EUROPESE COMMISSIE
NOTA Brussel, 22 oktober 2013
Vragen en antwoorden: Patiëntenrechten gezondheidszorg in het buitenland
bij
Een oudere Duitse man met diabetes heeft op zijn reis naar Italië van zijn dokter extra recepten meegekregen, maar zal de apotheker die accepteren? Een Poolse vrouw wil een heupoperatie ondergaan in het land waar haar kleinkinderen wonen, maar hoe kan zij dit vanuit Polen regelen? Een Portugese man wil een staaroperatie laten uitvoeren door een specialist in Spanje, maar krijgt hij de kosten vergoed? De Europese wetgeving biedt nu duidelijkheid over de rechten en regels van gezondheidszorg in het buitenland. De wetgeving verduidelijkt het recht van patiënten op toegang tot veilige en hoogwaardige medische behandelingen in het buitenland en op de vergoeding daarvan. Patiënten die zich voor medische zorg naar een ander EU-land begeven, worden op dezelfde manier behandeld als de burgers van het land waar de zorg wprdt verleend. Als ze thuis recht hebben op diezelfde zorg, krijgen ze de kosten door hun thuisland vergoed. Die vergoeding is afhankelijk van de kosten van de behandeling in het thuisland. In sommige gevallen moet de patiënt vooraf toestemming voor een behandeling in het buitenland, vooral wanneer de behandeling een overnachting in het ziekenhuis of zeer gespecialiseerde en dure zorg vereist. Deze nieuwe wetgeving biedt patiënten in de EU nog meer voordelen. Patiënten kunnen gemakkelijker informatie verkrijgen over gezondheidszorg in een ander EU-land, waardoor ze meer mogelijkheden hebben voor hun behandeling. Ook wordt het voor de nationale gezondheidsautoriteiten gemakkelijker om nauwer samen te werken en informatie uit te wisselen over de kwaliteits- en veiligheidsnormen in de gezondheidszorg. De wetgeving steunt de ontwikkeling van Europese referentienetwerken, waarin op vrijwillige basis in Europa al erkende gespecialiseerde expertisecentra worden gebundeld. Ook zal zij de samenwerking tussen EU-landen bevorderen, zodat de aanzienlijke potentiële voordelen van evaluatie van gezondheidstechnologie en e-gezondheid beter kunnen worden benut.
Over welke aantallen hebben we het eigenlijk? Patiënten ontvangen liever zorg in hun eigen land. Daarom vormt de vraag naar gezondheidszorg in het buitenland slechts 1% van de overheidsuitgaven voor gezondheidszorg, wat momenteel neerkomt op zo'n 10 miljard euro. In deze schatting is de niet vooraf geplande gezondheidszorg over de grens(zoals spoedeisende medische zorg voor toeristen) inbegrepen. Dat betekent dat geplande medische behandelingen in het buitenland, zoals heup-, knie- of staaroperaties, op dit moment aanzienlijk minder dan 1% uitmaken van de uitgaven en het patiëntenverkeer.
MEMO/13/918
Hoe zit het met de bestaande (socialezekerheidsverordeningen)?
wetgeving
op
dit
gebied
Burgers die zorg nodig hebben (ook spoedeisende medische zorg) wanneer zij zich tijdelijk in het buitenland bevinden, blijven profiteren van de bestaande verordeningen en de European Health Insurance Card, de Europese ziekteverzekeringskaart, en krijgen de zorg die zij nodig hebben. Voor geplande zorg kan een patiënt, op grond van de verordening, vooraf toestemming vragen. Die toestemming mag niet worden geweigerd als hij/zij niet binnen een medisch verantwoorde termijn in het thuisland behandeld kan worden. Het is belangrijk op te merken dat de verordeningen niet alle zorgaanbieders dekken. Sommige particuliere aanbieders zijn hier bijvoorbeeld van uitgesloten. Onder deze verordeningen zijn patiënten bovendien meestal verplicht om voor alle behandelingen toestemming te vragen. Onder de richtlijn zou slechts bij uitzondering toestemming nodig moeten zijn.
Welke extra voordelen biedt deze richtlijn? De richtlijn verandert niets aan de voordelen die de Europese burgers nu hebben met de bestaande verordeningen inzake sociale zekerheid, die zijn gebaseerd op het artikel over vrij verkeer van personen van het EU-verdrag. Wel verduidelijkt de richtlijn de patiëntenrechten die zijn gebaseerd op het vrije verkeer van diensten, en die in verschillende uitspraken van het Europese Hof van Justitie zijn vastgelegd. Een van de belangrijkste resultaten van deze nieuwe richtlijn is, in het geval van ziekenhuiszorg, dat patiënten zelf hun zorgaanbieder kunnen kiezen. Andere voordelen van de nieuwe richtlijn zijn: • meer keuze: de richtlijn dekt alle zorgaanbieders in de EU. • minder bureaucratische regels voor patiënten: onder toestemming vooraf slechts bij uitzondering nodig. •
•
de
richtlijn
is
informatie voor patiënten: patiënten ontvangen alle informatie die ze nodig hebben om een geïnformeerde keuze te kunnen maken, zoals over de kwaliteit en veiligheid van gezondheidszorg, via de nationale contactpunten die in alle lidstaten zullen worden opgericht. Daarnaast introduceert de richtlijn nieuwe maatregelen om alle patiënten te helpen zo goed mogelijk gebruik te maken van hun rechten in beide wetteksten. procedurele garanties: alle patiënten hebben recht op duidelijk gemotiveerde beslissingen, en mogen beroep aantekenen als ze het gevoel hebben dat hun rechten niet worden geëerbiedigd. Alle patiënten hebben het recht een klacht in te dienen en verhaal te halen (en alle behandelingen moeten gedekt worden door een aansprakelijkheidsverzekering of een vergelijkbare garantie). Patiënten hebben ook recht op een kopie van hun medisch dossier.
2
Wanneer heb ik voorafgaande toestemming nodig van mijn nationale autoriteit? Voor drie gevallen mogen de nationale autoriteiten een systeem van voorafgaande toestemming voor een behandeling in het buitenland invoeren: 1)
voor gezondheidszorg waarvoor ten minste één overnachting in het ziekenhuis nodig is 2) voor zeer gespecialiseerde en dure gezondheidszorg 3) in ernstige en specifieke gevallen die te maken hebben met de kwaliteit en veiligheid van de zorg bij de desbetreffende zorgaanbieder In deze drie gevallen kan het zijn dat patiënten hun nationale gezondheidsautoriteit die over de vergoeding van ziektekosten gaat, vooraf om toestemming moeten vragen. De lidstaten zijn verplicht bekend te maken voor welke behandelingen toestemming nodig is – u vindt de lijst terug bij uw nationale contactpunt.
Kan deze toestemming geweigerd worden? De nationale gezondheidsautoriteiten kunnen toestemming weigeren als de behandeling of de zorgaanbieder in kwestie een risico voor de patiënt kunnen opleveren. Als de zorg binnen een medisch verantwoord tijdsbestek in het thuisland verleend kan worden, kan de toestemming ook worden geweigerd. De lidstaten zullen echter wel moeten uitleggen waarom een dergelijke beslissing noodzakelijk is, en zullen per individueel geval moeten besluiten wat 'medisch verantwoord' is.
Wat moet ik doen als ik geen toestemming krijg? Patiënten hebben voor hun individuele geval het recht om een herziening van een administratieve beslissing over gezondheidszorg in het buitenland te vragen.
Hoeveel krijg ik na een behandeling in het buitenland vergoed? Patiënten ontvangen dezelfde vergoeding als voor hetzelfde type zorg in eigen land. De lidstaten waar gezondheidszorg gratis is op de plaats van verstrekking zullen patiënten over de vergoedingstarieven moeten informeren. Als de behandeling in het buitenland goedkoper is dan in het thuisland, zal de vergoeding gebaseerd worden op de daadwerkelijke prijs van de behandeling.
Kan ik voor medische zorg naar het buitenland als de behandeling in mijn eigen land niet beschikbaar is? Ja, maar u heeft alleen recht op een vergoeding als die binnen het zorgpakket valt waar u volgens de wet- of regelgeving van uw thuisland recht op heeft. Bij uw nationale contactpunt kunnen ze u uitleggen hoe u kunt controleren of een bepaalde behandeling binnen uw zorgpakket valt.
3
Moet ik voor een vooruitbetalen?
medische
behandleing
in
het
buitenland
Ja, over het algemeen betaalt de patiënt vooruit en worden de kosten zo snel mogelijk door de nationale autoriteit vergoed. De wetgeving biedt de lidstaten ook de optie om het te vergoeden bedrag vooraf schriftelijk te bevestigen. De lidstaten kunnen er ook voor kiezen de zorgaanbieder direct zelf te betalen, in plaats van de patiënten achteraf te vergoeden.
Kan ik mijn medische gegevens doorgeven aan de lidstaat waar ik behandeld zal worden? U heeft recht op een kopie van uw medisch dossier uit uw thuisland, voordat u een behandeling in een andere lidstaat ondergaat, en op uw dossier bij de zorgverlener in het land waar u uw behandeling ondergaat voordat u naar uw thuisland terugkeert.
Wat moet ik doen als er tijdens een behandeling in het buitenland iets misgaat? Het nationale contactpunt van dat land kan u uitleggen wat uw rechten zijn en u informatie verschaffen over de regelingen die in het land van behandeling gelden. Uw thuisland is verplicht u dezelfde nazorg te bieden die u zou hebben gehad als u in uw eigen land was behandeld.
Hoe weet ik zeker dat ik na terugkeer in mijn eigen land de juiste nazorg krijg? Uw thuisland zal garanderen dat de medische nazorg van dezelfde kwaliteit is, ongeacht waar in de EU de behandeling plaatsvond.
Wordt mijn recept in een andere EU-lidstaat erkend? Een recept dat in een ander EU-land is afgegeven, wordt in het woonland van de patiënt erkend, en omgekeerd. Dit garandeert dat een patiënt die in een ander EU-land is behandeld, bij terugkeer in het eigen land de juiste nazorg ontvangt. De patiënt heeft recht op het voorgeschreven geneesmiddel, op voorwaarde dat het desbestreffende geneesmiddel voor de verkoop is toegelaten en verkrijgbaar is in het land waar hij het product wil afhalen. Hoewel dit principe niet nieuw is, kan het in de praktijk lastig zijn om een recept erkend te krijgen. Dit probleem van de ene op de andere dag verdwijnen, maar door de nieuwe richtlijn moet het voor apothekers gemakkelijker worden om recepten uit andere lidstaten te begrijpen en te verstrekken.
4
Wat zijn de voordelen van de netwerken voor de evaluatie van gezondheidstechnologie of e-gezondheid? Evaluatie van gezondheidstechnologie helpt besluitvormers bij het nemen van beslissingen over investeringen en uitgaven in de gezondheidszorg. Op dat vlak kan een nauwere samenwerking tussen de lidstaten nog veel voordelen opleveren - momenteel voert ieder land die evaluatie nog zelfstandig uit. E-gezondheid kan op vergelijkbare wijze nog veel betekenen voor de gezondheidsstelsels. Formele en permanente samenwerking tussen de lidstaten helpt de besluitvormers op nationaal niveau, en verbetert de interoperabiliteit. Deze netwerken bieden direct voordeel voor de nationale gezondheidsstelsels, en indirect voor patiënten.
Waar vind ik meer informatie gezondheidszorg in het buitenland?
over
mijn
Informeer bij uw nationale contactpunt, of kijk op de website Uw Europa: http://europa.eu/youreurope/citizens/health/index_en.htm
Voor nadere informatie: http://ec.europa.eu/health/cross_border_care/policy/index_nl.htm
5
rechten
op
