Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Jaarverslag 2009 INHOUD

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Jaarverslag 2009 INHOUD

2

JAARVERSLAG STICHTING LEGER DES HEILS WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG 2009

INHOUD

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in één oogopslag 2009

2008

2007

2006

2005

22.938

26.864

26.433

26.946

24.240

De hulpvragers: Aantal hulpvragers (unieke personen) op 1 januari Aantal aangemelde hulpvragers

15.628

13.205

14.045

14.206

15.689

Totaal aantal hulpvragers (unieke personen) per jaar

38.566

40.069

40.478

41.152

39.929

Aantal uitgeschreven hulpvragers

17.188

17.131

13.614

14.719

12.983

Aantal hulpvragers (unieke personen) op 31 december

21.378

22.938

26.864

26.433

26.946

De hulpverleningscapaciteit (op 31 december): Aantal plaatsen dagopvang

1.530

1.383

1.423

1.409

1.415

Aantal bedden intramurale voorzieningen

4.420

4.030

3.906

3.980

3.950

577

566

479

423

327

13

14

14

15

15

Aantal effectieve uren ambulante hulpverlening (in fte’s van 36 uur/week) De organisatie: Aantal werkeenheden op 31 december Aanatal vestigingen op 31 december

244

239

235

223

216

Aantal personeelsleden per 31 december

5.066

4.706

4.411

4.226

3.793

Gemiddeld aantal arbeidsplaatsen

3.636

3.383

3.287

2.926

2.665

in %

in %

in %

(in fte’s van 36 uur/week) De kosten: (bedragen x € 1.000.000) in %

in %

Maatschappelijke opvang

65

24

62

25

67

31

70

35

71

Geestelijke gezondheidszorg

58

22

48

20

31

14

22

11

15

39 8

Ouderen- en gezondheidszorg

51

19

47

19

42

19

38

19

37

20

Jeugdzorg

43

16

43

18

39

18

35

18

33

18

Preventie en maatschappelijk herstel

25

9

22

9

18

8

17

8

10

6

Reclassering

20

7

17

7

15

7

13

7

12

7

4

2

4

2

4

2

3

2

3

2

Verslavingszorg Totale kosten W&G:

266 100

243 100

216 100

198 100

181 100

De bekostiging: (bedragen x € 1.000.000) in %

in %

in %

in %

in %

Subsidies van overheden

130

49

110

45

104

48

95

48

88

49

AWBZ, ZVW en Forensische zorg

116

44

110

45

92

43

84

42

76

42

9

3

8

4

9

4

9

5

10

6

Bijdragen hulpvragers Door Leger des Heils ontvangen giften, legaten, e.d.

7

3

10

4

6

3

5

3

4

2

Overige

4

2

5

2

5

2

5

3

3

2

Totale bekostiging W&G:

266 100

243 100

216 100

198 100

181 100

Het Leger de Heils heeft een eigen registratiesysteem: Clever. In dit systeem wordt aan hulpvragers een unieke sleutelwaarde toegekend. Op basis hiervan is het Leger des Heils in staat de registratie over alle afdelingen heen te ontdubbelen. Ook na consolidatie van alle afdelingen komt een persoon maar één keer voor, ook al heeft deze in de loop der jaren meerdere malen en vanuit meedere vestigingen hulp ontvangen. Om bestandsvervuiling te voorkomen zijn alle hulpverleningstrajecten die voor 1 januari 2008 zijn gestart en die niet langer dan één jaar openstaan zonder dat het Leger des Heils daadwerkelijk een hulpverleningsactiviteit heeft verricht, automatisch afgesloten.

INHOUD

3

4


INHOUD

Inhoud

Het Leger des Heils in Nederland

6

Woord vooraf

7

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Hostel Hirundo: ruimte om te groeien

8 10

Ons zorgaanbod in 2009

12

Veldwerk op de fiets

16

Hulpverleningscapaciteit en bezettingsgraad

18

Liever in een band, dan in een bende

22

Mag het ietsje meer zijn

24

Uitgaan van eigen kracht

26

Saamhorigheid, bevlogenheid is wat je meemaakt op zo’n avond

28

Vrije tijd voor Iedereen

32

Ook hier weet iedereen wie de majoor was

34

Onvoorwaardelijk betrokken bij mensen zonder helper

36

De Leger des Heils-aanpak

38

Het Leger des Heils signaleert

39

Onze plannen voor de komende jaren

41

Samenwerken is het toverwoord

44

Kwaliteit in de zorg, hoe doe je dat

47

Naar een gedeelde visie op medezeggenschap

52

Onze medewerkers

54

Aspecten van ons personeelsbeleid

56

Voor cliënt en collega

59

Bestuur en toezicht

61

Aspecten van onze bedrijfsvoering

64

De andere kant van de regelgeving

66

Hoofdlijnen van ons financieel beleid in 2009

68

Grondslagen van de financiële verslaggeving

69

Financieel overzicht

70

Toelichting bij de balans

72

Toelichting bij de exploitatierekening

76

Verschillen tussen begroting en resultaat

77

Accountantsverklaring

79

Begroting voor 2010

80

Risico-analyse

81

Ik begin te beseffen dat kunst mijn ding is

84

Jaarverslag toezichthouders

86

Bestuursleden en statutaire directieleden, bezoldiging en nevenfuncties

88

Adressen

93

INHOUD

5

Het Leger des Heils in Nederland DE GESCHIEDENIS> Het Leger des Heils is in 1865 opgericht door de Engelse methodisten-predikant William Booth. Het Engeland van zijn dagen kenmerkte zich door industrialisatie en kapitalisme. Grote groepen arbeiders leefden in armoede en zochten een uitvlucht in de alcohol. William Booth richtte zich als rondreizend evangelist met name op deze onderklasse. Hij zag in dat hij zijn publiek niet van Gods liefde kon overtuigen zonder iets van deze liefde te laten zien. Behalve dat hij het Evangelie predikte, bood hij daarom praktische hulp. “Een lege maag heeft geen oren”, verklaarde Booth. DE NAAM> De naam ‘Salvation Army’ – in het Nederlands ‘Leger des Heils’ – stamt uit 1878. Daarvóór heette de beweging ‘The Christian Mission’. Toen een van de betrokkenen de organisatie in een artikel wilde omschrijven als ‘a volunteer army’ (een leger van vrijwilligers), maakte Bramwell Booth, de zoon van oprichter William Booth, daartegen bezwaar, waarop het woord ‘volunteer’ vervangen werd door ‘salvation’ (heil, redding). DE MISSIE> De internationale missie van het Leger des Heils luidt als volgt: ‘Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke Kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.’ DE ORGANISATIE > Sinds eind 1988 bestaat het Leger des Heils in Nederland uit een kerkgenootschap, vier stichtingen en een besloten vennootschap. Vóór die tijd was de organisatie, juridisch gezien, een kerkgenootschap. De herstructurering vond plaats om beter aan te sluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en tegemoet te komen aan de eisen van de overheid. Het kerkgenootschap, de stichtingen en 6

de vennootschap maken samen deel uit van ‘The Salvation Army’, ofwel het Leger des Heils.

n KERKGENOOTSCHAP LEGER DES HEILS

n STICHTING LEGER DES HEILS

Het Kerkgenootschap Leger des Heils telt vijftig korpsen

De Stichting Leger des Heils is verantwoordelijk

(kerkelijke gemeenten) en beschikt daarnaast over een

voor het beheer van geldmiddelen en de verdeling

twintigtal buitenposten en tien dienstencentra, verspreid

van onbestemde centrale inkomsten over de andere

over ons land. Kernfuncties zijn evangelisatie, geestelijke

stichtingen en het kerkgenootschap.

groei, verbondenheid en dienstverlening aan de naaste.

n STICHTING LEGER DES HEILS WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG De Stichting Leger des Heils Welzijns-en Gezondheidszorg bestaat uit dertien werkeenheden en 244 vestigingen. De stichting is verantwoordelijk voor de professionele gezondheidszorg en het welzijnswerk van het Leger des Heils in Nederland. Hierbij gaat het om maatschappelijke opvang,

n STICHTING LEGER DES HEILS DIENSTVERLENING De Stichting Leger des Heils Dienstverlening verleent tegen kostprijs ondersteunende diensten aan de andere stichtingen en het kerkgenootschap. Leger des Heils ReShare BV valt onder de Stichting Leger des Heils Dienstverlening.

ouderen- en gezondheidszorg, jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, reclassering, verslavingszorg, preventie en maatschappelijk herstel.

n LEGER DES HEILS RESHARE BV Leger des Heils ReShare BV verzorgt activiteiten op het gebied van inzameling van gedragen kleding en

n HET LEGER OVER DE GRENZEN

schoenen.

Het internationale Leger des Heils is momenteel in ca. 120 landen actief. Een groot aantal van deze landen bevindt zich in de zogeheten ontwikkelingsgebieden. Eind jaren

n STICHTING LEGER DES HEILS

’80 van de vorige eeuw heeft het Leger des Heils zijn werk

FONDSENW ERVING

in het voormalige Oostblok hervat. Jarenlang is de orga-

De Stichting Leger des Heils Fondsenwerving houdt

nisatie daar verboden geweest. Het Leger des Heils in

zich bezig met het werven van fondsen onder

Nederland heeft de verantwoording voor de activiteiten

derden. Deze stichting is erkend als keurmerkhou-

van het Leger des Heils in Tsjechië.

der van het CBF-Keur.


INHOUD

Woord vooraf Met dit jaarverslag legt de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg (W&G) verantwoording af van de activiteiten die in 2009 zijn uitgevoerd.

D

e 38.566 mensen, die in het afgelopen jaar

Terugkijkend op 2009 is er veel om dankbaar voor

voor hulp, steun, begeleiding of behande-

te zijn. Er is hard gewerkt en er zijn goede resultaten

ling bij een van de 244 vestigingen van W&G

geboekt. Het mooiste resultaat is wanneer hulpvragers

in Nederland aanklopten, hebben gemeen dat zij door

weer op eigen kracht hun weg vinden in de samenle-

welke oorzaak dan ook voor korte of langere tijd niet in

ving. Evenzeer is het een geweldig resultaat wanneer

staat zijn hun leven richting te geven. Al de inspannin-

burgers in staat en bereid zijn ruimte te maken voor

gen zijn er dan ook op gericht om hulpvragers zo veel

kwetsbare mensen om hen in hun midden op te nemen.

mogelijk de regie over hun leven weer in eigen handen te geven.

Ook in het afgelopen jaar is veel energie gestoken om nieuwe mogelijkheden te vinden om meer mensen mee

De bijna 5.100 betaalde medewerkers en circa 900 vrij-

te kunnen laten doen in de samenleving. De speerpun-

willigers van W&G hebben zich in het afgelopen jaar

ten ‘Werk voor Iedereen’ en ‘Vrije Tijd voor Iedereen’

ingezet om vanuit hun professionaliteit mensen terzijde

zijn in gang gezet en zullen in de komende periode

te staan om hun leven op de rails te krijgen. De proble-

verder vorm krijgen. Met het doel dat cliënten van het

men kunnen zeer complex zijn en de mogelijkheden

Leger des Heils zinvolle dagbesteding hebben en het

lijken soms maar beperkt. Toch zijn de medewerkers

liefst een (betaalde) baan.

door hun creativiteit en vasthoudendheid erin geslaagd hun onvoorwaardelijke betrokkenheid zichtbaar en

W&G kan en wil dat niet geïsoleerd van anderen

tastbaar te maken. Hun persoonlijk geloof in Jezus

realiseren. Een woord van dank aan medewerkers,

Christus en de opdracht uit de Bijbel om aandacht te

collega-instellingen, overheden, bedrijven, weten-

geven aan kwetsbare mensen, stimuleert hen daarin.

schappers en donateurs die een bijdrage hebben

Een van de liederen uit het liederenboek van het Leger

geleverd om mensen in de marge kansen te bieden om

des Heils geeft de afhankelijkheid van Gods liefde en

volop deel te nemen aan de samenleving.

betrokkenheid bij de naaste als volgt weer: Omhul ons met uw liefde, Heer:

INHOUD

Maak ons voor leed van and’ren teer.

Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham

Help ons om met standvastigheid

Directeur Stichting Leger des Heils Welzijns- en

te streven naar gerechtigheid.

Gezondheidszorg

7

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Het Leger des Heils in Nederland bestaat uit vier stichtingen, een besloten vennootschap en een kerkgenootschap. Op bladzijde zes is dat weergegeven in een schematische voorstelling. Daar vindt u ook een korte omschrijving van deze verschillende onderdelen, waaronder de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg die in dit jaarverslag verantwoording aflegt van haar werk in 2009.* Gezamenlijke missie

8

Alle onderdelen van het Leger des Heils in Nederland

Profileringsstatement van de

geven – elk in zijn eigen werkzaamheden – vorm aan

Stichting Leger des Heils Welzijns- en

de gezamenlijke missie van het internationale Leger

Gezondheidszorg

des Heils (The Salvation Army). Ook deze missie vindt u omschreven op bladzijde zes.

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een professionele, inno-

Professionele welzijnsen gezondheidszorg De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

vatieve en praktisch ingestelde organisatie die en

zonder onderscheid des persoons materiële en

Gezondheidszorg is - zoals haar naam al aangeeft -

immateriële hulp verleent aan medemensen die

verantwoordelijk voor de professionele welzijnsen

om uiteenlopende redenen een beroep doen op

gezondheidszorg van het Leger des Heils in Nederland.

(werkeenheden van) de stichting.

Zij doet dit werk vanuit dertien werkeenheden met in totaal 244 vestigingen, verspreid over heel Nederland

Het werk van de Stichting Leger des Heils Welzijns-

(cijfers eind 2009).

en Gezondheidszorg is geïnspireerd door het Evangelie van Jezus Christus, waarin waarden

Wat de stichting en haar werk kenmerkt hebben we

als rechtvaardigheid, gerechtigheid en solidariteit

kort onder woorden gebracht in een eigen profilerings-

centraal staan. Ook appelleert de stichting aan de

statement, een nadere uitwerking van de gezamenlijke

samenleving om deze waarden te realiseren.

missie van het Leger des Heils.

De organisatie ontleent haar kracht zowel aan de medewerkers die zich gedreven, energiek en vast-

n Professioneel, innovatief en praktisch, geïnspireerd door het Evangelie van Jezus Christus

houdend inzetten voor hun medemens, als aan facilitaire middelen en samenwerkingsverbanden waarin zij participeert.


INHOUD

Onze doelgroepen De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

Bij ‘de onderlaag van de onderkant van

en

Gezondheidszorg richt zich met name op ‘de onder-

de samenleving’ kunt u denken aan de

laag van de onderkant van de samenleving’. Het gaat

volgende groepen: 9

dan om zeer kwetsbare mensen (mannen, vrouwen en kinderen) die vaak met een combinatie van problemen

•

kampen. Deze problemen kunnen zich voordoen op

psychiatrische patiënten, mensen die niet aan de

uiteenlopende gebieden: dagbesteding/werk, zingeving,

huisvesting,

financiën,

woonvaardigheden,

kwetsbare huishoudens, daken thuislozen, arbeidsmarkt deelnemen, werkende armen;

•

‘multiprobleemgezinnen’, kinderen in crisis-/

relaties/sociale vaardigheden, verslaving, criminali-

crisisvolle situaties, voortijdige schoolverlaters,

teit, psychische en lichamelijke gesteldheid.

zwerfjongeren, tienermoeders, jongeren/jongvol-

n

wassenen die met justitie in aanraking gekomen zijn of dreigen te komen;

•

licht verstandelijk gehandicapte (zwerf)jongeren, volwassenen en ouderen met dubbeldiagnose (d.w.z. tevens verslaafd, psychiatrisch, veelpleger, dakloos of gedragsgestoord);

•

ex-gedetineerden/veelplegers zonder huisvesting/ opvang, (ex-)drugs- of alcoholverslaafden, ernstig zieke daken thuislozen;

•

geïsoleerd levende zorgafhankelijke ouderen, zorgwekkende zorgmijders thuis of op straat, ‘stille’ of verscholen mensen die vereenzaamd zijn, afge-

* Dit jaarverslag is gebaseerd op het maatschappelijk

wezen asielzoekers zonder enige status en zonder

jaardocument en de daarin opgenomen jaarrekening

aanspraak op hulp.

over 2009 van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Dit document is overeenkomstig de voorschriften gedeponeerd bij het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (zie www.jaarverslagenzorg.nl).

INHOUD

Getje Huis (56) was journalist, toen ze getroffen werd door de tekst ‘Mensen met levenservaring gezocht’. Het bleek te gaan om een hostel voor verslaafde daklozen in Utrecht en daar waren medewerkers voor nodig.

Getje Huis en Merijn Musch over de nieuwe domusvoorziening in Amersfoort

10

Hostel Hirundo: ruimte om te groeien Getje solliciteerde en werd aangenomen. Na vijf jaar als

kennen als een organisatie die echt recht wil doen aan

woonbegeleidster en drie jaar opvangwerk mocht ze

haar cliënten, naast hen gaat staan. Dat spreekt mij aan.”

zelf een nieuw hostel gaan leiden: Domus Amersfoort, dat inmiddels Hostel Hirundo (Latijn voor ‘zwaluw’) heet.

Merijn: “Het Leger kiest voor mensen die niet geholpen

Merijn Musch (27) vond hier een baan als trajectcoör-

worden, doelgroepen waar andere organisaties moeite

dinator. Voor hem betekende het een weerzien met het

mee hebben. Dat vind ik een mooie insteek. Zo is Hostel

Leger des Heils als werkgever, na een leerzame uitstap

Hirundo bedoeld voor dakloze mensen die langdurig

richting psychiatrische hulpverlening.

verslaafd zijn aan harddrugs. Dat is een doelgroep die ook in Amersfoort regelmatig met de politie in aanraking

Getje: “Toen ik indertijd in Utrecht solliciteerde, dacht ik

komt, omdat ze veel op straat zijn. Afkicken is hen al

dat het om een hostel van de gemeente ging. Pas later

vaak mislukt en de stap naar begeleid wonen is te groot.”

bleek het Leger des Heils de werkgever te worden. Ik ben er toch maar voor gegaan. Het viel al mee dat ik

Getje: “De gemeente Amersfoort wilde toen opvang voor

geen hoedje op hoefde. Inmiddels heb ik het Leger leren

hen creëren in het kader van het plan ‘Zorg onder dak’. En omdat we in Utrecht al domusvoorzieningen hadden, vroegen ze het Leger om deze vorm van zorg ook in

n “Het betekent voor onze bewoners heel veel dat mensen naast hen gaan staan, niet boven hen”

Amersfoort op te zetten.” Merijn: “Je moet je voorstellen dat de mensen waar het om gaat, in een klein gebouwtje werden opgevangen. ’s Nachts sliepen ze met tien, twaalf anderen in een kleine ruimte. Een gejaagd leven, want je moet elke dag scoren. Dan gaat zo’n hostel open en hebben ze ineens een eigen kamer met bed, douche en toilet. Privacy,


INHOUD

n “Als je mensen meer verantwoordelijkheid geeft en het vertrouwen dat daarbij hoort, krijgen ze het lef dat op te pakken” veiligheid, structuur. Je ziet hoe ze opbloeien. Natuurlijk

Getje: “Dat is ook iets wat wij in de loop der jaren geleerd

zijn ze nog verslaafd en misschien zullen ze dat altijd

hebben. Als je mensen meer verantwoordelijkheid geeft en

blijven, maar hun leven staat niet meer de hele dag in het

het vertrouwen dat daarbij hoort, krijgen ze het lef dat op

teken van de drugs. Ze hebben hier een menswaardiger

te pakken. Het viel mij op hoe leuk sommigen hun kamer

bestaan.”

ingericht hebben en hoe goed ze hem schoon houden. Het is ook weer een nieuwe stap vooruit, als ze vrienden en

Getje: “De omgeving hier is in een traject van twee

familie durven te ontvangen… of buren dus. Onze bewoners

jaar op hun komst voorbereid. Daarbij hebben ook

vinden het erg belangrijk om een goede indruk te maken. Als

buurtbewoners meegedacht. Zo’n tien van hen hebben

er iets in de buurt gebeurt, schrikken ze ook: wat moeten de

zitting genomen in de buurtbeheergroep, samen met

buren wel niet van ons denken? Gelukkig krijgen we vanuit

de wijkagent, iemand van de gemeente en iemand

de omgeving heel positieve reacties. In het begin stonden

van het Leger. Na anderhalf jaar hebben we samen

er nog wel eens mensen aan de overkant te kijken. Ook de

een convenant met afspraken opgesteld. De buurt-

buurtbeheergroep was eerst erg kritisch, maar nu zijn ze

bewoners wilden bijvoorbeeld dat er een hek om het

erg enthousiast.”

hostel kwam. Dat hebben we dus gedaan, al hopen we dat dit op den duur weg kan. Mensen kunnen ons

Merijn: “Het betekent voor onze bewoners heel veel dat

ook altijd bellen als er wat is. Er is zo’n magneetkaartje

mensen naast hen gaan staan, niet boven hen. Dat geeft

verspreid met ons nummer erop. Verder hadden we

hen de ruimte om te groeien. De mogelijkheden verschillen

twee open dagen: de eerste vóór de opening, de

per persoon. Voor sommigen is dit het hoogst haalbare en

tweede toen de bewoners er al waren. Er was veel

dat is al veel mooier dan het was. Maar ik weet van een

belangstelling voor.”

groot aantal dat ze verder willen: een eigen appartementje met begeleiding… of zelfs zelfstandig. Vanuit Utrecht weten

Merijn: “Je zag het verschil tussen de manier waarop

we dat uiteindelijk meer dan de helft toch doorstroomt. Maar

onze buren binnenkwamen – heel afwachtend – en hoe

de belangrijke eerste stap is rust en structuur. En dat is wat

ze weer weggingen: opgelucht, omdat we zo aanspreek-

we hen in Hirundo bieden.” n

baar zijn en goed konden uitleggen wat we hier doen. Ook de cliënten vonden het leuk. Ze zagen het als een kans om eindelijk te laten zien wie ze zijn. Ze lieten trots hun kamers zien en gingen in op vragen.”

INHOUD

11

Ons zorgaanbod in 2009 Ons werk met de op bladzijde negen genoemde doelgroepen heeft geleid tot het inzicht dat deze mensen niet gebaat zijn bij al te verkokerde zorg en zorgvoorschriften. Daarom heeft de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg als uitgangspunt dat we aansluiten bij de eerste behoeften van cliënten en dan de hele leefsituatie in ogenschouw nemen. Dit is kenmerkend voor onze benadering.

12

W

e kiezen er om deze reden ook voor om

•

actief te zijn in meerdere, door de over-

onder mensen met een psychiatrische problematiek

heid onderscheiden sectoren. Het levert

een gevarieerd zorgaanbod op, ook in 2009.

woonvoorzieningen voor daken thuislozen, waar(sociale pensions);

• •

crisisopvang; begeleid wonen;

Maatschappelijke opvang (MO) De maatschappelijke opvang is het vangnet van de

In 2009 deden 14.554 mensen een beroep op één van

samenleving. Als je nergens anders terecht kunt, kun

onze voorzieningen voor maatschappelijke opvang.

je een beroep doen op deze vorm van hulp. De maatschappelijke opvang werkt namelijk niet met een

Ouderen- en gezondheidszorg (GEZ)

verplichte indicatiestelling. En voor de meeste opvang-

In de ouderen- en gezondheidszorg gaat het om een

voorzieningen gelden weinig tot geen contra-indicaties

combinatie van goede huisvesting en goede zorg.

(redenen om je niet toe te laten).

Ons uitgangspunt is dat deze zorg afgestemd moet

Onze maatschappelijke opvang kent verschillende

worden op de behoefte van de cliënt, met respect

vormen van hulpverlening zoals:

voor de wens om zo lang mogelijk in het eigen leef-

•

milieu te blijven.

dagopvang en nachtopvang voor (verslaafde) daken thuislozen;

• • •

postadres en inkomensbeheer voor daklozen;

In 2009 werden 1.749 mensen voor kortere of langere

opvang van zwerfjongeren;

tijd verzorgd en verpleegd in voorzieningen van onze

vrouwenopvang;

stichting. Het gaat om verzorgings- en verpleeghuizen, (kinder)hospices en woonvoorzieningen voor licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Ook onze acht meerzorgafdelingen voor chronisch en/of ernstig

n Goede huisvesting, goede zorg, afgestemd op de behoefte van de cliënt

zieke (verslaafde) daken thuislozen rekenen we tot dit werkveld.

Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft in Lunteren een forensische GGZ-kliniek


INHOUD

voor jeugd en volwassenen. Daarnaast hebben we in

tijdelijk in een jeugdhuis, gezinshuis of projectge-

Arnhem een deeltijdkliniek en een polikliniek.

zin wonen. De begeleiding die zij daar krijgen, is gericht op positieve gedragsverandering, inhalen van

Dankzij recente herzieningen in het zorgstelsel kan het

ontwikkelingsachterstanden en verwerken van soci-

Leger des Heils zogenoemde RIBW’s (regionale instel-

aal-emotionele problemen. Thuiswonende kinderen

ling voor beschermd wonen) creëren voor voormalig

die met dergelijke problemen kampen, kunnen we

daken thuislozen. Het gaat om cliënten die kampen

in dagvoorzieningen helpen. Onze afdelingen voor

met psychische stoornissen en/of een verslaving.

jeugdhulpverlening hebben in 2009 1.433 kinderen

Een aantal van hen is ook met justitie in aanraking

opgevangen en begeleid.

gekomen.

De landelijk werkende jeugdbescherming van onze stichting verleent hulp aan kinderen en hun gezinnen

Doorgaans redden deze mensen het niet op eigen

in een problematische opvoedingssituatie. Deze hulp-

kracht, terwijl zij ook niet in reguliere hulp- en zorgin-

verlening vindt plaats vanuit een justitieel kader. Onze

stellingen terecht kunnen. Ze hebben behoefte aan een

jeugdbescherming begeleidde in 2009 1.865 kinderen.

rustpunt en structuur in hun leven. Daarbij zoeken wij zo veel mogelijk samenwerking met andere disciplines

Reclassering (RECL)

in de hulp- en zorgverlening, zowel binnen het Leger

Reclasseringswerk is erop gericht om (ex-)gedetineer-

des Heils (bijvoorbeeld reclassering) als daarbuiten

den te helpen bij hun terugkeer in de maatschappij. In

(GGD-artsen, psychiaters, instellingen voor versla-

2009 hebben 10.977 mensen deze begeleiding ontvan-

vingszorg, etc.). Onze GGZ-voorzieningen hebben in

gen van medewerkers van het Leger des Heils. Het gaat

2009 1.969 mensen geholpen.

vooral om cliënten met complexe problemen. De groep kent een hoge recidive (‘veelplegers’) en is door het

Jeugdzorg (JZ) De

Stichting

ontbreken van een eigen netwerk langdurig aangeweLeger

des

Heils

Welzijns-

en

zen op professionele hulp.

Gezondheidszorg is in een aantal provincies actief op het gebied van jeugdhulpverlening. Daarnaast

Verslavingszorg (VSLZ)

beschikken we over een landelijk werkende organisa-

Er zijn veel verslaafden die regelmatig aankloppen bij

tie voor pleegzorg.

onze voorzieningen voor maatschappelijke opvang.

In sommige situaties is het noodzakelijk dat kinderen

Vaak kunnen we dan niet veel meer doen dan hen

INHOUD

13

n Medewerkers gaan op zoek naar daklozen

iets te eten en te drinken en een slaapplaats voor de nacht bieden. Voor we hen kunnen helpen om van hun verslaving af te komen, moeten zij eerst zelf aangeven 14

• • •

Bijzondere schoonmaak; Bij Bosshardt; Werk voor Iedereen.

dat te willen. Het kan soms lang duren voordat deze mensen voldoende gemotiveerd zijn om daadwerkelijk

In 2009 konden 11.599 mensen rekenen op een derge-

iets aan hun verslaving te doen.

lijk vorm van ondersteuning en begeleiding.

Onze opvangvoorzieningen werken veel samen met

Outreachend veldwerk

lokale instellingen voor verslavingszorg. Daarnaast

Daarnaast gaan medewerkers van het Leger des Heils

hebben we zelf een ontwenningscentrum in Apeldoorn.

gericht op zoek naar zorgmijdende daklozen (‘buiten-

In 2009 deden 832 mensen een beroep op een van de

slapers’): het zogeheten ‘veldwerk’. Door de inzet van

afdelingen van dit centrum. De meeste cliënten hier

‘soepbussen’ (in Groningen een ‘soepfiets’ – zie het

hebben een langdurige, fysiek en sociaal verwoestende

interview met Sarien Horinga) worden deze daklozen

‘verslavingscarrière’ achter de rug, vaak met jaren van

voorzien van voedsel, kleding en/of dekens. In 2009

mislukte interventies door de reguliere verslavings-

hebben we zo 1.072 ‘buitenslapers’ getraceerd.

hulp.

Sociale vakanties Preventie en maatschappelijk herstel (PREV)

Voor een flink aantal Nederlanders is op vakantie en

gaan niet weggelegd. Dat kan zowel financiële als

Gezondheidszorg wil voorkomen dat mensen hun

andere oorzaken hebben. In sommige gezinnen zijn de

zelfstandigheid verliezen. Anderen helpen we bij

problemen zo groot dat de ouders geen energie meer

hun streven naar meer zelfstandigheid dan ze op

overhouden om iets leuks met de kinderen te doen.

De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

dat moment hebben. Daarnaast willen we de sociale cohesie in buurten en wijken bevorderen. Activiteiten

Als Leger des Heils bieden we deze mensen de moge-

en projecten die horen bij dit werkveld, dat we ‘preven-

lijkheid om – tegen een geringe vergoeding – een

tie en maatschappelijk herstel’ noemen, zijn:

vakantie door te brengen in ons eigen hotel en congres-

• • •

ambulante woonbegeleiding;

centrum Belmont. In 2009 hebben 1.296 mensen van

‘10’ voor Toekomst;

deze mogelijkheid gebruikgemaakt.

n

Grijs Genoeg(en);


INHOUD

De zorg die wij in 2009 geboden hebben Aantal mensen dat door de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg werd geholpen

JZ

GGZ

RECL

PREV

VSLZ

2008

GEZ

2007

MO

2006

Correctie dubbelen

2005

Totaal alle sectoren

Periode 2005 - 2009 (unieke personen), onderverdeeld naar werkveld

Aantal hulpvragers op 1 januari 2005

24.240

-4.551

13.111

1.002

2.754

646

6.988

4.155

135

Aantal nieuwe hulpvragers

15.689

-1.025

5.573

844

968

277

4.504

4.304

224

Aantal hulpvragers in 2005

39.929

-5.576

18.684

1.846

3.722

923

11.492

8.459

379


12.983

-170

5.144

742

1.044

132

3.309

2.574

208

Aantal hulpvragers op 31 december 2005

26.946

-5.406

13.540

1.104

2.678

791

8.183

5.885

171


14.206

-666

4.129

759

906

426

4.280

4.141

231


41.152

-6.072

17.669

1.863

3.584

1.217

12.463 10.026

402


14.719

-1.327

6.522

763

957

182

4.462

3.057

103


26.433

-4.745

11.147

1.100

2.627

1.035

8.001

6.969

299


14.045

-1.837

4.993

669

953

639

4.159

4.267

202


40.478

-6.582

16.140

1.769

3.580

1.674

12.160 11.236

501


13.614

-1.565

4.927

712

1.154

331

4.521

3.411

123


26.864

-5.017

11.213

1.057

2.426

1.343

7.639

7.825

378


13.205

-1.508

4.720

636

1.322

610

3.939

3.271

215


40.069

-6.525

15.933

1.693

3.748

1.953

11.578 11.096

593

17.131

-2.719

7.289

729

1.468

903

4.537

4.865

59


22.938

-3.806

8.644

964

2.280

1.050

7.041

6.231

534


15.628

-2.606

5.910

785

1.018

919

3.936

5.368

298


38.566

-6.412

14.554

1.749

3.298

1.969

10.977 11.599

832


17.188

-1.765

4.236

722

1.466

863

6.456

4.657

553


21.378

-4.647

10.318

1.027

1.832

1.106

4.521

6.942

279

Aantal uitgeschreven hulpvragers 2009

In dit overzicht zijn cliënten per sector gerubriceerd op basis van de afdeling waarvan zij diensten hebben afgenomen. In aansluiting op herzieningen van de grenzen van de door de overheid afgebakende financieringssystemen zijn in 2009 afdelingen van de stichting geherrubriceerd over de onderscheiden sectoren. Teneinde vergelijkbaarheid over de jaren heen mogelijk te maken, is dit gebeurd met terugwerkende kracht. Hierdoor ontstaan verschillen met eerdere jaarverslagen. INHOUD

15

Sarien Horinga (45) werkt nu vijf jaar bij het Leger des Heils. Ze gaf leiding aan verschillende werksoorten, maar de ‘Kostersgang’ zat er altijd bij. Zo heet de dagopvangvoorziening van het Leger in Groningen. In het najaar van 2009 bestond deze twaalf en een half jaar. Tijd voor een feestje dus. Samen met haar team bedacht Sarien ook een passend verjaardagscadeau: een bakfiets. Daarmee gaan ze op zoek naar mogelijke nieuwe cliënten. De Soepfiets is nu al een vertrouwd beeld in de Groningse binnenstad en maakte de afgelopen strenge winter meteen zijn tv-debuut.

Sarien Horinga over de Soepfiets in Groningen

16

Veldwerk op de fiets “Wat gaan we doen met onze verjaardag? Daar hebben

“De dag voor bezoekers hebben we over twee locaties

we als team eerst over gebrainstormd. Er rolden drie

verdeeld. Hier in de Kostersgang hielden we een spelle-

dingen uit: een dag voor de bezoekers, een teamdag en

tjesconcours met stamppotbuffet. En in het gebouw van

een wervingsactie voor een bakfiets. Daarmee wilden we

de kerk van het Leger werd het een echte verwendag.

dakloze mensen bereiken die de weg naar de dagopvang

De mensen konden er bijvoorbeeld een stoelmassage

niet vinden. En hier in Groningen moet je niet met een

krijgen of een behandeling door een schoonheidsspeci-

auto de binnenstad in willen. De medewerkers en vrijwil-

aliste of pedicure. Bovendien mocht iedereen een setje

ligers zijn meteen fanatiek van start gegaan. We hebben

kleding uitkiezen uit de tweedehands kledingwinkel

bijvoorbeeld sokken verkocht met een kaartje eraan:

van het Leger en daar gingen ze ook mee op de foto.

‘Loopt u warm voor het Leger des Heils?’ En natuurlijk

Tenslotte presenteerden we aan het einde van die dag…

hebben we fondsen en kerken aangeschreven.”

de soepfiets.” “Nou, toen hadden we dus een fiets. En menskracht, want

n “De eerste keer kom je vaak hooguit een voornaam te weten, maar zij weten dan wel dat je er bent”

het team was superenthousiast. Maar vervolgens ga je je afvragen: hoe doen we dat in vredesnaam? Oké, de soep maken de vrijwilligers hier zelf: gewoon een pan extra of anders uit blik. Om hem warm te houden hebben we zo’n bak geleend – later gekocht – en om uit te delen hebben we voor papieren bekers gekozen. En dan ga je op pad. Maar waar ga je heen en wie spreek je aan? Je kunt niet aan iemand zien dat hij dakloos is. En of hij wel aangesproken wil worden. Vaak gaat het via iemand anders. We krijgen tips van onze bezoekers, van hulpverleners of van de politie.”


INHOUD

n “De fiets is echt een onderdeel van onze zorgketen geworden” “Zo zijn we in november begonnen. Toen gingen we al

“We zagen het eerst als een aanvulling op ons werk voor

gauw die strenge winter in. Dan is zo’n fiets natuurlijk

tijdens de winter. Maar we hebben besloten het hele jaar

niet ideaal. Als het erg bar wordt, rijden we ook niet. De

door te rijden, minstens twee keer per week. Misschien

opvang zelf is dan juist langer open. Dit jaar hebben

zien we niet altijd iemand, maar – zoals iemand ons ver-

we zelfs wekenlang de zogenoemde winterregeling

telde – dan zien anderen ons wel en dat is ook belangrijk.

gehad, wat normaal maar twee, drie dagen per winter

De hele opzet van het project heeft ons als team in elk

voorkomt. Dan sluiten de verschillende opvangvoorzie-

geval heel wat opgeleverd. Het is iets van ons en daar

ningen hun openingstijden op elkaar aan, omdat de

zijn we best trots op. En dan de lol die je ervan hebt.

gevoelstemperatuur buiten min tien of lager is. Een

Pure winst.” n

cameraploeg van NOVA kwam kijken hoe we dat aanpakten. Tijdens het gesprek liet ik het woord ‘soepfiets’ vallen. Toen wilden ze dat wel eens filmen. Ik voelde me wel wat ongemakkelijk, want dan ga je om vier uur ’s middags de Vismarkt op met een pan snert. Maar het was goed en leuk.” “Het voordeel van de Soepfiets is dat je snel contact hebt. We zijn heel herkenbaar, zeker met dat logo. Mensen roepen naar je en dan rijd je zo bij ze de stoep op. Dan vraag je gewoon: wil je een kop soep? Ons doel is nieuwe contacten leggen. Daarom rijden we ook geen vaste route op vaste tijden. Als je iemand tegenkomt, neem je ook niet meteen alle cliëntindicatoren – de tien leefgebieden waarop ze problemen kunnen hebben – met ze door. Vaak kom je de eerste keer hooguit een voornaam te weten, maar zij weten dan wel dat je er bent. Je kunt ze ook doorverwijzen, als dat nodig is. De fiets is zo echt een onderdeel van onze zorgketen geworden.”

INHOUD

17

Hulpverleningscapaciteit en bezettingsgraad Groei en diversiteit van onze hulpverlening | Uitbreiding en diversiteit hulpverleningscapaciteit Intramuraal

2009

2008

2007

2006

2005

(aantal plaatsen per 31/12) Nachtopvang

480

417

461

489

489

Sociale pensions

285

242

252

277

293

24-uurszorg

436

454

466

515

517

Vrouwenopvang

129

119

119

117

127

94

88

129

152

157

646

532

435

496

617

Woontraining voor zwerfjongeren Begeleid wonen Totaal maatschappelijke opvang

18

2.070

1.852

1.862

2.046

2.200

Ontwenningscentrum

20

20

20

20

20

Begeleid / Groepswonen

53

43

43

43

27

Totaal verslavingszorg

73

63

63

63

47

RIBW-woonvoorziening voor daken thuislozen

841

663

578

470

368

RIBW- woonvoorzieningen voor zwerfjongeren

147

130

104

83

65

Forensische zorg voor jeugd en volwassenen

57

57

57

57

52

Totaal geestelijke gezondheidszorg

1.045

850

739

610

485

Woonvoorzieningen voor LVG-jongeren

56

48

48

48

48

(Kinder)hospicezorg

19

19

19

19

19

Verpleeg- en verzorgingshuizen

369

355

355

381

381

Aanleunwoningen voor senioren

234

237

237

237

237

Meerzorg voor zieke daken thuislozen

137

175

175

174

159

Totaal ouderen- en gezondheidszorg

815

834

834

859

844

Woonvoorzieningen voor kinderen

224

236

218

212

194

Gezinshuizen en projectgezinnen

93

95

90

90

80

Totaal jeugdzorg Hotel congrescentrum Totaal preventie en maatschappelijk herstel Totale intramurale capaciteit

317 100

331 100

308 100

302 100

274 100

100

100

100

100

100

4.420

4.030

3.906

3.980

3.950


INHOUD

Dagopvang, -activiteiten en -training

2009

2008

2007

2006

2005

(aantal plaatsen per 31/12) Dagopvang

643

Totaal maatschappelijke opvang Dagopvang voor ouderen

643 30

Totaal ouderen- en gezondheidszorg (Medisch) Kinderdagopvang

20

61

56

10

49 49

49 49

66 40

10 10

49

40

722

10 20

49

722 716

20

49

56

716 680

20

61

Totaal Reclassering

680 668

30

Totaal Jeugdzorg Dagtrainingcentra

668

49

66 66

66 66

66

Hotel & Congrescentrum

350

350

350

350

350

Werk voor Iedereen arbeidsreïntegratie

196

152

152

156

156

Bij Bosshardt buurtwerk

194

104

44

0

0

0

0

62

62

62

Peuterspeelzalen Totaal preventie en maatschappelijk herstel Totale capaciteit dagopvang en -training

19

740

606

608

568

568

1.530

1.383

1.423

1.409

1.415

Ambulant (aantal fte’s van 36 uur/week per 31/12*) Verslavingszorg

3

3

3

3

3

Jeugdzorg

128

129

115

102

88

Reclassering

162

142

125

115

108


284

292

236

203

128

Totale capaciteit ambulante hulpverlening

577

566

479

423

327

* Hieronder wordt verstaan de effectief inzetbare uren van medewerkers t.b.v. hulp en zorg aan cliënten. Over de gehele periode is er vanuit gegaan dat een medewerker effectief 65 procent van zijn contracturen inzetbaar is. Niet productieve uren ontstaan door bijvoorbeeld vakantie, ziekte, opleidings-, overleg- en reistijd.

INHOUD

In 2009 had de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een gemiddelde overnachtingscapaciteit van 4.177 bedden. Deze zijn als volgt ingezet:

Productie intramurale capaciteit | Aantal verblijfsdagen

2009 Intramuraal (aantal plaatsen per 31/12) Maatschappelijke opvang Verslavingszorg

Gemiddelde Bezettingscapaciteit 2.018

2008 Bezetting

dagen

in %

703.531

95,5%

Gemiddelde Bezettingscapaciteit 1.858

Bezetting

dagen

in %

620.875

91,5%

68

19.110

77,0%

63

19.467

84,7%

Geestelijke gezondheidszorg

942

334.934

97,5%

793

235.628

81,3%


825

292.298

97,1%

832

276.269

91,0%

Jeugdzorg Totaal

324

106.065

89,7%

305

103.788

93,2%

4.177

1.455.938

95,5%

3.851

1.256.027

89,3%

Daarnaast bieden we dagopvang, dagactiviteiten en training. Het aantal bezoekers/deelnemers (unieke personen) hiervoor was in 2009 als volgt: 20

Aantal bezoekers/deelnemers dagopvang, dagactiviteiten en training

Werkveld Maatschappelijke opvang

Dagopvang daken thuislozen


Dagopvang voor ouderen

Jeugdzorg

(Medisch) Kinderdagopvang

Reclassering

Dagtrainingscentra


Werk voor Iedereen arbeidsreïntegratie


Bij Bosshardt buurtwerk

Totaal

2009

2008

mutatie*

7.790

8.237

-5%

91

114

-20%

175

128

37%

63

118

-47%

1.689

1.569

8%

489

442

11%

10.297

10.608

-3%

*t.o.v. vorig jaar


INHOUD

In de werkvelden Maatschappelijke opvang, Ouderen- en gezondheidszorg, Verslavingszorg en Preventie & maatschappelijk herstel is ook ambulante zorg geleverd. Daarbij hebben onze medewerkers de volgende ‘zorgprestaties’ geboekt:

Zorg zonder verblijf geleverd door medewerkers vanuit intramurale en extramurale afdelingen AWBZ, Forensische zorg en WMO Geleverde prestaties (in uren) Soort prestatie

2009

2008

Mutatie*

545.179

521.689

5%

Persoonlijke verzorging

57.563

56.014

3%

Verpleegkundige hulp

13.734

11.801

16%

Begeleiding en Behandeling

Huishoudelijke verzorging Dag GGZ Langdurig zorg afhankelijke (uren) Totaal uren

72.296

63.062

15%

141.625

142.179

-0%

830.398

794.745

4%

*t.o.v. vorig jaar

21

Vanuit onze extramurale afdelingen voor Jeugdzorg (met name Justitiële Jeugdbescherming) en Reclassering hebben we de volgende productie geleverd:

2009

2008

Mutatie*

1.949

1.912

2%

446

450

-1%

Justitiële Jeugdbescherming 12-maands-gemiddelden Aantal pupillen (gezins)voogdij/jeugdbescherming Pleegzorg Werkelijke bezetting in aantal pupillen Reclassering 1e contacten/vroeghulp

2.306

2.016

14%

Risico-analyse en Diagnose

3.495

3.602

-3%

Voorlichtings- en adviseringsrapportages

3.825

3.577

7%

Toezicht en begeleiding

4.682

4.264

10%

738

890

-17%

15.046

14.349

5%

Werk- en leerstraffen Totaal aantal *t.o.v. vorig jaar

INHOUD

Sjak van Aalsum (53) had altijd wel wat met muziek. Als jongerenwerker programmeerde hij vaak optredens en later was hij manager van verschillende bands. Zelf zat hij niet in een band, al speelde hij wat percussie. Sjak vond zichzelf niet goed genoeg. Maar juist in een moeilijke periode trok hij de stoute schoenen aan.

Sjak van Aalsum en Leroy Sausele over Roofless

22

“Liever in een band, dan in een bende” Hij gaf zich op voor een band met cliënten van Leger des

percussie is een bescheiden instrument en dus ben ik

Heils Goodwillcentra Amsterdam. Ook Leroy Sausele

toch maar gegaan. Heel spannend.”

(26) zette zijn naam op het aanmeldformulier, maar hij verwachtte er niet veel van. Enkele maanden later

Leroy: “Ik woon al tien jaar bij het Leger, want ik kwam al

trad de band Roofless op in Carré tijdens het Majoor

jong op straat terecht. Het ging de criminele kant op met

Bosshardt Gala.

mij. Dealen, wapens, drugsgebruik. Ik ging van benzinepomp naar benzinepomp en haalde alle kassa’s leeg, als

Sjak: “Ik heb een woning in de Pijp, maar had daar op

het moest. Foute dingen. Maar ik ben eruit gestapt. Bij

den duur wel erg veel spullen verzameld. Dat had ook te

het Leger hoorde ik over Jezus, die mij wil veranderen.

maken met mijn verslaving aan speed. Ik kwam er niet

Ik heb me bekeerd. En ik weet zeker dat Hij mij hier heeft

meer uit. Toen heeft het Leger des Heils me geholpen

gebracht. Liever in een band dan in een bende.”

mijn huis op orde te brengen. Mijn begeleidster kwam met een folder over het project Kunst & Theater. Een van

Sjak: “Ik geloof zelf niet, maar heb wel respect voor

de activiteiten was muziek. Ik ben heel onzeker, maar

mensen die geloven. Er is ook wel een kracht. Dat heb ik juist met Roofless ervaren. Door de band kwam ik

n “Er moest een knop om en dat lukte door met positieve dingen bezig te zijn, zoals muziek”

erachter dat ik echt van die speed af moest. Want als ik iets wilde leren, dan moest ik hier clean komen. Ik had het er ook zo mee gehad, maar in mijn eentje lukte het niet. Toen ben ik naar de Jellinek gegaan en heb dat spul sindsdien niet meer aangeraakt. Nu ben ik ook gestopt met roken. Dat was veel moeilijker, want ik rookte drie pakjes Javaanse jongens per week. Er moest een knop om en dat lukte door met positieve dingen bezig te zijn, zoals muziek.”


INHOUD

n “Ik vind het sterk dat we elkaar de tijd en de ruimte geven”

Leroy: “Vroeger viel ik en kon ik niet meer opstaan,

Leroy: “We staan nog maar aan het begin. Maar dat gala

begrijp je? Nu ik in deze band zit, geeft dat niet, want

hebben we in elk geval al bereikt. Het is iets wat je anders

zij kennen dat. Ik kan bij hen terecht en leer van hen.

alleen op televisie ziet. Dan denk je wel: God bestaat. Ik wil

En samen bouwen we aan iets. Dat is behoorlijk uit de

er ook nooit meer mee stoppen.” 23

hand gelopen. We dachten: we beginnen gewoon een bandje voor het Leger. Dan kunnen ze ons inhuren, als

Sjak: “We zijn niet de Stones of de Beatles. Wij zijn Roofless.

ze dat willen. En dan sta je ineens als jongens van de

We hebben allemaal ons eigen verhaal, maar komen hier

straat tussen sterren als Willeke Alberti in Carré. Zijn we

samen. Ik vind het zo sterk dat we elkaar de tijd en de

zelf ineens sterren. Geweldig vond ik dat.”

ruimte geven. Dat ik hier ben zoals ik ben, is de kracht van de band of van wat er ook is. Misschien is er inderdaad wel

Sjak: “Voor mij kwam dat Bosshardt Gala eigenlijk te snel. Maar ik heb het toch gedaan. Gelukkig stond ik er niet alleen met mijn koebel. Ik leunde op de band, we waren met z’n allen en de sfeer was sterk. Ik vond het echt kicken. Het is ook te gek dat we nu steeds naar andere optredens kunnen toeleven, want er staat alweer het een en ander op het programma.”

INHOUD

een ander…” n

Onze cliënten hebben vaak te maken met een opeenstapeling van problemen op meerdere leefgebieden. Veel van onze activiteiten vinden dan ook plaats op de grenzen van verschillende financieringssystemen: WMO, AWBZ, Zorgverzekeringswet, etcetera.

Mag het iets meer zijn? Kiezen voor toegankelijkheid van zorg 24

D

e nood van onze cliënten houdt echter

hebben dan waarin hun indicatie voorziet. Wij hebben

zelden op bij deze grenzen. Mede daarom

in een aantal van deze gevallen meer zorg geleverd

kiezen we er regelmatig voor om net even

dan declarabel is. In totaal gaat het om 0,6 miljoen

een stapje verder te gaan. In 2009 hebben we zo de

euro aan zorg in 2009.

volgende keuzes gemaakt:

n Niet geïndiceerde/declarabele verblijfsdagen n A mbulante zorg geleverd zonder indicatie

In onze RIBW-voorzieningen wonen ook mensen die

Volgens de AWBZ-regelgeving kunnen we alleen de

niet over de vereiste AWBZ-indicatie of verwijzing

zorg waarvoor een cliënt een indicatie heeft, declare-

van justitie beschikken. Daarnaast zijn dagen waarop

ren. Wij hebben echter veel zorgmijders als cliënten.

justitiële cliënten afwezig zijn, niet te declareren. Een

Deze mensen willen vaak niet direct een indicatie

aantal RIBW-voorzieningen hebben ook meer produc-

(laten) aanvragen. Toch bieden we hen al zorg in de

tie geleverd dan met het zorgkantoor was afgesproken.

periode voordat een indicatie binnen is, ook al is dat

Over 2009 ging het in totaal om niet declarabele

dus niet te declareren.

verblijfsdagen ter waarde van 0,6 miljoen euro.

Een ander kenmerk van deze doelgroep is, dat ze niet

n M eer WMO-zorg geleverd dan

altijd hun afspraken nakomen. Het komt regelmatig

afgesproken met gemeenten

voor dat ambulante medewerkers een gepland bezoek

In 2009 is een productievolume ter waarde van

niet kunnen afleggen (‘no shows’). Ook deze tijd is niet

11 miljoen euro vanuit de AWBZ-regeling naar de

te declareren. In 2009 hebben we zo voor 1,4 miljoen

WMO-regeling overgeheveld. Wij hadden de cliën-

euro aan niet geïndiceerde zorg geleverd.

ten die dit betreft, in 2008 aanmerkelijk meer zorg geboden. Toch hebben we ervoor gekozen om deze

n M eer ambulante zorg geleverd dan geïndiceerd Er zijn hulpvragers die een hogere zorgbehoefte

zorg niet direct te beëindigen. Daardoor hebben we in 2009 voor 1,7 miljoen euro meer WMO-zorg geleverd dan we met gemeenten hadden afgesproken.


INHOUD

onderscheiden. Wij begeleiden groepen die niet door andere aanbieders van jeugdbescherming (kunnen) worden bereikt. Respondenten benoemden als onze meerwaarde onder meer dat we niet snel zaken terugverwijzen, maar blijven zoeken naar een oplossing, die dan meestal ook wordt gevonden. Uit het onderzoek blijkt verder dat onze gezinsvoogden het over het algemeen goed doen. Zij zijn vasthoudend in de begeleiding van ‘moeilijke’ kinderen en hun ouders. Kortom: ze doen wat gedaan moet worden. Het onderzoeksrapport is eind november 2009 overhandigd aan minister Rouvoet van Jeugd en Gezin.

S luiting kinderhospice afgewend Begin 2009 hebben we als stichting besloten toch door te gaan met ons hospice voor ernstig zieke kinde-

n Nieuwe RIBW-plaatsen tijdelijk niet ingevuld

ren en hun ouders te Amsterdam. Dit hospice dreigde

Gedurende 2009 is zowel het aantal toegelaten

gesloten te worden, omdat de bekostiging van deze

RIBW-voorzieningen als het aantal RIBW-plaatsen

kleinschalige, specialistische high-care-voorziening

uitgebreid. In sommige gevallen hebben we er

binnen de AWBZ tussen wal en schip viel. Uiteindelijk

bewust voor gekozen cliënten verspreid over enkele

bood het Ministerie van VWS een voorlopige oplossing

maanden te laten instromen. Daarnaast bleef het

om dit werk voort te zetten. Daarbij heeft het minis-

aantal aanmeldingen van nieuwe cliënten achter bij

terie ook een commissie samengesteld die structurele

de verwachtingen. Bij elkaar betekende dit 2,7 miljoen

financiering voor zorg aan ernstig zieke kinderen moet

euro aan gederfde opbrengsten in 2009.

uitwerken. Intussen zal het Leger des Heils wel zelf een financieel tekort moeten blijven dekken.

Integrale aanpak van meervoudige problematiek Veel cliënten in onze verpleeg- en verzorgingshuizen

Werk voor Iedereen

kampen met meerdere problemen tegelijkertijd. Door

Voor kwetsbare mensen is hulp en opvang een basis.

de indeling in zorgsectoren die de AWBZ hanteert,

Maar voor de weg terug naar de maatschappij is zinvol

is de integrale zorg die wij deze mensen bieden, niet

werk essentieel. Om dat mogelijk te maken heeft de

altijd volledig te declareren.

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg de projectorganisatie ‘Werk voor Iedereen’ ingericht.

Positie Jeugdbescherming in kaart gebracht

Deze heeft in 2009 een aantal bedrijfsmatige concep-

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezond-

ten ontwikkeld, die passen bij het Leger des Heils.

heidszorg is een van de landelijk werkende instellingen

Daarbij is ook een samenwerkingsverband aangegaan

op het gebied van jeugdbescherming. Het Verwey-Jonker

met de Stichting START Foundation, die activiteiten

Instituut is bij relevante partijen (collega-instellingen,

van ‘Werk voor Iedereen’ steunt met geld en expertise.

kinderrechters, Raad voor de Kinderbescherming) nagegaan wat onze toegevoegde waarde op dit terrein

In 2009 is een aantal projecten van start gegaan.

is. Zie hiervoor ook het interview met Bas Tierolf.

Enkele daarvan worden ondersteund door externe businesspartners. Een mooi voorbeeld is ‘Pasta Puro’

De conclusie van dit onderzoek is dat wij ons binnen

in Rotterdam, een bedrijf waar verse pasta gemaakt

de jeugdbescherming onderscheiden, zoals we ons

wordt. Doel van alle activiteiten is het via jobcoaching

– volgens de meeste respondenten – ook moeten

begeleiden van cliënten naar (betaald) werk.

INHOUD

n

25

“In de ontwikkeling van kinderen gebeurt een heleboel. Veel gaat gelukkig goed, maar er gaat ook veel fout. Waarom dat zo is, wil ik graag weten, omdat het bepalend is voor de rest van een mensenleven.” Bas Tierolf (44) is orthopedagoog en doet al sinds zijn studie onderzoek op dat gebied. Regelmatig komt hij daarbij het Leger des Heils tegen. Datzelfde Leger des Heils kwam hém tegen, toen het aanklopte bij het Verwey-Jonker Instituut. Samen met collega Maarten Davelaar kreeg Bas de opdracht om de positie van de jeugdbescherming van het Leger des Heils in kaart te brengen.

Bas Tierolf (Verwey-Jonker Instituut) over de positie van Leger des Heils Jeugdbescherming 26

Uitgaan van eigen kracht “Het Verwey-Jonker Instituut zit altijd dicht op lande-

“De vraag was dus wat die toegevoegde waarde dan

lijk beleid. We werken voor ministeries, maar ook voor

is. In overleg met het Leger hebben we toen de opzet

organisaties als Unicef. Voor een onderzoeker is het

van het onderzoek bepaald. We zouden eerst in kaart

een prettig idee dat je onderzoek gebruikt wordt. Dat

brengen wat verschillende partijen op het gebied van

zal ook de reden zijn waarom het Leger des Heils bij

jeugdzorg belangrijk vinden voor de kinderen waar het

ons terechtkwam. Ze wilden met een duidelijk profiel

om gaat, en de hulpverlening die zij krijgen. Vervolgens

op beleidsmakers af kunnen stappen. Sinds de jaren

vroegen we hun wat het Leger des Heils als hulpverlener

negentig lijkt het landelijke jeugdzorgbeleid namelijk

kenmerkt en onderscheidt. Sommige van die partijen

gericht op versmalling: men wil het liefst zo min mogelijk

hadden zelf ook een positie te verdedigen, andere

partijen. Het Leger des Heils is overtuigd van zijn toege-

waren meer onafhankelijk. Toch wilden we alle partijen

voegde waarde, maar wilde dat graag bevestigd zien.”

meenemen, al legden we de nadruk op de meest onafhankelijke: de kinderrechters.”

n Het Leger des Heils wilde met een duidelijk profiel op beleidsmakers af kunnen stappen

“Ik vond dat een dapper besluit van het Leger. Je loopt toch kans dat die kinderrechters zeggen: we hebben liever maar één partij waar we zaken mee doen. Er kwam voldoende respons van de kinderrechters binnen, maar dat geluid hebben we niet gehoord. Daaruit kun je voorzichtig de conclusie trekken dat zij het goed vinden dat er een keuze is tussen organisaties met verschillende achtergronden en doelstellingen.”


INHOUD

n “Het eerste wat mij aan de respons opviel, was hoe positief die is”

“Sterker nog, het eerste wat mij aan de respons opviel,

ven, maar dat bevestigt dan wel weer de positie van het

was juist hoe positief die is. Ik had niet verwacht dat

Leger des Heils als noodzakelijk vangnet.”

de positionering van het Leger er zo expliciet uit zou

“In het bijzijn van mevrouw Voorham hebben we het rapport

komen. En niet alleen bij de kinderrechters. We hebben

aangeboden aan minister Rouvoet . Hij beloofde – natuurlijk

ook vier bureaus van Jeugdzorg ondervraagd en ook

– het mee te nemen bij de heroverweging van de jeugdzorg.

zij vinden dat het voor bepaalde gezinnen beter is dat

Jammer dat het ministerie juist met het oog op die herover-

er verschillende partijen zijn. Zeventig procent van alle

weging niet zelf aan het onderzoek mee wilde werken. Ze

ondervraagden gaf aan dat er zelfs typische Leger des

waren duidelijk bang zich te branden. Welke kant het op

Heils-cliënten zijn. Het gaat dan om de heel moeilijke

gaat, kan ik dus niet voorspellen. Maar wat het Leger betreft,

doelgroepen, die lastig te bereiken zijn. Het gevaar is dat

het is altijd goed als je je eigen positie kunt aantonen. Je

men dat zegt om die cliënten te kunnen blijven afschui-

gaat dan uit van eigen kracht.” n

Jan Regeer (zie interview op bladzijde 59) over zijn vroegere werk als jeugdbeschermer “Wat ik altijd de meerwaarde van het Leger des

rechter vroeg me wanneer ik kon beginnen, dan zei

Heils Jeugdbescherming gevonden heb, is de laag-

ik: Vandaag! En dan zei de rechter: Dat vind ik nou

drempeligheid en de vasthoudendheid. We kregen

fijn om te horen. Dat maakte vaak een enorm verschil.

heel wat zaken overgedragen van Jeugdzorg,

Maar ja, als een gezin onder toezicht gesteld wordt,

gewoon omdat men het te ingewikkeld vond. Een

is dat een zware maatregel. Dan kan je het toch niet

kinderrechter in Lelystad belde me nog wel eens

maken om te zeggen: ‘Ik kom over drie maanden wel

op: Jullie zijn mijn laatste hoop.

een keertje langs‘. En zo hebben we vierhonderd medewerkers in de

Ook was ik altijd een beetje trots dat we altijd direct

jeugdbescherming die een drive hebben om mensen

konden beginnen. Als ik bij de rechtbank zat en de

snel en goed te helpen.”

INHOUD

27

Je zou denken dat voor Anita Witzier, wereldberoemd in Nederland als maker en presentatrice van programma’s als Memories en Blootgewoon, het presenteren van het Majoor Bosshardt Gala een gewone ‘klus’ was. Maar ook voor haar werd het, net als voor alle genodigden en medewerkers, een heel bijzondere avond. Ze vindt het daarom heel jammer dat ze het vervolg erop niet kan presenteren. 28

“Ik had het heel graag weer gedaan.”

Presenteren Majoor Bosshardt Gala was voor Anita Witzier bijzondere ervaring

“Saamhorigheid, bevlogenheid is wat je meemaakt op zo’n avond”

H

et telefoontje van Ine Voorham, officieel lui-

“Ik was heel trots toen Ine mij vroeg om het Majoor

tenant-kolonel van het Leger des Heils en

Bosshardt Gala te presenteren”, herinnert Anita zich. “Het

directeur van de Stichting Leger des Heils

Leger des Heils is toch een organisatie die wereldwijd

Welzijns- en Gezondheidszorg (W&G), verraste haar wel,

verspreid is en ik was echt vereerd. Ik ken het Leger des

zo vertelt Anita in het AKN Omroepgebouw in Hilversum,

Heils al heel lang. Van de beelden van mensen die met

waar de beide vrouwen elkaar treffen. Ze hebben net

de Strijdkreet op straat liederen zingen, van de hulpverle-

de fotosessie achter de rug, waar ze in het decor van

ning, hoe jullie mensen opvangen, eten geven, projecten

Goedemorgen Nederland geprobeerd hebben het de

uitstippelen, inzamelen van kleding, noem maar op. En

fotograaf naar de zin te maken. Anita laat zelfs zien dat

van het liedje: ‘Wilt u nog een Strijdkreet, meneer?’ Dat

de cap van het Leger haar past. Onder het genot van

hebben we op het Gala toch nog gezongen?”

een eenvoudig bekertje koffie praten ze na over het feest

Ine Voorham beaamt dat. “Ja, dat klopt. In het Leger des

van bijna een jaar geleden.

Heils hebben we een heleboel liederen die we zingen,


INHOUD

n “Ik denk dat dit me nu juist zo aanspreekt bij het Leger des Heils. Die openheid, je moet niets, ook al ben je niet christelijk. Het is er gewoon voor iedereen” 29

zeg maar onze psalmen en gezangen. Een daarvan is

“Omdat ze allemaal een manager hebben,” lacht de pre-

het Stichterslied, dat geschreven is door de oprichter van

sentratrice. “En ik deed het ook uit eigenbelang. Anders

het Leger des Heils, William Booth. Het laatste couplet

blijft het in mijn hoofd zitten. Dan kan ik het in mijn agenda

daarvan luidt: ‘En nu, halleluja, de rest van mijn tijd is

zetten, afvinken en uit mijn hoofd zetten en er een punt

helemaal aan het werk van God gewijd’. Dat heeft de

achter zetten.”

Majoor altijd voorgeleefd. Maar ook het lied: ‘Ze sjouwde

“Voor ons was het een gouden greep”, legt kolonel

van kroegie naar kroegie’ was op haar lijf geschreven. In

Voorham uit. “Je wilde het erg graag en ik zag je, gekleed

het muziekstuk dat het muziekkorps speelde tijdens het

in die fantastische jurk, tijdens het Gala steeds enthou-

Gala, waren deze beide liederen verwerkt. Het geeft aan

siaster worden.”

waarom het gaat. Heel ‘down to earth’ geloven.”

“Ik wist natuurlijk niet wat ik ervan moest verwachten. Het staat allemaal wel op papier, maar als het voor het ‘eggie’

Gouden greep

is, dan is het altijd anders. Iedereen was enthousiast,

“Ik denk dat dit me nu juist zo aanspreekt bij het Leger

de mensen in de zaal, op het podium, achter de scher-

des Heils. Die openheid, je moet niets, ook al ben je niet

men. Het was een prachtige ervaring. Je merkt dat er

christelijk. Het is er gewoon voor iedereen. Maar hoe

iets gebeurt op zo’n avond en dat geeft mij bevrediging.

kwam je eigenlijk bij mij terecht?”, vraagt Anita.

Saamhorigheid, bevlogenheid is wat je meemaakt op

Ine legt uit dat ze heel wat mensen kent en tegenkomt,

zo’n avond. Dat inspireert mij enorm. Dat geeft zoveel

zoals Leo Fijen. Van hem kreeg ze het telefoonnummer

voldoening en plezier.”

van Anita. “Als je haar belt, dan is ze heel druk, maar ze

“Dat gevoel had ik ook, Anita. Toen jij nog achter de

is een van de mensen die altijd terugbelt. De meesten

schermen bezig was, stond ik buiten de gasten op te

doen dat niet.”

wachten. Zoals burgemeester Job Cohen, minister

INHOUD

Ronald Plasterk, Ans Markus en nog veel meer bekende

Together we’re one. “Je hebt elkaar nodig. We zijn er

Nederlanders. Ook heel veel cliënten kwamen naar mij

voor de ander en voor mensen die het minder hebben.

toe en wilden me gedag zeggen. Die mengeling van

Onbaatzuchtig wil ik het niet noemen, want daar geloof ik

bekend en onbekend was voor mij heel bijzonder. Een

niet in. Opoffering? Nee, daar geloof ik helemaal niet in. Ik

paar weken later heb ik Hare Majesteit de Koningin, die

denk dat je altijd iets doet omdat je er zelf iets voor terug-

altijd zeer begaan is met het werk van het Leger, een

krijgt. Een prettig gevoel. Je mag er een prettig gevoel bij

uitgebreide brief geschreven over het Gala. Daarin heb

krijgen. Ik denk ook dat zij een inspirerende figuur is en

ik ondermeer geschreven: Volgens mij moet het er in de

dat vind ik van de hele organisatie. Omdat die bestaat uit

hemel zo uitzien. Er is een plaatsje en aandacht voor

mensen die actie ondernemen en niet achterover leunen

iedereen, wie of wat je ook bent.”

en denken: het zal mijn tijd wel duren.” “De majoor is altijd een heel bijzondere vrouw geweest die ook midden in de samenleving stond”, aldus Ine Voorham. “Ze was dik in de negentig en we wisten niet dat haar uitvaart zo’n spektakel zou zijn met een live televisieuitzending. Ze zei altijd: ‘Na een jaar hebben jullie het misschien nog een keer over mij, maar dan is het wel voorbij.’ Daar had ik zelf ook geen idee bij. Het is wel mooi dat ze een verstild icoon is geworden.”

30

Voorbeeld “Ze is het beeldmerk, het plaatje van het Leger des Heils geworden. Dat is zeker geen verouderd plaatje. Dan hebben we het weer over verjongen en we worden allemaal ouder. Daar heb ik zo’n broertje dood aan. Hebben jullie er wel eens over nagedacht om een andere ‘roerganger’ naar voren te brengen?” vraagt Anita Witzier. “In Amsterdam hebben altijd tientallen en nu honderden mensen gewerkt die haar werk hebben voortgezet. Maar er zit geen majoor Bosshardt bij. Met elkaar vertegenwoordigen zij de kracht, de inspiratie, de doelgerichtheid en de liefde waarvan majoor Bosshardt het voorbeeld was.” Het antwoord van de kolonel ontroert de presentatrice. “Inderdaad, die mengeling van mensen was ongelooflijk.

“Het is mooi dat je dat zo zegt. Dat hoor je niet zo vaak.

Ik had niet gedacht dat het zo’n gemêleerd gezelschap

Het maakt niet zoveel uit wat je inspiratiebron is, of die

zou zijn. Daar heb ik ook zo van genoten.” Op de vraag

nu religieus is of niet. Wat uit liefde wordt gedaan, is

of ze de Majoor ooit zelf heeft ontmoet, antwoordt Anita

altijd goed. Dan zijn er geen dubbele agenda’s, dan is

Witzier ontkennend. “Nee, ik heb geen persoonlijke her-

het doelgericht. Geënt op de ander en doe je er ook

inneringen aan majoor Bosshardt. Ik ken haar wel als een

niemand kwaad mee. Liefde is een onuitputtelijke bron.”

soort icoon. Voor mij staat zij voor iets.” De directeur W&G haakt daar direct op in. “Hoe zou jij

Het concept van het Gala, waarbij bekende artiesten

dat in je eigen woorden weergeven? Waar denk je dat

naast mannen en vrouwen van de straat optreden, staat

ze voor staat?”

garant voor succes, vinden de gesprekspartners. “Het

Anita wijst op de Leger des Heils-cap met de woorden:

gaat erom mensen tot actie aan te zetten”, legt Anita uit.


INHOUD

“Daar hebben wij ook mee te maken in het programma Blootgewoon. Uiteindelijk gaat het niet om het bloot, maar het zet de deelnemers ook tot nadenken en er gebeurt iets in zo’n groep tijdens de opnames. Het gaat van heel emotionele gesprekken tot verschrikkelijk lachen. Ik hou heel erg van het hele spectrum van emoties. Dat is wat zo mooi bij mij past en dat vind ik ook van het Gala. Gevestigde artiesten en daarnaast onbekende mensen de ruimte geven om iets op poten te zetten. Dat werkt.” “Ik vind het ook geweldig dat we mensen die overal te horen hebben gekregen dat ze niet deugen, een podium Op de vraag hoe ze in een zin het Majoor Bosshardt Gala zou omschrijven, antwoordt Anita: “…een overrompelende ervaring, waar zoveel warmte en betrokkenheid van afstraalde. Ik geloof niet dat ik dat eerder heb meegemaakt.” Schoenen “Ik heb een verzameling van reacties zoals jij die nu omschrijft”, geeft Ine Voorham aan. “Van Frank de Grave, André Rouvoet, Wim Kok, noem maar op, die allemaal met andere woorden zeggen: ‘Dit had ik niet willen missen. Nog nooit meegemaakt, maar heerlijk dat ik erbij kon zijn’. Daar heb jij een belangrijk aandeel in gehad, waarvoor ik je nogmaals wil danken. Hoe jij de programmaonderdelen aan elkaar hebt verbonden. Ik denk aan het prachtige zwarte Assepoestertje, Roofless, enzovoort…” “Ik heb me daaraan gekoesterd”, lacht Anita. “Ik kon niet meer lopen door de verschrikkelijke schoenen die bij mijn prachtige jurk hoorden. Maar wat heb ik genoten.” n

bieden om iets te presteren. Kwalitatief is het misschien niet altijd top.” Anita onderbreekt Ine. “Het moet ook gewoon een leuk programma zijn. Dat is ook belangrijk. Het gaat niet alleen om de kwaliteit.” Er waren ook vormen van kunst die niet op het podium te zien waren, maar in de gangen van Theater Carré. Zo waren er tekeningen en schilderijen van cliënten. Een van deze kunstenaars, een jonge vrouw van midden twintig, die helemaal niets wilde en niets leuk vond, is aangemeld voor de kunstacademie, zo vertelt Ine Voorham.

INHOUD

n “…een overrompelende ervaring, waar zoveel warmte en betrokkenheid van afstraalde. Ik geloof niet dat ik dat eerder heb meegemaakt”

31

Vrije tijd voor Iedereen Voor mensen die hun handen vol hebben aan problemen, is het vaak erg moeilijk hun vrije tijd zinvol te besteden. Daarom heeft de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ook de projectorganisatie ‘Vrije Tijd voor Iedereen’ ingericht.

Kunst & Theater – Majoor Bosshardt Gala 32

D

e organisatie ‘Vrije tijd voor Iedereen’ heeft

Carré. Het succes van de avond was mede te danken

in 2009 activiteiten op drie gebieden geor-

aan Frank Wentink (Wentink Events), die de regie en

ganiseerd: sport (Dutch Homeless Cup),

productie in handen had.

sociale vakanties en… kunst en theater. Een aantal cliënten had zich in het kader van Kunst Het innovatieprogramma ‘Kunst & Theater’ heeft

& Theater via voorrondes geplaatst voor een optre-

tot doel cliënten de kans te bieden zich te ontplooi-

den tijdens het gala. Zij stonden op het podium met

en in cultureel opzicht. Bovendien streven we ernaar

slapstick, musical of een complete band, zoals de

dat cliënten langs deze weg contacten aangaan in

Amsterdamse formatie Roofless. En niet alleen de

de samenleving en zo een eigen netwerk opbouwen.

deelnemers waren enthousiast over het gala. Dat

Cliënten die tijdens het hulptraject enthousiast zijn

gold ook voor de bezoekers. Onder hen waren veel

gemaakt voor een bepaalde hobby, stimuleren we

prominente gasten, zoals vicepremier André Rouvoet,

bijvoorbeeld zich aan te sluiten bij een vereniging

oud-premier Wim Kok, oud-minister Frank de Grave,

of buurthuis. Dat helpt hen om minder snel in oude

Jan van den Bosch (Hour of Power) en kunstenares Ans

patronen terug te vallen.

Markus. Daarmee werd nog eens duidelijk dat Majoor Bosshardt nog lang niet vergeten is. Haar werk wordt

Gala

door de mensen van het Leger des Heils nog dagelijks

Het ‘Majoor Bosshardt Gala’ op 8 juni 2009 vormde de

met veel inzet voortgezet.

n

afronding van het Kunst & Theater-programma. Het was een groot succes en daarom zullen we ook in 2010

Lees meer over Kunst & Theater in de interviews met

iets dergelijks organiseren. Het gala werd geopend

kunstenares Sairah Chaudhry en Sjak van Aalsum en

door Ronald Plasterk, minister van Onderwijs, Cultuur

Leroy Sausele van Roofless.

en Wetenschap. Artiesten als Bastiaan Ragas, Maaike Widdershoven, Peter Faber, Marco Oudshoorn en Willeke Alberti traden belangeloos op. Zij zorgden daarmee voor een bijzondere, warme sfeer in een vol


INHOUD

Dankzij Bij Bosshardt leren buurtbewoners die elkaar anders niet zouden ontmoeten, elkaar kennen. Zij ontwikkelen en organiseren ook zelf activiteiten. Iedereen is er welkom en mag iets bijdragen.

Dutch Homeless Cup

Bij Bosshardt

I

Z

n een aantal grote steden van ons land wordt jaarlijks een unieke voetbalcompetitie voor daken thuislozen gehouden: de Dutch Homeless Cup.

Het doel van dit initiatief is om deze kwetsbare groep mensen meer kansen te geven in de samenleving.

o is het buurtsteunpunt ook het oog en het oor van de wijk. De ene buurtbewoner een vraag, de andere een oplossing

Door zichtbaar aanwezig te zijn in woonwijken, kunnen we als Leger des Heils meebouwen aan de samenleving. We doen dat door buurtbewoners weer vertrouwen te

In 2009 heeft het Leger des Heils voor de tweede maal

geven en mogelijkheden om elkaar te ontmoeten.

een belangrijke bijdrage geleverd aan de organisatie van dit toernooi. Meer dan tweehonderd daken

In 2009 hebben we in diverse gemeenten het initiatief

thuislozen streden in zes rondes om een ticket naar de

genomen voor een Bij Bosshardt. Zo noemen wij onze

Homeless World Cup in Milaan.

buurtsteunpunten, waarmee we de cohesie in een wijk willen stimuleren. De buurtbewoners bepalen zelf voor

Binnen dit project gaat sporten hand in hand met

een belangrijk deel de inhoud van Bij Bosshardt.

werken aan jezelf en aan je toekomst. Het vinden van een stabiele woonsituatie en een vaste baan speelt

De medewerkers van Bij Bosshardt zorgen ervoor dat

namelijk ook een partijtje mee. En natuurlijk kijken

het buurtsteunpunt een vertrouwd gezicht krijgt. Zij

we of de deelnemers na de competitie mee kunnen

werken ook outreachend: de straat op. Als ze merken dat

draaien in een amateurvoetbalclub.

een buurtbewoner met een probleem rondloopt dat niet eenvoudig op te lossen is, zullen zij voorstellen om samen

In de Dutch Homeless Cup werken verschillende partij-

op zoek te gaan naar een instelling die kan helpen, al of

en samen, waaronder de KNVB, Nike, Stichting Meer

niet binnen het Leger des Heils. Als een probleem eenvou-

dan Voetbal, het Ministerie van VWS en het Oranje

dig op te lossen is door een paar telefoontjes, dan zal de

Fonds. Deze partners stellen onder meer geld beschik-

medewerker niet aarzelen om zelf tot actie over te gaan. n

baar. Bovendien steunen diverse profvoetballers en trainers de deelnemers bij het – letterlijk en figuurlijk

Lees ook het interview met Edu Koan over Bij Bosshardt in

– bereiken van hun doel.

Heerhugowaard.

INHOUD

33

Edu Koan (56) was jarenlang als jongerenwerker in AmsterdamNoord te vinden. Hij stuurde twee jongerencentra aan, die allerlei activiteiten organiseerden. In 2003 ging hij voor het Leger des Heils werken. Onder leiding van majoor Carla van Essen zette hij samen met collega’s het Dienstenbureau Schiphol op. Daarna ook een buurtsteunpunt in Heerhugowaard.

Edu Koan over ‘Bij Bosshardt’ in Heerhugowaard 34

“Ook hier weet iedereen wie de majoor was” Het begon met het oude vertrouwde veldwerk, maar Edu

vragen. Heb dus geduld, houd de deur open, gebruik

werkt nu met mensen van alle leeftijden. Eind 2009 werd

geen hulpverlenerstaal. Dat werkt.”

het buurtsteunpunt in Heerhugowaard een vestiging van ‘Bij Bosshardt’. Tijd voor een korte terugblik.

“September 2006 begonnen wij met outreachend werk in de Rivierenwijk in Heerhugowaard. Het ziet er best aardig

“Bij mijn sollicitatiegesprek met het Leger had ik meteen

uit en ik vroeg me dan ook af of we hier wel wat te zoeken

een klik. Wat mij aansprak was het werken vanuit geloof.

hadden. Maar na een dag wist ik al beter. Veel mensen

Het geeft het Leger iets extra’s. We gaan vaak een stapje

hier kunnen wel een steuntje in de rug gebruiken. Ze

verder met mensen dan andere organisaties. Dat werd

hebben te maken met bewindvoering of budgettering

me al duidelijk bij het Dienstenbureau Schiphol. We

of krijgen begeleiding van de GGZ. Na drie maanden

hebben dat met een erg leuk team opgezet vanuit de

hadden we diverse netwerkcontacten opgebouwd. Zo

gedachte dat cliënten zo min mogelijk drempels moeten

hebben wij een beeld gekregen van de hulpvragen in de

ervaren. Het is voor hen al moeilijk genoeg om hulp te

buurt en welke diensten wij konden aanbieden.”

n “Cliënten moeten zo min mogelijk drempels ervaren. Het is voor hen al moeilijk genoeg om hulp te vragen”

“Sindsdien kunnen de mensen van maandag tot en met vrijdag ’s morgens bij ons terecht. Voor wat gezelligheid, hulpverlening of voor een van onze activiteiten. De middag is bestemd voor afspraken, bij ons op kantoor of bij de mensen thuis. Het gaat dan om persoonlijke gesprekken en ondersteuning. Daarnaast blijven we de wijk in gaan, duidelijk herkenbaar aan onze kleding, om met mensen te praten en hen uit te nodigen. Ons doel is


INHOUD

n “Soms wonen mensen al tien jaar bij elkaar om de hoek, maar zien ze elkaar pas voor het eerst hier”

dat mensen weer vertrouwen krijgen in de hulpverlening,

voor elkaar koken. Hartstikke leuk om te zien. En de animo

in zichzelf en in elkaar. En dat gaat goed, als je ziet welke

is groot. We hebben lang niet altijd plek voor iedereen die

groei we hebben doorgemaakt.”

wil. Voor bijzondere gelegenheden, zoals de kerst- en de paasbrunch, wijken we alweer uit naar een grotere locatie.”

“In 2009 konden we uitbreiden met een bovenetage voor onze kantoor- en gespreksruimtes. Tegelijkertijd werden

“Door de verschillende activiteiten lukt het om mensen te

we een ‘Bij Bosshardt’. De bezoekers vinden het een

matchen. Ze worden kennissen of zelfs vrienden. Soms

mooie naam, want ook hier weet iedereen wie de majoor

wonen ze al tien jaar bij elkaar om de hoek, maar zien ze

was. De omdoping hebben we begin december gevierd

elkaar pas voor het eerst hier. Op den duur hoor je dat

met een kerstmarkt, net als destijds bij de opening, maar

ze elkaar thuis opzoeken, samen op pad gaan. En ja,

dan uitgebreider. Het was een succes. Er waren niet

soms heb je een bijzondere match. Er zijn al drie stelletjes

alleen kraampjes van organisaties uit ons netwerk, maar

gevormd en binnenkort hebben we ons eerste huwelijk.

ook van buurtbewoners zelf.”

We hebben dat van het prille begin meegemaakt. En of je nu oud of jong bent, het is hetzelfde hoor!” n

Samen boodschappen doen ‘Bij Bosshardt staat voor een bepaald concept, dat aansluit bij wat we al deden. Formeel houdt het een focus op sociale activering in en minder hulpverlening dan we gewend zijn. Maar dat laatste hebben we bewust niet teruggedraaid. Dat zou opnieuw drempels opwerpen. Sommige bezoekers raken in paniek als ze ineens weer zelf naar instanties moeten bellen. Intussen zijn er wel nieuwe activiteiten bijgekomen. In de extra ruimte die we nu beneden hebben, staan computers. Daar maken we buurtbewoners wegwijs in de digitale wereld. Maar wat ik altijd al heb willen doen, is ons maaltijdproject, elke dinsdag. Niet alleen voor, maar ook dóór buurtbewoners. Ze bereiden het zelf voor: samen boodschappen doen,

INHOUD

35

De marktwerking in de zorg leidt ertoe dat we ons opnieuw bewust worden voor welke mensen we er willen zijn en op welke manier. Dat is onder woorden gebracht in de ‘Leger des Heils-aanpak’: de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wil ‘onvoorwaardelijk betrokken zijn bij mensen zonder helper’.

36

Onvoorwaardelijk betrokken bij mensen zonder helper De Leger des Heils-aanpak in kaart gebracht

D

eze betrokkenheid is gebaseerd op waarden

Al deze aspecten worden vertaald naar richtlijnen voor

als menswaardigheid, gelijkwaardigheid en

ons concrete handelen. Vaak hebben we te maken met

medemenselijkheid. Zij krijgt vorm in de

mensen die meerdere problemen tegelijk hebben. Dat

houding van onze medewerkers. Kenmerkend voor

vergt een totaalaanpak, waarbij dan ook kennis vanuit

deze houding zijn bewogenheid en bereidheid om

de professionele omgeving nodig is.

hulpvragers met compassie tegemoet te treden. Het gaat om zichtbaar mededogen, niet gekunsteld, maar

Expertisecentrum

oprecht. Daarbij werken we ‘hands-on’, vastberaden en

In taskforces, tijdens expertmeetings en brainstorm-

resoluut, het liefst zonder ‘drempels’. En anders probe-

dagen hebben we met vele medewerkers uit diverse

ren we de drempels zo laag mogelijk te houden.

geledingen hierover nagedacht. Ons Expertisecentrum in Nijkerk speelde een belangrijke rol bij deze bundeling van expertise en vakkennis. De coördinatie van dit proces was in handen van de directie van de stichting.

n Veel cliënten hebben meerdere problemen tegelijk. Dat vergt een totaalaanpak

In het najaar van 2009 hebben we een eerste fase afgerond. We hebben onder meer geconstateerd dat de processen en werkwijzen binnen onze stichting om verdere standaardisatie en nadere uitwerking vragen. Dat is nodig om aan te kunnen sluiten bij de huidige systemen van bekostiging en informatievoorziening. In het kader van curriculumontwikkeling, training


INHOUD

en toerusting van teamleiders in het primair proces hebben we ervoor gekozen de Leger des Heils-aanpak over te dragen en te trainen via eigen medewerkers. 37

Intussen heeft een expertteam van gedragswetenschappers binnen de stichting zich beziggehouden met een beschrijving van ‘de mate van zelfredzaamheid’ van cliënten. Aan de hand daarvan is een scorelijst gemaakt die gebruikt kan worden bij het vaststellen van tekorten. Dit expertteam heeft tevens onderzocht wat de specifieke gedragskenmerken zijn van cliënten van het Leger des Heils. Verder hebben we in het Expertisecentrum trainingen ‘indicatiestelling’ geboden aan medewerkers die zich met indicatieaanvragen bezighouden. Deze training helpt hen bij het verwoorden van zorgbehoeften van cliënten in de ‘taal’ van indicatiestellers. Rond de Leger des Heils-aanpak hebben we in 2009 in totaal 119 bijeenkomsten gehouden, waaraan 1.641 medewerkers hebben deelgenomen.

n

n De training helpt medewerkers om de zorgbehoefte van cliënten te verwoorden INHOUD

De Leger des Heils-aanpak Een groot deel van onze cliënten woont voor kortere of langere tijd in een van onze voorzieningen. Het gaat om uiteenlopende doelgroepen: jeugdigen, ouderen, verslaafden, daken thuislozen, (ex-)gedetineerden, psychiatrische cliënten. Het doel van hun verblijf is altijd drieledig. Wat we hen willen bieden, is: veiligheid, een geschikt hulpverleningsklimaat en… een thuis. dienstverlening en activiteitenaanbod. De inrichting

38

Hospitality

V

van een voorziening moet uitnodigen tot ontmoeting, gezelligheid en het meedoen aan (of zelfs organiseren van) sociale, recreatieve en educatieve activiteiten. Daarnaast moet het ook mogelijk zijn om in alle rust individueel dingen te doen: lezen, naar muziek luiste-

oor een deel van deze cliënten zal het verblijf

ren, etc. Net zoals in een ‘normaal’ huishouden dus. De

tijdelijk zijn, al kan dat ‘tijdelijk’ lang duren.

gezamenlijke maaltijd is er niet alleen om te eten, maar

Een ander (aanzienlijk) deel is min of meer

ook om elkaar te ontmoeten: een sociale en plezierige

permanent aangewezen op een woonvoorziening

bezigheid. Uiteraard moet het eten zelf goed smaken.

van het Leger. Dat komt dan simpelweg omdat hun

Maar daarnaast moeten de omgeving en de sfeer

problemen vragen om voortdurende zorg in een

waarin men aan tafel gaat, warm en uitnodigend zijn.

beschermende setting. Juist in deze gevallen is het van belang hun niet alleen veiligheid, maar vooral ook

Bejegening

een ‘thuis’ met een stimulerend en gezellig karakter te

Onze medewerkers stimuleren de bewoners tot actieve

bieden. De cliënt is dan in de eerste plaats bewoner.

participatie zonder dat dit het realiseren van hun behandelings- en begeleidingsdoelen in de weg staat.

Gerichte aandacht voor gezelligheid, ontmoeting en

Daarbij is een respectvolle, proactieve, cliëntgerich-

een stimulerende woonomgeving noemen we ‘hospi-

te en dienstverlenende houding kenmerkend voor de

tality’. Dat begrip maakt deel uit van de Leger des

Leger des Heils-aanpak. Het gaat om de juiste beje-

Heils-aanpak. Het draagt niet alleen bij aan het alge-

gening: een bepaalde attitude en richtlijn voor ons

hele welbevinden van de cliënt, maar ook aan het

handelen. Deze zit verweven in de manier waarop we

realiseren van zijn of haar begeleidingsdoelen. Ook in

dagelijks onze begeleiding, verzorging en verpleging

het aspect hospitality is ons geloof zichtbaar dat ieder

invullen.

mens ertoe doet en recht heeft op warmte, liefde en aandacht.

Activiteiten Bij het activiteitenaanbod voor bewoners gaat het vooral

Inrichting

om stimulerende, zinvolle dagen vrijetijdsbesteding:

Als stichting onderscheiden wij drie componenten

sociale, recreatieve, educatieve en kunstzinnige activi-

van hospitality: faciliteiten & inrichting, bejegening &

teiten, zowel binnens- als buitenshuis.


n

INHOUD

Maatschappelijke noden Het Leger des Heils signaleert Het lenigen van menselijke nood behoort tot de missie van het Leger des Heils. In ons werk komen we dan ook veel nood tegen, in allerlei vormen. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg constateert dat veel van deze menselijke nood niet op zich zelf staat. Er zijn bepaalde trends in onze samenleving.

V

anuit onze missie willen we oplossingen

onderzoek dat het Leger des Heils in 2008 liet doen,

aandragen om deze maatschappelijke noden

blijkt dat tien procent van de Nederlanders zich vaak

te lenigen en mensen zicht op een zinvol leven

eenzaam voelt. Onder jongeren van 18 tot 24 jaar

te bieden. Daarbij doen we met name ook een beroep

ligt dat percentage zelfs wat hoger (12%). Daarom

op de samenleving om sociale uitsluiting van mensen

vormt een aantal maatschappelijke organisaties,

tegen te gaan.

waaronder het Leger des Heils, de Coalitie Erbij, een nationaal samenwerkingsverband tegen eenzaamheid.

Eenzaamheid

De Coalitie Erbij wil door middel van samenwerking,

Eenzaamheid is een zorgwekkend verschijnsel dat

onderzoek en een landelijke campagne bijdragen aan

grote groepen mensen in onze samenleving treft. Uit

het verminderen van eenzaamheid.

INHOUD

39

De toenemende schuldenproblematiek vraagt om een integrale aanpak. Daarom hebben zowel het kabinet als de Tweede Kamer LIS aangemoedigd om een landelijke schuldenregistratie te realiseren. Door de financiële positie van bepaalde consumenten breder in kaart te brengen, kan overkreditering voorkomen worden. Daardoor kan de zorgplicht die de verschillende instanties hebben, ook beter ingevuld worden.

Problematische schulden De

kredietcrisis

heeft

opnieuw

Bovendien is schuldhulpverlening effectiever, wanneer onze

aandacht

gevestigd op het probleem van overkreditering.

al in een vroeg stadium meer bekend is over de schulden van een consument.

Overkreditering kan voor de betrokkenen – waaron-

40

der gezinnen met kinderen – veel ellende tot gevolg

In 2008 is een begin gemaakt met de bouw van deze

hebben. Torenhoge schulden leiden niet zelden tot

landelijke schuldenregistratie. Na zorgvuldige afstem-

huisuitzetting

kinderen.

ming met de privacywetgeving bleek echter dat het

De kosten hiervoor (denk aan opvang, jeugdzorg,

CBP (College Bescherming Persoonsgegevens) het

overlastbestrijding, etc.) zijn voor rekening van de

belang van privacy zwaarder laat wegen dan het

samenleving. De Stichting Leger des Heils Welzijns-

maatschappelijk belang om problematische schul-

en Gezondheidszorg is van mening dat de schade die

den te voorkomen. Daarop is in 2009 de bouw van

overkreditering zo veroorzaakt, niet alleen de verant-

de schuldenregistratie stopgezet. In opdracht van de

woordelijkheid is van individuele personen, maar ook

Tweede Kamer doet het Ministerie van Financiën een

van de maatschappij als geheel.

zogenoemd quick-scan-onderzoek naar de ontstane

of

uithuisplaatsing

van

situatie. Kredietverleners hebben ondanks de informatie van het BKR (Bureau Krediet Registratie) vaak een

Voedselverspilling

onvolledig beeld van de financiële positie van een

Het Leger des Heils krijgt regelmatig voedsel aangebo-

consument. Dat komt onder meer omdat huur- en

den vanuit het bedrijfsleven. Vaak is dit voedsel niet

energieschulden daarin niet vastgelegd worden. Het

bruikbaar, omdat de houdbaarheidsdatum verstre-

Leger des Heils nam daarom in 2005 mede het initi-

ken is, of omdat het niet op korte termijn verwerkt

atief tot het Landelijk Informatiesysteem Schulden

kan worden. Daarom heeft de Stichting Leger

(LIS). Inmiddels hebben alle relevante marktpartijen

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg in 2009

(Aedes, EnergieNed, NVVK, VNG, Vfn, NVB, NTO) zich

opdracht gegeven aan Wageningen Universiteit en

bij dit initiatief aangesloten.

Researchcentrum om een distributiesysteem te ontwikkelen, waarmee overtollig, maar kwalitatief goed

n Door de financiële positie

voedsel beter gebruikt kan worden voor de duizenden

van consumenten in kaart te brengen, kunnen we overkreditering voorkomen

Het systeem moet aangeboden voedsel zo veel moge-

maaltijden die het Leger des Heils dagelijks verzorgt. lijk matchen met de maaltijden die op dat moment binnen het Leger des Heils nodig zijn. Uiteraard moet de voedselveiligheid daarbij gegarandeerd zijn. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit draagt bij in de kosten van dit onderzoek. Het past immers in het beleid van de Nederlandse overheid om voedselverspilling terug te dringen.


n

INHOUD

Onze plannen voor de komende jaren Als Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zijn we steeds alert op ontwikkelingen in de wereld om ons heen. Deze kunnen van ons vragen om te reageren, stelling te nemen of actie te ondernemen.

Z •

•

• •

• • •

•

o moeten we in de komende jaren rekening houden met de volgende belangrijke ontwik-

De samenleving kent mensen die uitsluiten en mensen

kelingen:

die buitengesloten worden. Soms gaat het bewust, meestal onbewust. De overheid wil de sociale samen-

de verharding van onze samenleving met betrekking

hang in buurten verbeteren. Maatregelen om de

tot hulp aan kwetsbare groepen. Denk maar aan het

gewenste ‘civil society’ te realiseren vinden zowel op

NIMBY-effect (‘Not in my backyard!’);

landelijk niveau als op lokaal niveau plaats.

de belangrijker wordende rol die buurten/wijken spelen bij de aanpak van sociale noden (maatschap-

Het Leger des Heils onderkent dat een samenleving

pelijke preventie);

waarin mensen naar elkaar omzien, niet vanzelf tot

de toenemende vraag naar zorg/hulpverlening in

stand komt. Daarom willen we buurtgericht werken en

een drang/dwang-kader om overlast te bestrijden;

burgers mogelijkheden bieden om zelf oplossingen te

de groeiende mogelijkheden om mensen met een

vinden waarmee ze hun eigen leefomgeving kunnen

grote afstand tot de arbeidsmarkt kansen te bieden

verbeteren. Wij zijn ervan overtuigd dat medeburgers

daaraan toch deel te gaan nemen;

die hun kennis, invloed, tijd en geld willen inzetten,

de bezuinigingen in de welzijnsen gezondheids-

een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de onder-

zorg (vanaf 2011);

steuning van kwetsbare mensen.

de verschuivingen in financieringsstromen en de invoering van nieuwe bekostigingssystemen;

Daarom gaan we de komende periode mensen doel-

de verdergaande decentralisatie van verantwoor-

gerichter benaderen om daaraan mee te werken. Zo

delijkheden en overheveling van budgetten van het

kunnen we nog meer mensen die steun nodig hebben,

Rijk naar gemeenten;

helpen. Bovendien zullen meer mensen dan de

de veranderende eisen aan verslaggeving en aspec-

vreugde ervaren iets voor een ander te betekenen. Het

ten van aansturing (governance).

mes snijdt dus aan twee kanten: ‘Together we’re one’.

‘Together we’re one’

Leger des Heils-aanpak duidelijker neerzetten

Op het gebied van maatschappelijke signalering

Om onze missie te kunnen blijven uitvoeren, hebben

vinden we de volgende thema’s belangrijk:

we ervoor gekozen ons sterker te positioneren als

•

het bevorderen van sociale insluiting (waardoor

organisatie die zich inzet voor mensen zonder helper.

mensen erbij horen en toegang krijgen tot de nood-

Met dat doel gaan we de ‘Leger des Heils-aanpak’, zo

zakelijke zorg en ondersteuning) en de totstandko-

nauw verbonden met de cultuur en de christelijke

ming van de civil society (waarin mensen omzien

identiteit van onze organisatie, duidelijker neerzetten.

naar elkaar);

• • •

het tegengaan van eenzaamheid;

Deze focus op de Leger des Heils-aanpak vraagt om

het verminderen van de schuldenproblematiek;

commitment van alle betrokkenen. Daarom zullen we

het voorzien in de behoefte aan zingeving.

de komende jaren veel aandacht besteden aan interne

INHOUD

41

42

communicatie in alle lagen van de organisatie. We

punten (‘Bij Bosshardt’) in achterstandsgebieden

zullen medewerkers aanmoedigen en toerusten om

uitbreiden. En met onze projectorganisatie Werk voor

te werken volgens een gestandaardiseerde Leger des

Iedereen willen we meer perspectief op (betaald)

Heils-aanpak. Dit draagt ook bij aan hun ontwikkeling

werk realiseren voor mensen aan de onderkant van de

en ontplooiing en maakt een meer flexibele inzet van

samenleving.

personeel mogelijk. De organisatie zal op deze manier namelijk groeien naar een model waarbij medewer-

Programma’s voor ‘multi-problem’ doelgroepen

kers ingezet kunnen worden voor meerdere producten

Uit een analyse van de bestaande hulpverlening is naar

binnen verschillende afdelingen.

voren gekomen dat er voor bepaalde groepen mensen nog altijd geen adequate vorm van hulp is. Het gaat

Nieuwe en vernieuwde producten

vooral om mensen aan de onderkant van onze samen-

Deze toerusting in de Leger des Heils-aanpak heeft ook

leving die als het ware ‘resistent’ zijn geworden voor de

een ander doel. We willen de innovatie en ontwikke-

gebruikelijke aanpak, hoewel er duidelijk problemen

ling van producten die voorzien in de behoeften van

zijn. Daar hebben zij niet alleen zelf veel hinder van.

onze doelgroepen, een stimulans geven.

Ook de samenleving ervaart dan vaak overlast. Voor een groot deel van deze mensen kan drangzorg echter

Minder onderscheidende producten (zoals verpleeg-

een effectieve methode zijn om duurzame gedragsver-

en verzorgingshuizen, reclassering en jeugdzorg)

andering te realiseren.

gaan we omvormen tot meer typische Leger des Heils-producten, bestemd voor hulpvragers aan de

Binnen deze doelgroep onderscheiden we de zoge-

onderkant van de samenleving. Drangzorg (hulp-

noemde ‘desperado’s’, die moeilijk of niet te motiveren

verlening onder drang en dwang) en verschillende

zijn om vrijwillig hulp te accepteren. In het ‘Plan van

begeleidings- en behandelingsvormen voor chro-

Aanpak Maatschappelijke Opvang’ van de rijksover-

nisch verslaafden zullen een groter onderdeel gaan

heid en de vier grote steden worden zij omschreven als

uitmaken van ons aanbod. De werkzaamheden van

degenen die overlast blijven veroorzaken, maar niet

afdelingen die justitiële taken uitvoeren, zullen beter

willen meewerken aan een hulpverleningstraject. In

moeten aansluiten op die van de lokaal/regionaal

dat geval kan pas ingegrepen worden, als ze weer een

werkende afdelingen.

delict gepleegd hebben.

Verder willen we ons veldwerk en onze buurtsteun-


INHOUD

Om dat voor te zijn en recidive en uitval uit de hulpver-

nemen. Het geheel aan processen (de procesarchi-

lening te voorkomen zet de Stichting Leger des Heils

tectuur) moet meer bij onze organisatie gaan passen,

Welzijns- en Gezondheidszorg in op het ontwikkelen

meer aansluiten bij de Leger des Heils-aanpak. Deze

van sociale bewindvoeringsprogramma’s op de terrei-

‘herinrichting’ zal ook gebruikt worden voor de

nen wonen, inkomen/schuldhulpverlening, werk en

verdere verbetering van onze informatievoorziening

zorg. Door deze mensen onder voorwaarden kansen te

en tevens de basis vormen voor een herinrichting van

bieden (motiverende prikkels, waarbij ze ook weer iets

het Kwaliteitshandboek.

te verliezen hebben), willen wij bereiken dat ze voor langere tijd hulp kunnen krijgen. Alleen dat kan struc-

Arbeidsverzuim verminderen

turele gedragsverandering teweegbrengen.

De afgelopen jaren is er binnen onze werkeenheden aandacht besteed aan het terugdringen van arbeidsver-

Meer bekendheid

zuim. Toch bleef het verzuim binnen de stichting hoger

Externe communicatie is een wezenlijk onderdeel

dan in de totale branche ‘Zorg en Welzijn’. Daarom is

in onze strijd tegen maatschappelijke nood. Het is

in 2009 besloten tot een projectmatige aanpak. Op het

namelijk noodzakelijk de samenleving bij deze strijd

niveau van de werkeenheden hebben we verzuimco-

te betrekken. Om ons werk te kunnen blijven doen

ördinatoren aangesteld. Op stichtingsniveau fungeert

moeten we ons maatschappelijk draagvlak behouden

een verzuimspecialist die ook de rol als centrale aanja-

en – waar mogelijk – vergroten.

ger en projectleider vervult.

Als Leger des Heils zullen we daarom beter laten zien

Plannen voor ons financieel beleid

wat we doen en waarom. We willen de maatschappe-

De te verwachten bezuinigingen in de zorg stellen ons

lijke nood in ons land onder de aandacht brengen van

voor de uitdaging om onze kosten te verlagen en toch

een breed publiek. Ook zullen we meer mensen inten-

de kwaliteit van onze hulpverlening te behouden. De

siever bij ons werk betrekken.

mogelijkheden daartoe zoeken we in het verhogen van arbeidsproductiviteit en het verlagen van overheadkos-

Om dat te bereiken, zullen we zelf anders moeten

ten door standaardisatie in zorgproces, bedrijfsvoering

werken: laagdrempeliger, meer naar buiten gericht,

en informatievoorziening.

toegankelijker, zichtbaarder in wijken en buurten. Ook moeten we mensen die kwetsbare medemensen willen

Ons weerstandsvermogen moet blijven groeien om

helpen, actief mogelijkheden daartoe aanreiken. Om

de toegenomen ondernemingsrisico’s als gevolg van

onze zichtbaarheid en herkenbaarheid te vergroten,

meer marktwerking in de zorg op te kunnen vangen.

moet er meer uniformiteit en uitstraling in de activi-

Om nieuwe activiteiten financieel mogelijk te maken,

teiten komen.

zullen we moeten kijken naar:

• Processen opnieuw inrichten Het Leger des Heils in Nederland is een organisatie

delen;

•

‘op leeftijd’ (in 2012 worden we 125 jaar), maar wel volop in ontwikkeling. Zowel in- als externe ontwikkelingen dwingen ons nu de samenhang tussen de processen binnen onze organisatie onder de loep te

INHOUD

een andere inzet van bestaande hulpverleningsmidoptimalisatie van processen en systemen waardoor de kosten op termijn omlaag kunnen;

• •

onderhandelingen met overheden; een beroep op de samenleving: tijd, invloed, kennis, goederen en geld van particulieren en bedrijven. n

43

In 2006 werd Marijke Vos wethouder Zorg van Amsterdam. Het kersverse ‘Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang’ lag al op haar te wachten. Daarmee wilden het Rijk en de vier grootste steden van ons land de problematiek van daken thuislozen aanpakken. Net als alle Amsterdammers had Marijke zo haar ervaringen met de doelgroep.

Marijke Vos en Henk Dijkstra over maatschappelijke opvang in Amsterdam

“Samenwerken is het toverwoord” 44

Ze sliepen bijvoorbeeld in de nisjes bij het

eerste keer zei hij nog dat hij het prima naar zijn zin had.

Haarlemmerplein, waar ze gewoond heeft. Met haar

Maar de keer daarna ging het al een stuk minder met

buren verzorgde ze hen dan een beetje: matras van

hem. ‘Natuurlijk is dit niet wat ik wil’, zei hij toen.”

de een, dekbed van de ander en elke dag een kopje koffie. Op den duur werd haar duidelijk dat het pro-

Eén keten

bleem om structurele oplossingen vroeg. Daar kon ze

Vos: “Het is een harde wereld. En er is weinig romantisch

als wethouder dus aan bouwen. Het leidde tot een uniek

aan. Uiteindelijk wil iedereen een dak boven zijn hoofd

stuk samenwerking, onder meer met Goodwillcentra

en iets zinvols doen in zijn leven. Om daar als wethouder

Amsterdam van het Leger des Heils, onder leiding van

aan te werken was mooi, maar ook heel spannend. Wat

Henk Dijkstra.

we als gemeente namelijk gezegd hebben is: wij willen dat alle organisaties nu als één keten gaan samenwerken

Vos: “Het was één van de mooiste onderdelen van mijn

en… daarbij houden wij de regie. Dat is niet zonder slag

portefeuille. De problematiek raakt mij ook heel erg,

of stoot gegaan. Maar het is wel gelukt.”

omdat ik gezien heb dat de meeste daklozen er niet voor kiezen. Toen ik nog in Wageningen studeerde, werkte ik

Dijkstra: “Het was wennen, ook voor ons. Het zorgkan-

in een buurthuis voor zwakbegaafde jongeren. Eén van

toor kijkt bijvoorbeeld extra goed, voordat ze ons geld

die jongens ben ik later een paar keer in Amsterdam

geven. Als de gemeente er niet achter staat, krijgen we

tegengekomen: dakloos, met zo’n winkelwagentje. De

het niet. Maar we zijn nu medeverantwoordelijk voor het totaalplaatje en dat heeft ons ook enorm verder gehol-

n “Als Amsterdammer zie je gewoon dat het Leger goed werk doet”

pen, ondanks deze tijd van bezuinigingen. Het Leger worstelde altijd met geldgebrek, maar met het Plan van Aanpak kwam geld mee. Je moet het dan wel eens worden waar je dat op inzet. Over welke doelgroepen hebben we het en wat gaan we voor ze doen? Daar hebben we met elkaar afspraken over gemaakt.”


INHOUD

n “Het is een harde wereld. En er is weinig romantisch aan. Uiteindelijk wil iedereen een dak boven zijn hoofd en iets zinvols doen in zijn leven” Instroomhuis

Dijkstra: “Als wethouder ben je politiek verantwoordelijk.

Dijkstra: “Die samenwerking begint al bij het instroom-

En politiek gezien is de bestrijding van overlast een belang-

huis, een belangrijke zet in Marijkes beleid. Het is de

rijk punt. Het is niet de core business van het Leger, maar

centrale plek waar we de zorgtrajecten met cliënten

op het moment dat je een buurt binnenkomt, draag je wel

plannen en starten met de uitvoering ervan. Daar zitten

medeverantwoordelijkheid voor die buurt. Als je zegt dat je

dus de twee grootste instellingen in Amsterdam – HVO

verantwoordelijkheid ophoudt bij je deur, is dat de dood in

Querido en het Leger – in één pand. Allebei de logo’s

de pot. Dan ga je nat en de wethouder ook. Dat kan natuur-

op de deur en één team achter de balie. Samen kijken

lijk niet. Dus moet je je nek uitsteken. Het mooie is dat die

we wat iemand nodig heeft en waar hij of zij dan naartoe

omwonenden uiteindelijk hun vertrouwen uitspraken in de

kan. Dat gaat hartstikke goed, al zeiden mensen dat het

wethouder én het Leger. Dat was een goed begin van een

nooit zou lukken. Ze dachten vooral dat onze identiteit in

heleboel wat we onder Marijke bereikt hebben. Zij stond

de weg zou staan.”

weer op haar manier – rustig – in het spanningsveld. En ook dat is gaan werken.”

Vos: “Ik snap dat wel een beetje. Vroeger wist ik ook niet wat ik van het Leger moest denken. Ik had niet veel

Innovatie in de hulpverlening

met religie. Dus als er iemand het café in kwam met

Vos: “Samenwerken maakt dus meer mogelijk, zoals extra

de Strijdkreet, hoefde dat voor mij niet. Maar dat was

opvang. Er was veel weerstand binnen de stadsdelen, maar

snel om. Als Amsterdammer zie je gewoon dat het Leger

nu zeggen ze allemaal: het is Amsterdam, het zijn onze

goed werk doet. En mijn ervaringen als wethouder waren

mensen. Er ligt dan ook een plan voor nieuwe opvangplek-

fantastisch. Het eerste wat ik me herinner, is dat Henk en

ken in alle stadsdelen. Verder is er inmiddels veel innovatie in

ik naar een voorlichtingsavond voor bewoners rond de

de hulpverlening zelf gekomen. Nieuwe vormen van schuld-

Zeeburgerdijk gingen. Daar zou een tijdelijke voorziening

hulpverlening, bijvoorbeeld, want daar zit vaak de crux. Het

komen. De mensen waren boos. ‘Jullie hebben toch alles

leven kan helemaal op slot zitten door schulden. Ook is er

al besloten,’ riepen ze. Toen kon Henk ze precies vertel-

meer diversiteit in woonvormen. Daar is Westburgh weer

len wat er nou eigenlijk ging gebeuren. Stevig, met zijn

een mooi voorbeeld van.”

lekkere Amsterdamse accent, zette hij neer dat het Leger er bovenop zou zitten. En dat dat op andere plekken

Dijkstra: “Een stel zeecontainers op een industrieterrein.

goed ging, dankzij strakke afspraken met cliënten.”

Dat dat zo’n succes zou zijn, hadden we nooit gedacht.

INHOUD

45

n “Op het moment dat je een buurt binnenkomt, draag je wel medeverantwoordelijkheid voor die buurt” Maar het is mooi gebouwd. Je ziet alleen nog aan de

mogen. Dat was ook voor ons een omslag. En wat zie je

zijkant dat het containers zijn. De mensen hebben

met onze Domusvoorzieningen in Amsterdam Zuidoost?

er allemaal een eigen woning. Daarnaast is er is een

Dat de overlast er met 72 procent teruggelopen is.”

gemeenschappelijke ruimte met 24 uur per dag begeleiding. Een tijdje terug hadden we een soort conferentie

Vos: “Het is een kwestie van persoonlijke aandacht.

met cliënten erbij. Als je ze vraagt wat ze het liefste willen,

En volhouden, want elk mens heeft zijn geschiedenis.

blijken die voorzieningen het hoogst te scoren.”

Dan kan je veel bereiken. En we hèbben veel bereikt. Het is nu spannend of we voor de tweede fase van het

46

Vos: “Een eigen plek, met een eigen voordeur. Dat is zo

Plan van Aanpak weer financiële middelen krijgen. Maar

geweldig, als je eerst dakloos was. Ze willen dan ook

als je ziet dat daklozen, verslaafden weer een stabiel

vechten om dat te houden, omdat ze weten hoe ver-

leven leiden, dan is dat niet alleen voor henzelf gewel-

schrikkelijk het vroeger was. Ik heb dat van veel mensen

dig. Het scheelt de samenleving ook een hoop geld. Er

gehoord, ook in de dagbesteding. Dan zeiden ze: ‘Ik was

zijn minder investeringen in veiligheid nodig – kijk naar

helemaal alleen, maar nu kan ik elke dag ergens naartoe,

Zuidoost – en minder in Justitie. Ook de kosten voor de

iets doen en praten met anderen.’ Als je mensen zo’n

gezondheidszorg worden lager, omdat je er eerder bij

kans geeft, grijpen ze die vaak ook. Ook daarin is nu heel

bent. En als ze dan ook nog aan het werk gaan...”

veel mogelijk geworden. Van de jongens uit de Bijlmer die ’s ochtends in een busje naar de zorgboerderij gaan

Dijkstra: “Het Plan van Aanpak gaf ook daar dus de

tot allerlei restaurants.”

nodige financiële ruimte voor. Maar we konden het niet alleen. Voor aanbestedingen hebben we aansluiting

Dagbesteding

gezocht met Pantar, de grootste partij hier op het gebied

Dijkstra: “Het Leger heeft altijd gezegd dat mensen iets

van werkvoorziening. Met hen hebben we veel mogelijk-

te doen moesten hebben. Ik heb nog meegemaakt dat

heden kunnen creëren, van een fietsenmakerij tot ons

nieuwe cliënten de volgende dag meteen meehielpen om

cateringproject SenS, waar inmiddels dertig mensen

tweedehands kleding op te halen. Maar de problema-

werken. Hier zie je dus weer: ‘samenwerken’ is het tover-

tiek die we tegenkomen, is veel ingewikkelder geworden.

woord. En de gemeente heeft dat afgedwongen.

Het gaat om mensen met drie of vier problemen tegelijk: drugsgebruik, psychiatrische stoornis. Dat betekent dat

Vos: “Ja, er is ontzettend goed samengewerkt, met

je je dagbesteding beter moet structureren en creatiever

het hele veld en de verschillende diensten binnen de

moet worden. En dan blijkt dat zelfs zwaar verslaafden

gemeente, vooral DWI (Dienst Werk & Inkomen). Dat

geweldig opleven. Je denkt dat ze de hele dag lopen te

werken met al die mensen maakte het ook zo leuk. Je

schooieren, auto’s slopen om aan geld te komen. Maar

komt de meest gekke figuren tegen. En uiteindelijk zit

met name de laatste jaren hebben we dat om kunnen

overal wel het hart op de goede plek. Dat geldt zeker

buigen. We zijn veel meer in de ondersteuning gaan zitten

voor het Leger des Heils. Ze hebben laten zien dat ze

en hebben daarbij ook kritisch naar onszelf moeten kijken.

er zijn voor iedereen, omdat ieder mens telt. Dat is voor

Je kunt ze niet verbieden drugs te gebruiken. Dan ben je

mij ook de mooie betekenis van geloof. Bovendien zijn

ze kwijt. Begeleid ze en focus je op wat ze wèl kunnen.

ze erg professioneel, maar met humor. En… het Leger

Echt, nu staan ze in de rij om naar de dagbesteding te

heeft een geweldig kerstdiner.”


n

INHOUD

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wil kwetsbare mensen in de eerste plaats goede zorg bieden. In de tweede plaats willen we dat doen tegen zo laag mogelijke kosten. 47

Kwaliteit in de zorg, hoe doe je dat?

D

e

Kwaliteitswet

Zorginstellingen

draagt

Kwaliteitshandboek

instellingen op de kwaliteit van hun zorg

Een andere belangrijke tool voor kwaliteitsbewaking is

systematisch te bewaken en – waar nodig –

ons Kwaliteitshandboek, dat met behulp van de appli-

te verbeteren. Om dit te bereiken heeft de Stichting

catie MAVIM eveneens geautomatiseerd is. Zo kunnen

Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg een

onze medewerkers altijd over up-to-date versies van

eigen kwaliteitsmanagementsysteem ontwikkeld, dat

procedures, protocollen, formulieren en richtlijnen

volledig verankerd is in onze werkwijze.

beschikken. Het handboek kent een algemeen gedeelte met kaders voor het werk binnen de gehele stichting

Clever

en een gedeelte waarin de verschillende werkeenhe-

Voor de bewaking van de kwaliteit van onze zorg is

den deze kaders doorvertaald hebben naar processen

het vooral van belang dat we goed vastleggen wat we

en procedures en de bedrijfsvoering binnen de eigen

allemaal doen. Daarbij maken we onder meer gebruik

werkeenheid. De onderdelen zijn onlosmakelijk met

van Clever, ons geautomatiseerde CLiënten- En

elkaar verbonden.

VERrichtingensysteem. Met Clever kunnen we de zorg

INHOUD

en hulp die we individuele cliënten geven, vastleggen

Informatiebeveiliging

en ondersteunen. De opgeslagen gegevens leveren ook

De gezondheidszorg in Nederland maakt steeds meer

de nodige beleidsinformatie en helpen ons om onze

gebruik van digitaal vastgelegde cliëntgegevens, niet

verschillende ‘zorgproducten’ te plannen en te verant-

alleen in het contact met de cliënt zelf, maar ook voor

woorden.

registratie en verantwoording van werkzaamheden. De

gegevens worden in toenemende mate ook met andere

ontwikkeling en onderhoud van informatiesyste-

instanties uitgewisseld. Het is daarom van belang deze

men. De bijbehorende maatregelen zijn beschre-

informatie goed te beveiligen.

ven en deze voldoen ook, maar bepaalde minder belangrijke risico’s zijn nog niet afdoende afgedekt.

48

Het Ministerie van VWS heeft aangegeven dat de

Het is wenselijk deze knelpunten op te lossen, maar

zogenoemde ‘NEN 7510-norm’ leidend moet zijn bij

de

informatiebeveiliging,

zonder

vooralsnog

dat is niet (op korte termijn) noodzakelijk.

•

Op de onderdelen toegangsbeveiliging, continuïteits-

een datum te noemen, waarop zorginstellingen aan

beheer, naleving (van regelgeving) en beveiligings-

deze norm moeten voldoen. De Inspectie voor de

incidenten voldoen we eveneens gedeeltelijk. De

Gezondheidszorg heeft het thema informatiebeveili-

bijbehorende maatregelen zijn beschreven. Toch zijn

ging intussen wel nadrukkelijk op de agenda gezet.

er op deze onderdelen belangrijke risico’s, die nog niet afdoende zijn afgedekt. Deze knelpunten moeten

Om deze redenen heeft de Stichting Leger des

dus wel (soms op korte termijn) opgelost worden.

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg haar stafafdeling ‘Risicobeheersing en interne controle’ opdracht

Bij

gegeven de maatregelen om cliëntinformatie te bevei-

ICT-omgeving (eerste helft 2010 gereed) en de bouw

ligen aan een audit te onderwerpen. Deze audit (toets)

van een nieuw Clever houden we rekening met de

is te beschouwen als een eerste meting (nulmeting) in

bepalingen van de NEN 7510-norm.

de

inrichting

van

onze

nieuwe

centrale

hoeverre we aan de bepalingen van de NEN 7510-norm voldoen.

De veiligheid van onze accommodaties Sinds enige jaren voert DTZ-Zadelhoff zogenoemde

Uit de toets blijkt dat we op het onderdeel fysieke

‘audits’ uit om onze accommodaties te controleren, met

beveiliging en beveiliging van de omgeving aan de

name op hun veiligheid. Bij de audit van 2009 ging het

norm voldoen.

onder meer om brandveiligheid, arbeidsomstandighe-

•

Op de volgende onderdelen voldoen we gedeeltelijk

den, legionella, bedrijfshulpverlening en technische

aan de norm: beveiligingsbeleid, organiseren van

regelgeving. In totaal zijn 160 vestigingen bezocht.

informatiebeveiliging, beheer van middelen voor de informatievoorziening, beveiligingseisen ten

Aan het einde van het jaar kregen we duidelijkheid

aanzien van personeel, operationeel beheer van in-

over de vraag welke van onze accommodaties een

formatie- en communicatievoorzieningen, aanschaf,

gebruiksvergunning nodig hebben. Een gebruiks-


INHOUD

vergunning wordt door een gemeente afgegeven

n Het gemiddelde

als deze heeft vastgesteld dat een gebouw veilig

rapportcijfer voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is 7,5

genoeg is voor de functie en de bezetting die het heeft. 118 vestigingen van onze stichting hebben zo’n gebruiksvergunning nodig. 82% hiervan heeft deze vergunning eind 2009 ook. Voor 9% (eind 2008 was dat nog 13%) is de aanvraag nog in behandeling en voor de overige 9% (eind 2008: 7%) is nog geen gebruiksvergunning aangevraagd. Dit laatste komt vaak doordat een gebouw nieuw is of ingrijpend gerenoveerd wordt. Verder bleek de verplichte keuring van brandpreventiemiddelen en liften in zijn algemeenheid goed

Aan de jongste meting (2008) namen in totaal 2.020

geregeld. Ook het verplichte jaarlijkse onderhoud van

respondenten deel. Deze groep is representatief voor

nood- en vluchtwegverlichting wordt uitgevoerd.

de gehele cliëntpopulatie. Het gemiddelde rapportcijfer dat zij de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

In elke werkeenheid is bedrijfshulpverlening georgani-

Gezondheidszorg gaven, is 7,5. Dat is iets hoger dan in

seerd. Ten opzichte van voorgaande jaren is er meer

de vorige cliënttevredenheidsmeting (7,2).

aandacht voor het opleiden van voldoende bedrijfshulpverleners. Ook wordt er meer/regelmatiger een

De cliënten konden ook aangeven op welke punten de

ontruimingsoefening gehouden.

kwaliteit verbeterd zou kunnen worden. Zij noemden (in volgorde van prioriteit) het volgende:

‘Cliënttevredenheidsmeting’ Elke twee jaar laat de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg onderzoeken in hoeverre cliënten tevreden zijn met de zorg die zij krijgen. Deze ‘cliënttevredenheidsmeting’ door een extern bureau heeft de volgende doelen:

• •

• • • • • •

maaltijden en beheer van financiën; informatie en communicatie; informatie over de (te verwachten) begeleiding; doel en resultaat van de zorg; verloop van de zorg; bejegening en professionaliteit van medewerkers.

bieden van aanknopingspunten voor verbetering van de zorg;

In 2009 is de aanpak van deze verbeterpunten bespro-

op gang brengen van de dialoog tussen instelling en

ken met de Landelijke Cliëntenraad.

cliënt over verbetering van de zorg;

•

• •

vormen van een intern referentiekader waarmee de

Klachten

waardering die cliënten van verschillende afdelin-

Alle werkeenheden van de Stichting Leger des Heils

gen/werkeenheden hebben voor bepaalde kwali-

Welzijns- en Gezondheidszorg kennen een klach-

teitsaspecten, onderling vergeleken kan worden;

tenprocedure voor hulpvragers. Daarin staat hoe

afleggen van verantwoording aan financiers, op-

de behandeling van klachten geregeld is. Ook zijn

drachtgevers en zorgtoewijzers;

er klachtencommissies die met de behandeling van

voldoen aan (wettelijke) kwaliteitseisen, waaronder

klachten belast kunnen worden. Zo’n commissie func-

HKZ-normen.

tioneert ten behoeve van een werkeenheid of van

INHOUD

49

50

meerdere instellingen in een regio tegelijk of van het

Incidenten

type instellingen in Nederland, waartoe de werkeen-

Binnen de werkeenheden zijn ook incidentencom-

heid behoort. Ons Kwaliteitshandboek geeft aan dat

missies actief. Zij rapporteren en adviseren over

elke cliënt op de hoogte gesteld moet worden van

incidenten die in de volgende categorieën onder-

het bestaan van een klachtencommissie en de wijze

verdeeld worden: ‘Incidenten cliënten’, ‘Incidenten

waarop hij of zij daarvan gebruik kan maken.

medewerkers’ en ‘Ongevallen/beroepsziekten medewerkers’. Daarmee leveren de commissies een bijdrage

In 2009 werden binnen onze stichting 533 klachten

aan het bewaken en bevorderen van de veiligheid in

ingediend (in 2008: 476), waarvan 56% schriftelijk

instellingen.

(2008: 58%) en 44% mondeling (2008: 42%). 25 klachten (ofwel 5% van het totaal) zijn voorgelegd aan

Werkeenheden leggen alle meldingen centraal vast.

een klachtencommissie (2008: 33 klachten ofwel 7%).

Zo hebben zij inzicht in het geheel aan incidenten,

Hieronder vindt u een overzicht van de aard van de

wat gebruikt kan worden voor de zogenoemde risico-

klachten. In 2009 zijn zij beter geclassificeerd, waar-

inventarisatie & -evaluatie (RI&E) en verbetering van

door de rubriek ‘Anders/niet geregistreerd’ sterk is

de zorg. Indien nodig, wordt een externe controleren-

afgenomen.

de instantie ingeschakeld (Inspectie Gezondheidszorg, Inspectie Jeugdzorg, Voedsel- en Warenautoriteit, Arbeidsinspectie, etc.), verslag gedaan aan Justitie en/

n Elke cliënt moet weten dat er een klachtencommissie bestaat en hoe hij of zij daarvan gebruik kan maken

of aangifte gedaan bij de politie.

Incidenten cliënten In 2009 zijn er 2.181 incidenten met cliënten geregistreerd. Bijna de helft heeft betrekking op de ouderen- en gezondheidszorg en de GGZ-afdelingen van de stichting. Het gaat dan vooral om medicatieverstrekking en valincidenten. Meldingen vanuit de overige afdelingen betreffen met name onderlinge agressie tussen cliënten en (in mindere mate) medicatieverstrekking.


INHOUD

Incidenten medewerkers

Cliëntenraad

Hierbij gaat het om incidenten waarbij een medewer-

Binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

ker door één of meer cliënten psychisch en/of fysiek

Gezondheidszorg is een Landelijke Cliëntenraad (LCR)

wordt lastig gevallen, bedreigd of aangevallen. In

actief. Deze raad bestaat uit afgevaardigden van lokale

2009 werden 737 van deze incidenten geregistreerd.

cliëntenraden en heeft kantoorruimte in het Nationaal Hoofdkwartier van het Leger des Heils in Almere. De

Ongevallen en beroepsziekten medewerkers

lokale cliëntenraden beschikten in 2009 over een totaal-

Soms doen zich ongevallen voor tijdens het werk

budget van 30.000 euro. Aan de Landelijke Cliëntenraad

waarbij een medewerker schade aan zijn of haar

werd 32.000 euro beschikbaar gesteld, onder meer

gezondheid lijdt of zelfs overlijdt. Een medewer-

bestemd voor de ambtelijk secretaris, reiskosten van de

ker kan tevens een ziekte of aandoening oplopen als

leden, de jaarvergadering en trainingen.

51

gevolg van handelingen die te maken hebben met zijn of haar werk of arbeidsomstandigheden. Ook deze

De Landelijke Cliëntenraad is in 2009 negen maal bijeen-

incidenten moeten gemeld worden. In 2009 zijn er 99

gekomen. Er vond vijf keer overleg plaats met de directeur

geregistreerd.

van de stichting. n

Lees meer over het werk van de Landelijke Cliëntenraad in het interview met Edo Paardekooper.

Aard van ingediende klachten

2009 aantal

2008 %

aantal

%

Verzorging, begeleiding, behandeling

148

28

92

19

Woonomstandigheden/voeding

177

33

80

17

Bejegening door medewerkers

77

14

42

9

Vermissing van persoonlijke eigendommen

16

3

10

2

6

1

9

2

Inkomensbeheer Informatie/communicatie

43

8

29

6

Eigen bijdragen

15

3

5

1

Anders/niet geregistreerd

51

10

209

44

533

100

476

100

Totaal

INHOUD

Opkomen voor anderen vormt een rode draad in zijn leven. Personeelsvereniging, medezeggenschapsraad, ouderraad, Edo (62) zette zich er voor in. Hij vindt het belangrijk dat mensen mee kunnen doen en helpt nu eenmaal graag. Zes jaar geleden had hij ineens zelf hulp nodig. Als gevolg van een verbroken relatie, wat schulden en een te laag inkomen stond hij op straat.

Edo Paardekooper Overman, voorzitter Landelijke Cliëntenraad

Naar een gedeelde visie op medezeggenschap 52

E

do had tijd nodig om de dingen op een rijtje

overleg kaartten we bijvoorbeeld de openingstijden van

te zetten en kreeg die in een pension van het

de huiskamer aan en dan hoorde je niks terug. Of alleen

Leger des Heils. Nog vóór hij – na iets meer

ja of nee, zonder dat we echt argumenten met elkaar

dan een jaar – weer een eigen woning had, zat hij in de

uitwisselden. Ook kreeg ik op een gegeven moment mijn

cliëntenraad.

dossier niet ter inzage, terwijl je daar als cliënt recht op hebt. Toen heb ik me aangemeld voor de cliëntenraad.

“In het pension liep ik tegen een aantal dingen aan.

En dat heb ik uitgebouwd. Ik werd voorzitter, ging als

Aspecten van de zorg, waarvan ik dacht: dat kan wel

afgevaardigde naar de landelijke raad en ben nu ook

een stukje beter. Sommige cliënten hadden na maanden

daar voorzitter van.”

nog geen verzekering of na twee jaar nog altijd schulden. Ik vond ook dat ze cliënten niet serieus genoeg namen,

“Toen ik net in de Landelijke Cliëntenraad (LCR) zat, vond

niet goed naar hen luisterden. Tijdens het bewoners-

ik het lastig dat ik niet direct de punten in kon brengen, die ik belangrijk vond. Ik dacht: hier moet ik het kunnen

n “Ik denk dat we erin geslaagd zijn om cliëntenvertegenwoordiging goed onder de aandacht te brengen”

halen, want wat ik in mijn werkeenheid zie gebeuren, wordt vaak in Almere bedacht. Regelmatig werd ik dan terugverwezen naar de werkeenheid, omdat die ook zelf een stuk van het beleid invult. Zo is het nog steeds een opgave om helder te krijgen waar we het in de LCR over hebben en waar niet. Die helderheid is wel nodig, juist voor dat gevoel serieus genomen te worden.” “De LCR zet zich dan ook in om de kwaliteit van de cliëntenvertegenwoordiging te verbeteren. Om de mensen


INHOUD

n Elke keer zitten er nieuwe cliënten in zo’n raad die van voren af aan beginnen. Daar willen we dus een gezamenlijk programma voor” beter toe te rusten, organiseren we bijvoorbeeld drie

Heils. Hoe kijken wij als cliënten en hoe kijkt de directie

cursussen per jaar. Eén daarvan is voor leden van de

ertegenaan? Daarom hebben we ook de directeuren uitge-

landelijke raad zelf, ook om elkaar te leren kennen en

nodigd om mee te denken.”

werkafspraken te maken. De twee andere cursussen zijn voor nieuwe leden van cliëntenraden in het land. Dat

“Ik denk dat we er intussen in geslaagd zijn om cliënten-

gaat goed. Tegelijkertijd krijgen wij daar te horen welke

vertegenwoordiging goed onder de aandacht te brengen,

problemen er in het land leven. En dan gaat het meestal

zowel bij werkeenheden als landelijk. Niet alleen in de

weer om procedurele dingen die steeds weer terugko-

aanloop naar die werkconferentie, maar ook door andere

men. Te weinig faciliteiten, te weinig gehoor. En teveel

dingen op de agenda te zetten. Zo hebben we ons hard-

onduidelijkheid.”

gemaakt voor cliëntenvertrouwenspersonen. Die zijn er tot op heden niet, maar er is nu afgesproken dat ze er komen.

“We willen niet te veel moeten praten over procedures,

Wat we daarbij belangrijk vonden, is dat het mensen van

reglementen en wie waarvoor verantwoordelijk is. Dat

een extern bureau zijn. Dan weten cliënten dat ze met hun

moet gewoon geregeld zijn. Veel onduidelijkheid is ook

klachten bij een onafhankelijk persoon terecht kunnen. Nu

een gevolg van het verloop. Elke keer zitten er nieuwe

zijn de cliëntenraden nog te veel met individuele klachten

cliënten in zo’n raad die van voren af aan beginnen. Daar

bezig, terwijl we ons veel breder willen richten op de manier

willen we dus een gezamenlijk programma voor, zodat dat

waarop binnen het Leger de zorg wordt ingevuld.”

loopt en wij veel meer met de inhoud bezig kunnen zijn.” “Inmiddels wordt er vanuit Almere een voorzet gegeven voor Werkconferentie

die discussie. Ze willen ons advies bij het uitwerken van het

“Om binnen het Leger een concrete, gedeelde visie op

begrip hospitality. Dat gaat niet zozeer om basisvoorzienin-

cliëntenraden neer te zetten, hebben we besloten voor

gen waar je als cliënt recht op hebt, maar om dingen die

2010 een werkconferentie voor te bereiden. Dat leek ons

daar iets aan toevoegen: de gastvrijheid, hoe de omgeving

veel nuttiger dan de gebruikelijke jaarvergadering, die in

in elkaar zit, welke activiteiten je kunt organiseren. De inhoud

2009 ook niet doorgegaan is. Tijdens onze cursussen

in dus, zoals we wilden, maar ik vind dat we eerst met de

voor leden van cliëntenraden hebben we samen over zo’n

uitkomsten van de werkconferentie aan de slag moeten.

conferentie gebrainstormd, stellingen en werkvormen

Het is wel goed om te merken dat er in de loop van 2009

bedacht. Het gaat om de vraag wat medezeggenschap

meer waardering ontstaan is voor wat wij als cliëntenraden

nu eigenlijk betekent in een organisatie als het Leger des

doen.” n

INHOUD

53

Onze medewerkers In 2009 groeide het aantal medewerkers van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg met 360 tot 5.066.

D

eze groei is met name toe te schrijven aan

beschikbaar. Daarmee positioneren we ons op de

de verdergaande flexibilisering van arbeid

arbeidsmarkt. Een andere belangrijke reden is dat we

(flexcontracten), maar ook door nieuwe

zo een bijdrage leveren aan de vorming van toekom-

activiteiten en uitbreiding van bestaande activiteiten.

stige zorgverleners. Op 31 december 2009 waren 227

Bovendien is personeel dat niet in loondienst was,

stagiairs werkzaam binnen de stichting (2008: 189).

vervangen door eigen personeel.

Personeel in loondienst of niet?

54

De verdeling van medewerkers over de onderscheiden

Om onze christelijke identiteit, eigen cultuur en kennis

leeftijdsgroepen is sinds 2005 stabiel. De gemiddelde

te behouden willen wij zo veel mogelijk gebruikmaken

leeftijd is 38,9 jaar. Ook de onderverdeling naar sekse

van personeel in loondienst. Soms is het nodig om te

bleef de afgelopen 5 jaar vrijwel gelijk (72% vrouwelijke

werken met personeel dat niet in loondienst is, met

medewerkers in 2009) Dat geldt ook voor het gemiddel-

name als voor een afgebakende periode specialistische

de aantal uren per dienstverband (28,2 uren in 2009).

kennis ingehuurd moet worden om de continuïteit

Eind 2009 telde de stichting in totaal 3.599 fulltime

van bepaalde zorg te waarborgen. Toch is de inzet

arbeidsplaatsen waarvan 31 vacatures (eind 2008

van ‘personeel niet in loondienst’ (waaronder externe

waren dat er 38).

adviseurs) naar verhouding gedaald van 10,5% in 2008 naar 9,0% in 2009.

Met het oog op de toenemende marktwerking proberen we als stichting onze personeelsformatie flexibeler

Ziekteverzuim en arbeidsverzuim

te maken. In 2009 hebben we daarom (omgerekend)

In 2009 heeft 41% van de medewerkers niet verzuimd

180,30 arbeidsplaatsen/fte (van 36 uur per week)

wegens ziekte. In 2008 was dat percentage hetzelfde.

flexibel ingezet. In 2008 was dat 152,03. Bovendien

Het arbeidsverzuim is in 2009 weliswaar gedaald van

is het aantal flexcontracten in 2009 117 hoger dan in

7,0% naar 6,6%, maar dat is nog steeds relatief hoog.

2008 en is de beschikbare ruimte in de zogenoemde

Daarom is medio 2008 een werkgroep gestart die zich

min/max-contracten met ruim 83% toegenomen.

onder meer richt op het terugdringen van dit arbeidsverzuim. Een concrete maatregel is de aanstelling van

Stageplaatsen

een verzuimspecialist (eind 2009) als projectleider bij

Als stichting stellen we ook vaak stageplaatsen

deze aanpak. n

Groei en verloop aantal medewerkers (incl. oproepkrachten) Jaar

beginstand

instroom

uitstroom

groei

eindstand

aantal

aantal

%

aantal

%

aantal

aantal

2009

4.706

1.345

28,6%

985

20,9%

360

5.066

2008

4.411

1.369

31,0%

1.074

24,3%

295

4.706

2007

4.226

1.215

28,8%

1.030

24,4%

185

4.411

2006

3.793

1.259

33,2%

826

21,8%

433

4.226

2005

3.522

974

27,7%

703

20,0%

271

3.793


INHOUD

A. personeel in loondienst

per 31 december 09

arbeidsplaatsen

per 31 december 09

arbeidscontracten

per 31 december 08

arbeidsplaatsen

per 31 december 08

arbeidscontracten

Personeelsformatie

aantal

FTE*

aantal

FTE*

244

218

258

231

9

6

12

8

213

169

214

175

2.983

2.128

3.257

2.256

57

38

59

37

3.506

2.559

3.800

2.707

Personeel algemene en administratieve functies

621

450

631

464

Personeel terrein en gebouwgebonden functies

434

270

451

269

Subtotaal

1.055

720

1.082

733

Totaal personeel in loondienst

4.561

3.279

4.882

3.440

189

104

227

128

4.750

3.383

5.109

3.568

Uitzendkrachten patiënt- cq. cliëntgebonden functies

pm

203

pm

203

Overige uitzendkrachten

pm

69

pm

47

(Interim) leidinggevenden en extern advies

pm

124

pm

102

Vrijwilligers

819

pm

894

pm

Subtotaal

819

396

894

352

5.569

3.779

6.003

3.920

Personeel patiënt- cq. cliëntgebonden functies in Management en staf patiënt- cq. cliëntgebonden Personeel behandel- en behandelingsondersteuning Personeel psychosociale behandeling en begeleiding Verpleegkundig, opvoedkundig, verzorgend en sociaal Medisch en sociaalwetenschappelijke functies Subtotaal

Management ondersteunend personeel in

Stagiaires patiënt- cq. cliëntgebonden functies Totaal medewerkers in loondienst***

55

B. Personeel niet in loondienst*

Totaal personeel in loondienst en personeel niet in loondienst (A+ B)

*

1 FTE komt overeen met één fulltime arbeidsplaats van 36 uur per week

** Het aantal FTE’s van personeel niet in loondienst is berekend op basis van de gemiddelde loonkosten per FTE *** Er zijn medewerkers met meer dan één arbeidsovereenkomst

INHOUD

Als Leger des Heils willen we ‘er zijn’ voor kwetsbare mensen. Onze christelijke identiteit en de eigen cultuur van onze organisatie speelt daarbij een belangrijke rol, maar vooral ook het persoonlijk geloof van onze medewerkers. Daarom verwachten we van hen dat ze een christelijke levensovertuiging hebben. We zien dat zelfs als één van de benodigde persoonlijke competenties.

Aspecten van ons personeelsbeleid 56

M

edewerkers van de Stichting Leger des

geweest. Onderwerpen die er de revue passeren zijn:

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg komen

onze organisatie, missie en visie, hoofdlijnen van het

van verschillende achtergronden, maar

algemeen beleid van de stichting, sociaal beleid en

delen in de kern hetzelfde geloof. Wij geloven in Jezus

arbeidsvoorwaarden.

Christus, die zegt dat we God moeten liefhebben met hart en ziel, met verstand en inzet van al onze krachten

Voor leden van managementteams, teamleiders en

én dat we onze naaste moeten liefhebben als onszelf.

staffunctionarissen van werkeenheden heeft ons Expertisecentrum

een

eigen

introductieprogram-

Persoonlijk geloof kan ons helpen om samen met

ma ontwikkeld. Daarin is onder meer aandacht voor

collega’s de vaak complexe problemen in ons werk

de inrichting van de organisatie, de planning- en

positief tegemoet te treden. Onderlinge verschillen

controlcyclus en de verantwoordelijkheid van leiding-

in geloof respecteren we daarbij. Wij respecteren ook

gevenden voor het vormgeven en uitdragen van de

dat een cliënt een heel andere geloofsovertuiging en/

christelijke identiteit van de stichting en de cultuur

of culturele achtergrond kan hebben. Onze medewer-

van de organisatie. Er zijn in 2009 twee van deze

kers hebben een luisterend oor. Als daar behoefte aan

bijeenkomsten gehouden.

is, kan een cliënt geestelijke bijstand krijgen op een

W&G-paspoort

manier die hij of zij zelf passend vindt.

Alle medewerkers van de Stichting Leger des Heils

Introductiedagen

Welzijns-

en

Gezondheidszorg

ontvangen

het

en

W&G-paspoort. Dat is een soort ‘identiteitsbewijs’,

Gezondheidszorg organiseren we regelmatig een

waarin de identiteit, doelstellingen en uitgangs-

introductiedag voor nieuwe medewerkers. Alle mede-

punten van de stichting te vinden zijn. Daarnaast

werkers met wie we een arbeidsovereenkomst aangaan

staan er gedragsregels in die duidelijk maken hoe we

met de bedoeling deze na verloop van tijd in een vast

met elkaar omgaan. Het gaat dan ook om zaken als

contract om te zetten, moeten deze dag een keer bijwo-

beroepshouding, gebruik van internet en e-mail en

nen. In 2009 zijn er vijf van deze introductiedagen

omgang met persoonsgegevens. Deze gedragscode

Als

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-


INHOUD

Identiteit geldt voor medewerkers, stagiaires en vrijwilligers. Zij

afgerond, een opleiding integraal management op

is in 2009 ook aan de orde gekomen tijdens de centrale

post-HBO-niveau. Het college wordt georganiseerd in

introductiedagen voor nieuwe medewerkers.

opdracht van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg in samenwerking met en onder

Seksuele Intimidatie, agressie, geweld en

verantwoordelijkheid van de Christelijke Hogeschool

pesten (SIAG)

Ede.

Nieuwe

medewerkers

krijgen

ook

een

brochu-

re over ons beleid met betrekking tot seksuele

Deze derde leergang startte in 2007 met 22 deelne-

intimidatie, agressie, geweld en pesten. Dit beleid

mers. Anderhalf jaar lang volgden zij iedere maand

wordt eveneens tijdens de bovengenoemde introduc-

twee studiedagen in Hotel en Congrescentrum Belmont

tiedagen toegelicht. Het is tevens opgenomen in ons

(Ede). Een omvangrijk afstudeerproject vormde de

Kwaliteitshandboek.

afsluitende toets. In het najaar van 2009 mochten vijf-

Alle werkeenheden hebben één of meer aandachts-

tien deelnemers hun certificaat in ontvangst nemen.

functionarissen op het gebied van SIAG. Daarnaast is

Enkele maanden later kregen nog eens vijf anderen dit

er voor de gehele stichting een landelijke vertrouwens-

in handen.

persoon, waarmee iedere medewerker rechtstreeks contact kan opnemen. Het telefoonnummer staat in

Aan het W&G College is een procesbegeleider verbon-

het W&G-paspoort en het personeelsblad Intercom.

den. Deze ondersteunt en begeleidt de deelnemers tijdens de opleiding. De cursisten hebben daarnaast het

In 2009 is de landelijke vertrouwenspersoon zes

coachingstraject en de betrokkenheid van hun leiding-

keer door medewerkers om hulp gevraagd (2008: 7).

gevenden als bijzonder ondersteunend ervaren.

Twee meldingen hadden betrekking op seksuele intimidatie (2008: geen), één op intimidatie (2008: 4).

CAO’s, salarissen en vergoedingen

De overige drie meldingen hadden niet zo zeer met

Binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

SIAG te maken, maar met verstoorde arbeidsverhou-

Gezondheidszorg zijn acht CAO’s van toepassing.

dingen. De landelijke vertrouwenspersoon heeft deze

Onder welke CAO een medewerker valt, hangt af van

doorverwezen naar de leidinggevende(n) van de

zijn werkgebied. Zo vallen directiefunctionarissen

betreffende werkeenheden.

(waaronder de statutaire directie), managementteamleden en medewerkers van ondersteunende

Ontwikkeling en ontplooiing van medewerkers

diensten onder de CAO Welzijn en Maatschappelijke

Als stichting maken we beleid om de ontwikkeling en

Dienstverlening. Geen van hen verdient meer dan de

ontplooiing van medewerkers te stimuleren. In dat

maximale schaal van deze CAO aangeeft. Op pagina

kader is vastgelegd dat elke medewerker uiterlijk aan

89 en 90 is de bezoldiging van onze bestuurders en

het begin van het tweede dienstjaar een eerste ontwik-

toezichthouders over 2009 gespecificeerd.

kelingsgesprek met de leidinggevende heeft. Daarna wordt minimaal één keer per jaar een volgend ontwik-

Naast de CAO Welzijn en Maatschappelijke Dienstver-

kelingsgesprek aangeboden. Zo’n gesprek bestaat

lening worden in onze onderscheiden afdelingen nog de

uit twee delen: een evaluatiegesprek en een gesprek

volgende toegepast: CAO Jeugdzorg, CAO Geestelijke

waarin de persoonlijke ontwikkeling van de medewer-

gezondheidszorg, CAO Verzorging, verpleging & thuis-

ker wordt besproken. Dat laatste wordt vastgelegd in

zorg, CAO Reclassering, CAO Gehandicaptenzorg, CAO

het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP).

Horeca en CAO Ziekenhuizen. Afhankelijk van de CAO nemen medewerkers deel aan pensioenregelingen van

W&G College

Pensioenfonds Zorg & Welzijn, ABP Pensioenfonds en

In 2009 werd voor de derde maal het W&G College

Pensioenfonds Horeca & Catering.

INHOUD

57

Officieren van het Leger des Heils werken niet op

Centrale Ondernemingsraad

basis van een arbeidsovereenkomst en vallen dan ook

De Centrale Ondernemingsraad van de Stichting

niet onder een CAO. Zij ontvangen geen salaris, maar

Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is

een vergoeding voor levensonderhoud en hebben

samengesteld uit afgevaardigden van de lokale onder-

de beschikking over een dienstwoning. Na het berei-

nemingsraden van de werkeenheden.

ken van de daartoe gerechtigde leeftijd, ontvangen zij retraitetoelagen uit een door het Kerkgenootschap

In 2009 heeft de Centrale Ondernemingsraad vijf-

Leger des Heils ingesteld retraitefonds.

tien keer vergaderd. Daarnaast was er zeven keer een overlegvergadering met de directeur van de stichting.

Vrijwilligers ontvangen over het algemeen geen finan-

Twee daarvan waren vergaderingen in het kader van

ciële vergoeding. Onkosten worden doorgaans wel

artikel 24.1 van de Wet op de ondernemingsraden. In

vergoed. In een aantal gevallen wordt een vrijwilli-

deze vergaderingen werd de algemene gang van zaken

gersvergoeding verstrekt, die past binnen de geldende

binnen de stichting besproken.

fiscale regelgeving. De lokale ondernemingsraden beschikten in 2009

58

Medewerkertevredenheid

over een budget van 180.000 euro. Aan de Centrale

Ter ondersteuning van ontwikkelings- en beoorde-

Ondernemingsraad is 100.000 euro beschikbaar

lingsgesprekken maken we gebruik van de applicatie

gesteld. Hieruit worden onder meer de ambtelijk

‘O&O online’. Daarmee kunnen ook vragenlijsten inge-

secretaris, reiskosten van de leden, de ‘Dag van de

vuld worden, die de basis vormen voor het meten van

Medezeggenschap’ en trainingen betaald. De ‘Dag

de ‘medewerkertevredenheid’. De meting van 2009 is

van de Medezeggenschap’ vond in 2009 plaats op 11

gebaseerd op de 582 vragenlijsten die tussen 1 decem-

november. De Centrale Ondernemingsraad publiceert

ber 2008 en 30 november 2009 zijn ingevoerd. De

jaarlijks ook een jaarverslag van zijn activiteiten.

n

medewerkers die deze lijsten hebben ingevuld, vormen een representatieve afspiegeling van het totale medewerkersbestand. In de onderstaande tabel noemen we

Lees meer over het werk van de Landelijke

tien van de belangrijkste uitkomsten.

Ondernemingsraad in het interview met Jan Regeer.

Stelling

2009

2008

% mee eens

% mee eens

Ik ervaar de inhoud van mijn werk als zinvol

95

95

Binnen mijn afdeling vindt werkoverleg plaats

96

95

De samenwerking met collega’s op mijn afdeling is goed

95

94

Ik ben trots op het werk dat ik doe

93

93

Over het algemeen ben ik tevreden over mijn direct leidinggevende

93

89

Over het algemeen ben ik tevreden met mijn arbeidsvoorwaarden

86

80

Het werk binnen mijn afdeling/team is goed georganiseerd

77

68

Over het algemeen ben ik tevreden over mijn werkdruk

77

72

Ik krijg voldoende gelegenheid om opleidingen en trainingen te volgen

63

58

64

56

Ik ben tevreden over de groeien ontwikkelingsmogelijkheden binnen de organisatie


INHOUD

Toen Jan Regeer iemand ontmoette die in de jeugdhulpverlening werkte, ging er een knop bij hem om. Hij verliet het bedrijfsleven voor een kindertehuis. In totaal zou hij twaalf jaar voor de HHK (Haagse Hervormde Kindertehuizen) werken, uiteindelijk als teamleider van meerdere groepen.

Jan Regeer, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad

Voor cliënt en collega Daarna wijdde hij zich enkele jaren aan zijn eigen

je naast je taak binnen de organisatie bezig te houden

gezin. Eenmaal weer op zoek naar een baan, werd

met de organisatie zelf. Na twee jaar kwam ik ook in

hij aangetrokken door de tekst ‘Jeugdbeschermer

de centrale ondernemingsraad (COR). Toen werd het

gezocht’. Die bracht hem bij de LJ&R (Leger des Heils

moeilijk te combineren met het onvoorspelbare werk van

Jeugdbescherming en Reclassering). Daar ging Jan

jeugdbeschermer. Sinds ik voorzitter van de COR ben,

zich na verloop van tijd steeds meer inzetten voor een

doe ik ook geen voogdijgezinnen meer, maar uiteenlo-

heel andere doelgroep: zijn collega’s. “Ik kom uit een

pende projecten.”

groot gezin, harmonisch en warm. En ik vond dat andere kinderen daar ook recht op hadden. Dat is altijd mijn

“Binnen onze werkeenheid speelde een tijdlang de vraag

drijfveer geweest in die kindertehuizen en daarom was

of de eigen jeugdbescherming van het Leger zou blijven

dat voor mij geen moeilijke klus. Het was wél een hele

bestaan. Als OR hebben we ons toen hard gemaakt voor

stap om als jeugdbeschermer bij het Leger aan de slag te gaan. Op dat moment was het even geleden dat ik een baan had, maar ik moest ineens allerlei rapportages maken. En ik kende het Leger nog helemaal niet! Dat zijn ervaringen die ik meegenomen heb, toen ik in 2001 in de ondernemingsraad (OR) stapte.” “Het OR-werk zit een beetje in mijn karakter. Ik wil eigenlijk altijd al weten waarom dingen gebeuren. Daar bemoei ik me graag mee, niet om dwars te liggen, maar positief kritisch. Zo ook bij het Leger. Ik denk dat het goed is om

INHOUD

n Ik kom uit een groot gezin, harmonisch en warm. En ik vond dat andere kinderen daar ook recht op hadden

59

n “Het OR-werk zit in mijn karakter. Ik wil eigenlijk altijd al weten waarom dingen gebeuren”

60

de werkgelegenheid van onze mensen. We waren met

hebben. Daarom moet je nieuwe medewerkers opvan-

de directie overtuigd van de eigen positie van het Leger

gen en begeleiden met een goed inwerkprogramma. De

in deze sector, maar wilden ook een goed sociaal plan

COR zit daar bovenop en het wordt nu ook opgepakt.

voor het geval we die positie zouden kwijtraken. Dat plan

Vervolgens moet je je mensen vooruitzichten bieden. Ga

is er gekomen, maar bleek gelukkig niet nodig te zijn.

regelmatig met hen om tafel. Kijk naar hun kwaliteiten en

Nóg niet, want met de evaluatie van de jeugdzorg hangt

probeer daar optimaal gebruik van te maken.”

ons weer hetzelfde boven het hoofd.” “Een ander vraagstuk is hoe je ervoor zorgt dat mede-

“Het is belangrijk je medewerkers regelmatig uit te

werkers niet uit zichzelf weggaan, hoe je ze kunt ‘binden

nodigen om mee te praten. Er worden hen nog te veel

en boeien’? Daar zijn we ook als COR mee bezig. Veel

veranderingen opgelegd. Vaak is het niet anders, omdat

mensen verlaten de organisatie na een jaar of twee. Ze

we nu eenmaal een gesubsidieerde organisatie zijn.

hebben het gevoel in het diepe gegooid te worden –

Maar om mensen mee te krijgen, blijft het van belang

net als ik destijds – of weinig carrièremogelijkheden te

hun stem te horen. We merken het tijdens de jaarlijkse Dag van de Medezeggenschap. Die dag hebben we zelf in het leven geroepen in plaats van de wat oubollige jaarvergaderingen. We nodigen er alle OR-leden in het land voor uit, het ene jaar met hun directeuren, het andere jaar zonder. Je hebt op zo’n dag de tijd om met elkaar van gedachten te wisselen en dat levert heel goede momenten op. Er worden ook afspraken gemaakt, waar we als COR dan weer mee aan de slag gaan.” “Soms mis ik het werken met cliënten wel eens, hoe hectisch het vaak ook was. Daarom is het leuk dat één van mijn projecten nu het opzetten van een cliëntenraad voor de LJ&R is. Dat geeft me weer een nieuwe impuls. Inmiddels is de raad geïnstalleerd met mensen die heel erg enthousiast zijn. Het is nu een kwestie van uitbouwen. Want ook voor cliënten geldt: het is goed dat je mee mag praten.” n


INHOUD

Bestuur en toezicht De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg werkt volgens het ‘Raad van Beheer-model’. Zij heeft een statutair bestuur en een statutaire directie. Het bestuur stelt het beleid vast en houdt toezicht op de uitvoering daarvan en op de algemene gang van zaken. De directie geeft leiding aan de dagelijkse gang van zaken. Daarnaast bereidt zij het beleid van de stichting voor en voert dit beleid ook uit, nadat het door het bestuur is vastgesteld.

Zorgbrede Governance Code

•

ders worden beschouwd;

De Wet toelating zorginstellingen (WTZi) stelt eisen aan de bestuursstructuur van zorginstellingen. Deze ‘Governance Code’ houdt het volgende in:

•

worden beschouwd. 61

In de statuten van de stichting zijn de taken en bevoegd-

van de instelling. Dit orgaan staat de leiding ook

heden van zowel het bestuur als van de (statutaire)

met raad ter zijde. Een persoon kan niet tegelijk lid

directie vastgelegd.

Leden van het toezichthoudend orgaan hebben geen directe belangen bij de instelling, bijvoorbeeld als directeur, werknemer of beroepsbeoefenaar die zijn praktijk voert binnen de instelling. De instelling legt de verdeling van verantwoordelijkheden tussen het toezichthoudend orgaan en de dagelijkse/algemene leiding schriftelijk en inzichtelijk vast. Dat geldt ook voor de wijze waarop interne conflicten geregeld worden.

Naast deze Governance Code stelt de WTZi eisen aan de transparantie van instellingen. Samen vormen dit voorwaarden voor goed bestuur en toezicht, die ook de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg toepast. De Governance Code gaat echter uit van het ‘Raad van Toezicht-model’, terwijl onze stichting volgens het ‘Raad van Beheer-model’ werkt. Voor dit laatste model geldt dat:

•

De leden van de statutaire directie als bestuurders

op het beleid van de dagelijkse/algemene leiding

lijkse/algemene leiding.

•

•

Er moet een (intern) orgaan zijn dat toezicht houdt

zijn van het toezichthoudend orgaan en de dage-

•

De leden van het statutaire bestuur als toezichthou-

Er een strikte scheiding bestaat tussen bestuur en directie;

INHOUD

Organogram Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

Bestuur

Centrale Ondernemingsraad

Stichtingsbureau

Werkeenheid 62

Medezeggenschap: - lokale cliëntenraad - lokale ondernemingsraad

Landelijke

Statutaire Directie

Expertisecentrum

- Kwaliteitsmanager - Informatiemanager - Geestelijke verzorging

Directie Werkeenheid

Werkeenheid

Manager bedrijfsvoering

civiele dienst

P&O

Manager Primair Proces

Administratie

Manager Primair Proces

Teamleider

Afd.1

Afd.2

Teamleider

Afd.3

Afd.4

Teamleider

Afd.5

Afd.6

Het bestuur Het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns-

•

en Gezondheidszorg bestaat statutair uit ten minste zeven en ten hoogste negen leden.

•

De territoriaal commandant, de chef-secretaris en

Eén lid wordt benoemd op voordracht van de Landelijke Cliëntenraad.

•

De overige leden worden benoemd op basis van deskundigheid en/of ervaring.

de financieel secretaris van het Leger des Heils in

•

Nederland zijn respectievelijk voorzitter, vicevoor-

Met uitzondering van de voorzitter, vicevoorzitter en

zitter en secretaris-penningmeester van het bestuur.

secretaris-penningmeester treden bestuursleden na

Deze drie functionarissen worden benoemd door

maximaal vier jaar af volgens een rooster. Daarna zijn

de Generaal van het internationale Leger des Heils

zij eenmaal opnieuw te benoemen voor een periode

(The Salvation Army.)

van vier jaar.

Twee leden worden benoemd op voordracht van de Centrale Ondernemingsraad.


INHOUD

Bevoegdheden van het bestuur Het bestuur bepaalt het aantal directeuren, benoemt,

n De dertien werkeenheden

schorst of ontslaat deze en stelt hun arbeidsvoorwaar-

vormen een integraal onderdeel van de stichting

den vast. Het bestuur regelt ook de verdeling van taken en bevoegdheden tussen de directeuren en ook de verantwoordelijkheid van elke directeur afzonderlijk. Ook is het bestuur bevoegd de directie bindende richtlijnen en/of instructies te geven met betrekking tot het uitoefenen van haar taak. Volgens statuten van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg kan het bestuur één

Directie

of meer bestuursleden en/of de directie belasten met

De directie van de stichting bestaat per 31 december

deeltaken van bestuur en beheer. In verband hiermee

2009 uit een eindverantwoordelijke directeur en een

kunnen bevoegdheden worden gedelegeerd. Geen van

adjunct-directeur. Zij worden in hun werk ondersteund

de bestuursleden is eind 2009 belast met deeltaken

door het Stichtingsbureau en het Expertisecentrum.

van bestuur en beheer. Hiertoe bestaat ook geen voor-

De directie is verplicht verantwoording af te leggen

nemen.

aan het bestuur. Zij is ook belast met de voorbereiding van bestuursvergaderingen, woont deze zelf bij en

Auditcommissie

heeft daarin een raadgevende stem.

In de bestuurvergadering van 9 december 2009 heeft het bestuur de Auditcommissie ingesteld. Deze vaste

Werkeenheden

commissie bestaat uit drie bestuursleden en is in het

De dertien werkeenheden van de Stichting Leger des

bijzonder belast met:

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bezitten geen zelfstandige rechtspersoonlijkheid. Zij vormen dus

a. Voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot het toezicht op de directie. b. Het uitbrengen van advies aan het bestuur ten

een integraal onderdeel van de stichting. Over het algemeen worden werkeenheden geleid door een eindverantwoordelijke directeur en een directeur

behoeve van de benoeming van de externe accoun-

bedrijfsvoering. Deze directie is verantwoordelijk voor

tant;

de inhoudelijke en financiële bedrijfsvoering binnen

c. Indien nodig, het doen van voorstellen met betrek-

de werkeenheid. Zij stuurt een managementteam aan

king tot het te hanteren beleid ten aanzien van de

en wordt in haar werk ondersteund door een bedrijfs-

onafhankelijkheid van de externe accountant en

bureau.

eventuele (potentiële) tegenstrijdige belangen tussen de externe accountant en de stichting; d. Voorbereidende werkzaamheden met betrekking

Medezeggenschap Binnen de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

tot het toezicht op het vermogensbeheer (inclusief

Gezondheidszorg is een Landelijke Cliëntenraad

beleggingsbeleid) van/voor de Stichting Leger des

actief, die bestaat uit afgevaardigden van lokale (aan

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, uitgevoerd

werkeenheden verbonden) cliëntenraden. Ook is er

door de Stichting Leger des Heils;

een Centrale Ondernemingsraad, samengesteld uit

e. Het voorbereiden van de vergaderingen van het

afgevaardigden van de lokale ondernemingsraden.

bestuur met de statutaire directie, waarin de jaarre-

De directie heeft periodiek overlegvergaderingen

kening, het jaarverslag, de begroting en tussentijdse

met zowel de Landelijke Cliëntenraad als de Centrale

cijfers van de stichting worden besproken.

Ondernemingsraad.

INHOUD

n

63

De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een selectief gedecentraliseerde organisatie. Dat betekent dat we op centraal niveau beleidskaders bepalen, die we dan op lokaal niveau (de werkeenheden) nader invullen. Ook binnen de werkeenheden worden taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo laag mogelijk in de organisatie gelegd.

Aspecten van onze bedrijfsvoering 64

O

p deze manier behouden wij, ondanks onze

Ook het vastleggen van doelstellingen en het monito-

voortdurende groei, slagvaardigheid. Boven-

ren van prestaties vindt plaats in een jaarlijks cyclisch

dien hebben werkeenheden zo de moge-

proces:

lijkheid om – in relatieve autonomie – op regionaal en

•

In het meerjarenbeleidsplan van de stichting

lokaal niveau te signaleren en samen te werken met

worden streefdoelen benoemd. Werkeenheden

provincies, gemeenten, zorgkantoren en ketenpartners.

vertalen deze naar hun eigen werksituatie. Hun meerjarenbeleidsplan, werkplan en planning

Ontmoetingen en overleggen

van interne audits (toetsing) worden in het najaar

Als stichting kennen we een vaste cyclus van ontmoe-

ter goedkeuring voorgelegd aan de statutaire directie.

tingen en overleggen tussen de statutaire directie en directies/managementteams van werkeenheden. Zo

•

De directies van de werkeenheden dragen zorg

bespreekt de statutaire directie elk jaar, in het voor- en

voor de uitvoering van de plannen gedurende het

najaar, met de directie van iedere werkeenheid de resul-

lopende jaar.

taten van hun beleidsvoering en beleidsvoornemens.

•

Gedurende het boekjaar rapporteren de directies van de werkeenheden periodiek over hun resultaten in de afgelopen periode aan de afdeling Beheer op het stichtingsbureau.

•

De stafdienst Bedrijfsvoering toetst de kwaliteit van de informatievoorziening van de werkeenheden.

n We kennen een vaste cyclus van ontmoetingen en overleggen

Daarbij worden de rapportages geanalyseerd en geconfronteerd met informatie die de stafdienst zelf uit de informatiesystemen haalt. Dit wordt teruggekoppeld met de werkeenheden. Eventueel volgt overleg tussen de statutaire directie en de directie van een werkeenheid.


INHOUD

n De stafdienst Risicobeheersing en interne controle ondersteunt de statutaire directie

65

•

•

In het voorjaar leggen de directies van de werkeen-

De externe accountant voerde in de tweede helft van

heden hun inhoudelijke en financiële jaarverant-

2009 in opdracht van de statutaire directie specifieke

woording ter goedkeuring voor aan de statutaire

controles bij werkeenheden uit. Deze waren gericht op:

directie.

•

de juistheid en volledigheid van personeelsdossiers

De behaalde resultaten worden geëvalueerd. De

en registratie in het personeelsinformatiesysteem

statutaire directie bevestigt gemaakte afspraken

PION;

in een managementletter aan de directies van de

•

werkeenheden.

de naleving van de voorschriften van de Minister van Financiën met betrekking tot het beheer van cliëntgelden.

Controles Met het oog op het HKZ-keurmerk voor kwaliteit

DTZ-Zadelhoff toetst jaarlijks de accommodaties waar-

in de zorg verrichten de werkeenheden regelmatig

van de stichting gebruikmaakt. In deze audits gaat het

interne audits (toetsingen). De interne auditteams

om de volgende aspecten:

staan onder leiding van de kwaliteitsmanager van

• • • • • • • •

de werkeenheid. Daarnaast zijn er de vereiste audits door een externe partij. In opdracht van de statutaire directie werden deze in 2009 uitgevoerd door DNV Certification BV. De stafdienst Risicobeheersing en interne controle ondersteunt de statutaire directie bij het toetsen van de

gebruiksvergunning legionellapreventie brandmeld- en ontruimingsinstallatie nood- en vluchtwegverlichting vluchtwegen onderhoud technische installaties BHV RI&E

naleving en implementatie van beleidskaders. Hiertoe voert ook deze dienst regelmatig interne audits bij

Daarnaast taxeert DTZ-Zadelhoff jaarlijks de waarde

werkeenheden uit, naast specifiek gerichte onderzoe-

van de accommodaties die eigendom van de stichting

ken.

zijn.

INHOUD

n

Els Leeuw-Vermeulen (51) startte haar werkzame leven in de verpleging. Maar na tien jaar in de zorg gooide ze het over een heel andere boeg: ze ging studeren voor registeraccountant. Els was vaak de enige vrouw, zowel in de opleiding als op haar werk bij een accountantskantoor. Uiteindelijk werd ze manager, eerst als freelancer, later bij de provincie Overijssel. Tweeënhalf jaar geleden dacht ze na over een volgende stap. Wat zou het mooi zijn als ze alles kon combineren: opleiding, managementervaring en toch weer in de zorg. Juist op dat moment kwam het Leger des Heils op haar pad.

Els Leeuw-Vermeulen, directeur bedrijfsvoering bij CWZW Gelderland 66

De andere kant van de regelgeving “Eerst twijfelde ik of ik wel bij een christelijke organisatie

je dat kunt controleren. Toen ik tijdens mijn studie bij een

wilde werken. Als gelovige moet je ambassadeur van

registeraccountantskantoor werkte, controleerde ik onder

Christus zijn, maar zou dat niet juist beter kunnen in een

meer een aantal zorginstellingen. Bij de provincie had ik

niet-christelijke omgeving? Toen ik de mensen van het

veel te maken met de regels voor gesubsidieerde orga-

Leger ontmoette, was ik om. Nu vind ik het leuk om een

nisaties. Nu zit ik aan de andere kant van de regelgeving.

baan in een christelijke organisatie te hebben, juist omdat

Het Leger des Heils doet veel werk op basis van afspra-

het het Leger des Heils is. We werken hier samen vanuit liefde voor de medemens, omdat Jezus ons eerst liefgehad heeft, maar hoe je je christen zijn verder invult, kan verschillen. Let’s agree to disagree, zou je kunnen zeggen en daar maken we ook regelmatig grapjes over. Maar het principe van naastenliefde staat. Ik denk dat het Leger dat heel sterk heeft neergezet.” “Een registeraccountant houdt zich bezig met de bedrijfsvoering: de organisatie van een bedrijf, de processen, de productie, hoe je dat uitdrukt in cijfers en – vooral – hoe

n “Ik ben heel erg ambassadeur geworden… van het Leger des Heils” JAARVERSLAG STICHTING LEGER DES HEILS WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG 2009

INHOUD

n “Ik twijfelde of ik wel bij een christelijke organisatie wilde werken. Toen ik de mensen van het Leger ontmoette, was ik om” ken met zorgkantoren en zorgverzekeraars. Dan moet je

in de afgelopen periode hebben we vrijwel alle teams

kunnen verantwoorden hoeveel cliënten je hebt, welke

intervisie aangeboden, gesprekken met elkaar onder

zorg je hun geeft en wat het tarief is. Een groot deel van

deskundige begeleiding over wat er allemaal op de

mijn werk is ervoor zorgen dat die registratie op orde is.”

werkvloer gebeurt.” “Eén van de dingen die het werken bij het Leger leuk

“De eisen aan registratie van de zorg zijn steeds hoger

maken, is dat je ziet hoeveel ontzettend gemotiveerde

geworden. Medewerkers ervaren dat soms als een

medewerkers we hebben. Ik word er alleen maar enthou-

bedreiging voor de meerwaarde van het Leger des Heils.

siaster van. Het motiveert mij weer om me naar buiten

Maar we zullen er onze eigen weg in moeten vinden om

toe bezig te houden met de vraag hoe we het Leger des

te kunnen blijven bestaan. En dat willen we, juist voor

Heils op de kaart houden. Bijvoorbeeld door te kijken

mensen die anders buiten de boot vallen. Het is ook

waar we nog meer typisch Legerwerk op kunnen zetten:

goed om je steeds af te vragen of ons aanbod beant-

Bij Bosshardt, domushuizen. Ik ben dus heel erg ambas-

woordt aan de vraag, hoe effectief we zijn in wat we doen

sadeur geworden… van het Leger des Heils.” n

en hoe we dan financieel uitkomen. Maar daarbij kijken we vooral ook hoe we bezig zijn, zowel naar onze cliënten als naar onze medewerkers toe. We vragen veel van onze medewerkers, dus moet je die ook ondersteunen met middelen om mee te kunnen in alle veranderingen.” “Als je niet in je medewerkers investeert, doe je ook je cliënten tekort. Want als je ervoor zorgt dat je medewerkers hun werk met plezier doen en aankunnen, is dat alleen maar goed voor je cliënten. Daarom vind ik dat ik moet weten wat er op onze locaties gebeurt. Ik kom dus regelmatig langs om te kijken en met medewerkers te spreken. Dat is zo interessant. Je hoort dan wat er goed gaat en waar men tegenaan loopt. Dat nemen we mee in de bedrijfsvoering. We hebben bijvoorbeeld deskundigheidsbevordering hoog in ons vaandel staan. En

INHOUD

67

Hoofdlijnen van ons financieel beleid in 2009 De hoofdlijnen van het financiële beleid van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zijn in 2009 niet gewijzigd. We noemen het volgende: •

•

68

De exploitatiekosten van (nieuwe) activiteiten

•

Het bestuur van de Stichting Leger des Heils Wel-

moeten in beginsel structureel gedekt worden uit

zijns- en Gezondheidszorg kan besluiten een bijdrage

overheidsmiddelen, via regelingen van overheids-

in de exploitatiekosten van een activiteit te verstrek-

wege of uit bijdragen van de hulpvrager(s).

ken. Dit kan vanuit de jaarlijkse bijdrage van de

Als in (een afdeling van) een werkeenheid een niet

Stichting Leger des Heils Fondsenwerving of die van

begroot exploitatietekort optreedt, wordt deze over-

de Stichting Leger des Heils, met een maximum van

schrijding – indien mogelijk – onttrokken aan het

het exploitatietekort van de betreffende activiteit.

collectief gefinancierde vermogen. Deze reserves

Voordat deze bijdrage wordt verstrekt, wordt beoor-

zijn gevormd uit overheidsmiddelen of regelingen

deeld of er kans bestaat dat de betreffende activiteit

van overheidswege. De inzet ervan is gebonden aan

op korte termijn (tenminste gedeeltelijk) aan het

overheidsregelgeving. Als deze wijze van compensa-

eerste hierboven genoemde criterium gaat voldoen.

tie niet mogelijk is, moet de overschrijding in begin-

Uitgangspunt bij de verstrekking van deze bijdragen

sel in volgende jaren worden ingelopen.

is dan ook dat zij een incidenteel karakter hebben. n


INHOUD

Grondslagen van de financiële verslaggeving Het nu volgende financieel overzicht is gebaseerd op de geconsolideerde jaarrekening 2009 van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg*. Hierin zijn de jaarcijfers van alle activiteiten die uitgevoerd zijn door onze werkeenheden en het stichtingsbureau samengevoegd.

H

oewel onze activiteiten bekostigd worden

De

vanuit

subsidieregimes,

Gezondheidszorg heeft geen verplichting tot het

verschillende

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

hebben we bij de opstelling van ons financi-

voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een

eel overzicht zo veel mogelijk rekening gehouden met

tekort bij deze pensioenfondsen, anders dan het effect

de indeling in de ‘Regeling Verslaggeving’ van de Wet

van hogere toekomstige premies. Daarom hebben we

toelating zorginstellingen (WTZi). Een groot deel van

de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-

de bekostiging verkrijgt de stichting namelijk op grond

bijdrage-regeling en alleen de verschuldigde premies

van toelatingen die onder deze wet vallen.

tot en met het einde van het boekjaar in het financieel overzicht verantwoord.

Waardering activa en passiva 69

Activa en passiva zijn in het financieel overzicht

Fondsenwerving, giften, nalatenschappen

opgenomen tegen de nominale waarde. Als algemene

De

waarderingsgrondslag is daarbij de verkrijgingsprijs

Gezondheidszorg ontvangt voor haar activiteiten

toegepast. De materiële vaste activa zijn – tenzij

ook inkomsten uit fondsenwerving, giften, nalaten-

anders vermeld – gewaardeerd tegen de aanschaf-

schappen, etc. Deze inkomsten zijn verantwoord bij

waarde

minus

cumulatieve

afschrijvingen.

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

De

de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving en de

vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale

Stichting Leger des Heils en worden via een jaarlijkse

waarde, waarbij rekening is gehouden met mogelijke

bijdrage aangewend om het exploitatietekort van de

oninbaarheid.

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg te dekken.

Resultaatbepaling

De jaarcijfers van de Stichting Leger des Heils

De baten en lasten zijn toegerekend aan de periode

Welzijns- en Gezondheidszorg worden opgenomen

waarop deze betrekking hebben. Daarbij gaan we uit

in de samengevoegde jaarrekening van het Leger des

van historische kosten. Baten en lasten uit voorgaande

Heils in Nederland. Deze wordt opgesteld volgens

jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, zijn aan dit

de ‘Richtlijnen Verslaggeving Fondsenverwervende

boekjaar toegerekend.

Instellingen’, die zijn uitgebracht door de Raad voor de Jaarverslaggeving.

Pensioenen De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheids-

Vergelijking met 2008

zorg heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensi-

De cijfers over 2008 die ter vergelijking zijn opgeno-

oenregeling. Werknemers die hiervoor in aanmerking

men, hebben we, indien nodig, aangepast. n

komen, hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze regeling is ondergebracht

* De geconsolideerde jaarrekening van de Stichting

bij Pensioenfonds Zorg- en Welzijn, Pensioenfonds ABP

Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg wordt

en Pensioenfonds Horeca & Catering.

op verzoek toegezonden.

INHOUD

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000.000)

2009

2008

2007

2006

2005

153,2

143,6

123,7

118,3

109,7

Geconsolideerde balans per 31 december Actief Grond en gebouwen Inventarissen en bedrijfsauto’s Cumulatieve afschrijvingen Onderhanden nieuwbouw en renovaties Totaal vaste activa

70

39,0

33,8

29,3

28,6

27,8

192,2

177,4

153,0

146,9

137,5

-75,7

-70,9

-64,2

-59,5

-55,7

116,5

106,5

88,8

87,4

81,8

0,8

2,4

8,5

1,3

2,6

117,3

108,9

97,3

88,7

84,4

Gelden cliënten

1,5

2,0

1,6

1,6

1,4

Overige vorderingen en overlopende activa

9,6

10,9

8,7

10,3

11,0

Rekening-courant Stichting Leger des Heils

8,5

2,3

11,2

18,7

13,2

Kwaliteitsbankrekening cliënten

3,9

4,6

5,4

4,6

4,1

Bouwdepot

0,8

1,6

4,6

0,0

-

Financieringstekort

8,6

7,5

-

-

-

Overige liquide middelen

9,4

12,3

9,8

7,8

7,2

42,3

41,2

41,3

43,0

36,9

159,6

150,1

138,6

131,7

121,3

- Reserves aanvaardbare kosten

1,6

0,1

0,5

0,6

-0,4

- Bestemmingsreserve egalisatie afschrijving

2,3

1,9

1,7

1,5

1,4

- Bestemmingsfondsen door derden bepaald

2,8

4,0

2,3

1,3

1,1

Totaal vlottende activa

Passief Collectief gefinancierd gebonden vermogen:

Niet collectief gefinancierd vrij vermogen: - Algemene reserve

4,3

3,6

3,9

3,3

3,8

Totaal eigen vermogen

11,0

9,6

8,4

6,7

5,9

Verplichtingen uit hoofde van bouwsubsidies

15,0

14,1

13,9

14,4

13,9

Voorziening egalisatie lasten vaste activa

4,0

4,1

2,7

3,1

2,4

Voorziening egalisatie lasten groot onderhoud

4,8

3,9

3,7

4,0

5,0

Voorziening gelden cliënten

1,5

2,0

1,6

1,6

1,4

76,3

74,0

65,3

59,9

48,9

Aflossingsverplichting

4,0

3,7

5,4

3,0

8,5

Crediteuren

5,2

6,7

7,9

4,1

4,4 3,0

Langlopende schulden Kortlopende schulden

Financieringsoverschot Gelden cliënten Overige schulden en overlopende passiva

-

-

2,9

3,8

3,9

4,6

5,4

4,6

4,1

33,9

27,4

21,4

26,5

23,7

159,6

150,1

138,6

131,7

121,3


INHOUD

(bedragen x € 1.000.000)

2009

2008

2007

2006

2005

Geconsolideerd exploitatieoverzicht Bedrijfsopbrengsten - AWBZ-zorg met verblijf

80,7

68,7

63,8

52,9

44,7

- AWBZ-zorg zonder verblijf

25,6

33,6

28,6

30,9

30,6

106,3

102,3

92,4

83,8

75,3

9,9

8,0

pm

pm

pm 88,1

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Forensische zorg Overheidssubsidies

129,9

109,7

103,7

95,1

Overige opbrengsten

5,0

4,6

4,5

5,1

3,2

Eigen bijdragen cliënten

8,9

8,4

9,0

9,8

10,1

260,0

233,0

209,6

193,8

176,7

184,0

169,1

151,9

135,9

119,8

8,8

7,9

7,5

7,3

8,1

Huisvestingskosten

31,6

28,8

23,5

23,1

21,5

Organisatiekosten

21,3

20,0

16,4

16,7

15,9

Verzorgings- en activiteitskosten

17,2

14,7

13,5

12,8

12,0

262,9

240,5

212,8

195,8

177,3

-2,9

-7,5

-3,2

-2,0

-0,6

Som der bedrijfsopbrengsten

Bedrijfslasten Personeelskosten Afschrijvingen

Som der bedrijfslasten

Financiële lasten (rente) Resultaat

3,1

2,5

2,5

2,7

3,1

-6,0

-10,0

-5,7

-4,7

-3,7

4,2

8,2

4,4

2,5

3,2

RESULTAATBESTEMMING Het nadelig exploitatietekort is als volgt gedekt: Bijdrage Stichting Leger des Heils Bijdrage Stichting Leger des Heils Fondsenwerving

3,2

3,0

3,0

3,0

2,9

Mutatie algemene reserve

-0,7

-0,7

-1,1

0,5

0,4

Totaal uit Leger des Heils middelen

6,7

10,5

6,3

6,0

6,5

Mutatie reserve aanvaardbare kosten

-1,5

0,4

0,6

-1,0

-2,3

Mutatie bestemmingsreserve egalisatie afschrijving

-0,4

-0,2

-0,2

-0,1

-0,6

Mutatie bestemmingsfondsen door derden bepaald

1,2

-0,7

-1,0

-0.2

0,1

Dekking exploitatieresultaat

6,0

10,0

5,7

4,7

3,7

INHOUD

71

Toelichting bij de balans Grond en gebouwen

In het kader van de belangen die de Wet Toezicht

De gebouwen waarvan de werkeenheden gebruikma-

Kredietwezen beoogt te beschermen, is door de ING

ken, zijn, afhankelijk van het financieringssysteem,

Bank N.V. in 2001 namens de Stichting Leger des Heils

gewaardeerd tegen de goedgekeurde, respectievelijk

Welzijns- en Gezondheidszorg een onherroepelijke

werkelijke stichtingskosten, dan wel de aanschaffings-

en onvoorwaardelijke betalingsgarantie afgegeven

kosten.

aan De Nederlandsche Bank N.V. Deze bankgarantie

Deze gebouwen worden, indien van toepassing,

bedraagt per 31 december 2009 6,0 miljoen euro.

afgeschreven overeenkomstig de voorschriften van overheidsorganen of toezichthoudende instanties. In

Bij vorderingen op cliënten is via een voorziening

een aantal gevallen vindt overeenkomstig deze voor-

rekening gehouden met oninbaarheid. Bovendien

schriften geen afschrijving plaats. De overige gebouwen

is voor toekomstige risico’s van oninbaarheid even-

worden afgeschreven op basis van de verwachte levens-

eens een voorziening opgenomen (te vinden onder

duur.

‘Passief’). Het totaal van beide voorzieningen bij elkaar opgeteld is gelijk aan het saldo aan vorderin-

De onderhandse verkoopwaarde (reële waarde) van

gen: 3,5 miljoen euro. Onder ‘Kortlopende schulden’

grond en gebouwen is per 31 december 2009 getaxeerd

(eveneens onder ‘Passief’) zijn de schulden aan cliën-

op 103,6 miljoen euro. Het verschil tussen deze reële

ten opgenomen.

waarde en de boekwaarde van grond en gebouwen 72

(exclusief onderhanden nieuwbouw) bedraagt 2,9

Overige vorderingen en overlopende activa

miljoen euro.

Deze post betreft voornamelijk vorderingen uit hoofde van overheidssubsidies. In de exploitatierekening zijn

Ter waarborging van de voorwaarden die aan

de opbrengsten vanuit overheidssubsidies opgeno-

bouwsubsidies

opgeno-

men op basis van afgegeven subsidiebeschikkingen,

men geldleningen zijn verbonden, is aan overheden

aangepast met te verwachten verrekeningen op grond

het recht van hypotheek verleend op de desbetref-

van de desbetreffende subsidieverordeningen. De

fende grond en gebouwen. Daarnaast is een aantal

vorderingen bestaan uit de op deze manier berekende

gebouwen, tot meerdere zekerheid van opgenomen

opbrengsten minus de hierop ontvangen betalingen.

en

borgstellingen

voor

geldleningen, met recht van hypotheek bezwaard.

Rekening-courant Stichting Leger des Heils Inventarissen en bedrijfsauto’s

De

De aanschafwaarde van de inrichting en inventaris van

Gezondheidszorg heeft het beheer van (tijdelijk) over-

de accommodaties bedraagt per 31 december 2009

tollige liquide middelen opgedragen aan de Stichting

37,9 miljoen euro. De bij werkeenheden in gebruik

Leger des Heils. Over deze rekening-courantverhou-

zijnde auto’s worden ingezet voor zorgen hulpverle-

ding wordt rente verrekend.

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

ning. De aanschafwaarde van deze auto’s bedraagt per 31 december 2009 1,1 miljoen euro.

Kwaliteitsbankrekening cliënten In het kader van de aan de Stichting Leger des Heils

Gelden cliënten

Welzijns- en Gezondheidszorg verleende onthef-

Het beheer van gelden van cliënten vormt een onder-

fing van artikel 3.5, eerste lid van de Wet Toezicht

deel van onze hulpverlening. De Minister van Financiën

Kredietwezen (zie ‘Gelden cliënten’) wordt een kwali-

heeft daartoe op grond van artikel 3.5, vierde lid van

teitsbankrekening aangehouden ten behoeve van het

de Wet Toezicht Kredietwezen aan de Stichting Leger

beheer van cliëntgelden. De hoogte van het op deze

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg ontheffing

bankrekening aan te houden saldo betreft de aan cliën-

verleend van artikel 3.5, eerste lid.

ten verschuldigde bedragen.


INHOUD

Bouwdepot Ter financiering van de nieuwbouw aan de Coolhaven 118 te Rotterdam is door de Rabobank een hypothecaire lening verstrekt van 14,2 miljoen euro. Het per 31 december 2009 nog niet opgenomen bedrag van 0,8 miljoen euro is beschikbaar gesteld via een bouwdepot.

Financieringstekort Hieronder zijn opgenomen de met CAK BZ te verrekenen verschillen tussen de op basis van productieafspraken ontvangen voorschotten en de geleverde, geïndiceerde zorg. Het CAK BZ (Centraal Administratie Kantoor Bijzondere Zorgkosten) heeft onder meer tot taak om de betalingen en verrekeningen van alle AWBZ/ZVW-verstrekkingen te verzorgen.

Algemene reserve Dit vermogen wordt gevormd uit ontvangen giften en

Overige liquide middelen

nalatenschappen e.d.

Hieronder zijn opgenomen rekening-courantsaldi met diverse bancaire instellingen, kassaldi en gelden

Verplichtingen uit hoofde van bouwsubsidies

onderweg.

Dit betreft de (latente) verplichtingen tot terugbetaling van bouwsubsidies aan overheden, wanneer het

Reserves aanvaardbare kosten

betreffende gebouw verkocht wordt of een andere

Deze reserves hebben betrekking op de activiteiten die

bestemming krijgt. Om het nakomen van een aantal

op grond van WTZi-toelatingen (waaronder forensische

van deze verplichtingen te waarborgen, zijn door de

zorg) bekostigd worden. Overeenkomstig de richtlijnen

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg

wordt het verschil tussen de werkelijke kosten en het

waarborghypotheken verstrekt.

wettelijk budget voor aanvaardbare kosten ten gunste of ten laste gebracht van de reserves aanvaardbare kosten.

In een aantal gevallen vervalt jaarlijks een deel van

Deze reserves dienen ter egalisatie van jaarlijkse over-

de verplichting tot terugbetaling, overeenkomstig de

schotten of tekorten van deze activiteiten.

afschrijvingstermijn van de hiermee gefinancierde activa.

Bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen

Voorziening egalisatie lasten vaste activa

Dit betreft het ontvangen, maar nog niet aangewende

Wanneer substantiële bijdragen van derden ten

deel van door subsidiegevers gefinancierde afschrij-

behoeve van investeringen worden ontvangen, wordt

vingen.

een bedrag van gelijke hoogte aan een voorziening gedoteerd. Op die manier houden we inzicht in de

Bestemmingsfondsen door derden bepaald

omvang van de vaste activa en de hiermee samen-

Deze post betreft op grond van overheidsvoorschriften

hangende exploitatielasten. Deze voorziening valt

gevormde reserves, die rechtstreeks zijn verbonden

vrij overeenkomstig de afschrijvingstermijn van de

aan afdelingen van werkeenheden. Overeenkomstig de

hiermee gefinancierde activa.

richtlijnen van overheidsorganen of toezichthoudende instanties worden verschillen tussen de werkelijke

Voorziening egalisatie lasten groot onderhoud

kosten en het goedgekeurd budget ten gunste of ten

Om exploitatiekosten, waaronder onderhoudskos-

laste van deze fondsen gebracht.

ten van gebouwen, gelijkmatig aan de boekjaren toe

INHOUD

73

te rekenen, worden normbedragen als kosten in de

de ABN AMRO Bank 1,0 miljoen euro, waarbij tevens

exploitatierekeningen

werkelijke

de gemeente Utrecht zich garant heeft gesteld. Voor

kosten in een boekjaar worden ten laste van de ‘voor-

de leningen van Stichting Pensioenfonds Wilton

ziening egalisatie lasten groot onderhoud’ gebracht.

Feyenoord en Stichting Pensioenfonds Poseidon heeft

De hoogte van de normbedragen wordt bepaald op basis

de gemeente Amsterdam zich garant gesteld voor beta-

van de verwachte kosten over een aantal jaren of op

lingen van rente en aflossingen. Voor de renteloze

basis van de door de subsidiegever verstrekte richtlijnen.

lening van Stichting VPSB is hypothecaire zekerheid

opgenomen.

De

verstrekt ter grootte van 0,5 miljoen euro.

Langlopende schulden Verschillende financiële en bancaire instellingen

De door de Stichting Leger des Heils verstrekte lenin-

en de Stichting Leger des Heils hebben leningen

gen betreffen:

verstrekt aan de Stichting Leger des Heils Welzijns-

•

en Gezondheidszorg. In de tabel onder aan de pagina

gen met een rentevoet van 7,0% (schuldrest per 31

vindt u per financiële/bancaire instelling de schuldrest op 31 december. Van deze langlopende schulden heeft

december 2009: 2,8 miljoen euro);

•

een bedrag van 47,0 miljoen euro een resterende looptijd van meer dan vijf jaar.

twee van rente en aflossing achtergestelde lenin-

één lening met een rentevoet van 4,1% (schuldrest per 31 december 2009: 4,5 miljoen euro);

•

De gemiddelde rentevoet over de leningen (met

één lening met een rentevoet van 4,9% (schuldrest per 31 december 2009: 1,9 miljoen euro).

uitzondering van die van de Stichting Leger des Heils) 74

bedraagt 4,9% (2008: 4,9%).

Niet in de balans opgenomen verplichtingen De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

Een aantal van deze leningen is verstrekt onder hypo-

Gezondheidszorg heeft zich verbonden voor een

thecaire zekerheid of borgstelling door gemeente en

aantal niet in de balans opgenomen meerjarige finan-

rijk. Het totaal aan verstrekte hypothecaire zeker-

ciële verplichtingen uit hoofde van erfpacht-, huur-,

heid ten behoeve van de ING Bank B.V. bedraagt

leasing- en cateringovereenkomsten. Deze verplichtin-

43,8 miljoen euro. Ten behoeve van de Coöperatieve

gen zijn in de afzonderlijke financiële verslagen van de

Rabobank U.A. 14,2 miljoen euro. Ten behoeve van

werkeenheden verbijzonderd.

Tabel: Schuldrest langlopende schulden x € 1.000.000 31 december 2009

31 december 2008

ING Bank NV

56,4

59,1

Coöperatieve Rabobank U.A.

13,1

13,8

ABN AMRO Bank NV

0,8

0,8

Stichting Pensioenfonds Wilton Feijenoord

0,2

0,3

Stichting Pensioenfonds Poseidon

0,1

0,1

Stichting VPSB

0,5

0,5

Stichting ‘LHBB bouwstichting voor ouderen’

0,0

0,0

Stichting Leger des Heils

9,2

3,1

80,3

77,7

Totaal langlopende schulden Af: Aflossingsverplichting volgend jaar Subtotaal

4,0

3,7

76,3

74,0


INHOUD

75

Samenwerkingsverbanden

Leger des Heils, Stichting Leger des Heils, Stichting en

Leger des Heils Fondsenwerving, Stichting Leger des

Gezondheidszorg participeert per 31 december 2009

Heils Dienstverlening en Stichting Leger des Heils

in

Welzijns- en Gezondheidszorg.

De

Stichting een

aantal

Leger

des

Heils

Welzijns-

samenwerkingsverbanden

(Dutch

Homeless Cup, Coalitie Erbij, Zorggroep Almere, Stichting Laurens, Stichting START Foundation en de

Deze juridische entiteiten van het Leger des Heils in

Atlant Zorggroep) waaruit wederzijdse verplichtingen

Nederland vormen een fiscale eenheid voor de omzet-

voortvloeien.

belasting. Dit houdt in dat iedere entiteit aansprakelijk is voor de respectievelijke belastingschulden. n

Bouwverplichtingen Per 31 december 2009 lopen er geen bouwverplichtingen. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg heeft wel een geschil met een installatiebedrijf. Dit geschil gaat over de verdeling van schade en kosten als gevolg van vertraging en vorstschade tijdens het bouwproces van een van onze accommodaties. De inzet van het geschil bedraagt 0,6 miljoen euro. Getracht wordt dit geschil te schikken.

Fiscale eenheid omzetbelasting De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

Gezondheidszorg is onderdeel van het Leger des Heils in Nederland. Het Leger des Heils in Nederland bestaat uit de volgende juridische entiteiten: Kerkgenootschap

INHOUD

n We werken samen met verschillende stichtingen, zorggroepen en andere organisaties

Toelichting bij de exploitatierekening AWBZ/ZVW Onze activiteiten op het gebied van gezondheids- en

De stichting is tevens landelijk actief op het gebied

ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg (GGZ),

van jeugdbescherming en jeugdreclassering. Deze

verslavingszorg en preventie en maatschappelijk

werkzaamheden

herstel worden voornamelijk bekostigd vanuit AWBZ/

ling uitgevoerd namens de verschillende bureaus

ZVW-opbrengsten.

Jeugdzorg die actief zijn in de provincies.

Voor dit werk beschikt de Stichting Leger des Heils

Onze reclasseringswerkzaamheden worden bekostigd

Welzijns- en Gezondheidszorg over in totaal 28 toela-

door het Ministerie van Justitie.

worden

via

een

mandaatrege-

tingen op de terreinen Geestelijke Gezondheidszorg,

Private middelen

Verpleging en Verzorging en Gehandicaptenzorg.

De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

In onze voorzieningen voor maatschappelijke opvang

Gezondheidszorg verricht, met name in het kader van

verblijven mensen die ook een indicatie hebben voor

(gesubsidieerde) arbeid/dagbesteding van cliënten

één of meer AWBZ-functies. Omdat de stichting de

een aantal bedrijfsmatige activiteiten. Deze activiteiten

vereiste toelating heeft, kan zij deze mensen ook extra-

liggen op het terrein van horeca/catering, groenvoor-

murale AWBZ-zorg bieden.

ziening en outlet/verkoop tweedehands artikelen. De opbrengsten van deze activiteiten zijn in de jaarre-

76

Forensische zorg

kening van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

Het Ministerie van Justitie is verantwoordelijk voor

Gezondheidszorg verantwoord.

de bekostiging van de geestelijke gezondheidszorg (inclusief verslavingszorg) die verleend wordt in een

Hoewel de Stichting Leger des Heils Welzijns- en

strafrechtelijk kader. Dergelijke zorg koopt dit minis-

Gezondheidszorg het uitgangspunt hanteert dat acti-

terie onder meer in bij de twee vestigingen voor GGZ/

viteiten in beginsel structureel gedekt moeten worden

verslavingszorg en de 38 RIBW-vestigingen van de

via regelingen van overheidswege, is dit niet altijd

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg.

mogelijk. De stichting verricht tevens niet-geïndiceerde zorg en niet-gesubsidieerde activiteiten. De

Overheidssubsidies

exploitatietekorten die hierdoor ontstaan, worden

Onze voorzieningen voor maatschappelijke opvang

uit private middelen bekostigd. Daartoe ontvangt de

worden hoofdzakelijk gefinancierd vanuit bijdragen

stichting bijdragen van de Stichting Leger des Heils

van de 43 centrumgemeenten voor maatschappelij-

Fondsenwerving en de Stichting Leger des Heils. n

ke opvang. Daarnaast dragen gemeenten via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) bij in de kosten van activiteiten die zich richten op preventie en maatschappelijk herstel. Ook bekostigen gemeenten trajecten voor arbeidsre-integratie. De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

Gezondheidszorg biedt kinderen en jongeren die niet meer (volledig) thuis kunnen verblijven, (dag-) opvang, begeleiding en behandeling. De kosten van deze jeugdzorg worden hoofdzakelijk betaald door provincies en stadsgewesten. Daarnaast begeleiden we in de diverse provincies pleegouders.


INHOUD

Verschillen tussen begroting en resultaat Het exploitatietekort van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg over 2009 bedraagt 6,0 miljoen euro. Dat is 2,6 miljoen euro meer dan begroot. De totale opbrengsten over dit jaar bedragen 260 miljoen euro, vijf procent meer dan de begrote 247 miljoen. Hieronder wordt kort ingegaan op deze verschillen.

D

e hogere totale opbrengsten zijn voor een

miljoen euro declareren via AWBZ, WMO en Justitie.

deel het gevolg van een hogere opbrengst van

De zorgbehoefte van onze cliënten was in 2009

‘zorg zonder verblijf’ met AWBZ-indicatie.

zodanig dat de AWBZ-pakketmaatregelen niet van

Daarnaast kreeg de stichting meer subsidie, zowel van

invloed zijn geweest op de omvang van de geleverde

gemeenten als van het ministerie van Justitie.

geïndiceerde zorg. Toch hebben we voor 4,1 miljoen euro meer aan zorg zonder verblijf geleverd, hoewel

Extra subsidies gemeenten

we deze zorg dus niet konden declareren.

In 2009 zijn de gelden voor begeleiding van cliënten

Het gaat om:

met een psychosociale grondslag vanuit de AWBZ over-

• •

geheveld naar gemeenten (WMO). Voor de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg gaat het om circa 11 miljoen euro. Verder zijn voor de

niet geïndiceerde AWBZ-zorg (1,4 miljoen euro), meer AWBZ-zorg dan geïndiceerd (0,6 miljoen euro),

•

uitbreiding van activiteiten de niet begrote, maar wel

overschrijding van de afgesproken prestatiemix (0,2 miljoen euro),

benodigde (extra) gemeentelijke middelen ontvangen.

•

Extra subsidies ministerie van Justitie

•

meer AWBZ-zorg dan afgesproken met zorgkantoren (0,2 miljoen euro),

Ten opzichte van de begroting 2009 vielen deze subsi-

meer WMO-zorg dan afgesproken met gemeenten (1,7 miljoen euro).

dies 4,7 miljoen euro hoger uit. Dit houdt verband

Meer hierover leest u in ‘Mag het iets meer zijn?’ vanaf

met niet begrote activiteiten van onze reclassering,

bladzijde 24.

waarvoor het ministerie van Justitie extra middelen beschikbaar stelde.

Gederfde opbrengsten Zorg zonder verblijf In 2009 hebben we voor 44,7 miljoen euro aan ‘zorg zonder verblijf’ geleverd. Daarvan konden we 40,6

INHOUD

n We hebben in 2009 voor 4,1 miljoen euro aan zorg zonder verblijf geleverd die niet declarabel is   

77

Gederfde opbrengsten RIBW-voorzieningen

verdelen. Daarnaast bleef het aantal aanmeldingen

Dankzij

zorgstel-

achter bij de verwachtingen. De gederfde opbreng-

sel is het voor de stichting mogelijk geworden

sten vanwege deze (tijdelijke) leegstand bedragen 2,7

RIBW-voorzieningen

miljoen euro.

recente

herzieningen (Regionale

in

het

Instelling

voor

Beschermd Wonen) te creëren voor voormalig daken thuislozen. De mensen die hiervan gebruikmaken,

Bovendien hebben we ook in deze RIBW-voorzieningen

kampen met psychische stoornissen en/of verslavings-

meer zorg geboden dan geïndiceerd of afgesproken

problematiek. Een aantal van hen is ook met Justitie in

met het zorgkantoor. Samen met de zogenoemde

aanraking gekomen.

afwezigheidsdagen van justitiële cliënten, die ook niet te declareren zijn, leidde dit tot nog eens 0,6 miljoen

Het gemiddelde aantal plaatsen in deze voorzieningen

euro aan gederfde opbrengst.

is in 2009 ten opzichte van 2008 met 32 procent toegenomen tot 885 plaatsen. De gerealiseerde bezetting

Ook hierover leest u meer in ‘Mag het iets meer zijn?’

bedraagt in 2009 91 procent (in 2008: 89 procent).

vanaf bladzijde 24.

Hiervan is 98 procent declarabel (in 2008: 96).

Extra personeelskosten

78

Bij deze uitbreiding van het aantal RIBW-plaatsen

De personeelkosten over 2009 zijn 7,3 miljoen euro

is in een aantal gevallen er bewust voor gekozen om

hoger dan begroot. Dit is het gevolg van het opstarten

de instroom van cliënten over een aantal maanden te

van niet-begrote activiteiten. n

n Het gemiddeld aantal plaatsen in RIBWvoorzieningen is in 2009 met 32% toegenomen


INHOUD

Accountantsverklaring Opdracht

Oordeel

Wij hebben gecontroleerd of het in dit jaar-

Naar ons oordeel is het financieel overzicht in alle

verslag 2009 van Stichting Leger des Heils

van materieel belang zijnde aspecten op de juiste

Welzijns- en Gezondheidszorg te Almere, statutair

wijze ontleend aan de jaarrekening.

gevestigd te Amsterdam, opgenomen financieel overzicht (pagina’s 69 tot en met 76) op de juiste

Toelichting

wijze is ontleend aan de door ons gecontro-

Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht

leerde jaarrekening 2009 van Stichting Leger

dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvor-

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Bij die

ming omtrent de financiële positie en de resultaten

jaarrekening hebben wij op 10 mei 2010 een goed-

van de stichting en voor een toereikend inzicht

keurende accountantsverklaring verstrekt. De

in de reikwijdte van onze controle het financieel

directie van de stichting is verantwoordelijk voor

overzicht dient te worden gelezen in samenhang

het opstellen van het financieel overzicht in over-

met de volledige jaarrekening, waaraan deze is

eenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd

ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 10

in de jaarrekening 2009 van Stichting Leger des

mei 2010 verstrekte goedkeurende accountants-

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg. Het is onze

verklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan

verantwoordelijkheid een accountantsverklaring

ons oordeel.

inzake het financieel overzicht te verstrekken.

Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het financieel overzicht op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Hoofddorp, 8 juni 2010 Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als

CROP registeraccountants

basis voor ons oordeel.

N. Bootsma RA

INHOUD

79

Begroting voor 2010 (bedragen x 1.000.000 euro)

Begroting

Exploitatie

Exploitatie

2010

2009

2008

Bedrijfsopbrengsten: - AWBZ/ZVW

116,0

106,3

102,3

9,1

9,9

8,0

127,3

129,9

109,7

- overige opbrengsten

7,8

5,0

4,7

- eigen bijdragen

8,6

8,9

8,4

268,8

260,0

233,1

192,0

184,0

169,1

9,0

8,8

8,0

69,2

70,1

63,5

270,2

262,9

240,6

-1,4

-2,9

-7,5

4,1

3,1

2,5

-5,5

-6,0

-10,0

- forensische zorg - overheidssubsidies

SOM DER BEDRIJFSOPBRENGSTEN

Bedrijfslasten: - personeelskosten - afschrijvingen 80

- overige bedrijfskosten SOM DER BEDRIJFSLASTEN

Financiële baten en lasten EXPLOITATIERESULTAAT

Voorzien is dat na bijdragen van de Stichting Leger des Heils (4,3 miljoen euro) en de Stichting Leger des Heils Fondsen-werving (3,5 miljoen euro), 2,3 miljoen euro kan worden toegevoegd aan het eigen vermogen van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg.

H

et voortbestaan van onze activiteiten op het

met meerdere problemen tegelijkertijd. Daarnaast zal

gebied van jeugdbescherming staat opnieuw

volledige bekostiging van de (kinder)hospices via de

onder druk. Bij de evaluatie van de Wet op

AWBZ moeilijk blijven. Vanuit de samenleving (fond-

de Jeugdzorg zal namelijk weer ter discussie staan

senwerving, nalatenschappen e.d.) komen echter nog

of deze activiteiten op moeten gaan in de Bureaus

altijd voldoende middelen beschikbaar om de hiermee

Jeugdzorg of niet.

samenhangende tekorten te dekken. n

De sector ‘Verpleging en verzorging’ kent relatief lage tarieven in vergelijking met andere AWBZ-sectoren. De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg zet in op beleid om haar verpleeg- en verzorgingshuizen meer te richten op (voormalig) daken thuislozen en vereenzaamde ouderen die kampen


INHOUD

Risico-analyse Het risico van marktwerking in de zorg

informatiehuishouding moet hier voortdurend op

De toenemende marktwerking in de zorg dwingt ons

aangepast worden.

om onze activiteiten meer te relateren aan hulpvragen van individuele cliënten. Voor veel activiteiten ontvan-

De omvang van dit risico is ingeschat op 4 procent van

gen we alleen nog een vergoeding als er daadwerkelijk

de exploitatieomvang, ofwel 11 miljoen euro.

individuele zorg verleend is aan een cliënt. Dit moet

Om dit ondernemingsrisico te beheersen is het

dan gebeuren binnen vooraf afgesproken/geïndiceerde

bedrijfsvoeringsberaad ingesteld. Daarnaast wordt in

kaders en de zorg moet ook als zodanig geregistreerd

de komende jaren het programma ten aanzien van de

zijn. Dit heeft de volgende consequenties:

bedrijfsvoering aangepast.

•

De bekostiging van zorg is (meer) gebaseerd op ge-

Het risico van stelselherzieningen

leverde prestaties of behaalde resultaten en minder

Veel activiteiten van de Stichting Leger des Heils

op vaste budgetten. Er moet dan ook meer onder-

Welzijns- en Gezondheidszorg vinden plaats op de

handeld worden over de prijs. Hiervoor is inzicht in

grenzen van verschillende via regelgeving afgebakende

de kostprijs van belang. Ook moet het mogelijk zijn

financieringssystemen (AWBZ, ZVW, WMO, et cetera).

per product prijs en kwaliteit te vergelijken.

Wanneer elementen van deze regelgeving worden over-

Er moet ingespeeld worden op een (meer) fluctue-

geheveld en herzien of afgeschaft, ontstaat het risico

rende vraag. Dit vraagt om flexibiliteit bij de inzet

dat er ‘gaten vallen’.

van mensen en middelen. Ook een flexibele(re) en

De gevolgen hiervan zijn dat hulp en zorg voor onze

efficiënte(re) planning van personeel is dan noodza-

cliënten minder toegankelijk worden en geleverde

kelijk.

hulp en zorg (achteraf) niet aan de nieuwe formele

Betaling van geleverde prestaties vindt steeds meer

kaders blijken te voldoen. Omdat we ons onvermin-

achteraf plaats. Dit stelt eisen aan de liquiditeitspo-

derd voor deze mensen willen inzetten, leidt dat tot

sitie.

overschrijding van productieafspraken en levering van

De overheid stelt steeds stringenter en dwingender

zorg voordat indicaties ontvangen zijn. Deze zorg kan

eisen aan de registratie en facturering van zorg. De

dan niet gedeclareerd worden.

•

•

•

INHOUD

81

Dit risico bedraagt 7 miljoen euro op jaarbasis (geba-

we blijven voldoen aan de eisen die verbonden zijn aan

seerd op onze ervaringen in 2009). De Stichting Leger

de verschillende erkenningen en toelatingen. Om dit

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg hanteert het

te bereiken hebben we het concept van de ‘Leger des

uitgangspunt dat we met onze zorg aansluiten bij de

Heils-aanpak’ geïntroduceerd, waarover elders in dit

eerste behoeften van kwetsbare mensen. Daarom

jaarverslag meer te lezen is.

aanvaarden we dit risico vooralsnog, al zullen we ons ook beijveren om dergelijke neveneffecten van een

In financieel opzicht dekken we dit positioneringsrisi-

stelselherziening tijdig te signaleren.

co met de (eigen) Leger des Heils-middelen (voor 2010 begroot op 7,8 miljoen euro) af.

Om deze reden is er ook een externe deskundige (expert op het gebied van regelgeving) beschikbaar

Het risico van vastgoed

ter ondersteuning van zowel de werkeenheden als het

Voor de uitvoering van onze activiteiten hebben we

stichtingsbureau.

accommodaties nodig. Of we deze nu huren of zelf in bezit hebben, er zijn risico’s aan verbonden. In geval

Het risico van onze positionering en

gelijke tred houden met de inkomsten vanuit vergoe-

Gezondheidszorg wil haar cliënten het hoogst haalba-

dingen/subsidies. Voor panden in eigendom geldt dat

re perspectief bieden: erbij horen in onze samenleving.

de (reële) verkoopwaarde lager is/kan worden dan de

Dat vraagt om meer dan alleen zorg en hulp. Het

boekwaarde.

De

82

van huren bestaat het risico dat de kosten hiervan geen

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

vraagt om een innovatieve en ondernemende aanpak en verbreding van ons aanbod. Het vraagt ook om een

Voor de komende jaren verwachten we dat de opbreng-

gedragsverandering van de hulpverlener (sterkere

sten van activiteiten vanuit huurpanden niet zodanig

focus op ‘empowerment’ van cliënten), de organisa-

zullen wijzigen dat we niet meer aan de huurverplich-

tie (meer ruimte voor ondernemen, pionieren) en de

tingen zouden kunnen voldoen. Om het risico van

samenleving (meer ruimte voor kwetsbare mensen).

boekverlies te beheersen wordt op de panden die we in eigendom hebben, ten laste van de exploitatierekening

Tegelijkertijd mag deze aanpak er niet toe leiden

afgeschreven.

dat ‘Leger des Heils-producten’ niet meer herkend worden door overheid en financiers. De vertaalslag

De waarde van het vastgoed dat de stichting in eigen-

naar de reguliere zorgmarkt en financieringssyste-

dom heeft, is onderhevig aan macro-economische

men blijft dan ook belangrijk. Daarbij hoort ook dat

ontwikkelingen. Gegeven de huidige kredietcrisis/ economische teruggang bestaat het risico dat de marktwaarde van dit vastgoed lager wordt dan de boekwaarde. Een eventueel boekverlies manifesteert zich dan op het moment dat we accommodaties verkopen. Hiertoe bestaan op dit moment (maart 2010) echter geen voornemens.

  

n Vanwege de risico’s houden we een weerstandsvermogen aan

De

Stichting

Leger

des

Heils

Welzijns-

en

Gezondheidszorg heeft ook een aantal vastgoedobjecten in eigendom die vallen onder de vergunningplicht WTZi. In de afgelopen periode is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van zorginstellingen wordt aangepast. Het gevolg


INHOUD

is dat zorginstellingen het risico lopen de boekwaarde van investeringen in deze vastgoedobjecten niet

n We willen onze

te kunnen realiseren (terugverdienen). De omvang

cliënten het hoogst haalbare perspectief bieden: erbij horen in onze samenleving

van dit risico is afhankelijk van definitieve (politieke) besluitvorming. Als stichting stellen wij ons op het standpunt dat de in het verleden verkregen rechten tot nacalculatie bij de overgang moeten leiden tot een adequate afrekening van eventuele nadelige gevolgen. Wij verwachten dat de overheid hiervoor een passende regeling zal treffen. Per 31 december 2009 is de getaxeerde marktwaarde van het vastgoed dat de stichting in eigendom heeft 103,6 miljoen euro. De boekwaarde van deze accommodaties bedraagt 100,7 miljoen euro. Het risico van waardevermindering als gevolg van economische invloeden wordt ingeperkt doordat op deze accommodaties wordt afgeschreven. Verder is een deel van dit

mogelijk gelijk te stellen aan het restant van looptijd

risico afgedekt doordat voor een aantal panden bouw-

van de betreffende leningen.

83

subsidies en andere eenmalige bijdragen verstrekt zijn.

Omvang weerstandsvermogen Renterisico

Vanwege de risico’s die verbonden zijn aan het

Ter financiering van vaste activa heeft de Stichting

uitvoeren van activiteiten in de welzijnsen gezond-

Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg vreemd

heidszorg, houden we een weerstandsvermogen aan.

vermogen, in de vorm van hypothecair krediet, aangetrokken. Deze leningenportefeuille heeft een langdurig

De

karakter. De stichting loopt renterisico op momenten

vermogen bepalen we aan de hand van het

waarop de rente van deze leningen herzien wordt.

gemiddelde weerstandsvermogen van een externe

gewenste

omvang

van

dit

weerstands-

benchmark (Waarborgfonds voor de Zorgsector). Per Om te bepalen welke renterisico’s we in een bepaald

31 december 2009 is de aldus bepaalde minimumnorm

jaar lopen, hebben we de data van de renteherzienin-

voor het weerstandsvermogen van de Stichting Leger

gen van de hele leningenportefeuille in kaart gebracht.

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg 36,1 miljoen

Daarbij hebben we overwogen om rente-instrumenten

euro (13,9 procent van de som der bedrijfsopbreng-

als een ‘paraplu’ over de gehele leningenportefeuille in

sten 2009).

te zetten. Op die manier zou een evenwichtige sprei-

Binnen het Leger des Heils in Nederland is per 31

ding in het renterisico kunnen worden bereikt. Toch

december 2009 – na verwerking van inkomsten uit

hebben we hiervan afgezien, omdat dit specifieke

fondsenwerving, giften, nalatenschappen en derge-

beheercapaciteit vergt en omdat dit de directe relatie

lijke (op basis van voorlopige cijfers) en de verstrekte

tussen afzonderlijke vaste activa met de hiervoor

bijdragen hieruit – voor de continuïteit van activiteiten

aangetrokken leningen zou verbreken.

van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezond heidszorg 29,5 miljoen euro beschikbaar.

In de huidige financiële markt is de rente nog altijd laag. Waar mogelijk wordt bij het aangaan van nieuwe

In onze begroting voor 2010 is een vermogensgroei

rentevastperiodes ervoor gekozen om deze zo veel

van 2,3 miljoen euro voorzien. n

INHOUD

Toen Sairah Chaudhry (25) hoorde dat er voor het Majoor Bosshardt Gala iets met kunst gedaan werd, zat ze net in een ‘flow’. Elke ochtend een schilderij. Geen probleem dus om er een paar op te sturen. Verder zou ze wel zien. De bezoekster van dagbesteding De Workshop (Zwolle) geloofde nog niet echt in haar kunst. Het gala zelf vond ze ‘cool’. Plotseling verscheen daar één van haar werken groot op een scherm. Ans Markus had het uit alle inzendingen uitgekozen om te bespreken. De bekende kunstenares vond het sterk, expressief en was benieuwd wie het had gemaakt. En welk verhaal erachter zat.

Sairah Chaudhry over haar kunst en het verhaal erachter

84

“Ik begin te beseffen dat kunst mijn ding is” “Op mijn achttiende kwam ik op straat terecht. Ik kon

“In de opvang ben ik tot rust gekomen, dankzij goede

niet opschieten met de echtgenoot van mijn moeder.

begeleiding. Ik heb afstand genomen van mijn ex, mijn

Je bent nu toch volwassen, kreeg ik te horen, maar

schulden werden gesaneerd en ik kon me inschrijven

hoe volwassen ben je op die leeftijd? Als ik post van de

bij de woningbouwvereniging. Dagbesteding was de

Belastingdienst had, dacht ik: daar ben ik geen lid van.

volgende stap. In De Workshop vroegen ze wat ik leuk

Dan ging het ongeopend weg. Kortom, ik raakte in de

vond. Maar ik vond niks leuk. Ik was nog erg negatief.

schulden, ook door de vriend die ik op den duur had.

Uiteindelijk zei ik dat ik op school wel goed kon tekenen.

Hij zette onder meer zijn auto op mijn naam. En toen ik

Nou, daar hebben ze werk van gemaakt. Er werd met

zwanger raakte en een huisje toegewezen kreeg, zou hij

andere bezoekers een schilderclub gevormd. Studenten

het op orde maken, maar ineens was het geld op. Dat

van ArtEZ (hogeschool voor de kunsten) kwamen les

was het dieptepunt. Ik heb een jaar lang gewoond in een

geven. Dat ging zo goed, dat ze me over hun voorop-

huis dat niet af was. Mijn vriend werd gewelddadig. Toen

leiding vertelden. Tot mijn verbazing werd ik toegelaten

trok ik het niet meer en ging ik naar het Leger des Heils.”

en heb ik het allemaal gehaald. Ze schreven zelfs dat ze zoveel respect hadden voor mijn inzet.”

n “Vaak ben ik nog met die andere wereld bezig, maar ergens zit daar ook mijn kracht”

“Rond die tijd was ook het Majoor Bosshardt Gala. Het was een duwtje in m’n rug. Op het juiste moment en in de juiste richting! Net als het geloof dat Freke, mijn coach, in me had. Ik merkte dat ik ook wat anders kon dan mijn leven vergooien. Toen durfde ik zelfs toelatingsexamen te doen voor de echte kunstopleiding. En ik werd weer aangenomen! Het is wel wennen, want ik heb alleen basisschool. In de opvang zat ik tussen


INHOUD

n “Voor mijn gevoel zit ik op een rotonde. Welke afslag ik neem, weet ik nog niet, maar het gaat in elk geval een goede kant op” mensen die net als ik in de shit zaten. Daar viel mijn

goot. Vaak ben ik nog met die andere wereld bezig, maar

situatie zelfs wel mee. Maar op de academie ben ik echt

ergens zit daar ook mijn kracht. Je ziet het in mijn werk. Ik

anders. Ik kan goed opschieten met mijn klasgenoten,

ben alleen nog op zoek naar een soort tussenweg, waar ik

maar er is een verschil: ik draag toch een extra rugzak.

vrede mee heb. Maar voor mijn gevoel zit ik op een rotonde.

Dat is confronterend. Daarom kom ik nog graag bij De

Welke afslag ik neem, weet ik nog niet, maar het gaat in

Workshop. Hier steunen ze me, motiveren me als ik het

elk geval een goede kant op. Wat mijn kunst betreft, zou ik

niet meer zie zitten en helpen me met plannen en zo.”

op den duur willen provoceren: mensen die zorgeloos een dagje kunst gaan kijken, choqueren met wat ik aan ellende

“Tien jaar lang heb ik mijn gevoelens, mijn leven weg-

gezien heb. Maar zo ver ben ik nog niet. Ik begin nog maar

geblowd. Nu ben ik in een nieuwe wereld. Daar heeft het

net te beseffen dat kunst echt mijn ding is. En daar word ik

Leger me bij geholpen, anders lag ik nu misschien in de

helemaal gelukkig van. Hier hoor ik thuis.” n

INHOUD

85

Jaarverslag toezichthouders De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg werkt volgens het ‘Raad van Beheer-model’ of toezichthoudend bestuursmodel. Hierin fungeren de leden van het statutaire (stichtings)bestuur als toezichthouders en de leden van de statutaire directie als bestuurders. Jaarrekening en verslag 2008

O

86

Het bestuur heeft op 28 oktober 2009 de door de direc-

p grond van zijn wettelijke en statutaire

tie opgestelde begroting 2010 van de Stichting Leger

taken heeft het bestuur op 4 maart 2009 de

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg vastgesteld.

jaarrekening 2008 van de Stichting Leger

des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg welke was

Overige besluiten

voorzien van een goedkeurende verklaring van de

In overeenstemming met de statutaire bepalingen

externe accountant, vastgesteld. Daarvoor is de jaar-

heeft het bestuur in 2009, op voorstel van de statutaire

rekening 2008 besproken in aanwezigheid van de

directie, een aantal maal besluiten genomen over de

statutaire directie en de externe accountant. Hierbij is

aankoop van onroerende zaken.

aan de orde geweest het verslag van bevindingen van de externe accountant.

Het bestuur heeft in het verslagjaar kennis genomen van diverse interne rapportages, onder andere over

Het jaarverslag annex maatschappelijk verslag over

de financiële ontwikkelingen, de beoordeling van het

2008 werd met de statutaire directie besproken op 15

kwaliteitsmanagementsysteem, de medewerkerste-

april 2009, en daarna door het bestuur vastgesteld.

vredenheid en de veiligheid van accommodaties. De statutaire directie heeft een risicoanalyse opgesteld

Plannen voor 2009 en verder

welke is opgenomen in het maatschappelijk verslag

In de vergadering van 15 april 2009 is ook het door

over 2009. Het bestuur (h)erkent de gesignaleerde

de statutaire directie opgestelde meerjarenbeleids-

risico’s en onderschrijft de door de statutaire directie

plan 2010-2013 van de stichting besproken en door

genomen beheersmaatregelen.

het bestuur vastgesteld. In het meerjarenbeleidsplan zijn doelstellingen geformuleerd voor de stichting als

Bijeenkomsten en werkbezoek

geheel. Het meerjarenbeleidsplan 2010-2013 staat

In 2009 heeft het bestuur zeven reguliere vergaderin-

in het teken van de koers om de stichting meer en

gen gehouden. Deze vergaderingen zijn bijgewoond

nadrukkelijker te positioneren als organisatie gericht

door de statutaire directie. Daarnaast heeft het bestuur

op mensen zonder helper.

in 2009 drie maal in afwezigheid van de statutaire directie vergaderd. In deze vergaderingen heeft het bestuur

n Het meerjarenbeleidsplan koerst op positionering als organisatie voor mensen zonder helper

onder andere zijn eigen functioneren geëvalueerd, alsmede de uitkomsten van de beoordelingsgesprekken met de leden van de statutaire directie besproken. Het bestuur heeft op 13 mei 2009 een werkbezoek gebracht aan een aantal afdelingen van de stichting.

Bestuursmutaties De samenstelling van het bestuur veranderde in 2009.


INHOUD

De zittingsperiode van de heer F. van der Meulen en van

adviesregeling E 9.000 bedragen. Naar mening van het

de heer prof. mr. L.H. van den Heuvel eindigde per 31

bestuur zou een dergelijk honorarium niet passen bij

december 2009 vanwege het bereiken van de maximale

de aard en doelstelling van de organisatie. Het hono-

zittingsduur. Mevrouw drs. M. Trompetter en de heer drs.

rarium voor bestuursleden van de Stichting Leger des

J. Wienen zijn in het bestuur benoemd in de vergadering

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg welke niet door de

van 2 september 2009, respectievelijk 28 oktober 2009.

Generaal van The Salvation Army worden benoemd, is dan ook vastgesteld op E 300 per bijgewoonde verga-

Uit de zelfevaluatie van het bestuur is naar voren

dering, waarbij het uitgangspunt is dat het bestuur zes

gekomen dat het wenselijk is om een auditcommissie

à zeven maal per jaar vergadert.

in te stellen. Het bestuur heeft in de vergadering van 9 december 2009 een auditcommissie ingesteld en het

In memoriam mevrouw Thea van Dalen-

reglement voor deze commissie vastgesteld.

Schiphorst In augustus 2009 werd het bestuur opgeschrikt

Honorering bestuurders en toezichthouders

door het overlijden van mevrouw Thea van Dalen-

In 2009 zijn de ‘Beloningscode Bestuurders Zorg’ en de

Schiphorst. Sinds 2006 was zij op voordracht van de

‘Adviesregeling honorering van raden van toezicht van

landelijke cliëntenraad bestuurslid van de stichting. Zij

zorginstellingen’ in het bestuur aan de orde geweest.

voelde zich verbonden met de meest kwetsbaren, en

In de ‘Beloningscode Bestuurders Zorg’ wordt een

leverde in vorm en in inhoud een waardevolle bijdra-

zorginstelling ingeschaald op basis van wegingscri-

ge aan de stichting. Mevrouw van Dalen-Schiphorst

teria zoals complexiteit, impact en omvang. Als deze

was betrokken, enthousiast en vriendelijk, een goede

methode wordt gehanteerd, valt de Stichting Leger des

bestuurder en een warm mens om nooit te vergeten.

Heils Welzijns- en Gezondheidszorg onder de categorie ‘H’. Vastgesteld werd dat de huidige beloning van

Het bestuur wil alle medewerkers van de Stichting

de leden van de statutaire directie van de stichting

Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg bedan-

(ruim) binnen de grenzen van deze code is. In het

ken voor hun inzet en voor hetgeen zij gedurende het

beloningsbeleid voor de leden van de statutaire direc-

verslagjaar tot stand hebben gebracht. Moge God de

tie is in 2009 dan ook geen wijziging doorgevoerd.

activiteiten van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg tot zegen blijven om de mensheid

De ‘Adviesregeling honorering van raden van toezicht

te kunnen blijven dienen.

van zorginstellingen’ kent een aanpak die aansluit bij de ‘Beloningscode Bestuurders Zorg’. Voor leden van

Almere, 7 april 2010

het bestuur van de Stichting Leger des Heils Welzijns-

Commissioner R.A. Frans (voorzitter)

en Gezondheidszorg zou het honorarium volgens de

Envoy H. Slomp RA (secretaris-penningmeester) n

INHOUD

87

Bestuursleden en statutaire directieleden Bestuur

als respectievelijk territoriaal commandant, chef-

Het bestuur van de Stichting Leger des Heils

secretaris en financieel secretaris van het Leger des

Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat op 31 decem-

Heils in Nederland eindigt. Begin 2010 is bekend

ber 2009 uit:

geworden dat commissioner de heer R.A. Frans een

• • •

Commissioner de heer R.A. Frans (voorzitter)

andere aanstelling krijgt. Per 1 juni 2010 wordt hij

Kolonel de heer P.H. Dijkstra (vicevoorzitter)

als territoriaal commandant (en daarmee tevens als

Envoy de heer H. Slomp RA (secretaris-penning-

voorzitter van de Stichting Leger des Heils Welzijns-

meester)

en Gezondheidszorg) opgevolgd door Lt.-kolonel de

De heer F. van der Meulen

heer drs. J.C.IJ. van Vliet. Per 31 december 2009 zijn

Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman

er drie vacatures in het stichtingsbestuur.

• • • • •

De heer prof. mr. L.H. van den Heuvel De heer drs. J. Wienen

Auditcommissie

Mevrouw drs. M. Trompetter

Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman, mevrouw drs. M. Trompetter en envoy de heer H. Slomp RA

Bestuursmutaties 2009

hebben zitting in de auditcomissie.

Mevrouw drs. W.W.J. van Dalen-Schiphorst is op 19 augustus 2009 overleden.

Statutaire directie De statutaire directie van de stichting bestaat per 31

88

De zittingsperioden van de heer F. van der Meulen en

december 2009 uit een eindverantwoordelijke direc-

van de heer prof. mr. L.H. van den Heuvel eindigden

teur en een adjunct-directeur:

per 31 december 2009 vanwege het bereiken van de maximale zittingsduur.

• •

Mevrouw drs. M. Trompetter en de heer drs. J.

Naast de algemene leiding over de stichting beheert

Wienen zijn in het bestuur benoemd in de verga-

de directeur op stichtingsniveau de volgende porte-

dering van 2 september 2009, respectievelijk 28

feuilles:

oktober 2009.

• •

Rooster van aftreden van het bestuur Het rooster van aftreden van het stichtingsbestuur is

Lt.-kolonel mevrouw dr. C.A. Voorham (directeur) De heer H.M. van Teijlingen (adjunct-directeur)

werkgeversfunctie; directionele zorg op de deelgebieden Personeel & Organisatie;

•

directionele zorg op het deelgebied Kwaliteit.

voor het laatst vastgesteld in de bestuursvergadering van 28 oktober 2009 en is als volgt:

• •

mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman, aftre-

onder meer uit:

dend per 31 december 2010, herbenoembaar.

• •

directionele zorg op de deelgebieden Markt- en Productontwikkeling;

de heer J. Wienen, aftredend per 30 juni 2013, herbenoembaar.

directionele zorg op de deelgebieden Financiën, Accommodatie en Informatisering;

mevrouw M. Trompetter, aftredend per 30 juni 2013, herbenoembaar.

•

De specifieke taken van de adjunct-directeur bestaan

•

directionele zorg op de deelgebieden Public Relations en Externe Communicatie. n

De zittingsduur van commissioner de heer R.A. Frans, kolonel de heer P.H. Dijkstra en envoy de heer H. Slomp RA eindigt zodra hun benoeming


INHOUD

Bezoldiging Bezoldiging van de bestuursleden en statutaire directieleden van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Conform de voorschriften hebben wij de onderstaande overzichten van de bezoldiging van het bestuur en de statutaire directie van de Stichting Leger des Heils

NAAM

FUNCTIE

Commissioner R.A. Frans

Toezichthouder

(commandant sinds 1-7-2007)

(voorzitter)

Kolonel P.H. Dijkstra

Toezichthouder

(chef-secretaris sinds 1-1-2008)

(vice-voorzitter)

Envoy H. Slomp RA

Toezichthouder

(financieel secretaris)

(secretaris-penningmeester)

Dhr. drs. H.N. Hagoort

Bezoldiging

Bezoldiging

Belastbaar loon

Bezoldiging bestuursleden en toezichthouders (in euro’s)

Belastbaar loon

Welzijns- en Gezondheidszorg opgesteld.

2009

2008

*

*

*

*

*

*

89

Toezichthouder

nvt

nvt

1.050

nvt

Toezichthouder

1.050

nvt

1.200

nvt

Toezichthouder

1.350

nvt

750

nvt

Toezichthouder

300

nvt

900

nvt

Toezichthouder

1.200

nvt

750

nvt

Dhr. drs. J. Wienen

Toezichthouder

150

nvt

nvt

nvt

Mevr. drs. M. Trompetter

Toezichthouder

0

nvt

nvt

nvt

(zittingstermijn geëindigd per 31-12-2008) Dhr. F. van der Meulen (zittingstermijn geëindigd per 31-12-2009) Mevr. G.W. van Montfrans-Hartman Mevr. drs W.W.J. van Dalen-Schiphorst (overleden 19 augustus 2009) Dhr. prof. mr. L.H. van den Heuvel (zittingstermijn geëindigd per 31-12-2009)

* De Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg is een onderdeel van het Leger des Heils in Nederland. Het Leger des Heils in Nederland maakt deel uit van de internationale organisatie The Salvation Army. De commandant, de chef-secretaris en de financieel secretaris van het Leger des Heils in Nederland zijn benoemd door de generaal van The Salvation Army. Zij vervullen naast hun dagelijkse werkzaamheden in meerdere juridische entiteiten van het Leger des Heils in Nederland (waaronder de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg) een onbezoldigde bestuursfunctie. De bezoldiging voor hun dagelijkse werkzaamheden is opgenomen in de verslaggeving van de Stichting Leger des Heils.

INHOUD

Verantwoording bezoldiging statutaire directieleden (bestuurders) ( in euro’s) 2009

2008

Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham *

2009

2008

1

Naam

Dhr. H.M. van Teijlingen

2

Aard bestuurder

2a

Functie

3

Periode in dienst

4

Voorzitter

Ja

Ja

Nee

Nee

5

Periode in dienst als voorzitter

nvt

nvt

nvt

nvt

6

Beëindiging dienstverband

Nee

Nee

Nee

Nee

Ja

Ja

Ja

Ja

100%

100%

100%

100%

29.597*

36.133*

95.825

90.875

Statutair

Statutair

Statutair

Statutair

Algemeen directeur 1/1/2009 31/12/2009

Algemeen directeur 1/1/2008 31/12/2008

Adjunctdirecteur 1/1/2009 31/12/2009

Adjunctdirecteur 1/1/2008 31/12/2008

ultimo verslagjaar 90

7

Afspraken werktijden

8

Deeltijdfactor (percentage)

9

Brutosalaris

10

Onkostenvergoeding (bruto)

nvt

nvt

2.353

3.019

11

Werkgeversbijdrage sociale lasten

nvt

nvt

4.953

4.977

12

Werkgeversbijdrage pensioen, VUT

6.847

6.771

9.931**

9.844**

13

Ontslagvergoeding

nvt

nvt

nvt

nvt

14

Bonussen

nvt

nvt

nvt

nvt

15

Totaal bruto-inkomen

36.444

42.904

113.062

108.715

16

Cataloguswaarde auto van de zaak

27.375

27.375

nvt

nvt

17

Eigen bijdrage auto van de zaak

1.656

1.536

nvt

nvt

18

Belastbaar looninkomen

29.450

28.508

89.077

85.378

* De algemeen directeur van de stichting is officier van het Leger des Heils. Officieren van het Leger des Heils verrichten hun werkzaamheden op basis van een gelofte. Vanaf dat moment neemt het Leger des Heils de verplichting op zich om in de materiële noden te voorzien. Daartoe ontvangen officieren een maandelijkse toelage. Naast deze toelage wordt ook in de huisvesting voorzien. In de hierboven benoemde bezoldiging zijn beide componenten begrepen. ** De honorering van de adjunct-directeur is overeenkomstig de CAO Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Hij heeft een arbeidsovereenkomst van 38 uur per week en is ingeschaald in schaal 14. Op grond van de CAO is deelname aan het pensioenfonds PGGM verplicht.


INHOUD

Nevenfuncties bestuurders en toezichthouders Toezichthouders Commissioner R.A. Frans

Mevrouw drs. W.W.J. van Dalen-Schiphorst

• Territoriaal commandant Kerkgenootschap Leger

(overleden 19 augustus 2009)

des Heils

• Wethouder Rijssen-Holten

• Voorzitter Stichting Leger des Heils

• Lid Eerste Kamer der Staten Generaal

• Voorzitter Stichting Leger des Heils

• Voorzitter Raad van Toezicht Zorgcombinatie

Dienstverlening • Voorzitter Stichting Leger des Heils Fondsenwerving • Lid Raad van Toezicht Stichting Majoor Bosshardtprijs

Zwolle • Lid Raad van Toezicht Zorggroep Zuid-Gelderland • Lid Raad van Advies Stichting IJssellandschap • Lid Raad van Toezicht MEE IJsseloevers (voormalige SPD) • Voorzitter bestuur Stichting Kunst en Cultuur

Kolonel P.H. Dijkstra • Chef-secretaris Kerkgenootschap Leger des Heils

Overijssel • Lid Raad van Commissarissen Zonnehuisgroep 91

• Vicevoorzitter Stichting Leger des Heils Fondsenwerving • Vicevoorzitter Stichting Leger des Heils Dienstverlening

De heer F. van der Meulen • Lid bestuur SBI Doorn • Lid bestuur Blauwkapel

• Bestuurslid Stichting Majoor Bosshardtprijs

De heer prof. mr. L.H. van den Heuvel Envoy H. Slomp RA • Financieel secretaris Kerkgenootschap Leger des Heils

• Voorzitter verschillende Commissies van Beroep (onderwijs), Stichting Onderwijsgeschillen, Utrecht

• Directeur Stichting Leger des Heils

• Lid bestuur vereniging Het Zonnehuis, Utrecht

• Bestuurslid Stichting Majoor Bosshardtprijs

• Onafhankelijk voorzitter begeleidingscommissie

• Lid dagelijks bestuur Vereniging PC Onderwijs NW-Overijssel ‘Accrete’, Zwartsluis • Lid Bestuurlijk Overleg Kerk in Actie, Utrecht • Lid Financiële Commissie (landelijk) Raad van Kerken, Utrecht • Lid Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) sectie K, Utrecht • Vicevoorzitter bestuur Stichting World Vision Nederland, Amersfoort • Penningmeester hoofdbestuur Yarden, Almere

Sociaal Plan van de Zorggroep Almere • Voorzitter Nalevingscommissie (CAOinterpretatiecommissie) M&T, Rijswijk • Adviseur Russel Advocaten, Amsterdam / ’s-Gravenhage • Voorzitter College van Beroep voor de Examens, VU Amsterdam • Voorzitter Georganiseerd Overleg Predikantensalarissen PKN, Utrecht • Voorzitter Adviescommissie Sociale Begeleiding Flevoziekenhuis, Almere • Voorzitter Beroepscommissie Sociaal Plan Staedion, Den Haag

INHOUD

Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman

Leden statutaire directie

• Voorzitter ILG gebiedscommissie Nationaal Landschap Laag Holland • Voorzitter Raad van Commissarissen Rabobank Waterland en Omstreken

Lt.-kolonel mevr.dr. C.A. Voorham • Lid bestuur IKON, Hilversum • Lid Raad van Toezicht Christelijke Hogeschool, Ede

• Lid Raad van Bestuur Indaver N.V., Antwerpen

• Lid Raad van Advies Stichting Moria, Nijmegen

• Voorzitter Nationaal Park Schiermonnikoog

• Lid bestuur VKZ, Hilversum

• Voorzitter Zeeuws Archief

• Voorzitter Stichting Majoor Bosshardtprijs

• Lid Adviesraad NIOD

• Ambassadeur / lid comité van aanbeveling:

• Lid Adviesraad Four Freedom Awards

- Micha Campagne - Stichting Voedselbank Haarlem e.o.

Mevrouw drs. M. Trompetter

- Stichting Het Passion, Hummelo

(per 2 september 2009) • Organisatieadviseur Corona Consultancy

De heer H.M.van Teijlingen

• Universitair docent Vrije Universiteit, Faculteit der

• Lid bestuur Nationale Reclasseringsactie

Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde • Lid Raad van Toezicht Ziekenhuis Sint Jansdal, 92

Harderwijk • Lid Raad van Commissarissen Rabobank Noordwest-Veluwe • Lid Raad van Toezicht GGZ Friesland

De heer drs. J. Wienen (per 28 oktober 2009) • Burgemeester Katwijk • Lid delegatie VNG voor overleg met kabinet inzake vluchtelingen en asielzoekers • Vicevoorzitter en portefeuillehouder Ruimte en Wonen regio Holland-Rijnland • Voorzitter Protestants Diakonaal Krediet Nederland • Lid lokale en regionale kamer van de Raad van Europa • Lid bestuur Raad van Arbitrage voor de bouw • Lid bestuur Greenport Nederland • Lid bestuur Nidos (voogdij-instelling voor minderjarige asielzoekers) • Lid redactie Kontekstueel • Voorzitter redactie Bestuursforum • Lid bestuur veiligheidsregio Hollands-Midden


INHOUD

Adressen Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Centra voor Wonen, Zorg & Welzijn Noord

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn

Vestigingen in Assen, Coevorden, Drachten, Engwierum,

Midden-Nederland

Emmen, Groningen, Hoogeveen, Leeuwarden, Nieuw-

Vestigingen in Amersfoort, Baarn, Driebergen,

Amsterdam en Veendam

Maarssen, Utrecht en Veenendaal

Kwinkenplein 10-A, 9712 GZ Groningen

Aidadreef 8, 3561 GE Utrecht

Tel: 050 – 3172670

Postbus 9743, 3506 GS Utrecht

www.legerdesheils-cwzwn.nl

Tel: 030 – 2749121 www.legerdesheils-middennederland.nl

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Flevoland Vestigingen in Almere, Lelystad en Zeewolde


Spoordreef 12, 1315 GN Almere

Gelderland

Postbus 30158, 1303 AD Almere

Vestigingen in Apeldoorn, Arnhem, Beekbergen,

Tel: 036 – 5496800

Ede, Lunteren, Rozendaal, Ugchelen.

www.legerdesheils-flevoland.nl

Hoenderloseweg 108, 7339 GK Ugchelen Postbus 1198, 7301 BK Apeldoorn

Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Overijssel

Tel: 055 – 5380333

Vestigingen in Almen, Den Ham, Enschede, Hengelo,

www.cwzwg.nl

Winterswijk en Zwolle

Eiffelstraat 1 – 117, 8013 RT Zwolle

Hotel en Congrescentrum Belmont

Tel: 038 – 4671940

Goorsteeg 66, 6718 TB Ede Tel: 0318 – 482365


www.hcc-belmont.nl

Noord-Holland Vestigingen in Alkmaar, Amersfoort, Beverwijk, Bussum,

Goodwillwerk Leger des Heils regio Den Haag

Den Helder, Haarlem, Hoofddorp, Heerhugowaard,

Vestigingen in Den Haag en Voorburg

Hilversum, Huizen en Schiphol

St. Barbaraweg 4, 2516 BT Den Haag

Mariettahof 25, 2033 WS Haarlem

Postbus 73960, 2507 AL Den Haag

Postbus 11, 2000 AA Haarlem

Tel: 070 – 3115540

Tel: 023 – 5533933

www.legerdesheilsdenhaag.nl

Goodwillcentra Leger des Heils Amsterdam

Maatschappelijk Centrum Rotterdam

Vestigingen in Amsterdam, Koog a/d Zaan en Zaandam

Vestigingen in Capelle a/d IJssel, Gouda, Pernis,

Rode Kruisstraat 24b, 1025 KN Amsterdam

Rotterdam en Spijkenisse

Postbus 36171, 1020 MD Amsterdam

Kooikerweg 28, 3069 WP Rotterdam

Tel: 020 – 6301111

Tel: 010 – 2229888

www.legerdesheils-goodwillcentra.nl

www.legerdesheils-mcr.nl

INHOUD

93

Centra voor Wonen, Zorg & Welzijn Zuid-West Nederland Vestigingen in Dordrecht, Goes, Gorinchem, Papendrecht, Terneuzen, Vogelwaarde en Zierikzee. Kromhout 110, 3311 RH Dordrecht Postbus 1028, 3300 BA Dordrecht Tel: 078 – 6320700 www.legerdesheils-zwn.nl Centrum voor Wonen, Zorg & Welzijn Limburg/Brabant Vestigingen in Eindhoven, Heerlen, Maastricht en Venlo Mariastraat 13, 6211 EP Maastricht Tel: 043 – 3503384 Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering 94

Vestigingen Jeugdzorg: Alkmaar, Enschede, Groningen, Leeuwarden, Lelystad, Rotterdam en Zutphen Vestigingen Reclassering: Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Groningen, Lelystad, Maastricht, Rotterdam, Utrecht, Veenhuizen en Zwolle Zeehaenkade 30, 3526 LC Utrecht Postbus 2055, 3500 GB Utrecht Tel: 088 – 0901000 www.jeugdzorgenreclassering.nl Stichtingsbureau Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Spoordreef 10, 1315 GN Almere Postbus 3006, 1300 EH Almere Tel: 036 – 5398250 E-mail: [email protected]


INHOUD

Colofon Uitgave:

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Spoordreef 10, Almere T 036 53 98 250 F 036 53 40 710 www.legerdesheils.nl e-mail: [email protected]

Eindredactie: Interviews:

Stichtingsbureau W&G Robert Jan van den Hoorn; dubbel-interview Anita Witzier en Ine Voorham door Ruud Tinga

Traffic:

Arnoud van Roosmalen, afdeling Communicatie, Almere

Grafisch ontwerp: Grafische vormgeving: Fotografie:

Age Jan van Veelen, Haarlem Dirigo Communicatie, Haarlem NoWords©, archief Leger des Heils Wendy Bos Fotoproducties, Soest

Druk: Oplage:

Control Media Group NV, Breda 7000 exemplaren www.legerdesheils.nl

Papier:

115/150 g/m² Lumi Silk FSC SCS-COC-00973

Dit jaarverslag is gedrukt op papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (FSC) mag dragen. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Een flink deel van de grondstof is afkomstig uit bossen en plantages die worden beheerd volgens de regels van de FSC. Van het andere deel van de gronstof is vastgesteld dat hiervoor geen houtkap in de laatste resten waardevol bos heeft plaatstgevonden. Daarom mag dit papier het FSC Mixed Sources label dragen. Voor dit verslag is het FSC-gecertificeerde Lumi Silk gebruikt. Dit papier is 100% chloor- en zwavelvrij gebleekt en wordt geleverd door Proost en Brandt.

INHOUD

95

www.legerdesheils.nl

Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Jaarverslag 2009 INHOUD

Recommend Documents