Stand van zaken, april bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland

Stand van zaken, april 2008

bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland



n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n n n

Inhoudsopgave

n n

5

1 Voorwoord

7

2 Inleiding

10

17

23



2.1 Rapport van commissie Meijer en start bibliotheekvernieuwingsproces



2.2 Marsrouteplan 2005-2007 Bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland

3 Basisbibliotheken

3.1 Vorming van basisbibliotheken



3.2 Subsidies vorming basisbibliotheken



3.3 Ontwikkeling van ledenaantal



3.4 Kwaliteitszorg en marketing



3.5 Certificering



3.6 Benchmarking

4 Netwerkvorming

4.1 Bibliotheeknetwerk



4.2 SOOB



4.3 ProBiblio



4.4 Collectiebeleid



4.5 Gemeentelijk opdrachtgeverschap

5 Inhoudelijke vernieuwing

5.1 Inleiding



5.2 Digitale bibliotheek



5.3 Subsidies inhoudelijke vernieuwing



5.4 Uit-in-Noord-Holland

29

6 Bibliotheek in kleine kernen

32

7 Activiteiten in 2008

34

8 Bibliotheekvernieuwingsproces 2009-2012 9 Bijlagen

41

1 Overzicht gehonoreerde subsidieaanvragen per basisbibliotheek in 2006, 2007 en 2008

48

2 Netwerkovereenkomst SOOB – ProBiblio

52

3 Geraadpleegde bronnen

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n





n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

N

a het verschijnen in 2001 van het rapport “De poort naar kennis’ van de Stuurgroep Herstructurering openbaar bibliotheekwerk, onder voorzitterschap van Wim Meijer, vervult de provincie sinds 2002 de regierol voor het bibliotheekvernieuwingsproces in NoordHolland.

Op 25 januari 2005 is door Gedeputeerde Staten het Marsrouteplan 2005-2007, Bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland vastgesteld. Dit plan vormt het beleidskader voor de tweede fase van het bibliotheekvernieuwingsproces in Noord-Holland. In 2006 en 2007 zijn er actualisaties verschenen van dit Marsrouteplan. Primair waren deze voortgangsrapportages bedoeld als officiële subsidieaanvragen in de richting van het ministerie van OCW. Verder verschaffen deze actualisaties ook inzicht in wat er respectievelijk in 2005 en 2006 is gebeurd met de beschikbare rijks- en provinciale middelen en wat de stand van zaken op dat moment was van het bibliotheekvernieuwingsproces in Noord-Holland. Het jaar 2008 is een overgangsjaar op het gebied van bibliotheekvernieuwing. Vorig jaar zou namelijk het laatste jaar zijn van de convenantafspraken tussen de drie overheidslagen. In mei 2007 werd echter in een bestuurlijk overleg besloten dat in 2008 nog een vervolg zou worden gegeven aan het bibliotheekvernieuwingsproces. In 2008 zal bovendien een besluit genomen worden hoe het bibliotheekvernieuwingsproces in de komende periode 2009-2012 vorm zal krijgen. Om in aanmerking te komen voor de bijdrage vanuit het ministerie van OCW hebben wij in januari 2008 een ‘Bibliotheekplan 2008’ ingediend waarin kort staat aangegeven wat voor activiteiten in 2008 in het kader van het bibliotheekvernieuwingsproces met de rijksmiddelen zullen worden uitgevoerd. Deze notitie geeft inzicht in en achtergrondinformatie over het bibliotheekvernieuwingsproces in NoordHolland tot nu toe. In de notitie wordt ingegaan op wat er tot en met 2007 op het gebied van bibliotheekvernieuwing is gebeurd en wat voor activiteiten in 2008 zullen worden ondernomen. Tenslotte wordt in deze notitie ingaan op het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau en het Eind­ advies van de Stuurgroep Bibliotheken over de toekomst van het bibliotheekvernieuwingsproces.

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n





n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

2

n n

Inleiding

n n

2.1 Rapport van Commissie Meijer en start bibliotheek­ vernieuwingsproces in 2002

saties voor zover deze op provinciaal niveau geor­ gani­seerd zijn (horizontale integratie); n

het stimuleren van innovatie en vernieuwing en de daarmee gepaard gaande cultuuromslag.

In 2001 verscheen het rapport ‘Open Poort tot Kennis’ van de Stuurgroep herstructurering Openbaar biblio­

Het rapport leidde tot de Koepelconvenant Herstructu­

theekwerk onder voorzitterschap van Wim Meijer

rering Bibliotheekwerk dat in december 2001 door de

De aanleiding voor dit rapport vormde de constate-

provincies, de gemeenten en het ministerie van

ring dat de functie, organisatie, dienstverlening en

Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen is onderte-

het imago van veel bibliotheken was achtergebleven

kend. Er werd een Stuurgroep Bibliotheken ingesteld

bij de snelle maatschappelijke veranderingen. Het

met vertegenwoordigers van OCW, provincies, VNG

ledental en de uitleencijfers liepen terug, terwijl binnen

en VOB (Vereniging Openbare Bibliotheken) die het

de sector sprake was van veroudering, versnippering

bibliotheekvernieuwingsproces aan ging sturen.

en gebrek aan kwaliteitsimpulsen.

Verder werd er een Procesbureau Bibliotheek­ver­

De commissie Meijer heeft in haar rapport aanbeve-

nieuwing ingesteld als uitvoeringsorgaan van de

lingen gedaan hoe de bibliotheekvernieuwing diende

stuurgroep die het bibliotheekvernieuwingsproces

te worden opgepakt. De stuurgroep constateerde dat

zou stimuleren en faciliteren.

de bibliotheken hun publieksbereik moesten vergro-

In het Koepelconvenant hebben de drie overheden

ten door nieuwe doelgroepen te benaderen en

aangegeven te streven naar herstructurering en ver-

nieuwe (culturele) activiteiten te ontplooien. Als uit-

nieuwing van het bibliotheekstelsel in Nederland.

gangspunten daarvoor werden genoemd: een onbe-

De provincie kreeg als taak de vorming van basis­

lemmerde toegang voor iedere burger, culturele

bibliotheken, hun netwerk en de omvorming van

diversiteit, pluriforme en onafhankelijke informatie-

provinciale ondersteuning van bibliotheken te regis-

voorziening, eisen ten aanzien van het gebruik van

seren.

informatie- en communicatietechnologie en goede

In 2002 telde Noord-Holland 65 gemeenten, 147 bibli-

relaties met culturele-, educatieve-, en sociaal-maat-

otheekvestigingen en maar liefst 61 bibliotheekorga-

schappelijke instellingen. Verder moesten de behoef-

nisaties die allemaal een eigen bestuur hadden.

ten van (potentiële) gebruikers als uitgangspunt wor-

Zes van deze 61 bibliotheken waren een stads- of

den genomen.

gemeentelijke bibliotheek. Zestien, vooral gelegen in

De stuurgroep zag de volgende drie belangrijke

de gemeenten met meer dan 30.000 inwoners, waren

taken voor de provincie:

zelfstandig met een eigen directie. De overige 45

n

het stimuleren van een goede samenwerking tus-

organisaties – meestal in kleinere gemeenten – maak-

sen de basisbibliotheken in de eigen provincie;

ten gebruik van de directievoering, het werkgever-

n

het zorgdragen voor een goede samenwerking

schap en de financiële administratie door ProBiblio

tussen de basisbibliotheken en culturele, onder-

(de provinciale serviceorganisatie voor bibliotheken

wijs-, kennis en sociaalmaatschappelijke organi-

in Noord- en Zuid-Holland, zie 4.3).

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n



Uit berekeningen bleek dat in 2002 ongeveer 70% van

Vanaf 2008 is deze bijdrage (inmiddels € 1,14 per

de provinciale subsidie terecht kwam bij de bij

inwoner) toegevoegd aan de bijdrage vanuit het

ProBiblio aangesloten bibliotheken.

gemeentefonds voor gemeenten die per 1 januari

Gemiddeld was in 2002 ongeveer 30% van de Noord-

2007 minder dan 30.000 inwoners hebben.

Hollandse bevolking lid van de openbare biblio-

2 V  ernieuwingsgelden: waarmee bibliotheken de noodzakelijke kwaliteitsverbeteringen, functie-

theek.

verbreding en andere innovaties kunnen realiseVanuit de regierol lag in het begin van het proces de

ren. In 2005 bedroeg de bijdrage € 335.411,–, in

aandacht vooral op het informeren en verkrijgen van

2006 € 662.816,– en in 2007 € 2.436.770,–.

voldoende draagvlak voor het bibliotheekvernieuw­

Een belangrijke voorwaarde om een beroep te kun-

ingsproces.

nen doen op deze geldstromen is het zogenoemde

December 2002 verscheen het ‘Bibliotheekplan

instapniveau. Landelijk is voor de gemeentelijke bij-

Noord-Holland’ als strategische beleidsnota voor de

drage aan het bibliotheekwerk een absolute onder-

vernieuwing van het stelsel van openbare bibliotheken.

grens gesteld van € 11,– per inwoner voor gemeenten

Dit vormde o.a. de basis om in 2003 en 2004 vanuit

tot 30.000 inwoners; voor gemeenten met 30.000 tot

de provincie te stimuleren dat er minimaal acht en

90.000 inwoners is dit € 12,– en voor gemeenten met

maximaal zestien stevige basisbibliotheken zouden

meer dan 90.000 inwoners € 15,–. Sommige Noord-

ontstaan in een samenhangend netwerk. Dit aantal

Hollandse gemeenten hebben hun bibliotheekuit­

werd niet dwingend opgelegd omdat maatwerk

gaven moeten verhogen om aan dit instapniveau te

noodzakelijk is en bleek dat gemeenten veelal staps-

kunnen voldoen. De gemeenten Zeevang, Schermer

gewijs tot schaalvergroting willen komen.

en Haarlemmerliede voldoen tot op heden niet aan

Verder is er o.a. voorbereidend werk verricht voor de

het instapniveau.

omvorming van ProBiblio en zijn er innovatietrajec-

In 2003 is een inventarisatie gemaakt van de biblio-

ten gestart voor personeel, management en op het

theekuitgaven per inwoner in de verschillende

gebied van ICT.

Noord-Hollandse gemeenten. Uit deze inventarisatie is gebleken dat er grote verschillen zijn tussen de bibliotheekuitgaven van gemeenten. De bijdragen

2.2 Marsrouteplan 2005-2007 Bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland

(exclusief huisvesting) liepen uiteen van € 3,86 tot € 26,71 per inwoner. Ook binnen de kleine gemeenten en tussen de grote centrumgemeenten bleken er aanzienlijke verschillen te bestaan in de uitgaven per

Op 17 november 2004 hebben het ministerie van

inwoner.

OCW, IPO en VNG het Koepelconvenant officieel

Er is daarna geen nieuw provinciaal onderzoek meer

verlengd tot 2008. Naast dat er aanvullende doelstel-

naar gedaan, maar op basis van later verschenen rap-

lingen werden geformuleerd heeft OCW ook extra

porten in het kader van basisbibliotheekvorming

middelen beschikbaar voor bibliotheekvernieuwing

bestaat stellig de indruk dat de verschillen in bijdra-

gesteld. Het betreft twee afzonderlijke geldstromen:

gen van gemeenten nog steeds groot zijn.

1 Ondersteuningsregeling basisbibliotheken: is gericht op gemeenten met minder dan 30.000 inwoners

In Noord-Holland is vanaf het begin ingezet op

ter compensatie van de kosten die de vorming

zowel herstructurering als inhoudelijke vernieuwing.

van de basisbibliotheken met zich meebrengt en

Net als in het eerste traject worden in het Marsroute­

over overname van verantwoordelijkheid voor

plan drie deelprocessen onderscheiden die zowel de

enkele provinciale bibliotheken. In 2005 t/m 2007

structuur als de inhoud van bibliotheekvernieuwing

werd deze jaarlijkse bijdrage van € 0,82 per inwo-

betreffen, nl:

ner door de provincie aan de gemeente verleend.



n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

1 Vorming van basisbibliotheken: zelfstandige organi-

volledig te realiseren. Voor het jaar 2008 werd over-

saties met één of meer vestigingen die in één of

eengekomen om vrijwel dezelfde aanpak te volgen

meer gemeenten bibliotheekfuncties vervullen

als in 2007, en 2008 te benutten als overgangsjaar.

(zie 3.1).

Tevens werd overeengekomen dat er ook in de peri-

2 N  etwerkvorming: samenwerking tussen basisbiblio­ theken onderling en met ProBiblio (zie 4.1).

ode 2009-2012 door zal worden gegaan met het biblio­ theekvernieuwingsproces. In de loop van 2008 zal

3 Omvorming van ProBiblio als bibliotheekcentrale

een besluit genomen worden waar de accenten zul-

met veel eerste lijnsactiviteiten naar een vraag-

len komen te liggen en wat de rol van de verschil-

gerichte provinciale serviceorganisatie (zie 4.3).

lende partijen zal zijn. Inmiddels is de eindrapportage van de Stuurgroep Bibliotheken en het rapport

Voor de inzet van Vernieuwingsgelden zijn landelijk

van het Sociaal Cultureel Planbureau over de toe-

de volgende vijf Programmalijnen gedefinieerd:

komst van de bibliotheek in 2015 verschenen en heeft

1 Digitale dienstverlening: Versterking van de digi-

de minister een adviesaanvraag gedaan bij de Raad

tale dienstverlening door bibliotheken (zie 5.2). 2 Inhoudelijk beleid: Vernieuwing en verbreding van

voor Cultuur waarvan het resultaat in mei 2008 wordt verwacht (zie hoofdstuk 8 ).

bibliotheekfuncties op het gebied van cultuur, educatie, ontmoeting en debat, collectiebeleid en informatie (overheids- en gezondheidinformatie) (zie 5.3). 3 P  rofessionalisering van het bibliotheekpersoneel en van de organisatie (zie 4.2). 4 Kwaliteitszorg en benchmark (zie 3.4 en 3.5). 5 Horizontale samenwerking oftewel verbreding van de dienstverlening (zie 5.1). Naast inzet van rijksmiddelen voor het bibliotheekvernieuwingsproces is besloten om ook extra autonome provinciale middelen hiervoor beschikbaar te stellen. In het kader van de Extra Investeringsimpuls NoordHolland is op 12 december 2005 door Provinciale Staten besloten om € 4 miljoen beschikbaar te stellen voor: a afstemming van ICT-systemen binnen net gevormde basisbibliotheken (zie 5.3); b invoering van zelfbediening (zie 5.3); c bouwkundige aanpassingen aan bibliotheekgebouwen (zie 5.3); d bibliotheekvoorzieningen in kleine kernen (zie hoofdstuk 6). In een bestuurlijk overleg in mei 2007 tussen minister Plasterk van OCW, IPO en VNG werd geconcludeerd dat voortzetting van het bibliotheekvernieuwingsproces nodig en wenselijk is om de beoogde doelen

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n



n

3

n n

Basisbibliotheken

n n

3.1 Vorming van basis­ bibliotheken

Met 19 basisbibliotheken (zie kaart 1, pag. 11) is het streefaantal van het Marsrouteplan 2005-2007 van maximaal 16 niet bereikt. Alle basisbibliotheken zit-

In 2002 waren er 61 bibliotheekorganisaties met een

ten boven het minimum van 45.000 inwoners. Echter

eigen bestuur. In het Marsrouteplan 2005-2007 staat

11 van de 19 basisbibliotheken bedienen minder dan

opgenomen dat de provincie Noord-Holland per

het streefcijfer van 100.000 inwoners.

1 januari 2008 streeft naar 8 tot 16 stevige basisbiblio-

Alle basisbibliotheken hebben meerdere vestigingen

theekorganisaties. Deze moeten bij voorkeur 100.000

en sommige basisbibliotheken zetten bibliobussen in

Noord-Hollanders bedienen en minimaal 45.000

en/of hebben bibliotheekservicepunten (zie kaart 2,

inwoners. In de afgelopen jaren is vanuit de provincie

pag. 12).

ondersteuning verleend aan de vorming van basis­

Drie gemeenten (Schermer, Zeevang en Haarlem­

bibliotheken. Zowel middels bestuurlijke als ambte-

merliede) maken geen deel uit van een basisbiblio-

lijke inzet en door het beschikbaar stellen van finan-

theek. Wel komt nu nog in deze gemeenten de

ciële middelen (zie 3.2).

Bibliobus van ProBiblio (zie hoofdstuk 6). Het fusieproces heeft in sommige regio’s veel meer

Nadat er al 13 basisbibliotheken waren zijn er offici-

tijd gekost dan was verwacht.

eel per 1 januari 2008 de volgende 4 nieuwe basisbi-

Ook kan geconstateerd worden dat er relatief maar

bliotheken bijgekomen:

weinig fusies tot stand zijn gebracht tussen zelfstan-

1 A  mstelland Bibliotheken voor de gemeenten

dige en voormalig ProBiblio bibliotheken. Dit heeft

Amstelveen, Aalsmeer en Uithoorn; 2 S  tichting Samenwerkende Bibliotheken BergenLangedijk-Heiloo; 3 KopGroepBibliotheken voor de gemeenten

besturen en gemeenten dat bij een fusie met een bibliotheek in een grote gemeente de vestigingen in

Den Helder, Texel, Wieringen, Zijpe, Niedorp,

de kleine gemeenten minder aandacht krijgen. Niet alle basisbibliotheken hebben de noodzakelijke

en Schagen;

grootte om zelfstandig de inhoudelijke vernieuwing

Heemskerk en Uitgeest.

tot stand te kunnen brengen. Dit wordt ook erkend door sommige basisbibliotheken. Zo werken de 4

De gemeenteraden van Haarlem en Heemstede heb-

bibliotheken in de Gooi en Vechtstreek samen onder

ben in december 2007 besloten tot verzelfstandiging

de naam ‘De Gooise bibliotheken’ en is begin 2008

en samenvoeging van hun gemeentelijke bibliothe-

een bijdrage vanuit de Deelverordening organisatie-

ken. Wanneer de provincie goedkeuring verleent aan

kosten vorming basisbibliotheken verleend voor de

deze verzelfstandiging is deze basisbibliotheek offi-

ontwikkeling en uitvoering van een nieuwe vorm

cieel ook een feit. De officiële oprichting van de geza-

van samenwerking tussen de 3 basisbibliotheken in

menlijke basis­bibliotheek voor de gemeenten

West-Friesland.

Alkmaar, Heerhugo­waard en Castricum wordt in juni 2008 verwacht.

n

maar ook omdat er een angst bestaat bij bibliotheek-

Wieringermeer, Anna Paulowna, Harenkarspel 4 IJmond Noord voor de gemeenten Beverwijk,

10

te maken met de verschillen in bijdrage per inwoner

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

11

12

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

3.2 Subsidieregelingen ter ondersteuning van de vorming van de basisbibliotheken

van diverse ontwikkelingskosten, bijvoorbeeld van promotiemateriaal, organisatieontwikkeling, nieuwe huisstijl etc (zie bijlage 1).

Naast de Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken voor gemeenten met minder dan 30.000 inwoners ter compensatie van de kosten voor de vorming van de basisbibliotheek (zie 2.2) waren tot en met 2007 er

3.3 Ontwikkeling van aantal boeken, leden, uitleningen en bezoeken aan bibliotheek

twee provinciale subsidieregelingen van kracht ter financieel ondersteuning van de basisbibliotheken in

Er zijn geen betrouwbare en vergelijkbare gegevens

het vormingsproces.

beschikbaar over de ontwikkeling van het aantal boeken, leden en uitleningen in Noord-Holland. Ook in

Deelverordening organisatiekosten

SOOB (Stichting Overleg Openbaar Bibliotheekwerk

vorming basisbibliotheken

Noord-Holland) verband worden deze cijfers niet

Op grond van de Deelverordening organisatiekosten

verzameld. ProBiblio beschikt alleen maar over de

vorming basisbibliotheken konden basisbibliotheken

gegevens van basisbibliotheken die hun automatise-

subsidie aanvragen voor incidentele kosten voor de

ringssysteem via ProBiblio hebben lopen. Een ruwe

inhuur van een kwartiermaker dan wel expertise ten

schatting is dat er in 2007 ruim 600.000 mensen lid

behoeve van de fusie, de inhuur van een notaris,

zijn van een bibliotheek in Noord-Holland wat een

inhuur van externe ondersteuning van de personeels-

aandeel zou betekenen van ongeveer 25% van het

vertegenwoordiging bij adviesaanvragen en de ont-

totale aantal inwoners.

wikkeling van de huisstijl. Men kon maximaal

De VOB (Vereniging Openbare Bibliotheken) heeft in

€ 40.000,– aan subsidie ontvangen. Van deze regeling

samenwerking met het CBS wel landelijke cijfers

is in 2006 door acht basisbibliotheken gebruik gemaakt

over de ontwikkeling van het aantal leden, uitlenin-

en in 2007 hebben zes basisbibliotheken subsidie hier-

gen en bezoekers aan de bibliotheek.

voor ontvangen. De subsidie is besteed met name aan de kosten van de inhuur van expertise ten behoeve

Uit de hierna genoemde tabel blijkt dat ondanks alle

van de fusie werd subsidie (zie bijlage 1).

activiteiten op het gebied van bibliotheekvernieuwing het aantal leden en uitleningen in de afgelopen

Deelverordening stimulering

jaren is afgenomen. Dit geldt in mindere mate voor

totstandkoming basisbibliotheken

de jeugd t/m 17 jaar. Ook de collectie boeken bij de

De tweede subsidieregeling betreft de Deel­

bibliotheken is sterk afgenomen, vooral voor volwas-

verordening stimulering totstandkoming basisbiblio­

senen. Zeer waarschijnlijk is de ontwikkeling in

theken. Basisbibliotheken die tot stand zijn gekomen

Noord-Holland vergelijkbaar met de landelijke situ-

door een fusie tussen kleine (bibliotheken in gemeen-

atie. Mogelijk zijn er wel verschillen in ontwikkeling

ten met minder dan 30.000 inwoners) en grote bibli-

van het aantal leden en uitleningen tussen de ver-

otheken (bibliotheken in gemeenten met meer dan

schillende bibliotheken in Noord-Holland.

30.000 inwoners) konden eenmalig in aanmerking komen voor een subsidie van € 20.000,–. Het doel is de samenwerking tussen grote en kleine bibliotheken te stimuleren, omdat dit voor een stevige ruggengraat voor de nieuwe basisbibliotheek zorgt. In het totaal hebben er in de periode 2006-2008 zes basisbibliotheken op grond van deze regeling subsidie ontvangen. De subsidie is aangewend voor de dekking

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

13

Ontwikkeling van het aantal leden, collectie en uitleningen bij de bibliotheken in Nederland van 2001 t/m 2006. Aantal leden X 1000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Index 2001=100

Jeugd t/m 17

2.150

2.162

2.053

2.033

2.000

1.983

92

Ouder dan 17 jr

2.322

2.295

2.154

2.116

2.070

1.955

84

Totaal 4.472 4.457 4.206 4.150 4.069 3.964 89 Omvang collectie X 1000 Boeken voor

23.700

22.800

21.800

20.700

20.000

18.705

79

13.900

13.500

13.300

13.100

12.800

12.398

89

Volwassenen Jeugdboeken

Totale collectie 42.800 41.500 39.900 38.400 37.200 Aantal uitleningen X 1000 Boeken volwassen

82.500

79.400

73.900

70.600

67.500

67.585

82

Jeugdboeken

60.500

59.500

55.100

54.100

54.300

55.171

91

158.000

153.300

143.000

138.700

Totale collectie

134.600

Bron: VOB, maart 2008 De cijfers voor 2006 zijn nog voorlopig.

3.4 Marketing

3.5 Kwaliteitszorg en certificering

In 2007 hebben de Noord-Hollandse bibliotheken een gezamenlijke marketingcampagne Ledenbehoud

Kwaliteitszorg

gehouden. Deze campagne was gericht op het terug-

In de jaren 2003 tot en met 2006 is bij de bibliotheken

winnen van afhakers, door het inschakelen van een

in Noord-Holland een begin gemaakt met de invoe-

callcenter. Het doel was te achterhalen waarom de

ring van kwaliteitszorg met het INK-model.

klant geen lid meer is en daarnaast werd de klant

De certificeringsnorm volgens dit INK-model bestaat

gestimuleerd om weer lid te worden. Van de gebelde

uit de volgende onderdelen:

personen wilden 21% opnieuw bibliotheeklid wor-

Eisen m.b.t. tot organisatiegebieden: o.a. strategie en

den. De SOOB heeft voor deze marketingcampagne

management van medewerkers, middelen en proces-

Vernieuwingsgelden ontvangen van ruim € 2 ton.

sen;

In 2008 zal er weer een dergelijke ledenwerfactie

Eisen m.b.t. resultaatgebieden: o.a. tevredenheid van

gehouden worden, waarbij het streven is 2.500

klanten, medewerkers en financiers.

nieuwe leden in te schrijven. Daarnaast kunnen de

Kwaliteitszorg heeft in de eerste periode van het

bibliotheken na deze campagne ook zelf aan de slag

bibliotheekvernieuwingsproces vooral in het teken

met de opgedane ervaring bij het bepalen van hun

gestaan van de eisen m.b.t. genoemde organisatiege-

wervingsbeleid.

bieden. Er zijn ook klant- en medewerkerstevredenheids­ onderzoeken gehouden maar de eisen m.b.t. resul-

14

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

taatgebieden zijn onderbelicht gebleven in het kwa-

theeksector met de VNG afspraken gemaakt over de

liteitszorgbeleid van veel bibliotheken. Om kwali-

certificering van de bibliotheken. Certificering biedt

teitszorg in de bedrijfsvoering van de bibliotheken

enerzijds de minimumgarantie voor een constant

verder in te bedden is het ook noodzakelijk dat de

niveau van producten en dienstverlening naar klan-

bibliotheken ook actief met eisen m.b.t. de resultaat-

ten op het lokale niveau. Anderzijds is certificering

gebieden gaan werken.

een voorwaarde om te kunnen (blijven) functioneren

In 2007 is vanuit de vernieuwingsmiddelen

in het netwerk van openbare bibliotheken en biedt

€ 300.000,– subsidie verleend aan de SOOB om een

het minimumgaranties voor een landelijke netwerk-

impuls te geven aan de kwaliteitszorg. Het project-

kwaliteit.

management werd door ProBiblio verricht.

Certificering gebeurt door onafhankelijke auditoren

Kwaliteitszorg is organisatiegebonden. Er is daarom

en het is de bedoeling dat alle openbare bibliotheken

maatwerk verricht op basis van de door de biblio-

in de komende 4 jaar worden geaudit.

theek gewenst traject en ondersteuning. Met iedere

Omdat pas medio 2006 overeenstemming is bereikt over

bibliotheek is afzonderlijk gesproken hoe het traject

een door de sector gedragen certificeringsnorm kon pas

er uit ziet en de subsidie is op verzoek van de SOOB

later dan verwacht worden begonnen met de audits.

verdeeld op basis van de inwoneraantallen per basis-

Eind 2007 had bij 30% van de bibliotheken in Noord-

bibliotheek. Voorstellen voor bestedingen zijn voor-

Holland een audit plaatsgevonden. Dat is minder dan

gelegd aan een door de SOOB ingestelde stuurgroep.

veel andere provincies en beneden het streefcijfer van

Geconcludeerd kan worden dat de meeste projecten

40%. Dit heeft mede te maken met het feit dat in Noord-

bij de bibliotheken in 2007 zich richtten op het resul-

Holland in vergelijking met veel andere provincies de

taatgebied ‘klanten’. Hiermee laten de bibliotheken

basisbibliotheekvorming later tot stand is gekomen.

zien dat zij bezig zijn zich verder te verbeteren als

Van de bibliotheken in Noord-Holland waar een audit

klantgerichte organisaties, waarbij het bij kwaliteits-

heeft plaatsgevonden is 60% gecertificeerd. Wat betreft

zorg uiteindelijk om draait. Kwaliteit betekent

de overige geauditeerde bibliotheken moest eind 2007

immers het leveren van producten en diensten die

nog een besluit genomen worden.

beantwoorden aan de verwachtingen van de klant.

De volgende 5 basisbibliotheken in Noord-Holland

Als tweede aandachtsgebied scoorde ‘management

zijn inmiddels gecertificeerd:

van processen’. Bibliotheken zijn zich verder aan het

Stadsbibliotheek Haarlem, Openbare bibliotheek

ontwikkelen en verbeteren als procesgeoriënteerde

Haarlemmermeer, Openbare bibliotheek Alkmaar,

organisaties.

Openbare bibliotheek WEB en Huizen, Laren,

Als derde ging de aandacht uit naar het managen

Blaricum.

van medewerkers, en daarmee samenhangend de

De bedoeling is dat voor 1 januari 2009 in 80% van de

tevredenheid van medewerkers. Dit is natuurlijk

bibliotheken in Noord-Holland een audit heeft

belangrijk, omdat organisaties zich alleen maar kun-

plaatsgevonden en dat voor 1 januari 2010 80% van

nen verbeteren door de medewerkers zich te (laten)

de bibliotheken zijn gecertificeerd.

ontwikkelen.

In de Monitor Bibliotheekvernieuwing 2007, die in

Naast door de provincie beschikbaar gestelde mid-

opdracht van het Procesbureau Bibliotheek­

delen hebben de meeste bibliotheken ook eigen mid-

vernieuwing is opgesteld, wordt aangegeven dat er

delen ingezet. Hiermee onderstrepen zij het belang

een aantal tekortkomingen geconstateerd kan wor-

van het verder inbedden van kwaliteitszorg van hun

den met betrekking tot de huidige certificerings-

bibliotheek.

norm. Zo spreekt de norm zich uitsluitend uit over aspecten

Certificering

van de bedrijfsvoering en niet over de output van

Om aantoonbaar te maken dat de bibliotheken aan

bibliotheken. Zo wordt wel als eis gesteld dat er een

minimale kwaliteitscriteria voldoen heeft de biblio-

kwaliteitsonderzoek plaatsvindt maar wordt de uit-

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

15

komst daarvan niet meegenomen bij de beoordeling van de bibliotheek. In de Monitor Bibliotheek­ vernieuwing 2007 wordt dan ook geadviseerd aan de VOB en VNG om de norm aan te vullen met output­ eisen.

3.6 Benchmarking Om kwaliteitsverbetering bij bibliotheken te kunnen realiseren is het ook nuttig als men de prestatie van de eigen bibliotheek kan vergelijken met andere bibliotheken. Om dit te kunnen doen is er een landelijk benchmarksysteem ontwikkeld. Na een moeizaam en daardoor vertraagd traject om te komen tot een algemeen geaccepteerde benchmark is eind 2007 daadwerkelijk een landelijk benchmarksysteeem operationeel. Om zo’n benchmark mogelijk te maken dienen de bibliotheken hun gegevens te leveren voor het Branche-informatiesysteem (BIS). In 2007 heeft bijna 100% van de bibliotheken in Noord-Holland deze informatie geleverd.

16

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

4

n n

Netwerkvorming

n n

4.1 Bibliotheeknetwerk

nisaties met elkaar een stelsel van wederzijdse afhankelijkheid hebben die gebaseerd zijn op niet vrij blij-

Naast vorming van basisbibliotheken met een mini-

vende onderling verplichtende afspraken.

male schaalgrootte is het ook noodzakelijk dat biblio­

In Noord-Holland is de SOOB (Stichting Overleg

theken met elkaar samenwerken in netwerkverband.

Openbaar Bibliotheekwerk Noord-Holland) het over-

Niet alleen op provinciale schaal maar ook landelijke

legorgaan van de basisbibliotheken en de initiator

samenwerking is belangrijk voor het goed functione-

van samenwerking en innovatie. ProBiblio vervult

ren van de bibliotheeksector. Vanuit een goede

hierbij een ondersteunende en stimulerende rol.

samenwerking kan namelijk een breder assortiment van bibliotheekdiensten worden aangeboden. Door

Het bibliotheeknetwerk in Noord-Holland is in de

het bundelen van kennis kan de kwaliteit worden

afgelopen jaren versterkt. Geconstateerd moet echter

verhoogd en is de slagkracht om te innoveren een

worden dat, net als elders in Nederland, het biblio-

stuk groter. Door samenwerking kunnen er kosten-

theeknetwerk nog verder dient te worden versterkt.

voordelen worden gerealiseerd en de middelen die

Dit vormde de aanleiding tot de notitie ‘De vrijblij-

hierdoor vrij komen kan ingezet worden voor andere

vendheid voorbij’ die onder verantwoordelijkheid

belangrijke activiteiten. Ook op het gebied van mar-

van het Procesbureau Bibliotheekvernieuwing door

keting, promotie en het stimuleren van het cultureel

denktank met vertegenwoordigers op persoonlijke

ondernemerschap levert samenwerking een grote

titel vanuit bibliotheekorganisaties en provincies is

meerwaarde op voor de verschillende bibliotheken.

opgesteld. In de notitie worden een aantal aanbeve-

Voor het goed functioneren van de bibliotheeksector

lingen gegeven om het bibliotheeknetwerk verder te

is het ook van belang dat de opdrachtgevende rollen

versterken en met name het meer bestuurlijk te ver-

van gemeenten, provincies en het ministerie van

ankeren.

OCW goed op elkaar aansluiten. De gemeenten als

Dit heeft o.a. in Noord-Holland geleid tot het onder-

opdrachtgever van de basisbibliotheek, de provincie

tekenen van een netwerkovereenkomst tussen de

als opdrachtgever van de Provinciale Service­

SOOB en ProBiblio (zie 4.2 en bijlage 2) en het orga-

organisatie (in Noord-Holland ProBiblio) en OCW

niseren van workshops om het gemeentelijk

als opdrachtgever van de VOB (Vereniging Openbare

opdrachtgeverschap in Noord-Holland verder te ver-

Bibliotheken). Het VOB is niet alleen de vereniging

sterken (zie 4.5).

en de brancheorganisatie voor de bibliotheken maar ook het expertisecentrum voor de bibliotheeksector. Hiervoor krijgt het subsidie van het ministerie van

4.2 SOOB

OCW. De centrale plaats binnen het provinciaal netwerk Vanaf de start van het bibliotheekvernieuwings­

speelt de SOOB. De SOOB heeft als doelstelling

proces is onder regie van de provincie gewerkt aan

geformuleerd: ‘door middel van overleg, coördinatie en

de versterking van het bibliotheeknetwerk in Noord-

samenwerking in de provincie Noord-Holland de samen­

Holland. Er is pas sprake van een netwerk als orga-

hang en de kwaliteit van het openbare bibliotheekwerk te

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

17

bevorderen en de het provinciaal bestuur van Noord-

4.3 ProBiblio

Holland te adviseren inzake het provinciale bibliotheek­ werk’.

ProBiblio is in 1998 ontstaan uit een fusie tussen de

Elke Noord-Hollandse basisbibliotheek is met een

provinciale bibliotheekcentrales van Noord-Holland

directielid vertegenwoordigd in de SOOB en

en Zuid-Holland, Van oudsher richtte ProBiblio zich

ProBiblio is als adviseur in de SOOB vertegenwoor-

met provinciale subsidie voor een groot deel op de

digd.

ondersteuning van de kleine bibliotheken. Onder

Het algemeen bestuur van de SOOB komt ongeveer

andere via het voeren van het werkgeverschap en de

vijf keer per jaar bij elkaar voor een algemene verga-

directiefunctie van personeel in bibliotheken in

dering en daarnaast vindt er regelmatig overleg

gemeenten met minder dan 30.000 inwoners.

plaats van het dagelijks bestuur die bestaat uit vijf

Aansluitend op de conclusies van het rapport ‘Open

personen uit het algemeen bestuur.

poort tot kennis’ en het Koepelconvenant heeft

De SOOB is verantwoordelijk voor de uitvoering van

bureau De Vuyst aan provincies Noord en Zuid-

een aantal provincie brede projecten.

Holland adviezen gegeven over de toekomstige

In 2007 ging het om de volgende projecten waarvoor

taken van ProBiblio. Op basis van deze adviezen en

het de volgende bijdragen kreeg vanuit de vernieu-

het advies van de SOOB en vele gesprekken met

wingsgelden:

ProBiblio is door de provincies Noord- en Zuid-

n

Digitale Bibliotheek (zie 5.1)

€ 316.998,–

Holland gekozen voor een nieuwe opzet voor de

n

Provinciaal Collectieplan (zie 4.4) € 40.000,–

provinciale ondersteuning. Voor ProBiblio zijn drie

n

Kwaliteitszorg (zie 3.1)

€ 300.000,–

taakgebieden gedefinieerd, namelijk:

n

Marketingcampagne (zie 3.4)

€ 207.035,–

1 kennistaken: gericht op innovatie en introductie

n

Opleidingen

€ 300.000,–

van nieuwe concepten of producten die vaak lan-

De opleidingsmiddelen zijn ingezet voor het oplei-

delijk ontwikkeld worden;

dingsbeleid van de bibliotheken om hun personeels-

2 n  etwerktaken: zijn taken die regulier aangeboden

leden te laten deelnemen aan cursussen die aantoon-

worden en waar de basisbibliotheken behoefte

baar van belang zijn voor de vernieuwing van de

aan hebben of waarvan het efficiënter of effectie-

bibliotheek en die een bijdrage leveren aan de profes-

ver is om ze provinciaal te organiseren;

sionalisering van vrijwilligers, personeel en/of

3 u  itvoeringstaken: dit zijn diensten die basisbiblio-

management. De middelen zijn verdeeld per basis­

theken in principe zelf moeten organiseren, maar

bibliotheek op basis van het aantal inwoners.

waar ProBiblio voor kan ingehuurd worden om de uitvoering te verzorgen.

In december 2007 hebben de SOOB en ProBiblio een

Op 6 juli 2004 heeft Gedeputeerde Staten besloten

netwerkovereenkomst ondertekend.

om alleen de kennis en netwerktaken van ProBiblio

In die overeenkomst is onder andere vastgelegd dat

te gaan subsidiëren en dus niet meer de uitvoe-

ProBiblio prefered suplier is voor tijdelijke provincie-

ringstaken.

brede projecten van de SOOB (zie bijlage 2).

Ook zijn er afspraken met ProBiblio gemaakt over de

De SOOB heeft in haar rol aan de provincie o.a. gead-

mate van subsidiering van de netwerktaken. De

viseerd over de productbegroting 2008 van ProBiblio

bibliobus wordt gezien als één van de uitvoerings­

en de Meerjarenvisie 2008-2011 van ProBiblio.

taken. Besloten is om de provinciale subsidie voor de

Ook in 2008 is de SOOB weer verantwoordelijk voor

bibliobus via ProBiblio af te bouwen van 40% naar

de uitvoering een aantal provinciale projecten, name-

0% met ingang van 2007 (zie hoofdstuk 6).

lijk: laaggeletterdheid, digitale bibliotheek, kwali-

Op basis van het GS besluit is ProBiblio een transfor-

teitszorg, marketing, opleidingen en onderzoek

matieproces begonnen om te veranderen in een

Provinciaal Collectieplan (zie hoofdstuk 8).

Provinciale Service Organisatie (PSO) voor de bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland. De directievoe-

18

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

ring en het werkgeverschap werd geleidelijk over­

4 advies en producten gericht op professionalise-

gedragen aan de basisbibliotheken. Per 1 januari 2008

ring en het innovatieve vermogen van het net-

is, zoals afgesproken, aan de laatste basisbibliothe-

werk;

ken de werkgeversfunctie overgedragen. Deze orga-

5 advies en producten gericht op de digitalisering van de diensten van het netwerk;

nisatorische verandering heeft ook personele consequenties. Daarom hebben de provinciebesturen van

6 versterking van de infrastructuur van het net-

Noord- en Zuid-Holland besloten om bij te dragen

werk (vervoer en centrale inkoop).

aan de frictiekosten als gevolg van de reorganisatie

Sommige van deze kernactiviteiten worden gesubsi-

bij ProBiblio.

dieerd en andere activiteiten niet.

Provinciale Staten van Noord-Holland besloten op

Nevenactiviteiten zijn gericht op ondersteuning van

29 mei 2006 om een bedrag van maximaal € 790.000,–,

de bedrijfsvoering van individuele bibliotheken. Het

zijnde 35% van de geraamde kosten, hiervoor

gaat hierbij o.a. om personeels en salarisadministra-

beschikbaar te stellen.

tie, financiële administratie en advies, personeels­

Sinds 2006 hanteert ProBiblio een productbegroting

beleid en bibliotheekautomatisering.

volgens de indeling van de bibliotheekvernieuwing

Hiervoor hanteert ProBiblio marktconform tarieven.

conform afspraken over de herinrichting van de

In de begroting 2008 zijn de inkomsten hiervoor

organisatie.

begroot op € 5.493.200,–.

Voor haar activiteiten op basis van de ingediende

ProBiblio krijgt ook inkomsten vanuit bibliotheken

productbegroting 2008 heeft ProBiblio een bijdrage

voor de door de provincie gesubsidieerde activiteiten.

van Noord-Holland ontvangen van € 3.725.300,–. Op

Dit komt omdat sommige activiteiten niet voor 100%

basis van afspraken bij de fusie van beide provinciale

worden gesubsidieerd. Naast de in totaal € 8.204.200,–

bibliotheekcentrales komt 45% van de totale provin-

aan subsidies vanuit beide provincies zijn de totale

ciale subsidie vanuit Noord-Holland en 55% vanuit

inkomsten in 2008 begroot op € 9.075.100,–.

Zuid-Holland (€ 4.478.900,–).

4.4 Collectiebeleid

In augustus 2007 kwam ProBiblio met een Meerjaren­ plan 2008-2011 met als titel ‘ProBiblio: bibliotheekbranche­ specialist, sterke schakel in de keten’.

De Wetenschappelijke Steunfunctie (WSF) is een

In dit Meerjarenplan spreekt ProBiblio over kern­

bibliotheekvoorziening op HBO+ niveau die in

activiteiten en nevenactiviteiten.

Noord-Holland is ondergebracht bij de Stads­

Kernactiviteiten zijn alle activiteiten waarmee ProBiblio

bibliotheek Haarlem en de Openbare Bibliotheek

het netwerk van lokale en regionale bibliotheken

Amsterdam.

ondersteunt in de uitoefening van hun centrale taken.

De WSF middelen zijn in 1994 door het Rijk gedecen-

ProBiblio onderscheidt er een zestal:

traliseerd naar de provincies.

1 inhoudelijk advies gericht op de centrale functies

Op 31 oktober 2006 heeft Gedeputeerde Staten besloten

van basisbibliotheken: kennis en informatie, ont-

om de subsidie aan de WSF bibliotheken stop te zet-

wikkeling en educatie, kunst en cultuur, lezen en

ten. Dit besluit was mede gebaseerd op basis van het

literatuur en ontmoeting en debat;

rapport ‘ De WSF… zwaartepunt en/of lichtpunt’

2 inhoudelijk advies op het terrein van speciale

van het bureau BMC en schriftelijke reacties op dit

doelgroepen, bijvoorbeeld laaggeletterden, jonge-

rapport van verschillende bibliotheekorganisaties in

ren en het onderwijs, senioren, blinden- en slecht-

Noord-Holland. De belangrijkste conclusies van dit

zienden, leeskringen en kleine kernen in het lan-

rapport zijn:

delijk gebied;

n

3 samenstellen en distribueren van collecties voor deze speciale doelgroepen;

S t a n d

v a n

z a k e n

De ontwikkelingen op ICT-gebied alsmede de sterk toegenomen toegankelijkheid van andere specialistische en/of wetenschappelijke biblio-

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

19

n

n

theken maken de WSF in de loop van de tijd

De SOOB geeft aan dat men vanwege de volgende

steeds minder noodzakelijk.

redenen nog geen echt uitgewerkt provinciaal col-

De WSF-bibliotheken zijn niet in staat gebleken

lectieplan voor meerdere jaren kan opstellen:

tot de realisering van een inhoudelijke vernieu-

n

wing van de WSF die kon rekenen op een breed

bibliotheekwerk kost het meer tijd om voldoende

draagvlak onder de basisbibliotheken in Noord-

draagvlak te hebben voor meer samenwerking op

Holland.

collectiegebied.

In plaats van als aparte WSF-bibliotheken, met

n

een aparte status en lijnen naar verschillende partijen, kan veel gemakkelijker in SOOB-verband

n

Holland. n

Er is nog onvoldoende inzicht in de ontwikkeling

Gedeputeerde Staten sprak het voornemen uit om de

van het landelijk collectieplan. In plaats van een

vrijkomende middelen in de toekomst in te gaan zet-

landelijk collectieplan als verzameling van pro-

ten voor de uitvoering van een provinciaal collectie-

vinciale collectieplannen is de SOOB voorstander

plan.

van een landelijk collectieplan.

De SOOB kreeg de opdracht om met zo’n collectie-

Gezien de overgangsfase komt de SOOB alleen met

plan te komen.

een begroting voor 2008 en 2009. In de begroting zijn

In het kader van het bibliotheekvernieuwingsproces

bijdragen van € 151.900,– opgenomen voor zowel de

is men in alle provincies bezig met de ontwikkeling

WSF bibliotheken Haarlem als Amsterdam in 2008

van provinciale collectieplannen. De doelstelling

en 2009 voor de aanschaf van media en databestan-

hiervan is dat de collecties van de bibliotheken beter

den op HBO+ niveau en de personele kosten voor

op elkaar aansluiten zodat elke burger in Nederland

specialistische Al@dinvragen. In de begroting is ver-

– ongeacht woonplaats – de beschikking krijgt over

der een bedrag van € 69.000,– opgenomen voor de

een zo volledig mogelijk collectie van de gezamen-

aanschaf van provinciale collecties en databestanden

lijke Nederlandse openbare bibliotheken.

door de andere bibliotheken in Noord-Holland.

In het ontvangen Collectieplan 2007-2009 en aanbie-

Door de ontwikkeling van de provinciale Aquabrowser

dingsbrief onderstreept de SOOB het belang van een

Library en Zoek & Boek wordt het gemakkelijker om

provinciaal collectieplan. De SOOB erkent dat digi-

met de door de provincie bekostigde collecties en

tale ontwikkelingen, de opkomst van digitale infor-

bestanden overal in de provincie thuis te raadplegen en

matie en verbeterde zoeksystemen het mogelijk

te bestellen. Verder wordt een bedrag van € 100.000,–

maakt maar het ook noodzakelijk is dat collectieplan-

gevraagd voor onderzoeken om te komen tot een

nen op elkaar afgestemd worden. Afspraken over

provinciaal collectieplan.

collecties maken het mogelijk om op basis van een

Inmiddels zijn bijdragen verleend of projectvoorstel-

collectieplan een eigen collectie te hebben en voor

len ontvangen voor de volgende activiteiten en

een specialistische vraag een beroep te doen op de

onderzoeken:

collectie van een andere bibliotheken. Uit een inven-

n

Ontwikkeling van een uniform toepasbaar een-

tarisatie door ProBiblio in 2007 blijkt echter dat veel

duidig analysemodel dat kan worden toegepast

basisbibliotheken in Noord-Holland nog geen eigen

voor de ontwikkeling van een collectieplan voor

collectieplan hebben.

de verschillende basisbibliotheken.

Het ingediende collectieplan van de SOOB heeft ech-

n

Er bestaat nog onvoldoende inzicht in hiaten in de collecties van de bibliotheken in Noord-

expertise ten goede komt aan het totale netwerk van openbare bibliotheken in Noord-Holland.

Niet alle basisbibliotheken beschikken over een eigen collectieplan.

gerealiseerd worden dat hun kennis, collectie en

20

Gezien de lokale verantwoordelijkheid voor het

n

Onderzoek naar collecties buiten de openbare

ter het karakter van een raamplan. Er staan een aan-

bibliotheken (bijvoorbeeld bij musea) die moge-

tal afzonderlijke stappen in om te komen tot een

lijk op termijn toegankelijk worden gemaakt voor

provincia­al collectieplan voor de jaren 2010-2012.

de leden van de bibliotheek.

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

Onderzoek naar erfgoedcollecties bij bibliotheken om te komen tot een provinciale erfgoedcollectie.

n

n

4.5 Gemeentelijk opdracht­ gever­schap

Structuurvoorstel hoe bibliotheken op het gebied van collectiebeleid kunnen gaan samenwerken.

Gemeenten spelen in het vernieuwingsproces een

Uitwisseling van personeel tussen basisbibliothe-

primaire rol als opdrachtgever en subsidiënt van de

ken en ProBiblio om de onderlinge deskundig-

basisbibliotheek. Aanvullend op acties vanuit het

heid op het gebied van collectiebeleid te vergro-

VNG en het Procesbureau Bibliotheekvernieuwing is

ten.

ook vanuit de provincie geprobeerd om het gemeen-

De activiteiten en onderzoeken vinden gelijktijdig in

telijke opdrachtgeverschap verder te versterken. Zo

Noord- en Zuid-Holland plaats.

hebben gemeenten vanaf 2005 vernieuwingsagenda’s

In plaats van de door de SOOB gevraagde bijdragen

opgesteld waarin zij aangeven wat ze van hun biblio­

voor 2008 en 2009 is op 4 maart 2008 door Gedepu­

theek op het gebied van bibliotheekvernieuwing ver-

teerde Staten besloten om alleen voor 2008 een bij-

wachten. Deze agenda vormt ook de basis waarop

drage te verlenen. Over eventuele toekomstige pro-

beoordeelt wordt of een bibliotheek in aanmerking

vinciale bijdragen aan het collectieplan wordt begin

komt voor een subsidie in het kader van de deelver-

2009 een besluit genomen. Dit besluit is afhankelijk

ordening Vernieuwingsagenda basisbibliotheken (zie

van de:

5.2 ). De gemeenten hebben in 2005 voor het opstel-

n

voortgang van voortgang en implementatie van

len van de vernieuwingsagenda en het ontwikkelen

het provinciaal collectieplan;

van een beleidsgestuurde subsidierelatie tussen

besluitvorming over de nieuwe provinciale cul-

gemeenten en bibliotheken ondersteuning ontvangen

tuurnota 2009-2012;

van een medewerker van de gemeente Den Helder

n

n

Wijze waarop het landelijk bibliotheekvernieu-

die in overleg met het VNHG hiervoor met financiële

wingsproces vanaf 2009 wordt vormgegeven en

ondersteuning van de provincie is ingezet. In 2006

de rol die de provincie hierin krijgt.

zijn in opdracht van de provincie ontwikkeld een

Uit de ‘Monitor provinciale collectieplannen’ van

modelconvenant voor gemeenten die gezamenlijk

2007 blijkt dat men in provincies als Zeeland,

een basisbibliotheek hebben en een model subsidie-

Friesland, Drente, Groningen, Utrecht en Overijssel

uitvoeringsovereenkomst waar in de subsidierelatie

verder is met de implementatieplannen voor een

wordt vastgelegd. In het kader van de voorbereiding

provinciaal collectiebeleid. Dit heeft mede te maken

van de vernieuwingsagenda 2007 heeft de provincie

met het feit dat er in die provincies minder bibliothe-

in oktober 2006 een werkconferentie georganiseerd

ken zijn.

voor de gemeenten en basisbibliotheken. Voor 2008

Geconstateerd wordt in deze monitor dat er in alle

hoefden geen nieuwe vernieuwingsagenda te wor-

provincies nog het nodige moet gebeuren voordat er

den opgesteld. In het kader van het overgangsjaar

een goed gezamenlijk collectiebeleid tot stand is

was voldoende dat de gemeenten aangaven of de

gebracht, zoals:

vernieuwingsagenda 2007 ook van kracht is voor

n

het beter aansluiten en afstemmen van biblio-

2008 en of er misschien nieuwe accenten worden

theekcatalogi op Zoek & Boek;

gelegd.

n

afspraken over tarieven en leveringssnelheid;

Niet alleen in Noord-Holland maar ook elders in

n

landelijke afstemming beleid HBO+ en zwaarte-

Nederland wordt geconstateerd dat er nog steeds

puntencollectie;

veel moet gebeuren wat betreft de stimulering van

provinciale en interprovinciale afspraken rond

de invulling van het gemeentelijk opdrachtgever-

n

schap. Tussen gemeenten bestaan er grote verschillen

bewaarbeleid.

bij de invulling van het opdrachtgeverschap wat betreft ontwikkelingsfase van beleidsbepaling,

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

21

moet krijgen in de vorm van een samenwerkings-

belangstelling en expertise van verantwoordelijk ambtenaar.

overeenkomst, afstemming van subsidieregime,

Om hier weer een nieuwe impuls aan te geven zijn

afspraken over periodiek overleg tussen de

met extra financiële steun van het Procesbureau

gemeenten en de directeur basisbibliotheek enzo-

Bibliotheekvernieuwing in december 2007 en febru-

voort.

ari 2008 workshops in Noord-Holland georganiseerd

n

Veel gemeenteambtenaren hebben de neiging om

voor beleidsambtenaren van gemeenten die biblio-

direct ‘de techniek in te duiken’ en bijvoorbeeld te

theken in hun pakket hebben. Na intensief benaderen

gaan werken aan een uitvoeringsovereenkomst.

hebben uiteindelijk vertegenwoordigers van 28 ver-

Om dat goed te kunnen doen is het eerst gewenst

schillende gemeenten deelgenomen aan minimaal

dat men eerst bepaald wat men van een biblio-

één van deze twee workshops. Geconstateerd wordt

theek aan diensten en prestaties verwacht. In de

dat sommige regio’s veel beter vertegenwoordigd

werkconferentie en workshops is daarbij uitge-

waren dan andere.

breid stil gestaan en hebben de deelnemers hand-

Zo was er bijvoorbeeld niemand vanuit de gemeen-

vatten gekregen om dit te doen, zowel naar

ten in de Gooi en Vechtstreek. Naar aanleiding van

inhoud als techniek.

de workshops heeft DSP als uitvoerder van de work-

n

Er is bij veel gemeenten onvoldoende inzicht in

shops de volgende evaluerende conclusies getrok-

de kostenopbouw van de bibliotheek en de

ken:

meeste bibliotheken zijn blijkbaar ook nog onvol-

n

“In Noord-Holland is – vergeleken bij andere

doende in staat om dit helder te presenteren. Dat

provincies – het fusieproces van veel basisbiblio-

maakt de gesprekken tussen gemeenten en biblio­

theken pas recent afgerond. Het was goed merk-

theken over de kosten van gevraagde activitei-

n

baar dat de gemeenten na deze inspanning moe-

ten/prestaties lastig. Het onderscheid tussen

ten omschakelen om de rol van inhoudelijk

front office, back office en overhead wordt ver-

opdrachtgever op zich te kunnen nemen. De inte-

schillend gehanteerd. Bijvoorbeeld het niet klop-

resse is er wel, maar men is ook afwachtend/

pende beeld dat je bij bezuinigingen wel op over-

reactief.

head en back office kunt besparen zonder dat dit

Opvallend is dat veel gemeenten niet overtuigd

consequenties heeft voor de dienstverlening. Om

waren van de noodzaak om dat opdrachtgever-

dit helder te krijgen en niet te handelen op basis

schap actief op zich te nemen. Men wacht dan af

van stereotypen is een zakelijker blik nodig.

tot de bibliotheek ergens mee komt en gaat over

Mogelijk is hierbij verdere ondersteuning nodig.

tot de orde van de dag. De urgentie om er mee

n

n

De gemeente ambtenaren die hebben deelgeno-

aan de slag te gaan is niet groot: geen politieke

men hebben de bijeenkomsten positief gewaar-

druk, geen financiële stimulans. Tijdens de work-

deerd. De vraag is of men met de aangereikte

shops groeide het inzicht wel dat men er iets mee

inzichten en materiaal ook verder komt. De pro-

moet, omdat het eenvoudigweg niet bij het oude

vincie zou dit bijvoorbeeld in het najaar van 2008

kan blijven.

kunnen nagaan door een bijeenkomst te organi-

Sommige gemeenten hebben nog onvoldoende

seren waarin de stand van zaken weer wordt

notie van wat het betekent als men gezamenlijk

opgemaakt. In de workshops gaven ambtenaren

opdrachtgever is van een basisbibliotheek. Dat

aan wel enige coaching te kunnen gebruiken”.

het daarom noodzakelijk is om over de hoofd­ lijnen overeenstemming te hebben omdat het niet gewenst is dat een bibliotheek geconfronteerd

2008 weer een bijeenkomst voor gemeenten worden

wordt met uiteenlopende eisen ten aanzien van

georganiseerd waar dit onderwerp weer op de

gevraagde prestaties en verplichtingen. En dat

agenda zal komen.

die afstemming ook een zakelijke uitwerking

22

n

Mede gezien dit advies zal in de tweede helft van

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

5

n n

Inhoudelijke vernieuwing

n n

5.1 Inleiding

mogelijk om goed te kunnen evalueren of het bibliotheekvernieuwingsproces op inhoudelijk gebied een

In de Aanvulling op het Koepelconvenant (2004)

succes is geweest.

staat de doelstelling geformuleerd dat eind 2007 de

Bovendien waren er grote verschillen tussen de

kerntaken (informatieve, culturele, educatieve en

biblio­theken in Noord-Holland bij de start van het

maatschappelijke functies) van de bibliotheek ver-

proces in 2002 maar ook nu in 2008 zijn er verschillen

nieuwd en verbreed zouden moeten zijn. Hiertoe

in de wijze hoe de bibliotheekvernieuwing vorm

heeft het ministerie van OCW voor de periode 2005-

heeft gekregen.

2007 de Vernieuwingsgelden beschikbaar gesteld.

Alleen op basis van huidige waarnemingen kan een

Voor de provincie Noord-Holland liepen deze bijdra-

beeld worden gegeven wat er bij de verschillende

gen op van € 335.411,– in 2005 tot € 2.436.770,– in

bibliotheken tot stand is gebracht.

2007. Daarnaast hebben Provinciale Staten voor de

Eind 2005 hebben de Vereniging van Openbare

periode 2006-2010 een bedrag van € 4 miljoen

Bibliotheken (VOB) en de Vereniging van Neder­

beschikbaar gesteld ter financiële ondersteuning van

landse Gemeenten (VNG) gezamenlijk in de ‘richtlijn

de inhoudelijke vernieuwing van het bibliotheek-

voor Basisbibliotheken’ een streefniveau voor de

werk in Noord-Holland (Deelverordening Infra­

inhoudelijke vernieuwing van bibliotheken geformu-

structuur bibliotheekwerk).

leerd. Op basis van deze Richtlijn is een meetlat voor

De rijksmiddelen zijn jaarlijks via twee sporen inge-

een monitor ontwikkeld om de mate van inhoude-

zet. Enerzijds via de provinciebrede projecten onder

lijke vernieuwing in kaart te brengen. In alle twaalf

de verantwoordelijkheid van de SOOB en ProBiblio

provincies is een groot aantal bibliotheken bezocht

en anderzijds via de individuele basisbibliotheken

en aan de hand van deze meetlat beoordeeld. Dit is

die subsidie konden aanvragen voor projecten op het

gedaan vanuit het perspectief van de bezoeker. In

gebied van de vernieuwing en verbreding van de vijf

Noord-Holland ging het om zeventien bibliotheken

kernfuncties van de bibliotheek op grond van de

in verschillende gemeenten.

Deelverordening Vernieuwingsagenda basisbibliothe-

De bibliotheken zijn langs de vier hoofdlijnen van

ken. Versterking van het digitale aanbod van biblio-

bibliotheekvernieuwing bekeken, namelijk:

theken neemt een belangrijke plaats in binnen de

1 De bibliotheek is er voor iedereen (onder meer

inhoudelijke vernieuwing. Zowel centraal via de VOB

entourage en inrichting, overzichtelijkheid en col-

als provinciaal zijn hier middelen voor beschikbaar

lectie voor specifieke doelgroepen).

gesteld. In dit hoofdstuk wordt weergegeven wat er

2 Fysieke en digitale toegankelijkheid.

met betrekking tot de Digitale Bibliotheek is gebeurd

3 De bibliotheek staat midden in de samenleving

(zie 5.2). Verder wordt ingegaan op de projecten die met de vernieuwingsgelden en eigen provinciale middelen financieel zijn ondersteund (zie 5.3).

(horizontale samenwerking met partners). 4 Een leven lang leren (aanbod van cursussen en cursus en- en studieruimte). In oktober 2006 verscheen de ‘Monitor Bibliotheek­

Aangezien er geen nulmeting is gedaan bij de start

vernieuwing 2006’. Hieruit blijkt dat 82% van de

van het bibliotheekvernieuwingsproces is het niet

onderzochte Noord-Hollandse bibliotheken het pre-

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

23

dikaat ‘voldoende’ tot ‘zeer goed’ hebben gekregen.

perspectief van de klant van de openbare bibliotheek

Hiermee scoort Noord-Holland positief in vergelij-

geraadpleegd volgens de stappen zoeken, vinden,

king met andere provincies; alleen in Groningen en

benaderen en gebruiken.

in Drenthe was dit percentage hoger. Noord-Holland

Het project de Digitale bibliotheek bestaat uit de vol-

scoort met name goed op de eerste (100%) en vierde

gende onderdelen:

(82%) hoofdlijn. Op het gebied van fysieke en digi-

n

Zoek&Boek: een applicatie die de gebruiker een

tale toegankelijkheid blijft Noord-Holland iets achter

uniforme mogelijkheid biedt om in catalogi van

bij de koplopers Groningen, Drenthe, Overijssel en

alle bibliotheken te kijken en om media via inter-

Zuid-Holland. Op het punt van horizontale samen-

net te bestellen en op te halen bij de eigen biblio-

werking doen de Noord-Hollandse bibliotheken het

theek.

niet goed in vergelijking met andere provincies. Maar

n

Schoobieb.nl: een digitale collectie voor basis- en

30% van de bibliotheken werd als voldoende gevon-

voortgezet onderwijs. Op de site worden infor-

den. Hiermee blijft Noord-Holland achter bij bijna

matie en diensten van de bibliotheken op het

alle provincies. Specifiek wordt genoemd het achter-

gebied van het onderwijs gestructureerd en aan-

blijven van samenwerking met instellingen voor

trekkelijk aangeboden, zodat deze thuis en op

heemkunde/cultuurhistorie.

school in de onderwijsprocessen kunnen worden

Mede op basis van deze constatering is in 2007 een

toegepast.

start gemaakt met de realisatie van uitpunten bij

n

Al@din: de digitale vragendienst.

bibliotheken in het kader van Uit in Noord-Holland

n

De G!ds: een applicatie die bibliotheken in staat

(zie 5.4) en wordt in 2008 bijdragen verleend aan pro-

stelt om in samenwerking met plaatselijke orga-

jecten bij bibliotheken op het gebied van cultuurhis-

nisaties lokale informatie te ontsluiten. De biblio-

torie (zie hoofdstuk 7).

theek kan daarmee bijvoorbeeld een rol vervullen

Er is bij de Monitor 2006 ook gekeken naar de ver-

in het beschikbaar stellen van informatie in het

schillen die er zijn op het gebied van bibliotheekver-

kader van Wmo.

nieuwing tussen bibliotheken van verschillende

n

Aquabrowser: dit betreft een koppeling van alle

omgang. Het landelijk beeld is dat de helft van de

Noord-en Zuid-Hollandse bibliotheeksystemen

kleine bibliotheken nog onvoldoende scoren; 87%

en het tegelijkertijd doorzoekbaar maken van de

van de grote bibliotheken scoren voldoende en 66%

collecties middels de Aquabrowser. Daarnaast

hiervan zelfs goed of zeer goed. Enkel op het deelas-

wordt ook standaard de online content van biblio­

pect klantvriendelijkheid doen de kleinere bibliothe-

theek.nl ontsloten.

ken het iets beter. Over het onderscheid tussen grote en kleine bibliotheken op het gebied van bibliotheek-

In 2006 werd gekozen om Zoek&Boek en Schoolbieb.

vernieuwing zijn geen provinciale cijfers beschik-

nl uit te rollen naar alle bibliotheken en in 2007 werd

baar.

ook De G!ds en de Aquabrowser beschikbaar gesteld. Daarnaast is er in beide jaren geld vrijgemaakt voor promotie en scholing voor Al@din.

5.2 Digitale bibliotheek

Hieronder volgt een stand van zaken per onderdeel.

Begin 2006 is een start gemaakt met de uitvoering van het Provinciaal plan Digitale bibliotheek, de digi-

24

n

Zoek&Boek

tale dienstverlening van de bibliotheek (www.biblio-

In april 2007 is Zoek&Boek landelijk van start gegaan,

theek.nl). De digitale bibliotheek is een vertaalslag

met de eerste uitleningen in Noord-Holland in

van elementen uit de fysieke bibliotheek, namelijk de

Amsterdam en Amstelveen.

collectie, de catalogus, het inlichtingenbureau en

Op 31 december 2007 is het aantal materialen uitge-

diverse digitale diensten. De diensten worden uit het

leend met Zoek&Boek in Noord-Holland over heel

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

2007: 959 materialen. Alle bibliotheken in Noord-

goed is ingericht en exploitatiemodellen gereed zul-

Holland doen mee aan Zoek&Boek. In Stads­

len zijn. Vanaf dat moment zal De G!ds actief uitge-

bibliotheek Haarlem, Bibliotheek Haarlemmermeer,

rold worden.

Bibliotheek Heemstede en de Kopgroepbibliotheken

Aquabrowser

is Zoek&Boek alleen nog operationeel in de testfase. Men werkt toe naar een overgang naar het produc-

Tot doel is gesteld dat eind 2007 alle basisbiblio­

tiesysteem.

theken aangesloten zijn op de Provinciale aquabrowser. Dit doel is behaald. Er is één aquabrowser voor

Schoolbieb.nl

Noord- en Zuid-Holland. Hiermee worden de struc-

Over heel 2006 was het totaal aantal unieke bezoe-

turele kosten zo laag mogelijk gehouden en wordt de

kers in heel Nederland: 342.633. Over heel 2007 was

kwaliteit verbeterd. Met de aquabrowser worden alle

het totaal aantal unieke bezoekers in heel Nederland:

onderdelen van bibliotheek.nl op een consistente en

781.330 (er zijn alleen landelijke cijfers beschikbaar;

geïntegreerde wijze ontsloten middels een geavan-

deze zijn niet uit te splitsen naar provincie en/of

ceerd zoeksysteem. De aquabrowser is een zoge-

gemeente).

naamd associatief zoeksysteem, dat in staat is ver-

Schoolbieb.nl. is een permanent aandachtspunt

schillende onderdelen van de collectie gelijktijdig te

geweest. Er bestond binnen de SOOB veel twijfel aan

doorzoeken. Het resultaat van de zoekactie kan daar-

de waarde en de kwaliteit van de applicatie. Er is een

door zowel uit relevante internetinformatie bestaan

marktonderzoek uitgevoerd, die de twijfel beves-

als uit boeken en krantenartikelen. De aquabrowser

tigde. Ook is op verzoek van ProBiblio een onder-

ontsluit gelijktijdig de fysieke en de digitale collectie.

zoek verricht naar bronnenverzamelingen voor het

De aquabrowser vormt in feite de verbinding tussen

onderwijs met als doelstelling een beter inzicht te

alle decentrale catalogussystemen, waardoor ‘lokaal

krijgen in de potentiële meerwaarde van Schoolbieb.

zoeken’ en ‘landelijke zoeken’ geïntegreerd worden.

nl. De SOOB heeft een motie ingediend bij VOB. De motie is verworpen, al zijn alle leden het er over eens

5.2 Subsidieregelingen Inhoudelijk vernieuwing

dat een betere exploitatie-opzet wenselijk zou zijn. In 2008 wordt bekeken of de dienst voldoende perspectief heeft.

Deelverordening Vernieuwingsagenda Al@din

basisbibliotheken

In 2006 heeft er een scholingscampagne voor vraag-

Basisbibliotheken kunnen subsidie aanvragen voor

beantwoorders plaatsgevonden. Tevens is er een pro-

activiteiten rond de inhoudelijke vernieuwing en

motieplan opgesteld. Voor 2008 is een campagne

verbreding van de dienstverlening. De vijf kernfunc-

voorzien gericht op 40+. De inzet is het aantal vragen

ties uit de Richtlijn voor basisbibliotheken staan hier-

te laten stijgen met 20%.

bij centraal: n

kennis en informatie;

n

ontwikkeling en educatie;

Er is een beperkt aantal bibliotheken die gebruik

n

kunst en cultuur;

maakt van De G!ds. Men is over het algemeen niet

n

lezen en literatuur;

overtuigd van de toegevoegde waarde. De G!ds

n

ontmoeting en debat.

wordt vooral gezien als instrument naar gemeenten

De aanvragen moeten gebaseerd zijn op de Vernieuw­

De G!DS

toe om een rol te mogen vervullen bij de gemeente-

ings­agenda’s van de betreffende gemeenten. In de

lijke verantwoordelijkheden t.a.v. de Wmo.

gemeentelijke Vernieuwingsagenda’s werd aangege-

Incidenteel maken bibliotheken gebruik van De G!ds.

ven welke prestaties de bibliotheek moet leveren en

Verwacht wordt dat in 2008 de landelijke organisatie

welke plannen er bestaan voor het verlenen van

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

25

nieuwe diensten en het verbreden van de bibliotheek



– samenwerking met instellingen op gebied van



– o pzetten Beleefbibliotheek in Beverwijk,

(samenwerking met andere lokale instellingen/of beleidsterreinen – horizontale samenwerking).

cultuurparticipatie in West-Friesland oost;

In 2006 was er per basisbibliotheek een bedrag van

Heemskerk.

maximaal € 20.000,– beschikbaar. In 2007 en 2008 is

n

lezen en literatuur:

het bedrag hoger en is de schaalgrootte van de basis-



– leesbevorderingactiviteiten voor jeugd dmv

bibliotheek als verdeelsleutel gehanteerd (€ 25.758,–

opzetten van bibliotheekclub in Nibbix­

per 100.000 inwoners).

woud;

– opzetten van bibliotheekdienstverlening in

Hieronder volgt een tabel waaruit blijkt op welke

WoonDienstZones in Huizen, Laren, Blaricum,

kernfunctie de basisbibliotheken zich met de inge-

Hilversum;

diende projecten hebben gericht. Sommige projecten



– opzetten van Makkelijk Lezen Pleinen ter

hadden betrekking op meerdere kernfuncties. Verder

bestrijding van de laaggeletterdheid in

hebben basisbibliotheken soms voor meerdere pro-

Hilversum, Bergen, Heiloo, Haarlemmer­meer.

jecten provinciale subsidie ontvangen.

n

ontmoeting en debat:



– versterking van de ontmoetingsfunctie door het realiseren van leescafes in basisbibliotheek

Speerpunt 2006 2007

Waterland; kennis en informatie

9

7

ontwikkeling en educatie

8

11

kunst en cultuur

4

4

lezen en literatuur

2

5

ontmoeting en debat

5

5



– opzetten van een computerleercentrum in Weesp tbv de maatschappelijke participatie en het activeren van senioren.

In 2006 is er voor ruim c 300.000,– aan subsidie verleend aan 17 basisbibliotheken en in 2007 bijna c 700.000,–aan 16 basisbibliotheken.

Voorbeelden van projecten die subsidie hebben ont-

Zie bijlage 1 voor een gedetailleerd overzicht van de

vangen en zich richten op de kernfunctie:

inhoudelijke vernieuwingsprojecten per basisbiblio-

n

kennis en informatie:

theek, per speerpunt en per jaar.



– opzetten Gezondheids Informatie Punten in



Haarlem, Heemstede (GIP), Historische

Deelverordening Infrastructuur

Informatie Punten (HIP) in Den Helder en

bibliotheekwerk

Velsen en Jongeren Informatie Punten (JIP) in

Basisbibliotheken kunnen deze extra provinciale sub-

Alkmaar, Heerhugowaard en Castricum;

sidie aanvragen voor het verbeteren van de digitale,

– invoeren G!DS ter ondersteuning van de Wmo in

fysieke- en flexibele infrastructuur. Doel van deze

twee vestigingen en het WWZ-loket inVelsen.

investeringen is allereerst het realiseren van een ade-

n

ontwikkeling en educatie:

quate digitale infrastructuur binnen de basisbiblio-



– samenwerking met voortgezet onderwijs in

theek en de invoering van zelfbediening in de gehele

Laren;

provincie. Ook kunnen de middelen worden aange-

– ontwikkelen van een regionaal educatief plan

vraagd voor fysieke investeringen in gebouwen ten

tbv een vraaggericht aanbod voor basisonder-

behoeve van de nieuw gevormde basisbibliotheek

wijs in basisbibliotheek Waterland;

(backoffice), de samenwerking met andere instellin-



– opzetten Brede School Bibliotheek in Hoorn.

gen en het vernieuwen van de kernfuncties. Bij het

n

kunst en cultuur:

verbeteren van de flexibele infrastructuur staat het



– opzetten netwerken cultureel erfgoed in West-

ontwikkelen van voorzieningen centraal die de spreiding en het bereik van bibliotheekwerk in kleine ker-

Friesland;

26

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

nen vergroten. Op die manier kan worden bijgedra-

tijd is voor informatieverstrekking aan en zoekbege-

gen aan alternatieve oplossingen voor het behoud

leiding van de klant. Er komt meer ruimte vrij voor

van voorzieningen op het platteland. Cofinanciering

de ontwikkeling en uitvoering van nieuwe activitei-

is een vereiste en ligt op 25% tot 50% van de kosten.

ten die passen bij de kernfuncties. Hierdoor zal de

Begin 2008 is de deelverordening aangepast en is

kwaliteit van de dienstverlening worden verbeterd.

onder andere de subsidiemogelijkheid het afstem-

In de afgelopen 2 jaar is in 46 vestigingen van 14

men van de computersystemen binnen de basisbibli-

basisbibliotheken met deze extra provinciale subsidie

otheek komen te vervallen, aangezien hier geen

de invoer van zelfbediening gerealiseerd. Hier was

vraag naar was. De middelen die hiervoor waren

een totaal bedrag van € 1,4 miljoen mee gemoeid.

gereserveerd zijn toegevoegd aan de categorie ‘invoering van zelfbediening’. De deelverordening loopt nog door tot 1 januari 2010.

Bouwkundige aanpassingen In 2006 zijn er met subsidie in de basisbibliotheek WEB vier Makkelijk Lezen Pleinen gerealiseerd in de

Hieronder volgt een tabel waaruit blijkt op welke

vestigingen in Koggenland (Wester-Koggenland),

categorie hoeveel keer subsidie is verleend.

Medemblik (Wognum) en Opmeer. Het doel van de Makkelijk Lezen Pleinen is het verkleinen van de

Categorie 2006 2007

onderwijsachterstand, het stimuleren van de taalontwikkeling, en het voorkomen van de sociale segrega-

Afstemmen computersystemen

2

1

tie en sociaal isolement van kinderen met een lees-

Invoering zelfbediening

6

9

probleem door hen adequaat te voorzien van geschikt

Bouwkundige aanpassingen

2

5

materiaal. Hiertoe zijn er een aantal aanpassingen

Bibliotheekvoorzieningen kleine kernen

3

2

aan de gebouwen en de inrichting gedaan. Voorts is er in 2006 een Multifunctioneel centrum gebouwd in Medemblik (basisbibliotheek West Friesland Oost)

In 2006 is er voor bijna c 700.000,– aan subsidie ver-

waar de bibliotheek samenwerkt met een school

leend aan 13 basisbibliotheken en in 2007 voor ruim

voor voortgezet onderwijs, kinderdagverblijf, fysio-

c 1,3 miljoen aan 17 basisbibliotheken. Voor de jaren

therapie, en sportaccommodatie.

2008 en 2009 is nog een bedrag van € 1,4 miljoen

In 2007 heeft de basisbibliotheek WEB subsidie ont-

beschikbaar.

vangen voor het verplaatsen van de vestiging Obdam

Zie bijlage 1 voor een gedetailleerd overzicht van de

naar het dorpshuis. Het dorpshuis zal de komende

infrastructuur projecten per basisbibliotheek, per

tijd een transformatie ondergaan. Er zal een multi-

categorie en per jaar.

functioneel centrum worden gecreëerd waar de bewoners van Obdam op velerlei wijze gebruik van

Invoering van zelfbediening

kunnen maken. Diverse verenigingen, zorgorganisa-

Door de invoering van zelfbediening ontstaat er

ties en het Wmo loket zullen zich er vestigen. Zo ook

meer efficiency en snelheid in het leenverkeer bij

de bibliotheek. Tevens zal de bibliotheek in de foyer

bibliotheken. Tevens is door strengere arbo-eisen de

de leestafel gaan verzorgen een digitaal informatie-

invoer van zelfbediening een noodzakelijke ontwik-

punt inrichten.

keling. Daarnaast wordt deze ontwikkeling met

Daarnaast is er subsidie verleend aan de basisbiblio-

name beschouwd als middel tot een breder doel.

theken IJmond, Haarlem-Heemstede en West-

Door automatisering van het leenverkeer en ruimte

Friesland oost (vestiging Stedebroec) voor het aan-

voor zelfstandigheid van het lenerspubliek is er meer

passen van de backoffice als gevolg van de fusie. En

tijd om personeel publieksgericht in te zetten. Er kan

in Middenhoven (basisbibliotheek Amstelland) is de

formatie worden vrijgemaakt voor verbreding en

vestiging aangepast doordat men is gaan samenwer-

verdieping van de informatiefunctie, doordat er meer

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

27

ken met RTV Amstelveen en Stichting Historisch Amstelveen. Voor de bouwkundige aanpassingen is in de afgelopen 2 jaar ruim € 4 ton subsidie verleend.

5.4 Uit-in-Noord-Holland Uit- in- Noord-Holland is een samenwerkingsverband tussen Kunst en cultuur Noord-Holland, ProBiblio, RTV-NH en HDC-media. Het doel is door het bieden van betere uitgaansinformatie voor bewoners en bezoekers van Noord-Holland het aantal bezoekers voor het cultureel en recreatief aanbod te vergroten. Naast een website komen er fysieke uitburo’s en uitpunten in 9 bibliotheken. In 2008 worden de uitburo’s gerealiseerd in Haarlem, Hoorn en Hilversum. In Haarlemmermeer komt een lightpunt. Amstelveen, Den Helder, Purmerend en Velsen zijn mogelijke opties. ProBiblio heeft een modelbeschrijving opgesteld, dat zowel door bibliotheken in Noord-Holland, als elders in Nederland, gebruikt kan worden voor het ontwikkelen van vergelijkbare Uitpunten. De bibliotheken worden geholpen bij het opzetten en beheren van de uitpunten.

28

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

6

n n

Bibliotheek in kleine kernen

n n

Bibliobussen vervullen meer dan 50 jaar een belang-

beleid en uitvoering van het bibliotheekwerk in de

rijke rol voor de bibliotheekvoorziening in de kleine

kleine kernen. In 2006 is ProBiblio hiermee gestart.

kernen. Niet alleen in het landelijk gebied maar ook

Binnen het beschikbaar budget Extra Investerings­

in kernen in het verstedelijkt gebieden waar het niet

impuls Bibliotheken is verder een bedrag van

rendabel is om een vaste bibliotheekvestiging te heb-

€ 850.000,– specifiek beschikbaar voor de ontwikke-

ben rijden deze bibliobussen (zie kaart 2, pag. 12).

ling van bibliotheekvoorzieningen in de kleine ker-

Naast bibliotheken maken ook de gemeenten

nen. Hiervan is € 600.000,– beschikbaar in het kader

Schermer, Zeevang en Haarlemmerliede rechtstreeks

van Deelverordening Infrastructuur bibliotheekwerk

gebruik van de bibliobus die door ProBiblio wordt

voor investeringsplannen van bibliotheken in kleine

geëxploiteerd. De bibliotheek van Haarlemmermeer

kernen met minder dan 5.000 inwoners. Daarnaast is

heeft een eigen bibliobus die langs de vele kernen

€ 250.000,– beschikbaar gesteld voor ProBiblio om

van deze gemeente rijdt.

expertise te ontwikkelen en pilots te begeleiden op

In relatie tot de transformatie van ProBiblio (zie 4.3)

dit gebied.

is in 2004 besloten om geen uitvoeringstaken- en

In het kader van de Deelverordening infrastructuur

frontofficeactiviteiten van ProBiblio meer te gaan

bibliotheekwerk is in 2006 en 2007

subsidiëren waardoor bibliotheken en gemeenten

bijgedragen aan de totstandkoming en verbetering

volledig hiervoor financieel verantwoordelijk zullen

van bibliotheekvoorzieningen in 6 kleine kernen bij

zijn.

4 basisbibliotheken.

De bibliobus is zo’n frontofficetaak. De provincies

n

In Nibbixwoud (basisbibliotheek WEB) is een

Noord- en Zuid-Holland hebben ProBiblio de

steunpunt in een basisschool gerealiseerd en een

opdracht gegeven om de provinciale subsidie aan

ophaal- en inleverpunt in de Albert Heijn ter ver-

bibliobussen af te bouwen van 40% in 2004 naar 0%

vanging van de bibliobus.

in 2008. Dit besluit is medegedeeld aan de bibliothe-

n

Wat betreft de basisbibliotheek Waterland wor-

ken en gemeenten. Ook de provincies Utrecht en

den met provinciale steun in de kernen van

Noord-Brabant hebben besloten om hun subsidie aan

Markenbinnen en West-Graftdijk bibliotheek­

de bibliobus per ingang van 2009 te stoppen en in de

servicepunten gerealiseerd.

provincie Gelderland wordt binnen­kort zo’n besluit

n

Het uitleenpunt bij het wijksteunpunt Velserhoof in Santpoort-Zuid van de basisbibliotheek Velsen

verwacht.

is versterkt. Het besluit met betrekking tot de bibliobus betekent

n

In de gemeenten Muiden en Wijdemeren in het

niet dat de provincie zich niet meer verantwoordelijk

werkgebied van De Bibliotheek worden in

voelt voor de bibliotheekvoorziening in de kleine

Muiderberg een Kultuurhus en in Nederhorst

kernen.

den Berg een cultureel centrum gerealiseerd,

Zo is aan ProBiblio gevraagd om een expertise­

waarin de bibliotheek gaat participeren.

centrum op te bouwen die bibliotheken en gemeen-

ProBiblio is in 2007 gestart met het project ‘Kansen

ten adviseert en ondersteunt bij de ontwikkeling van

voor het bibliotheekwerk in kleine kernen in WestFriesland’ voor de basisbibliotheken WEB en West-

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

29

Friesland Oost. Het project is gericht op het opstellen

provinciale subsidie leidt tot een forse tariefsverho-

van een spreidingsplan met voorzieningen per kleine

ging. Onvol­doende bibliotheken waren bereid om op

kern met bijbehorende begroting. In dit project wordt

basis van het gepresenteerde tarief voor 2009 ook in

samengewerkt met PRIMO en MOVISIE. Op basis

het komende jaar hiervan gebruik te maken.

van onderzoek, werkconferentie en gesprekken zijn

Omdat daarmee de bussen relatief langer onderweg

de doelgroepen en de functies bepaald die in de ver-

zijn naar de standplaatsen en ook overheadkosten op

schillende kernen mogelijk bediend gaan worden. Zo

minder standplaatsuren zouden gaan drukken was

wordt gedacht aan een speciale jeugdbus. Dit pilot-

het volgens ProBiblio niet meer bedrijfseconomisch

project zal mogelijk een vervolg krijgen in de regio’s

verantwoord om de bibliobus te blijven exploiteren.

Kop van Noord-Holland en Waterland.

De betrokken bibliotheken en deelnemende gemeen-

In totaal is inmiddels een bedrag van ± € 300.000,–

ten zijn direct geïnformeerd over dit besluit en

aan subsidies verleend voor voorzieningen en pilots

ProBiblio is met hen gaan praten over de ontwikke-

in kleine kernen.

ling van alternatieven. ProBiblio is nu nog in gesprek met alle betrokken bibliotheken en gemeenten om

Omdat geconstateerd werd dat het ontwikkelen van

oplossingen te vinden.

beleid bij bibliotheken en gemeenten op het gebied

De KopGroep Bibliotheken voor de Kop van Noord-

van voorzieningen in de kleine kernen en de realisatie

Holland willen een bibliobus van ProBiblio over­

van alternatieven voor de bibliobus langzamer ver-

nemen en zij zijn van plan die per 1 januari 2009 voor

loopt dan in 2004 was voorzien heeft Gedepu­teerde

in ieder geval enkele jaren zelf te gaan exploiteren.

Staten op 21 augustus 2007 besloten om de bibliobus

Op Texel waren begin 2007 de bibliobusstandplaats­en

via ProBiblio nog een jaar langer in 2008 te subsidië-

in de buitendorpen De Cocksdorp, Oosterend, Den

ren. Ter stimulering en ondersteuning van de visie-

Hoorn, De Koog en Oudeschild reeds vervangen

vorming en realisatie werd in samenwerking met

door kleine collecties in flexibele bibliotheekkasten die

ProBiblio op 25 oktober 2007 in Heerhugowaard De

in de dorpshuizen worden geplaatst.

Noord een bestuurlijke conferentie gehouden over het

In Nibbixwoud is de bibliobus vorig jaar vervangen

bibliotheekwerk in kleine kernen. In deze conferentie

door een voorziening in de basisschool en een ophaal-

voor wethouders, raadsleden en bibliotheekdirecteu-

en inleverpunt in de Albert Heijn. Wat betreft de hui-

ren werden ook alternatieven voor de bibliobus gepre-

dige locaties waar de bibliobus komt denkt men in

senteerd. Zo zijn er onder andere inlever- en ophaal-

West-Friesland aan de inzet van een eigen jeugdbus

punten, een boekenautomaat, een Kultur­hus of com-

waarover men met ProBiblio in gesprek is.

binaties met bestaande voorzieningen als verzorgings-

In Waterland was de bibliobus voor de kernen

huizen of scholen aan bod gekomen. Gedeputeerde

Ilpendam, West-Graftdijk en Marken-binnen reeds

mevrouw Baggerman heeft er in de conferentie voor

opgezegd. In Ilpendam heeft een aantal grootouders

gepleit om de toekomst van de biblio­theekfunctie in

een jeugdbibliotheek opgezet. In de kernen West-

de kleine kernen meer integraal te gaan benaderen en

Graftdijk en Markenbinnen zijn bibliotheekservice-

dus ook te kijken naar de relatie met andere functies

punten opgezet.

en voorzieningen. Zij gaf aan dat de provincie niet

De Bieb voor de Zaanstreek wil de bibliobus, die tot

alleen in het kader van bibliotheekbeleid maar ook

op heden ook enkele kleine kernen binnen de

vanuit het stimuleringsprogramma Wonen, Welzijn

Zaanstreek aandoet, vervangen door een eigen

en Zorg ondersteuning mogelijk is voor de realisatie

Biebboot en boekenautomaten.

van bibliotheekfuncties in kleine kernen.

Wat de Bibliotheek Duinrand gaat doen in Aerden­ hout, waar nu nog de bibliobus komt, is nog niet

30

n

Op 27 maart 2008 kondigde ProBiblio aan om per

bekend. ProBiblio is gevraagd aanwezig te zijn bij

ingang van 1 januari 2009 te stoppen met de dienst-

een overleg met de gemeente Bloemendaal over de

verlening van de bibliobus. Het wegvallen van de

toekomstige voorziening in Aerdenhout.

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

De bibliobusstandplaats wordt in Driemond waarschijnlijk in 2010 vervangen door een vaste voorziening in multifunctionele accommodatie. De Openbare Bibliotheek beraadt zich nog over een overbruggingsvoorziening per 1 januari 2009 tot de realisatie hiervan. De bibliobusstandplaatsen in Muiderberg, Kortenhoef en Nederhorst den Berg worden volgens de plannen op termijn vervangen door vaste voorzieningen in voorzieningencombinaties. Ook hier is sprake van een overbruggingsperiode waarvoor nog een oplossing moet worden gevonden. De gemeente Schermer heeft een advies van ProBiblio gekregen over de toekomstige bibliotheekvoorziening in haar gemeente. ProBiblio heeft samen met de basisbibliotheek Waterland een advies gegeven aan de gemeente Zeevang. Wat de gemeente Haarlemmerliede gaat doen is bij het verschijnen van deze notitie nog niet bekend.

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

31

n

7

n n

Activiteiten in 2008

n n

Voor het bibliotheekvernieuwingsproces in 2008

n

In sommige gevallen zijn subsidieverleningen

heeft het ministerie van OCW een bedrag van

lager vastgesteld omdat de uiteindelijke kosten

€ 2.218.934,– beschikbaar gesteld. Op januari 2008 is

van de projecten lager zijn uitgevallen.

het Bibliotheekplan 2008 door GS vastgesteld en bij

In totaal gaat het hierbij nu om een bedrag van

het ministerie van OCW ingediend.

€ 457.420,– dat extra ingezet kan worden in 2008.

Verder heeft het ministerie van OCW aangegeven

Aangezien nog niet alle subsidies zijn vastgesteld

dat de onderbestedingen in de jaren 2005 t/m 2007

aan de basisbibliotheken zou dit bedrag uiteindelijk

in 2008 kunnen worden ingezet voor één van de in

nog hoger kunnen uitvallen. Wanneer het mogelijk

2007 gestelde prioriteiten in het kader van biblio-

is zullen wij in overleg met de SOOB en ProBiblio de

theekvernieuwing.

eventueel extra vrijkomende middelen alsnog in 2008

Deze prioriteiten zijn:

in gaan zetten voor nieuwe projecten of toe te voegen

n

provinciaal collectieplan;

aan bestaande projecten 2008.

n

digitale bibliotheek;

In totaal is er dus aan vernieuwingsgelden 2008 en onder­

n

kwaliteit van de dienstverlening;

bestedingen 2005-2007 een bedrag van € 2.676.354,–

n

horizontale samenwerking;

beschikbaar.

n

provinciale netwerkvorming.

In overleg met de SOOB en ProBiblio zullen deze

In de periode 2005-2008 is een totaalbedrag van

middelen op de volgende wijze worden per prioriteit

€ 5.653.931,– van het ministerie ontvangen voor

worden ingezet:

Bibliotheekvernieuwing. Een deel van deze middelen zijn in deze periode uiteindelijk niet besteed om de

Collectiebeleid

volgende redenen:

Onderzoeken naar erfgoedcollecties bibliotheken,

n

Voor de Deelverordeningen zijn er minder aan-

collecties buiten

vragen ingediend dan verwacht. Specifiek in het

Openbare bibliotheken en uitwisseling van personeel

kader van de DV Vernieuwingsagenda hebben



niet alle basisbibliotheken een aanvraag inge-

Digitale Bibliotheek

diend ondanks het feit dat zij hierover nog speci-

Vervolgactiviteiten o.a m.b.t. Al@din en Schoolbieb

fiek zijn benaderd. Een belangrijke reden hier-

en de G!ds

€

75.000,–

€

164.000,–



voor is dat de vorming van de basisbibliotheek

n

32

n

zoveel tijd en aandacht kost dat niet mogelijk

Kwaliteit van de dienstverlening

bleek om een vernieuwingsproject te kunnen uit-

n

Marketing

€

150.000,–

voeren. Als gevolg hiervan is niet het gehele sub-

n

Kwaliteitszorg

€

200.000,–

sidieplafond voor 2006 en 2007 besteed.

n

Opleiding

€ 275.000,–

In een aantal gevallen zijn niet de maximaal subsidiebedragen door de basisbibliotheken aange-

Functionele verbreding

vraagd of niet gehonoreerd op basis van de inge-

n

Laaggeletterdheid

€ 517.325,–

diende projectvoorstellen.

n

Erfgoed in de bibliotheek

€

n

Register II

€ 100.000,–

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

51.570,–

werking tussen bibliotheken en lokale en regionale

n

Brede Schoolbibliotheek

€

23.525,–

n

Strandbibliotheek

€

115.000,–

erfgoedinstellingen om het erfgoed onder een breder

n

Culturele partners op zomertour €

50.000,–

publiek onder de aandacht brengen. Het betreft een

n

Deelverordening bibliotheek-

€

850.000,–

project in samenwerking met Cultureel Erfgoed



vernieuwing NH 2008





Noord-Holland (CENH) waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan het themajaar Religieus Erfgoed.

Uitvoeringskosten

€

104.934,–

melen van verhalen en herinneringen van de lokale

Totaal

Register II is een project dat zich richt op het verza-



€ 2.676.354,–

geschiedenis die ingezet worden als bron voor een educatief programma waarbij senioren en jongeren



Uitvoering van de projecten Digitale bibliotheek,

bij elkaar gebracht worden. Ook dit project gaat in

Marketing, Kwaliteitszorg, Opleiding en Laag­gelet­

samenwerking met CENH.

terd­heid vindt plaats onder verantwoordelijkheid

Beide erfgoedprojecten zijn dus een reactie op con-

van de SOOB.

statering in de Monitor Bibliotheekvernieuwing 2006

ProBiblio is verantwoordelijk voor de uitvoering van

(zie 5.2) dat de samenwerking in Noord-Holland tus-

de projecten: Erfgoed in de bibliotheek, Register II,

sen bibliotheken en instellingen voor cultuurhistorie

Brede Schoolbibliotheek, Strandbibliotheek en

in vergelijking met veel andere provincies achter-

Culturele partners op zomertour.

blijft.

In het kader van de Deelverordening bibliotheekver-

Brede Schoolbibliotheek (BSB) betreft het overdraag­

nieuwing kunnen individuele basisbibliotheken net

baar voor andere bibliotheken maken van het BSB-

als in 2006 en 2007 projecten indienen voor vernieu-

concept (kinderen van groep 7 en 8 van het primair

wingsprojecten op het gebied van de 5 kernfuncties:

onderwijs verantwoordelijk voor de organisatie en

Kennis en informatie, Ontwikkeling en educatie,

beheer van hun eigen schoolbibliotheek) zoals het

Kunst en cultuur, Lezen en literatuur en Ontmoeting

door de bibliotheek van Hoorn is ontwikkeld.

en debat.

In navolging van Zuid-Holland is de Strandbiblio­

De projecten digitale bibliotheek, kwaliteitszorg,

theek voor het eerst in 2007 ook in Noord-Holland

marketing en opleiding zijn een vervolg op de plan-

geweest. Naast het uitlenen van gratis boeken, worden

nen in 2007.

er ook allerlei activiteiten met andere instellingen geor-

Het project Laaggeletterdheid is nieuw als provin-

ganiseerd.

ciebreed project in Noord-Holland.

De uitleencijfers vielen tegen, maar de bibliotheken

Ongeveer 10% van de Noord-Hollanders is laagge-

zijn enthousiast omdat met de Strandbibliotheek de

letterd. Om hier wat aan te doen kunnen bibliothe-

bibliotheek op een andere manier geprofileerd kan

ken een belangrijke rol spelen. Dat gebeurt nu al door

worden.

Makkelijk Lezen Pleinen die in steeds meer bibliothe-

Naast Egmond aan Zee, Castricum aan Zee, Wijk aan

ken zijn te vinden. In 2008 wordt financiële steun

Zee en IJmuiden zal in 2008 ook in Zandvoort een

gegeven aan een project voor jongeren van het

strandbibliotheek zijn. Er zal samengewerkt worden

VMBO. Dit is een risicogroep wat betreft laaggelet-

met het theaterfestival Karavaan.

terdheid. Het 4you!-concept zoals het door de

Onder de titel culturele partners op zomertour zal er

Stadsbibliotheek Haarlem is ontwikkeld wordt uit-

tussen de bibliotheken en Karavaan ook samen­

gezet in de verschillende basisbibliotheken in samen-

gewerkt worden in Hoorn, Heiloo, Schagen en Den

werking met VMBO-scholen. De bedoeling is dat in

Helder.

30 bibliotheekvestigingen een 4you! Plein is gerealiseerd. Het project Erfgoed in de Bibliotheek heeft als het doel het bevorderen van de structurele samen­

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

33

n

8

n n n n

Bibliotheekvernieuwingsproces 2009-2012

Mei 2007 heeft minister Plasterk van OCW na over-

den is de daling kleiner. Bij Turkse en Marokkaanse

leg met het VNG en IPO besloten om in de periode

Nederlanders (ook onder tieners en jongvolwasse-

2009-2012 een vervolg te geven aan het bibliotheek-

nen) neemt het bibliotheekgebruik daarentegen wel

vernieuwingsproces.

toe.

De minister constateert in haar brief van december

De invoer van het leenrecht in 1996, waardoor de

2007 aan de provincies dat de volgende fase in de

tarieven toenamen, hebben geen waarneembaar

vernieuwingsoperatie grondig moet worden voor­

effect gehad op deze ontwikkeling. Wel effect heeft

bereid. Dat is nodig omdat er sinds de start van de

gehad dat meer mensen boeken kopen en het cadeau

vernieuwingsoperatie veel is veranderd zoals de toe­

krijgen. De vele keuze mogelijkheden, individualise-

nemende digitalisering van informatie en de snelle ont-

ring van dienstverlening voor bepaalde groepen en

wikkeling van internet. Die ontwikkelingen brengen

toenemende tijdsdruk vragen om een ander aanbod.

zowel kansen als bedreigingen met zich mee.

Levenslange lidmaatschappen worden minder vanzelfsprekend.

Rapport van Sociaal Cultureel

Men ziet een beeld dat onder jongeren, die de basis-

Planbureau

school hebben verlaten, het lidmaatschap en het

Ter ondersteuning van de keuze over het toekomstig

gebruik van de bibliotheek snel afnemen.

bibliotheekvernieuwingsbeleid heeft de Stuurgroep

Het mediagebruik is in de afgelopen jaren sterk ver-

Bibliotheken het Sociaal en Cultureel Planbureau

anderd. De geleidelijke teruggang in het lezen van

(SCP) gevraagd een studie te verrichten naar rele-

gedrukte media ging tot 2000 gepaard met een stij-

vante trends in de samenleving, in het media- en

ging in de televisiekijktijd. Sinds 2000 gaat de snelle

informatieaanbod, in mediagebruik en informatie-

toename van computergebruik vooral te koste van

zoekgedrag en in het bibliotheekgebruik.

het televisiekijken. Boeken zijn nog steeds populair

Begin april 2008 verscheen het rapport ‘De openbare

als media voor ontspanning. Internet is vooral steeds

Bibliotheek tien jaar van nu’ van het SCP geschreven

belangrijker geworden als bron van informatie. Op

door Frank Huysmans en Carlien Hillebrink (een

het terrein van media en informatiegebruik zie je nu

samenvatting van het rapport is te downloaden van

twee tegenstrijdige tendensen. Enerzijds is de tendens

www.scp.nl).

zo veel mogelijk informatie vrij toegankelijk te maken

Het SCP constateert in dit rapport dat ondanks een

en anderzijds, die van sommige uitgevers, het zoveel

toename van de mediabudgetten van bibliotheken en

mogelijk afschermen van informatie en gebruikers ook

een ongeveer gelijke aantal vestigingen dat het aan-

te laten betalen voor toegang hiertoe.

tal uitleningen, lidmaatschappen, bezoek, leners en

De digitalisering heeft de informatievoorziening

uitgeleende boeken in de afgelopen jaren is gedaald.

ingrijpend veranderd: sneller, ruimer; toegankelijker,

Ook het computergebruik in de bibliotheek daalt

internationaler en persoonlijker. Maar de andere kant

omdat steeds meer mensen thuis een eigen computer

hiervan is dat er te veel informatie komt en dat er

hebben. Relatief is de daling van het bibliotheekge-

zorgen zijn over de kwaliteit van een deel van de

bruik het grootst bij mannen, werkenden en hoger

informatie.

opgeleiden. Bij ouderen, vrouwen en lager opgelei-

34

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

Door ontwikkelingen als digitalisering en individu-

Het SCP komt met de volgende adviezen aan de

alisering verandert de oriëntatie van vooral jongere

bibliotheeksector:

gebruikers op media en informatie fundamenteel.

1 Maak content beter en sneller vindbaar:

De meerwaarde van een geordende collectie van



Zoveel mogelijk digitaal aanbieden en beter aan-

fysieke informatie- en cultuurdragers daalt. De open-

geven waar men het in de bibliotheek kan vin-

bare bibliotheek zal daarom vanuit haar publieke

den.

taak nu meer de gebruikers zelf op moeten zoeken om hun behoefte te organiseren.

2 Maak de collectie hybride

Het SCP signaleert de volgende sterke punten en



Maak collectie zichtbaar op het open web en niet

kansen van de bibliotheken voor de toekomst:

alleen aanbieden wat de bibliotheek zelf heeft

n

wel dalend maar nog steeds een grote omvang

maar ook verwijzen naar waardevolle content op

van bereik aan gebruikers;

het web.

n

neutraal en laagdrempelig om te verblijven en content te consulteren;

3 Ga op de gebruiker af

n

goede banden met het basisonderwijs;



n

de maatschappelijke aandacht voor sociale cohe-

richten op instituties en meer op collectieve aan-

sie, integratie en ‘een leven lang leren’ bieden

bevelingen van internetters is het van belang om

mogelijkheden voor bibliotheken om samen met

hier op in te spelen en ook e-mails te gaan sturen

andere instellingen hieraan bij te dragen.

naar de gebruikers.

Omdat internetgebruikers zich steeds minder

Daarentegen ziet het SCP de volgende zwakke pun4 B  eschouw ontlezing en ontlening niet als onvermijde­

ten en bedreigingen: n

terugloop in leden en uitleningen vooral onder tieners en jongvolwassenen;

n

n

lijk en schrijf het boek niet af

Er blijven mensen die boeken lenen, het gaat er

beperkte zichtbaarheid van de bibliotheken op

vooral om dat gebruikers die collectie ook beter

digitaal gebied;

kunnen vinden.

vergrijzing van personeel die niet altijd over actuele ICT-kennis en ervaring beschikt.

5 Personaliseer de dienstverlening en doe hiertoe markt­

De bibliotheek is er voor iedereen maar laaggeletterden, nieuwkomers en achterstandsleerlingen in

onderzoek

Ontwikkel persoonsgebonden digitale dienstver-

onderwijs zijn extra aangewezen op de bibliotheek.

lening op basis van uitleenregistraties á la

Ook voor mensen die een studie buiten een onder-

Amazon en Bol.

wijsinstituut doen kan de bibliotheek specifiek van waarde zijn.

6 Diversifieer de toegang tot digitale content

Afgeschermd aanbieden van specifiek bronnen

Het SCP verwacht een verder afnemend bibliotheek-

voor specifieke doelgroepen eventueel op basis

gebruik wat mogelijk kan leiden tot een afnemend

van een extra tarief.

draagvlak voor financiële ondersteuning vanuit de overheden.

7 Maak keuzes in de gidsfunctie

Deze ontwikkeling ziet men vooral in de functies ‘kennis



Focus uitgaande van publieke functie bibliotheken

en informatie’ en ‘lezen en literatuur’. Bij de functies

op onderwerpen van maatschappelijk belang,

‘educatie en literatuur’, ‘kunst en cultuur’ en ‘ontmoeting

bouw daaromheen goede collectie inclusief links

en debat’ lijken de bedreigingen minder groot.

naar op het Web beschikbare content.

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

35

8 S  teun burgers bij de ontwikkeling van informatievaar­

5 Hoofdlijnen van bestuurlijke inzet in termen van verantwoordelijkheden, doelstellingen, presta-

digheden en mediawijsheid Bibliothecarissenkunnen met hun expertise gebrui-

ties, financiering en toezicht op nakoming dienen

kers helpen om meer zelfredzaam te zijn in het

te worden vastgelegd in een ‘Bibliotheek­

grote­r, en daarom voor velen, onoverzichtelijk

charter’.

aanbod. van informatie en media.

6 Voor de provincies ziet de Stuurgroep de volgende taken:

9 Z  org voor lokale verankering van de frontofficetaken



opschaling basisbibliotheken;

en landelijke verankering van backofficetaken

Op lokaal niveau maatwerk met name de functies



ners) en op landelijk niveau de dienstverlening die niet plaatsgebonden is en landelijk het best efficiënt kan worden georganiseerd.

– gemaakte netwerkafspraken tot uitvoering brengen en te bewaken;

als ‘kennis en informatie’ (via G!ds) en ‘kunst en cultuur’ (in samenwerking met culturele part-

– in samenspraak met gemeenten bijdragen aan

– invulling van provinciale verantwoordelijkheid coördineren met andere provincies;



– vorming van bovenprovinciale steunorganisaties ter hand nemen (is in Noord- en ZuidHolland met ProBiblio reeds het geval).

10 Diversifieer de dienstverlening van de fysieke vestig­

7 Voor de centrale aansturing van bibliotheekver-

ingen

nieuwingsproces wordt een ‘Platform voor bibli-

Rekening houden met samenstelling van wijk

otheekvernieuwing’ voorgesteld waarin naast de

(kinderrijk, ouderen, veel etnische groepen) en

openbare bibliotheeksector ook organisaties als

wat betreft de centrale vestiging zoeken naar ver-

de Koninklijke Bibliotheek, de wetenschappelijke

gaande samenwerking met centrale instellingen

bibliotheken, de (publieke) omroep, het onder-

zoals het gemeentearchief en gemeentemuseum

wijs en erfgoedinstellingen vertegenwoordigd zouden moeten zijn. Het platform moet het bibli-

Eindrapport van de Stuurgroep

otheekvernieuwingsplan opstellen en opdrachten

Bibliotheken

uitzetten op het gebied van innovatie, verbreding

Mede op basis van het SCP heeft de Stuurgroep

en implementatie en faciliteren van processen op

Bibliotheken op 3 april jl. tijdens een bijeenkomst in

het gebied van bibliotheekvernieuwing.

de Openbare Bibliotheek Amsterdam haar eindrap-

8 De Stuurgroep bepleit de € 20 miljoen aan ver-

port gepresenteerd (het rapport is te downloaden

nieuwingsmiddelen volledig voor het Platform te

van www.bibliotheekvernieuwing.nl).

bestemmen en aanvullend een extra bedrag van

De Stuurgroep komt o.a. met de volgende aanbeve-

€ 6 miljoen voor de provincies beschikbaar te

lingen:

stellen voor matching met eigen middelen.

1 Sommige basisbibliotheken zijn nog te klein om over voldoende organisatiekracht te bezitten waar-

Minister Plasterk heeft de Raad voor Cultuur inmid-

door verdere opschaling, verbinding met een

dels om advies gevraagd o.a. over de aanbevelingen

basisbibliotheek met een sterke back-office functie

van de Stuurgroep Bibliotheken. Het advies wordt

of een provinciale voorziening gewenst is.

medio mei verwacht.

2 Provincies dienen in goede samenspraak met

Vanuit het IPO wordt samen met de VNG een reactie

betrokken gemeenten de bibliotheeknetwerken

gegeven op de aanbevelingen van het SCP en de

meer bestuurlijk te verankeren en te bewaken.

Stuurgroep Bibliotheken.

3 Opschaling en kwaliteitstoetsing van PSO’s is

VNG en IPO over de invulling van het bibliotheek-

gewenst. 4 Verdere versterking van het opdrachtgeverschap van gemeenten.

36

n

P R O V I N C I E

Daarna zal bestuurlijk overleg plaatsvinden met de

N O O R D- H O L L A N D

vernieuwingsproces in de periode 2009-2012.

Provinciaal bibliotheekbeleid 2009-2012 De formulering van het toekomstig bibliotheekbeleid in Noord-Holland wordt meegenomen in het proces van de nieuwe cultuurnota 2009-2012. In de door Gedeputeerde Staten op 28 februari 2008 vastgestelde Kadernota ‘Cultuur op de kaart’ staat opgenomen dat de provincie het bibliotheekvernieuwingsproces verder zal blijven stimuleren. Ook wanneer er in de komende vier jaar geen rijksmiddelen hiervoor beschikbaar worden gesteld. Met name de culturele en sociale ontmoetingsfunctie van de bibliotheken zal verder worden versterkt. Hier wordt met name gedacht aan de versterking van de samenwerking met cultuurhistorische organisatie, bestrijding van de laaggeletterdheid en in samenwerking met het onderwijs ontwikkeling van mediawijsheid.

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

37

38

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

Bijlagen

40

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

n

1

n n n n

Overzicht gehonoreerde subsidie­ aanvragen per basisbibliotheek per deelverordening in 2006, 2007 en 2008

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

n.v.t.

2006: Kennis&Informatie,

2006: aanpassing aan gebouw

Kunst&Cultuur onderzoek

t.b.v. opzetten MakkelijkLezenPlein

bibliotheek­voorzieningen in kleine

in WesterKogenland, Wognum,

kernen en opzetten netwerk op

Obdam, Opmeer, ad. € 25.785.

gebied van cultureel erfgoed, ad.

2006: spreiding en bereik

€ 20.000

bibliotheekvoorziening kleine

2007: Lezen&Literatuur,

kernen / realiseren steunpunt in

Ontwikkeling&Educatie

basisschool en winkel in Nibbixwoud,

leesbevorderingsactiviteiten voor

ad. € 36.015

jeugd dmv ontwikkelen en uitvoeren

2007: bouwkundige aanpassingen

van een jeugd (9-12) bibliotheekclub

ivm verplaatsing vestiging Obdam

in Nibbixwoud ism school en

naar multifunctioneel centrum, ad.

bevolking met als doel het vergroten

€ 30.000

BB WEB n.v.t.

van het gebruik en bereik van het bibliopunt Nibbixwoud, ad. € 25.480 BB WFO 2006: Kunst&Cultuur Ontwikkeling

2006: aanpassing aan gebouw

personeelsvertegenwoordiging bij

samenwerking met instellingen op

t.b.v. multifunctionele centrum:

adviesaanvragen, ad. € 13.340

gebied van cultuurparticipatie en

samenwerking bibliotheek met

2007: samenwerkingsovereenkomst

aansluiten bij beleefbibliotheek

VO-school, jongerencentrum,

WFO/WEB/Hoorn € 40.000

concept, ad. € 9.500

sportaccommodatie, kinderdag­

2007: Kunst&Cultuur Ontwikkeling

verblijf, fitness/fysiotherapie in

samenwerking met instellingen op

Medemblik, ad. € 50.000.

gebied van cultuurparticipatie en

2007: invoer zelfbediening in

organiseren biebnight in Stede Broec

vestigingen Enkhuizen, Medemblik

en medemblik, ad. € 25.758

en Wervershoof, ad € 47.372.

2006: inhuur externe ondersteuning

nvt

2007: bouwkundige aanpassingen aan vestiging in Stede Broec ten behoeve van aanpassen backoffice en zaalruimte, ad. € 53.660

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

41

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

n.v.t.

2006: Kennis&informatie,

BB Duinrand n.v.t.

Kunst&Cultuur: rationeel collec­ tioneren, opzetten databank lokale kunstwerken, klantenleenverwijsservice, ad € 19.110 2007: Kennis&informatie, Kunst&Cultuur module Mede­ werker Informatie­dienstverlening Bibliotheken tbv scholing mede­ werkers opgebied van informatie­ dienstverlening en databank kunst­ werk tbv van digitaal toegankelijk maken van kunstwerken in de openbare ruimten van de gemeenten ter bevordering van cultuurparticipatie, ad € 25.758 BB Huizen-Laren-Blaricum n.v.t.

In 2005 subsidie verleend van

2006: Lezen&Literatuur,

€ 20.000 t.b.v. vorming van de

Ontwikkeling&Educatie

basisbibliotheek

onder­zoek naar opzetten van bibliotheek dienstverlening in en bij woonzorgcentra/ WoonDienstZones en opzetten samenwerking met Voort­gezetOnderwijs in Laren, ad. € 19.986 2007: Lezen&Literatuur, Ontwikkeling&Educatie, onder­zoek naar opzetten van bibliotheek dienstverlening in en bij woonzorgcentra/ WoonDienstZones en opzetten samenwerking met VoortgezetOnderwijs in Laren, ad. € 25.758

42

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

DV infrastructuur

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

2006: inhuur van kwartiermaker/

2006: Ontmoeting&Debat

2007: invoer zelfbediening in

expertise t.b.v. fusie, ad. € 40.000

ontwikkeling van formats en formules vestigingen Schagen, harenkarspel,

2007: inhuur van kwartiermaker/

voor organisatie activiteiten gericht

Niedorp, Wieringen, Anna Paulowna,

expertise t.b.v. fusie/ inhuur externe

op kernfunctie ontmoeting en debat,

Den Helder centrale, De Schootem,

ondersteuning personeelsvertegen-

ad. € 20.000

Julianadorp, Nieuw Den Helder, ad.

woordiging bij adviesaanvragen/ont-

2007: Kennis&informatie,

€ 191.370

wikkeling huisstijl, ad. € 40.000

Ontmoeting&Debat, ontwikkelen

KopGroep Bibliotheken

en opzetten fysieke en digitale centra lokale geschiedenis (HIP) in 2 vestigingen, ad. € 51.515 BB.i.o. Noord-Kennemerland 2006: inhuur kwartiermaker, ad

2006: Kennis&Informatie opzetten

2006: invoer zelfbediening in

€ 37.000

van Jongeren Informatie Punt

vestiging Alkmaar en Castricum, ad.

in Alkmaar, Heerhugowaard en

€ 134.363

Castricum, ad. € 20.000

BB Bergen-Heiloo-Langedijk 2007: inhuur van kwartiermaker/

2007: Ontwikkeling&Educatie

2007: invoer zelfbediening in

expertise t.b.v. fusie, inschakeling

Lezen&Literatuur, project laag­

vestigingen Zuid-Scharwoude,

notaris, ontwikkeling huisstijl,

geletterdheid bij autochtone

Bergen, Edmond, Schoorl, ad.

€ 38.500

Nederlanders na de leerplicht

€ 105.525

in vestiging Heiloo en realiseren Makkelijk Lezen Plek in vestiging Bergen, ad. € 25.755 BB IJmond Noord 2007: inhuur notaris en ontwikkelen

2006: Kennis&informatie,

2007: afstemming computer­

huisstijl, € 34.225

Kunst&Cultuur, Ontwikkeling

systemen vestiging Uitgeest op

&Educatie opzetten en invoeren van

BICAT, ad. € 10.000

de ‘beleefbibliotheek’, ad. € 20.000

2007: invoer zelfbediening vestiging

2007: Kennis&informatie,

Uitgeest, ad. € 30.000

Kunst&Cultuur, Ontwikkeling&

2007: fysieke aanpassingen t.b.v.

Educatie, Lezen &Literatuur,

backoffice en centrale administratie

ontmoeting&Debat 100 talenten

in centrale vestiging Beverwijk,

jeugdafdeling: herinrichting

€ 39.075

jeugdafdeling Beverwijk afgestemd op de belevingswereld van de jeugd ahv thema’s ism met kinderen, ad. € 25.758

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

43

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

BB Haarlem-Heemstede 2006: inhuur van kwartiermaker/

2008: € 20.000 t.b.v. totstandkoming 2006: Kennis&Informatie opzetten

2007: invoer zelfbediening, ad.

expertise t.b.v. fusie, ad. € 34.000

basisbibliotheek

van fysiek&digitaal Gezondheids

€ 30.000

2007: inhuur van kwartiermaker/

Informatie Punten in vestigingen

2007: fysieke aanpassingen in

expertise t.b.v. fusie, inschakeling

Stadsbibliotheek Haarlem, ad.

centrale vestiging Haarlem en

notaris, inhuur externe ondersteuning

€ 20.000

Haarlem-Noord als gevolg van de

personeelsvertegenwoordiging bij

2007: Kennis&Informatie opzetten

vorming van de basisbibliotheek,

adviesaanvragen, ontwikkeling huis-

van fysiek&digitaal Gezondheids

€ 100.000

stijl, ad. € 40.000

Informatie Punten in vestigingen heemstede, € 51.515

BB Waterland 2006: inhuur van kwartiermaker/

2007: € 20.000 t.b.v. totstandkoming 2006: Ontmoeting&Debat,

expertise t.b.v. fusie/ inhuur externe

basisbibliotheek

2007: invoer zelfbediening in

Ontwikkeling&Educatie versterking

vestigingen Purmerend centrale en

ondersteuning personeelsvertegen-

ontmoetingsfunctie door realiseren

Zichthof, Graft-de Rijp, Volendam,

woordiging bij adviesaanvragen/ont-

leescafé en ontwikkelen regionaal

Edam, Monnickendam, Marken,

wikkeling huisstijl, ad. € 40.000

educatief plan tbv vraaggericht aanbod Broek in Waterland, Landsmeer, voor basisonderwijs, ad. € 19.996

Beemster, ad. € 190.309

2007: Ontmoeting&Debat,

2007: spreiding en bereik

Ontwikkeling&Educatie versterking

bibliotheekvoorziening kleine

ontmoetingsfunctie door realiseren

kernen voor ontwikkelen van

leescafé en ontwikkelen regionaal

bibliotheekservicepunten in de

educatief plan tbv vraaggericht aanbod kernen Markenbinnen en Westvoor basisonderwijs, ad. € 51.500

Graftdijk., € 15.723

Bieb voor de Zaanstreek 2006: inhuur externe ondersteuning

2006: € 19.360 t.b.v. totstandkoming 2006: Kennis&Informatie vernieuwing

personeelsvertegenwoordiging bij

basisbibliotheek

2006: afstemming

website tbv verbetering informatiefunctie automatiseringssystemen, ad.

adviesaanvragen, ontwikkeling huis-

en vergroting betrokkenheid bij

€ 10.000,-

stijl, ad. € 40.000

biliotheek, ad. € 20.000

2006: invoer zelfbediening in

2007: Ontwikkeling&Educatie

Oostzaan en Wormerland, ad.

actueel en lokaal nieuws in de bieb,

€ 37.025.

€ 51.515 Amstelland bibliotheken 2006: inhuur van kwartiermaker/

2008: € 19.983 t.b.v. totstandkoming 2006: Kennis&Informatie

2006: invoer zelfbediening in

expertise t.b.v. fusie, inschakeling

basisbibliotheek

De bieb komt naar u toe tbv

vestigingen middenhoven en Westwijk

notaris, inhuur externe ondersteuning

verbetering en verbreding uitleen

in Amstelveen, ad. € 59.708

personeelsvertegenwoordiging bij

en informatiefunctie voor moeilijk

2007: invoer zelfbediening in

adviesaanvragen, ontwikkeling huis-

bereikbare doelgroepen, ad € 20.000 vestigingen Aalsmeer, Kudelstaart en Uithoorn, ad. € 96.350

stijl, ad. € 39.600

2007: fysieke aanpassingen vestiging Middenhoven als gevolg van de samen­werking met RTVAmstelveen en St. Historisch Amstelveen, € 100.000

44

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

nvt

2006: Ontwikkeling&Educatie,

2006: afstemmen automati­

expertise t.b.v. fusie, ad. € 39.780

Ontmoeting&Debat opzetten van

seringssystemen op BICAT t.b.v.

2007: inhuur van kwartiermaker/

multifunctioneel computerleercentrum vestigingen Muiden, Weesp,

expertise, inschakeling notaris, ont-

locatie Weesp tbv de maatschappelijke Wijdemeren, ad. € 10.000.

wikkeling huisstijl, ad € 27.238

participatie en het activeren van

2006: invoer zelfbediening

senioren, ad. € 20.000.

t.b.v. vestiging Muiden, Weesp,

2007: Kennis&Ontwikkeling,

Wijdemeren, ad. € 48.128.

De Bibliotheken (MuidenWeesp-Wijdemeren-Eemnes 2006: inhuur van kwartiermaker/

Ontwikkeling&Educatie Digiproject, 2006: spreiding en bereik verbreding rol bibliotheek op

bibliotheekvoorziening kleine

gebied van coaching in de digitale

kernen / realiseren Kulturhus in

maatschappij, ad. € 25.758

Muiderberg, ad. € 50.000. 2007: invoer zelfbediening in cultureel centrum De Spot in Nederhorst den Berg, ad. € 21.450 2007: spreiding en bereik bibliotheekvoorziening kleine kernen / vestigen voorziening in cultureel centrum De Spot in Nederhorst den Berg, ad. € 50.000

BB Amsterdam e.o. n.v.t.

nvt

2006: Ontwikkeling&Educatie

2006: invoer zelfbediening: invoer

educatief project VMBO-impuls

RFID lenerspassen op alle 30 locaties,

tbv bestrijding laaggeletterdheid en

ad. € 121.412,-.

versterking leesbevorderende en media-educatieve rol in onderwijs, ad. € 20.000 2007: Ontmoeting&Debat In Gesprek bij de OBA, ad. € 206.061 BB Haarlemmermeer nvt

n.v.t.

2006: Ontmoeting&Debat

2006: invoer zelfbediening

project vormgeven Ontmoeting en

vestigingen Badhoevedorp en

Debatfunctie , ad. € 20.000

Zwanenburg, ad. € 25.779.

2007: Kennis&Informatie, Ontwikkeling&Educatie, Lezen&Literatuur Informatie.obhm. nl: ontwikkelen van de digitale bibliotheek en realisatie makkelijk lezen plek in vestiging NieuwVennep tbv leesbevordering voor kinderen met leesprobleem, ad. € 43.780

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

45

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

nvt

2006: Kennis&Informatie,

2006: invoer van zelfbediening voor

Ontmoeting&Debat, Ontwik­

centrale vestiging Velsen en vestiging

keling&Educatie, Kunst&Cultuur

Velserbroek, ad. € 50.765,-

inrichten van historisch informatie­

2006: spreiding en bereik

BB Velsen n.v.t.

punt en ontwikkelen activiteiten over bibliotheekvoorziening kleine lokale geschiedenis voor allochtonen, kernen/versterken van uitleenpunt ouderen en jeugd, ad. € 19.700

in wijksteunpunt Velserhoof in

2007: Kennis&Informatie,

Santpoort-Zuid, tbv creëren van een

Ontwikkeling&Educatie, invoeren

voorziening voor ouderen en aan

G!DS ter ondersteuning van de

de wijk gebonden bewoners, ad.

WMO in 2 vestigingen en het WWZ- € 11.239 loket, ad € 22.525 BB Hoorn n.v.t.

nvt

2006: Ontwikkeling&Educatie,

2007: invoer zelfbediening in

Lezen&Literatuur opzetten Brede

de centrale vestiging, Risdam en

School bibliotheek tbv terugdringen

Kersenboogerd, ad. € 90.000

taalachterstand in wijk en het VMBO-project tbv in samenwerking met de scholen opzetten van een curriculum leesbevordering en informatievaardigheid, ad. € 20.000 2007: Ontwikkeling&Educatie, Lezen&Literatuur grote ZAP voorwaarts:mediaeducatie en leesbevrodering tbv vergroten mediawijsheid bij VMBOleerlingen en onderzoek naar de leeseffecten van de Brede School Bibliotheek, ad € 25.700 BB Naarden-Bussum n.v.t.

nvt

BB Hilversum n.v.t.

nvt

2006: kennis&Informatie, ont­moeting&debat, ontwik­ keling&educatie onderzoek naar realiseren bibliotheek servicepunten in woondienstzones, ad. € 20.000 2007: ontwikkeling&educatie inrichting anders lezen plein in bibliotheek Hilversum tbv bestrijding laaggeletterdheid bij volwassenen en jeugd, ad. € 25.758

46

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

DV organisatiekosten

DV stimulering

DV Vernieuwingsagenda

DV infrastructuur

2006: 283.720 (8)

39.360 (2)

328.252 (17)

679.040 (13)

2007: 219.963 (6)

20.000 (1)

691.392 (16)

1.335.198 (17)

2008: -

39.983 (2)

Totaal : 503.683

79.343

1.019.644

2.014.238

Totaal bedragen en aantal verleningen

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

47

n

2

n n n n

48

n

Netwerkovereenkomst SOOB-ProBiblio

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

49

50

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D

S t a n d

v a n

z a k e n

biblio t hee k vernie u w in g

in

N oord - H olland

n

51

n

3

n n

Geraadpleegde Bronnen

n n

Open Port tot Kennis, Advies Stuurgroep herstructurering openbaar bibliotheekwerk, OCW, april 2000. Marsrouteplan 2005-2007, Bibliotheekvernieuwing in Noord-Holland, Provincie Noord-Holland, januari 2005. Actualisatie 2006, Marsrouteplan Bibliotheekvernieuwing Noord-Holland, maart 2006. Actualisatie 2007, Marsrouteplan Bibliotheekvernieuwing Noord-Holland, januari 2007. Vierde monitor Bibliotheekvernieuwing: ‘Monitor Bibliotheekvernieuwing 2006: Inhoudelijke vernieuwing in de praktijk’, Kasperkovitz, Van Tits, Van den Akker, Kasperkovitz beleidsonderzoek en advies, Amersfoort, 27 november 2006. Monitor Bibliotheekvernieuwing 2007, Drs. J. M. Kasperkovitz, Kasperkovitz beleidsonderzoek en advies, januari 2008. ProBiblio: bibliotheekbranchespecialist, Sterke schakel in de keten, ProBiblio, augustus 2007. Projectplan Kwaliteitszorg in de bibliotheken in Noord-Holland, SOOB, 1 november 2006. Eindrapportage Kwaliteitszorg in de bibliotheken in Noord-Holland 2007, SOOB, maart 2008. Eindverantwoording project Van start met de digitale bibliotheek, SOOB en BOZH, maart 2008. Resultaten marketingcampagne ledenbehoud 2007 bibliotheken Noord-Holland, SOOB, maart 2008. Het Proces, Over het ‘hoe?’ van herstructureren en vernieuwen in Bibliotheekland, Marja Pinckaers/Eugène Gerardts, januari 2008. Brief van minister Plasterk van 21 december 2007 betreffende Bibliotheekvernieuwing 2008 aan het College van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, 21 december 2007. De openbare bibliotheek tien jaar van nu, De hoofdlijnen, Sociaal Cultureel Planbureau, Frank Huysmans en Carlien Hillebrink, april 2008. Eindrapport Stuurgroep Bibliotheken 2002-2007, Stuurgroep Bibliotheken, maart 2008. Website Stichting Certificering Openbare Bibliotheken, maart 2008. Evaluatie workshops gemeentelijk opdrachtgeverschap, Rento Zoutman, DSP, maart 2008.

52

n

P R O V I N C I E

N O O R D- H O L L A N D