelplan (conform artikel

Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

140 Pensioenwet) opgesteld op basis van de door Watson

heeft een wetsvoorstel gereed, waarbij een (Nederlands)

Wyatt B.V. opgestelde continuïteitsanalyse. Het pensioen-

pensioenuitvoeringsvehikel wordt opgetuigd, waarmee

fonds dient een kortetermijnherstelplan op te stellen om

buitenlandse defined contribution regelingen kunnen

aan te geven hoe binnen een periode van 3 jaren weer een

worden uitgevoerd. In het volgende verslagjaar moet deze

dekkingsgraad van minimaal 105% wordt bereikt. Door de

uitvoeringsvorm zijn wettelijke beslag krijgen.

Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is, gelet op de uitzonderlijke economische situatie, eind februari

De tot nu toe ontwikkelde algemene pensioeninstelling

2009 echter aangekondigd dat deze termijn van 3 jaren is

blijkt de mogelijkheid te bieden om deze instelling louter

verlengd naar 5 jaren. Stichting Pensioenfonds De Fracties

voor ‘binnenlands’ gebruik aan te wenden. Bijvoorbeeld

heeft dit kortetermijnherstelplan op 26 maart 2009 bij DNB

door kleine ondernemingspensioenfondsen.

ingediend.

Als reactie daarop heeft de Stichting voor Ondernemings pensioenfondsen (Opf ) in het onderhavige verslag-

De Autoriteit Financiële Markten volgde op zijn toezicht-

jaar aandacht gevraagd voor een in zijn ogen meer

terrein DNB door aan te kondigen dat de gedragstoe-

urgente kwestie, de mogelijkheid voor ondernemings

zichthouder niet voor 1 april 2009 zal controleren of het

pensioenfondsen om hun zelfstandigheid te bewaren

toeslagenlabel in alle communicatie-uitingen van het pen-

door het wettelijk toestaan van samenwerking tussen deze

sioenfonds is opgenomen.

fondsen onderling. Door samenwerking kunnen met name

Tenslotte kwam DNB in een brief van 18 december 2008

kleinere ondernemingspensioenfondsen een bepaalde

met nadere instructies over de wijze waarop de herstel

schaalvergroting en daarmee efficiëncy bereiken, zonder

plannen moeten worden aangeleverd. De besturen moeten

genoodzaakt te worden tot overschakeling naar andere

de financiële positie van hun fondsen actief monitoren

uitvoeringsvormen zoals via verzekeraars.

12

Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur en medezeggen-

zijn verankerd in de Pensioenwet. Deze principes betref-

schap gepensioneerden worden geëvalueerd

fen onder meer zorgvuldig bestuur, transparante en open

Voor het einde van het verslagjaar heeft een onafhankelijk

communicatie, deskundigheid en functioneren van het

onderzoeksbureau grotendeels de gegevensinzameling

bestuur, verantwoording en intern toezicht. Het bestuur

kunnen afronden, op basis waarvan een evaluatie zal plaats-

van Stichting Pensioenfonds De Fracties streeft ernaar om

vinden van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur

deze principes na te leven.

en het medezeggenschapsconvenant. Ondertussen is gebleken dat de medezeggenschap van

Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een inte-

gepensioneerden binnen de organisatie van pensioen

gere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastge-

fondsen, een onderwerp dat reeds enkele decennia

legd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder

aandacht opeist, nog lang niet in rustiger vaarwater is

meer in het beheersen van bedrijfsprocessen en -risico’s,

gekomen. Vanuit de Tweede Kamer is in het verslagjaar

integriteit, soliditeit van het fonds en het beheersen van de

door de leden Blok (VVD) en Koser Kaya (D66) het initiatief

financiële positie over de langere termijn door periodieke

genomen om de positie van de gepensioneerden verder

opmaak van een continuïteitsanalyse (eenmaal per drie jaar).

te verbeteren. Door sociale partners is echter verzocht om dit wetsvoorstel bij de hiervoor genoemde evaluatie te

Intern toezicht en Verantwoordingsorgaan

betrekken.

Het bestuur van het pensioenfonds besteedt conform de

Naar het zich thans laat aanzien zullen de evaluaties en

Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor Goed

wellicht daaruit voortvloeiende beleidsvoorstellen in het

Pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en

voorjaar van het volgende verslagjaar aan de orde worden

inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-

gesteld. Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft in

sing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met

het kader van de medezeggenschap gepensioneerden

de rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen als goed

momenteel geen gepensioneerd lid in het bestuur. Binnen

bestuur, verantwoording en intern toezicht.

het in 2008 ingesteld Verantwoordingsorgaan is er wel één lid namens de gepensioneerden benoemd.

Naar aanleiding van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur heeft het bestuur met ingang van

Geen voortgang met de Europese pensioendossiers

2008 het Verantwoordingsorgaan (VO) ingesteld.

In het verslagjaar kon geen noemenswaardige voortgang in de Europese pensioendossiers worden gemeld.

Het bestuur zal jaarlijks verantwoording afleggen aan

De conceptrichtlijn ‘Portability’ stuitte op verzet van meer-

het Verantwoordingsorgaan. In dit verslagjaar wordt

dere lidstaten en kon vanwege de vereiste unanimiteit voor

separaat verslag gedaan van de bevindingen van het

aanvaarding in zijn huidige vorm en inhoud niet verder

Verantwoordingsorgaan ten aanzien van het door het

worden gebracht. Solvency II blijft als een zwaard van

bestuur in 2008 gevoerde beleid. Zie pagina 29.

Damocles boven de pensioenfondsensector hangen. De discussie of het toezichtkader voor verzekeraars ook zou

In het kader van Goed Pensioenfondsbestuur zal het

moeten gelden voor pensioenfondsen blijft bij tijd en wijle

bestuur voorts zorgdragen voor intern toezicht. Het bestuur

opspelen. In dit kader is wel een technische aanpassing van

heeft besloten het interne toezicht in te vullen door

de Pensioenfondsenrichtlijn in de maak.

middel van een Visitatiecommissie, die eens per drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en –processen, de checks

Goed Pensioenfondsbestuur

and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop

Naleving Principes Goed Pensioenfondsbestuur

wordt omgegaan met de risico’s op de langere termijn voor

Stichting Pensioenfonds De Fracties dient maatregelen te

(de dekkingsgraad van) het pensioenfonds beoordeelt.

treffen ter waarborging van Goed Pensioenfondsbestuur. Dit volgt uit de principes voor Pension Fund Governance (PFG) van de Stichting van de Arbeid, die per 1 januari 2007


13

Compliance Officer

Communicatie

In het verslagjaar zijn door de compliance officer geen bij-

In het boekjaar is veel aandacht besteed aan communi

zonderheden gemeld.

catie. Het bestuur heeft in het verslagjaar een gedetailleerd communicatieplan opgesteld. Het pensioenfonds heeft

Zelfevaluatie bestuur

hierin uitvoerig beschreven hoe het pensioenfonds invul-

Overeenkomstig de Principes voor Goed Pensioenfonds

ling geeft aan de informatieverplichting van het pensioen-

bestuur heeft het bestuur in zijn statuten een procedure

fonds conform de eisen van de Pensioenwet. Het bestuur

opgenomen teneinde zijn eigen functioneren, zowel van

van Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft verder een

het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden,

offerte aangevraagd voor het realiseren van een website

periodiek te evalueren. Deze zelfevaluatie van het bestuur

voor het pensioenfonds. Het bestuur zal begin 2009 hier-

zal voor het eerst in het jaar 2009 plaatsvinden waarna

over een besluit nemen.

hierover (in algemene termen) verantwoording zal worden afgelegd over boekjaar 2008.

Bestuursvergaderingen Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft

Deskundigheidsbevordering

het afgelopen jaar negen maal vergaderd ( 24 januari,

Het bestuur heeft in 2008 actief aandacht besteed aan

22 februari, 28 maart, 25 april, 29 mei, 19 juni, 28 augustus,

de deskundigheidsbevordering van Bestuursleden en de

15 oktober en 3 december). Daarnaast hebben besprekingen

leden van het Verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft,

plaatsgevonden over specifieke onderwerpen. De belang-

uitgaande van de eisen die zijn vastgelegd in het plan van

rijkste onderwerpen waren de jaarstukken 2007, de

aanpak Deskundigheidsbevordering van VB, OPF en UvB

financiële positie van het pensioenfonds (op basis van

d.d. december 2007, in het verslagjaar een deskundig-

het op 1 januari 2008 in werking getreden Financieel

heidsplan opgesteld, waarin eveneens een opleidingsplan

Toetsingskader), de continuïteitsanalyse, het beleggingsbe-

is opgenomen voor bestuursleden en de leden van het

leid, de inwerkingtreding van de nieuwe Pensioenwet als-

Verantwoordingsorgaan. Verder heeft het voltallige bestuur

mede de hieruit voortvloeiende aanpassing en/of opstelling

de kennisreflector van SPO gedaan, de zogenaamde

van de diverse fondsdocumenten zoals de statuten, ABTN,

nulmeting. Gedurende het volgend verslagjaar zal voor

Pensioenreglementen, Reglement Verantwoordingsorgaan,

wat betreft de deskundigheidsbevordering door het

Reglement Visitatiecommissie, Klachten- en geschillen

bestuur de aandacht gevestigd worden op het bereiken

regeling en gedragscode.

van het vereiste van deskundigheidsniveau 2 bij diverse bestuursleden. Naleving wet - en regelgeving Overtredingen van wet - en regelgeving zijn het bestuur niet bekend. Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen aanwijzingen aan het pensioenfonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het pensioenfonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Gedragscode Jaarlijks wordt door de bestuursleden bevestigd dat zij de gedragscode nageleefd hebben. Ook dit jaar heeft dit plaatsgevonden.

14

Pensioenparagraaf

Het ouderdomspensioen gaat in beginsel in op 65 jaar. De pensioenregeling biedt de mogelijkheid om onder

De pensioenregeling

bepaalde voorwaarden eerder, later of parttime met pen

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft per

sioen te gaan.

1 januari 2006 een nieuw pensioenreglement vastgesteld geldend voor werknemers die zowel op 31 december

Het partnerpensioen voor gehuwden, geregistreerde

2005 als op 1 januari 2006 deelnemer waren aan pensioen

partners en ongehuwd samenwonenden van actieve

reglement 2003, alsmede voor nieuwe deelnemers vanaf

deelnemers bedraagt 65% van het maximaal te bereiken

1 januari 2006.

ouderdomspensioen dat is opgebouwd na 1 januari 2006, op basis van pensioengrondslag A en B. Voor deelnemers

Voor werknemers die voor 1 januari 2005 in dienst zijn getre-

die voor 1 januari 2006 deelnemer waren in pensioen

den en op 1 januari 2005 de leeftijd van 55 jaar of ouder

regeling 2003 is daarnaast een nabestaandenpensioen op

hebben en als deelnemer worden aangemerkt onder pen-

risicobasis verzekerd. Het partnerpensioen voor gehuwden,

sioenreglement 2003, blijft pensioenreglement 2003 van

geregistreerde partners en ongehuwd samenwonenden

toepassing. Met dien verstande dat het bepaalde omtrent

van gewezen actieve deelnemers bedraagt 65% van het

het toeslagbeleid in pensioenreglement 2006 ook op pen

maximaal te bereiken ouderdomspensioen dat is opge-

sioenaanspraken van deze deelnemers van toepassing is.

bouwd na 1 januari 2006, op basis van pensioengrondslag A en indien van toepassing 65% van het ouderdomspen

Pensioenregeling 2006

sioen dat is verkregen uit hoofde van de omzetting van het

De pensioenregeling 2006 is een zogenaamde geïn-

pensioenkapitaal. Op pensioendatum heeft de deelnemer

dexeerde middelloonregeling met een excedent beschik-

de keuze om het partnerpensioen om te zetten in een

bare premieregeling. De salarisgrens bedraagt € 54.446,- per

hoger ouderdomspensioen of omgekeerd.

1 januari 2008 en € 56.079,- per 1 januari 2009.

Het wezenpensioen bedraagt voor één, twee, respectieve-

De salarisgrondslag is het bij de werkgever geldelijk feitelijk

lijk drie of meer kinderen 16%, 28% respectievelijk 36% van

verdiende salaris vermeerderd met de vakantietoeslag,

het behaalbaar partnerpensioen.

vermeerderd met eventuele vaste uitkeringen uit hoofde van het dienstverband (o.a. ploegentoeslag). De pensioen-

Per 1 januari 2008 zijn de opgebouwde pensioenaan

grondslag voor de middelloonregeling (A) is gelijk aan de

spraken verhoogd met 4,03% en de premievrije pensioen-

salarisgrondslag tot de salarisgrens verminderd met een

aanspraken en ingegane pensioenen met 1,48%.

franchise van € 12.209,- per 1 januari 2008 en € 12.465,- per

Per 1 januari 2009 zijn zowel de opgebouwde pensioenaan-

1 januari 2009. De pensioengrondslag voor de excedent

spraken als de premievrije pensioenaanspraken en inge-

beschikbare premieregeling (B) is gelijk aan de salarisgrond-

gane pensioenen niet verhoogd.

slag verminderd met de salarisgrens. Bij gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid vindt Het ouderdomspensioen bedraagt 2,25% van de voor het

voortzetting van de pensioenopbouw plaats op basis van

desbetreffende deelnemersjaar geldende pensioengrond-

pensioengrondslag A en pensioengrondslag B.

slag voor de middelloonregeling (A). Over de pensioen-

Het arbeidsongeschiktheidspensioen bedraagt bij gehele

grondslag voor de excedent beschikbare premieregeling

of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid maximaal 65% van

(B) wordt een pensioenkapitaal opgebouwd in een

de salarisgrondslag voor zover deze uitgaat boven de AOP-

beschikbare premieregeling.

uitkeringsdrempel. De AOP- uitkeringsdrempel bedraagt het WIA maximum dagloon, zijnde € 46.205,- per

De opgebouwde pensioenaanspraken worden jaarlijks


verhoogd met een index die is afgeleid van de algemene loonontwikkeling bij de werkgever, mits de behaalde ren-

Indien en voor zover de kosten van de pensioenregeling

dementen toereikend zijn en de financiële positie van het

niet hoger zijn dan 26,5% van de salarissom, draagt de

fonds dit toelaat.

deelnemer niet bij in de kosten van de pensioenregeling.


15

De kosten voor aanvullend ANW–hiaat en kosten voor extra

nemers bedraagt 50% van de laatste pensioengrondslag

in te kopen pensioen komen geheel voor rekening van de

op risicobasis. Het partnerpensioen voor gehuwden, gere-

werknemer.

gistreerde partners en ongehuwd samenwonenden van gewezen deelnemers of gepensioneerden is het na omzet-

Aanvullende pensioenen:

ting van ouderdomspensioen gekozen partnerpensioen.

–– ANW pensioen:

Op pensioendatum heeft de deelnemer de keuze om het

€ 6.000,- of € 12.000,- (optioneel).

ouderdomspensioen om te zetten in een partnerpensioen.

–– Extra pensioen: Indien en voorzover de in het reglement genoemde

Het wezenpensioen bedraagt voor één, twee, respectieve-

grenzen aan de pensioenopbouw niet wordt over-

lijk drie of meer kinderen 8%, 14% respectievelijk 18% van

schreden, kan een deelnemer voor eigen rekening

de laatste pensioengrondslag.

aanvullende premies storten voor de opbouw van extra pensioen. Deze premies worden toegevoegd aan het

Per 1 januari 2008 zijn de opgebouwde pensioenaanspraken

pensioenkapitaal.

verhoogd met 4,03% en de premievrije pensioenaanspraken

–– Overgangsregeling: Voor werknemers die deelnemer

en ingegane pensioenen met 1,48%.

waren in de zin van pensioenreglement 2003, kunnen

Per 1 januari 2009 zijn zowel de opgebouwde pensioenaan-

de opgebouwde aanspraken worden overgedragen

spraken als de premievrije pensioenaanspraken en inge-

naar pensioenreglement 2006.

gane pensioenen niet verhoogd.

Pensioenregeling 2003

Bij gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid vindt

De pensioenregeling 2003 is een zogenaamde eindloon

voortzetting van de pensioenopbouw tot 62 jaar plaats

regeling. De salarisgrondslag is het bij de werkgever

op basis van eindsalarisgrondslag. Het arbeidsongeschikt-

geldelijk feitelijk verdiende salaris vermeerderd met de

heidspensioen bedraagt bij gehele of gedeeltelijke arbeids-

vakantietoeslag, vermeerderd met eventuele vaste uitke-

ongeschiktheid maximaal 65% van de salarisgrondslag voor

ringen uit hoofde van het dienstverband (o.a. ploegen-

zover deze uitgaat boven de AOP-uitkeringsdrempel.

toeslag). De eindsalarisgrondslag bedraagt de hoogste

De AOP- uitkeringsdrempel bedraagt het WIA maximum

salarisgrondslag die voor de deelnemer gedurende de

dagloon, zijnde € 46.205,- per 1 januari 2008 en € 47.802,-

laatste 5 jaren van zijn deelnemerschap heeft gegolden.

per 1 januari 2009.

De pensioengrondslag is gelijk aan de eindsalarisgrondslag verminderd met een franchise van € 10.995,- per

Indien en voor zover de kosten van de pensioenregeling


niet hoger zijn dan 26,5% van de salarissom, draagt de deel-

Het maximum aantal deelnemingsjaren bedraagt 40 jaren.

De kosten voor aanvullend ANW –hiaat en kosten voor

Het ouderdomspensioen gaat in beginsel in op 65 jaar.

extra in te kopen pensioen komen geheel voor rekening

nemer niet bij in de kosten van de pensioenregeling.

van de werknemer. Deelnemers in dienst per 31 december 1997 en op wie reglement 1998 van toepassing is geworden, verwerven

Aanvullende pensioenen:

tussen leeftijd 50 en 60 extra garantiejaren.

–– ANW pensioen: € 6.000,- of € 12.000,- (optioneel).

Naast ouderdomspensioen kent pensioenregeling 2003 een

–– Spaarjaren:

tijdelijk ouderdomspensioen. Er bestaat de mogelijkheid om

Het maximaal in te kopen spaarpensioen is niet

tussen 60 en 65 jaar met vervroegd ouderdomspensioen te

hoger dan een pensioen vastgesteld op basis van 40

gaan. Tevens bestaat de mogelijkheid om tussen 60 en

dienstjaren minus bereikbare deelnemerstijd van de

62 jaar met vervroegd tijdelijk pensioen te gaan.

deelnemer. –– Pluspensioen:

Het partnerpensioen voor gehuwden, geregistreerde

Ouderdomspensioen uit hoofde van beschikbare

partners en ongehuwd samenwonenden van actieve deel-

premieregeling.

16

Premie 2008

Zaken en Werkgelegenheid is, gelet op de uitzonderlijke

De werkgever is gehouden jaarlijks bij Stichting

economische situatie, eind februari 2009 echter aangekon-

Pensioenfonds De Fracties de bijdragen te storten ter finan-

digd dat deze termijn van 3 jaren is verlengd naar 5 jaren.

ciering van de aanspraken zoals deze voortvloeien uit het

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft dit kortetermijn-

pensioenreglement en zijn berekend naar de grondslagen

herstelplan op 26 maart 2009 bij DNB ingediend.

zoals beschreven in de ABTN van Stichting Pensioenfonds De Fracties. De financiering geschiedt op basis van een

Toeslagbeleid

doorsneepremie.

Stichting Pensioenfonds De Fracties kent een voorwaardelijk toeslagbeleid waarbij, afhankelijk van de financiële

De pensioenpremie is bepaald in overleg met de CAO-

positie, jaarlijks per 1 januari toeslagen kunnen worden ver-

partijen en bedraagt 26,5% van de salarissom. In het

leend. Voor deze jaarlijkse toeslagverlening is geen bestem-

premiepercentage is 1,5%-punt begrepen voor uitvoerings-

mingsreserve gevormd en wordt geen expliciete premie

kosten.

betaald. De jaarlijkse toeslag wordt gefinancierd uit het

De doorsneepremie wordt op regelmatige basis getoetst.

geheel van aanwezige middelen, rendementen en premie-

Indien blijkt dat de vastgestelde premie niet langer toerei-

inkomsten. De toeslagruimte is een percentage dat door

kend of meer dan toereikend is, zal, de actuaris gehoord

het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties wordt

hebbende, bekeken worden in hoeverre de premie kan

vastgesteld op basis van een beleidsstaffel afhankelijk van

worden aangepast. Indien de kosten van de pensioenre-

de hoogte van de dekkingsgraad in enig jaar. De toeslag-

geling het genoemde maximum overschrijden, treden

verlening is niet van toepassing op het pensioenkapitaal als

de CAO-partijen in overleg. Indien de bijdragen niet vol-

bedoeld in artikel 2.4 van pensioenreglement 2006.

doende zijn voor de financiering van de in het betreffende

Bij de toeslagverlening wordt onderscheid gemaakt tussen

jaar toe te kennen pensioenaanspraken, is het bestuur

de actieve deelnemers en de inactieve deelnemers

bevoegd te besluiten om de pensioenopbouw in dat

(gewezen deelnemers en gepensioneerden).

jaar met een voor iedere deelnemer gelijk percentage te verminderen. Hierbij wordt het bepaalde bij of krachtens

Uitgangspunt voor de jaarlijkse toeslagverlening aan de

artikel 134 Pensioenwet in acht genomen.

actieve deelnemers is de Werkgever loonindex. Het bestuur heeft in het verslagjaar besloten om de rechten van de

Met ingang van 1 januari 2008 bedraagt de premie 26,5%.

actieve deelnemers per 1 januari 2008 te verhogen met

Met ingang van 1 januari 2009 bedraagt de premie onge-

4,03%.

wijzigd 26,5%. Uitgangspunt voor de jaarlijkse toeslagverlening aan de Dekkingsgraad

inactieve deelnemers is de procentuele verhoging van het

De dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds De Fracties

consumentenprijsindexcijfer (CPI) voor alle huishoudens

is door de gevolgen van de kredietcrisis ultimo 2008 onder

(afgeleid), zoals dit wordt berekend door het Centraal Bureau

de 105% gekomen, te weten 103,7% ultimo december 2008.

voor de Statistiek, over de maand oktober van het vooraf-

Aangezien de aanwezige dekkingsgraad ultimo verslagjaar

gaande jaar ten opzichte van de maand oktober van het

lager is dan de benodigde dekkingsgraad, en tevens lager

daaraan voorafgaande jaar. Deze procentuele verhoging is

is dan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105%, is er

gemaximeerd en zal niet meer bedragen dan de Werkgever

sprake van een reserve- en dekkingstekort. Deze tekorten

loonindex. Het bestuur heeft in het verslagjaar besloten om

zijn door het pensioenfonds onverwijld gemeld aan DNB

de ingegane en premievrije pensioenen met ingang van

op 20 januari 2009. Het pensioenfonds heeft een korteter-

1 januari 2008 met 1,48% te verhogen.

mijnherstelplan (conform artikel 140 Pensioenwet) opgesteld op basis van de door Watson Wyatt B.V. opgestelde

Voor 2009 heeft het bestuur, de actuaris gehoord hebbende,

continuïteitsanalyse. Het pensioenfonds dient een korteter-

besloten om gezien de financiële positie van het pensioen-

mijnherstelplan op te stellen om aan te geven hoe binnen

fonds met ingang van 1 januari 2009 geen toeslagen te verle-

een periode van 3 jaren weer een dekkingsgraad van

nen aan zowel de actieve als inactieve deelnemers.

minimaal 105% wordt bereikt. Door de Minister van Sociale


17

Herstelplan

Er zijn verder geen aanvullende herstelmaatregelen

Begin 2009 heeft het pensioenfonds een kortetermijn

getroffen.

herstelplan opgesteld op basis van een door Watson Wyatt B.V. opgestelde continuïteitsanalyse. Dit kortetermijnherstelplan

Informatieverstrekking omtrent het kortetermijnherstel-

is tezamen met de continuïteitsanalyse op 26 maart 2009

plan aan deelnemers en overige betrokkenen

aan DNB verzonden. Bij de opstelling van het herstelplan

In overeenstemming met de communicatievereisten uit

zijn de navolgende herstelmaatregelen als uitgangspunt

de pensioenwet is in de startbrief en in de informatie bij

genomen:

uitdiensttreding opgenomen dat het pensioenfonds een dekkingstekort heeft, en zich in een herstelsituatie bevindt.

De daling van de dekkingsgraad in 2008 is met name ver-

Daarnaast worden de deelnemers van het pensioenfonds

oorzaakt door de volgende oorzaken:

geïnformeerd over het herstelplan middels berichten van

–– Stijging van de Technische Voorziening door daling van

het pensioenfonds op het intranet. Verder is het herstelplan

de marktrente. Het effect op de dekkingsgraad is een daling van 34,6%;

opvraagbaar voor alle deelnemers. Aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden wordt

–– Daling vermogen door (negatieve) beleggingsrende-

– in overeenstemming met de communicatievereisten uit

menten. Het effect op de dekkingsgraad is een daling

de pensioenwet – op verzoek informatie over het herstel-

van 8%;

plan verstrekt.

Op basis van het huidige beleidskader van het pensioen-

Herverzekering

fonds is uitgegaan van een minimum vereist eigen vermo-

Het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico zijn

gen van het pensioenfonds ultimo december 2008 van 5%

door Stichting Pensioenfonds De Fracties voor een periode

van de Technische Voorzieningen. Het vereist eigen vermo-

van 5 jaar ondergebracht bij de Zwitserse Maatschappij van

gen is ultimo december 2008 vastgesteld op 113,4% van de

Levensverzekering en Lijfrente (Zwitserleven). Deze herverze-

Technische Voorzieningen. Het pensioenfonds bevindt zich

keringsovereenkomst loopt van 1 januari 2004 tot en met 31

hiermee in een situatie van dekkingstekort.

december 2008 en heeft een opzegtermijn van 3 maanden. Op 15 oktober 2008 heeft Stichting Pensioenfonds de

Uit het in het herstelplan opgenomen dekkingsgraads

Fracties een nieuw herverzekeringscontract gesloten met

jabloon blijkt dat opheffing van het dekkingstekort in een

Zwitserleven voor de periode 1 januari 2009 tot en met

periode van 3 jaar wordt gehaald. Voorts blijkt dat ophef-

31 december 2013.

fing van het reservetekort in een periode van 15 jaar wordt gehaald.

Ten behoeve van het overlijdensrisico worden jaarlijks de risicokapitalen herverzekerd. Het risicokapitaal is gelijk aan de

In het herstelplan is gebruik gemaakt van de volgende

contante waarde van een direct ingaand nabestaandenpen-

herstelmaatregelen:

sioen en aanvullend ANW-hiaatpensioen, verminderd met

–– Per 1 januari 2009 worden geen toeslagen toegekend

de ten behoeve van de betreffende deelnemer aanwezige

aan actieven en inactieven. Dit is in overeenstemming

voorziening voor ouderdomspensioen, nabestaandenpensi-

met het eerder geformuleerde beleid zoals opgeno-

oen en tijdelijk ouderdomspensioen.

men in de ABTN van het pensioenfonds. –– Het pensioenfonds hanteert een doorsneepremie

18

Onder het arbeidsongeschiktheidsrisico wordt verstaan de

van 26,5% van de salarissom (inclusief de beschikbare

premievrije voortzetting van de pensioenopbouw alsmede

premieregeling). Indien de beschikbare premierege-

de te verzekeren arbeidsongeschiktheidspensioenen.

ling buiten beschouwing wordt gelaten bedraagt de

Op de winstberekeningsdatum (twee jaar na afloop van

doorsneepremie in de komende 15 jaar gemiddeld

de contractsperiode) wordt door Zwitserleven een winst-

25,0% van de salarissom. De doorsneepremie is ruim

aandeel ten behoeve van het pensioenfonds bepaald.

kostendekkend en draagt bij aan de herstelkracht van

De van toepassing zijnde formule is vastgelegd in de

het fonds.

herverzekeringsovereenkomst.

Verwachte wijzigingen in het komend jaar De heer Verhaart heeft Loders Croklaan, en daarmee ook het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties, per 1 april 2009 verlaten. De heer J.H.M. van Ree heeft de heer Verhaart per 1 april opgevolgd als werknemersbestuurslid. Verder heeft mevrouw A.M. van der Stelt te kennen gegeven haar positie binnen het bestuur ter beschikking te stellen. Momenteel loopt er een procedure om deze vacature als werknemersbestuurslid in te vullen. Het bestuur zal zich begin 2009 verder met AZL N.V. afspraken maken omtrent het realiseren van een website voor Stichting Pensioenfonds De Fracties.


19

Verzekerdenbestand

Actieve

Gewezen

Pensioen-

Totaal

deelnemers deelnemers gerechtigden

Stand per 31 december 2007

– Nieuwe toetredingen

– Ontslag met premievrije aanspraak

125

15

550

Mutaties door:

410

48

48

-24

24

0

– Waardeoverdracht

-14

-14

– Ingang pensioen

6

0

– Overlijden

0

-6

– Afloop

0

– Andere oorzaken

2

-3

-5

-6

Mutaties per saldo

20

7

1

28

Stand per 31 december 2008

132

16

578

Specificatie pensioengerechtigden

2008

2007

Ouderdomspensioen

15

9

Nabestaandenpensioen

1

1

Arbeidsongeschiktheidspensioen

0

5

Totaal

16

15

* Waarvan 3 deelnemers met een (gedeeltelijk) arbeidsongeschiktheidspensioen.

20

430 *

Beleggingen

Deze rentedaling was op zichzelf beschouwd nog positief voor de waarde van de betreffende obligaties, ware het niet

Algemene ontwikkelingen

dat met de enkele jaren geleden geïntroduceerde markt-

Voor pensioenfondsen zet de terugblik op de ontwikkelin-

waarde van de pensioenverplichtingen de waarde van deze

gen in het jaar 2008 aan tot het hanteren van bewoordingen

component van de pensioenfondsbalans nog veel harder

die teleurstelling en negativisme in de overtreffende trap

steeg. Alleen een voldoende omvangrijke afdekking van

tot uitdrukking moeten brengen. Zoals eerder opgemerkt,

het renterisico, die ervoor kon zorgen dat de stijging van de

hebben deze ontwikkelingen voor de meeste pensioen-

waarde van die pensioenverplichtingen kon worden ‘bijge-

fondsen geleid tot een ongekende daling van hun dek-

beend’ door de beleggingen, had er voor kunnen zorgen dat

kingsgraad, waardoor Nederland aan het einde van 2008

pensioenfondsen van die ontwikkeling slechts in beperkte

nauwelijks nog pensioenfondsen kende die zich niet in een

mate de negatieve gevolgen zouden voelen. Met het oog op

situatie van een reservetekort of, erger nog, onderdekking

de in de eerste helft van 2008 nog bestaande vrees voor een

bevonden.

verder oplopende inflatie, en de daarmee gepaard gaande

De kredietcrisis heeft pensioenfondsen aan alle kanten

verwachting dat dit in een oplopende rente zou resulteren,

geraakt en slechts weinigen hebben zich zodanig weten

hebben vele fondsen afgezien van een dergelijke afdekking

te beschermen dat ze relatief ongeschonden deze zware

van het renterisico. De rentedaling die zich in 2008 heeft

storm wisten te doorstaan. Aan de ene kant was daar de dra-

gemanifesteerd, kan worden afgelezen uit verderstaande

matische, wereldwijde koersval op de aandelenbeurzen. Elk

grafiek. Hierin wordt de door DNB maandelijks gepubli-

kwartaal van 2008 liet, aangevoerd door de instortende koer-

ceerde rentecurve getoond die pensioenfondsen moeten

sen van met name banken en verzekeraars, een negatieve

hanteren bij de berekening van de marktwaarde van de pen-

aandelenperformance zien, waardoor aan het einde van het

sioenverplichtingen. De grafiek laat het renteniveau zien dat

jaar bij het opmaken van de balans een koersdaling van circa

in de markt wordt waargenomen voor verschillende looptij-

40% zichtbaar is geworden.

den (van 1 tot 60 jaar). De verplichtingen aan de deelnemers

En alsof deze ontwikkeling niet al dramatisch genoeg was,

van het pensioenfonds kennen verschillende looptijden. De

werd de balans van de pensioenfondsen daarnaast ook nog

dienovereenkomstige renteniveaus moeten bij de calculatie

geraakt door de koersdalingen in de sfeer van vastgoed en

van de tot de totale marktwaarde van die verplichtingen

alternatieve beleggingen. Dit werd vooral zichtbaar in de

worden gebruikt. Lagere renteniveaus leiden ertoe dat de

tweede helft van het jaar toen de grondstoffenprijzen in

verplichtingen een hogere marktwaarde krijgen. Omgekeerd

een vrije val terecht kwamen en allerlei andere alternatieve

geldt dat hogere renteniveaus tot een daling van de markt-

beleggingsvormen, die in de voorgaande jaren steeds meer

waarde van de pensioenverplichtingen leiden.

aan populariteit wonnen door hun lage correlatie met de traditionele beleggingscategorieën waarin pensioenfondsen

Ontwikkeling DNB rentecurve

belegden, opeens een aantal minder prettige eigenschap5,5

pen ten toneel spreidden. Zo bleek de lage correlatie onder de, weliswaar extreme, marktomstandigheden toch minder

5

te zijn en bleek de koersvorming in de praktijk vaak mijlenver

31-12-2007

af te liggen van hetgeen theoretisch onder normale omstan4,5

opgedroogde verhandelbaarheid was debet aan dit laatste fenomeen. De balans van pensioenfondsen, tot uitdrukking komend in

Rente in %

digheden zou kunnen worden berekend. Vooral een volledig

4

3,5

de dekkingsgraad, is in 2008 in vele gevallen ook nog minstens zo hard geraakt door de daling van de rente, die mede

31-12-2008

3

werd veroorzaakt door beleggers die zich, door hun vlucht uit alles wat met risico werd geassocieerd, alleen nog veilig waanden met beleggingen in staatsobligaties.


2,5 0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

Looptijd

21

Samenvattend kan dan ook gesteld worden dat 2008 een

bank Lehman Brothers in september. Hierdoor keerde het

van de slechtste en meest turbulente jaren voor beleggers

optimisme en verslechterden de kredietmarkten verder.

ooit was, waarin de aandelenkoersen wereldwijd bijna

Centrale banken en overheden moesten alle zeilen bijzet-

40% (in euro) daalden, spreads op (hoogrentende) bedrijfs-

ten om het financiële systeem overeind te houden. Banken

obligaties naar recordhoogte stegen en enkel westerse

werden van omvangrijke liquiditeiten voorzien om de

staatsleningen profiteerden van de behoefte aan veiligheid

balansen te versterken. Overheden gingen over tot maat-

en liquiditeit bij beleggers, met als gevolg dat de rentes op

regelen die we slechts in de jaren ‘30 eerder hebben gezien

dit papier (vooral in het vierde kwartaal) sterk daalden.

en feitelijk zijn in een aantal westerse landen ‘systeembanken’ genationaliseerd.

Een aantal (macro-economische) factoren zijn debet geweest aan deze ontwikkelingen. Zo richten de prijs

Vanaf oktober werd het effect van de crisis zichtbaar in

dalingen op de Amerikaanse huizenmarkt al circa 1,5 jaar

de reële economie. Wantrouwen bij banken, bedrijven

een enorme economische schade aan, niet alleen bij de

en consumenten leidde wereldwijd tot vraaguitval. In de

betrokken hypotheekbanken en huiseigenaren, maar zeker

Verenigde Staten steeg de werkloosheid fors en wereldwijd

ook op financiële markten. De in de laatste jaren tot grote

nam de industriële productie af, met dalende grondstoffen-

omvang gestegen activiteiten rondom het bundelen en

en energieprijzen als gevolg. Een olieprijs van nagenoeg

doorverkopen van pakketten financiële producten (‘secu-

$150 in juli leidde nog tot inflatieangsten. De ineenstorting

ritisation’) en de handel erin op weinig transparante en

van de economische groei en een olieprijs van onder $40

illiquide kredietmarkten, hebben sterk bijgedragen aan de

heeft eind december de situatie en vooruitzichten voor

verspreiding van de effecten van de negatieve huizenmarkt

pensioenfondsen 180 graden doen omslaan.

naar andere regio’s. Met name ook Europese financiële instellingen zijn hierbij hard getroffen.

De strategische beleggingsmix, realisatie en benchmarks van Stichting Pensioenfonds De Fracties kan als volgt

Eerder in het jaar in maart, toen de Amerikaanse centrale

worden samengevat:

bank en JP Morgan Chase de Amerikaanse investment bank Bear Stearns van de ondergang redden, was er nog sprake

BGI beheert voor Stichting Pensioenfonds De Fracties aan-

van optimisme. Gesteund door gedaalde koersniveaus,

delen, liability driven investments (“LDI”) en obligaties. De

zette er een forse rally bij aandelen en bij de risicovollere

aandelen worden volgens een 70/30-strategie beheerd,

obligaties in. Dat deze rally tot medio mei kon aanhouden,

waarvan 70% in wereldwijde aandelen en 30% in Europese

had te maken met de veerkracht die de Amerikaanse eco-

aandelen. De LDI en obligatie beleggingen worden op

nomie toen nog toonde. Het economische nieuws en de

basis van execution only beheerd, dit betekent dat er geen

kwartaalcijfers van de bedrijven vielen mee en beleggers

rebalancing tussen de fondsen plaatsvindt.

hoopten zelfs op het einde van de kredietcrisis. Daarbij bood de aanhoudende forse groei in de opkomende economieën ruimte voor enig optimisme over de wereldeconomie. Daarin lag ook de bron voor de prijsstijgingen van olie, andere grondstoffen en voedsel en leek de inflatie zelfs het kernprobleem van 2008 te worden. De Europese Centrale Bank verhoogde begin juli met het oog op die oplopende inflatie zelfs nog het officiële rentetarief tot 4,25% (+25 basispunten). Echter, negatieve berichten van banken keerden de situatie vervolgens verrassend snel. De hoop op het einde van de kredietcrisis vervloog. Katalysator van de snelle verslechtering op de markten was de ondergang van investment

22

De aandelenstrategie wordt op basis van de onderstaande allocatie en bandbreedtes beheerd:

Fondsnaam

Fonds Benchmark

Benchmark Allocatie (%)

Bandbreedte (%)

MSCI Europe Equity Index Fund B

MSCI Europe Index

30%

+/- 3%

MSCI World Index Fund B

MSCI World Index

70%

+/- 3%

Rendement Het beleggingsresultaat over 2008 bedroeg:

Fondsnaam

Benchmark

Fonds

Benchmark

Aandelenstrategie

Customised

-33.0%

-32.9%

LSF Euro Fixed 2040-2049 Fund

Fixed rate deferred annuity with payment terms running

from 40 to ‘49

80.7%

81.4%

LSF Euro HICPX 2025-2034 Fund

Inflation Linked deferred annuity payments terms running

from ’25-‘34

21.0%

21.5%

LSF Leveraged Euro HICPX 2020-2024 Fund

Inflation Linked deferred annuity payments terms

running from ’20-‘24

24.1%

24.8%

Euro Government Bond Index Fund

Citigroup Euro Government Bond Index

9.2%

9.3%

Euro Corporate Bond Index Fund

Citigroup Euro Corporate Bond Index

4.7%

4.6%

De aandelen resultaten over het jaar 2008 zijn slecht geweest over de hele linie en de relatief lage weging naar deze asset categorie heeft dus positief uitgepakt. Volgend op de sub-prime kredietcrisis en de effecten van de daaruit voortgekomen wereldwijde kredietcrisis en economische vertraging werd de Eurozone swap markt in 2008 gekenmerkt door hoge volatiliteit, lagere liquiditeit en afgenomen risk appetite in de financiële markten in het algemeen. Deze kenmerken hebben direct geleid tot een sterke toename in de kosten van trading alsmede een verdere toename in de credit spreads. Net als de periode juni 2007 tot december 2007 heeft deze toename van de credit spread in 2008 geleid tot een mark-to-market onderperformance van ongeveer 0.5% voor het collateral fonds. Aangezien elk van de Liability Solutions Funds indirect gebruik maakt van dit collateral fonds heeft dat dit geleid tot een onderperformance van de Liability Solutions Funds ten opzichte van hun benchmark.


23

Deze onderperformance is een puur mark-to-market effect en niet een gerealiseerde positie. Als en wanneer kredietmarkten terugkeren naar pre-crisis niveau, en in de gecontinueerde afwezigheid van verslechtering, zullen de collateral fondsen de onderperformance terugwinnen. Zowel de nominale alsmede de reële rentetermijnstructuur daalde in 2008 tussen 1% en 2% afhankelijk van de looptijd. Een daling in deze rentetermijnstructuren leidt tot een stijging in de marktwaarde van de Matched portfolio. De sterkste stijging is in het LSF Euro Fixed 2040-2049 Fund geweest omdat deze de hoogste duratie heeft.

24

Risicoparagraaf

pensioenverplichtingen op marktwaarde verandert door veranderingen in de marktrente. Het pensioenfonds is

Matchingsrisico

gevoelig voor wijzigingen in de marktrente omdat de dura-

Het matchingsrisico is het risico dat de looptijd en rente

tion van de beleggingen en de verplichtingen niet gelijk

gevoeligheid tussen de beleggingen en de pensioen

zijn. Bij de bepaling van het beleggingsbeleid weegt het

verplichtingen niet op elkaar zijn afgestemd.

bestuur van het pensioenfonds zorgvuldig de voordelen

Wanneer een pensioenfonds aan zijn verplichtingen moet

(meer zekerheid) en nadelen (minder rendement) van meer

voldoen (pensioenen uitbetalen), dienen daarvoor op tijd

of minder duration matching af ten opzichte van alterna-

de beschikbare middelen vrij te komen. Het pensioen

tieve strategieën. Ultimo 2008 kunnen de gegevens inzake

fonds heeft hiervoor het renterisico strategisch voor 50%

duration als volgt worden weergegeven.

van de vastrentende waarden afgedekt. Verder wordt het vermogen gespreid over diverse beleggingssectoren

Beleggingen

welke zo veel als mogelijk onafhankelijk van elkaar op vari-

Duration vastrentende waarden

17

ërende economische en marktomstandigheden reageren. Daarnaast laat het bestuur periodiek een Asset Liability

Verplichtingen

Management (ALM) studie uitvoeren. Dit instrument kan

Duration verplichtingen

22

vervolgens door het bestuur gebruikt worden om de optimale soort en/of mate van matching te bepalen.

Mate van afdekking Afdekking renterisico

54%

Verzekeringstechnisch risico Naast de financiële risico’s staat het pensioenfonds bloot

Koersrisico

aan verzekeringstechnische risico’s. De vereiste solvabiliteit

Het koersrisico is het risico van waardewijzigingen van

voor verzekeringstechnische risico’s vloeit voort uit onvoor-

de beleggingen door de koerswijzingen van de effecten

ziene sterfterisico’s als gevolg van procesrisico. Daarnaast

waarin wordt belegd. Dit risico neemt toe bij een beperking

zijn er onvermijdbare sterfterisico’s zoals de onzekerheid

van de spreiding van effecten in de beleggingsportefeuille.

rondom de sterftetrend (TSO of ‘langlevenrisico’) en de

De risico’s kunnen verder toenemen wanneer gebruik

negatieve stochastische afwijkingen (NSA). De vereiste

wordt gemaakt van geschreven optieposities, indien

solvabiliteit ten behoeve van het verzekeringstechnische

belegd wordt met geleend geld of indien waardepapieren

risico dient bepaald te worden op basis van de tabellen in

worden verkocht die het pensioenfonds niet bezit (short

hoofdstuk 14 van het ‘Advies inzake onderbouwing para-

selling). Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds sluit

meters FTK’ (DNB oktober 2006).

het beleggen met geleend geld uit evenals het verkopen van waardepapieren die het pensioenfonds niet bezit.

Concentratierisico

Evenmin staat het beleggingsbeleid het schrijven van

Onder het concentratierisico wordt verstaan het percen

opties toe, tenzij het call opties betreft en deze gedekt

tage van deelname van het pensioenfonds in de eigen

worden door onderliggende activa.

onderneming. Het is niet toegestaan rechtstreeks te beleggen in aandelen van Loders Croklaan (de eigen

De samenstelling van de beleggingen is weergegeven in

onderneming) en/of IOI Corporation Berhad (aangesloten

de toelichting op de balans.

vennootschappen). Kredietrisico Beleggingsrisico zoals renterisico, koersrisico,

Het kredietrisico wordt ook wel aangeduid als debiteu-

kredietrisico, liquiditeitsrisico en valutatrisico

renrisico. De waarde van de beleggingen in vastrentende waarden wordt ondermeer beïnvloed door de ontwikkeling

Renterisico

van de kredietwaardigheid van de effectenuitgevende

Renterisico is het risico dat het saldo van de marktwaarde

instellingen.

van de portefeuille vastrentende waarden en de nominale


25

Met name door beleggers gemaakte inschatting van de

Door het overleggen van deze verklaring toont AZL NV

waarschijnlijkheid van het tijdig voldoen van rente- en

aan het pensioenfonds én aan de accountant van het

aflossingsverplichtingen door de debiteur is hierbij bepa-

pensioenfonds aan, dat de uitvoering ‘in control’ is. Het

lend. Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen

overleggen van de SAS 70-verklaring komt tevens tege-

Stichting Pensioenfonds De Fracties restricties voor de

moet aan de Beleidsregel ‘Uitbesteding Pensioenfondsen’

samenstelling van de vastrentende portefeuilles met

waarin DNB heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat

beperking tot geografische spreiding, verdeling over ver-

zijn administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verant-

schillende debiteurencategorieën, de minimale kwaliteit

woordelijk is en blijft voor een juiste administratie.

van de debiteur (‘rating’) en voor de omvang van de beleggingen per debiteur. Alle aandelen dienen te zijn genoteerd

Uitbesteding en de risico’s die hiermee samenhangen

aan algemeen erkende beurzen.

Het bestuur heeft onder behoud van zijn verantwoordelijkheden een aantal werkzaamheden structureel uitbesteed.

Liquiditeitsrisico

De uitbesteding van werkzaamheden aan een derde partij

Liquiditeitsrisico is het risico dat Stichting Pensioenfonds

heeft tot gevolg dat het bestuur geen directe gezags

De Fracties onvoldoende liquide middelen heeft om beta-

verhouding heeft met de personen die bij de derde partij

lingen, waaronder de pensioenuitkeringen, te verrichten.

feitelijk en dagelijks zijn belast met de uitvoering van die

Bij het pensioenfonds is sprake van een jaarlijkse grote

werkzaamheden. Het bestuur heeft voorts geen recht-

netto-instroom. De waarschijnlijkheid van het liquiditeits

streeks zicht op en voert geen directe controle uit op admi-

risico en de impact daarvan is derhalve klein.

nistratieve processen, zoals uitbetaling van pensioenen, pensioenberekeningen e.d . Daardoor ontbreekt eveneens

Valutarisico

zicht op de werkelijke uitvoeringskosten.

Het valutarisico is het risico dat de waarde van de beleg-

Het bestuur erkent voorts dat aan de uitbesteding het risico

gingen verandert door veranderingen in valutakoersen.

is verbonden van discontinuïteit van de dienstverlening

Valutatransacties die geen betrekking hebben op onderlig-

door AZL N.V.

gende waarden zijn niet toegestaan. Valuta’s worden niet

Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert Stichting

afgedekt.

Pensioenfonds De Fracties zich volledig aan de regel geving van DNB op het gebied van uitbesteding. Stichting

Beleggingsrisico’s alternatieve beleggingen

Pensioenfonds De Fracties beschikt voor iedere extern uit

Alternatieve beleggingen zijn net als beleggingen in de

te voeren activiteit over een uitbestedingsovereenkomst

traditionele categorieën (waaronder aandelen) onderhevig

die voldoet aan het bij of krachtens artikel 34 van de PW

aan risico’s. Binnen de rendementsportefeuille van het

bepaalde. In voorkomende gevallen worden met de uitvoe-

pensioenfonds wordt een gediversifieerde beleggings

rende organisatie nadere afspraken omtrent procedures,

portefeuille aangehouden. Vooralsnog wordt niet belegd in

processen, informatieverschaffing en te leveren diensten

onroerend goed.

vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA). In een SLA worden tenminste ook afspraken vastgelegd over de

Operationele risico’s (waaronder interne beheersing, IT en

administratieve organisatie, de autorisatie en procuratie

integriteitsrisico)

systemen en de interne controle van de uitvoerende

Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat

organisatie.

van inadequate of foutieve interne processen, mensen en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen.

Juridische risico’s

Operationele risico’s hebben een negatieve impact op

Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangespro-

een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze

ken te worden. Ten einde dit risico te beperken kan het

operationele risico’s geldt wel dat een verregaande reductie

pensioenfonds maatregelen treffen. Eén risico is dat de

onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee kan

fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen.

brengen. De operationele uitvoering geschiedt door AZL NV.

Een ander risico is dat men als pensioenfondsbestuurder in

Deze partij heeft een SAS 70-verklaring (type II).

persoon kan worden aangesproken.

26

Een derde risico betreft het niet in voldoende mate vorm

Beheersing van de risico’s

geven aan consistent beleid, dit maakt het pensioenfonds

In het verslagjaar is aandacht gegeven aan de opzet en

kwetsbaar indien het hierop wordt aangesproken.

inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-

Een vierde risico betreft het niet of onduidelijk communice-

sing van risico’s. Het bestuur heeft de risico’s van Stichting

ren naar partijen. Een vijfde risico betreft aansprakelijkheid

Pensioenfonds De Fracties geanalyseerd en een beschrij-

door het niet of niet goed uitvoeren door partijen die het

ving c.q. analyse van deze risico’s opgenomen in de ABTN.

pensioenfonds heeft ingehuurd. Voor bovengenoemde risico’s heeft het pensioenfonds de navolgende maatregelen

Voor wat betreft de financiële risico’s kan worden opge-

genomen:

merkt dat het bestuur per kwartaal wordt voorzien van managementinformatie met betrekking tot de status van

1.

2. 3.

4.

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft een uitvoe-

de beleggingen door de vermogensbeheerders.

ringsorganisatie aangesteld. Deze toets bij wetswijzi-

Ten minste één keer per jaar wordt door de vermogens-

gingen de fondsstukken en stelt waarnodig wijzigingen

beheerder (Barclays Global Investors) gevraagd de op dat

voor aan het bestuur.

moment geldende beleggingsstrategie toe te lichten.

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten.

Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties streeft

Stichting Pensioenfonds De Fracties ziet erop toe dat

naar een zodanige invulling van haar beleid dat jaarlijks

besluitvorming consistent en goed gedocumenteerd

wordt voldaan aan de eisen ten aanzien van de financiële

plaatsvindt. Deze documentatie zorgt ervoor dat ook

positie en dat dit op de lange termijn leidt tot een zo laag

derden de inhoud en werking van dit beleid kunnen

mogelijke en stabiele pensioenpremie.

volgen.

Om dit te bewerkstelligen beschikt het bestuur over de vol-

Stichting Pensioenfonds De Fracties werkt volgens een

gende sturingsmiddelen:

gedetailleerd communicatieplan. Dit communicatie-

–– de hoogte van de toekomstige premiebaten;

plan bewaakt de wettelijk verplichte communicatiemo-

–– de hoogte van de toekomstige toeslagverlening;

menten. Doormiddel van het planmatig uitvoeren van

–– het beleggingsbeleid.

deze communicatie wordt bewaakt dat aan de eisen

5.

van de Pensioenwet en consistentie van de communi-

De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële

catie-uitingen wordt voldaan.

positie van Stichting Pensioenfonds De Fracties wordt

Met alle uitvoeringsorganisaties zijn contractuele

jaarlijks geëvalueerd. Bij deze evaluatie speelt zowel de

afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te rap-

huidige financiële positie, alsmede de financiële positie van

porteren over het wel of niet voldoen aan de gemaakte

Stichting Pensioenfonds De Fracties in de toekomst, een rol.

afspraken. Daar waar mogelijk heeft het pensioenfonds activiteiten gescheiden ondergebracht, waardoor er

Continuïteitsanalyse

een mechanisme ontstaat van controle van de ene

Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de

door de ander partij. Jaarlijks vinden er controles plaats

gewenste ontwikkeling leidt, voert Stichting Pensioenfonds

door actuaris en accountant op de uitvoering door het

De Fracties ten minste eens in de drie jaar een continuïteits-

pensioenfonds. Materiële onvolkomenheden worden

analyse uit.

door hen gerapporteerd.

Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft deze continuïteits-

In het algemeen draagt het bestuur er zorg voor dat zij vol-

analyse begin 2009 laten uitvoeren door Watson Wyatt B.V..

doende kennis en kunde bezit om haar verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Het bestuur heeft hiertoe in 2008 gewerkt

Voor wat betreft de uitbestedingsrisico’s kan worden

aan een deskundigheidsplan. Verder heeft het bestuur over-

opgemerkt dat het bestuur overleg heeft gevoerd met

eenkomstig de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur

AZL N.V. over de dienstverlening inclusief de Service Level

in zijn statuten een procedure opgenomen teneinde zijn

Agreement.

eigen functioneren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden periodiek te evalueren.


27

Om aan de behoefte van het bestuur aan zekerheid en daarmee aan kwaliteitsgaranties tegemoet te komen, heeft AZL N.V. ervoor gekozen om gecertificeerd te worden volgens de richtlijnen van SAS 70. Voorts wordt het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties door middel van periodieke rapportages van zowel de uitvoeringsorganisatie alsmede van externe adviseurs in staat gesteld de risico’s en fondssituatie goed te monitoren.

Zaanstad, 10 juni 2009

Het bestuur

Mevr. E. van Dijk

Dhr. R.J.T. Imming

voorzitter

secretaris

Dhr. H.M. Omvlee

Mevr. A.M. van der Stelt

Dhr. A.F.P. Voet

Dhr. J.H.M. van Ree

28

Verslag van het Verantwoordingsorgaan In het kader van de Principes van Goed Pensioenfonds bestuur is met ingang van 1 januari 2008 een Verantwoor dingsorgaan (VO) ingesteld. In het kader van genoemde principes, is het verantwoordingsorgaan gevraagd een oordeel te geven over het door het bestuur gevoerde beleid over 2008. Het verantwoordingsorgaan heeft in het kader van zijn taakuitoefening kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening over boekjaar 2008. Tevens heeft het verantwoordingsorgaan kennis genomen van de fondsdocumenten zoals statuten, pensioenreglementen en de actuariële en bedrijfstechnische nota. In het overleg met een delegatie van het bestuur, accountant en actuaris op X zijn de navolgende onderwerpen aan de orde geweest: –– beleid Stichting Pensioenfonds De Fracties; –– rol en werkverdeling met AZL; –– financiële en actuariële analyses, risico’s, uitgangspunten en aanbevelingen; –– deskundigheid van de diverse betrokkenen; –– communicatie waaronder het vragen van adviezen aan het verantwoordingsorgaan; –– waarborgen continuïteit van het pensioenfonds; –– vooruitzichten. In dit eerste jaar van functioneren is geen overleg geweest met andere externe deskundigen. Observaties en oordeel verantwoordingsorgaan: Het verantwoordingsorgaan is voorts van mening dat het bestuur hun taken naar behoren hebben uitgevoerd.


Het Verantwoordingorgaan


29

Reactie bestuur Het bestuur waardeert de betrokkenheid van de leden van het Verantwoordingsorgaan om zitting te nemen in dit orgaan, ten zeerste. De snelheid waarmee tot een oordeel gekomen is getuigd, gezien de korte beschikbare tijd en de complexiteit van de materie, van een grote inzet. Het bestuur stelt dit zeer op prijs. Het gegeven advies met betrekking tot X Uiteraard nemen we het advies van het Verantwoordingsorgaan ter harte en zullen de genoemde reactiesnelheid en –wijze besproken worden tijdens de volgende bestuursvergadering.


Het bestuur

30

Jaarrekening


31

Balans per 31 december (na bestemming saldo; in duizenden euro)

Activa

2008

2007

Beleggingen voor risico pensioenfonds [1]

Zakelijke waarden

11.565

12.124

Vastrentende waarden

35.142

29.494

Beleggingen voor risico deelnemers [2]

46.707

Onroerende zaken

22

25

Zakelijke waarden

441

546


689

468

41.618

1.152

1.039

Vorderingen en overlopende activa [3]

102

577

Liquide middelen [4]

199

1.358

Totaal activa

48.160

44.592

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

32

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

Passiva

2008

2007

1.670

13.285

Algemene reserve [5] Technische voorzieningen

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico [6]

pensioenfonds

44.174

29.151

Voorziening pluspensioen en spaarjaren [7]

938

837

45.112

29.988

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico [8]

deelnemers

1.152

1.039

Kortlopende schulden en overlopende passiva [9]

226

280

Totaal passiva

48.160

44.592

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal

onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


33

Staat van baten en lasten (in duizenden euro)

2008

2007

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds [10]

Directe beleggingsopbrengsten

29

53

Indirecte beleggingsopbrengsten

-513

488

Kosten van vermogensbeheer

-67

-59

Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers [11]


-551

-246

482

-13

-246

-13

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers [12]

5.031

4.614

Premiebijdragen voor risico deelnemers [13]

381

195

Saldo van overdrachten van rechten [14]

128

181

Onttrekking beleggingen voor risico deelnemers [15]

-22

0

Pensioenuitkeringen [16]

-366

-194

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico [17]

pensioenfonds

Pensioenopbouw

-1.659

-1.828

Indexering en overige toeslagen

-816

-378

Rentetoevoeging

-1.444

-1.260

Onttrekking voor pensioenuitkeringen

377

199

Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten

8

4

Wijzigen marktrente

-11.497

3.790

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

-73

-171

Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen

81

-41

-15.023

315

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

34

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.

2008

2007

-101

-46

Mutatie voorziening pluspensioen en spaarjaren [18] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor [19]

risico deelnemers

-113

-230

Herverzekering [20]

-465

-268

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten [21]

-266

-237

Overige baten en lasten [22]

-2

0

Saldo van baten en lasten

-11.615

4.799

Bestemming van het saldo

Algemene reserve

-11.615

4.799

-11.615

4.799

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een

integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


35

Kasstroomoverzicht (in duizenden euro)

Pensioenactiviteiten

Ontvangsten

2008

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers

4.809

4.827

Uitkeringen uit herverzekering

565

-232

Overgenomen pensioenverplichtingen

493

486

Overige

0

216

5.867

Uitgekeerde pensioenen

-361

-191

Overgedragen pensioenverplichtingen

-235

-308

Premies herverzekering

-465

-422

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

-284

-210

Overige

-40

-871

-1.385

-2.002

Beleggingsactiviteiten Ontvangsten

Directe beleggingsopbrengsten

-29

50

Verkopen en aflossingen beleggingen

28.783

562

5.297

Uitgaven

2007

28.754

612

Uitgaven

Aankopen beleggingen

-34.385

-2.714


-10

-45

-34.395

-2.759

Mutatie liquide middelen

-1.159

1.148

Saldo liquide middelen 1 januari

1.358

210

Saldo liquide middelen 31 december

199

1.358

36

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal

Algemeen

gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van

Voor vergelijkingsdoeleinden is de presentatie van de ver-

het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

gelijkende cijfers op enkele plaatsten aangepast. Dit heeft

Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen

geen effect gehad op de waarde van het vermogen of het

wanneer een vermeerdering van het economisch potenti-

resultaat van voorgaand boekjaar.

eel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaats-

Toepassing Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving

gevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ heeft bij de

vastgesteld.

samenstelling van dit jaarverslag de Richtlijnen voor de

Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van

Jaarverslaggeving toegepast, overeenkomstig

het economisch potentieel, samenhangend met een ver-

Titel 9 Boek 2 BW.

mindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang

Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007

betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een trans-

worden beleggingen en pensioenverplichtingen gewaar-

actie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige

deerd tegen actuele waarde. Voor het fonds had dit in 2007

economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s

belangrijke gevolgen voor de waardering van de pensioen

met betrekking tot een actief of een verplichting aan een

verplichtingen. De introductie van onder meer andere

derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting

sterftetafels (met sterftetrend) en het gebruik van de markt-

niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa

rente is in 2007 verwerkt als stelselwijziging.

en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen

Overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen

vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de

nominale waarde, tenzij anders vermeld. Baten en lasten

voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige

worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrek-

economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepa-

king hebben.

ling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum.

Schattingen en veronderstellingen

Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post “vorderin-

De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met

gen of schulden uit hoofde van effectentransacties.

Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed

Saldering van een actief en een verplichting

zijn op de toepassing van grondslagen en de gerappor-

Een financieel actief en een financiële verplichting

teerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten

worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgeno-

en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronder-

men indien sprake is van een wettelijke of contractuele

stellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en

bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd

verschillende andere factoren die gegeven de omstandig-

en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie

heden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hier-

bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met

van vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde

de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële

van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze

verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten

uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten

worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

kunnen afwijken van deze schattingen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Opname van een actief of een verplichting

Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valu-

Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het

takoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in

waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voor-

de staat van baten en lasten opgenomen.

delen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de


37

Vreemde valuta

Uitkeringen

Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omge-

De uitkeringen zijn continu betaalbaar verondersteld.

rekend naar Euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen

Kosten

reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties

In de voorziening pensioenverplichtingen is een kosten-

in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per

voorziening begrepen van 2% van de netto voorziening.

transactiedatum. Als onderdeel van de voorziening pensioenverplichtingen Waardering

is tevens een invaliditeitsvoorziening opgenomen ter dekking van toekomstige stijgingen van de voorziening pensi-

Aandelen

oenverplichtingen als gevolg van arbeidsongeschiktheid.

De ter beurze genoteerde aandelen zijn gewaardeerd tegen de beurswaarde. Niet ter beurze genoteerde fondsen

Resultaatbepaling

worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de intrinsieke waarde.

Algemeen De lasten en baten worden zoveel mogelijk toegerekend

Obligaties

aan het jaar waarop ze betrekking hebben.

De obligaties worden gewaardeerd tegen de beurswaarde. Directe beleggingsopbrengsten Algemene reserve

Onder directe beleggingsopbrengsten wordt bij vastren-

Aan de algemene reserve wordt het jaarresultaat toege-

tende waarden verstaan de rente-opbrengst verminderd

voegd.

met de kosten; bij de zakelijke waarden wordt hieronder verstaan het bruto-dividend, voor aftrek van dividend

Technische voorziening

belasting, verminderd met de kosten. De intresten van

De technische voorziening eigen rekening is gelijk aan de

overige activa en passiva worden opgenomen op basis van

–op basis van prudente grondslagen– vastgestelde con-

nominale bedragen.

tante waarde van de tijdsevenredige pensioenaanspraken. Voor arbeidsongeschikte deelnemers is de voorziening


pensioenverplichtingen gesteld op de contante waarde

Onder de indirecte beleggingsopbrengsten worden de vol-

van de volledige te bereiken aanspraken.

gende resultaten opgenomen:

De voorziening is gebaseerd op de volgende actuariële

–– gerealiseerde koersverschillen bij verkopen van

grondslagen:

aandelen en obligaties; –– gerealiseerde koersverschillen bij (af )lossingen van

Intrest Conform de rentetermijnstructuur van de actuele nominale marktrente zoals gepubliceerd door DNB.

obligaties; –– valutaverschillen met betrekking tot obligaties en bankrekeningen in buitenlandse valuta en valutatermijntransacties;

Sterfte Volgens de Prognosetafel 2005-2050 (zoals gepubliceerd

–– niet-gerealiseerde koersverschillen inzake aandelen en obligaties.

door het AG). Voorts wordt rekening gehouden met het verschil in overlevingskansen tussen de werkende en de

Bestemming van het saldo

totale bevolking.

Het saldo van baten en lasten wordt toegevoegd aan de algemene reserve.

Leeftijdsverschil Het leeftijdsverschil tussen man en vrouw is op 3 jaar gesteld (man ouder dan vrouw).

38

Financiële risico’s

De beleggingsrisico’s bestaan voornamelijk uit koersrisico, renterisico, kredietrisico en valutarisico. Het door het bestuur

De activiteiten van Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ bren-

van de stichting gevoerde beleid ten aanzien van deze

gen financiële risico’s van verscheidene aard met zich mee.

risico’s wordt hierna verder uiteengezet.

Deze risico’s vertonen in het algemeen een samenhang met de post pensioenverplichtingen voor eigen rekening. De toe-

Koersrisico

reikendheid voor de dekking van de pensioenverplichtingen

De waarde van de beleggingen fluctueert met de koers

is afhankelijk van de mate waarin de werkelijke ontwikkelin-

wijzingen van de effecten waarin wordt belegd.

gen van het verzekerdenbestand aansluiten op de uitgangs-

Dit risico neemt toe bij een beperking van de spreiding van

punten die de basis vormen van de actuariële bepaling van

effecten in de portefeuille.

deze post. Deze afwijkingen kunnen worden ingedeeld in de

De risico’s kunnen verder toenemen wanneer gebruik

volgende drie categorieën:

gemaakt wordt van geschreven optieposities, indien belegd

–– technisch resultaat;

wordt met geleend geld of indien waardepapieren worden

–– kostenresultaat;

verkocht die het fonds niet bezit (short selling).

–– beleggingsresultaat. Het beleggingsbeleid van de stichting sluit het beleggen Het technisch resultaat is het verschil in sterfte, leeftijds-

met geleend geld in principe uit evenals het verkopen van

verwachting, partnerkeuze, et cetera, ten opzichte van de

waardepapieren die de stichting niet bezit. Evenmin staat het

uitgangspunten. De bij de bepaling van de voorziening pen-

beleggingsbeleid het schrijven van opties toe, tenzij het call

sioenverplichtingen gekozen prudente uitgangspunten zijn

opties betreft en deze gedekt worden door onderliggende

weergegeven in de toelichting bij deze post. De technische

activa.

resultaten worden in de toelichting op de balans en de staat van baten en lasten verder uitgewerkt. De actuaris toetst op

De samenstelling van de beleggingen is weergegeven in de

basis van statistische methoden op de uitgangspunten en de

toelichting op de balans.

voorziening op toereikendheid. De verklaring van de actuaris is toegevoegd onder de overige gegevens.

Renterisico De waarde van de beleggingen in vastrentende waarden kan

Het kostenresultaat betreft het verschil tussen kostenop-

fluctueren als gevolg van de verandering in marktrentes.

slagen in de premie en de daadwerkelijke kosten van het

In dit verband wordt de duration van de portefeuille gestuurd.

pensioenfonds. Het kostenresultaat wordt in de toelichting uitgewerkt.

Kredietrisico Dit risico wordt ook wel aangeduid als debiteurenrisico. De

Bewaking van risico’s

waarde van beleggingen in vastrentende waarden wordt

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ heeft het vermogensbe-

ondermeer beïnvloed door de ontwikkeling van de krediet-

heer uitbesteed aan Barclays Global Investors.

waardigheid van de effectenuitgevende instellingen. Met

Met deze partij is een vermogensbeheerovereenkomst

name de door beleggers gemaakte inschatting van de waar-

gesloten, waarin de beleggingsrestricties zijn uitgewerkt.

schijnlijkheid van het tijdig voldoen van rente- en aflossings-

Deze beleggingsrestricties zijn een gedetailleerde en con-

verplichtingen door de debiteur is hierbij bepalend.

crete uitwerking van de verder in deze paragraaf genoemde

Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen het fonds

restricties. De vermogensbeheerder bewaakt middels haar

restricties voor de samenstelling van de vastrentende porte-

risicomanagementsysteem de beleggingsportefeuille zodat

feuilles met beperking tot geografische spreiding, verdeling

deze steeds voldoet aan bedoelde restricties.

over verschillende debiteurencategorieën, de minimale kwaliteit van de debiteur (‘rating’) en voor de omvang van de

Het bestuur van de stichting toetst op basis van de rappor-

beleggingen per debiteur.

tages van de vermogensbeheerder of voldaan wordt aan de overeengekomen beleggingsrestricties. Het bestuur bewaakt tevens het voldoen aan wet en regelgeving.


39

Valutarisico De waarde van beleggingen in aandelen en vastrentende waarden wordt beïnvloed door de ontwikkelingen van de valutakoersen waarin de betreffende beleggingen luiden.

40

Toelichting op de balans per 31 december (in duizenden euro) Activa [1]

Beleggingen voor risico pensioenfonds

Niet-

Stand

Aankopen/

ultimo

verstrek-

uitlotingen/

Verkopen/ Gerealiseerde gerealiseerde waarde-

waarde-

ultimo

Stand

2007

kingen

(af)lossingen

verschillen

verschillen

2008

Categorie

Zakelijke waarden

Aandelen beleggingsfondsen

12.124

5.602

0

0

-6.161

11.565

12.124

5.602

0

0

-6.161

11.565


Vastrentende beleggingsfondsen

29.494

28.783

-28.783

400

5.248

35.142

29.494

28.783

-28.783

400

5.248

35.142

41.618

34.385

-28.783

400

-913

46.707

Totaal beleggingen voor risico

pensioenfonds


41

Toelichting op de balans per 31 december (in duizenden euro)

Nadere toelichting beleggingen voor

risico pensioenfonds

Zakelijke waarden

Verdeling zakelijke waarden per categorie

2008

2007

Beleggingsfondsen

11.565

100,0%

12.124

100,0%

11.565

100,0%

12.124

100,0%

Verdeling zakelijke waarden per regio Beleggingsfondsen

11.565

100,0%

12.124

100,0%

11.565

100,0%

12.127

100,0%

Zakelijke waarden naar valuta

Euro

11.565

100,0%

12.124

100,0%

overige

0

0,0%

0

0,0%

11.565

100,0%

12.124

100,0%

Er zijn geen beleggingen uitgeleend en er zijn geen beleggingen

in Loders Croklaan BV en de aan haar gelieerde ondernemingen


Verdeling vastrentende waarden per regio: Beleggingsfondsen

35.264

100,0%

29.494

100,0%

35.264

100,0%

29.494

100,0%

0

0,0%

Verdeling vastrentende waarden per kredietrisico

AAA

0

0,0%

AA

16.005

45,4%

0

0,0%

A

0

0,0%

0

0,0%

BBB

0

0,0%

0

0,0%

Lager dan BBB

0

0,0%

0

0,0%

Geen rating

19.259

54,6%

29.494

100,0%

35.264

100,0%

29.494

100,0%

Vastrentende waarden naar valuta

Euro

35.264

100,0%

29.494

100,0%

Overige

0

0,0%

0

0,0%

35.264

100,0%

29.494

100,0%

42

Toelichting op de balans per 31 december (in duizenden euro) Activa [2]

Beleggingen voor risico deelnemers

Stand

Aankopen/

ultimo

verstrek-

2007

Niet-

Verkopen/ Gerealiseerde gerealiseerde

Stand

aflossingen

koers-

koers-

ultimo

kingen

verschillen

verschillen

2008

Categorie

Onroerende zaken

Vastgoed beleggingsfondsen

25

9

0

0

-12

22

25

9

0

0

-12

22

Zakelijke waarden

Aandelen beleggingsfondsen

546

160

-5

0

-260

441

546

160

-5

0

-260

441


Vastrentende beleggingsfondsen

468

211

-16

0

26

689

468

211

-16

0

26

689

Totaal beleggingen voor risico deelnemers 1.039

380

-21

0

-246

1.152


43

Toelichting op de balans per 31 december (in duizenden euro)

[3]

2008

2007

Vorderingen en overlopende activa

Vorderingen op aangesloten ondernemingen

48

0

Vorderingen op deelnemers van het pensioenfonds

1

0

Rekening-courant herverzekeraar Zwitserleven

6

570

5

7

[4]

Lopende intrest en nog te ontvangen dividend – Banken

Subtotaal lopende intrest en nog te ontvangen dividend Overige vorderingen

5

42

Totaal vorderingen en overlopende activa

0

102

Depotbanken

0

0

ING Bank N.V.

199

1.358

199

Algemene reserve

Stand per 1 januari

13.285

9.629

Mutatie 1 januari: cumulatief effect stelselwijziging

0

-1.143

Stand na stelselwijziging

13.285

8.486

Saldobestemming boekjaar

-11.615

4.799

44

1.358

Stichtingskapitaal en reserves

577

Liquide middelen

[5]

7

Stand per 31 december

1.670

13.285

2008

2007

Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt

105,0%

105,0%

Het vereist eigen vermogen bedraagt

113,4%

126,7%

De dekkingsgraad is

103,7%

144,3%

De dekkingsgraad is vastgesteld als het totaal vermogen

gedeeld door het totaal technische voorzieningen Per 31 december 2008 voldoet het fonds niet aan de wettelijke normen met betrekking tot vereist eigen vermogen. Door het bestuur is hiervan melding gemaakt bij de toezichthouder DNB en er is een korte- en lange termijnherstelplan ingediend. Hieruit blijkt dat het bestuur verwacht dat, gegeven de uitgangspunten, binnen de gestelde termijn van 5 jaar (31 december 2013) wordt voldaan aan de eisen van het minimaal vereist eigen vermogen.

[6]

Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico

pensioenfonds

Stand per 1 januari

29.151

27.864

Stelselwijziging: introductie sterftetrend

0

3.199

Stelselwijziging: introductie marktrente

0

-1.597

Stand na stelselwijziging

29.151

29.466

Het verloop van de voorziening is als volgt:

Pensioenopbouw

1.659

1.828


816

378

Rentetoevoeging

1.444

1.260


-377

-199


-8

-4

Wijzigen marktrente

11.447

-3.790


73

171


-81

41


De voorziening pensioenverplichtingen voor risico

pensioenfonds is als volgt opgebouwd

44.174

Actieve deelnemers

35.282

24.014

Gewezen deelnemers

4.910

3.103

Pensioengerechtigden

3.982

2.034

44.174

29.151


29.151

45

[7]

2008

2007

Voorziening pluspensioen en spaarjaren

Stand per 1 januari

837

791

Mutatie via staat van baten en lasten

101

46


938

837

Totaal technische voorzieningen

44.669

29.988

[8] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers

Stand per 1 januari

1.039

809

Stortingen

381

243

Onttrekkingen t.b.v. inkoop rechten

-1

0

Onttrekkingen t.b.v. waardeoverdracht

-21

0

Rendement

-246

-13


1.152

1.039

[9]

Kortlopende schulden en overlopende passiva Schulden uit hoofde van waardeoverdrachten

138

0

Premies

0

175

Belastingen en sociale premies

12

6

Schulden inzake kosten van vermogensbeheer

15

25

Schulden inzake pensioenuitvoerings- en administratiekosten

61

74

46

226

280

Toelichting op de staat van baten en lasten (in duizenden euro) Bezoldiging bestuursleden De bestuursleden van Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ hebben in 2008 geen bezoldiging ontvangen. Personeel Gedurende het boekjaar 2008 had Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ geen personeel in dienst.

Baten en lasten [10]

2008

Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten

Zakelijke waarden

0

2

Subtotaal

0

2

Banken

27

25

Verzekeringsmaatschappijen

1

22

Waardeoverdrachten

1

4

Overige

0

0

Totaal directe beleggingsopbrengsten

29

53


Gerealiseerde resultaten

Zakelijke waarden

0

0


400

0

400

0

2007

Ongerealiseerde resultaten

Zakelijke waarden

-6.161

-5


5.248

493

-913

488

-513

488

Totaal indirecte beleggingsopbrengsten


47

2008

2007


Beheerloon

-67

-59

Totaal kosten vermogensbeheer

-67

-59

[11]

Totaal beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

-551

482

Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers

Indirecte beleggingsopbrengsten Ongerealiseerde resultaten

Onroerende zaken

-12

-4

Zakelijke waarden

-260

-1


26

-8

-246

-13

-246

-13

[12]

Totaal indirecte beleggingsopbrengsten

Totaal beleggingsopbrengsten voor risicodeelnemers

-246

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Pensioenpremie werkgevers

4.954

4.504

Pensioenpremie werknemers (ANW)

46

76

Premies pensioensparen pluspensioen en spaarjaren

25

34

Bijdrage FVP regeling

6

0

De premiebijdragen van werkgevers en werknemers

bedragen in totaal 26,5% (2007 26,5%) van de

pensioengrondslag. De aan het boekjaar toe te rekenen feitelijke

premie is als bate verantwoord.

5.031

Kostendekkende premie

2.974

2.765

Feitelijke premie

5.031

4.614

De kostendekkende premie is als volgt samengesteld:

Actuarieel benodigd

2.124

2.175

Opslag in stand houden vereist vermogen

567

417

Opslag voor uitvoeringskosten

283

173

2.974

2.765

48

-13

4.614

[13] [14]

2008

2007

Bijdragen voor risico deelnemers Premies pensioensparen

381

Saldo van overdrachten van rechten

Overgenomen pensioenverplichtingen

493

489

Overgedragen pensioenverplichtingen

-365

-308

[15]

128

Onttrekkingen t.b.v. inkoop rechten

-1

0

Onttrekkingen t.b.v. waardeoverdracht

-21

0

-22

0

Pensioenuitkeringen

Pensioenen

Ouderdomspensioen

-330

-157

Partnerpensioen

-21

-21

Invaliditeitspensioen

-3

-4

Subtotaal

-354

-182

Andere uitkeringen

ANW-Hiaat pensioen

-12

-12

Subtotaal

-12

-12

181

Onttrekking beleggingen voor risico deelnemers

[16]

195

Totaal pensioenuitkeringen


-366

-194

49

[17]

2008

2007

-1.659

-1.828

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

Pensioenopbouw


-816

-378

Rentetoevoeging

-1.444

-1.260


377

199


8

4

Wijzigen marktrente

-11.447

3.790


-73

-171


81

-41

[18] [19]

Mutatie voorziening pluspensioen en spaarjaren

315

-101

-46

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Mutatie pensioensparen

-113

[20]

-15.023

-230

-113

Herverzekering

Premies herverzekering

-465

-347

Uitkeringen uit herverzekering

0

79

50

-230

-465

-268

[21]

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

2008

2007

Administratie

-122

-122

Accountant (controle van de jaarrekening)

-29

-27

Actuaris

-97

-76

Contributies en bijdragen

-6

-5

Overige kosten

-12

-7

[22]

Totaal Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

-266

-237

Overige baten en lasten

-2

0

Saldo van baten en lasten

-11.615

4.799

Actuariële analyse van het saldo

2008

2007

Wijziging rentetermijnstructuur

-11.497

3.790

Beleggingsopbrengsten

-1.494

-778

Premies

3.090

2.565

Waardeoverdrachten

55

10

Kosten

25

-60

Uitkeringen

11

5

Kanssystemen

-539

-349

Toeslagverlening

-816

-378

Overige oorzaken

50

-6

-11.615

4.799

[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.


51


Het bestuur

Mevr. E. van Dijk

Dhr. R.J.T. Imming

(voorzitter)

(secretaris)

Dhr. H.M. Omvlee

Mevr. A.M. van der Stelt

Dhr. A.F.P. Voet

Dhr. J.H.M. van Ree

52

Overige gegevens

Gebeurtenissen na balansdatum

Resultaatverdeling

Er hebben zich geen belangrijke gebeurtenissen na

Het bestuur heeft besloten het resultaat over het boekjaar

balansdatum voorgedaan.

2008 als volgt te verdelen:

2008

Beschikbare premieregeling

In het pensioenakkoord van Loders Croklaan met de

x € 1.000,-

vakbonden is afgesproken dat met ingang van 1 januari 2006 een beschikbare premieregeling van kracht is

Algemene reserve

1.670

geworden voor de deelnemers met een jaarinkomen

_______

1.670

boven € 52.977,- (€ 56.079,- per 1 april 2008).

Financiering De werkgever is gehouden jaarlijks bij de stichting de bijdrage te storten ter financiering van de aanspraken, zoals

Uitvoering

deze voortvloeien uit het pensioenreglement en berekend

De bevoegdheden van het bestuur zijn vastgesteld in de

naar de grondslagen zoals beschreven in de actuariële- en

statuten en in het reglement van Stichting Pensioenfonds

bedrijfstechnische nota. De financiering geschiedt op basis

‘De Fracties’. De administratie van Stichting Pensioenfonds

van een doorsneepremie.

‘De Fracties’ is opgedragen aan AZL N.V. te Heerlen. Het

Per 1 januari 2008 bedraagt de doorsneepremie 26,5%. Met

vermogensbeheer wordt uitgevoerd door Barclays Global

ingang van 1 januari 2009 zal de premie eveneens 26,5%

Investors te Londen. De DC-regeling wordt uitgevoerd door

bedragen. Mocht de premie in enig jaar niet toereikend zijn,

ING Investment Management.

dan zal de werkgever in overleg met vakbonden treden

De controle van de jaarrekening is uitgevoerd door KPMG

hoe dit effect gecompenseerd zal worden. Daartoe zal bij

Accountants N.V. te Amsterdam. De verantwoordelijk-

toekomstige CAO-verhogingen de gevolgen van de te ver-

heid voor juistheid van de vaststelling van de voorziening

wachten pensioenkosten vooraf in beeld worden gebracht

pensioenverplichtingen berust bij Watson Wyatt B.V. te

door het pensioenfonds.

Amsterdam, actuaris van het pensioenfonds.

Resultaatbestemming Bepalingen omtrent de resultaatbestemming Conform hoofdstuk 3.4 van de ABTN dienen de jaarresultaten te worden toegevoegd aan de algemene reserve.


53

Actuariële verklaring

Oordeel De bevindingen van de accountant ten aanzien van de

Opdracht

door het pensioenfonds verstrekte administratieve basis

Door Stichting Pensioenfonds De Fracties te Wormerveer

gegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt

is aan Watson Wyatt B.V. de opdracht verleend tot het

heb aanvaard.

afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2007.

Met inachtneming van het navolgende ben ik van oordeel dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

Gegevens

Pensioenwet. De technische voorzieningen zijn, overeen-

De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn

komstig de beschreven berekeningregels en uitgangs

verstrekt door en tot stand gekomen onder de verant

punten, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van

woordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds.

het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk

Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de

aan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen. Het

beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd

eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balans-

op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan

datum ten minste gelijk aan het wettelijk vereist eigen

de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn

vermogen.

“Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake

Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de

van de controle van verantwoordingen van verzekerings

verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van

instellingen” heeft de accountant van het pensioenfonds

een toereikende solvabiliteit.

mij geïnformeerd over de betrouwbaarheid en de volledig-

De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds De

heid van de administratieve basisgegevens en de overige

Fracties is naar mijn mening voldoende, mede gelet

uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang

op mogelijkheden tot het realiseren van de beoogde

zijn.

toeslagen. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen

Werkzaamheden

aan de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, in

Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of

aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals

is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de

aan verzekerden meegedeeld en de in weten regelgeving

Pensioenwet. Als onderdeel daarvan:

opgenomen criteria.

–– heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en

Amstelveen, 10 juni 2008

–– heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogens positie van het pensioenfonds. drs. R. Westhoff AAG Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

54

verbonden aan Watson Wyatt B.V.

Aan: het Bestuur van Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’

In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne

Accountantsverklaring

beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder

Verklaring betreffende de jaarrekening

de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2008

tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit

van Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ te Leiderdorp

van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens

bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de

omvat een controle onder meer een evaluatie van de aan-

staat van baten en lasten over 2008 met de toelichting

vaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor finan-

gecontroleerd.

ciële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een

Verantwoordelijkheid van het bestuur

evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-

resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor

informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons

het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstem-

oordeel.

ming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand

Oordeel

houden van een intern beheersingssysteem relevant voor

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld

het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarreke-

van de grootte en de samenstelling van het vermogen van

ning van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen

Stichting Pensioenfonds ‘De Fracties’ per 31 december 2008

afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of

en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met

fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare

Titel 9 Boek 2 BW.

grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden

Verklaring betreffende andere wettelijke voor-

redelijk zijn.

schriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Verantwoordelijkheid van de accountant

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel

artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag,

over de jaarrekening op basis van onze controle.

voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met

Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming

de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te

Utrecht, 10 juni 2009

plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

KPMG ACCOUNTANTS N.V.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en

W. Teeuwissen RA

de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van mate rieel belang als gevolg van fraude of fouten.


55

56

Bijlagen

Begrippenlijst

Actuaris Een actuaris kan antwoord geven op de vraag wat de toe-

ABTN

komst aan pensioenuitkeringen gaat kosten. De actuaris

Afkorting voor actuariële en bedrijfstechnische nota.

is bij uitstek degene de financiële risico’s op de agenda

In de ABTN wordt door het bestuur van een pensioenfonds

plaatst en adequate oplossingen bedenkt.

uiteengezet welke actuariële en bedrijfstechnische opzet ten grondslag ligt aan een fonds. Ook wel bedrijfsplan

Actuele waarde

genoemd. Hierin komen drie hoofdonderwerpen aan de

De actuele waarde is voor beleggingen waarvoor dagelijks

orde: de wijze van vaststelling van de verplichtingen jegens

openbare prijzen worden vastgesteld, zoals aandelen en

de deelnemers, de beleggingsportefeuille en het intern

obligaties, de beurswaarde. Voor andere vastrentende waar-

risicobeheersingssysteem.

den, zoals onderhandse leningen en hypotheken, wordt de actuele waarde benaderd als de contante waarde van

Accounting standaarden

de toekomstige nettokasstromen. Als actuele waarde van

Raamwerk van verslaggevingsregels voor het opstellen

de beleggingen in vastgoedfondsen wordt de intrinsieke

van een jaarrekening en jaarverslag. Met ingang van het

waarde gehanteerd. Voor direct onroerend goed wordt de

verslagjaar 2005 moeten alle beursgenoteerde onder-

taxatiewaarde als actuele waarde gehanteerd.

nemingen, banken en verzekeringsmaatschappijen hun geconsolideerde jaarrekening volledig inrichten op basis

ALM

van International Accounting Standards (IAS), door de IAS

Afkorting voor Asset Liability Management. Een ALM-studie

Board omgedoopt in International Financial Reporting

betreft de analyse van het risicobeheer van de balans

Standards (IFRS). Het doel van IFRS is om de transparantie

tussen activa en de passiva van een pensioenfonds. Deze

en internationale vergelijkbaarheid van de externe finan-

studie dient te resulteren in de formulering van een strate-

ciële verslaggeving te verbeteren. Niet beursgenoteerde

gisch beleggingsbeleid.

rechtspersonen hebben de keuze om of IFRS toe te passen, of de Nederlandse Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.

Backservice Pensioenaanspraken (of de waarde ervan) die betrekking

Actuariële grondslagen

hebben op de achterliggende dienstjaren en die ontstaan

Wanneer een contante waarde van een reeks toekomstige

door verandering in de pensioengrondslag.

uitkeringen moet worden bepaald maakt de actuaris gebruik van actuariële grondslagen, zoals: de rekenrente;

Beleggingsmix

de kansstelsels: sterftekansen, arbeidsongeschiktheids- en

Verdeling van de beleggingen over zakelijke en vastren-

revalideringskansen, frequenties van gehuwd zijn, soms

tende waarden.

ook toekomstige salarisontwikkeling of indexatiebeleid enz.; kostenopslagen (bijvoorbeeld voor administratiekos-

Benchmark

ten en/of uitbetalingskosten).

Vooraf vastgestelde, objectieve maatstaf voor de prestatie van (de beheerder van) een beleggingsportefeuille of pensioenfonds. Een beursindex bijvoorbeeld.


57

Beurskoers

De Nederlandsche Bank

Marktprijs van een aandeel, obligatie of andere

Bij wet ingesteld toezichthoudend orgaan, dat onder

waardepapieren.

andere het naleven van de Pensioen- en spaarfondsenwet bewaakt.

Contante waarde De contante waarde op een bepaald moment van (een

Derivaten

serie) betalingen in de toekomst, is het bedrag dat op dat

Financiële contracten waarvan de waarde afhankelijk is

moment aanwezig zou moeten zijn om, rekening houdend

van een of meer onderliggende activa, referentieprijzen of

met rente-aangroei (rekenrente) en eventuele andere actu-

indices. Voorbeelden van derivaten zijn opties, termijncon-

ariële grondslagen, deze toekomstige betalingen te kunnen

tracten en rente- en valutaswaps.

verrichten. Directe beleggingsopbrengsten Converteerbare obligatie

Onder de directe beleggingsopbrengsten worden ver-

Een obligatie die gedurende de looptijd kan worden omge-

staan: huur-, dividend- en rente-opbrengsten van de

wisseld (geconverteerd) in aandelen. Deze mogelijkheid

beleggingen.

is als een extraatje aan de obligatie meegegeven door de uitgever, teneinde de obligatie gemakkelijker te kunnen

Disagio

plaatsen.

Het bedrag dat een belegging minder waard is dan de nominale waarde.

Coupon Genummerd deel van de obligatie waarop de jaarlijkse

Duration

rente wordt uitbetaald.

De gewogen gemiddelde looptijd van de kasstromen van een obligatie, waarbij weging geschiedt op basis van de

Couponrendement

contante waarde van iedere kasstroom. Duration is een

Verhoudingsgetal tussen het bedrag aan ontvangen

graadmeter voor de rentegevoeligheid van een obligatie.

couponrente en de beurswaarde van de obligatie in kwestie

In de regel: hoe langer de looptijd van een obligatie, hoe

op een bepaald moment, of van de beurswaarde bij aan-

gevoeliger de koers van die obligatie voor renteverande-

koop van de obligatie.

ringen. Indien men een daling van de rente verwacht is het profijtelijk een obligatie met een zo lang mogelijke

Dekkingsgraad

duration te kopen, aangezien de koers daarvan het meest

Een maat voor de solvabiliteit van een pensioenfonds.

zal oplopen.

De dekkingsgraad wordt bepaald door de mate waarin het beschikbaar vermogen (BV) de voorziening opgebouwde

Effectief rendement

rechten (VOR) overtreft, uitgedrukt in een percentage:

Het effectief rendement houdt naast het couponren dement nog rekening met winst of verlies bij aflossing van

Een dekkingsgraad van 100% geeft aan dat het beschik-

een obligatie.

baar vermogen juist toereikend is om de voorziening opgebouwde rechten te dekken, terwijl een percentage

Franchise

lager dan 100 aangeeft dat er sprake is van onderdekking.

In veel pensioenregelingen is een bepaald drempelbedrag

Fondsen gaan in hun financiële opzet veelal van een mini-

opgenomen waarover geen pensioenopbouw plaatsvindt

mumdekkingsgraad uit die in mindere of meerdere mate

omdat de AOW geacht wordt hierover pensioen te verlenen.

ruim boven 100% ligt.

Dit bedrag is veelal afgeleid van de uitkeringen krachtens de AOW en wordt dan ‘franchise’ genoemd. Future Termijncontract dat op de beurs wordt verhandeld.

58

Herverzekering

Middelloonregeling

Het door een pensioenfonds geheel of gedeeltelijk onder-

Bij deze regeling wordt voor elk dienstjaar een percen-

brengen van een pensioenregeling in een levensverze-

tage pensioen toegekend dat is gerelateerd aan de

keringsovereenkomst en/of het door een pensioenfonds

pensioengrondslagen van het desbetreffende dienstjaar.

onderbrengen van extra hoge risico’s bij een levensverzeke-

Het te bereiken pensioen is in deze regeling gerelateerd

raar, zoals overlijden- en invaliditeitsrisico’s van deelnemers.

aan het gemiddelde, geïndexeerde loon gedurende de opbouwperiode.

Index Cijfer dat een gewogen gemiddelde uitdrukt en waaraan

Nominale waarde

men kan zien hoe een grootheid (bijvoorbeeld de beurs-

De op het stuk (aandeel of obligatie) aangegeven waarde.

koersen in Amsterdam) zich ontwikkeld heeft.

Bij een koers van 100 (= 100%) is de prijs van het waardepapier gelijk aan de nominale waarde.

Indexatie Hieronder wordt verstaan de aanpassing van de ingegane

Omkeerregel

pensioenen en/of premievrije aanspraken (voor pensi-

Over de pensioenaanspraken die een werknemer opbouwt

oeningang) op basis van de stijging of daling van een

behoeft ingevolge de Wet op de loonbelasting geen belas-

indexcijfer dan wel een vast percentage. Bij het SPV wordt

ting te worden afgedragen. De pensioenuitkeringe worden

daarvoor de algemene salarisontwikkeling in de voorbeeld-

te zijner tijd weer wel belast. Deze regel wordt ook wel de

sector gehanteerd.

“omkeerregel” genoemd. Om van deze faciliteit gebruik te kunnen maken moeten deze aanspraken onder andere vol-


doen aan artikel 18 van de Wet op de loonbelasting.

Onder de indirecte beleggingsopbrengsten vallen de gerealiseerde verkoopresultaten inclusief valutaresultaten en de

Optie

niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten.

Zie ook calloptie en putoptie. Verhandelbaar recht om iets te kopen (calloptie) of te ver-

Intrinsieke waarde

kopen (putoptie) tegen een van tevoren vastgestelde prijs

De intrinsieke waarde per aandeel is de ‘werkelijke’ waarde

gedurende een van tevoren vastgestelde termijn.

van dat aandeel, afgeleid van de onderliggende beleggingen. De intrinsieke waarde wordt berekend door de waarde

Over/onderweging

van de activa (bezittingen) te verminderen met de passiva

Een hoger of lager belang in een beleggingscatego-

(schulden) en het saldo te delen door het aantal uitstaande

rie dan overeenkomt met de normverdeling van het

aandelen.

pensioenfonds.

Kansstelsels

Overrente

Dit zijn veronderstellingen met betrekking tot sterftekan-

Het positieve verschil tussen het inkomensrendement van

sen, invalideringskansen, ontslag, gehuwdheid en indivi

het fonds en de rekenrente.

duele loontontwikkeling. Pensioengrondslag Koopsom

Het bedrag waarover pensioen wordt toegekend. Vaak is dit

Een koopsom is een eenmalige betaling die aan de uitvoer-

het voor pensioen meetellende salaris minus de franchise.

der van de pensioenregeling is verschuldigd en waarvoor een bepaalde pensioenaanspraak wordt ingekocht.

Performance

In beginsel is een koopsom dus een eenmalige betaling

Het rendement dat is behaald met de beleggingen.

en een premie een periodieke betaling. Zowel premies als koopsommen dienen hetzelfde doel, namelijk de financiering van de pensioenen.


59

Premievrije aanspraken

bijdragegrondslag (BG), dat wil zeggen het bijdrageplichtig

Indien het deelnemerschap aan een pensioenregeling

deel van de totale salarissom:

eindigt, anders dan door overlijden of het bereiken van de pensioenleeftijd, verkrijgt de gewezen deelnemer een

De draagvlakratio is laag voor een jong, startend fonds.

premievrije aanspraak op ouderdoms- en nabestaanden-

In de loop van de tijd neemt deze ratio toe, doordat het

pensioen. Een andere vorm van premievrije aanspraak is

aandeel van de gepensioneerden in het deelnemers

het bijzonder partnerpensioen dat de gewezen partner

bestand stijgt.

ontvangt bij scheiding/einde partnerschap. Solvabiliteit Putoptie

Het vermogen om (nu en op termijn) aan de financiële

Een optie die de koper het recht maar niet de verplichting

verplichtingen te kunnen voldoen.

geeft om het onderliggende contract te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs. Voor dat recht moet premie

Sterftetafels

worden betaald. Een putoptie maakt het mogelijk het risico

Geven aan wat de levens- en sterftekansen zijn van

van dalende koersen af te dekken.

mannen en vrouwen in Nederland, afhankelijk van de bereikte leeftijd. Ze worden gebruikt bij de berekening van

Reële rente

de voorziening pensioenverplichtingen door de actuaris.

Het verschil tussen het fondsrendement en de (loon- of prijs-)inflatie. Bij de premiestelling wordt verondersteld dat

Toeslag

het fondsrendement ten minste gelijk is aan de som van de

Een toeslag is een verhoging van een pensioen of een

rekenrente en de inflatie. In dat geval kan de last uit hoofde

aanspraak op pensioen, welke is gebaseerd op een in het

van indexering worden gefinancierd uit het verschil tussen

pensioenreglement omschreven regeling, dan wel op inci-

het fondsrendement en de rekenrente.

dentele basis wordt verleend.

Rekenrente

Totaal rendement

De rekenrente is het fictieve percentage dat het belegde

Het totaal rendement van een belegging is samengesteld

pensioenvermogen wordt geacht op te brengen in de

uit de koerswinst of het koersverlies (indirecte beleggings-

toekomst en waarvan bij de berekening van de contante

opbrengsten) over de beschouwde periode, terwijl de

waarden wordt uitgegaan.

directe beleggingsopbrengsten (dividend, rente, aflossingen, huur en dergelijke uitkeringen) meteen worden her-

Rendement

belegd en tijdsgewogen in het totaal rendement worden

Het positieve of negatieve resultaat dat een verzekerings-

meegenomen. Het totaal rendement wordt uitgedrukt in

maatschappij of een pensioenfonds behaalt met de beleg-

een percentage ten opzichte van het gemiddeld belegd

ging van daartoe beschikbare middelen.

vermogen.

Rentetermijnstructuur


De rentetermijnstructuur is een grafiek die het verband

Hypotheken, leningen op schuldbekentenis en obligaties.

weergeeft tussen de looptijd van een vastrentende belegging enerzijds en de daarop te ontvangen marktrente

Verzekeringstechnische analyse

anderzijds.

Ook wel actuariële analyse genoemd. In deze analyse wordt door de actuaris de invloed verklaard van opgetreden ver-

Rijping

schillen tussen de gehanteerde actuariële grondslagen en

De mate van rijping van een fonds wordt veelal uitgedrukt

werkelijke ontwikkelingen.

in de draagvlakratio. Deze ratio geeft weer de verhouding tussen de voorziening opgebouwde rechten (VOR) en de

60

Verzekeringstechnische risico’s Bij het verzekeren van pensioenaanspraken loopt een fonds een langlevenrisico voor het ouderdomspensioen als verzekerden langer leven dan volgens de gebruikte overlevingstafel wordt verwacht. Voor het nabestaandenpensioen loopt het fonds een kortlevenrisico als de verzekerden korter leven dan volgens de overlevingstafel wordt verwacht. Ook kan het invaliditeitsrisico worden gerekend tot de verzekeringstechnische risico’s van fondsen. Volatiliteit De beweeglijkheid van beurskoersen. Yield curve Zie rentetermijnstructuur. Zakelijke waarden Aandelen, converteerbare obligaties en onroerend goed(fondsen).


61

Stichting Pensioenfonds De Fracties

Recommend Documents