1994-2009:
Sinds Jan10:
COÖPERATIE-ONTWIKKELING COÖPERATIE-ONTWIKKELING
COÖPERATIES VOOR EEN VERNIEUWENDE IMPULS VAN LOKALE BEWEGING
• Studies • Advies • Cursussen • Coöperatiestrategie • Financiering • Governance • Ledenbetrokkenheid
dr. ir. Onno van Bekkum Noordelijke Studiemiddag: Coöperaties in Dorpen dinsdag 16 oktober 2012 1
2
COÖPERATIES VOOR EEN VERNIEUWENDE IMPULS VAN LOKALE BEWEGING
COÖPERATIE-ONTWIKKELING
COÖPERATIES VOOR EEN p o s e id l S om c . s n VERNIEUWENDE IMPULS o i p m a h c p o BEWEGING w.coLOKALE wwVAN
1) INTRO COÖPERATIE 2) VOORBEELDEN 3) CONCLUSIE & DISCUSSIE
dr. ir. Onno van Bekkum Noordelijke Studiemiddag: Coöperaties in Dorpen dinsdag 16 oktober 2012 3
4
WAAROM NU ZOVEEL COÖPERATIEVE AANDACHT? •
Terugtredende overheid: privatisering, afstoting taken, vaker “nee”;
•
De markt blijkt niet voor iedereen en alles te zorgen;
•
Hoop dat ‘groei’ alles oplost, is vervaagd;
•
Hoge kosten van grote systemen: o.a. zorg, energie, kabel...;
•
Zelfverantwoordelijke burger is opgestaan;
•
Nieuwe technologie maakt decentrale activiteit mogelijk: zonnepanelen, nieuwe werken (internet) enz.;
•
Ontvolking kleine kernen roept om actie voor leefbaarheid;
•
Mondialisering moedigt lokale herworteling aan;
•
Nieuwe ‘bottom up’-verbindingen, o.a. ZZP’ers. 5
6
7
8
HOE BEGINT EEN (DORPS)COÖPERATIE? Iemand met een idee
• Een betrokken burger • Een wethouder met een ‘probleem’ • Een ondernemer • Een creatieve geest • Een activist • Een toch-niet gepensioneerde Wat is hier nodig? 9
10
Een groepje met een activiteit Een groepje met een idee
Een groepje met een idee
Iemand met een idee
Iemand met een idee
• Leiderschap • Een netwerk • Een bereidheid tot delen • Een cultuur • Een gemeenschappelijk doel
• Besluitvormingsproces • Afspraken: een plan • ‘Handjes’, vrijwilligers • Een ontvangende doelgroep • Evaluatie Wat is hier nodig? 11
Wat is hier nodig? 12
Een gemeenschap met een... Een groepje met een activiteit
Een groepje met een activiteit
onderneming
Een groepje met een idee
Een groepje met een idee
Iemand met een idee
Iemand met een idee
• Een bestuur • Lokale inbedding/ achterban • Gemeentelijke/ provinciale support • Een ondernemingsplan • Een begroting en financiering • Een naam • Een coördinator/ manager
Een gemeenschap met...
Een stichting
Een vereniging
• Een rechtsvorm • Statuten • Een notaris • Bezoek KvK Wat is hier nodig?
Een coöperatie
Een BV
Wat is hier nodig?
13
14
COÖPERATIE
RECHTSVORMEN Rechtsvorm
Missie
Eigendom
Aansprakelijkheid
Stemrecht
Eenmanszaak, maatschap, VOF
Individueel
Contract
Persoonlijk
Overeenkomst
Stichting
Doel
Geen (donateurs)
Wanbestuur
Geen
Vereniging
Ledenbelang
Leden; dividend
Evt. persoonlijk + Wanbestuur
Hoofdelijk
Coöperatie
Leden: econ. behoefte
Dividend etc. volgens statuten
WA/BA/UA + wanbestuur
Hoofdelijk/ transactie
BV
Dividend + waardestijging
Gericht op verkoop
Aandelen + wanbestuur
Per aandeel
NV
Dividend + koerswinst
Idem + vrij verhandelbaar
Aandelen + wanbestuur
Per aandeel
Burgerlijk Wetboek, deel 2, Artikel 53: 1. De coöperatie is een bij notariële akte als coöperatie opgerichte vereniging. Zij moet zich blijkens de statuten ten doel stellen in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden te voorzien krachtens overeenkomsten, anders dan van verzekering, met hen gesloten in het bedrijf dat zij te dien einde te hunnen behoeve uitoefent of doet uitoefenen.
“A user-owned, user-controlled business that distributes benefits on the basis of use.” 15
16
WAAROM/WANNEER EEN COÖPERATIE?
WAAROM/WANNEER GÉÉN COÖPERATIE?
•
Als je samen, vanuit eigen kracht, iets van de grond wilt krijgen, waar klassieke overheid, markt noch kerk goed(koop) voor zorgen;
•
Als e.e.a. leidt tot economisch handelen;
•
Als je overigens zelfstandigheid wilt bewaren;
•
Als je hecht aan de directe betrokkenheid van belanghebbenden (loyaliteit, financiële middelen, invloed en zeggenschap, clubgevoel);
•
Als je ledenaansprakelijkheid wilt beperken/uitsluiten;
•
Als je dividend zou willen kunnen uitkeren;
•
Als (continuïteit van de) activiteit zelf centraal staat ipv. rendement.
•
Als van levensvatbare economische activiteit geen sprake is
•
Als bestuurlijk commitment te weinig breed gedragen is
•
Als de heterogeniteit van de leden groter is dan het gemeenschappelijke belang
•
Als je eigenlijk geen invloed/zeggenschap wilt delen
•
Als het uiteindelijk toch het investeringsbelang centraal staat
•
Als betrokkenheid geforceerd is: gedoodverfde directeur koopt klantloyaliteit middels ‘coöperatieve marketing’
•
Als je elkaar niet vertrouwt
17
Een groepje met een activiteit Een groepje met een idee Iemand met een idee
18
EEN COÖPERATIE AAN HET WERK
Een gemeenschap met...
Een coöperatie
EN DAN?
19
•
Bestuursvergaderingen: voorzitter, secretaris, penningmeester
•
Ledenwerving
•
Verkiezingen
•
Strategiebepaling, beleidsontwikkeling
•
Operationele, bezoldigde coördinator/manager: kernactiviteiten
•
Periodieke ledenvergaderingen: reflectie, zeggenschap, toetsing, statutenwijzigingen
•
Commissies: afstemming
•
Toezicht
•
Ledencommunicatie
•
Jaarverslag, jaarrekening, accountant 20
OPLETTERS
COÖPERATIE & GEMEENSCHAP • •
Kernactiviteiten: buurtcentrum, energie, glasvezel, zorg, wonen, recycling, voeding, onderwijs & opvoeding, onderhoud, natuur...
•
Goedbedoelde, economisch niet-levensvatbare initiatieven
•
‘Bedachte’ echte behoeften
Wisselwerking tussen participatie, persoonlijk initiatief, betrokkenheid, sturing, toetsing
•
Ledenbetrokkenheid komt en blijft vanzelf?
•
Openheid en enthousiasme: iedereen “lid” maken?
•
De gedoodverfde directeur met externe investeerders
•
Ledenfinanciering: betrokkenheid omzetten in cash
•
De lokale alles-bestuurders
•
Bestuur: gezellige, uniforme denkers, instemmers, meepraters
•
Wel heel fijn: >0 met coöperatief-bestuurlijke ervaring
•
Oog voor maatschappelijke inbedding
•
Organische groei: werving (leden/klanten), verdieping (kernactiviteit), verbreding (kernactiviteiten)
•
Periodiek ritme: >Consultatie > Actie> Reflectie >
•
Cultuurontwikkeling: verbinden, groeien, leren
•
Kernkwaliteit: het gemeenschapsorganiserend vermogen zelf
21
22
CONCLUSIE • Temidden
van de crisis bloeit de coöperatie in tal van economische sectoren, internationaal en landelijk. • 1e generatie dorpscoöperaties is groot geworden (‘Koninklijk’); nu ontstaat de 2e generatie. • Burgers, ondernemers, organisaties en gemeenten vinden elkaar in nieuwe initiatieven: gemeenschapsopbouw middels diverse kernactiviteiten • Kernkwaliteit (zelforganiserend vermogen) ontwikkelen: al doende leren (reflectie), leren van elkaar en van 1e generatie.
COÖPERATIE-ONTWIKKELING
Noordelijke s: ie t a r e p ö o c s p r do Succes! CO-OP Champions Dr. ir. Onno F. van Bekkum Van Herlaerstraat 1 5324 EA Ammerzoden Mobiel: 06-3614 5231 E-mail:
[email protected] Web: www.coopchampions.com Twitter: @onnovanbekkum (NL)
23
24
