REPORTAGE SPECIALIST
Specialist aan het woord
De stage in 20 vragen en antwoorden Wat moet u als stagemeester of stagiair weten over de stage? DIMENSION zet aan de hand van 20 vragen een aantal zaken voor u op een rij. Voor input over de spelregels klopten wij aan bij Marie-Eve Lejuste van de Cfg-OA - provinciale raad Namen en daar lid van de stagecommissie, en bij Peter Ketsman, verantwoordelijk voor de beleidscommissie stage en vorming binnen de Vlaamse raad. Heel wat praktische tips kregen we van architect Jos Wijmeersch.
1. Welke formaliteiten moet een stagiair vervullen? U moet een aanvraag indienen om ingeschreven te worden op de lijst van stagiairs. Daarbij voegt u het stagecontract, een overzicht van de tijdsbesteding, een ethische verbintenis en het stagereglement en de aanbevelingen aangaande de stage, gelezen en goedgekeurd door uzelf en door uw stagemeester. Noodzakelijk zijn verder een recente pasfoto, een nationaliteitsbewijs, een uittreksel uit het strafregister (attest goed gedrag en zeden) en een voor eensluidend afschrift verklaarde kopie van het diploma of een attest van de inrichting die het heeft uitgereikt. In Vlaanderen komt daar nog een stageplan (zie verder) bij. Alle documenten vindt u op de website van de orde (www.architect.be en www.ordredesarchitectes.be). U kunt ze ook afhalen op de provinciale raad.
DIMENSION
Opgelet: deze formaliteit moet u nog voor het begin van de stage in orde brengen. Zorg er eerst voor dat de stagecommissie van de provincie waar uw stagemeester is ingeschreven of waar u uw stage doet, al deze documenten heeft ontvangen. Pas daarna komt u op de lijst van stagiairs en kan uw stage daadwerkelijk van start gaan.
50
2. Welk statuut heeft een stagiair? Stagemeester en stagiair kunnen dat vrij overeenkomen in het stagecontract. Over het algemeen zijn stagiairs zelfstandigen. Dat betekent dat in de samenwerking rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid van schijnzelfstandigheid, waarover u in het vorig nummer van DIMENSION een bijdrage terugvindt. Uiteraard kunt u ook stage doen als ambtenaar bij de overheid, of samen met uw stagemeester kiezen voor een stage als bediende, bijvoorbeeld als u meteen al een samenwerking op langere termijn plant.
3. Welke vergoeding is gebruikelijk? Dat valt vrij te onderhandelen. Streef naar een billijk compromis waarin u rekening houdt met diverse factoren: de tijd die de stagemeester in de stage investeert, de kennis en vaardigheden die de stagiair opdoet, de prestaties die hij levert, de inkomsten van het bureau van de stagemeester. De Vlaamse Raad beveelt een minimumloon aan van 10 euro per uur (index september 2008, geïndexeerd momenteel circa 10,80 euro), met een verhoging van 2 euro (geïndexeerd 2,16 euro) per periode van zes maanden. In Wallonië liggen
SPECIALIST
4. Wordt een minimumprestatie opgelegd?
worden aanvragen effectief geweigerd. Wie bijvoorbeeld al meerdere keren een sanctie opliep, kan op een njet stuiten omdat de kwaliteit van de stage niet is gegarandeerd. Het bureau moet ook de geschikte samenstelling, infrastructuur en projecten hebben om een volwaardige stage te kunnen garanderen. Het ideaal traject houdt in dat een stagiair van start gaat met een contact met de opdrachtgever en een ontwerp, en dan het volledige traject aflegt met bouwaanvraag, samenstelling van het lastenboek en de meetstaten, contacten met aannemers en materiaalleveranciers, werfcontroles en oplevering. Het aantal gelijktijdige stagiairs per stagemeester wordt in principe beperkt tot twee om een voldoende intense begeleiding van de stagiair te verzekeren. Een van die twee moet bovendien al minstens een jaar stage achter de rug hebben.
Normaal is een minimumprestatie van 120 uren per maand vereist. Relevanter dan het aantal gepresteerde uren is dat de stagiair voldoende praktijkervaring opdoet en in aanraking komt met alle aspecten van het beroep, van ontwerp tot eindoplevering. Maak bij voorkeur tijdig afspraken over het maximumaantal te presteren uren. Dat maakt het achteraf gemakkelijker om in drukke periodes meer uren te kloppen en die op andere momenten te compenseren.
7. Hoe zit het met de verzekering?
5. Wat mag een stagiair buiten zijn stage doen?
Stagairs betalen een verlaagde bijdrage die momenteel 100 euro bedraagt.
Een stagiair kan eigen opdrachten uitvoeren in de mate dat die geen obstakel vormen voor de stageverplichtingen. De stagemeester moet wel een verklaring ondertekenen dat hij daarvan op de hoogte is. Deze verklaring, samen met kopieën van de overeenkomst met de bouwheer en van het bouwaanvraagformulier, is noodzakelijk om een visum te kunnen krijgen. Een stagiair mag ook een Laruelle-vennootschap oprichten (niet alleen!) en daarin vennoot en/of zaakvoerder zijn. Voorwaarde is dat de stagiair in deze vennootschap het beroep van architect uitoefent samen met een bij de orde ingeschreven architect. Dit kan zijn stagemeester zijn.
9. Hoe verloopt de stage?
6. Wie mag stagemeester worden? Iedereen die minstens tien jaar is ingeschreven op de tabel van de orde, kan een aanvraag indienen om stagemeester te worden. Elke aanvraag wordt beoordeeld op basis van de kenmerken van het bureau en het profiel van de aanvrager. Af en toe
In het stagecontract wordt uitdrukkelijk aangestipt dat de stagemeester de stagiair moet opnemen in zijn verzekeringspolis. De stagiair moet zelf geen verzekering afsluiten, tenzij voor zijn eigen opdrachten natuurlijk.
8. Hoe zit het met de bijdrage aan de orde?
In Vlaanderen moeten de stagemeester en de stagiair per periode van zes maanden een stageplan opstellen. In Wallonië wordt dat niet expliciet gevraagd, maar kan het worden opgelegd als de stage niet aan de verwachtingen blijkt te voldoen. Het stageplan omvat een prognose van de projecten en deelaspecten waaraan de stagiair de eerstvolgende zes maanden zal werken. Daarmee kan de stagecommissie nagaan of de stage een voldoende breed spectrum van de architectentaken bestrijkt. Het plan fungeert tevens als meetlat waaraan de resultaten van de stage kunnen worden afgemeten. De stagiair moet dagelijks fiches bijhouden waarop hij de gepresteerde uren en de taken noteert. Die fiches moeten ter beschikking liggen in het bureau van de stagemeester voor een eventuele controle. Op het einde van de maand moeten de fiches, ondertekend door de stagemeester, aan de provinciale raad worden bezorgd. Na elke periode van zes maanden is een evaluatieverslag vereist. Stagiair en stagemeester maken elk hun verslag op. De » DIMENSION
de minimumbedragen tussen 10 en 14 euro, afhankelijk van de provinciale raad. Het gaat telkens om een aanbeveling, geen verplichting, want voor dat laatste beschikt de orde niet over de wettelijke middelen. Gratis stages zijn uiteraard af te raden maar niet verboden. Als beide partijen er uitdrukkelijk mee akkoord gaan dat er geen enkele vergoeding wordt betaald tijdens de stage, valt daar weinig tegen in te brengen. Bij pertinent misbruik kan de provinciale raad na een klacht tussenbeide komen, de stagemeester oproepen en tuchtrechterlijk optreden. Maar in de praktijk komen klachten zelden voor.
51
REPORTAGE SPECIALIST
stagiair beschrijft de werken waaraan hij een bijdrage heeft geleverd en formuleert eventuele opmerkingen over de stage. De stagemeester geeft zijn visie op de stagiair. In Vlaanderen wordt gelijktijdig een nieuw stageplan ingediend dat een overzicht geeft van de intenties voor de volgende zes maanden. De laatste stappen omvatten een aanvraag tot beëindiging van de stage, een afsluitende evaluatie en desgewenst een aanvraag tot inschrijving op de tabel.
10. Wordt de stage gecontroleerd? Jaarlijks vinden twee controles plaats, een op de stageplaats en een op de zetel van de provinciale raad. Via gerichte vragen wordt gepeild of de fiches en de evaluatieverslagen kloppen met de realiteit. Geef een beschrijving van de werken? Hoeveel kost een kilo staal?
11. Welke problemen duiken het meest op? Statistieken zijn jammer genoeg niet voorhanden, maar MarieEve Lejuste en Peter Ketsman beklemtonen dat er weinig klachten via de stagecommissies doorstromen. Een probleem dat geregeld de kop opsteekt, is dat een stage veel te eenzijdig is. De stagiair wordt uitsluitend ingezet voor taken waarin hij onmiddellijk rendeert, terwijl de praktische taken waarvoor de return voor de stagemeester aanzienlijk lager ligt, worden verwaarloosd. Concreet betekent dit dat de stagiair zijn tijd vooral besteedt aan ontwerptaken, presentatietechnieken en maquettes. Een ander mogelijk gevaar is dat het niet klikt tussen stagemeester en de stagiair. Om een dergelijk scenario te voorkomen, kunt u werken met een proefperiode in het stagecontract. De stagemeester moet er natuurlijk begrip kunnen voor opbrengen dat een stagiair fouten maakt. Omgekeerd moet de stagiair op een constructieve manier met kritiek om kunnen gaan.
12. Wat kan de stagecommissie doen bij problemen?
DIMENSION
Zowel de stagemeester als de stagiair kan met vragen en klachten terecht bij de stagecommissaris. Die praat dan met beide partijen en kan bijvoorbeeld de stagiair aanraden om van stagemeester te veranderen, of bij de stagemeester aandringen op een verruiming van het takenpakket. Als blijkt dat de stage echt onvoldoende is, kan de stagecommissie de stageperiode verlengen. Er zijn twee verlengingen met telkens zes maanden mogelijk.
52
13. Kan de stagecommissie iemand verbieden om in het beroep te stappen als zij de stage als onvoldoende beoordeelt? Het stagereglement voorziet momenteel nog niet in deze mogelijkheid, maar uiteraard laat u het beter niet zo ver komen. Daar komt in de toekomst trouwens verandering in. In de geplande hervorming van de stage zal de toegang tot het beroep in eigen naam pas worden verleend na een positieve evaluatie op basis van duidelijke criteria. De klemtoon van de hervorming zal wel liggen op een kwalitatieve verbetering van de stage, benadrukken Marie-Eve Lejuste en Peter Ketsman, met de nodige begeleidingsinstrumenten en rekening houdend met de veranderingen die de opleiding en het beroep sinds de stageregelgeving van 1965 hebben doorgemaakt. Toenemende regelgeving, technische mogelijkheden en maatschappelijke eisen verhogen de complexiteit van het beroep. Door de academische invulling van het onderwijs worden studenten opgeleid voor een breed spectrum aan mogelijkheden maar niet direct voorbereid op de uitoefening van het beroep.
14. Zijn er provinciale of regionale verschillen in de manier waarop de stagecommissies werken? In Wallonië zijn de procedures uniform, aldus Marie-Eve Lejuste. Een mogelijk verschil is dat een kandidaat-stagemeester in de ene provincie zijn aanvraag schriftelijk moet motiveren en in de andere mondeling. Een overkoepelende beleidscommissie is er niet. In Vlaanderen is die er wel. Zij werd in het leven geroepen om komaf te maken met verschillen tussen de provinciale werking. Vandaar ook dat de infomomenten die bepaalde provincies organiseren voor stagiairs en stagemeesters, in de toekomst op een meer centrale leest geschoeid worden, zodat overal hetzelfde verhaal te horen zal zijn. Peter Ketsman geeft toe dat er nog altijd verschillen kunnen zijn omdat de ene mandataris nu eenmaal niet de andere is, maar het is de bedoeling de stage op een uniforme wijze te beoordelen om de rechtszekerheid en gelijke behandeling te bevorderen. Een kleine parenthese hierbij. Onze gesprekspartners focussen terecht op luisterbereidheid, begeleiding en een proactieve aanpak, en omschrijven een eventuele verlenging van de stage liever niet als een sanctie. Maar terwijl wij even wachtten voor het gesprek, werden wij aangeklampt door een architect. Die drukte ons op het hart dat we uitdrukkelijk moesten schrijven dat wie sjoemelde met zijn of haar fiches, onherroepelijk gepakt zou worden. »
SPECIALIST
15. Hoe een stagemeester kiezen? Bij de orde vindt u lijsten van stagemeesters. Interessante websites zijn het jobplatform van www.nav.be en www.archijobs.be. Mogelijke keuzecriteria zijn de faam van het bureau of de stagemeester, de afstand en bereikbaarheid, de omvang en de opdrachtenportefeuille van het bureau, referenties van andere stagiairs … Een kennismaking op voorhand valt ten zeerste aan te bevelen voor beide partijen. Check uw eventuele keuze vooraf af bij andere stagiairs. Op een klein bureau is een goede persoonlijke relatie belangrijk, zeker als het bureau ondergebracht is bij of in de woning van de architect. Tracht uit te vissen of het bureau voldoende interessante en gevarieerde projecten heeft om uw stage zinvol in te vullen. Grote bureaus hebben als mogelijke voordelen hun structuur, infrastructuur en eventueel hun internationale bezetting. Anderzijds bestaat het risico dat u in langlopende projecten wordt betrokken, zodat u niet de kans krijgt om het hele traject af te leggen, of dat de stagemeester niet voldoende tijd vrij kan maken om u te begeleiden. Maak in ieder geval voor de start van de stage duidelijke afspraken over de vergoeding, de te presteren uren en dergelijke meer.
16. Doet u een stage het best op slechts een of op meerdere plaatsen? Hiervoor gelden geen spelregels, tenzij dat u minstens zes maanden op eenzelfde plek moet blijven. Essentieel is dat de stage interessant blijft en dat u zaken blijft opsteken. Als u een stage op een bepaalde plek wil stopzetten, moet u dat melden aan de stagecommissie.
17. Is een buitenlandse stage aan beperkingen onderworpen? DIMENSION
Voor de Vlaamse raad kunt u perfect twee jaar stage lopen in het buitenland en dan in België als architect ingeschreven
54
worden op de tabel. In Wallonië kunt u maximaal 18 maanden stage in het buitenland doen, en moet u minstens zes maanden in eigen land als stagiair aan de slag om vertrouwd te geraken met de Belgische regelgeving. Houd er inderdaad rekening mee dat u na de stage geacht wordt de wettelijke en administratieve geplogenheden in België onder de knie te hebben. Als u bijvoorbeeld stage doet in een land waar zaken als epb, veiligheidscoördinatie en dergelijke compleet onbekend zijn en die kennis dus ontbreekt in uw competenties, kan dat een reden voor een verlenging van de stage zijn. Bespreek dit op voorhand met de stagecommissaris.
18. Is een gespecialiseerde stage aan beperkingen onderworpen? Voor zover aan de wettelijke bepalingen betreffende de stage is voldaan, zijn gespecialiseerde stages mogelijk voor maximaal zes maanden. Zij worden geval per geval beoordeeld. U moet in ieder geval een stagemeester hebben die voldoet aan de vereisten om als stagemeester op te treden. Voor de stagecommissie moet u kunnen aantonen dat de stage relevant is en u zaken bijbrengt die u later in uw beroep nodig zal hebben. Spreek dit op voorhand goed door, zodat u achteraf niet met een kater (lees: een verlenging) zit.
19. Kunt u de stage aanvullen met permanente vorming? Uiteraard, dat kan u flink op weg helpen. Bij de beroepsverenigingen NAV en UWA vindt u heel wat infosessies en cursussen die op een heel praktische manier ingaan op thema’s als epb, verwarmingsinstallaties, warmtepompen, werken voor de sociale huisvesting et cetera. NAV heeft ook een peterschapsproject dat jonge architecten samenbrengt met mensen uit de praktijk voor de uitwisseling van heel concrete en praktijkgerichte informatie en ervaring. In Wallonië organiseert de Cfg-OA een opleiding van 80 uur waarin u wegwijs wordt gemaakt in een heleboel zaken be-
REPORTAGE
treffende de uitoefening van het beroep: lastenboeken en meetstaten opstellen, werfcontrole, overheidsopdrachten, statuut van zelfstandige, boekhouding, management … Omwille van de voortdurende evolutie van het beroep wordt permanente vorming op termijn een verplichting voor elke architect. Daarom werkt de Vlaamse Raad momenteel aan een webapplicatie waarop u het aanbod aan permanente vorming op een gestructureerde manier zal kunnen terugvinden. Zo wil de orde het aanbod gemakkelijk doorzoekbaar maken en tegelijkertijd peilen naar eventuele behoeften en lacunes. Als de verplichting tot permanente vorming er daadwerkelijk komt, zal het aanbod gescreend worden door een nog op te richten accreditatiecommissie.
een een solide solide bescherming bescherming EEN EEN SOLIDE SOLIDE voor voor een een BESCHERMING BESCHERMING stevig stevig beroep beroep VOOR EEN VOOR EEN
STEVIG STEVIG BEROEP BEROEP
Ainbwordt wordt Ainb wordt Ainb ondersteund ondersteund ondersteund door: door: door:
20. Tips & tricks Leg voor de stage targets vast op langere termijn. Het stageplan is een prima instrument om de stage te structureren, wat beide partijen ten goede komt. Scheep als stagemeester een stagiair niet af met kleine opdrachten, maar trek hem of haar meteen mee het bad in. Dat vergroot de zelfredzaamheid. Hoe sneller een stagiair praktische kennis opdoet, hoe meer hij zal evolueren naar een quasi volwaardige medewerker. Stop de moeilijke kanten van het beroep (bv. discussies met klanten, aannemers en dergelijke) niet weg voor de stagiair, maar neem altijd zelf de verantwoordelijkheid op u. Check elk dossier voor het de deur uitgaat. Een stagiair kan werfvergaderingen en werfcontroles voorbereiden door alle mails en werfverslagen door te nemen. Zo neemt hij u heel wat werk uit handen en verschijnt u altijd perfect voorbereid aan de start. Een prima manier om dit deel van het takenpakket op een voor beide partijen voordelige manier in te vullen. Stagiairs zijn dikwijls een unieke bron van informatie om de meest actuele tendensen te volgen in architectuurcultuur, ontwerp, ICT en andere nieuwe ontwikkelingen. Zeker in een klein architectenbureau kunnen ze voor een heel interessante input zorgen. Stagiairs zijn potentiële toekomstige medewerkers. U ziet al snel welk vlees u in de kuip hebt. U kent de competenties en eventuele lacunes. Bent u overtuigd van het nut van stagiairs? Profileer u dan als stagemeester. Zet getuigenissen van ex-stagiairs op uw website. Kom met uw verhaal naar buiten via de beroepsvereniging of publicaties van derden (Vacature, JobAt …). Pols naar interessante kandidaat-stagiairs bij confraters die les geven.
www.argentalu.be www.argentalu.be www.argentalu.be www.argentalu.be AiNB wordt ondersteund door: AiNB AiNB wordt wordt ondersteund ondersteundwww.argentalu.be door: door:
www.giroflex.be www.giroflex.be www.giroflex.be www.giroflex.be www.giroflex.be
Ainb wordt ondersteund door:
www.dedon.be www.dedon.be www.dedon.be www.dedon.be www.dedon.be
www.desso.be www.desso.be www.glazz.eu www.desso.be www.desso.be www.glazz.eu www.glazz.eu www.glazz.eu www.desso.be www.glazz.eu
www.silestone.com www.silestone.com www.silestone.com www.silestone.com www.silestone.be www.silestone.com
www.vescom.be www.vescom.be www.vescom.be www.vescom.be
www.vola.be www.vola.be www.vola.be www.vola.be www.vola.be
www.bosspaints.be www.bosspaints.be www.bosspaints.be www.bosspaints.be
www.gira.be www.gira.be www.gira.be www.gira.be www.gira.be
www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.interfaceflor.be www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.aquaconcept.be www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be www.duravit.be www.interfaceflor.be www.aquaconcept.be
www.lambrechts.eu www.aro.be www.lambrechts.eu www.lambrechts.eu www.aro.be www.aro.be www.lambrechts.eu www.aro.be www.giroflex.be www.lambrechts.eu www.aro.be
www.sigma.be www.sigma.be www.sigma.be www.sigma.be
the future Glass since 1665 the the future of Glass since 1665 thefuture futureofof ofGlass Glasssince since1665 1665 the future of Glass since 1665 www.saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com www.saint-gobain-glass.com
www.deltalight.be www.deltalight.be www.deltalight.be www.deltalight.be www.deltalight.be
www.formica.be www.formica.be www.formica.be www.formica.be
www.abet.be www.abet.be www.abet.be www.abet.be www.abet.be
www.sv.be www.sv.be www.giorgetti.eu www.giorgetti.eu www.sv.be www.sv.be www.giorgetti.eu www.giorgetti.eu www.argentalu.be www.sv.be www.giorgetti.eu
DIMENSION
Redactie: Staf Bellens
55
www.ainb.be www.ainb.be www.ainb.be www.ainb.be www.ainb.be
