Stichting Bedrijfsgeschiedenis Nieuwsbrief 2010, nummer 2
Verslag studiedag 24 april 2010 Op 24 april jongstleden hield de Stichting Bedrijfsgeschiedenis de jaarlijkse academische studiedag in samenwerking met het onderzoeksproject BINT (Bedrijfsleven in Nederland in de twintigste eeuw) in het Academiegebouw te Utrecht. Het onderwerp was concentratie en deconcentratie in het bedrijfsleven in heden en verleden. De studiedag werd door ongeveer 30 mensen bezocht. Hans Schenk, hoogleraar economie aan de Universiteit Utrecht, maakte zijn gehoor duidelijk dat grote fusies vaak ingegeven zijn vanwege strategische redenen en niet zozeer vanuit het oogpunt van winstgevendheid. Ook gaf hij aan dat fusies die in het begin van een fusiegolf plaatsvinden succesvoller zijn dan fusies die later in dezelfde fusiegolf plaatsvinden. Een heldere boodschap voor organisaties die voornemens zijn te fuseren. Bram Bouwens en Joost Dankers, beiden werkzaam bij het Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur aan de Universiteit Utrecht zijn de auteurs van het derde deel van het zevendelige werk over het verleden van het Nederlandse bedrijfsleven. Dit deel (nog te verschijnen) handelt in zijn geheel over concentratie en concurrentie in de afgelopen eeuw. Bouwens en Dankers brachten de ontwikkelingen en golven van samenwerking (van beperkte economische samenwerking tot complete overnames) van het Nederlandse bedrijfsleven in beeld. Mathijs van Dijk, universitair hoofddocent Finance aan de Erasmusuniversiteit Rotterdam liet ons door de ogen van de financiële wereld naar concentratie en deconcentratie kijken. Zijn lezing was een mooie mengeling van heldere uitleg over basale financiële theorie met kwantitatieve resultaten over recent onderzoek op het gebied van concentratie en deconcentratie in het bedrijfsleven. Tot slot sprak Dolf van den Brink. Van den Brink is lid geweest van de Raad van Bestuur van ABN AMRO en brengt nu zijn kennis over aan studenten van de Universiteit van Amsterdam als bijzonder hoogleraar Bank – en Effectenbedrijf. Van den Brink beschikt door zijn jarenlange praktijkervaring over tal van voorbeelden om ontwikkelingen van concentratie en deconcentratie in het bankwezen kleurrijk te illustreren. Een ontspannen maar zeer interessante afsluiting van de dag door de inkijkjes achter de boardroom schermen.
Najaarsbijeenkomst 7 oktober 2010 ‘De krant is allang geen meneer meer’ of ‘Requiem voor een meneer’ zijn wat kreten die voorbij komen als je ‘krant’ en ‘meneer’ in de zoekmachine Google intikt. In de huidige tijd van nieuwe media waar iedereen zelf zijn eigen nieuws ‘custom made’ bij elkaar sprokkelt, is een krant allang overbodig. Of toch niet? Hoe ziet een grote landelijke krant als De Volkskrant zichzelf en hoe willen ze overleven in deze tijd? Wij, begunstigers van de Stichting Bedrijfsgeschiedenis, gaan er achter komen. Wij zullen op donderdag 7 oktober een bezoek brengen aan de drukkerij en redactie van De Volkskrant te Amsterdam. Voorafgaand aan de rondleidingen hebben we Dr. Sierk Ybema als gastspreker. Ybema schreef een proefschrift getiteld De koers van de krant: Vertogen over identiteit bij Trouw en de Volkskrant. Ybema is universitair docent aan de Vrije Universiteit, faculteit der sociale wetenschappen, afdeling cultuur, organisatie en management. Programma 11.30 – 12.00 uur: ontvangst drukkerij de Persgroep: Van der Madeweg 40, Amsterdam. koffie/thee + lunch en met de mogelijkheid van appel/sinaasappelsap. Te bereiken met auto/metro (zie bijgevoegde routebeschrijving) 12.00 – 12.45 uur: lezing Sierk Ybema (proefschrift ‘De koers van de krant’) 12.45 – 14.15 uur: rondleiding drukkerij 14.30 uur: vertrek naar Jacob Bontiusplaats 9, Amsterdam met taxibusjes 15.00 – 15.15 uur: ontvangst koffie/thee redactie De Volkskrant, Jac. Bontiusplaats 15.30 – 16.30 uur: rondleiding redactie Volkskrant 16.45 –18.00 uur: afsluitende borrel Grandcafé The Headlines, Czaar Peterstraat 213 (vlakbij Jacob Bontiusplaats)
U kunt zich tot uiterlijk maandag 20 september 2010 aanmelden bij Janneke Hermans, secretaris SBG, email:
[email protected]. Mocht u Janneke op 7 oktober willen bereiken dan kan dat telefonisch op 0611-317.637.
Serie WAT OVERBLIJFT VAN EEN LANG VERLEDEN De archieven en historische collecties van ABN AMRO Wie onderzoek doet naar bijvoorbeeld de buitenlandse betrekkingen van Nederland in de twintigste eeuw, heeft de aangename zekerheid dat de bronnen vrijwel compleet en op professionele wijze zijn geregistreerd. De plichten van de overheid op het vlak van archiefvorming zijn wettelijk geregeld en een fijnmazige infrastructuur van archieven staat garant voor de toegankelijkheid van de bronnen. De wereld van de historicus die onderzoek doet naar het bedrijfsleven, ziet er heel anders uit. De Archiefwet zegt niets over de private sector, waardoor elke ondernemer zelf kan bepalen, of de documenten bewaard moeten worden of niet. Uiteraard is elk bedrijf verplicht de fiscale en overige termijnen in acht te nemen, maar daarna staat het de onderneming vrij om naar believen te beslissen over de toekomst van de documenten. Vanwege de kosten die met archiefvorming verbonden zijn, bestaat die toekomst niet zelden uit een bedrijf dat van discrete archiefvernietiging leeft. Dit werpt natuurlijk direct de vraag op, wat dan de basis is van al die boeken die – niet zelden ter gelegenheid van een jubileum – over individuele bedrijven worden geschreven. Om een indruk van die basis te geven, zullen in deze en de komende nieuwsbrieven de archieven en historische collecties van enkele bedrijven worden beschreven. Daarbij zullen vooral de bedrijven aan de orde komen die hun archieven en collecties verantwoord beheren. Van het eerste bedrijf dat hier centraal zal staan, ABN AMRO, gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat de schrijver dezes daar werkzaam is. Toch is deze bank gekozen als onderwerp van de eerste aflevering, omdat het behoud van de archieven verhoudingsgewijs goed geregeld is en bovendien de overname van 2007 door het consortium en de aanstaande integratie met de voormalige Fortis Bank Nederland in de laatste jaren nogal wat vragen over het al dan niet voortbestaan van de collecties heeft oproepen. De bank is al in de jaren zestig begonnen de archieven van haar rechtsvoorgangers onder te brengen in openbare archiefinstellingen. De stukken van de Nederlandsche Handel-Maatschappij, die in 1964 was gefuseerd met de Twentsche Bank (TB) om samen de Algemene Bank Nederland te vormen, werden ondergebracht in het Algemeen Rijksarchief, tegenwoordig het Nationale Archief (NA) in Den Haag. Ongeveer tien jaar later werden de archieven van de TB gedeponeerd in het Rijksarchief in Overijssel te Zwolle, nu het Historisch Centrum Overijssel.
Toen begin jaren negentig een bedrijfshistorische afdeling was opgezet, werd de archivering en het collectiebeheer professioneel aangepakt, maar het beleid van onderbrenging van de archieven in openbare bewaarplaatsen is ongewijzigd gebleven. Zo werden onlangs de archieven van de Amsterdamsche Bank en de Rotterdamsche Bank – die in 1964 tot Amro Bank zouden fuseren - ondergebracht in het NA, zodat nu alle stukken tot en met 1964 toegankelijk zijn voor wetenschappelijk onderzoekers en het grote publiek. De bedrijfshistorische afdeling verzamelt alles dat gerelateerd is aan de geschiedenis van de bank, waaronder foto’s, jaarverslagen en oude fondsen, evenals bankiersportretten, stijlmeubilair en bancaire machines. De afdeling houdt zich ook bezig met het publiceren over de geschiedenis van de bank, zowel op wetenschappelijke als op meer toegankelijke wijze. Daarnaast geeft de afdeling ‘weggevertjes’ zoals boekenleggers, een kalender en onderzetters met afbeeldingen van historische hoofdkantoren uit. Tot slot beheert de afdeling een klein bedrijfshistorisch museum in het hoofdkantoor van de bank. De afdeling is wat betreft de personele bezetting relatief goed uitgerust en zodoende in staat om zorgvuldig te archiveren, de driedimensionale objecten op museale wijze te beheren en regelmatig publicaties te verzorgen. In dat opzicht is ABN AMRO typerend voor het bancaire bedrijf waar het beheer van het eigen verleden in de regel serieuzer wordt genomen dan in menig andere sector van de economie. ABN AMRO Historisch Archief www.abnamro.com/history Bezoek op afspraak:
[email protected] tel. 020-629.6789
Colofon Stichting Bedrijfsgeschiedenis Postbus 421 3500 AK Utrecht website: http://www.neha.nl/stichtingbg/ email:
[email protected] kopij Nieuwsbrief, email:
[email protected]
