Jaarmagazine LEGER DES HEILS NOORD-HOLLAND

N E W U O B AAN EEN NIEUW N A A T S E B

Jaarmagazine LEGER DES HEILS NOORD-HOLLAND 2013

2

| Bouwen aan een nieuw bestaan | Leger des Heils Noord-Holland | 2013

Beste lezer

”

Medewerkers, vrijwilligers en supporters werken vanuit de overtuiging, dat iedereen ertoe doet.

Iedereen is waardevol, iedereen mag er bij horen! Het Leger des Heils is juist daar actief waar de waardigheid van mensen wordt aangetast of waar mensen er niet bij mogen horen. Het gaat om mensen die sociaal uitgesloten raken en in deplorabele situaties zijn. Om gezinnen, kinderen en volwassenen. Al meer dan 125 jaar zoeken vindingrijke medewerkers van onze organisatie in Nederland naar wegen om aan te sluiten bij de behoeften van de meest kwetsbaren, van hen die vaak hun rug hebben gekeerd naar de gevestigde organisaties, die vaak tegen de muren van formaliteit zijn aangelopen, die zichzelf en hun omgeving soms tekort doen. Met meer dan 5000 professionals en vele anderen zetten we ons in om mensen opnieuw aansluiting te laten vinden, op een veilige eigen woonplek, met elke dag goed te eten en goed gekleed te zijn, met aandacht voor de bijzonderheden, met geduld, respect en vasthoudendheid, met kansen om nieuwe vaardigheden te leren, soms ook met een stevige hand die leidt en corrigeert. Het Leger des Heils blijkt daarnaast steeds in staat om gemeenten te ondersteunen bij het in kaart brengen van de maatschappelijke vraagstukken die juist gaan over de aansluiting van kwetsbare burgers bij de samenleving en het herstel van het gewone leven. We doen dat door goede informatie te verstrekken, door verbindingen te leggen met andere sectoren, zoals het bedrijfsleven, het verenigingsleven en meer in het algemeen het maatschappelijk middenveld van ondersteuning, werk, onderwijs en ontspanning. Vaak met creatieve concepten zoals de 50|50 Workcenters, de Dutch Street Cup en de regionale en landelijke Kunst & Theaterfestivals. Medewerkers, vrijwilligers en supporters doen dat vanuit de overtuiging, dat iedereen ertoe doet. Allen die hebben bijgedragen aan de realisering van dit doel wil ik oprecht bedanken! Graag beveel ik de lezing van dit verslag van harte aan.

...................... Envoy drs. C. Vader Directeur Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg


3

Leger des Heils Noord-Holland Overzicht werkzaamheden Algemeen postadres: Leger des Heils Noord-Holland Postbus 11, 2000 AA Haarlem

JONGLEREN: ZORG VOOR JEUGDIGEN Orthopedagogisch centrum Trompendaal Van Hengellaan 6 1217 AS Hilversum (035) 621 52 50 ............... Daghulp Specialistische daghulp jonge kind (0-7 jaar) Hilversum Van Hengellaan 6,1217 AS Hilversum (035) 621 52 50 Specialistische daghulp jonge kind (0-7 jaar) Huizen Hulweg 7, 1271 RW Huizen (035) 52 68 359 Specialistische daghulp oudere kind (6-13 jaar) Waterland 35-37, 1274 KR Huizen (035) 52 63 198

Directie & Bedrijfsbureau: Mariëttahof 25, 2033 WS Haarlem t (023) 55 33 933 f (023) 55 33 934 www.legerdesheils-noordholland.nl

............... Intensief Ambulante Thuisbegeleiding ‘10’voor Toekomst (Intensieve gezinsbegeleiding), Ambulante Spoedhulp (ASH), Eerder en Dichtbij, Gezins-onderzoek, Netwerkonderzoek, Triple P (groepen), Triple P. Van Hengellaan 6, 1217AS Hilversum (035) 621 52 50 ............... Omgangshuis Begeleide omgang Ouders voor altijd Gezinsonderzoek Positief opvoeden na scheiding (Triple Transition) KIES (kinderen in echtscheidingsituaties) training Huiskamercontacten Van Hengellaan 6, 1217AS Hilversum (035) 621 52 50

4


............... 24 uurs verblijf Crisisgroep (De Onyx), 4-14 jaar Specialistische verblijfsgroep (De Amber), 4-14 jaar Lang verblijf groep (De Topaas) 10-18 jaar Van Hengellaan 6, 1217AS Hilversum (035) 621 52 50 ............... Gezinshuizen Vier gezinshuizen 2-18 jaar Van Hengellaan 6, 1217AS Hilversum (035) 621 52 50 ............... Pleegzorg Crisisgezinnen (0-10 jaar) Netwerkpleegzorg (0-23 jaar) Netwerkonderzoek Van Hengellaan 6, 1217AS Hilversum (035) 621 52 50

............... Woontrainingsprogramma voor dak en thuisloze jongeren (Vast en Verder) Vast en Verder Alkmaar Koelmalaan 196, , 1813 JC Alkmaar (072) 54 06 673

ZORG, HERSTEL EN PARTICIPATIE Aanmelding en Advies Postbus 11, 2000 AA Haarlem T: (023) 55 33 932 F: (023) 55 33 934 [email protected] ............... Dagopvang voor dak- en thuisloze mensen (Hier en Nu Haarlem) Magdalenahof 2a, 2011 LP Haarlem (023) 55 19 981 ............... Nachtopvang voor dak- en thuisloze mensen (Van de Straat Haarlem) Bakenessergracht 8-10 2011 JW Haarlem (023) 53 20 669

Bij Bosshardt Haarlem Bandoengstraat 21, 2022 EJ Haarlem (023) 53 79 231

Vast en Verder Hoofddorp Baron de Coubertinlaan 44 2134 CG Hoofddorp (023) 56 56 320

Bij Bosshardt Den Helder Loodsgracht 2, 1781 KL Den Helder (0223) 61 09 21

Vast en Verder Den Helder Koningsplein 1-3, 1781 KK Den Helder (0223) 62 16 40

............... Jongeren OntmoetingsPunt (JOP) Bandoengstraat 21, 2022 EJ Haarlem (023) 53 79 231

............... Intensieve Ambulante Thuisbegeleiding Intensieve gezinsbegeleiding (10 voor Toekomst) Thuisbegeleiding voor ouderen (Grijs Genoegen) Tijdelijke woonbegeleiding voor volwassenen (Voortgang)

............... Ziekenboeg daklozen Zijlsingel 22, 2013 DN Haarlem (023) 55 33 947 ............... Beschermd wonen voor mensen met complexe problemen (Domus) Zijlsingel 22, 2013 DN Haarlem (023) 55 33 944 ............... Beschermd wonen voor dak- en thuisloze mensen met psychiatrische problematiek (Huis en Haard) Zijlsingel 22, 2013 DN Haarlem (023) 55 33 947

............... Buurtsteunpunten (Bij Bosshardt) Bij Bosshardt Heerhugowaard Spui 79, 1703 MK Heerhugowaard (072) 57 22 311

............... Dagbesteding (Werk voor Iedereen/Vrije tijd voor iedereen) Bandoengstraat 21, 2022 EJ Haarlem (023) 53 79 231

Regio Haarlem: Bandoengstraat 21 2022 EJ Haarlem (023) 53 78 299

............... Veldwerk (Veldwerk Schiphol) Schiphol Boulevard 103, 1118 CP Schiphol Postbus 75633, 1118 ZR Schiphol (020) 44 60 756

Regio Den Helder: Loodsgracht 2, 1781 KL Den Helder (0223) 62 03 41

............... Forensische zorg (Project ‘Kans’) Bandoengstraat 21, 2022 EJ Haarlem (023) 53 78 299

Regio Gooi en Vechtstreek: Van hengellaan 6 1217AS Hilversum (035) 62 15 250

......................................... Kerncijfers Leger des Heils Noord-Holland 2013

2012

2011

2446

2502

2413

Medewerkers in dienst

297

290

281

Aantal FTE’s

189

185

184

Vrijwilligers

40

47

28

Totaal aantal hulpvragers


5

Voorwoord Leger des Heils Noord-Holland biedt materiële en immateriële hulp zonder onderscheid naar godsdienst, levensovertuiging, leeftijd of politieke gezindheid. Wij zijn een professionele, flexibele en praktisch ingestelde organisatie. Met gedreven professionals wordt cliëntgerichte huisvesting, zorg, behandeling en ambulante begeleiding geboden. Dat doen wij voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. De hulp en dienstverlening zijn laagdrempelig, vasthoudend, samenhangend (integraal) en gericht op zingeving (herstel en participatie). Onze hulpverlening richt zich op de meest kwetsbaren in de samenleving, de mensen zonder helper. De vraag van de cliënt staat daarbij centraal en het aanbod zal daarin volgend en flexibel zijn. Wij vinden dat iedereen het recht heeft om aan onze samenleving deel te nemen en zetten daar op in door gericht te werken aan een zinvolle dagbesteding binnen de capaciteiten van de cliënt (kind, gezin, volwassenen en ouderen) Een goede samenwerking met externe partners en het zijn van een betrouwbare partner voor onze opdrachtgevers is bij dit alles van groot belang.

financiële middelen werken aan een grotere en stijgende zorgvraag. Wij hebben ingezet op groei door uitbreiding en flexibilisering van het productenaanbod in het werkgebied. Organisatiebreed is ingezet op het verandering en beweging. Slimmer en slanker werken met behoud van kwaliteit, het verlagen van de overhead, een nieuw organisatiemodel, intensievere samenwerking met ketenpartners, meer en structurelere inzet van vrijwilligers en gebruik van nieuwe technologie zijn daar het resultaat van. Leger des Heils Noord-Holland speelt hiermee effectief in op de toekomstige veranderingen.

Het jaar 2013 kenmerkte zich door het voorsorteren op de komende veranderingen in het sociaal domein. In het verslagjaar was de ontwikkeling van decentralisatie van financieringsbronnen en verantwoordelijkheden (AWBZ, Jeugdzorg, Werk en Inkomen) in het sociaal domein volop aan de gang. Leger des Heils Noord-Holland heeft geanticipeerd op mogelijke krimp; de decentralisaties gaan met bezuinigingen gepaard. ‘Meer met minder’ is het credo: met minder

Het jaar 2013 kenmerkte zich door het voorsorteren op de komende veranderingen in het sociaal domein.

...................... Evert Pater Algemeen directeur Leger des Heils Noord-Holland

6

”

Met plezier geven wij u een inkijkje in de activiteiten in het jaar 2013 en de wijze waarop we met elkaar hebben gebouwd aan een nieuw bestaan voor velen!


BOUWEN MET Cliënten In de hulpverlening aan onze cliënten richten we ons in het bijzonder op de meest kwetsbare mensen aan de onderkant van de samenleving. Daarbij stellen we ons ten doel ervoor te zorgen dat ieder mens de zeggenschap over het eigen leven (terug) krijgt of als dit niet mogelijk is te zoeken naar de voor hem of haar best passende oplossing. Uitgangspunt is en blijft dat iedere cliënt van jong tot oud vanuit zijn of haar eigen hulpvragen centraal wordt gesteld. In de benadering van onze cliënten richten wij ons steeds meer op herstel van het gewone leven. Daarbij worden cliënten ondersteund en gestimuleerd bij het realiseren van welzijn, zelfstandigheid, herstel van relaties en een zinvolle dagbesteding. Dit alles moet er uiteindelijk toe leiden dat mensen weer volwaardig kunnen meedoen in de samenleving!

”

Zeggenschap over het eigen leven (terug) geven


7

•• BOUWEN MET CLIENTEN

Ombouw en nieuwbouw in de zorg voor jeugdigen Opening nieuwbouw locatie ‘Trompendaal’ in Hilversum In aanwezigheid van Gedeputeerde mevrouw Elvira Sweet (Cultuur, Bestuur en Zorg) werd onder belangstelling van medewerkers, buren, donateurs en partners uit het werkveld de nieuwbouw in Hilversum officieel geopend. Nieuwe panden openen, in een tijd van zoveel verandering in de zorg voor jeugdigen, vraagt natuurlijk om enige uitleg. De zorg voor jeugdigen vindt meer en langer in de eigen omgeving plaats, het netwerk, de buurt en de wijk zijn steeds belangrijker geworden. Voor sommige kinderen is er na vele inspanningen toch geen andere oplossing mogelijk dan een uithuisplaatsing. Dan bieden de gebouwen en bovenal de medewerkers de veiligheid en bescherming waar het kind op dat moment recht op heeft. De oorspronkelijke gebouwen waren afgeschreven en zijn vervangen door nieuwe gebouwen die voldoen aan de eisen van deze tijd. Binnen de zorg voor jeugdigen zijn we voortdurend bezig met zorg op maat, passend bij het kind en de hulpvraag van het gezin. Dat kan door middel van een 24 uurs verblijf, maar ook in deeltijd, ambulant of door middel van daghulp en preventieprogramma's.

......................................... Nieuw aanbod sluit aan bij de vraag Lang verblijf groep Eind 2013 is gelijk met de opening van de nieuwbouw ook de Lang verblijf groep geopend. Een groep voor 6 kinderen in de leeftijd van 10-18 jaar, bedoeld voor die kinderen die op grond van hun problematiek behoefte hebben aan een veilige en neutrale plek om te kunnen groeien naar zelfstandigheid. Binnen deze Lang verblijf groep wordt hen in een warm en stimulerend klimaat deze mogelijkheid geboden.

Omgangshuis Het Omgangshuis is een veilige en neutrale plek waar (gescheiden) ouders en kinderen begeleide omgang met elkaar kunnen hebben. Er is een uitgebreid aanbod van ondersteunende programma's en een speciale KIES-training (voor kinderen van gescheiden ouders) waarbij de verwerking centraal staat. 8



‘Ik weet goed wat ik wil en vanuit deze plek word ik daarin gesteund’ Lisanne kwam als 13 jarig meisje in de opvanggroep in Hilversum wonen. De thuissituatie bood op dat moment te weinig stabiliteit en veiligheid waardoor ze samen met haar zusje uit huis geplaatst werd. problematiek behoefte hebben aan een plek waar ze kunnen uitgroeien tot zelfstandigheid. Voor Lisanne kwam deze nieuwe groep net op tijd en het betekende dat ze op een voor haar inmiddels bekende plek kon blijven en van daaruit echt kon gaan werken aan haar toekomst.

Vanuit de opvanggroep werd Lisanne doorgeplaats naar een gezinshuis waar na enige tijd bleek dat dit niet goed klikte en voor Lisanne zou opnieuw een andere woonplek gevonden moeten worden. Inmiddels waren er plannen om in Hilversum te starten met een Lang Verblijf groep, speciaal voor kinderen die op grond van hun leeftijd en

Inmiddels is Lisanne bijna 16 en voor die toekomst heeft ze al hele duidelijke plannen. Ze volgt de VMBO kaderopleiding Zorg & Welzijn in Utrecht. Tijdens haar stage bij een banketbakker ontdekte ze haar passie voor het bakken van taarten. Een passie die ze tot hobby gemaakt heeft. Binnen de leefgroep bakt ze nu taarten op bestelling voor wie het maar wil. Haar doel is om na het VMBO naar een speciale banketbakkersopleiding te gaan in Amsterdam.

Lisanne vertelt: “Het wonen in een groep is niet altijd makkelijk maar als je je positief opstelt krijg je best veel voor elkaar! Ik weet heel goed wat ik wil en vanuit deze plek word ik daarin gesteund. Ik heb leuke vriendinnen en kan altijd met ze afspreken om samen dingen te ondernemen. Daarin heb ik inmiddels veel vrijheid. Als ik het eens moeilijk heb kan ik met mijn verhaal bij de groepsleiding terecht. Het idee dat ik hier nu voorlopig kan blijven wonen vind ik wel prettig. Daarna kan ik dan misschien begeleid op kamers wonen”. Lisanne heeft nog geregeld contact met haar ouders en zusje en gaat zo nu en dan ook bij familie logeren. De combinatie van een stabiele en stimulerende woonplek en de contacten met haar familie geeft Lisanne de mogelijkheid haar eigen weg naar zelfstandigheid te gaan!

.........................................................

Pleegouderraad Leger des Heils Noord-Holland heeft een eigen Pleegouderraad samengesteld en voldoet daarmee aan de verplichting voor alle pleegzorgorganisaties om per 1-1-2014 een dergelijke raad te hebben. De Pleegouderraad, de POR, heeft tot doel om binnen het kader van de doelstellingen van Leger des Heils Noord-Holland de gemeenschappelijke belangen van de pleegouders te behartigen. De POR denkt

naar aanleiding van signalen uit de praktijk actief mee met en adviseert over het beleid. De POR adviseert gevraagd en ongevraagd over zaken die voor pleegouders van belang zijn. Dit om bij te dragen aan de kwaliteit van pleegzorg. De Pleegouderraad wil graag contact hebben en houden met haar achterban. De achterban bestaat uit twee groepen: de netwerkgezinnen en de bestandspleeggezinnen.


Door de achterban te informeren en te betrekken bij wat de POR doet hoopt ze een duidelijk beeld te krijgen van wat er leeft bij de pleegouders.

9


Specialistische daghulp: maatwerk en expertise Er is binnen de specialistische daghulp hard gewerkt aan het flexibiliseren van het aanbod zodat zorg op maat geleverd kan worden. Dit gebeurde onder andere door daghulp in deeltijd aan te bieden en door de inzet van de pedagogisch medewerkers in de thuissituatie (Praktisch Pedagogisch Gezinsbegeleiding). Daarnaast zijn er contacten gelegd met ketenpartners zoals scholen voor speciaal basisonderwijs. Door een nauwe samenwer-

king met de scholen konden gecombineerde plaatsingen gerealiseerd worden. Opvallend is, dat de doorstroom groter (en sneller) is geweest dan voorgaande jaren. Dit heeft alles te maken gehad met de mogelijkheden voor plaatsingen op scholen, met name in het Speciaal Basisonderwijs. Binnen het lopende project ‘Kansen voor kleintjes’ onderzoeken we mogelijkheden om in een zo vroeg mogelijk stadium peuters met lich-

Regionalisering Ambulante zorg Met het oog op de transitie is het team onderverdeeld in 3 regioteams. Deze teams bestrijken dezelfde regio’s als de CJG’s (Hilversum, Huizen, Bussum). Daarnaast is de hulpverlening dusdanig flexibel gemaakt, dat meer cliënten geholpen konden worden. Dit heeft ertoe geleid, dat in 2013 maar liefst 252 gezinnen hulp ontvangen hebben. De ambulante zorg is resultaatgericht, meer in kortere trajecten en in samenwerking met ketenpartners binnen de regio. Daarbij is het bouwen aan een goed netwerk rond de cliënt van essentieel belang!

tere vormen van (ongeïndiceerde) zorg te ondersteunen en zo een plaatsing binnen het MKD te voorkomen. Coaching op peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en naschoolse opvang is in het kader van Kansen voor Kleintjes verder uitgebreid. Met name de samenwerking met Bink Kinderopvang en Versa Hilversum (o.a. peuterspeelzalen) heeft er voor gezorgd, dat medewerkers bij genoemde organisaties gecoached werden. Door die coaching en de daarmee gepaard gaande observaties hebben een aantal kinderen (betere) hulp ontvangen, bijvoorbeeld door een juiste doorverwijzing naar school of specialistische daghulp.

.........................................

Eerder & Dichtbij Ook in 2013 is er via de pilot ‘Eerder & Dichtbij’ hulp geboden aan gezinnen. Deze hulp wordt geboden zonder indicatie van Bureau Jeugdzorg maar op aanwijzen van het ‘voorveld’ waarbij het CJG (procesregisseur) de beslissing tot aanvraag neemt. Onze inzet hierbij is om specialistische jeugdhulp eerder en laagdrempeliger voor cliënten beschikbaar te krijgen. Voorkomen is beter dan genezen!

............................................................................

Maatwerk!

Maatwerk! is een samenwerkingsverband tussen MEE, Youké, Versa Welzijn, BJZ, RIBW, Sherpa en Leger des Heils Noord-Holland, waarbij hulp geboden wordt aan multi-problem gezinnen volgens de ‘Wrap Around Care’ methodiek.

Een gezinscoach van het Team Maatwerk! helpt de ouders zelf de gezamenlijke hulpverlening in en om het gezin te organiseren. In plaats van bij verschillende instanties langs te moeten om hun verhaal te doen, gaat de gezinscoach met hen in gesprek en helpt hen met het opstellen en uitvoeren van hun eigen gezinsplan. Belangrijk is dat we niet kijken naar het individu maar altijd naar het gezin als geheel en 10

werken aan oplossingen met een lange houdbaarheid. Het gezinsplan is echt het plan van het gezin met hun eigen doelen die zij belangrijk vinden en ze gaan er zelf mee aan de slag. Ouders hebben het gevoel dat ze serieus genomen worden en ze houden zelf invloed. Dat we niet alles overnemen, maar de kracht binnen het gezin stimuleren, is nieuw voor ze; maar de eerste resultaten zijn heel positief!



Een zinvolle dagbesteding is het cement voor herstel... De negenentwintigjarige Rein kwam door schulden op straat te staan en is tien jaar dakloos geweest. Door zijn onstabiele woonsituatie was het lastig om werk te vinden en een baan te houden.

‘Rein bouwt aan zijn droom in de horeca!’

.........................................

Hij wilde alles doen om aan deze uitzichtloze situatie te ontsnappen, maar wie neemt je aan als je adres de Nachtopvang aan de Bakenessergracht is? Ondanks dat lukte het Rein een aantal keer werk te vinden. Helaas was dit nooit voor lange duur. Hij droomde er van om in de horeca te mogen werken. Eén keer kwam deze droom binnen handbereik en zou hij zelfs een opleiding mogen volgen. Zijn toenmalige baas verdween echter plotseling en dit bleken loze beloften. Toen medewerkers van de Nachtopvang zijn verhaal hoorden en zagen hoe gemotiveerd hij was, schakelden ze de Jobcoach van het

Leger des Heils in. Zo werd Rein de eerste cliënt die bij de Horst aan de slag mocht. In de Horst maken we gebruik van een leerkeuken van het wijkcentrum. De Horst is een nog jong leerbedrijf. Samen met leerlingen in opleiding en vrijwilligers wordt de maaltijd bereid en geserveerd voor mensen uit de omgeving. Tevens bestaat de mogelijkheid om maaltijden mee te nemen voor thuis. We hanteren kleine prijzen voor een smakelijke en kwalitatief goede maaltijd. Rein werkt tegenwoordig vier dagen per week met een leermeester. Een vrijwilliger haalt hem op en brengt hem naar Heerhugowaard waar hij voor meerdere mensen leert koken, | Bouwen aan een nieuw bestaan | Leger des Heils Noord-Holland | 2013

met gasten om leert gaan en leert hoe het er op de werkvloer aan toe gaat. In het begin was Rein een beetje in zichzelf gekeerd, maar hij bloeide al snel op. Het is mooi om te zien dat hij zich steeds meer betrokken voelt en echt deel van het team is Rein gaan uitmawerkt tegenken. Met de woordig vier dagen juiste begeleiding kan per week met een hij in de toeleermeester. komst een betaalde baan vinden en zijn droom verwezenlijken.

”

11


Kunst &Theater Mensen die hulp en begeleiding ontvangen van het Leger des Heils kunnen binnen het Kunst en Theaterprogramma hun creatieve talenten ontwikkelen. Jaarlijks wordt door de werkeenheid een festival georganiseerd waar cliënten van alle afdelingen in de gelegenheid worden gesteld aan een breed publiek muziek, dans, zang of poëzie te tonen of ten gehore te brengen.

Paco en Anja:

schitterende sterren! Leger des Heils Noord-Holland werd tijdens het Majoor Bosshardt Gala vertegenwoordigd door Paco en Anja. Paco straalde als zingende barman in de musical en Anja bracht haar gedichten ten gehore. Twee prachtige mensen die met hun talent het podium van de goed gevulde Heineken Music Hall op konden!

........................................................................ 12



Tentoonstelling ‘Kunst van de Straat’ in Haarlem en Den Helder De tentoonstelling werd samengesteld uit kunstwerken van cliënten van het Leger des Heils uit Haarlem, Heerhugowaard en Den Helder en omgeving In Den Helder waren de kunstwerken te zien in de centrale hal van kunsteducatiecentrum Triade. Naast tekeningen waren er schilderijen,

beelden en gedichten te bewonderen. Na de tentoonstelling in Den Helder werden de kunstwerken verhuisd naar het Historisch Museum in Haarlem waar een week lang de gelegenheid was om de kunst te bewonderen.

Door deze tentoonstelling worden de cliënten van het Leger des Heils gestimuleerd om hun talenten te leren ontdekken en te gebruiken. Dat kan door het maken van kunst. De positieve reacties tijdens de tentoonstelling waren een enorme impuls voor de kunstenaars!

Medewerkers opgeleid tot Maatschappelijk Sportcoach

Sport als middel, niemand buitenspel! In het AFAS-stadion te Alkmaar werd in december aan twaalf cursisten het certificaat overhandigd voor het behalen van de cursus ‘Maatschappelijk Sportcoach’. Hiermee is weer een lichting Maatschappelijke Sportcoaches klaargestoomd om sport aan te bieden aan kwetsbare mensen. Door te sporten willen we bereiken dat meer mensen participeren, de eigen kracht versterkt wordt en herstel en verbinding ontstaat tussen kwetsbare burgers en de samenleving.

De cursus vond plaats in het stadion van de plaatselijke eredivisieclub AZ. In de bestuurskamer kwamen de deelnemers driemaal bij elkaar voor de cursus die werd geleid door sportpsycholoog Oliver de Koning. De cursisten waren afkomstig van onder andere het Leger des Heils en deelnemende sportverenigingen van het Vitale Verenigingenproject dat werd geïnitieerd door de gemeente Alkmaar.


13

BOUWEN MET Medewerkers

‘Samen Verder Reiken’ op weg naar een toekomstbestendige organisatie Nederlandse gemeenten krijgen er vanaf 1 januari 2015 taken bij. Het gaat om de zorg voor jeugdigen, maatschappelijke ondersteuning voor mensen die dat nodig hebben en arbeidsparticipatie (er voor zorgen dat zoveel mogelijk mensen kunnen werken). Kort gezegd: het ‘sociaal domein’.

Verandering geeft onzekerheid, maar ook nieuwe kansen. De hervorming langdurige zorg en ondersteuning verandert de organisatie van de langdurige zorg. Medewerkers van zorgorganisaties, cliënten, familie en omgeving merken dat langdurige zorg nu al anders wordt georganiseerd dan een paar jaar geleden en dat dat in de komende jaren nog verder zal veranderen.

Wat vraagt het van onze medewerkers? Bij alle medewerkers onstaat het besef dat, willen we als organisatie een stevige positie houden binnen het maatschappelijk veld, we allen bereid moeten zijn samen verder te reiken en de omslag naar een nieuwe stijl van denken en werken te maken. Dat betekent het ontwikkelen van een vraag gestuurde organisatie: Meer vraaggericht, meer in samenhang met de directe omgeving en met meer eigen verantwoordelijkheid van de klant in het proces. Van zorgen voor naar zorgen dat, van praten over naar praten met! 14

Dat willen we doen met zelfstandige teams die zich gefaciliteerd weten door de diverse afdelingen binnen onze organisatie, in nauwe samenwerking met maatschappelijk partners in de regio en door onze cliënten zoveel mogelijk te betrekken bij wat we doen.

Hoe willen we deze omslag met elkaar bereiken? Ons verandertraject binnen de organisatie geven we vorm onder de naam ‘Samen Verder Reiken’. Hierin zijn we een coachingstraject aangegaan met In voor

zorg! In voor zorg! helpt zorgorganisaties toekomstbestendig te worden door middel van een stimuleringsprogramma. Het programma helpt toekomstbestendig te worden en leidt uiteindelijk tot meer klant- en vraaggerichte organisaties. In november van dit verslagjaar is de aftrap gegeven voor dit verandertraject.


BOUWEN MET MEDEWERKERS

Professionalisering in de jeugdzorg

Trainingen en cursussen van het Instellingenberaad Jeugdzorg Noord-Holland De provincie NH heeft voor 2013 en 2014 een subsidie ter beschikking gesteld om de deskundigheid van de jeugdzorgwerker te kunnen versterken. De provincie wil bij voorkeur investeren in de versterking van de professionaliteit van de uitvoerende werker. Het aanbod houdt daar dan ook in belangrijke mate rekening mee. Het cursusbureau Jeugdzorg NH heeft een breed programma aan cursussen en trainingen samengesteld. Deelname aan een training of cursus is gratis. Iedereen, in dienst bij een van de zeven organisaties van het Instellingenberaad, mag zich inschrijven en deelnemen aan een cursus of training.

Met grote belangstelling is gebruik gemaakt van het uitgebreide aanbod aan trainingen. Een greep uit het aanbod: motiverende gespreksvoering, oplossingsgericht werken, seksualiteit en intimiteit, omgaan met veranderingen, het nieuwe werken, intercultureel werken. Medewerkers hebben dit als een waardevolle impuls ervaren.

Registratie jeugdzorgwerkers Sommige cursussen en trainingen van Jeugdzorgcursus.nl zijn erkend en leveren punten op die medewerkers kunnen inzetten voor hun registratie in het beroepsregister jeugdzorg dat per 1 januari 2014 verplicht is. In 2013 hebben alle betreffende jeugdzorgwerkers zich hierop kunnen voorbereiden en zich ook aangemeld voor registratie in dit beroepsregister.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ondernemingsraad Voorzitter Maaike Spek: “Door veranderingen in het beleid rondom de zorg wordt er op dit moment veel van onze medewerkers gevraagd. Dit zien we terug in de onderwerpen die het afgelopen jaar langs zijn gekomen. Zo hebben we afgelopen jaar adviezen gegeven aan de algemeen directeur en instemming gegeven bepaalde zaken. Ook hebben we hard gewerkt om de samenwerking met de nieuwe algemeen directeur op een prettige manier te laten verlopen; volgens mij zijn we hierin geslaagd.”


15

BOUWEN MET MEDEWERKERS

Loods 3 is een initiatief van ca. 7 mensen die zich iedere vrijdag, van 9.00 uur tot ca. 16.30 uur inzetten, om gezinnen te helpen die het door omstandigheden aan de meest basale huisraad ontbreekt.

door hulpverlenende instanties. Cliënten kunnen samen met hun begeleider terecht om spullen uit te zoeken.

Het initiatief wordt gefinancierd en ondersteund door Leger des Heils Noord-Holland en Midden Nederland. Dit geschiedt volledig op vrijwillige basis in de vrije tijd van deze mensen. De spullen worden gebracht of door de medewerkers opgehaald en vervolgens nagekeken op bruikbaarheid. Alle spullen worden gratis geleverd en weer gratis doorgegeven aan gezinnen die begeleid worden

Het project ontstond in 2001, in een periode dat ook de intensief ambulante afdeling ‘10 voor Toekomst’ van het Leger des Heils Midden Nederland gestart is. Vanuit deze afdeling kwam de vraag naar gebruikte fornuizen, bankstellen, koelkasten, wasmachines, bedden, matrassen, serviesgoed, linnengoed, bestek, radio’s en televisies en andere huisraad voor gezinnen die in ernstige financiële problemen geraakt waren.

spullen ontstaan. Met hulp van bedrijven zoals Kok Wooncenter, IKEA en ook vele particulieren wordt er geregeld nieuwe huisraad geleverd. Een mooi initiatief met hulp van mensen die het werk van het Leger des Heils een warm hart toedragen.

In de loop der jaren is de Loods steeds bekender geworden is er steeds meer vraag naar gebruikte

................................................................................

Veilig werken Alle hulpverleners van de sector Zorg, herstel en participatie hebben een basistraining GT (gedragstherapeutisch werken volgens de methodiek van het sociaal competentiemodel) gevolgd en een vervolgtraining weerbaarheid/ omgaan met grensoverschrijdend gedrag van cliënten. Verder zijn alle medewerkers getraind in het voorkomen en omgaan met agressie van cliënten. Ook is er gekeken naar de veiligheid van de panden om ongevallen te voorkomen. Onze collega’s van LJ&R (Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering) hebben een 2 daagse de-escalatietraining gegeven aan de ambulante medewerkers. 16


BOUWEN MET

de buurt

Leger des Heils Noord-Holland is met 16 locaties aanwezig in de buurt. De drie Bij Bosshardt buurtsteunpunten in Den Helder, Heerhugowaard en Haarlem zijn bij uitstek ontmoetingsplaatsen voor eenzame mensen, mensen op zoek naar een zinvolle dagbesteding en mensen met een hulpvraag. In deze centra faciliteren wij met- en voor buurtbewoners ontmoeting, ontplooiing en activiteiten die een bijdrage leveren aan de sociale cohesie in de buurt. Ook vanuit onze andere locaties staan wij open voor buurtgerichte activiteiten en bieden de mogelijkheid om buurtbewoners kennis te laten maken met ons werk. Er wordt in de buurt aandacht besteed aan de jaarlijkse Burendag, de week tegen de Eenzaamheid en (andere) feestdagen. | Bouwen aan een nieuw bestaan | Leger des Heils Noord-Holland | 2013

17

BOUWEN MET DE BUURT

‘Eenzaamheid ontstaat bij een gebrek aan verbondenheid’…

.............................................................................. Met deze slogan opende de directeur van Stem in de Stad Haarlem de Week tegen de Eenzaamheid. Leger des Heils Noord-Holland en Stem in de Stad hebben de handen ineen geslagen om samen een mooi programma samen te stellen met activiteiten die bij het aanloopcentrum en bij de dagopvang in Haarlem plaats vonden. Een week lang was er dagelijks

een gevarieerd programma dat bestond uit onder anderen samen eten, een lezing, styling , film en muziek. Ook op andere locaties werd aandacht besteed aan de Week tegen de Eenzaamheid en werd daarmee ook de verbinding met de buurt verstevigd. De dagbehandelingsgroepen in Huizen hebben aandacht besteed aan de Week tegen de Eenzaam-

heid door met de kinderen langs de deuren van de bejaarde buren in het naastgelegen zorgcentrum te gaan en hen een eigen geschilderd doosje met chocolaatjes aan te bieden. De reacties van zowel de ‘oudjes’ als de ‘jonkies’ waren hartverwarmend! In buurtsteunpunt Bij Bosshardt Haarlem genoten ouderen van een high tea.

Kerst vier je samen

Bezoekers van diverse vestigingen van het Leger des Heils en van collega instellingen genoten van een sfeervolle kerstavond in de Nieuwe kerk in Haarlem. Een avond vol muziek en een heerlijk Indisch buffet dat werd verzorgd door de catering van 50|50 Food uit Amsterdam, een reïntegratiebedrijf van het Leger des Heils. Daarnaast waren er ook vele andere bedrijven die deze bijzondere avond mogelijk maakten, zoals restaurant Ampersand (voorgerecht), restaurant Sea Cottage (nagerecht), Deka-filiaal Planetenlaan (alle frisdrank en een dessert) en een bedrag gesponsord door Electro Techniek Timmers. Ruim 120 mensen waren te gast in de Nieuwe Kerk en hebben met elkaar de warmte en het licht van Kerst mogen beleven. 18


BOUWEN MET financiers en maatschappelijk partners Leger des Heils Noord-Holland werkt vanuit de balans tussen maatschappelijk partner zijn en betrokkenheid bij kwetsbare mensen zonder helper. Op die manier willen wij ons ook positioneren binnen het werkveld. De keuze om hulp bieden aan mensen aan de onderkant van de samenleving, sluit ook in deze tijd aan bij vragen die op ons afkomen vanuit cliënten, gemeenten of ketenpartners. Leger des Heils Noord-Holland wil er zijn voor mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Het zijn mensen die vaak voor overlast zorgen of die juist onzichtbaar zijn maar wel hulp en

motivatie nodig hebben om weer mee te kunnen gaan doen in de samenleving. Kenmerkend voor deze medeburgers is ook dat zij veelal niet zelf de weg naar de gemeentelijke loketten kunnen vinden. Er is ondersteuning en veel geduld nodig om ze zo ver te krijgen dat ze hulp kunnen of willen toelaten. Wij willen voor deze groep graag het verschil maken en werken hiertoe nauw samen met onze collega’s van de Leger des Heils korpsen, Jeugdzorg & Reclassering en Reshare (herbestemming van goederen).

”

.......................................................................

De opgebouwde expertise wordt inmiddels door diverse gemeenten goed ontvangen

In 2013 is de focus meer en meer naar buiten toe gericht en hebben wij ons als een ketenpartner kunnen presenteren bij de diverse centrumgemeenten met een integraal zorgaanbod voor alle leeftijdsgroepen met een combinatie van jeugd- en volwassenzorg. De opgebouwde expertise wordt inmiddels door diverse gemeenten goed ontvangen hetgeen heeft geresulteerd in de ontwikkeling van nieuwe activiteiten en uitbreiding van bestaande activiteiten. Zo zijn er samenwerkingsrelaties ontstaan met Terwille op het gebied van verslavingszorg en in Haarlem en omgeving met Zorgbalans en de GGD door een gezamenlijk cursusaanbod neer te zetten op het gebied van opvoedings-ondersteuning. Vanuit de samenwerking met de Provincie zijn er ook dit jaar nog nieuwe projecten van start gegaan en is nieuw aanbod gerealiseerd binnen de zorg voor jeugdigen (Omgangshuis, Lang Verblijf groep).


19

BOUWEN MET FINANCIERS EN MAATSCHAPPELIJKE PARTNERS

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

NIEUWE ACTIVITEITEN IN HOORN

Startpunt

Samen optrekken met de partners in Hoorn

De Gemeenteraad van Hoorn gaf in het najaar van 2013 groen licht voor de start van een sociaal pension door het Leger des Heils. Om dit mogelijk te maken heeft de Gemeente Hoorn het pand van de voormalige Penitentiaire Open Inrichting (POI) aan het Dampten van de Rijksoverheid overgenomen. Hier komt het nieuwe sociaal pension voor dak- en thuislozen, met als naam Startpunt. Het sociaal pension is bestemd voor de meest kwetsbare groepen, waaronder de zorgmijders. Ook wordt de nachtopvang op deze locatie ondergebracht.

Naast het sociaal pension en de nachtopvang komt ook het Meldpunt Vangnet en Advies van de GGD Hollands in het pand van Startpunt. Het Meldpunt Vangnet en Advies gaat daar ook de centrale toegang verzorgen. Een mooie uitdaging waar we in nauwe samenwerking met alle betrokken partners in 2014 verder vorm aan zullen geven!

”

Met ruim 275 professionals en vele anderen zet Leger des Heils Noord-Holland zich in om mensen opnieuw aansluiting te laten vinden: op een veilige eigen woonplek, met elke dag goed te eten en goede kleding; met aandacht voor de bijzonderheden, met geduld, respect en vasthoudendheid; met kansen om nieuwe vaardigheden te leren; soms ook met een stevige hand die leidt en corrigeert.

20


BOUWEN MET FINANCIERS EN MAATSCHAPPELIJKE PARTNERS

Bouwen aan bestendigheid Project Versterking Maatschappelijke Participatie Leger des Heils Noord-Holland participeert, samen met Parlan en OCK Spallier, in het provinciale project ’Versterken van Maatschappelijke Participatie’. Het project is erop gericht om jongeren, na uitstroom uit een opvangvoorziening (zoals bij voorbeeld Vast & Verder) te blijven volgen en waar nodig nazorg te bieden. Hiermee kan worden voorkomen dat jongeren terugvallen naar oude patronen of weer een zwervend bestaan gaan leiden. Het beleid is er op gericht de jongeren waar mogelijk over te dragen aan een maatjesproject. In de regio Noord-Holland Noord is actief aan het opbouwen en versterken van het netwerk gewerkt. Sinds de start van de Veldtafel (in het kader van het project Versterken van Maatschappelijke Participatie), hebben we in korte tijd met veertien ketenpartners een samenwerkingsrelatie opgebouwd. De Veldtafel biedt jongeren een platform waar ze terecht kunnen voor advies en afstemming. Jongeren brengen zelf hun probleem in. Zij zoeken vaak hulp op het gebied van wonen, werken, school of dagbesteding. Dankzij dit project is het gelukt om voor 90 % van de jongeren een dagbesteding te realiseren.

Maatschappelijke partners en gemeente Haarlem bouwen aan Social Return on Investment (SROI) Het Leger des Heils Noord-Holland tekende samen met de gemeente Haarlem en andere maatschappelijk partners binnen de Haarlemse keten een convenant om de invulling van de Social Return-verplichting van deze gesubsidieerde instellingen (boven de 500.000 euro) te realiseren. SROI houdt in dat 5% van de loonsom van de betreffende opdracht wordt ingezet om werklozen of uitkeringsgerechtigden aan het werk te zetten, leerwerk- en/of stageplaatsen aan te bieden. Deze regeling geldt ook voor de door Haarlem gesubsidieerde instellingen. De partners hebben afgesproken dat zij deze verplichting mede invullen door een unieke samenwerking om de groep mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt dichter bij werk te brengen. Het doel is om mensen uit de doelgroep aan het werk te helpen

of hen een actievere deelname aan de samenleving te bieden. Er wordt gestart met een pilotproject voor 20-40 Haarlemmers met afstand tot de arbeidsmarkt. Haarlemmers die vanwege psychische, taalvaardige of lichamelijke beperkingen geen (vrijwilligers)werk doen, kunnen gebruik maken van de expertise en van werkervaringsplaatsen die de deelnemende organisaties bieden. Initiatiefnemers voor deze ‘Haarlemse Keten’ zijn Dock, Kontext, Haarlem Effect, RIBW K/AM, Leger des Heils, Brijder, Blijf-groep, SKOS (Kinderopvang)/SSP (Peuterspeelzalen) en Bibliotheek Zuid Kennemerland. Het gaat hier om de start van een nieuwe samenwerking. Andere maatschappelijke organisaties, maar ook bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen en een bijdrage willen leveren, worden van harte uitgenodigd om aan te sluiten bij het initiatief. Bij de samenwerking staat de deelnemer centraal en gaat zelf aan de slag binnen zijn mogelijkheden. De maatschappelijke partners sluiten hierop aan vanuit hun eigen specialisme, zoals verslavingsbegeleiding, contacten leggen met vrijwilligersinitiatieven, kwalitatief begeleiden van deelnemers en het inzetten van gewenste scholing om extra ervaring op te doen om aan het werk te komen. De looptijd van het totale convenant is twee jaar (tot maart 2016). In die tijd wordt ervaring opgedaan met de ‘pilot’ en vindt er een eindevaluatie plaats over de resultaten ervan. Het doel van ‘De Haarlemse Keten’ in de stad is dat de keten in de toekomst deel uitmaakt van de gemeentelijke basis-infrastructuur zorg en welzijn in Haarlem. Dat betekent dat de partners hun werkwijze en doelgroep ook afstemmen met de sociale wijkteams in Haarlem en met buurtactiveringsprojecten zoals de buurtbedrijven.


21

BOUWEN MET donateurs en giftgevers

Wij prijzen ons gelukkig met zoveel mensen om ons heen die het Leger des Heils een warm hart toe dragen. Dankzij giften waren wij ook afgelopen jaar weer in staat om diverse doelgroepen iets extra’s te bieden. Onze collega's van de afdeling Fondsenwerving van het Leger des Heils zijn ons tot steun geweest in het werven van financiering voor de inrichting van de tuin en de inrichting van de kamers van de nieuwe gebouwen van OC Trompendaal. In 2013 ontvingen we eveneens vanuit diverse fondsen en particulieren financiële ondersteuning om kinderen iets extra’s te kunnen bieden zoals bijvoorbeeld zwemles, lidmaatschap van een club of deelname aan een vakantie. Bijzondere dank gaat uit naar het Nationaal Fonds Kinderhulp, Stichting Pape Fonds, Administratiekantoor J. de Lange, Protestantse Kerk Hilversum, Leger des Heils Zeist en het Oranje Fonds.

. . . . .Even . . . . .terug . . . . . .naar . . . . .het . . . .‘ritme . . . . . .van . . . .de. . .staat’ ............................................ Voormalig dakloze Michel Fakkeldij fietst 650 km voor het Leger des Heils Michel Fakkeldij is tweemaal dakloos geweest, maar heeft zijn leven tegenwoordig goed op orde. Toch koos hij er voor om de straat weer op te gaan. Dit keer vrijwillig, om geld op te halen voor het Leger des Heils. Afgelopen zomer heeft hij meer dan 650 kilometer gefietst en verschillende daklozenopvangen bezocht. Overal waar hij kwam heeft hij zijn verhaal verteld, aan wie het maar wilde horen om zo de daklozen van Nederland een stem te geven. Michel over de opvang van het Leger des Heils: “Tijdens mijn tocht heb ik bij verschillende opvangvoorzieningen geslapen waaronder een aantal van het Leger des Heils zelf. Ik heb weer ervaren dat het Leger des Heils goed functioneert en doet wat het moet doen. Regels heb je uiteraard overal maar het gaat ook om de manier waarop je als dakloze wordt aangesproken. Bij het Leger noemen ze je naam bijvoorbeeld, ze kijken naar je als mens, niet alleen vanuit een behandelingsoogpunt.” 22

Niet-weters Michel heeft veel mensen over het straatleven verteld. “Ik ben trots dat ik dit heb mogen doen, niet alleen voor mezelf en het Leger des Heils maar ook voor de mensen, de niet-weters. Ik hoop dat ik de bewoners heb geïnspireerd en de ogen van mensen heb mogen openen. Daklozen zijn niet allemaal junks, er zijn mensen bij die gewoon een baan hebben, er zijn veel ouderen en er zitten zelfs mensen bij die naar mijn mening, permanente zorg nodig hebben. Het is niet zo dat je slecht bent omdat je op straat leeft. Op straat kom je heel veel mooie mensen, met allerlei talenten tegen. Ik heb voor hen iets kleins kunnen doen. Het is maar een druppel op een gloeiende plaat. Maar zelfs het kleinste druppeltje veroorzaakt een heleboel stoom.”


BOUWEN MET DONATEURS EN GIFTGEVERS

Old Timer rALLY voor nieuwe groep Trompendaal Op 1 juni 2013 werd door Korps van het Leger des Heils in Zeist een Old Timer rally georganiseerd. Na het succes van vorig jaar toen men dit als jubileumactiviteit voor 125 jaar Leger des Heils organiseerde wilden veel deelnemers een herhaling. En die kwam er met daaraan gekoppeld een goed doel. Daarbij dacht de organisatie aan Trompendaal en dat kwam goed uit, want voor de nieuw te openen Lang Verblijf-groep bestond nog wel een wensenlijstje! Een stoet van ongeveer 50 Old Timers zorgde voor een bont spektakel. De deelnemers werden geïnformeerd over ons werk en onderweg kon ieder-

een dankzij de prachtige gesponsorde autoschildjes precies zien waarvoor gereden werd. ’s Middags voerde de rally langs vliegveld Hilversum waar ook de kinderen van de leefgroepen de kans hadden om de auto’s te bewonderen; voor hen werden er ook spelletjes georganiseerd. Aan het eind van de middag werd bekend dat de rit € 500,had opgebracht en dat er ook nog geld was ingezameld uit andere activiteiten, om een nieuwe Playstation aan te schaffen. Het geld is besteed aan nieuw spelmateriaal voor de Lang Verblijf-groep.

Bedrijfsleven bouwt met ons mee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Beursvloer Haarlemmermeer levert mooie matches De Maatschappelijke Beursvloer is een lokaal evenement waar maatschappelijke behoeften worden verhandeld: vraag en aanbod van vrijwilligerswerk in de meest brede zin van het woord. Bedrijven, serviceclubs, scholen, maatschappelijke organisaties, vrijwilligersorganisaties en overheden ontmoeten elkaar. De sfeer is informeel en dynamisch met als doel: het maken van een match. Wat de een biedt, is voor de ander zeer gewenst. De matches hebben betrekking op menskracht, kennis, toegang tot netwerken, materiaal, faciliteiten en creativiteit. Bij voorkeur is de match tweerichtingsverkeer waardoor er een gelijkwaardig partnerschap ontstaat. Er wordt gehandeld op de Maatschappelijke Beursvloer, maar met gesloten beurzen. Carolien, jobcoach bij Leger des Heils Noord-Holland had zich goed voorbereid op de beurs en had een aantal wensen waarmee ze de beursvloer op kon. “Al direct bij binnenkomst was er volop uitwisseling met diverse bedrijven. Er heerste een enorme bedrijvigheid en het heeft geresulteerd in een aantal hele leuke matches en interessante netwerkcontacten”, aldus Carolien. De matches werden uiteindelijk door de notaris met een handtekening bekrachtigd en zo leverde dat voor onze

cliënten onder andere een sollicitatietraining (PDZ Uitzendbureaus), dagbesteding voor cliënten in de vorm van groenonderhoud in de Haarlemmermeer (Stichting M.E.E.R. Groen ), een uitje of activiteit voor de vrijwilligers van Bij Bosshardt Haarlem (de Stichting Zorgmanege) en ‘Handen uit de mouwen’ door een groep jongeren (Vriendschapsband Haarlemmermeer-Cebu) in ruil voor ervaring met en voorlichting over het werk van de organisatie.


23

Bouwen aan een nieuw bestaan | Leger des Heils Noord-Holland | 2013

www.legerdesheils-noordholland.nl

Jaarmagazine LEGER DES HEILS NOORD-HOLLAND

Recommend Documents