Shared decision making - of - Gedeelde besluitvorming. Hanneke de Haes Afdeling Medische Psychologie

Shared decision making - of Gedeelde besluitvorming Hanneke de Haes Afdeling Medische Psychologie

Controle in besluitvorming Controle arts hoog

Paternalisme

Gedeelde besluitvorming

Controle patiënt hoog

laag

Consumentisme

Besluiteloosheid

laag

Controle in besluitvorming Controle arts hoog

Paternalisme

Gedeelde besluitvorming

Controle patiënt hoog

laag

Consumentisme

Besluiteloosheid

laag

Gedeelde besluitvorming: doel? 1. Tot een beslissing komen 2. Over gelijkwaardige mogelijkheden 3. Met betrekking tot gezondheidsgerelateerde handelingen  Screening  Diagnostische ingrepen  Management  Ondersteunende zorg

Belangrijkste? Gedeeld: 1. In gezamenlijk overleg 2. Op basis van de voorkeuren van de patiënt

Wat is winst? Ethisch: 1. Basisprincipe = autonomie 2. Basisprincipe = welzijn

Wat is winst? Empirie: 1. Behandeltrouw 2. Omgaan met ziekte 3. Terughoudender behandeling 4. Leefstijl 5. Zorggebruik

Bespreken en beoordelen 1: de inhoud, evidentie

Bijwerkingen

Levensduur

???

???

Bespreken en beoordelen: 1. inhoud = informatie over evidentie Optie A

Optie B

Voordelen

A+

B+

Nadelen

A−

B−

Informatie gegeven (%) bij beslissing paliatieve Cht (N=95) Niet genoemd

Genoemd

Uitgelegd

Ziekte b.v. prognosis

59

35

6

Doel ChT b.v. overlevingswinst

45

19

36

Procedure b.v. aantal kuren

24

5

71

Bijwerkingen b.v. vermoeidheid

62

33

5

Andere gevolgen b.v. werk

96

-

4

Afwachtend beleid

50

23

27 Koedoot et al., 2004

Bespreken en beoordelen 2: afwegen of voorkeuren

Bespreken en beoordelen 2. afwegen Optie A

Optie B

Voordelen

A+

B+

Weging

Nadelen

A−

B−

Weging

Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT:  Jongere leeftijd  Slechtere gezondheid  Toxiciteit behandeling  Meer verwachte klachten ziekte  Respons  Overlevingswinst  Sterke behandelwens

Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT:  Jongere leeftijd  Slechtere gezondheid  Toxiciteit behandeling  Meer verwachte klachten ziekte  Respons  Overlevingswinst  Sterke behandelwens

Patiënten voor ChT:  --±  Kwaliteit van leven minder belangrijk  Overleving belangrijk  „„„„  Sterke behandelwens + Terughoudend in beslissen

Welke factoren spelen een rol voor .. Oncologen voor ChT:  Jongere leeftijd  Slechtere gezondheid  Toxiciteit behandeling  Meer verwachte klachten ziekte  Respons  Overleveringswinst  Sterke behandelwens

Patiënten voor ChT:  --±  Kwaliteit van leven minder belangrijk  Overleving belangrijk  „„„„  Sterke behandelwens + Terughoudend in beslissen

Bespreken en beoordelen 2: afwegen of voorkeuren Dus overeenkomsten en verschillen > dat vraagt om exploreren

Bespreken en beoordelen 3: het proces

Modellen van besluitvorming  Geen ‘goed’ of ‘fout’ model,

afhankelijk van de voorkeur van arts en patiënt.

Welke rol wil de patiënt spelen bij besluitvorming? 1) Ik wil zelf kiezen welke behandeling ik krijg

2) Ik maak de uiteindelijke keuze zelf na serieus nagedacht te hebben over de mening van mijn arts 3) Ik geef er de voorkeur aan om samen verantwoordelijkheid te nemen voor de beslissing 4) Ik vind het prettig als de arts de beslissing neemt maar mijn opvatting daarbij serieus neemt

actieve rol

gedeelde besluitvorming

passieve rol

5) Ik laat de beslissing over mijn behandeling het liefst over aan mijn arts Degner & Sloan, J Clin Epid 1992

Wie controleert de besluitvorming?

Degner et al, JAMA, ’92

Voorkeur voor rol in besluitvorming

*

Pieterse et al. 2008 * Pre-operatieve radiotherapie

Gedeelde besluitvorming, verschillende fases 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Start gesprek  Wat is het doel? Gelijkwaardigheid van opties Informeren  (Be)handelingsopties voorleggen ‘voors en tegens’ per optie Afwegen  Het persoonlijke gewicht dat daaraan wordt toegekend. Welke overwegingen? Meebeslissen? Proces  Wil patiënt meebeslissen? Wie doet een voorstel? Voorkeur  Heeft de patiënt voorkeur? Gedeelde beslissing  Beide partijen kunnen zich vinden in het uiteindelijke besluit

Gedeelde besluitvorming, verschillende fases 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Start gesprek  Wat is het doel? Gelijkwaardigheid van opties Informeren  (Be)handelingsopties voorleggen ‘voors en tegens’ per optie Afwegen  Het persoonlijke gewicht dat daaraan wordt toegekend. Welke overwegingen? Meebeslissen? Proces  Wil patiënt meebeslissen? Wie doet een voorstel? Voorkeur  Heeft de patiënt voorkeur? Gedeelde beslissing  Beide partijen kunnen zich vinden in het uiteindelijke besluit