Stages in de spotlight. Begeleiden van mbo-leerlingen op de werkvloer

Stages in de spotlight Begeleiden van mbo-leerlingen op de werkvloer

Collega

Inleiding

Mijn tip voor een beginnende praktijk opleider? Blijf gewoon!

Deze brochure is bedoeld om praktijkopleiders te ondersteunen bij het begeleiden van leerlingen. U krijgt snel een beeld van alle zaken waarmee u te maken krijgt als u een leerling een stageplaats aanbiedt.

Ga niet boven je leerlingen

De brochure bevat veel praktische tips (onder andere van collega

staan. Leerlingen gaan dan

praktijkopleiders), waardoor het begeleiden van de leerling prettig

tegen je op kijken en durven je

verloopt en een leuke, uitdagende aanvulling is op het dagelijkse werk.

geen vragen meer te stellen. Dat werkt niet! Zorg ervoor dat

We wensen u veel succes bij de begeleiding

je zichtbaar en aanspreekbaar

van uw toekomstige medewerkers!

bent. Wees ook consequent en duidelijk over je verwachtingen en heel belangrijk… maak af en

Meer informatie over stages en het begeleiden van leerlingen vindt u op www.goc.nl

toe een geintje! Rob Wanrooij, Praktijkopleider Nabewerking bij Senefelder Misset Verkozen tot Beste Praktijkopleider 2009

www.goc.nl

Inhoud Praktijkopleider: u heeft de regie

Werving & selectie

4

Begeleiding

Introductie & stageplan

7

Beoordeling

10

Stagetaal Wat betekenen al die vaktermen uit het onderwijs?

12

2 | Stages in de spotlight

16

18

1. Praktijkopleider: u heeft de regie Iedere mbo-leerling brengt een deel van zijn opleiding binnen een bedrijf door. De bedoeling is dat de leerling tijdens deze ‘stage op de werkvloer’ zo normaal mogelijk meedraait in de dagelijkse werkzaamheden van de gekozen beroepsrichting. Als praktijkopleider heeft u een centrale rol bij het praktijkleren. Uw deskundigheid en inzet, maar ook uw motiverende houding zijn bepalend voor een succesvolle stage van een leerling.

Collega Leerlingen houden je scherp! Een voordeel van leerlingen vind ik dat ze je scherp houden. Als je geen leerlingen hebt, doe je je werk steeds meer automatisch en denk je er niet meer bij na. Maar als je leerlingen hebt, ben je verplicht om regelmatig na te denken over hoe en waarom je iets op een bepaalde manier doet, want je moet het wel kunnen uitleggen! Doordat we veel leerlingen hebben, blijft het niveau van het team hoger. Jan Noordeloos, Opleider bij PCM Uitgevers

Niemand is volmaakt natuurlijk. Maar een goede praktijkopleider: • biedt begeleiding, duidelijkheid en structuur • is vriendelijk en toegankelijk • neemt de leerling serieus • helpt de leerling • geeft het goede voorbeeld • heeft verstand van zijn vak • kan goed en duidelijk uitleg geven • is betrokken bij de leerling en toont belangstelling, ook voor diens persoonlijke situatie • komt afspraken na

Stages in de spotlight | 3

Creëer goede stageplaatsen

Goede redenen om een leerling aan te nemen

Vaak komt een bedrijf toevallig in contact met een leerling. Bijvoorbeeld doordat een leerling belt om te vragen of het bedrijf een stageplek heeft. Het bedrijf bekijkt snel wat er mogelijk is en neemt een besluit. Komt dit u bekend voor?

• Een prima manier om een leergierige en gemotiveerde arbeidskracht in huis te halen. Veel leerlingen gaan na de opleiding aan het werk bij

Een bedrijf kan er ook voor kiezen

oog op voldoende begeleiding)?

om de regie zelf in handen te

• Welke eisen stelt u aan de leerling?

nemen en op voorhand een aantal

Welke vaardigheden en persoons-

weloverwogen keuzes te maken

kenmerken zijn van belang?

over het aannemen van leerlingen.

• Hoe gaat u de begeleiding

De volgende vragen helpen u daarbij:

hun stagebedrijf. • Een leerling heeft een frisse kijk op uw bedrijf en is vaak goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

organiseren en hoeveel tijd heeft

• Leerlingen wisselen ervaringen

u voor begeleiding?

met elkaar uit. Hierdoor kunt

• Van welke opleidingsrichtingen zou

• Is er een geschikte werkplek voor

u leerlingen willen hebben? Van welk

de leerling?

niveau? En van welke school?

• Wat kunt u de leerling bieden

• Wilt u een leerling voor een heel

(stagevergoeding, reiskostenvergoeding,

schooljaar een stageplek bieden of

interessante opdrachten enz.)?

voor een kortere periode (drie tot vijf

• Kan de leerling samenwerken met

maanden)? Of is een snuffelstage

anderen zodat hij in contact komt

(één tot drie weken) een optie?

met collega’s?

• Welke periode van het jaar is het

• Hoe borgt u bovenstaande afspraken

handigst voor de stage?

binnen de organisatie?

u uw aantrekkingskracht als

• Welke taken kan de leerling uitvoeren? Kan hij gewoon meedraaien op de

Als u binnen uw bedrijf niet degene bent

afdeling? Of zijn er speciale projecten

die bovenstaande besluiten kan nemen,

die hij kan doen?

zorg er dan voor dat u als praktijkopleider

• Heeft u één of meerdere stageplaatsen

wel bij de discussie hierover betrokken

om leerlingen op te leiden? En hoeveel

wordt! Hiermee voorkomt u dat er

leerlingen wilt én kunt u maximaal

beslissingen worden genomen die op de

tegelijkertijd opleiden (ook met het

werkvloer niet goed uitvoerbaar zijn.

werkgever vergroten. • Een leerling kan een belangrijke opdracht doen waar u zelf geen tijd voor heeft. • De leerling kan een deel van de ‘makkelijke’ klussen overnemen van ervaren medewerkers. • U zorgt ervoor dat

enthousiaste, talentvolle jongeren behouden blijven voor de branche en u geeft ze de kans om werkervaring op te doen.

Collega Belangrijk dat de leiding achter je staat Om goed te kunnen opleiden, is het noodzakelijk dat de leiding achter je staat. Als je onvoldoende ruimte krijgt, probeer het management dan te overtuigen van de voordelen van opleiden. Want die zijn er! Mensen verdienen zichzelf terug omdat ze goed zijn opgeleid en opgeleide mensen zijn vaak gemotiveerd! Rob Wanrooij, Praktijkopleider Nabewerking bij Senefelder Misset


Test uzelf: hoe deskundig bent u? Lees onderstaande stellingen door en kruis bij iedere stelling ‘ja’ of ‘nee’ aan. Soms is het moeilijk dat u alleen deze twee antwoordmogelijkheden hebt, kies dan het antwoord dat het beste past. Succes!

Ik hou rekening met de manier waarop mijn leerling het beste leert

o ja o nee

Ik plan vaste momenten voor voortgangsgesprekken

o ja o nee

De leerling en ik weten waarop de leerling aan het eind van de stage beoordeeld wordt

o ja o nee

Ik geef de leerling regelmatig opbouwende feedback en geef hem de kans om zich te verbeteren

o ja o nee

Ik vraag de leerling regelmatig hoe hij zijn begeleiding ervaart

o ja o nee

Ik toon interesse in de leerling en luister naar hem

o ja o nee

Ik ben me bewust van mijn voorbeeldfunctie en handel hiernaar

o ja o nee

Ik maak voor iedere leerling een stageplan met een planning

o ja o nee

Ik laat zien hoe een taak/opdracht het best uitgevoerd kan worden

o ja o nee

Ik geef werkopdrachten waarvan veel te leren valt

o ja o nee

Ik stimuleer de leerling om zelf initiatieven te nemen

o ja o nee

Ik laat de werkzaamheden uitvoeren volgens relevante voorschriften (milieu, veiligheid enz.)

o ja o nee

Heeft u bij (bijna) alle uitspraken ‘ja’ geantwoord? Dan begrijpt u waarschijnlijk wat leerlingen nodig hebben. Durft u het aan om de uitgebreide test te doen? Kijk dan op www.goc.nl .

Info Veel verschillende woorden voor stage In deze brochure gebruiken wij het woord stage. Het is best mogelijk dat de school of de leerling waarmee u te maken krijgt, een ander woord voor stage gebruikt. Veel voorkomende synoniemen zijn: praktijkleren, werkplekleren of beroeps praktijkvorming (BPV).

“Een goede coach hoeft zijn stem niet te verheffen om gehoord te worden.” Stages in de spotlight | 5

Samen werk maken van stages Praktijkleren is meer dan een optelsom van leerling, school, bedrijf en GOC. Juist een optimaal samenspel tussen al deze betrokkenen maakt van de stage een succes. Onderstaande afbeelding maakt de verbanden inzichtelijk. Centraal staat vanzelfsprekend de leerling. Daaromheen de drie andere partijen: • Het leerbedrijf, dat verantwoordelijk is voor de opleiding in het bedrijf, met de praktijkopleider als begeleider en coach. • De school als verantwoordelijke voor de opleiding van de leerling en de begeleiding vanuit school. • En de adviseur van GOC die de kwaliteit van het leerbedrijf beoordeelt en de praktijkopleider ondersteunt met

informatie, scholing en begeleiding.

Stage docent School

Praktijkopleider Leerbedrijf

Leerling

Adviseur GOC

Tip Cursus voor praktijkopleiders Op www.goc.nl vindt u een agenda van bijeenkomsten en cursussen voor praktijkopleiders.


2. Werving en selectie Weet wie u zoekt! Zorg dat u goed weet wat voor leerling u zoekt. Welke opleidingsrichting? Welk niveau? Wat moet de leerling al kunnen? Wat voor taken krijgt de leerling? Over welke gedragskenmerken moet de leerling beschikken om deze taken goed te kunnen doen? Als u niet weet wie u zoekt, kunt u straks bij het sollicitatiegesprek ook niet bepalen of een leerling geschikt is. Als u wel weet wie u zoekt, kunt u heel gericht vragen stellen. Hierdoor vergroot u de kans dat u de juiste leerling krijgt!

Collega Neem het sollicitatiegesprek serieus Wij voeren met iedere leerling, die hier wil stagelopen, een sollicitatiegesprek. Wij hebben een lijst gemaakt met vragen, die we aan iedere leerling voorleggen. Dat werkt heel handig, want dan hoeven we niet iedere keer opnieuw het wiel uit te vinden. Tijdens het gesprek probeer ik een goed beeld te krijgen van wie ik voor me heb. Wij vinden het belangrijk dat leerlingen initiatieven nemen, inzet tonen, enthousiast zijn. Als een leerling me tijdens het gesprek niet kan overtuigen, dan gaan we niet met hem in zee. Kees van Wijck, Toneelmeester bij het Parktheater in Eindhoven

“Wij voeren met iedere leerling een sollicitatiegesprek” Kees van Wijck


Op zoek naar de juiste leerling? Vul het bedrijfsprofiel in en meld uw stageplek aan!

Erkende leerbedrijven kunnen zich kosteloos profileren in het Register Leerbedrijven op www.goc.nl en op de website www.vacaturekracht.nl . Deze websites worden bezocht door docenten en leerlingen die op zoek zijn naar stageplaatsen. U kunt hier informatie plaatsen over uw bedrijf, de opleidings mogelijkheden en de stageplaats die u in de aanbieding heeft.

Stap 1 Maak het bedrijfsprofiel In het bedrijfsprofiel kunt u een goed beeld geven van uw bedrijf. • Hoe gaat u om met opleiden? • Wat voor soort bedrijf is het? • Wat is de omvang? • Wat produceren jullie? • Heeft uw bedrijf al vaker leerlingen opgeleid?

Info

• Zijn jullie makkelijk te bereiken met openbaar vervoer?

Hoe: Op www.goc.nl kiest u voor de button ‘Praktijkleren’ en u gaat

Mooi meegenomen!

naar ‘Aanpassen bedrijfsprofiel’. De bedrijfsgegevens die bekend zijn

Het Register Leerbedrijven

bij GOC, zijn al ingevuld, waardoor het opstellen van het profiel u weinig tijd kost. Om in te kunnen loggen heeft u een inlogcode en een

is direct gelinkt aan www.stagemarkt.nl . Dit is

wachtwoord nodig. Mocht u de inlogcode en/of het wachtwoord niet

de website voor stages in

(meer) hebben, dan kunt u deze bij GOC opvragen.

het beroepsonderwijs van de gezamenlijke kenniscentra van beroepsonderwijs bedrijfsleven, die meer dan 40 verschillende

Stap 2 Meld uw stageplaats aan

branches vertegenwoordigen. Deze website wordt dagelijks

U kunt op de website van GOC een stageplaats aanmelden.

geactualiseerd en bezocht door

• U kunt aangeven wat de kenmerken zijn van de stageplaats.

veel leerlingen, stagebegeleiders

• Naar wat voor een leerling bent u opzoek.

en docenten.

• Wat kan de leerling in uw bedrijf leren? • Van welke opleidingsrichting zoekt u een leerling? • Wat moet de leerling al kunnen?

Hoe: Op www.goc.nl kiest u voor de button ‘Praktijkleren’ en u gaat naar ‘Melden stageplaats’. U komt dan automatisch op de site van ‘Vacaturekracht’ terecht. De bedrijfsgegevens die bekend zijn bij GOC, zijn al ingevuld. Wanneer u het bedrijfsprofiel heeft ingevuld, staat dit ook al klaar. Uw vacature wordt automatisch geplaatst op www.vacaturekracht.nl .

Tip Meer kans op een goede match met Vacaturekracht Vacaturekracht is dé ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod van personeel in de grafimediabranche. Vanaf nu is het ook mogelijk om stageplaatsen in de creatieve industrie aan te

Stap 3 Bekijk het resultaat op de websites!

melden. Zo vergroot u de kans

Op www.goc.nl vindt u in het Register Leerbedrijven uw bedrijfsprofiel. Op www.vacaturekracht.nl staat het bedrijfsprofiel én informatie over

dat u gevonden wordt door de

de stageplaats(en) die u heeft.


juiste leerling.

Met de leerling aan tafel Wie gaat het sollicitatiegesprek met de leerling voeren? Het ligt voor de hand dat zowel de praktijkopleider als een leidinggevende of personeelsmanager bij het gesprek aanwezig is. Maak van te voren afspraken wie het gesprek voert.

rek op?

Hoe bouwt u het sollicitatiegesp 1 Opening

en licht de opbouw uzelf en eventuele collega voor Stel de leerling op zijn gemak, stel en kan stellen. ling dat hij tijdens het gesprek vrag van het gesprek toe. Vertel de leer

2 Informatie over uw bedrijf

bedrijf en het werk? t. Wat voor beeld heeft hij van het Ga eerst na wat de leerling al wee voorkomt u dat u de leerling nog wil weten. Hiermee Vul aan waar nodig. Vraag ook wat weet. dingen vertelt die de leerling al zelf lang aan het woord bent of

3 Vragen aan de leerling

r start de stage en hoe Wat zijn de leerdoelen? Wannee Waarom wil hij deze stageplaats? ding? Welke ervaring leerling van het werk en de begelei lang duurt deze? Wat verwacht de e competenties beschikt? waaruit blijkt dat hij over de juist heeft hij al? Zijn er voorbeelden portfolio heeft, Ontwikkelingsplan (POP) en/of een Als een leerling een Persoonlijk neem deze dan samen door!

ts 4 Informatie over de stageplaa

n krijgt de leerling? tie over de stageplaats. Welke take Geef duidelijke en eerlijke informa t? Waaruit bestaat de erken? Hoe ziet de werkplek erui Met wie gaat de leerling samenw begeleiding?

5 Vragen van de leerling

het gesprek al veel vragen gesteld. Misschien heeft de leerling tijdens geval uit om dit te doen! Zo niet, nodig hem dan in ieder

6 Afronding

raken over s werktijden, stagevergoeding, afsp Neem praktische zaken door zoal eeld over oorb (bijv reen binnen het bedrijf gelden vrije dagen, regels die voor iede de leerling nog houdingsverklaring) enz. Ga na of kledingvoorschriften of een geheim edure. f informatie over de verdere proc steeds belangstelling heeft en gee


Een leerling aannemen Wanneer u een leerling wilt

Tips voor het sollicitatiegesprek

aannemen én de leerling wil

Laat de leerling aan het woord

ook bij u stagelopen, dan moeten

Dit bereikt u door open vragen te stellen en veel door te vragen.

er nog enkele praktische zaken worden geregeld.

Bedenk: ook solliciteren, moeten ze nog leren! Houd er rekening mee dat de leerling niet veel ervaring heeft met het voeren

• Wanneer uw bedrijf nog niet

van gesprekken bij bedrijven. Stel de leerling op z’n gemak, maak een grapje om

door ons erkend is als leer-

de spanning te doorbreken. Begin met eenvoudige vragen zodat hij ‘aan zijn

bedrijf, dan moet u het eerst

eigen stem went’. Laat merken dat u de tijd neemt voor de leerling, zodat hij

aanmelden voor erkenning.

zijn verhaal rustig kan vertellen.

Dit kan eenvoudig via internet: www.goc.nl . Zodra uw aanmelding binnen is, neemt

Wees eerlijk en duidelijk

één van de adviseurs van

Zo voorkomt u teleurstellingen. Wees duidelijk over wat u te bieden heeft en

GOC contact met u op om u

wat u van de leerling verwacht.

verder te begeleiden bij de aanmelding.

Schilder de organisatie, afdeling of de stageplek niet beter af dan ze zijn.

Laat de werkplek alvast zien Maak na het gesprek een rondje door het bedrijf of over de afdeling. Als u weet

• Met een leerling die de

dat de stage doorgaat, kunt u de leerling meteen even voorstellen aan zijn

Beroepsbegeleidende leerweg

toekomstige collega’s.

(BBL) volgt, sluit u een

Tip

arbeidsovereenkomst af. De leerling komt dan bij uw bedrijf in dienst en krijgt een salaris. Daarnaast sluit u een Praktijkovereenkomst (POK) af die door de school, de

Fiscale voordelen Wist u dat er subsidies en fiscale regelingen zijn voor bedrijven die een BBL-leerling in dienst nemen? U leest er alles over op www.goc.nl .

leerling, uw bedrijf en GOC wordt ondertekend. Een POK en informatie hierover kunt u krijgen bij de school. • Met een leerling die de Beroepsopleidende leerweg (BOL) volgt, sluit u alleen een praktijkovereenkomst af. Dit document ontvangt u van de school en het wordt door de school, de leerling en uw bedrijf ondertekend. De school kan u ook informeren over zaken als stagevergoeding, reiskostenvergoeding, verzekeringen enz.


Een praktijkopleider stelt de leerling voor aan zijn toekomstige collega’s. Welkom!

3. Introductie en stageplan Een nieuwe medewerker voelt zich bijna nooit direct op zijn gemak en dat geldt zeker voor een nieuwe leerling. Het is altijd even wennen en het kost tijd en inspanning voordat een leerling zich helemaal thuis voelt. Door een goede introductie: • weet de leerling snel wat er van hem wordt verwacht • krijgt de leerling zekerheid en houvast • voelt de leerling zich sneller thuis • wordt de leerling sneller opgenomen in het team

Collega

Stageplan Iedere opleiding stelt bepaalde eisen aan de stage. Het werk van de leerling moet relevant zijn en hij moet meerdere leerdoelen halen. De school kan u informeren over de exacte eisen en de manier waarop dit wordt getoetst. Om ervoor te zorgen dat de leerling aan het einde van de stage

Geef de leerling de kans om te ontdekken wat hij leuk vindt Leerlingen die bij ons in de Schouwburg stage komen lopen, weten vaak niet welke richting ze op willen. Ik laat de leerling daarom de eerste maand met alle werkzaamheden meedraaien, zodat hij een goed beeld krijgt van wat er te koop is en erachter komt wat hij leuk vindt. Ondertussen heb ik de gelegenheid om de leerling goed te observeren: waar liggen zijn talenten? Voor welke werkzaamheden toont hij de meeste interesse? Waar heeft hij inzicht in? Daarna spreken de leerling en ik af voor welke werkzaamheden hij vooral wordt ingezet. Trudy Wams, Hoofd Techniek bij de Stadschouwburg in Middelburg

daadwerkelijk aan alle eisen voldoet, is het handig om samen met de leerling een stageplan te maken. Daarin geeft u aan wat de leerdoelen zijn en hoe de leerling daar tijdens de stage aan werkt. In het stageplan hoort ook een planning inclusief een aantal begeleidings- en beoordelingsmomenten. De meeste scholen geven de leerling informatie mee, waarin de leerdoelen staan en tips hoe u een stageplan kunt maken. Vraag hiernaar!


Tip

Collega

Op www.goc.nl vindt u een handig hulpmiddel waarmee u in een handomdraai een stageplan maakt. Met dit stageplan kunt u ook

Gestructureerd opleiden leidt tot minder storingen

eenvoudig de voortgang van de leerling bijhouden. En u kunt het als

Wij hebben duidelijke afspraken

hulpmiddel gebruiken bij de beoordeling.

over wat leerlingen binnen onze

Stageplan in een handomdraai

drukkerij moeten leren. We

Tip

hebben hiervoor een speciale opleidingsmap ontwikkeld, die iedere leerling stap voor stap

Checklist Introductie

doorloopt. Hierdoor kunnen we

Op www.goc.nl vindt u een checklist Introductie met alle zaken die aan de orde kunnen komen tijdens de introductie. Zo weet u zeker dat u geen

goed de voortgang van de

belangrijke zaken vergeet.

ingrijpen als het niet lekker

opleiding bewaken en tijdig gaat met een leerling. Voordeel

Collega

voor het bedrijf is dat iedereen op dezelfde én op de juiste manier dingen aanleert,

Ieder mens is anders Iedere leerling binnen ons bedrijf heeft een eigen stageplan: een voortgangs overzicht met een planning voor een jaar. Dit plan maak ik samen met de

waardoor er in de praktijk minder storingen voorkomen.

leerling, zodat het goed aansluit op zijn persoonlijke situatie. Met de meeste leerlingen zit ik één keer per maand om de tafel om de voortgang te bespreken, maar als het nodig is dan gebeurt dat vaker. Ieder mens is

Jan Noordeloos, Opleider bij PCM Uitgevers

anders en daar houd ik rekening mee. Rob Wanrooy, Praktijkopleider Nabewerking, Senefelder Misset

Tips voor een flitsende start • Zorg voor een goede ontvangst op de eerste werkdag.

• Geef de leerling een kans. Iedereen moet even wennen

Wanneer het in uw bedrijf ‘s morgens vroeg altijd een

aan een nieuwe werkomgeving en dat geldt zeker voor

‘heksenketel’ is, vraag de nieuwe leerling dan om een

een leerling. Oordeel daarom niet te snel.

uurtje eerder of later te komen. Laat merken dat de leerling welkom is. Maak tijd voor een kopje koffie en stel

• Begin met wat eenvoudige taken (niet te simpel, want het

de nieuwe leerling op zijn gemak. Stel de leerling voor

moet natuurlijk wel uitdagend zijn!) en geef de leerling

aan zijn collega’s en geef een rondleiding door het bedrijf

geleidelijk complexere taken of meer taken.

en de afdeling waar hij komt te werken. Geef informatie over huisregels, veiligheid enz. Zorg ervoor dat u of een

• Zorg dat er voldoende werk is. Verzamel een paar zinvolle

collega de hele dag bij de leerling in de buurt is om

klussen die de leerling kan doen als hij eerder klaar is

eventuele vragen te beantwoorden en hem op weg te helpen.

met een opdracht en leg dit duidelijk aan de leerling uit. Daardoor hoeft hij niet steeds te vragen wat hij moet doen.

• Overlaad de leerling niet met informatie. Het is moeilijk om alles meteen te onthouden.

• Misschien een ‘open deur’, maar in de praktijk gaat het nog wel eens mis: stel collega’s op de hoogte van de

• Vertel de leerling bij wie hij kan aankloppen als u er niet bent.


komst van de nieuwe leerling!

4. Begeleiding Begeleiden is maatwerk. Om een leerling goed te kunnen begeleiden, is het noodzakelijk dat u de leerling goed kent en weet wat de leerdoelen zijn die aan het einde van de stage behaald moeten zijn.

Begeleiden doet u de hele dag door Bijvoorbeeld door interesse te tonen voor de leerling en goed naar hem te luisteren. Door de leerling taken te geven die uitdagend en afwisselend zijn.

Eindig het

Door goede vragen te stellen die de leerling aan het denken zet. En door complimenten te geven als het goed gaat.

gesprek altijd

Breng structuur aan in uw begeleiding

met concrete

Een begeleidingsgesprek is hét moment om samen stil te staan bij het functioneren

afspraken

voren in. U kunt ze bijvoorbeeld vastleggen in uw stageplan. Zorg dat zowel u als

Tijdens de stage voert u regelmatig begeleidingsgesprekken met de leerling. van de leerling en de voortgang van de opleiding. Plan de gesprekken ruim van te de leerling ieder begeleidingsgesprek voorbereiden.

Collega Handige geheugensteuntjes: checklisten! Ik heb regelmatig nieuwe leerlingen en begeleid meerdere leerlingen tegelijkertijd. Om te voorkomen dat ik dingen over het hoofd zie, heb ik enkele checklisten gemaakt. Een checklist Sollicitatiegesprek, een checklist 1e Werkdag, een checklist Einde stage enz. Op zo’n checklist staan alle belangrijke punten die aan de orde moeten komen. Zodra een punt behandeld is, vink ik het af. Zo houd ik goed het overzicht. Jeroen Croonenberg, praktijkopleider AV bij Sound & Vision in Culemborg


dingsgesprekken?

Wat bespreekt u tijdens begelei Hoe vond de leerling het gaan?

en wat hij daarvan de afgelopen periode heeft gedaan Laat de leerling vertellen wat hij eterpunten ziet hij voor ikt? Wat ging goed? En welke verb heeft geleerd. Wat heeft hij bere motiveert hem om eraan ellen wat beter zou kunnen. Dat zichzelf? Laat de leerling zelf vert te leren). te werken (reflectie is nodig om

Hoe vond u het gaan?

heid, taakuitoefening en leerling wat betreft vakbekwaam Bespreek de vorderingen van de situatie is het van groot dingen die goed gaan. In een leer beroepshouding. Benoem eerst de n en te benoemen. lingen en de voortgang te erkenne belang om de positieve ontwikke tie van de leerling, geven. En vraag altijd naar de reac aan ten pun eter verb de u t kun Daarna grijp je wat ik bedoel?” stellen?”, “Herken je dat?”, “Be voor dat je je n “Ku : eeld oorb bijv

Stageplan: waar staan we?

aald en wat nog aan bod eplan welke leerdoelen zijn geh Bespreek aan de hand van het stag len voor de komende ling kan zorgen dat hij de leerdoe leer de hoe af ek Spre en. kom t moe t u (of iemand anders) bij waar hij tegenop ziet? Hoe kun periode haalt. Zijn er activiteiten t? ning voor de komende periode erui daarbij helpen? Hoe ziet de plan

Afspraken maken

dat...”). Leg vast wat de rete afspraken (“We spreken af Eindig het gesprek altijd met conc voor een leerling met elkaar op terug komt. Het kan afspraken zijn en wanneer je hier n op papier te zetten. leerzaam zijn om zelf de afsprake

Collega

Een praktijkopleider blijft rustig en spreekt de leerling aan op zijn gedrag...

Blijf geduldig Soms heb je leerlingen die heel moeilijk leren of die zich gedragen op een manier die echt niet kan. Een leerling afschrijven of wegsturen is dan de makkelijkste weg. Maar daarvoor ben ik geen praktijk opleider geworden. Blijf geduldig en rustig, probeer het opnieuw of probeer het op een ander moment. Rahim Ali, Coördinator Nabewerking bij TDS Printmaildata


Het is echt chill hier, bla bla bla...

Collega Zorg dat je met elkaar in gesprek blijft In ons vak ben je vooral dienstverlenend bezig. Wij moeten er voor zorgen dat gezelschappen en artiesten zich prettig voelen en het naar hun zin hebben. Dat is een kwestie van goed luisteren, maar ook van aanvoelen. Na iedere voorstelling nemen mijn team en ik de tijd om met elkaar over de dienstverlening te praten. Wat ging er goed? Wat kan er beter? Ik merk dat leerlingen veel van deze gesprekken leren, vooral omdat ze niet alleen van mij dingen horen, maar ook van hun naaste collega’s. Trudy Wams, Hoofd Techniek bij de Stadsschouwburg in Middelburg

Tips voor de begeleiding

Schep helde rheid Gebruik juist de moeilijke momenten. Moeilijke momenten zijn leermomenten. Als een leerling vastloopt, is dat een goede gelegenheid om het leren een impuls te geven. Bespreek wat er gebeurt en hoe de leerling het kan verbeteren of oplossen.

Daag de leerling uit Probeer niet alles voor te zijn of uit te stippelen. Vraag de leerling hoe hij het zou willen aanpakken. Geef een leerling ruimte om te experimenteren en om zelf te ondervinden hoe je iets het beste kunt doen.

Mbo-leerlin gen zijn op een leeftijd dat er heel veel in hun le ven gebeurt. Voor de een is de stage een welkome uit daging, voor d e ander een nieuwe drempel er b ij op weg naar het dip loma. Ze zit ten om informatie en he verlegen. Jon ldere afspraken geren kome n wellicht krachtig en zelfstandig over, maar dat is vaak meer d e buitenkant. Er zit altijd wel onzekerheid onder.

Houd rekening id met persoonlijkhe en leerstijl

g is. stijl van uw leerlin er le de t wa na Ga doener? n denker of een ee d el be r oo jv bi j Is hi eden dat stof zo aan te bi Probeer de leer stijl van nsluit op de leer deze het beste aa lezen op nt hierover meer ku U g. lin er le de ook een .nl . U vindt er www.goc leerstijlentest. Stages in de spotlight | 15

Collega Verdeel complexe opdrachten in ‘deelopdrachten’ Laat een leerling deze deelopdrachten stap voor stap uitvoeren en zorg ervoor dat er altijd een element in zit dat hij zelf op onderzoek uit moet gaan. Zodra een deelopdracht af is, spreek je deze met de leerling door. Deze manier van werken heeft veel voordelen: • Doordat het een afgebakende opdracht is, weet de leerling wat er van hem wordt verwacht. Als je daarentegen de leerling in één keer de hele opdracht geeft, loop je het risico dat hij het overzicht kwijt raakt. • Eén stapje uitleggen kost niet veel tijd en kun je makkelijk ‘tussen de bedrijven door doen’. • Je prikkelt de nieuwsgierigheid van mensen en je kweekt als het ware belangstelling. Veel leerlingen komen binnen de kortste keren terug om te informeren naar de volgende stap. Klaas van Huizen, Beeldbewerker en Praktijkopleider bij Roto Smeets

“Probeer je te verplaatsen in de situatie van een jongere.” Rahim Ali

Een praktijkopleider geeft de leerling geen onmogelijke opdrachten...

Collega Ga met je tijd mee Probeer je te verplaatsen in de situatie van een jongere. Als een leerling een keer wat vroeger weg wil omdat het mooi weer is of wat later wil beginnen omdat hij de avond ervoor naar een concert is geweest, dan probeer

Mensen onthouden het beste als:

ik daarop in te spelen. Als het enigszins kan, geef ik hem een paar uur vrij. Ik merk dat dit

• Indrukken door meer dan één zintuig worden waargenomen

gewaardeerd wordt en dat

(bijvoorbeeld zien en horen tegelijk).

leerlingen daardoor ook voor

• Eerst de grote lijnen worden weergegeven voordat op details

jou klaar staan als jij ze hard

wordt ingegaan.

nodig hebt omdat een klus moet

• De samenhang tussen afzonderlijke onderdelen wordt aangegeven.

worden afgerond.

• Informatie bewust in het geheugen wordt opgenomen, bijvoorbeeld met behulp van ezelsbruggetjes. • Informatie aansluit bij de voorkennis. • Informatie vaak wordt herhaald. • De sfeer in de leeromgeving prettig is (stress blokkeert het denken).


Rahim Ali, Coördinator Nabewerking bij TDS Printmaildata

5. Beoordeling Formeel is de (eind)beoordeling van de leerling de verantwoordelijkheid van de school. Van de praktijkopleider wordt echter een actieve rol verwacht bij de beoordeling van de leerling. Hoe de rol van praktijkopleider er precies uitziet verschilt per school en soms zelfs per opleidingsrichting.

Doen! Spreek voor de start van de stage af met de school wat en hoe er beoordeeld gaat worden en wat exact de eisen zijn. Informeer ook naar de rol die van u als praktijkopleider wordt verwacht in de (eind)beoordeling. Zo komen u en uw leerling bij de eindbeoordeling niet voor verrassingen te staan!

Diverse beoordelingsvormen De school bepaalt voor welke beoordelingsvorm wordt gekozen en informeert de leerling en de praktijkopleider hierover. Soms kiest een school voor het afnemen van een zogenoemde ‘proeve van bekwaamheid’ in het leerbedrijf. Andere scholen geven de leerling de opdracht om een portfolio bij te houden met producten, werkstukken en informatie over projecten waar de leerling tijdens de stage aan werkt.

Info Kwalificatiedossier Voor iedere opleiding is door GOC een ‘kwalificatiedossier’ gemaakt. Hierin staat aan welke eisen een leerling aan het einde van zijn opleiding moet voldoen

“Wacht niet tot het einde van een stageperiode met je verbeterpunten.” Kees van Wijck

om zijn diploma te kunnen behalen. Het gaat om de eisen van het beroep: eisen op het gebied van kerntaken, werkprocessen en competenties. Hieronder vallen ook zaken als bijvoorbeeld zelfstandigheid, inzet en samenwerken. Hoe gaat een leerling om met klanten? Komt een leerling afspraken na? Hoe werkt hij samen met zijn collega’s? Op www.goc.nl leest u er meer over.


Collega

Collega Wees niet te bang om je kritiek te uiten.

Vertrouw op je intuïtie

Probeer zo concreet te zijn als

best lastig. Vooral als ik niet helemaal tevreden was over een leerling.

mogelijk. Wacht niet tot het

Ik vroeg me af of ik het wel goed zag en of ik de leerling niet teveel

einde van de stageperiode met

benadeelde. Tijdens de beoordelingsgesprekken, die ik voerde met de

je verbeterpunten, want dan

school en de leerling, merkte ik echter dat ik vaak dezelfde dingen

ontneem je de leerling de kans

waarnam als de docent op school. Logisch, want een leerling wordt niet

om van zijn fouten te leren en

opeens een ander mens omdat hij gaat stagelopen. Een leerling die bij

zich te verbeteren. Bedenk:

ons vaak te laat komt, doet dit ook op school. Een leerling die zich bij

zachte heelmeesters, maken

ons lomp gedraagt, is ook op school geen charmante jongen. Kortom,

stinkende wonden!

praktijkopleiders, vertrouw op jezelf!

Toen ik net praktijkopleider was,vond ik het beoordelen van een leerling

Kees van Wijck, Toneelmeester

Jeroen Croonenberg, Praktijkopleider AV

bij het Parktheater in Eindhoven

bij Sound & Vision in Culemborg

Evaluatie Een afsluitend gesprek is de laatste gelegenheid om na te gaan of de stage aan de verwachtingen van de leerling en het bedrijf heeft voldaan. Hoe kijkt de leerling terug op zijn stage? Wat vond hij positief? Wat kan beter? Hoe heeft de leerling uw begeleiding ervaren?

Collega Stagecertificaat Als wij tevreden zijn over een leerling dan krijgt hij van ons aan het einde van de stage een ‘stagecertificaat’. Daarop staat dat de leerling bij ons stage heeft gelopen en dat we tevreden zijn over zijn inzet. Het kost ons weinig moeite, maar de meeste leerlingen zijn er erg blij mee. Het is een blijk van waardering. Jeroen Croonenberg, Praktijkopleider AV bij Sound & Vision in Culemborg

U kunt de leerling een stagecertif icaat geven...


Stagetaal: wat betekenen al die vaktermen uit het onderwijs? Kwalificatiedossiers, competenties, beroepsopleidende leerweg… Binnen het onderwijs worden tientallen vaktermen gebruikt. Hieronder vindt u op alfabetische volgorde de meest voorkomende vaktermen op een rijtje met hun betekenis.

Accreditatie Erkenning. Leerbedrijven waar mboleerlingen stage lopen, moeten officieel zijn erkend. Het accrediteren van leerbedrijven wordt door GOC gedaan. Bedrijfscontactfunctionaris Zie BPV-docent. Beroepsbegeleidende leerweg (BBL) Vroeger aangeduid als leerlingwezen; leerlingen zijn primair werknemer van een bedrijf dat hun opleiding verzorgt. Gemiddeld een dag per week gaan zij naar school om aanvullend onderwijs te volgen. Beroepsopleidende leerweg (BOL) Dagonderwijs; leerlingen zijn de meeste tijd op school en lopen (verschillende) stages in leerbedrijven. BPV-docent De docent die tijdens de stage vanuit school de begeleiding van de leerling verzorgt. Wordt soms ook stagedocent of bedrijfscontactfunctionaris genoemd. Competentie Een ontwikkelbaar vermogen om in een specifieke situatie de gevraagde prestatie te leveren. Het gaat hierbij om het samenspel van kennis, vaardigheden en beroepshouding. Voorbeelden van competenties zijn stressbestendigheid, klantgerichtheid, initiatief en analytisch vermogen. GOC adviseur Adviseert vanuit GOC het stagebedrijf en de praktijkopleider over het begeleiden van de leerling. Kwalificatiedossier Hierin staat beschreven welke combinatie van kennis, inzicht, vaardigheden en houding iemand nodig heeft om zijn beroep naar behoren te kunnen uitoefenen. Wordt ook kwalificatieprofiel

genoemd. Op basis van de landelijke kwalificatiedossiers ontwerpen scholen hun opleiding. Kwalificatiestructuur De structuur waarin alle mbo-beroeps opleidingen in hun onderlinge samenhang en opleidingsniveau staan beschreven. Leerbedrijf Een bedrijf dat stageplaatsen aanbiedt en dat is opgenomen in het openbare Register van leerbedrijven. Mbo Afkorting voor Middelbaar Beroepsonderwijs. Mbo-scholen en geaccrediteerde (officieel goedgekeurde) leerbedrijven leiden samen leerlingen op voor een specifiek beroep. Binnen het mbo bestaan twee leerwegen: het dagonderwijs (BOL) en als leerling in een leerbedrijf (BBL). En er bestaan opleidingen op vier verschillende niveaus: (1) assistent, (2) basisberoeps, (3) vakman/vakvrouw en (4) middenkader en specialist. Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) Binnen het competentiegericht onderwijs wordt steeds vaker gewerkt met POP’s. Hierin beschrijft de leerling wat hij wil leren en hoe hij denkt dat te bereiken. Praktijkleren Stagelopen. Andere woorden hiervoor zijn werkplekleren of beroepspraktijkvorming (BPV). Praktijkleerplaats Stageplaats of werkplek bij een erkend leerbedrijf, waar een leerling in de praktijk zijn beroep kan leren. Praktijkopleider Degene in het leerbedrijf die verantwoordelijk is voor de begeleiding van leerlingen bij hun leerproces en die de contacten onderhoudt met de

school over de vorderingen van de leerling. Praktijkleerplan Zie stageplan. Praktijkovereenkomst (POK) Stagecontract dat geldig is tussen de leerling, de school en het leerbedrijf. Regionaal Opleidingscentrum (ROC) ROC’s zijn in de jaren 90 ontstaan door fusies van uiteenlopende mboopleidingsinstituten. De ROC’s zijn vrij om alle opleidingen aan te bieden. Register erkende leerbedrijven Een openbaar register waarin alle bedrijven zijn opgenomen, die door GOC zijn erkend als leerbedrijf voor de aangegeven beroepen of kwalificatiedossiers. Alleen deze bedrijven zijn bevoegd om stage plaatsen aan te bieden voor mboopleidingen in de creatieve industrie. Stagedocent Zie BPV-docent. Stageplan Een plan voor de uitvoering van de stage. In het plan staan een planning, de doelen (te behalen competenties) waaraan tijdens de stage wordt gewerkt, welke werkzaamheden daarbij horen, de begeleidings- en beoordelings momenten enz. Een ander veelgebruikte term voor stageplan is ‘praktijkleerplan’. Vakscholen Mbo-scholen die specifiek opleiden voor bepaalde branches. Deze scholen mogen geen algemene of ‘branchevreemde’ opleidingen aanbieden. Voorbeelden van vakscholen zijn de Grafische Lycea. Wet Educatie en Beroepsonderwijs In 1996 ingevoerde wet, waarin het mbo-onderwijs wordt geregeld.


Wat doet GOC? Personeelsontwikkeling in de creatieve industrie. Dat is waar GOC voor staat. Mede dankzij eigen onderzoek zijn we permanent op de hoogte van ontwikkelingen in de markt, in technieken en in organisaties. We verzamelen en ontwikkelen kennis en vertalen die in praktische producten en diensten. Van advies op maat tot technische trainingen. Daarmee werken we aan een gezonde, sterke en sociaal-innovatieve branche. Voor werkgevers en werknemers, sociale partners en de ministeries van OCW en SZW. GOC ondersteunt bedrijven bij hun personeelsontwikkeling. Met de erkenning van leerbedrijven, het creëren van goede praktijkleerplaatsen en ondersteuning van u als praktijkopleiders. Met trainingen op het gebied van techniek, sociale vaardigheden en management, vaak bekroond met het branche-erkende GOC-certificaat. Werknemers ondersteunen we bij een leven lang leren. Met persoonlijke opleidingsplannen. En met het vinden en behouden van werk.

Meer weten? Voor meer informatie over het begeleiden van leerlingen in de creatieve industrie kunt u terecht op www.goc.nl . Natuurlijk kunt u ook contact opnemen met één van onze adviseurs. Zij geven u een persoonlijk advies en komen graag bij u langs, telefoonnummer: (0318) 53 91 11.

Ik weet niet hoe ik mijn stagiair kan motiveren...

U kunt GOC altijd bellen voor persoonlijk advies.

Stages in de spotlight. Begeleiden van mbo-leerlingen op de werkvloer

Recommend Documents