Seminarium Nederlands als vreemde taal

Seminarium Nederlands als vreemde taal didactiek, taal en cultuur 2 september - 15 september 2012 Locaties:

IBIS Hotel Antwerpen Centrum Meistraat 39 2000 Antwerpen, België tel.: + 32-3-2318830 fax: + 32-3-2342921 Hotel Casa 400 Eerste Ringdijkstraat 4 1097 BC Amsterdam, Nederland tel: + 31-20-6651171 fax: + 31-20-6630379

2

Seminarium Nederlands als vreemde taal — didactiek, taal en cultuur

Seminarium

Nederlands als vreemde taal Algemene Informatie Doelgroep

Het seminarium is bedoeld voor docenten Nederlands aan universiteiten en hogescholen buiten Nederland en Vlaanderen voor wie het Nederlands niet de moedertaal is. Het programma richt zich in het bijzonder op jonge en op beginnende docenten, maar kan door het interactieve karakter en de gevarieerde inhoud ook voor meer ervaren docenten van nut zijn. De cursus biedt plaats aan maximaal 20 deelnemers.

Programma · Didactiek

Het seminarium beoogt deelnemers aan te zetten tot bezinning op eigen didactisch handelen. Informatieverstrekking over nieuwe inzichten in de didactiek NVT en uitwisseling van ervaringen moeten dit bewerkstelligen. De didactiekcolleges zijn veelal geordend rond thema’s die een gehele dag centraal staan. Tijdens deze themadagen worden in subgroepen opdrachten uitgevoerd. Er is bijvoorbeeld een dag van de didactiek, een dag over interactieve werkvormen met lees- en luisterteksten, een toetsochtend en een halve dag waarop medewerkers van het Taaluniecentrum NVT laten zien hoe een spel over interculturaliteit in de les kan worden ingezet.

· Taal

Het Nederlands is de voertaal tijdens alle activiteiten en in individuele gesprekken met taal- en uitspraakdeskundigen kunnen bepaalde aspecten van de eigen taalvaardigheid worden verdiept.

· Cultuur

In de vorm van lezingen en excursies krijgen de deelnemers culturele en algemeen maatschappelijke informatie over Nederland en Vlaanderen aangeboden. De auteur Margriet de Moor van wie de deelnemers voorafgaand aan het seminarium een literair werk krijgen toegestuurd, zal komen praten over haar boek en het literaire schrijven.


3

De eerste week van het seminarium vindt plaats in Antwerpen in aansluiting op het IVN-congres en de tweede week in Amsterdam. Het succes van het seminarium staat of valt met de mate van inzet, leermotivatie en samenwerkingsbereidheid van de deelnemers. Openstaan voor wat anderen te berde brengen binnen en buiten het officiële programma verruimt de sociale dimensie van het vakgebied. Het seminarium biedt een unieke gelegenheid tot het opdoen van nieuwe professionele contacten en tot het verruimen van de collegiale kring ver buiten de nationale grenzen.

Cursusleiding

Annelies de Jonghe, docente Nederlands NVT

Projectleiding

Ingrid Degraeve, Taaluniecentrum NVT

Organisaties

De Nederlandse Taalunie (www.taalunieversum.org) is een beleidsorganisatie waarin Nederland, Vlaanderen en Suriname samenwerken op het gebied van het Nederlands. De belangrijkste werkterreinen zijn: de Nederlandse taal zelf, het Nederlands in digitale toepassingen, onderwijs in en van het Nederlands, literatuur en leesbevordering, en de positie van het Nederlands in Europa en in de wereld. Het Taaluniecentrum NVT (www.taaluniecentrum-nvt.org) organiseert deze zomercursus onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse Taalunie. Bij het Taaluniecentrum NVT in Brussel kunnen docenten, leerkrachten en leerders van het Nederlands buiten Nederland en Vlaanderen terecht voor advies, informatie en scholing. Informatie over activiteiten is ook te vinden op Facebook: www.facebook.com/TaaluniecentrumNVT

4


Programma

Zondag 2 september

Aankomst van de deelnemers in het hotel Ibis in het centrum van Antwerpen

17.00

Informele ontvangst en gelegenheid om met elkaar kennis te maken in de lounge van het hotel

18.00

Opening van het seminarium door Marc le Clercq, senior projectleider bij de Nederlandse Taalunie Aansluitend bespreking van het programma

19.30

Avondmaaltijd in een restaurant in de buurt van het hotel


5

Didactiek: NVT actueel Achtergrond

Voor een docent staat of valt succesvol lesgeven met heel wat didactische overwegingen. Wat moet een student op korte termijn allemaal kunnen? Welke nieuwe didactische inzichten zijn zinvol? Moet cultuurkunde als vak apart of kan het in de taalverwervingslessen worden geïntegreerd? Welk didactisch materiaal is bruikbaar in het hoger onderwijs? Hoe kan authentiek materiaal worden ingebed? Tijdens deze instapsessie worden verschillende aspecten uit de vreemdetalendidactiek nader toegelicht en besproken. Het seminarium biedt geen kant-en-klare onderwijsrecepten, maar een forum voor de ontwikkeling van lesideeën en de reflectie op de eigen lespraktijk. Het is ook een unieke kans om samen met collegadocenten ideeën uit te wisselen en uit te testen.

Doelstelling

Informatieverstrekking over recente inzichten in de vreemdetalendidactiek en onderzoek naar de bruikbaarheid ervan in de eigen onderwijssetting. Aandachtspunten hierbij zijn: algemene tendensen in de vreemdetalendidactiek, de rol van de docent in gestuurde of meer autonome leerprocessen, de plaats van cultuurkunde binnen het curriculum, recent verschenen leermiddelen.

Werkwijze

Volgens het principe ‘learning-by-doing’ komen verschillende interactieve en activerende werkvormen aan bod zoals ijsbrekers, subgroepen met verwerkingsopdrachten, check-in-duo´s, discussie met sneeuwbaleffect, fluisteroverleg. Werkvormen kunnen meer docentgecentreerd of meer taakgericht zijn en worden altijd ingezet om een bepaald leerdoel te bereiken. In de instapsessie wordt afwisselend vanuit het perspectief van de student en van de docent naar de werkvormen binnen een didactische setting gekeken.

6


Programma

Maandag 3 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Ingrid Degraeve en Annelies de Jonghe: Een niet-alledaagse benadering van de ontwikkeling van de vreemdetalendidactiek en de rol van de docent in het leerproces van de student

10.15

Pauze

10.45-12.15

Een frisse kijk op cultuurkunde en interculturaliteit op de achtergrond van nieuwe inzichten in de vreemdetalendidactiek

12.30

Lunch in het hotel

14.00-15.30

Een bruikbare analyse van recent verschenen leergangen, lexicale en didactische hulpmiddelen

15.30

Pauze

16.00-16.45

Godi Dijkman: individueel taaladvies

19.00

Avondmaaltijd in een Antwerps restaurant en optionele stadswandeling


7

Taalreflectie (deel 1) Achtergrond

Een goede spreek- en schrijfvaardigheid is voor de NVT-docent van belang bij uitleg en instructie. Daarnaast is de docent bron van creatieve taal tijdens de feitelijke communicatieve situaties in de les; de docent vult de leergang aan of stuurt deze bij. De productieve taalvaardigheden van de NVT-docent hangen vooral samen met woorddiversiteit en stilistische variatie, maar wie kan de docent in de eigen onderwijssituatie feedback geven op deze kwaliteiten?

Doelstelling

Reflectie op de eigen kennis van het Nederlands en de manier waarop die in een onderwijssetting wordt ingezet. De focus ligt hierbij op creatieve ideeën omtrent woorddiversiteit en stilistische variatie.

Werkwijze

De onderwerpen ‘vragen stellen’, ‘vragen uit de klas’, ‘woorden semantiseren’ en ‘stijl & register’ komen aan bod. Er wordt gekeken naar de beste manieren om te anticiperen op vragen uit de klas NVT en de verschillende wijzen waarop op een selectieve manier betekenis aan nieuwe woordenschat kan worden gegeven. Aan de hand van enkele artikelen uit de Nederlandse media worden de deelnemers in subgroepjes aangespoord zelf na te denken over de verschillende registers en variaties in stijl en te komen tot diverse schrijfproducten. Aan één van deze onderdelen is een prijsvraag verbonden.

Onderzoek naar culturele identiteit (deel 1) Om het bezoek aan Brussel en het Vlaams Parlement voor te bereiden spreekt Marie-Paule Quix over de complexe relatie die Vlaanderen met zijn hoofdstad heeft. Dit interactieve gastcollege helpt de meerwaarde en de knelpunten van de relatie Vlaanderen-Brussel beter te begrijpen.

8


Programma

Dinsdag 4 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Godi Dijkman: Creatieve ideeën over woorddiversiteit en stilistische variatie in de klas

10.15

Pauze

10.45-12.15

Godi Dijkman: Gevarieerde taken in subgroepen

12.30

Lunch in het hotel

14.00-15.30

Marie-Paule Quix: Vlaanderen en Brussel: een moeilijke relatie

15.30

Pauze Mogelijkheid tot persoonlijk gesprek met Marie-Paule Quix

16.00-17.45

Godi Dijkman: individueel taaladvies Vrije avondmaaltijd


9

Didactiek: Van hier naar daar, stilstaan bij interculturaliteit Achtergrond

‘Van hier naar daar’ is een intercultureel spel, ontwikkeld door het Centrum Educatieve Spelen met steun van het Taaluniecentrum NVT. Bedoeling van het spel is mensen uit verschillende culturen samen te brengen en wederzijds begrip en respect te stimuleren.

Doelstelling

Het is de bedoeling dat we door middel van het spel ervaren wat interculturele interferentie is en dat we hierover door middel van een gesprek reflecteren. Vervolgens zullen we leren hoe we de kennis die uit de reflectie zal voortvloeien, kunnen omzetten naar de lespraktijk.

Werkwijze

Deze workshop volgt de rode draad van cultuurkunde die door het Seminarium loopt. In het eerste deel van de workshop wordt het spel geïntroduceerd en gespeeld. In het tweede deel gaan we in op de invloed van interculturaliteit op het leren én het doceren van een taal. Op basis van de ervaringen die we bij het spelen opgedaan hebben, zullen we de link leggen met onze eigen realiteit: hoe kijken wij aan tegen de contacten tussen Nederland/Vlaanderen en ons eigen land? Zijn we ons bewust van bepaalde culturele verschillen en hoe gaan we daarmee om? Wat zijn onze ervaringen? Houden we ook rekening met zulke cultuurverschillen in onze lessen?

Middagprogramma De middag is vrijgeroosterd voor het bezoek aan boekwinkels, bibliotheken en universiteiten, aan studiebegeleiders en het onderhouden van overige academische contacten. Er is ook een mogelijkheid tot een bezoekje aan het Taaluniecentrum NVT in Brussel. Er is geen avondprogramma voorzien.

10


Programma

Woensdag 5 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Ingrid Degraeve en Peter Schoenaerts: Van hier naar daar, stilstaan bij interculturaliteit

10.15

Pauze

10.45-12.15

Ingrid Degraeve en Peter Schoenaerts: Van hier naar daar, stilstaan bij interculturaliteit

12.30

Lunch in het hotel

14.00-18.00

Middag en avond vrij voor academische contacten en bezoek aan boekhandels; daarnaast mogelijkheid tot individueel bezoek aan het Taaluniecentrum NVT in Brussel. Ingrid Degraeve neemt belangstellenden mee. Vrije avondmaaltijd


11

Cultuurkunde: Vlaanderen en Brussel vandaag De gezamenlijke uitstap naar Brussel bestaat uit een heel gevarieerd programma. Het begint met een informatief bezoek aan het Vlaams Parlement, gelegen in het hart van Brussel, gevolgd door een lunch in het parlementsgebouw waarbij op meer persoonlijke wijze met een aantal parlementariërs kan worden kennisgemaakt. Van daaruit zal kunsthistoricus Valentijn Thijs tijdens een stadswandeling door de boven- en benedenstad vertellen over de culturele identiteit en de lotgevallen van Brussel. Later is er nog tijd om op eigen houtje de stad te verkennen. Annelies en Ingrid, allebei ‘Brusselaars’, houden heel wat tips paraat. ´s Avonds is er een gezamenlijke maaltijd in een typisch Brusselse locatie voorzien. De groepsreis gebeurt die dag met de trein. Er zijn frequente en snelle verbindingen.

12


Programma

Donderdag 6 september

8.00-8.45

Ontbijt

9.45-10.30

Vertrek per trein van Antwerpen CS naar Brussel CS

11.30

Bezoek aan het Vlaams Parlement met rondleiding Aansluitend lunch in het parlementsgebouw

14.00

Stadswandeling met kunsthistoricus Valentijn Thijs

16.00-18.00

Vrije tijd

18.00

Gezamenlijke avondmaaltijd in Brussel

21.00-21.45

Gezamenlijke terugreis per trein naar Antwerpen


13

Didactiek: Toetsen Achtergrond

Toetsen kunnen je heel wat waardevolle informatie geven over je studenten, hun vorderingen én jouw aanpak: wat beheersen ze al goed, voor welke aspecten van de taalbeheersing moet je een andere aanpak overwegen, enz. Maar meet je toets wel wat je wilt dat hij meet? En toetsen we niet te veel?

Doelstelling

NVT-docenten moeten weten hoe ze bestaande toetsen naar waarde kunnen schatten, aan de noden van hun studenten kunnen aanpassen en waarop ze moeten letten als ze zelf aan het ontwikkelen slaan.

Werkwijze

In deze workshop reiken we dan ook de voornaamste principes met betrekking tot toetsontwikkeling en beoordeling aan. We doen dat aan de hand van bestaand toetsmateriaal en items die de deelnemers zelf ontwikkelen tijdens de sessie. We besteden ook uitgebreid aandacht aan de functionele toetsvisie en het aanbod van het CNaVT, het officiële, internationale examen Nederlands als Vreemde Taal.

Onderzoek naar culturele identiteit (deel 2) Achtergrond

Bruegel geldt nog steeds als een eigenzinnig genie in de kunst. Toch is hij in veel opzichten een opmerkelijk Vlaams schilder die slechts begrepen kan worden tegen de culturele achtergrond van zijn tijd en zijn omgeving.

Doelstelling

Het doel van deze lezing is vast te stellen in hoeverre Bruegel een Vlaams kunstenaar is en wat dit betekent. Dit doel kan alleen bereikt worden op basis van een zorgvuldige semiotische analyse van zijn werk, vrij van romantische of modernistische recuperaties.

Werkwijze

Na een geïllustreerde inleiding op zijn werk en op de verankering ervan in de humanistische rederijkerscultuur van zijn tijd, zal aangetoond worden hoe het werk van Bruegel begrepen kan worden en welke betekenissen ten grondslag liggen aan zijn beeldtaal. Het aansluitende begeleide bezoek aan het werk van Bruegel zal de analyse hopelijk kracht bijzetten. De hele workshop vindt plaats in de ruimtes van de tentoonstelling ´Bruegelland´ (www.bruegelland.be) in Lier.

14


Programma

Vrijdag 7 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Sien Joos: Toets je toets!

10.15

Pauze

10.45-12.15

Sien Joos: Toets je toets!

12.30

Lunch in het hotel

13.38-13.55

Groepsreis met de trein naar Lier

14.30-15.30

Ludo Beheydt: De culturele identiteit van Bruegel. Een semiotische benadering

15.45-17.00

Ludo Beheydt: Tentoonstellingsbezoek ´Bruegelland´ met analyse van schilderijen

17.30

Stadswandeling en gezamenlijke avondmaaltijd in Lier. Terugreis met de trein naar Antwerpen


15

Dagje vrij Op zaterdag is iedereen vrij te doen waar hij zin in heeft. Er valt veel te zien en te beleven in Antwerpen, maar ook andere Vlaamse steden en zelfs de Belgische kust zijn heel goed bereikbaar vanuit Antwerpen. Aanraders zijn een bezoek aan één van de vele wereldbekende musea zoals het Museum Plantin-Moretus, het Rubenshuis of het Modemuseum MoMu. Een primeur is het nieuwe museum MAS (Museum aan de Stroom) in de oude haven aan het Willemdok. Bovendien is Antwerpen al eeuwen lang het wereldcentrum van de diamanthandel. In het diamantpaviljoen bij het MAS wordt het verhaal van de diamant verteld. Van elke tien ruwe diamanten die wereldwijd worden verhandeld, zijn er acht afkomstig uit Antwerpen. Tussendoor kan je een gezellig Antwerps ‘Bolleke’ drinken in het café ‘Het elfde gebod’ in de schaduw van de kathedraal en ´s avonds kan je genieten van een zonsondergang op het strand van Sint-Anneke aan de Schelde. Een half miljoen Antwerpenaren maken van de stad een bruisende stad met een heel eigen Vlaams karakter.

16


Programma

Zaterdag 8 september

8.30-9.15

Ontbijt Dagje vrij Er zijn geen gezamenlijke maaltijden


17

Zeelanddag Tijdens de Zeelanddag maken we kennis met historische en actuele aspecten van de relatie die Nederland heeft met binnen- en buitengaats water en de oplossingen die er zijn bedacht voor de veelal eeuwenoude problemen. Vanuit Antwerpen is er een busreis naar Veere gepland waar een gids ons door dit gezellige Zeeuwse stadje rondleidt. In Veere leeft de geschiedenis in een prachtig natuurkader voort. Er is genoeg tijd voorzien om er even met zijn tweeën of drieën op uit te trekken. Na de middagpauze is er een rondvaart met de boot vanaf Burghsluis met een gids en uitleg over o.a. de Oosterschelde, de stormvloedkering en de mosselcultuur. Na de boottocht wordt er een bezoek gebracht aan het Watersnoodmuseum. Het museum geeft een beeld van wat er is gebeurd tijdens en na de watersnoodramp van 1953. Ook de museumlocatie is het zien waard: het is gevestigd in zogenaamde ‘caissons’ die werden gebruikt voor het sluiten van de dijken. De Zeelanddag wordt afgerond met een bezoekje aan Zierikzee. Onder leiding van een bepaald niet alledaagse gids vindt daar een rondleiding plaats die wordt afgesloten met een etentje. Per bus zetten we daarna de reis voort naar het Hotel Casa 400 in Amsterdam.

18


Programma

Zondag 9 september Nederland en het water 8.00-8.45

Ontbijt

8.45

Vertrek per bus naar Zeeland (NL)

10.30-11.30

Bezoek aan het oude stadje Veere met rondwandeling onder leiding van een gids

12.00-12.45

Middagpauze

12.45-13.15

Busrit van Veere naar Burghsluis

13.30-15.00

Rondvaart met de boot ´Onrust´ over de Oosterschelde

15.00-15.30

Busrit van Burghsluis naar Ouwerkerk

15.30-17.00

Bezoek aan het Watersnoodmuseum

17.00-17.30

Busrit van Ouwerkerk naar Zierikzee

17.30-18.30

Rondwandeling door Zierikzee

18.30

Etentje in Zierikzee

20.15-22.30

Vertrek per bus naar Hotel Casa 400 te Amsterdam


19

Taalreflectie (deel 2) Ochtendprogramma Achtergrond

Ewoud Sanders is taalhistoricus en journalist. Hij heeft zich o.m. gespecialiseerd in het internet als bron voor taalonderzoek.

Doelstelling

Het gaat in het gastcollege vooral om een praktische voordracht die als voorbeeld zou kunnen dienen voor een les aan studenten: een laagdrempelige les in slim zoeken en digitaal documenteren.

Werkwijze

Aan de hand van enkele zoektochten laat Ewoud Sanders zien hoe je internet kunt gebruiken als de rijkste bron die er ooit voor onderzoek naar Nederlandse woorden en uitdrukkingen heeft bestaan. Hij maakt daarbij niet alleen gebruik van het vrije web, maar ook van allerlei nuttige databases, die weer een heel andere zoektechniek vergen.

Middagprogramma Achtergrond

Om een aantal redenen is het belangrijk om aandacht te besteden aan de uitspraak: je kunt het niet uit een boek leren, en het heeft grote invloed op de begrijpelijkheid van de spreker. Maar ook voor het verstaan van het Nederlands zijn met name de prosodische aspecten van belang. Voor de leerder zijn deze aspecten vaak onbekend, in de eigen taal leert men dit als heel jong kind, nog voor de woordenschat. Daarnaast heeft het Nederlands nog specifieke punten van aandacht, bij voorbeeld de klinkers, die ook nog eens veel spellingsproblemen geven. Ook de assimilatie in het Nederlands behoeft aandacht.

Doelstelling

Margreet Verboog zal in haar workshop de deelnemers praktische handvatten aanreiken om bij hun studenten de verstaanbaarheid te verhogen. Daarbij ligt de focus op de bovengenoemde elementen, en hoe die zo effectief mogelijk duidelijk te maken.

Werkwijze

In een aantal oefeningen laat Margreet Verboog zien hoe je in de klas aan uitspraak kunt werken. Ook wordt er literatuur en materiaal voor het oefenen van de uitspraak aangeraden.

20


Programma

Maandag 10 september

8.00-8.45 8.45-10.15

Ontbijt Tussenevaluatie Seminarium Bespreking van enkele aandachtspunten (culturele presentaties, reflectie op de lespraktijk, peer teaching)

10.15

Pauze

10.45-12.15

Ewoud Sanders: Internet als bron van onderzoek

12.30

Lunch in het hotel

14.00-15.30

Margreet Verboog: Verstaanbaar spreken, wat helpt?

15.30

Pauze

16.00-17.45

Godi Dijkman en Margreet Verboog: individueel taal- en uitspraakadvies Vrije avondmaaltijd


21

Didactiek: Interactief lesgeven met fictie en non-fictie Achtergrond

De achterliggende visie in deze workshop van Annemie Decavele en Helga van Loo is de theorie van Gardner over de verschillende leerstijlen van elk individu. Die leert ons dat we als docent zo veel mogelijk aspecten van de studenten moeten proberen aan te spreken in de lessen.

Doelstelling

Door zo veel mogelijk te variëren, zowel op het gebied van lesmateriaal als op het vlak van werkvormen, kunnen de individuele leerstijlen van de studenten in de les worden geactiveerd.

Werkwijze

In de workshop wordt er in een eerste module een waaier aan voorbeelden uit de praktijk aangeboden die de theorie van Gardner ondersteunen. Daarbij komt tekstmateriaal voor het hoger onderwijs zoals fictie en non-fictie, en ook beeld- en geluidsmateriaal aan bod. In een tweede module worden de verworven inzichten toegepast op het boek ‘De schilder en het meisje’ van Margriet de Moor. In een afsluitende sessie krijgen de deelnemers de opdracht om zelf een lesmodel met tekstmateriaal uit te werken en die vervolgens interactief met de collega´s uit te testen. Daarvoor wordt een introductie in peer teaching gegeven.

22


Programma

Dinsdag 11 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Annemie Decavele en Helga van Loo: Interactief werken met tekst (fictie, non-fictie, beeld en audio)

10.15

Pauze

10.45-12.15

Vervolg workshop: Interactief werken met het boek ‘De schilder en het meisje’ van Margriet de Moor

12.30

Lunch in het hotel

14.00-15.30

Introductie Peer teaching: Ontwerp en uitwerking van lesmodellen voor ‘De schilder en het meisje’

15.30

Pauze

16.00-17.45

Individuele voorbereiding lesmodellen in subgroepen Godi Dijkman en Margreet Verboog : Individueel taal- en uitspraakadvies

18.00

Gezamenlijke maaltijd in het hotel

20.00

Spelavond (Scrabble, de Weerwolven van Wakkerdam, Pictionary, de Veilingmeesters van Amsterdam enz.)


23

Didactiek: Reflectie op de lespraktijk Tijdens de ochtend worden alle lesmodellen die in de workshop van Annemie Decavele en Helga van Loo werden ontwikkeld, in peer teaching gepresenteerd. Peer teaching is een soort rollenspel waarbij er een docent lesgeeft en de andere docenten de rol van de leerder overnemen. Deze methode is ideaal om zowel het perspectief van de docent als die van de leerder in te nemen. Het is een mooie kans om samen met collega´s uit de neerlandistiek na te denken over verschillende lespraktijken in de literatuur- en tekstdidactiek. De presentaties vormen ook een basis voor reflectie over de transfermogelijkheden naar de eigen onderwijssetting in het buitenland.

Didactiek: Reflectie op de lespraktijk Op het middagprogramma staat een begeleid bezoek aan het Rijksmuseum met focus op de meesterwerken van de 17e eeuw met o.a. de analyse van het schilderij ‘Het Joodse bruidje’ van Rembrandt dat in het boek van Margriet de Moor een cruciale rol speelt. ´s Avonds is er een lezing met de auteur Margriet de Moor.

24


Programma

Woensdag 12 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.15

Peer teaching: presentatie lesmodellen

10.15

Pauze

10.45-12.15

Peer teaching: vervolg

12.30

Lunch in het hotel

14.00-16.00

Bezoek aan het Rijksmuseum

17.00-18.30

Margreet Verboog: Individueel uitspraakadvies

18.30

Gezamenlijke maaltijd in het hotel

20.00

Lezing met Margriet de Moor


25

Cultuurkunde: Nederland vandaag Vandaag staat Den Haag als het politieke en Rotterdam als het economische centrum van Nederland in het brandpunt. Voorafgaand aan het vertrek naar Rotterdam bezoeken we het kantoor van de Nederlandse Taalunie waar bekende secretariaatsmedewerkers klaarstaan voor een persoonlijk gesprek. Er wordt een broodjeslunch aangeboden. In Rotterdam laat architectuurhistoricus Suzanne Roelofs op een stadswandeling de spraakmakende architectonische hoogtepunten van het moderne Rotterdam zien. In het Museum Boijmans Van Beuningen geeft ze een overzicht van de moderne Nederlandse kunst. Het museum heeft een prachtige en veelzijdige collectie met meer dan 125 000 kunstvoorwerpen. Het museum verwierf de collecties van particuliere verzamelaars. De twee bekendste zijn de jurist Jacob Otto Boijmans en de havenbaron D.G. van Beuningen. De groepsreis naar Den Haag en Rotterdam gebeurt per bus. Er is een gezamenlijke maaltijd in het hotel Casa 400 voorzien.

26


Programma

Donderdag 13 september

7.30-8.00

Ontbijt

8.15

Vertrek per bus naar Den Haag

9.30

Ochtendwandeling

10.30-12.30

Ontvangst bij het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie met aansluitend een broodjeslunch

12.45

Vertrek naar Rotterdam

13.30-15.30

Bezoek aan het Museum Boijmans Van Beuningen Rondleiding ‘Meesterwerken uit de schilderkunst van de 19e en 20e eeuw’ met Suzanne Roelofs; daarna vrij bezoek

15.30-17.00

Themawandeling ‘Spraakmakende moderne archictectuur’ onder leiding van architectuurhistoricus Suzanne Roelofs

17.00-18.15

Vertrek naar Amsterdam met de bus

19.30

Avondmaaltijd in het hotel


27

Didactiek: Buitenschoolse projecten Achtergrond

De workshop in het fotografiemuseum ‘Foam’ biedt de mogelijkheid een kijkje achter de schermen van de educatieafdeling te werpen. Foam biedt programma´s aan voor alle mogelijke doelgroepen uit het primair, speciaal, voortgezet en ook hoger onderwijs. Bovendien werkt Foam mee aan het buitenschoolse programma ‘Stad en Taal’, Nederlands voor buitenlanders.

Doelstelling

In de workshop gaat het om de didactische mogelijkheden van fotografie en ook de nieuwe media in de eigen lespraktijk. Het programma start met een introductie over het museum, de educatieprogramma´s en de didactiek van de educatieafdeling. Daarbij wordt er afwisselend door de ogen van leerling/student en docent gekeken.

Werkwijze

Na het algemene informatieve gedeelte gaan de deelnemers aan de slag met de interpretatie van een zelfgekozen foto. Deze vormt het uitgangspunt voor een bijzonder grappig, ontroerend of eigenzinnig verhaal dat met een iPod wordt opgenomen. De museumdocent helpt bij de opname van een podcast en geeft tips hoe je de methode in de eigen lespraktijk kan inzetten. Aan het eind van de sessie worden de resultaten in plenum gepresenteerd en nabesproken. Elke deelnemer krijgt een cd met alle workshopresultaten.

28


Programma

Vrijdag 14 september

8.00-8.45

Ontbijt

8.45-10.00

Korte bespreking en vertrek naar het fotografiemuseum ’Foam’ aan de Keizersgracht

10.00-12.30

Kijken naar fotografie en het gebruik van foto´s in de eigen lespraktijk onder leiding van een museumdocent

12.30

Vrije lunch in de stad

15.00-16.30

Voorbereiding van de culturele presentaties

16.30

Pauze

17.30-19.00

Evaluatie van het seminariumprogramma. Uitreiking van de CERTIFICATEN VAN DEELNAME en sluiting van het seminarium door Marc le Clercq

19.00

Feestelijke afscheidsmaaltijd in het hotel (aangeboden door de Nederlandse Taalunie) met culturele presentaties van de deelnemers


29

30


Programma

Zaterdag 15 september

8.00-8.45

Ontbijt

9.00

Afscheid en vertrek van de deelnemers


31

Individueel taal- en uitspraakadvies De deelnemers aan het seminarium hebben verschillende linguïstische en educatieve achtergronden. Om tegemoet te komen aan taal- en uitspraakkarakteristieken die daarmee samenhangen, is er aan het seminarium een optionele individuele component toegevoegd. Wie de moeite neemt tevoren een tekst te vervaardigen, kan deze laten beoordelen door een aan het seminarium verbonden specialist tijdens een individueel gesprek. Kenmerken van de eigen uitspraak kunnen eveneens worden besproken met een specialist die uitspraakadvies geeft. Godi Dijkman: individueel taaladvies De deelnemers aan het seminarium kunnen gebruikmaken van het taaladvies. Aan de hand van een door hen geschreven tekst wordt ingegaan op eventuele onjuistheden, structuur, stijl en woordkeus. De opdracht voor deze tekst wordt verstuurd met de roman ‘De schilder en het meisje’ van Margriet de Moor die tijdens het seminarium ook een lezing zal geven. Ook kunnen de deelnemers tevoren op het aanvullende informatieformulier een (bijvoorbeeld grammaticaal of lexicaal) onderwerp aangeven waarover ze nadere informatie willen krijgen. In een individueel gesprek van ongeveer twintig minuten wordt de tekst besproken. Margreet Verboog: individueel uitspraakadvies Op basis van geluidsopnames worden tijdens individuele gesprekken de sterke en zwakke kanten van ieders uitspraak besproken. Daarop volgen adviezen voor verbetering.

32


Sprekers op het seminarium Ludo Beheydt doceert Nederlandse taalkunde en Nederlandse cultuur aan de Université Catholique van Louvain-la-Neuve. Hij is redacteur van het tijdschrift Neerlandia en heeft veel gepubliceerd over taalverwerving en over culturele identiteit in kunst en taal. Zijn major opus is ‘Eén en toch apart. Kunst en cultuur van de Nederlanden’. Annemie Decavele is docent bij het Instituut voor Levende Talen (ILT) aan de Katholieke Universiteit Leuven en geeft workshops voor de Scholingswinkel in binnen- en buitenland (www.scholingswinkel. be). Daarnaast volgde ze nog bijkomende opleidingen antropologie en theater en werkte ze mee aan ‘Als ik jou?’, een publicatie over poëzie in de taalklas. Annelies de Jonghe doceert Nederlands en Duits in het hoger onderwijs. Momenteel werkt ze aan de Albert-LudwigsUniversität Freiburg in Duitsland en voor het Goethe-Institut. Haar specialismen in de vreemdetalendidactiek zijn blended-learning en nascholingsprogramma´s over didactiek in het algemeen en cultuurkunde. Ze is auteur bij de uitgeverij Langenscheidt in München. Ingrid Degraeve studeerde vertaalkunde Frans en Duits en behaalde een postacademisch diploma in de vergelijkende literatuurwetenschap. In 1999 zette ze in Tbilisi, de hoofdstad van Georgië, een docentschap Nederlands aan de Ilia Chavchavadze State University op. Sinds 2003 verschijnen haar vertalingen van Georgische literatuur bij Vlaamse en Nederlandse uitgeverijen. Sinds 2008 werkt ze als projectleider bij het Taaluniecentrum NVT in Brussel. Godi Dijkman is een gecertificeerd docent NT2 die geruime tijd in het buitenland heeft gestudeerd en gewerkt. Na zijn studie vertaler Engels/Italiaans in Antwerpen heeft hij onder meer gewerkt als docent Engels (VSO) en in Jakarta heeft hij drie zomers deelgenomen aan de zomercursus als docent NVT aan het Erasmus Taalcentrum. Sinds 1995 is hij freelance docent NT2 en werkt thans aan het ROC van Amsterdam. Hij specialiseert zich in Nederlands op ERK-niveaus B1-C1 waarbij het geven van schrijfvaardigheid hem het meest inspireert.


33

Sien Joos studeerde Germaanse Taal- en Letterkunde (NederlandsDuits) aan de Katholieke Universiteit Leuven. Ze werkt als wetenschappelijk medewerker aan het Centrum voor Taal en Onderwijs aan de K.U.Leuven, waar ze meewerkt aan het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal (CNaVT). Marie-Paule Quix is in Brussel geboren, opgegroeid in de Brusselse rand, maar in 1985 naar Brussel verhuisd. Een bewuste keuze. Ze was 25 jaar lang docente Duits in het hoger onderwijs (universiteit en vertalers/tolken). Als politicus was ze 5 jaar lid van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. Nadien was ze ruim 2 jaar werkzaam op het kabinet van de Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel. Nu is ze medecoördinator van de vzw Voorrangsbeleid Brussel, die Brusselse Nederlandstalige basisscholen ondersteunt op het vlak van taalvaardigheidsonderwijs, efficiënt omgaan met diversiteit en differentiatie, samenwerken met ouders en samenwerken met andere onderwijspartners. Suzanne Roelofs (www.suzanneroelofs.com) studeerde kunst- en architectuurgeschiedenis. Sinds enkele jaren werkt ze als freelance architectuurhistoricus en geeft ze rondleidingen, lezingen en cursussen. Ewoud Sanders is taalhistoricus en journalist. Hij heeft wekelijks een taalcolumn in NRC Handelsblad, WoordHoek geheten. Daarnaast is hij vaste medewerker van onder meer het tijdschrift Onze Taal. Sanders heeft verschillende taalboeken op zijn naam staan, waaronder Jemig de pemig! De invloed van Van Kooten en De Bie op het Nederlands; het Eponiemenwoordenboek en het Geoniemenwoordenboek. Voor een uitgebreider overzicht, zie www.ewoudsanders.nl/boeken.html (waar veel van zijn boeken gratis te downloaden zijn). Peter Schoenaerts studeerde Taal- en Letterkunde (Nederlands en Engels) aan de K.U.Leuven, en volgde een drama-opleiding in New York. Hij was jarenlang docent NT2 aan het Instituut voor Levende Talen in Leuven en werkte als docent NVT in New York en Jakarta. Met theatergroep Fast Forward maakt Peter toneel voor anderstaligen. Sinds 2009 werkt hij als projectleider bij het Taaluniecentrum NVT in Brussel.

34


Valentijn Thijs studeerde Archeologie en Kunstwetenschappen. Hij is educatief medewerker aan het Muziekinstrumentenmuseum te Brussel en docent aan het CVO Elishout te Anderlecht. Als free-lance medewerker is hij verbonden aan Bozar en de KMSKB te Brussel en verdiepte zich als gids in de ontwikkeling van de geschiedenis van Brussel, zowel op urbanistisch als architecturaal vlak. Momenteel bereidt hij een doctoraalstudie voor bij Prof.dr. J.Swinnen over beeldvorming in de hedendaagse kunst. Helga Van Loo is docente NT2 aan het Instituut voor Levende Talen van de Katholieke Universiteit Leuven en geeft workshops voor de Scholingswinkel in binnen- en buitenland (www.scholingswinkel. be). Daarnaast publiceert ze lesmateriaal voor Nederlands voor anderstaligen waaronder het handboek ‘Van theorie naar praktijk’. Margreet Verboog heeft als specialist communicatieve vaardigheden veel ervaring met de didactiek van spreekvaardigheid en verstaanbaarheid. Naast haar werk als trainer/docentopleider is ze ook actief in de beroepsvereniging van docenten Nederlands als tweede taal (BVNT2.org) en publiceerde ze op haar vakgebied. Zie de website www.margreetverboog-verstaanbaarspreken.nl


35

e-mailadressen sprekers

36

Ludo Beheydt

[email protected]

Annemie Decavele

[email protected]

Ingrid Degraeve

[email protected]

Annelies de Jonghe

[email protected]

Godefridus Dijkman

[email protected]

Sien Joos

[email protected]

Marie-Paule Quix

[email protected]

Suzanne Roelofs

[email protected]

Ewoud Sanders

[email protected]

Peter Schoenaerts

[email protected]

Valentijn Thijs

[email protected]

Helga Van Loo

[email protected]

Margreet Verboog

[email protected]


Margriet de Moor Margriet de Moor (Margaretha Antonette Neefjes) werd op 21 november 1941 geboren in Noordwijk. Aanvankelijk studeerde ze piano aan het conservatorium in Den Haag, maar na twee jaar stapte ze over op zang, met een uitgesproken voorliefde voor het twintigste-eeuwse repertoire. Ze specialiseerde zich in muziek van avant-gardecomponisten als Schönberg en zijn leerlingen Webern en Berg, en van Franse componisten als Satie en Debussy. Vanaf 1968 trad ze regelmatig op als zangeres. Aan het Haagse conservatorium kwam De Moor in aanraking met de literatuur. Uit haar literaire voorkeuren spreekt diezelfde aandacht voor vorm: Borges, Ionesco, Beckett. Gerard Reve beschouwt ze als haar favoriete Nederlandse auteur, vooral om zijn stilistisch vermogen. Eind jaren zeventig studeerde ze enige tijd kunstgeschiedenis en archeologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ook deze studie was belangrijk voor haar literaire carrière: in interviews heeft Margriet de Moor bij herhaling verklaard dat ze tijdens deze studie goed en helder schrijven heeft geleerd, met vermijden van lege woorden en jargon. Na een mislukte poging tot het schrijven van een roman resulteerde dit in 1988 in de verhalenbundel Op de rug gezien, die prompt genomineerd werd voor de AKO Literatuurprijs 1989 en bekroond werd met het Gouden Ezelsoor voor het best verkochte debuut. Ook haar volgende boeken vielen in de prijzen: voor de verhalenbundel Dubbelportret (1989) kreeg ze de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs, voor de roman Eerst grijs dan wit dan blauw (1991) de AKO Literatuurprijs 1992. Daarna verschenen nog De virtuoos (1993), Ik droom dus (1995), Hertog van Egypte (1996) en ZeeBinnen (1999). Bron: http://www.boekentaal.info/id92.htm (1.04.2012)


37

Korte bibliografie Op de rug gezien (1988, verhalen) Dubbelportret (1989, verhalen) Eerst grijs dan wit dan blauw (1991, roman) De virtuoos (1993, roman) Ik droom dus (1995, verhalen) Hertog van Egypte (1996, roman) Zee-Binnen (1999, roman) Verzamelde verhalen (2000, verhalen) Kreutzersonate (2001) De verdronkene (2005, roman) De kegelwerper (2006, roman) Een hond zijn blinde baas (essays, 2007) De schilder en het meisje (roman, 2010)

38



39

40


Seminarium Nederlands als vreemde taal

Recommend Documents