Sterke staaltjes van blik Evaluatie van het verpakkingendossier 2011
1 Maart 2011
Sterke staaltjes van blik Inleiding Stichting Kringloop Blik Blik Blikverpakkingen in cijfers Kengetallen metalen verpakkingen sector in Europa De kringloop van blik en de consument Hergebruik metalen Afval als grondstof Recycled content en recycling rate Preventie en CO2-gebruik -
Energiereductie in het productieproces van metalen Productie van metalen verpakkingen Steeds lichtere verpakkingen Specifiek energiegebruik CO2 besparing door het gebruik van blik in plaats van andere materialen
Statiegeld Verpakkingendossier; regelingen en organisaties -
Regelingen Organisaties
6 6 6 7 7
7 8 8 9
Verpakkingenbelasting en afvalfonds Noot voor wat betreft aluminium Wensen vanuit de blikindustrie
9 10 10
2 Maart 2011
3 3 3 4 4 4 5 5 5 6
Inleiding Systeem van preventie, inzameling en recycling van verpakkings-materiaal. Geregeld via Besluit, Raamovereenkomst en belasting
Raamovereenkomst: evaluatie in 2011, verlenging in 2012. Feiten over blik op een rijtje.
Om aan haar Europese verplichtingen te voldoen, bestaat er in Nederland via het ‘Besluit Beheer Verpakkingen en Papier en Karton’ (hierna: het Besluit of het verpakkingenbesluit), een systeem waarbij producenten en importeurs verantwoordelijk zijn voor de preventie, inzameling en recycling van het gebruikte verpakkingsmateriaal. Dit systeem functioneert op basis van de Raamovereenkomst tussen het ministerie van VROM, het verpakkende bedrijfsleven en VNG over de aanpak van de dossiers verpakkingen en zwerfafval voor de jaren 2008 t/m 2012, en de financiering van dit systeem wordt geregeld door middel van de verpakkingenbelasting (vastgesteld in 2007). Omdat de Raamovereenkomst in 2012 ‘op basis van een evaluatie in 2011 (zal) worden verlengd met een door partijen nader te bepalen termijn’1, is dit voor de Stichting Kringloop Blik (SKB) aanleiding om ter ondersteuning en verheldering van de discussie een aantal feiten met betrekking tot het blikdossier op een rijtje te zetten.
Stichting Kringloop Blik Stichting Kringloop Blik
Stichting Kringloop Blik (SKB) is de ketenorganisatie voor metalen verpakkingen in Nederland. Naast materiaal- en verpakkingsproducenten zijn ook het verpakkende bedrijfsleven en de detailhandel bij SKB aangesloten. De stichting is aangesloten bij Nedvang, de organisatie van het verpakkende bedrijfsleven, die namens het bedrijfsleven de verantwoordelijkheid draagt voor de uitvoering van het Besluit en de Raamovereenkomst. De doelstelling van SKB is het sluiten van de kringloop voor metalen verpakkingen en daarmee het bevorderen van duurzaam gebruik van grondstoffen en energie. SKB neemt -via Nedvanghaar (mede)verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het systeem voor de preventie, inzameling en hergebruik. Daarnaast verzamelt en analyseert SKB in dit kader tevens de daarvoor benodigde gegevens over energiegebruik en materiaalhergebruik. Op deze wijze geeft SKB uitvoering aan de afspraken die voortvloeien uit het Besluit Verpakkingen.
Blik Blikverpakkingen algemeen
Ter introductie van het onderwerp kan over blikgebruik een aantal feiten worden weergegeven. Zo is blik een stalen en/of aluminiumverpakking voor de meest uiteenlopende consumentenartikelen. Metalen verpakkingen worden in de volksmond ‘blikken’ of ‘blikjes’ genoemd. Van alle metalen verpakkingen in Nederland is 90% gemaakt van staal en 10% van aluminium. Metalen verpakkingen zijn dun (0,08 mm voor drankenblikjes, 0,15 mm voor conservenblikken, 0,2 mm voor verfblikken) en toch sterk. Blikverpakkingen worden gebruikt om producten (lang) te kunnen bewaren en te beschermen. Ook kunnen producten op deze manier beter worden vervoerd. Een blikverpakking is luchtdicht en laat geen licht door. Blikverpakkingen zijn in vrijwel alle gewenste maten en formaten te produceren. Het zijn veilige, onbreekbare en niet-brandbare verpakkingen. Blikverpakkingen worden tegenwoordig voor zo’n 800 producten gebruikt. Dat zijn voornamelijk voedingsmiddelen als conserven, soepen en dranken, maar blikverpakkingen worden ook gebruikt om verf, cosmetica, chemicaliën en rookwaren in te verpakken. Ook deksels van glazen potten en spuitbussen zijn dikwijls van staal of aluminium gemaakt. Blik kan eindeloos worden gerecycled en zo dus steeds worden hergebruikt. In Nederland wordt momenteel 87% procent van alle blikverpakkingen gerecycled, voornamelijk door de scheiding van blik uit het restafval. In feite is blik ‘gemaakt’ om oneindig en zonder kwaliteitsverlies opnieuw te gebruiken, omdat het steeds opnieuw als grondstof voor de staalproductie gebruikt kan worden. Dit voorkomt niet alleen het gebruik van nieuwe grondstoffen, maar het voorkomt ook verspilling van materiaal en
1
Uit: de Raamovereenkomst
3 Maart 2011
energie. O.a. hierdoor is de carbon footprint van blik kleiner dan van andere recyclebare verpakkingmaterialen. Blik vergt daarnaast minder energie bij transport, opslag en gebruik, wat een extra CO2 reductie oplevert.
Blikverpakkingen in cijfers
Hoeveelheid blik in kringloop
Europese kengetallen
In Nederland wordt er circa 175 kiloton aan blikverpakking gebruikt. Hiervan is 105 kiloton voor huishoudelijk gebruik. 70% hiervan is bestemd voor de verpakking van voedsel (conserven, soep en dergelijke), 20% voor dranken (bier en fris), en 10% wordt gebruikt voor overige toepassingen zoals verf, spuitbussen e.d. Van de 175 kiloton blik is 70 kiloton blik voor metalen bedrijfsverpakkingen bestemd. Vast staat dat er 87% blik gerecycled wordt (daarover meer op pagina 4), wat betekent dat er 152 kiloton blik in kringloop is.
Kengetallen metalen verpakkingen sector in Europa Bedrijven Werknemers Productie Omzet
- 200 productielocaties - 50.000 - 70 miljard stuks per jaar (ca 4.2 miljoen ton per jaar ), (dit betreft zowel staal en aluminium) - 12 miljard euro
De kringloop van blik en de consument Ook de consument maakt deel uit van het recyclingproces. Aan de hand van de consumenteninformatie is de kringlooproute van blik heel goed en duidelijk weer te geven. “Blik”, zo luidt de leus, “gewoon bij het afval. Zo begint bij u de recycling!” En zo weet de burger dat het blikje dat hij bij het afval gooit, gerecycled wordt. Het blik dat wordt weggegooid wordt teruggewonnen en het materiaal wordt hoogwaardig hergebruikt voor nieuwe producten. Op het bijgevoegde plaatje staat de uitleg voor de consument, zoals deze in verschillende campagnes gebruikt is: “ Lege blikjes mogen gewoon in de afvalbak bij het overigen huisvuil. Zo komt het blikje weer in kringloop en wordt het gerecycled. De lege blikverpakking”, zo staat er, “gaat met het huisvuil naar de afvalverwerkingsinstallatie waar het afval wordt verbrand. Omdat staal en aluminium niet brandbaar zijn, blijft het metaal van de blikverpakking achter in de as. Met magneten en wervelstromen”, vervolgt het plaatje, “worden de metalen uit de verbrandingsresten teruggewonnen. Daarna”, besluit de tekst, “ wordt het metaal gesmolten en worden er weer nieuwe producten van gemaakt”. In meerdere campagnes over recycling van blik wordt uitgelegd, dat er van het afvalmateriaal bijvoorbeeld weer een nieuw blik kan worden gemaakt. Of een fiets. Of een vliegtuig. Andersom werkt het ook: blik kan weer zijn gemaakt van een vliegtuig. Door staal en aluminium te recyclen, besparen we op nieuwe grondstoffen en energie. En dit kan eindeloos, zonder kwaliteitsverlies doorgaan. De kringlooproute is duidelijk en waar het op neerkomt, is dat het heel gemakkelijk is om
Blikverpakkingen die voor de 1000e keer worden gerecycled zijn kwalitatief net zo goed en sterk als het blikje dat voor de 1e keer wordt gerecycled. De recycling van blik is eindeloos.
4 Maart 2011
Blikrecycling begint dus in de afvalbak.
Het recyclingproces is een integraal deel van de metaalverpakkingsindustrie. Ruim 87% van alle blikverpakkingen in Nederland wordt gerecycled. Voor het maken van blik hoeven we dus maar 13% aan nieuwe grondstoffen te gebruiken.
bewust met blik om te gaan en aan het blik-recyclingproces deel te nemen: het is een kwestie van gewoon in de afvalbak te gooien. In plaats van dat de consument gevraagd wordt het blik van het overige afval te scheiden, doen de afvalverwerkingsinstallaties dat. Gemeenten kunnen ook besluiten tot aparte inzameling.
Hergebruik metalen Blik wordt van staal of aluminium gemaakt. Negentig procent van de metalen verpakkingen in Nederland is van staal. In Nederland wordt 87% (2009) van alle metalen verpakkingen gerecycled. Om de Nederlandse afzetmarkt te bedienen is dus nog maar 13% nieuwe grondstoffen nodig. De recycling is in de laatste 15 jaar met meer dan 45% gestegen. De recyclingdoelstellingen zijn vastgelegd in het Verpakkingenbesluit. De recyclingdoelstelling voor Nederland is gesteld op 85% en in Europa op 50%, dat betekent dat Nederland haar blikrecycling ruim op orde heeft. Nederland is, samen met België en Duitsland, koploper in Europa.
Afval als grondstof Schroot is een grondstof in het productieproces voor staal; het is zelfs zo, dat er zonder schroot geen productie van staal is en dat 1 kilo blikschroot 1 kilo ijzer gemaakt uit ertsen vervangt (hetzelfde geldt voor aluminium). Geconstateerd kan worden dat er door te recyclen een hele stap in het productieproces overgeslagen: de productie van metalen uit nieuwe grondstoffen (ertsen). De vraag naar nieuw staal en aluminium is vele malen hoger dan het aanbod van schroot, staal en aluminium hebben een hoge restwaarde. Met een recyclingpercentage van 87% blik gerecycled wordt, betekent dit dat er 152 kiloton blik in kringloop is.
Recycled content en recycling rate Omdat schroot essentieel is bij de productie van staal, is de afzet van lege blikjes gegarandeerd. Recycling van metalen behoeft daarom ook geen verdere stimulans van de overheid, recycling is zelfs in het belang van de industrie en de markt doet haar werk. Uitleg stimulering recycled content
Korte uitleg m.b.t. de stimulering van recycled content: Bij recycling gaat het niet om de inzet van hergebruikt materiaal in een verpakking. Het doel is hoogwaardig hergebruik en het sluiten van materiaalkringlopen (geen dus productkringlopen). Bij sommige materialen wordt hergebruik gestimuleerd door meer gerecycled materiaal in de verpakking toe te passen en dus om de recycled content (= het aandeel van gerecycled materiaal in de verpakking) te verhogen. Dat is geen doel op zich, maar een middel om het doel (hergebruik van hoogwaardig materiaal) mogelijk te maken. 5
Maart 2011
Deze stimulering bij metalen overbodig en contraproductief.
Bij metalen is deze stimulering volledig overbodig. Metalen (niet alleen van blik, maar ook van andere producten) worden immers als materiaal volledig en hoogwaardig hergebruikt. Daarna wordt er bepaald wat ervan gemaakt wordt. Een trein, een brug, schip of een blikje. Het product bepaalt de kringlooptijd: een trein of een boot gaan langer mee dan een blikje. Het is onmogelijk te stellen dat het materiaal (staal of aluminium) aan het product wordt toegewezen: zo zou bepaald worden dat een schip een schip moet worden en een blikje weer een blikje. Stimulering van de recycled content is daarmee zelfs contraproductief voor blik en werkt marktverstorend. Blik (metalen) is hiermee de uitzondering op de regel en wijkt af van andere verpakkingsmaterialen, waarbij de stimulering van de zogenaamde ‘recycled content’ wél werkt. De kilogram gerecycled materiaal vervangt eenzelfde kilogram ijzer gemaakt uit nieuwe grondstoffen. En dat is wat telt. Daarmee spaar je grondstoffen uit en je slaat een hele processtap over, dus spaar je ook op het energiegebruik. En dat geldt voor alle materialen. Door de korte kringloop van metalen verpakkingen ten opzichte van overige metalen producten (constructies, auto’s, witgoed e.d.) mag gesteld worden dat voor blik geldt dat recycled content gelijk staat aan de recycling rate. Hiervoor zal binnenkort nadere wetenschappelijk onderbouwde informatie beschikbaar worden gesteld.
Preventie en CO2-gebruik Door alle schakels in de keten wordt hard gewerkt aan preventie, minder materiaalgebruik en energiebesparing. Zodoende is het energieverbruik en het materiaalgebruik in de laatste 15 jaar aanzienlijk afgenomen. De blikverpakking behoudt hierbij haar kwaliteit en functionele eigenschappen.
Bij staal is de energiebesparing door recycling 70% en voor aluminium loopt de besparing zelfs op tot 95%. Het energiegebruik per eenheid geproduceerd metaal is in de laatste 15 jaar met ruim 15% afgenomen.
-
Energiegebruik uit duurzame bronnen heeft tot een energiebesparing geleid van 15% in de laatste 10 jaar.
Energiereductie in het productieproces van metalen
Het recyclen, waarover hierboven meer informatie is gegeven, spaart niet alleen het gebruik van nieuwe grondstoffen, maar het scheelt ook aanzienlijk in het gebruik van energie. Bij staal is de energiebesparing door recycling 70% en voor aluminium loopt de besparing zelfs op tot 95%. Daarnaast neemt de metaalindustrie voortdurend maatregelen om het energiegebruik nog meer te verlagen. Het is een continu proces van verbeteringen en besparingen, waarin soms grote stappen worden gezet. Door grote investeringen in energiezuinige ovens en meer hergebruik van procesgassen is het energiegebruik in de metaalindustrie sterk gedaald. Het energiegebruik per eenheid geproduceerd metaal is in de laatste 15 jaar met ruim 15% afgenomen.
Productie van metalen verpakkingen
Ook bij de blikverpakkingsproducent is sprake van een continu proces van verbeteringen, die soms worden versterkt door een geheel nieuwe ontwikkeling. Een voorbeeld daarvan is de investering in een productiestraat voor het produceren van een nieuw type conservenbus. Aan de buitenkant lijkt deze op een conventioneel conservenblikje, maar deze bus is diepgetrokken. Dit proces maakt het lassen van de romp en felsen van de bodem overbodig . Als extra inspanning geldt dat voor vrijwel alle in Nederland geproduceerde blikverpakkingen energie uit duurzame bronnen wordt gebruikt. Dit heeft tot een energiebesparing geleid van 15% in de laatste 10 jaar.
-
Steeds lichtere verpakkingen
Anders dan vaak wordt vermoed, zijn metalen verpakkingen licht in gewicht en worden ze steeds lichter. Dit is het resultaat van nauwe samenwerking tussen de producenten van verpakkingsmetaal en de producenten van de blikverpakking. Ook de machinefabrikanten doen van hun kant alles om dit proces te faciliteren. Het lichter maken van een verpakking gebeurt binnen het kader van de functionele eisen die aan de verpakking zijn gesteld. De sterkte in verband met de stapelbaarheid, de stabiliteit gedurende het afvullen, de veiligheid bij gevaarlijke 6 Maart 2011
In de afgelopen 20 jaar de blikverpakkingen gemiddeld 33% lichter zijn geworden.
inhoud, de vormvastheid gedurende het steriliseren van conserven en het makkelijk te openen dekseltje blijven dus behouden. Deze gezamenlijke inspanning van zowel materiaalproducent als blikverpakkingsproducent heeft er voor gezorgd dat in de afgelopen 20 jaar de blikverpakkingen gemiddeld 33% lichter zijn geworden.
-
Het specifieke energiegebruik gedaald met ruim 70% in de laatste 15 jaar.
Voorkoming van bederf of kwaliteitsverlies.
Geen koeling (grote CO2 verbruiker) nodig.
Specifiek energiegebruik
Het totale effect, uitgedrukt als specifiek energiegebruik van een blikverpakking, is weergegeven in bijgevoegde grafiek. Als gevolg van continue inspanningen op gebieden van preventie en materiaalhergebruik is het specifieke energiegebruik gedaald met ruim 70% in de laatste 15 jaar.
- CO2 besparing door het gebruik van blik in plaats van andere materialen Daarnaast kan nog worden gewezen op de CO2-besparing van blikverpakkingen in de gebruiksfase van het verpakte product. Zo treedt er door het gebruik van blik een hoge mate van conservering op, waardoor verspilling van de inhoud door bederf of kwaliteitsverlies voorkomen wordt. Dit wordt niet alleen met het oog op de houdbaarheid van producten als groenten en fruit opgemerkt. Ook omdat blik niet breekt, is er bij transport en opslag weinig verspilling. Daarnaast is er voor blik geen koeling nodig; dit scheelt aanzienlijk in het energieverbruik van de detailhandel.
Statiegeld
76% van de Nederlanders wijst statiegeld als maatregel af als het niet of nauwelijks bijdraagt aan recycling. 81% is van mening dat statiegeld niet helpt tegen zwerfafval.
In verband met zwerfafval komt het onderwerp statiegeld op blik regelmatig aan de orde. Statiegeld zou het blik als zwerfafval moeten voorkomen. Uit een recent onderzoek van TNS NIPO ('Statiegeld; handhaven of uitbreiden?') - in opdracht van de branchevereniging van afvalinzameling en reiniging (NVRD) - bleek dat 73% van de Nederlanders voor statiegeld zou zijn. SKB is het hier niet mee eens. Immers, een onderzoek dat TNS NIPO eerder in 2006 in opdracht van SKB uitvoerde, gaf heel andere uitkomsten. Hieruit bleek dat 76% van de Nederlanders statiegeld als maatregel afwijst, als het niet of nauwelijks bijdraagt in recycling. Zelfs 81% was van mening dat statiegeld niet helpt tegen zwerfafval. Dit klopt. Statiegeld op blik is géén effectief middel om zwerfafval te bestrijden. Blik vormt slechts 3% van het zwerfafval. Als alle blik uit het zwerfafval zou verdwijnen, dan is het probleem zwerfafval nog steeds geen stap dichter bij een oplossing. Opgemerkt dient overigens te worden dat zwerfafval een maatschappelijk probleem is, dat een integrale aanpak behoeft van alle betrokkenen, inclusief het bedrijfsleven dat hiervoor de krachten heeft gebundeld in de Stichting ‘Nederland Schoon’. Ook de politiek is geen voorstander van de heffing van statiegeld op blik. Zo werd uit de mond van staatsecretaris Atsma opgetekend dat statiegeld-heffing op blik “het paard achter de wagen spannen” zou zijn, en vond PvdA-kamerlid Samson “Het is een monstrum”. SKB kan niet anders dan het hier mee eens zijn. 7
Maart 2011
Nadelen van statiegeld op blik op een rijtje (mede gebaseerd op onderzoek van gerenommeerde onderzoeksinstellingen).
SKB heeft de voor- en tegens van statiegeld op drankblikjes in een document samengevat. Hierin zijn de resultaten van de onderzoeken naar het effect van statiegeld nadat statiegeld in 2003 in Duitsland is ingevoerd van de onderzoeksinstellingen Prognos en Roland Berger2 meegenomen. Samengevat betekent de invoering van statiegeld in Nederland: 1. Het recyclingpercentage van 87% zal niet toenemen. 2. De hoeveelheid zwerfafval zal niet afnemen. 3. Koopkrachtverlies voor de consument omdat er zo’n 375 miljoen euro aan statiegeld wordt rondgepompt. 4. De directe kosten van het retoursysteem zullen in Nederland ca. 125 miljoen euro per jaar bedragen. 5. De duurste maatregel voor CO2-reductie (€ 1.300,= per ton), terwijl tegelijkertijd door substitutie van blik door andere verpakkingen een hogere CO2-uitstoot het gevolg zal zijn. 6. Afname van de efficiëntie van inzameling van metalen verpakkingen via het huishoudelijk afval. 7. Het aandeel hervulbare verpakkingen zal niet toenemen, maar versneld verder afkalven. 8. Het draagvlak voor het Impulsprogramma voor het bestrijden van zwerfafval zal afnemen. 9. Blik verdwijnt uit de schappen van de detailhandel. Dit heeft negatieve economische gevolgen en verlies van arbeidsplaatsen. 10. Wederom extra administratieve lasten voor het bedrijfsleven en ongewenste ‘kopwetgeving’.
Verpakkingendossier; regelingen en organisaties Zoals eerder aangegeven heeft Nederland, om aan haar Europese verplichtingen te voldoen, een systeem in het leven geroepen waarbij producenten en importeurs verantwoordelijk zijn voor de preventie, inzameling en recycling van het gebruikte verpakkingsmateriaal. Dit systeem vindt zijn grondslag in het Verpakkingenbesluit ( het ‘Besluit Beheer Verpakkingen en Papier en Karton’) en functioneert op basis van de Raamovereenkomst tussen het ministerie van VROM, het verpakkende bedrijfsleven en VNG over de aanpak van de dossiers verpakkingen en zwerfafval voor de jaren 2008 t/m 2012, en de financiering van dit systeem wordt geregeld door middel van de verpakkingenbelasting (vastgesteld in 2007 en ingegaan in 2008). Volgens SKB heeft dit systeem zichzelf bewezen. Het verzoek vanuit de blikketen is dan ook dan het huidige systeem van afspraken en financiering wordt gehandhaafd. Dit voorkomt excessieve stijging van administratieve lasten van het bedrijfsleven en vertraging in de uitvoering van de milieuafspraken.
Besluit Beheer Verpakkingen en papier en Karton (kortweg: het besluit of het Verpakkingenbesluit). Verpakkingenbelasting. Raamovereenkomst tussen Rijksoverheid, VNG en het bedrijfsleven. 2
Regelingen
Het Verpakkingenbesluit bevat recycling- en preventiedoelstellingen en beschrijft de producentenverantwoordelijkheid. De inkomsten die uit de Verpakkingenbelasting voor de staatskas bedoeld zijn (doelstelling 250 miljoen Euro), zijn in het kader van de uitvoering van Raamovereenkomst verhoogd met 115 miljoen Euro. Dit bedrag (ter financiering van de producentenverantwoordelijkheid), wordt geïnd door de belastingdienst en komt via het ministerie van I&M in het afvalfonds terecht. Vanuit het afvalfonds worden gemeenten vergoed voor het inzamelen van lege verpakkingen, indien de opbrengst van de restwaarde onder het drempelbedrag komt dat in de
Zie Dossier Statiegeld op blikverpakking
8 Maart 2011
Raamovereenkomst is overeengekomen. In de Raamovereenkomst Verpakkingen staan de afspraken tussen het bedrijfsleven, gemeenten en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. De huidige raamovereenkomst loopt af in 2012.
-
Organisaties
Binnen het bedrijfsleven zijn diverse organisaties betrokken bij (blik)recycling: - Stichting Nedvang: Deze stichting is de overkoepelende organisatie van de verpakkende industrie (de producenten en importeurs uit het Verpakkingenbesluit, als adressant en verantwoordelijk voor de kosten en de resultaten). Nedvang is in het kader van de uitvoering van de afspraken van de Raamovereenkomst het énige loket voor gemeenten en andere overheden. De materiaalorganisaties, waaronder de SKB voor blik, zijn bij Nedvang aangesloten. - Stichting Kringloop Blik (SKB): Ketenorganisatie voor de kringloop van metalen verpakkingen. SKB zorgt in samenwerking met Nedvang voor de recycling en communicatie over metalen verpakkingen. De deelnemers van de SKB zijn: Aluminium Centrum (namens de producenten van verpakkingsaluminium), Beverage Can Makers Europe (namens de producenten van drankenblikjes), Tata Steel (de producent van verpakkingsstaal in NL), Nederlandse Brouwers (CBK; namens de bierbrouwers in NL), Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL; de detailhandel ), Nederlandse Vereniging van Frisdranken, Waters en Sappen (FWS; namens de NL frisdranken-, water-, sappenindustrie), Metaal Recycling Federatie (MRF; namens de metaal schroot leveranciers), Nedvang, Nederland Schoon (organisatie ter voorkoming en bestrijding van zwerfafval), en Vereniging van Blikverwerkende Industrieën (VBI; namens de producenten van metalen verpakkingen in NL) - Nederland Schoon: Organisatie, geïnitieerd door de overkoepelende werkgeversorganisatie VNO-NCW, ter voorkoming en bestrijding van zwerfafval
Verpakkingenbelasting en afvalfonds Gekoppeld aan de politieke wens het gebruik van milieuvriendelijke verpakkingen te stimuleren, is in 2007 de Verpakkingenbelasting tot stand gekomen; deze is gestart in 2008. De milieudruk van verpakkingsmaterialen, uitgedrukt in kg CO2 per kg materiaal, is berekend door het bureau CE uit Delft in 2006. Deze berekening is sindsdien de basis voor de verdeelsleutel van de verpakkingenbelasting. Deze verpakkingenbelasting, die oorspronkelijk 250 miljoen Euro moest opleveren, is -zoals eerder vermeld- verhoogd met 115 miljoen Euro voor de financiering van het afvalfonds in het kader van de in het Verpakkingenbesluit vastgestelde producentenverantwoordelijkheid. De volgende tarieven zijn op basis hiervan berekend en vastgesteld voor 2011: Materiaalsoort
2011
Aluminium en legeringen van aluminium
€ 0,9563
Kunststof
€ 0,4733
Overige metalen ( verpakkingsstaal)
€ 0,1595
Biokunststof
€ 0,0800
Papier en karton
€ 0,0800
Glas
€ 0,0722
Hout
€ 0,0211
Andere materiaalsoorten
€ 0,1766
Indien uitsplitsing naar materiaalsoorten niet mogelijk is
€ 0,5100
Prijzen zijn in euro per kilo
9 Maart 2011
SKB stelt vast dat alleen de energiecomponent (CO2) meeweegt bij de berekening van de milieudruk van verpakkingsmaterialen en niet het hergebruik van het verpakkingsmateriaal. Recycling is echter wel de basis van het milieubeleid in het Verpakkingenbesluit. Hierdoor valt een aantal verpakkingsoorten ‘buiten de boot’, want er bestaan immers lichte verpakkingen die -om redenen die hierna worden uitgelegd- niet gerecycled (kunnen) worden, dus niet voldoen aan de recyclingdoelstellingen van het Besluit Verpakkingen, maar die louter en alleen vanwege het lage gewicht een relatief lage verpakkingenbelasting opgelegd krijgen. Deze redenen van niet-recyclen kunnen zijn: - het feit dat er geen inzamelsysteem bestaat dat leidt tot recycling voor deze verpakking, of - het ontwerp van de verpakking leent zich niet voor recycling door bijvoorbeeld het gebruik van vele verschillende materialen die niet van elkaar te scheiden zijn. De huidige verpakkingenbelasting stimuleert in dat geval alleen het gebruik van lichte verpakkingen - ook als deze niet gerecycled worden. Dat kan gerepareerd worden door de introductie van één of twee speciale tarieven voor verpakkingen die geen bijdrage leveren aan de recyclingdoelstellingen uit het Besluit Verpakkingen.
Noot voor wat betreft aluminium De tarieven van de verpakkingenbelasting zijn in 2006 vastgesteld op basis van de CO2-druk van het materiaal. Sindsdien is de terugwinning van aluminium sterk verbeterd en wordt er veel meer aluminium blikverpakkingsmateriaal teruggewonnen en gerecycled. De recycling van aluminium is van grote invloed op het energiegebruik en de CO2-druk. Recycling van aluminium gebruikt 95% minder energie dan het maken van aluminium uit ruwe grondstoffen. De hoge tarieven uit bovenstaande overzichten geven dan ook een vertekend beeld van de huidige werkelijkheid. Dit zal bij een eerstkomende revisie van de belasting gecorrigeerd moeten worden.
Wensen vanuit de blikindustrie Voortzetting over een langere termijn van de huidige afspraken. Speciaal tarief voor verpakkingen die geen bijdrage leveren aan recyclingdoelstellingen.
Géén invoering statiegeld
Gebaseerd op deze uitgebreide evaluatie heeft de blikindustrie een aantal wensen. 1. Zo wenst SKB nadrukkelijk de huidige afspraken op langere termijn voort te zetten evenals de manier van financieren van het afvalfonds via de verpakkingenbelasting. Dit voorkomt vertraging in de uitvoer en grote administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven. 2. Daarnaast pleit SKB voor de invoering van een speciaal belastingtarief voor díe verpakkingen die geen bijdrage leveren aan het realiseren van de recyclingdoelstellingen van het Besluit Verpakkingen waardoor ‘design for recycling’ gestimuleerd wordt. 3. Tenslotte pleit SKB nadrukkelijk tegen de invoering van statiegeld op blik, omdat dit de recycling niet of nauwelijks bevordert, dit niet de oplossing is van het zwerfafvalprobleem, en de blikindustrie zwaar zal treffen.
10 Maart 2011
