Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Stand van zaken taal- en rekenbeleid in de regio Mariëlle Verhoef November 2011
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
1. Inleiding Vorig schooljaar is in het kader van het project ‘ Naar een regionale aanpak taal en rekenen’ een zogenaamd ‘ Stappenplan’ ontwikkeld. Afspraak binnen het Directieberaad van Profijt was dat alle scholen zelfstandig met behulp van het Stappenplan aan de slag zouden gaan met het ontwikkelen van taal- en rekenbeleid. Nu, een jaar na de verspreiding van het Stappenplan onder de scholen is het tijd voor het opmaken van de balans: hoe ver zijn de scholen inmiddels gevorderd, waar kunnen scholen van elkaar leren en waar zitten knelpunten? En natuurlijk: hoe nu verder? Als eerste stap tot het beantwoorden van deze vragen is een digitale enquête ontwikkeld, die is verzonden aan alle directieleden van de scholen voor voortgezet onderwijs en aan alle leden van de Profijtgroepen AVO taal en AVO rekenen. De enquête is ontwikkeld door de projectleider in het kader van de afspraken in het activiteitenplan 2011-2012. Opzet van de enquête was om zowel managers als docenten van elke school te bevragen, omdat de beelden op de werkvloer soms verschillen van het beeld dat men op managementniveau heeft. Ook kunnen beide partijen vanuit hun eigen specifieke deskundigheid inzichten aandragen die elkaar kunnen aanvullen. In totaal hebben 44 personen de vragenlijst ingevuld, verdeeld over vijftien scholen, met gemiddeld drie of minder respondenten per school. Slechts drie scholen hebben een hogere respons. Het totaal aantal directeuren dat gereageerd heeft is zeven, afkomstig van vijf verschillende scholen. Helaas is zowel de totale respons als het aantal directeuren dat de vragenlijst heeft ingevuld onvoldoende om een compleet beeld te schetsen van de stand van zaken in de regio. Het is niet mogelijk om per school een goede analyse te maken of om betrouwbare conclusies te trekken over verschillen tussen scholen onderling. De analyse is daarom op hoofdlijnen gemaakt en wordt beschouwd als startpunt voor een discussie op de managementbijeenkomst van 21 november 2011 en de eerstvolgende bijeenkomsten van de AVO-groepen. De opbouw van de vragenlijst en voorliggend rapport volgt de stappen in het Stappenplan, namelijk: 1. Visie op taal en rekenen formuleren 2. Commitment uitdragen en bottom-up beleid stimuleren 3. Organisatie en communicatiestructuur ontwerpen 4. Prioriteiten stellen 5. Planning 6. Professionaliseringsbeleid 7. Taal- en rekenbeleid op papier zetten Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Leeswijzer Allereerst worden in hoofdstuk 2 de resultaten per stap beschreven. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 conclusies getrokken en vervolgvragen gesteld. Deze kunnen als input voor de te voeren discussie dienen. In bijlage 1 wordt de respons op de enquête weergegeven en in bijlage 2 volgt een overzicht van wat respondenten per school hebben aangegeven als de belangrijkste stap die hun school gezet heeft, de belangrijkste knelpunten die zij ervaren en de verbeterpunten die zij voor hun school zien.
2. Resultaten per stap Visie Iets meer dan een derde van de respondenten geeft aan dat er op hun school een visie op taal en rekenen geformuleerd is. Iets minder dan een derde weet zeker dat dat niet het geval is en een kwart weet het niet.
Figuur
1
–
percentage
van
het
totaal
aantal
respondenten
dat
aangeeft
of
er
wel
of
niet
een
visie
is
Aan degenen die aangaven dat er een visie was, is gevraagd om vervolgens deze visie weer te geven. Dat levert een aantal antwoorden die uiting geven aan een visie, zoals bijvoorbeeld ● De school streeft ernaar alle leerlingen in de bovenbouw de toets op 2F te laten halen (docent Almende Bluemers) ● Iedereen is docent taal en rekenen, door veel aandacht hieraan te geven, blijft het voortdurend onder de aandacht van leerlingen (einddoel, nog lang niet bereikt) (docent AOC Oost) ● Alle leerlingen dienen adequaat te worden voorbereid op de te verwachten rekentoets aan het eind van hun opleiding (docent Ulenhof College) ● Iedere leerling probeert binnen de streefdoelen van het Praktijkonderwijs het hoogst haalbare te halen (onderwijscoördinator Prakticon) Er worden echter ook antwoorden gegeven die wel blijk geven van een zekere aandacht voor taal en/of rekenen binnen de school, maar niet als een visie beschouwd kunnen worden, zoals bijvoorbeeld ● Beleidsplan rekenen ● Rekenen al wel, aan Nederlands wordt gewerkt ● Dit staat niet op papier. Dit taalbeleid is nog in ontwikkeling
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Ook zijn er scholen waar de verschillende invullers van mening verschillen of er een visie is en zo ja, hoe die dan luidt. Zo geeft bijvoorbeeld een directeur van het Metzo College kernachtig de volgende visie: ● Een goed niveau op taal en rekenen is levenslang van belang om je te kunnen blijven ontwikkelen De docenten lijken echter nog niet op de hoogte van deze visie. Twee geven aan niet te weten of er wel een visie in, de twee anderen geven de volgende antwoorden: ● Geformuleerd in stappenplan Profijt ● Rekenen al wel, aan Nederlands wordt nog gewerkt Mogelijk hebben deze docenten meer aan het taal- en rekenbeleid gedacht, dan aan een concrete visie op taal en rekenen. Ook bijvoorbeeld op De Driemark verschillende meningen. Een manager geeft aan dat er geen visie is, de andere formuleert als visie het volgende: ● Inpassen zodat er naar behoren gepresteerd wordt De docenten lijken niet op de hoogte hiervan. Twee docenten weten niet of er een visie is, vier denken te weten dat er geen visie is en twee docenten geven een eigen interpretatie: ● Klas 1 en 2 BL en KL krijgen rekenles ● Eindelijk wordt er beleid op papier gezet
Commitment uitdragen en bottom-up beleid stimuleren Aan de directeuren is gevraagd hoe groot zij het draagvlak voor taal- en rekenbeleid en alles wat daarbij hoort binnen hun school achten. Iets meer dan de helft schat in dat het draagvlak ‘gemiddeld’ is, wat betekent dat het draagvlak per team of afdeling in de school verschillend is. De directeuren van het Metzo College en De Driemark beschouwen het draagvlak binnen hun school als groot, wat weerspiegeld lijkt door de grotere respons op de vragenlijst – het deelnemen aan dergelijke activiteiten is immers vaak een teken van betrokkenheid. De directeur van het Almende college (locatie Bluemers) denkt als enige dat het draagvlak klein is: er is slechts een enkeling die betrokken is bij de implementatie en er is geen sprake van een gedeelde overtuiging van het belang . Overigens geven de twee docenten van deze locatie die de lijst hebben ingevuld wel blijk van actieve betrokkenheid: beiden geven aan verantwoordelijkheden te hebben en regelmatig door hun managers te worden aangesproken.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Zeer groot - men is actief bezig met het implementeren van het Referentiekader en onderschrijft het belang van het kader voor de leerlingen
0
0%
Groot - men is actief bezig met het implementeren van het Referentiekader en ziet in dat het moet, het belang voor de leerlingen vindt men twijfelachtig
2 28.57 %
Gemiddeld - in sommige afdelingen/teams van mijn school is het draagvlak groter dan in andere
4 57.14 %
Klein - er is slechts een enkeling die actief betrokken is bij de implementatie en er is geen sprake van een gedeelde overtuiging van het belang
1 14.29 %
Zeer klein - vrijwel niemand spant zich in of is hier gemotiveerd voor
0
0%
Figuur 2 – respons op de vraag aan directeuren hoe groot men het draagvlak acht op school De meeste directeuren (een uitgezonderd) zijn zelf actief betrokken bij het vergroten van het draagvlak door zelf werkgroepen of projecten aan te sturen (vijf keer genoemd) en/of actief informatie onder docenten te verspreiden (twee keer genoemd). Een directeur vindt dat de aangewezen projectleider/voortrekker verantwoordelijk is voor het draagvlak, maar bespreekt wel regelmatig de vorderingen op dit vlak met deze persoon.
Ik speel geen actieve rol bij het vergroten van het draagvlak
Bron: www.taalenrekenen.nl
1 14.29 %
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Ik stuur zelf werkgroepen of projecten aan
3 42.86 %
Ik stuur zelf werkgroepen of projecten aan en verspreid actief informatie over ontwikkelingen onder docenten
2 28.57 %
Ik heb voortrekkers/projectleiders aangewezen en zij dienen het draagvlak te vergroten. Ik bespreek regelmatig de vorderingen met hen.
1
14.29
Figuur 3 – respons op de vraag aan directeuren hoe deze zelf het draagvlak probeert te vergroten Aan docenten is gevraagd wat zij merken van betrokkenheid of stimulans vanuit het management. Een kwart van hen geeft aan helemaal niets te merken. De rest merkt het vooral doordat zij extra uren toegekend hebben gekregen voor het ontwikkelen van onderwijs of beleid, regelmatig aangesproken worden door hun directeur en/of mogen deelnemen aan professionaliseringsactiviteiten. Een minderheid vindt ook dat zij veel informatie krijgen van het management.
Organisatie- en communicatiestructuur Een van de zeven managers geeft aan nog geen actieve stappen te hebben ondernomen om een organisatiestructuur op te richten. De overige zes hebben wel allemaal hieraan bijgedragen, drie van hen door een docent met voortrekkersrol aan te wijzen, twee hebben werkgroepen geformeerd en eentje heeft het aan een andere manager gedelegeerd. De docenten geven aan zelf lid te zijn van een of meer werkgroepen (38%) of op de hoogte te zijn van het bestaan van werkgroepen, maar er zelf geen lid van te zijn (25%). Vier respondenten zeggen zelf verantwoordelijk te zijn voor het organiseren van de implementatie, vier hebben geen idee hoe het geregeld is.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Dat weet ik niet
4 10.81 %
Er is een werkgroep of een aantal werkgroepen (bijvoorbeeld per afdeling, locatie of vak) geformeerd, maar daar ben ik geen lid van
9 24.32 %
Ik ben zelf lid van een of meerdere werkgroepen
14 37.84 %
Dat is aan mij gedelegeerd
4 10.81 %
Dat is aan een collega-docent gedelegeerd, maar ik ben verder niet op de hoogte wat er gebeurt
1
2.70 %
Dat is aan een collega-docent gedelegeerd en deze houdt mij overal van op de hoogte
1
2.70 %
Anders, namelijk
4 10.81 %
Figuur 4 – respons op vraag aan docenten hoe de implementatie georganiseerd is
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
De communicatie lijkt voornamelijk via nieuwsbrieven, mailberichten of internet te verlopen. Vier directeuren zeggen zelf op deze manier informatie te verspreiden, drie laten dat door een docent of projectleider verzorgen. De docenten bevestigen dit beeld: twaalf van hen geeft aan zelf via deze media informatie te verspreiden, tien van hen ontvangen van een andere docent of projectleider informatie via deze kanalen. Het bezoeken van teamvergaderingen of werkgroepen is ook een manier van informatie verspreiden. Twee directeuren doen dit zelf, drie zorgen dat een docent of projectleider dit doet. De bevraagde docenten herkennen dit wel, maar relatief gezien wat minder: een kwart van hen legt zelf dergelijke bezoeken af, acht procent zegt dat een ander dit doet. Voorlichtingsbijeenkomsten komen ook voor, maar minder vaak.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Prioriteiten stellen Aan de directeuren is gevraagd of zij in hun aanpak van taal en rekenen prioriteiten hebben gesteld. De directeur van Almende-Bluemers heeft geen prioriteiten gesteld, omdat zij alles belangrijk vinden en overal tegelijk aan werken. Op het Liemers College en De Driemark is een prioritering voor alleen dit schooljaar gemaakt, de andere vier directeuren geven aan dat er korte- en lange termijn doelen zijn geformuleerd. Het Liemers College heeft voor dit schooljaar de prioriteit gelegd bij het opstarten in de onderbouw en leerjaar twee. De Driemarkt geeft speciale aandacht aan de onderbouw van BL en KL. Op het Almende College, locatie Wesenthorst wordt op de korte termijn onderhoud gepleegd. Op de langere termijn wil men een beleidsplan maken. De Driemark stelt een prioriteitsvolgorde op naar niveau: eerst BL en KL, dan TL en daarna HAVO/VWO. Het Metzo College stelt verschillende prioriteiten voor rekenen en taal. Bij rekenen worden eerst extra lessen op maat ingevoerd in de onderbouw, later in de bovenbouw. Voor taal wordt er een experiment uitgevoerd in drie groepen, daarna wordt een plan ontwikkeld. Het Rietveld College geeft aan een visie te ontwikkelen, een projectplan inclusief activiteiten voor het huidige schooljaar en een vaardigheidstraining te organiseren.
Planning Wat betreft planning is alleen aan de managers gevraagd of er een planning is. Vijf van hen hebben inderdaad een planning, waarvan vier zowel voor de korte als langere termijn. Twee van de zeven directeuren hebben echter geen planning. Professionaliseringsbeleid Op het gebied van professionalisering lijkt het aanbod dat vanuit het project van Profijt is georganiseerd tot nu toe leidend geweest. Vier van de zeven directeuren geven aan dat docenten van hun school deel hebben genomen aan deze activiteiten, ruim 43 procent van de docenten geeft aan zelf geweest te zijn. Het ligt echter voor de hand dat het aantal personen dat aan Profijt-activiteiten heeft deelgenomen onder de respondenten van de vragenlijst oververtegenwoordigd zullen zijn, omdat zij nauwer bij Profijt betrokken zijn. Een minderheid van de respondenten heeft deelgenomen aan professionaliseringsactiviteiten die buiten Profijt om zijn aangeboden.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Taal- en rekenbeleid op papier Vijf van de zeven directeuren geven aan het taal- en rekenbeleid op papier te hebben gezet. De betrokken docenten van deze scholen verschillen hier echter van mening: drie docenten van drie verschillende scholen weten het niet, twee docenten beantwoorden deze vraag met nee. De overige zes onderschrijven de uitspraak van hun directeur. Op de Driemark zeggen zowel directeuren als docenten dat er geen taal- en rekenbeleid op papier staat. Van de scholen waar geen respons is geweest vanuit het management, is de meerderheid (9 docenten) van mening dat er geen taal- en rekenbeleid op papier staat. Vijf mensen weten het niet en vijf zeggen dat het er wel is. Per school geven mensen verschillende antwoorden, dus er kunnen geen conclusies getrokken worden of het er nou wel of niet is. Figuur 5 – links het percentage directeuren (van 7) dat aangeeft dat er taal- en rekenbeleid is, rechts het percentage docenten (van 37) Als reden waarom er geen beleid is, wordt meestal aangegeven dat er wel aan gewerkt wordt, maar dat het nog niet af is. Slechts twee respondenten geven aan dat beleid geen prioriteit is. Twee directeuren en drie docenten geven aan dat het beleid door henzelf op papier gezet is. In alle gevallen zijn daar (andere) docenten bij betrokken geweest, twee keer ook (andere) managers. Daar waar het niet de respondent zelf was die het beleid geschreven heeft, is dat meestal door een werkgroep gedaan. In een aantal gevallen ging het om werkgroepen bestaande uit Natuur- en Wiskunde of rekendocenten (al dan niet aangevuld met managers), meestal om een combi van Nederlands en Natuur- en Wiskunde/rekenen. Een werkgroep met alleen taaldocenten komt niet voor binnen de onderzoeksgroep. In het taal- en rekenbeleid is volgens 75% van de respondenten de visie op taal en rekenen uitgewerkt. Ook geeft meer dan de helft aan dat niveaubepaling van de leerling onderdeel is van het beleid (56%). De helft zegt dat er een planning is opgenomen, bijna 44% geeft aan dat de keuze voor een bepaalde methode of boeken is opgenomen en een evengroot percentage zegt dat de wijze van bijhouden van vorderingen van leerlingen is beschreven in het beleid. Nederlands en rekenen in andere vakken of in de praktijk is slechts volgens drie respondenten onderdeel van het beleid. Het aanstellen van docenten komt in geen enkel beleidsplan voor.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Visie op taal en rekenen
12
75 %
Planning van activiteiten
8
50 %
Organisatiestructuur
6
37.50 %
Niveaubepaling van de leerling
9
56.25 %
Wijze van bijhouden van vorderingen van de leerling
7
43.75 %
Keuze voor methode of boeken
7
43.75 %
Wijze van ondersteunen van heel zwakke leerlingen
3
18.75 %
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Taal en rekenen in andere vakken
2
12.50 %
Rekenen als nieuw vak op het rooster
4
25 %
Voorbereiding van leerlingen op de rekentoets
4
25 %
Nieuwe aanpak van het vak Nederlands naar aanleiding van Meijerink
4
25 %
Professionaliseringsbeleid voor docenten Nederlands
2
12.50 %
Professionaliseringsbeleid voor docenten die rekenen gaan geven
3
18.75 %
Aanstellen van nieuwe docenten
0
0%
Taal en rekenen in praktijkvakken of stage
1
6.25 %
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Figuur 6 – onderwerpen die volgens respondenten in het beleid zijn uitgewerkt (men kon meerdere onderwerpen kiezen) Daar waar men aangaf geen beleid op papier te hebben, is gevraagd met welke onderwerpen men zelf bezig was. Hier komen visie, planning en methodekeuze als belangrijk naar voren, vergelijkbaar met de scholen waar wel beleid is uitgewerkt. In tegenstelling tot respondenten die zich bezig hebben gehouden met beleid, is deze groep echter wel bezig met taal en rekenen in andere vakken. Maar liefst 46% geeft aan zich hier mee bezig te houden.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Visie op taal en rekenen
11
42.31 %
Planning van activiteiten
10
38.46 %
Organisatiestructuur
3
11.54 %
Niveaubepaling van de leerling
9
34.62 %
Wijze van bijhouden van vorderingen van de leerling
6
23.08 %
10
38.46 %
3
11.54 %
Keuze voor methode of boeken
Wijze van ondersteunen van heel zwakke leerlingen
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Taal en rekenen in andere vakken
8
30.77 %
Rekenen als nieuw vak op het rooster
3
11.54 %
Voorbereiding van leerlingen op de rekentoets
1
3.85 %
Nieuwe aanpak van het vak Nederlands naar aanleiding van Meijerink
9
34.62 %
12
46.15 %
Professionaliseringsbeleid voor docenten Nederlands
2
7.69 %
Professionaliseringsbeleid voor docenten die rekenen gaan geven
0
0%
Aanstellen van nieuwe docenten
0
0%
Taal en rekenen in praktijkvakken of stage
2
7.69 %
Nederlands en/of rekenen in andere vakken
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Anders, namelijk (niet ingevuld)
Figuur 7 – onderwerpen waar men zelf mee bezig is (men kon meerdere onderwerpen kiezen)
Bron: www.taalenrekenen.nl
1
3.85 %
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
3. Conclusies en vervolgvragen Conclusies Visie Het aantal scholen dat een doordachte visie heeft ontwikkeld die ook nog (h)erkend wordt op de werkvloer is nog beperkt. Commitment en stimulans Het draagvlak is over het algemeen wisselend per team of andere organisatie-eenheid. Directeuren schrijven zichzelf een actieve rol toe bij het vergroten van het draagvlak. Op de werkvloer zegt een kwart niets te merken van betrokkenheid vanuit het management, driekwart ervaart dit wel. Zij merken dit vooral aan het feit dat zij extra uren hebben gekregen, aangesproken worden door het management en/of mogen deelnemen aan professionaliseringsactiviteiten. Organisatie- en communicatiestructuur Op de meeste scholen is de implementatie georganiseerd door middel van een of meer werkgroepen. Informatievoorziening verloopt voornamelijk via digitale media, bezoeken ‘ in persoon’ worden ook, maar minder vaak gebruikt als communicatiekanaal. Prioriteiten stellen Scholen gaan verschillend om met het stellen van prioriteiten. Keuzes worden vooral gemaakt op basis van schoolniveau en fasering (onderbouw/bovenbouw). In een enkel geval is onderscheid gemaakt tussen taal en rekenen. Planning Vijf van de zeven directeuren hebben een planning gemaakt, waarvan vier voor zowel korte als lange termijn. Professionaliseringsbeleid In het kader van professionalisering hebben scholen nog weinig zelf initiatieven genomen. Aan de in het kader van het project georganiseerde gezamenlijke activiteiten is wel breed deelgenomen, al is deze doelgroep (de respondenten) waarschijnlijk niet representatief in dit opzicht. Taal- en rekenbeleid op papier Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Het blijft onduidelijk in hoeverre scholen nu wel of niet beleid op papier hebben. In de meeste gevallen lijkt het om werk in uitvoering te gaan. De onderwerpen die in het beleid worden uitgewerkt, zijn niet altijd dezelfde waar men zelfstandig (in de praktijk) mee bezig is, al is er wel overlap.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Vervolgvragen Visie Visie is nog niet overal goed ontwikkeld en/of uitgedragen. Is een visie absoluut noodzakelijk? Is het een uitgangspunt voor beleid of volgt het uit beleid? Hoe kom je tot een goede visie? Is de bestaande visie motiverend/inspirerend? Commitment en stimulans Het draagvlak is over het algemeen gemiddeld en wisselend per organisatie-onderdeel. Hoe kunnen directieleden het draagvlak verder vergroten? Wat kunnen docenten zelf doen? Welke randvoorwaarden zijn nodig? Organisatie- en communicatiestructuur Op de meeste scholen is de implementatie georganiseerd door middel van een of meer werkgroepen. De valkuil die hierbij kan optreden is dat men denkt dat het geregeld is. Het bestaan van werkgroep op zich garandeert echter niets. Vragen die beantwoord moeten worden zijn onder meer: hoe is het mandaat van deze groepen? Welke taken en verantwoordelijkheden hebben zij? Welke randvoorwaarden zijn er? Welke reikwijdte heeft de groep (bijvoorbeeld een hele locatie of alleen een paar teams)? De communicatiestructuur is vooral digitaal. Leest iedereen dat? Landt de info op de juiste plek? Wordt de informatie juist geïnterpreteerd en toegepast en wie controleert dat? Is er tweerichtingsverkeer, dus waar en hoe kan men vragen stellen? Prioriteiten stellen Scholen verschillen in de prioriteiten die zij stellen. Hoe is dat op de eigen school: zijn prioriteiten bewust gesteld en op welke gronden of is het ‘toevallig’? Wat kan men leren van andere scholen als het gaat om prioriteitenstelling? Welke randvoorwaarden zijn er? Planning De planning is niet altijd voor korte- en lange termijn opgesteld. Wat zijn de voor- en nadelen van een ad hoc planning? Ben je op tijd ‘klaar’, overzie je alle noodzakelijke tussenstappen? Wie bewaakt die tussenstappen? Professionaliseringsbeleid Professionalisering is nu niet of nauwelijks een aandachtspunt. Er is gebruik gemaakt van het Profijt aanbod, maar er is geen sprake van een eigen visie op dit onderdeel. Wat hebben de docenten eigenlijk nodig? Hoe kan dat georganiseerd worden?
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Taal- en rekenbeleid op papier Beleid is nog werk in uitvoering. Wat is er nodig om het dit schooljaar af te ronden? In welke van de voorgaande stappen ontbreken schakels om tot een goed taal- en rekenbeleid te komen?
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bijlage 1 – Respons
Almende - Bluemers
3
6.82 %
Almende - Wesenthorst
3
6.82 %
AOC Oost
1
2.27 %
Assink Lyceum
6
13.64 %
De Driemark
9
20.45 %
Harreveld
0
0%
Liemers College
3
6.82 %
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Ludger College
1
2.27 %
Marianum
1
2.27 %
MaxX
0
0%
Metzo
5
11.36 %
Prakticon
1
2.27 %
Pronova
0
0%
Rietveld
2
4.55 %
Schaersvoorde
3
6.82 %
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Staring College
2
4.55 %
Symbion
1
2.27 %
Ulenhof College
3
6.82 %
Aantal respondenten
44
Respons per school
Directeur/manager
7
15.91 %
Docent Nederlands
18
40.91 %
1
2.27 %
Docent Rekenen
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Docent Natuur- of Wiskunde
13
29.55 %
Docent ander vak, namelijk
5
11.36 %
Aantal respondenten
Respons per functie
Bron: www.taalenrekenen.nl
44
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bijlage 2 – overzicht van de belangrijkste stappen die zijn gezet, knelpunten en verbeterpunten School Almende – Bluemers
Winstpunt ●
Knelpunt ● Beperkte (financiële) middelen
Invoeren rekenmodules en andere aanpak Nederlands in leerjaar 1 en 2. ●
Almende – Wesenthorst
●
Aanschaf werkboeken bij Nieuw Nederlands, waardoor we het pc gedeelte van de methode kunnen gebruiken.
●
Aan de slag gegaan in leerjaar 1 en 2 op rekengebied
● ● ●
Ontwikkelen beleidsplan Informatiebijeenkomsten bijwonen Uitwisseling met andere profijtscholen
●
Een commisie formeren
Onzekerheden over het examen
● ● ●
Zwakke leerlingen Lessentabel wijzigen Leerlingen die in de bovenbouw geen wiskunde volgen Geen geld Interesse MT is minimaal, wordt nauwelijks serieus genomen
● ●
●
AOC Oost Rekenlessen invoeren in leerjaar 1, 2 en 3
Bron: www.taalenrekenen.nl
De hoeveelheid werk die de wet Meijerink met zich meebrengt...
●
●
●
Verbeterpunt ● Werkgroepje formeren en het levend houden.
●
Tijdspad maken, evalueren
●
Sterke aansturing van/door MT en taakuren voor vrij maken
●
Meer duidelijkheid uit Den Haag
●
Veel tijd beschikbaar stellen om zaken te ontwikkelen
Wat worden de echte uitgangspunten, hoe streng worden de eisen Meekrijgen van collega's
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
School Winstpunt Assink Lyceum
Knelpunt
●
Niveau bepalen met behulp van een taaltoets
●
●
Men is zich er van bewust dat het rekenen taalniveau bij veel leerlingen onder de maat zit.
●
Verbeterpunt ● Extra uren taal en katerns Geen extra budget en uren over bepaalde onderwerpen taal ● Structureel in rooster tijd Te weinig tijd om achterstanden weg besteden om achterstanden te werken bij leerlingen weg te werken ●
●
Maken van een rekenkompas ●
●
Er wordt gewerkt aan reken- en taalbeleid en door diverse docenten uit de verschillende teams worden de Profijtbijeenkomsten bezocht. Informatie naar aanleiding daarvan komt via verslaglegging terug de school in.
●
●
Er is iets in gang gezet
●
●
De voorlichtingen richting docenten is in gang gezet. Er is volgens mij wel een visie opgesteld maar dat is voor de werkvloer nog niet
●
●
Bron: www.taalenrekenen.nl
Op welke manier we de basis leerlingen op het goede niveau krijgen
● ●
Nog meer en duidelijker op de agenda zetten (en dat gebeurt ook in toenmende mate, dus er is zeker ontwikkeling gaande).
●
Draagvlak ontwikkelen, vakgerichte taalmethode aanschaffen en vakken koppelen
Dat leerlingen het gebrek aan kennis en vaardigheden t.a.v. rekenen en taal niet als een probleem ervaren.
Om de neuzen de zelfde richting op te krijgen en draagvlak te krijgen in school. Met slechts 2 uur NL voor de basisklassen in de bovenbouw kun je veel te weinig in de NL-lessen Communicatie
Duidelijke structuur van overleg Kaders aangeven
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
duidelijk
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
School Winstpunt Knelpunt Verbeterpunt De ● Reken- en taaltoetsen afnemen Driemark in de brugklas. ● Voor enkele lln met een hoog ● Implementatie in de vakken ipv losse Teamleden benoemen tot algemeen niveau belemmeren de functionarissen met bepaalde degenen die het voortouw specifieke taaleisen. verantwoordelijkheden. nemen. ● Hoe gaat het in de hogere ● Invoering reken-uur in klas 1 klassen ● De ingeslagen weg uitbreiden. en2 bl en kl. ● Invoer rekenuur in de eerste twee leerjaren van het vmbo ● Binnen de vmbo bl/kl veel ● Verder aanpassing van de lessentabel in de bl/kl achterstand op 1F niveau en het bovenbouw vmbo. En op andere niveau's moet allemaal naar 2F, ook hele leerlingen die buiten de norm vallen zwakke rekenaars bijspijkeren met keuze tijd. ● Extra uur rekenen onderbouw. ● Meijerink leeft nog niet echt ● Taal- en rekenbeleid moet ● Werkgroep taal en rekenen in vakoverschrijdend worden het leven geroepen ● Extra uren, monitoring van het ● Formatie niveau ● Er zijn werkgroepen geformeerd ● Taal = woordenschat ● Meer geld uitgeven aan taal en rekenen ● Structuur en eenheid aanbrengen in de ● Een vergadering belegd i.v.m. ● Er is geen eenheid als het gaat lesstof aanpassing van de methode. over wat er extra moet worden gedoceerd. ● De belangrijkste stap is het ● Men heeft niet in de gaten wat ● Schoolbreed aangepakt worden. opzetten van de werkgroep. Die dit voor gevolgen met zich ● In andere vakken ook aandacht voor taal en gaat nu aan de slag met e.e.a. meebrengt ten aanzien van ons rekenen. ● Rekenen is verder dan taal. onderwijs. ● Kijken op andere scholen die verder zijn. ● Mensen in de werkgroep moeten ● Actie ondernemen. er zelf actief mee bezig willen ● Tempo maken. Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
zijn.
Het afnemen van diagn. toetsen ● Wat kunnen in de diverse T&R. vaklessen bewerkstelligen? ● Het opvoeren van rekenles in ● Welke vakken participeren in klas 1 en 2 blkl het beleid. ● Het instellen van een werkgroep T&R School Winstpunt Knelpunt Liemers ● Het invoeringstraject uit het ● Visie op uitvoering binnen College ‘beleidsplan rekenen’ wordt lessentabel en samenwerking uitgevoerd. verschillende vakken ● Het invoeringstraject voor het ‘Taalbeleid’ loopt vanaf augustus 2010 tot schooljaar 2013-2014. Vanaf augustus 2010 kunnen scholen hun onderwijsbeleid- en praktijk aan het referentiekader gaan aanpassen. ● Er is informatie beschikbaar voor scholen welke toetsen en leerlingvolgsystemen geijkt zijn aan de referentieniveaus. ● Schooljaar 2011-2012 wordt gebruikt voor experimenten en onderzoek naar niveaus [nulmeting]
●
Voor veel collega's buiten de werkgroep is het nog vrij vaag.
●
Bron: www.taalenrekenen.nl
Verbeterpunt ● In verband met de rekentoets in 2014 is het niet mogelijk het nieuwe rekenbeleid met ingang van het schooljaar 2011-2012 uitsluitend stapsgewijs in te voeren vanaf de brugklas. Het is noodzakelijk om ook aandacht te besteden aan het rekenniveau van de leerlingen in de leerjaren vmbo-2, havo-3 en vwo-4, die als eerste te maken zullen krijgen met de rekentoets. ● Taal zal in alle vakken en leergebieden meer aandacht krijgen. ● Schooljaar 2012-2013 is implementatiejaar. ● Schooljaar 2013-2014 is het eerste jaar van de volledige uitvoering.
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
●
Ludger College
●
Er gaan rekenlessen gegeven worden
●
Dat de zwakke rekenaars nu extra tijd krijgen om het gewenste niveau te gaan halen. (Voor BB blijft 2F moeilijk\niet haalbaar)
●
We hebben Rits-uren.
Bron: www.taalenrekenen.nl
Landelijke regels/besluiten wijzigen nog steeds (BB niveau 2F of toch lager? VWO niveau 3F of 3S? Herkansingsregelingen? etc. etc.)
●
Doorgaan, al doende leren we.
●
Bemensing\formatie
●
Rekenen als een echt vak zien en deze opnemen in de lessentabel.
●
Weinig structuur
●
Meer actie
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
School
Marianum
Winstpunt ●
●
Metzo
●
● ● ● ●
● ● ● ●
Knelpunt Verbeterpunt ● Weinig draagvlak en alles wat betreft taal is nog te Investeren. Extra lesuren voor abstract. ● Alle docenten op de hoogte brengen! beide onderdelen. De dialoog ● Criteria in praktijk blijven ● Docenten vrij roosteren voor workshop van 30 is al heel waardevol. vaag. nov. Aanschaf nieuwe methode, ● Taalbeleid op papier vastleggen. meettoetsen kritisch bekijken ● Op vele vlakken knopen doorhakken. en afstemmen. Taal: het opstarten van het ● Het project draait tijdens de ● In eerste instantie voortzetting van het project, leesproject 'Vrij Lezen' met lessen Nederlands, terwijl we met als doel dat 'straks' schoolbreed het lezen ondersteuning van het CPS. daar eigenlijk extra tijd voor min of meer centraal staat. Leesvaardigheid is zouden moeten hebben. een voorwaarde om op school en in de maatschappij goed te kunnen functioneren. Rekenblokken aangeschaft Extra uur voor rekenen ● Voor taal: inzicht krijgen in ● Een duidelijke coördinator voor taal aanstellen tijdens mentoruur ljr. 1 de referentieniveau s,rekenen en meer metingen doen. Aangemeld voor is gemakkelijker meetbaar. proefexamen rekentoetsen. Leesproject in 3 1e klassen gestart. ● Geen beleid, plan van aanpak Meer aansluiting op of tijd examenopdrachten Invoering rekengroepje ● Motivatie lln. ● Doorgaan op ingeslagen weg Rekenen op het rooster Deskundigheid en didaktische ● Tijd/geld en een goede activiteit implementatie
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
School Prakticon
Winstpunt
Knelpunt ●
●
Binnen Pro hebben wij streefdoelen. Dit geldt ook voor Ned en rekenen. Om leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden op doorstroom naar ROC hebben wij ons reken en taalbeleid aangepast. Daarnaast werken wij vanuit een onderwijs visie waar voorop staat datgene wat een leerling leert aan Nederlands en rekenen relevant moet zijn voor onze leerling: richten op welke taal/ rekenvaardigheid heeft hij nodig bij deze stage etc.
Verbeterpunt
Door de referentie niveaus neemt de druk op PRO leerlingen toe: hebben zij echt dit niveau nodig om een goed werknemer te zijn! Hierdoor komt er nu te veel aandacht op deze vakken te liggen terwijl het hier niet om gaat.
●
Rietveld
●
Een werkgroep samenstellen
● ●
Aanwijzen coordinatoren Visie ontwikkelen Toedeling in directieportefeuille bij conrector onderwijsaanbod Winstpunt
●
● ● ●
School
Schaersvoorde
● ●
Onderzoeksmogelijkheden geboden om Meijerink te implementeren Er is een bijeenkomst geweest voor alle
Bron: www.taalenrekenen.nl
Te weinig ontwikkeltijd Nog geen kaders, dus nog geen lestijd of geld beschikbaar Implementatie
Knelpunt
●
Tijdspad
●
Werkwoordspelling is lastig.
●
Er moeten kaders komen Visie vanuit de directie + keuzes
Verbeterpunt ● Er zou meer gelegenheid (tijd) moeten zijn om met diverse collega's zaken verder uit te diepen. ● Schoolbreed beleid
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
docenten waarin de referentiekaders zijn uitgelegd. Daarnaast heeft één van mijn collega's haar afstudeeronderzoek geschreven over dit onderwerp. Zij heeft een aantal dingen in kaart gebracht.
Daarnaast hebben leerlingen moeite met het lezen van teksten. Met name als het gaat om verbanden in een tekst.
● ●
Bron: www.taalenrekenen.nl
Tijd, en overleg met anderen.
Een actief gemotiveerde werkgroep creeren
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
School
Staring College
Winstpunt ●
Benoemen van rekencoördinatoren in verschillende afdelingen
Knelpunt
● ●
Symbion
Ulenhof College
●
● ● ● ● ●
●
Formeren van een werkgroep om rekenbeleid vorm te geven.
Rekenen op het rooster klas 1 en 2 Mavo Commissie taal rekenen ingesteld Diagnostische toetsen uitgevoerd Diataal "aangekocht" De start van een pilot met Rekenblokken van Malmberg in de mavo klassen 1 en 2. Aanwijzen van taalcoördinator en instellen werkgroep, scholing
Bron: www.taalenrekenen.nl
te weinig inzet van middelen voor de te grote groep lln die problemen hebben met rekenen Tijd
●
TIJD! Het taalbeleidsplan moet nodig herzien/aangepast worden. Ik heb verschillende studiedagen gevolgd, maat de tijd ontbreekt om ermee aan het werk te gaan.
●
Alle docenten doordrongen krijgen van het feit dat ze naast het eigen vak ook allen taal cq reken docent zijn/ moeten worden
● ●
Coördinatie binnen de school Gebrek aan praktische gerichtheid
●
Gebrek aan helderheid
Verbeterpunt ● voor vmbo een lesuur rekenen in het rooster aanschaf van een adaptieve digitale methode die leerling op maat verder helpt
●
Beginnen met de invulling
Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Doetinchem: aansluiting vo (vmbo) - mbo
Bron: www.taalenrekenen.nl