Shared decision making - of Gedeelde besluitvorming Hanneke de Haes Afdeling Medische Psychologie
Controle in besluitvorming Controle arts hoog
Paternalisme
Gedeelde besluitvorming
Controle patiënt hoog
laag
Consumentisme
Besluiteloosheid
laag
Controle in besluitvorming Controle arts hoog
Paternalisme
Gedeelde besluitvorming
Controle patiënt hoog
laag
Consumentisme
Besluiteloosheid
laag
Gedeelde besluitvorming: doel? 1. Tot een beslissing komen 2. Over gelijkwaardige mogelijkheden 3. Met betrekking tot gezondheidsgerelateerde handelingen Screening Diagnostische ingrepen Management Ondersteunende zorg
Belangrijkste? Gedeeld: 1. In gezamenlijk overleg 2. Op basis van de voorkeuren van de patiënt
Wat is winst? Ethisch: 1. Basisprincipe = autonomie 2. Basisprincipe = welzijn
Wat is winst? Empirie: 1. Behandeltrouw 2. Omgaan met ziekte 3. Terughoudender behandeling 4. Leefstijl 5. Zorggebruik
Bespreken en beoordelen 1: de inhoud, evidentie
Bijwerkingen
Levensduur
???
???
Bespreken en beoordelen: 1. inhoud = informatie over evidentie Optie A
Optie B
Voordelen
A+
B+
Nadelen
A−
B−
Informatie gegeven (%) bij beslissing paliatieve Cht (N=95) Niet genoemd
Genoemd
Uitgelegd
Ziekte b.v. prognosis
59
35
6
Doel ChT b.v. overlevingswinst
45
19
36
Procedure b.v. aantal kuren
24
5
71
Bijwerkingen b.v. vermoeidheid
62
33
5
Andere gevolgen b.v. werk
96
-
4
Afwachtend beleid
50
23
27 Koedoot et al., 2004
Bespreken en beoordelen 2: afwegen of voorkeuren
Bespreken en beoordelen 2. afwegen Optie A
Optie B
Voordelen
A+
B+
Weging
Nadelen
A−
B−
Weging
Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT: Jongere leeftijd Slechtere gezondheid Toxiciteit behandeling Meer verwachte klachten ziekte Respons Overlevingswinst Sterke behandelwens
Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT: Jongere leeftijd Slechtere gezondheid Toxiciteit behandeling Meer verwachte klachten ziekte Respons Overlevingswinst Sterke behandelwens
Patiënten voor ChT: --± Kwaliteit van leven minder belangrijk Overleving belangrijk „„„„ Sterke behandelwens + Terughoudend in beslissen
Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT: Jongere leeftijd Slechtere gezondheid Toxiciteit behandeling Meer verwachte klachten ziekte Respons Overleveringswinst Sterke behandelwens
Patiënten voor ChT: --± Kwaliteit van leven minder belangrijk Overleving belangrijk „„„„ Sterke behandelwens + Terughoudend in beslissen
Bespreken en beoordelen 2: afwegen of voorkeuren Dus overeenkomsten en verschillen > dat vraagt om exploreren
Bespreken en beoordelen 3: het proces
Modellen van besluitvorming Geen ‘goed’ of ‘fout’ model,
afhankelijk van de voorkeur van arts en patiënt.
Welke rol wil de patiënt spelen bij besluitvorming? 1) Ik wil zelf kiezen welke behandeling ik krijg
2) Ik maak de uiteindelijke keuze zelf na serieus nagedacht te hebben over de mening van mijn arts 3) Ik geef er de voorkeur aan om samen verantwoordelijkheid te nemen voor de beslissing 4) Ik vind het prettig als de arts de beslissing neemt maar mijn opvatting daarbij serieus neemt
actieve rol
gedeelde besluitvorming
passieve rol
5) Ik laat de beslissing over mijn behandeling het liefst over aan mijn arts Degner & Sloan, J Clin Epid 1992
Wie controleert de besluitvorming?
Degner et al, JAMA, ’92
Voorkeur voor rol in besluitvorming
*
Pieterse et al. 2008 * Pre-operatieve radiotherapie
Gedeelde besluitvorming, verschillende fases 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Start gesprek Wat is het doel? Gelijkwaardigheid van opties Informeren (Be)handelingsopties voorleggen ‘voors en tegens’ per optie Afwegen Het persoonlijke gewicht dat daaraan wordt toegekend. Welke overwegingen? Meebeslissen? Proces Wil patiënt meebeslissen? Wie doet een voorstel? Voorkeur Heeft de patiënt voorkeur? Gedeelde beslissing Beide partijen kunnen zich vinden in het uiteindelijke besluit
Gedeelde besluitvorming, verschillende fases 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Start gesprek Wat is het doel? Gelijkwaardigheid van opties Informeren (Be)handelingsopties voorleggen ‘voors en tegens’ per optie Afwegen Het persoonlijke gewicht dat daaraan wordt toegekend. Welke overwegingen? Meebeslissen? Proces Wil patiënt meebeslissen? Wie doet een voorstel? Voorkeur Heeft de patiënt voorkeur? Gedeelde beslissing Beide partijen kunnen zich vinden in het uiteindelijke besluit
