jaarverslag 2004
Steunpunt Nederlands als vreemde taal
Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3051
[email protected] www.snvt.hum.uva.nl
1
INLEIDING
Dit verslag betreft 2004, het zevende jaar van het Steunpunt. Voor dit jaar was geen speerpunt afgesproken. We volgden de richtlijnen van het meerjaren beleidsplan 2003-2007: ‘In de periode 2003-2007 zal, evenals in de voorgaande beleidsperiode, dienstverlening het centrum van de activiteiten van het Steunpunt vormen. Bijscholing en onderzoek (doelen 3 en 4) zijn daarnaast belangrijke aandachtspunten’. Hoewel dienstverlening en advisering in 2004 nog steeds belangrijk waren, constateren we dat bijscholing en onderzoek een even groot deel van de activiteiten vormden.
2
KERNTAKEN
De formatie voor advisering en dienstverlening was in 2004 0.5 fte, evenveel als in voorgaande jaren. Het totale aantal vragen was in 2004 kleiner dan in 2003 (zie bijlage I). Daar staat tegenover dat de medewerkers meer presentaties hebben gegeven in de vorm van lezingen, workshops en cursussen. Een verklaring voor de daling van het aantal vragen is mogelijk het toegenomen gebruik van de website. Met name de bibliografie en de informatie over cursussen werden vaak geraadpleegd. Het feit dat het aantal vragen naar lesmateriaal en naar cursussen aan het Steunpunt duidelijk is gedaald, ondersteunt dit vermoeden. Niet alle tijd die voor dienstverlening was gereserveerd werd daadwerkelijk daarvoor gebruikt. De vrijgekomen tijd werd gebruikt voor onderzoek en voor het initiëren van projecten. 2.1 I NFORMATIECENTRUM
BIBLIOTHEEK De bibliotheek is in 2004 uitgebreid en bevat nu ongeveer 1600 titels. Mensen die op bezoek komen, zijn over het algemeen zeer tevreden over de omvang en de inhoud van de bibliotheek.
BIBLIOGRAFIE Ook de bibliografie is in 2004 verder aangevuld en bevat nu ongeveer 6040 titels. Er is hard gewerkt aan de actualisering, aanvulling en uitbreiding van de informatie die bij de afzonderlijke titels hoort zoals prijzen, beschrijvingen en links naar on line recensies In 2004 is speciale aandacht besteed aan audio-visueel materiaal. Er is een uitgebreide inventarisatie gemaakt van recent verschenen nederlandstalige CD’s, films, video’s en DVD’s. Daaruit zijn ca 100 titels geselecteerd die relevant werden geacht voor het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Deze worden opgenomen in de bibliografie en kunnen als thematische lijst worden geselecteerd.
1
W EBSITE Er is een Franse versie van de website opgenomen in 2004. Daarnaast is gewerkt aan de verbetering van de functionaliteit en is een aantal rubrieken inhoudelijk vernieuwd.
FACILITAIR Een van de vaste computers werd vervangen en een printer werd aangeschaft. Ten gevolge van een onderzoek naar het meubilair door ARBO-deskundigen zijn de bureaus vernieuwd. Dit laatste heeft de Faculteit der Geesteswetenschappen gefinancierd. Een deel van de ICT-werkzaamheden van het Steunpunt werd in 2004 uitbesteed aan een Nederlands-Litouws programmeerbedrijf (zie ook 3).
2.2 V ERZAMELPUNT VAN EXPERTISE In het meerjarenplan 2003-2007 is opgenomen dat het van belang is in de toekomst te blijven werken aan een verdere profilering van het Steunpunt als loket voor alle zaken betreffende het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Het netwerk dat is opgebouwd vraagt om onderhoud. Een van de middelen daartoe zijn bezoeken aan de bijeenkomsten van docentenplatforms. Medewerkers van het Steunpunt waren aanwezig op de volgende congressen en docentenbijeenkomsten: ALCS-conference Sheffield (2 pers) Contrastief Colloquium Louvain-la-Neuve Docentenbijeenkomst Berlijn Docentenbijeenkomst Madrid AANS-conference Minneapolis Docentenplatform Moskou Jubileumcongres Warszawa
De medewerkers leverden aan alle bijeenkomsten een bijdrage in de vorm van een workshop of lezing. In Moskou en Minneapolis verzorgden ze preconferences voorafgaand aan docentenbijeenkomsten. In Moskou bestond de preconference uit een workshop van een dag over ICT en taalonderwijs, gegeven door Sebastian Fuchs. In Minneapolis gaf Alice van Kalsbeek samen met een collega uit Leuven (Helga Van Loo) een driedaagse cursus over integratie van (Vlaamse) cultuur in de lessen taalvaardigheid. Hier volgt een impressie van een van de deelnemers: Voorafgaand aan de conferentie werd van 1 t/m 3 juni een workshop aangeboden over het thema Vlaamse cultuur in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Aan deze workshop, onder leiding van Alice van Kalsbeek van het Steunpunt Nederlands als vreemde taal, Universiteit van Amsterdam en Helga van Loo van het Instituut voor Levende Talen, Katholieke Universiteit Leuven, namen dertien universitaire docenten Nederlands en twee medewerkers van de Nederlandse Taalunie deel. In een intensief programma van drie dagen hebben de deelnemers hun kennis van de Vlaamse cultuur verdiept en kennis gemaakt met nieuwe vaardigheden en bronnen om cultuur zinvol in het onderwijs taal te integreren. De docenten hadden een zeer gevarieerde syllabus voorbereid, waarin, na een inleidende discussie over het begrip cultuur, allerlei aspecten van cultuur aan de orde kwamen: kennis van land en volk, taal, literatuur, muziek, kunst
2
enzovoorts. Ten slotte kregen de cursisten de gelegenheid het geleerde in een per groep voor te bereiden lesplan om te zetten. Aan het eind van de workshop werd een aantal leergangen, woordenboeken en ander lesmateriaal vergeleken en besproken. De cursus was een groot succes. Uit de reacties en suggesties van de cursisten blijkt dat er behoefte bestaat aan een voortzetting op toekomstige conferenties [Jenneke Oosterhoff in IVNkrant 14, oktober 2004].
2.3 D IENSTVERLENING EN ADVISERING Dienstverlening/advisering is onder te verdelen in de volgende subtaken: concrete vragen beantwoorden; advisering bij het opzetten en uitvoeren van projecten; advisering op locatie (extra muros) door het geven van cursussen aan docenten en colleges aan studenten; advisering op locatie (extra muros) door het houden van lezingen en het geven van presentaties tijdens bijeenkomsten van docenten; advisering middels commissies en raden.
VRAGEN In 2004 zijn op het Steunpunt 168 vragen binnengekomen. De meeste vragen kwamen via email (zie bijlage I). Het aantal bezoekers aan het Steunpunt blijft gering. In 2004 was weer een Steunpuntmedewerker uitgenodigd om een workshop te verzorgen op het Seminarie voor Nederlandse Taal en Cultuur. De deelnemers aan die workshop brachten een bezoek aan het Steunpunt. Vragen zijn afkomstig uit 19 verschillende landen (32 in 2003). Zie voor bezoekers van de website bijlage II.
LANGDURIGE ADVIESTAKEN : Adviseur Scholingsplan 2001-2004 van het Erasmus Taalcentrum Jakarta. Adviescommissie Huygens beurzen. Adviescommissie Projectsubsidies Resonansgroep Certificaat Nederlands als vreemde taal Ook binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam was vraag naar de expertise van het Steunpunt. Alice van Kalsbeek gaf gastcolleges aan studenten die een duale master NT2 doen en aan hen die een minor NT2 volgen. 2.4 C OÖRDINATIE EN INITIATIE VAN PROJECTEN In 2004 zijn de projecten Taalunieversum, Virtual Department en Scholingsproject Indonesië gecontinueerd. Er zijn enkele kleine projecten geïnitieerd en afgerond (zie 3).
3
2.5 B ELEIDSADVIEZEN In het kader van de evaluatie van het scholingsproject in Indonesië wordt een aantal aanbevelingen gedaan die indirect ook het beleid van de Taalunie betreffen. Dit geldt ook voor het VDD-rapport.
2.6 O NDERZOEK In 2004 was er enige tijd gereserveerd voor onderzoek en deskundigheidsbevordering (DBV). In het kader van DBV nam Alice van Kalsbeek deel aan een aantal bijeenkomsten van de leerstoelgroep tweedetaalverwerving. Daarnaast schreef ze een artikel over recente methodes en benaderingen naar aanleiding van een lezing daarover op de ALCS-conferentie in Sheffield. Ze leverde een bijdrage in de vorm van een plenaire lezing aan het ANBF-colloquium in Louvain-la-Neuve over contrastief cultuuronderwijs. Het onderwerp ‘contrastief cultuuronderwijs’ inspireerde tot verder onderzoek naar de rol van cultuur in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Hierover verrichtte ze een literatuurstudie. Met dit onderwerp zal ze verder gaan in 2005. Er is sprake van samenwerking met collega’s uit Sheffield op dit gebied. Eva van Lier en Rosa Spanjaard ontwikkelden een proeve van een instrument om de moeilijkheidsgraad van literaire teksten te beoordelen. Ze pasten het instrument toe op een aantal verhalen en korte romans. Hun bevindingen zijn gevat in twee artikelen die aan NEM zijn aangeboden. (Zie ook 3). Sebastian Fuchs hield zich bezig met verschillende aspecten van het Europees referentiekader, met de verhouding van toetsen en didactiek en met verschillende aspecten van het computerondersteund onderwijs.
3
PROJECTEN
De in deze paragraaf genoemde activiteiten behoren niet tot de kerntaken van het Steunpunt, maar liggen wel in het verlengde daarvan. De projecten worden extern gefinancierd. Van de onder 3.1 genoemde projecten zijn afzonderlijke verslagen gemaakt. 3.1 P ROJECTEN DIE OP VERZOEK VAN DE N EDERLANDSE T AALUNIE WERDEN UITGEVOERD
T AALUNIEVERSUM Het project Taalunieversum werd gecontinueerd in 2004. Het Steunpunt heeft hierbij een advieserende, coordinerende en uitvoerende taken. Projectleider is Sebastian Fuchs. Over de activiteiten bij dit project is een apart projectverslag beschikbaar.
INDONESIË Het Steunpunt is betrokken geweest bij de ontwikkeling en uitvoering van het project ‘Scholing NVT-docenten in Indonesië 2001-2004’. Het gaat om een omvangrijk project dat drie hoofdonderdelen heeft: taalvaardigheid, didactiek taalverwerving en intervisie/collegiale reflectie. Het project beslaat alle docenten Nederlands in Indonesië. De uitvoering is in handen van drie gastdocenten (in samenwerking met Indonesische docenten), waarvan Alice van
4
Kalsbeek er een is. Ze was in 2004 negen weken in Indonesië als adviseur en om een deel van het project uit te voeren. Omdat 2004 het laatste jaar van het project is, schreef ze ook een evaluatierapport.
VIRTUAL DEPARTMENT D UTCH In 2002 heeft de Taalunie het Steunpunt benaderd met de vraag om als externe evaluator bij het project Virtual Department Dutch op te treden. De evaluatie betrof de periode 2003-2004. In dit kader is Sebastian Fuchs meerdere malen in Engeland geweest. Het project sluit af met een evaluatieverslag voor de projectuitvoerders en de Nederlandse Taalunie .
3.2 P ROJECTEN DIE GEÏNITIEERD ZIJN DOOR HET S TEUNPUNT
@NET Er zijn in 2002 en 2003 twee lespakketten ontwikkeld met ieder tien fragmenten. De filmpjes van deel 1 en de transcripten zijn te zien op de website die gehost wordt door Radio Nederland Wereldomroep (www.nederlandsonline.nl). In het kader van het project Taalunieversum is de digitalisering van deel 2 ter hand genomen (zie 3.1).
D OCENTENPORTFOLIO Nu het werken met een portfolio voor studenten op steeds meer Europese onderwijsinstellingen wordt ingevoerd en het onderwijs allerwegen ‘competentiegericht’ wordt, lijkt het zinvol de mogelijkheid te onderzoeken om een portfolio voor vreemdetalendocenten te construeren. Het Steunpunt heeft in 1998 een Profiel voor de docent Nederlands als vreemde taal opgesteld. Dat is echter niet geformuleerd in termen van competenties. Bovendien zijn daarin de eisen voor taalvaardigheid niet geformuleerd. Uit recente ervaringen met het PAT-examen ontstond de indruk dat het PAT geen garantie geeft wat betreft de beheersing van het Nederlands als vaktaal van docenten nvt/nt2. In Indonesië is bijvoorbeeld duidelijk geworden dat personen die het PAT-examen hebben behaald onvoldoende taalvaardig zijn om in het Nederlands te kunnen lesgeven. Aanvullende eisen met betrekking tot vaktaal (instructies, interactie, communicatie) zijn nodig. Een portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal, waarin competenties van docenten op het gebied van didactiek en taalvaardigheid worden gedefinieerd, zou in een behoefte kunnen voorzien. Clara Rekers maakte een inventarisatie van bestaande portfolio’s en concludeerde dat er twee documenten zijn die als input kunnen fungeren voor een portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal: 1. het portfolio voor mvt-docenten dat in Nederland is ontwikkeld door SLO en Cinop; 2. het NT2-portfolio voor studenten. Aanvullingen voor taalvaardigheid zouden kunnen worden ontleend aan het CEF niveau C2 en het PAT-examen. De eisen met betrekking tot specifieke vaktaal zouden vanuit de praktijk kunnen worden aangevuld. Supervisie: Alice van Kalsbeek
L EESWIJZER Er is veel vraag naar leesmateriaal voor volwassenen met een geringe taalvaardigheid. Gewoon leuke teksten, verhalen, gedichten, romans of strips die voor het plezier kunnen worden gelezen, zonder verwerkingsopdrachten. Om deze vraag te beantwoorden heeft het Steunpunt een lijst met criteria ontwikkeld waaraan teksten getoetst kunnen worden. Wetenschappelijk is dit een nog braakliggend terrein, maar er zijn wel allerlei
5
aanknopingspunten gevonden met andere onderzoeken. In 2003 is die taak in eerste instantie uitbesteed. Met de resultaten van dat vooronderzoek zijn de student assistenten Eva van Lier en Rosa Spanjaard in 2004 verder gegaan. Hun activiteiten hebben geresulteerd in twee artikelen voor NEM en een aantal teksten die volgens het instrument zijn ingedeeld naar moeilijkheidsgraad. Voor zover de inhoud niet gevat kan worden in de twee artikelen, wordt die op de website van het Taalunieversum gezet. Supervisie: Alice van Kalsbeek
POËZIE De afgelopen jaren heeft Alice van Kalsbeek regelmatig workshops gehouden over het werken met poëzie in de lessen taalvaardigheid. In het poëzieproject zijn de ideeën over poëzie en taalvaardigheid uitgewerkt. Het resultaat is een pakket lesmateriaal voor beginners/halfgevorderden: Poëzie Anders. Het pakket bestaat uit tien gedichten met verwerkingsopdrachten en aanwijzingen voor de docent. De gedichten zijn getoetst aan de criteria voor leesbaarheid die in het kader van het project ‘leeswijzer’ waren vastgesteld. Hoewel de criteria niet alle van toepassing waren op de gedichten konden ze toch als leidraad worden gebruikt voor een (relatieve) indeling naar moeilijkheidsgraad. Het materiaal is te vinden op de website van het Taalunieversum: www.taalunieversum.hum.uva.nl/Taalunieversum/Poëzie Supervisie: Alice van Kalsbeek
P ERSONELE BEZETTING Projecten worden voor een deel door de vaste medewerkers uitgevoerd. De resterende projectgelden alsmede de vrijgekomen vaste subsidie van het Steunpunt zijn in 2004 evenals in 2003 aangewend voor het uitbesteden van een aantal taken. Voor de digitalisering van @net werd een aantal taken uitbesteed aan het NederlandsLitouwse bedrijf Kuryba. Een Franse vertaling van de website is gemaakt door een professionele vertaler. Clara Rekers deed een inventariserend onderzoek naar docentenportfolio’s. Eva van Lier rondde het onderzoek naar criteria voor leesbaarheid en de toepassing daarvan af. De totale kosten van deze taken bedragen € 2700 (exclusief Kuryba) en worden betaald uit de extra ingekomen projectgelden.
4
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
1. Het jaar 2004 heeft een daling laten zien van het aantal concrete vragen naar dienstverlening. Daarmee is dienstverlening in die vorm voor het eerst niet meer de belangrijkste activiteit van het Steunpunt. Projecten (onderzoek, advisering en ontwikkeling) en bijscholing vormden de kern van de activiteiten. Deze projecten leverden weer een aantal interessante producten op: digitaal lesmateriaal, artikelen, lespakketten. 2. Het volgende citaat is afkomstig uit het jaarverslag 2003: ‘We moeten dus concluderen dat de kerntaak onderzoek slechts kan worden uitgevoerd in de zin van: a) studeren en cursussen volgen om bij te blijven; b) reviewachtige artikelen schrijven. Wetenschappelijk onderzoek kan niet worden uitgevoerd binnen de bestaande
6
formatie, ook niet in 2004. Dit is, gezien het feit dat het Steunpunt onderdeel vormt van een universiteit, zeer te betreuren. Daarnaast verliest het Steunpunt als adviserend orgaan aan geloofwaardigheid’. In 2004 was er door een kleiner aantal vragen wat meer tijd voor onderzoek. De daarin geplande taken zijn alle uitgevoerd. Een probleem dat zich hierbij voordoet is de wijze van publiceren. Review-achtige artikelen worden door de redactie van NEM als niet-wetenschappelijk betiteld en derhalve niet geplaatst. Ook voor didactische artikelen en artikelen over praktijkervaringen ontbreekt een medium. Gelukkig heeft het Steunpunt een website waarop we alles kunnen publiceren, maar de vraag is of dat voldoende is. 3. In 2003 was voor het eerst een aantal taken uitbesteed. Die positieve ervaring daarmee deed ons besluiten dat ook in 2004 te doen. Ook dit jaar kunnen we terugkijken op een goede samenwerking met een aantal freelancers. Het aansturen van jonge medewerkers voegt een dimensie aan (het werken op) het Steunpunt toe. Het verdient aanbeveling dit te continueren.
7
BIJLAGE I: VRAGEN FIGUUR 1: M EDIUM DAT GEBRUIKT IS VOOR HET STELLEN VAN DE VRAGEN 2003
2004
Telefoon
42
32
E-mail
135
102
Fax
0
0
Brief
3
0
Persoonlijk contact
49
34
Totaal
231
168
2003
2004
FIGUUR 2: ONDERWERPEN VAN DE VRAGEN
Advies over curriculum
11
9
Info over leermiddelen
81
50
Info over nascholing
9
4
Info over studie
8
3
Opzetten van bijscholingen
6
1
Opzetten van ontwikkelprojecten
2
1
Advies over projecten
29
21
Docentenbemiddeling
5
2
Bemiddeling bij contacten
21
25
Algemene informatie over het Steunpunt
2
2
Overige onderwerpen
58
42
Informatie over zomercursussen
12
9
Informatie over NT 2
9
22
Totaal
231
168
8
FIGUUR 3: L ANDEN WAARUIT DE VRAGEN AFKOMSTIG ZIJN
Australië België Canada Duitsland Denemarken Estland Finland Frankrijk Georgië Griekenland Hongarije Ierland India Indonesië Iran Italië Japan Kroatië Litouwen Marokko Nederland Oekraine Oostenrijk Polen Portugal Rusland Spanje Tsjechië Turkije Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Wit-Rusland Zuid-Afrika Zweden Zwitserland
2003 3 13 5 29 2 1 5 4 2 2 4 1 8 1 8 1 1 1 70 1 3 8 14 4 3 1 13 5 1 2 5 1 231
2004 4 11 4 19
2 3 3
5 2 1
80 1 2
4 4 1 13 2 1
168
9
BIJLAGE II: WEBSITE ALGEMEEN hits alle opgevraagde bestanden pagina’s
bytes
bezocht
2.494.801
24.186.935.825
123.127
432.283
6.277.612.686
121.999
207.454.739
9.937
bezoekers (beste methode)
58.567
Homepagina
28.342
SAMENVATTING 3. 58.567 bezoekers kwamen naar www.snvt.hum.uva.nl. Bij de berekening van dit getal is
rekening gehouden met het feit dat er een aantal bezoekers is zonder vast internetadres. (2003: 32.124) 4. In totaal werd de website 123.127 keer bezocht. Een typische bezoeker bekeek 13.39 verschillende bestanden voordat de site werd verlaten. Een typisch bezoek duurde 8.27 minuten. In 2003 waren die getallen: 52.493, 14.78, 4.56. Dat betekent dat bezoekers langere tijd bij minder bestanden zijn. 5. De bezoekers kwamen van 67.584 verschillende internetadressen. (2003: 32.124). 42% van de adressen zijn Europees. 6. De webserver is gekoppeld aan een of meerdere pagina’s op 558 verschillende websites. 7. 14.023 verschillende zoektermen werden gebruikt om documenten op de webserver op te sporen via internet zoekmachines zoals Google. 8. 12 verschillende zoekdiensten werden gebruikt.
10
BIJLAGE III: LEZINGEN, PRESENTATIES EN WORKSHOPS Sebastian Fuchs, Virtual Dutch: bronnen, didactiek en curriculum. Lezing op de ALCSconferentie, Sheffield. Sebastian Fuchs, Curriculum, didaktiek en referenties. Workshop Docentenbijeenkomst ZuidEuropa, Israël en Turkije, Madrid. Sebastian Fuchs, ICT en taalverwerving. Studiedag van het Russisch docentenplatform, Moskou. Sebastian Fuchs, Europese meertalige identiteit? Lezing Warschau, Jubileumcongres. Sebastian Fuchs, Referenzrahmen, Lernzielbestimmung, Zertifizierung. FMF-studiedag, Aken. Sebastian Fuchs, Toetsen en didactiek. Module Taalunie-cursus, Leuven. Sebastian Fuchs, Computer en Internet in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Workshop Seminarie Nederlandse Taal en cultuur, Amsterdam. Sebastian Münster.
Fuchs,
Referenzrahmen,
Lernzielbestimmung,
Zertifizierung.
FMF-studiedag
Sebastian Fuchs, Al weer een toets? Didactische implicaties van toetsing in het onderwijs. Studiedag voor docenten Nederlands/Duits als vreemde taal te Kleef. Alice van Kalsbeek, Presentatie ‘Cultuur in taal’ voor NT2-docenten bij Intertaal, Amsterdam. Alice van Kalsbeek, Methods and Approaches in Foreign Language Learning and Teaching. Lezing op de ALCS-conferentie, Sheffield. Alice van Kalsbeek, Culturen contrasteren: een zinvolle taak? Plenaire lezing op het Contrastief Colloquium van de ANBF in Louvain-la Neuve. Alice van Kalsbeek & Helga Van Loo, Dutch and Flemish Culture in the Language Class. Preconference AANS, Minneapolis. Alice van Kalsbeek & Helga Van Loo, Workshop Nieuwe Materialen. AANS, Minneapolis. Alice van Kalsbeek, Cursus Nederlands voor docenten bronnentaal in Indonesië. Alice van Kalsbeek, Cursus Instructietaal voor docenten van het Erasmus Taalcentrum Jakarta. Alice van Kalsbeek, Colleges didactiek en taalvaardigheid voor docenten in opleiding, Erasmus Taalcentrum Jakarta.
11
Alice van Kalsbeek, Gastcolleges Taal en cultuur, UvA – ATW. Alice van Kalsbeek, Taal en cultuur of Cultuur en taal? Workshop voor Nederlandse Vereniging van Taalinstituten, Haarlem.
12
BIJLAGE IV: PUBLICATIES 2004 Klara Bonder, Sebastian Fuchs: Rubrik Zeitschriftenschau. In: nachbarsprache niederländisch 2/2003, p. 77-80. Sebastian Fuchs, Europese identiteit: meertaligheid als doel? (te verschijnen in Handelingen Congres Warszawa). Sebastian Fuchs, Kernkompetenzen formulieren und überprüfen. Der Europäische Referenzrahmen und die verschiedenen Diagnoseinstrumente. In: nachbarsprache niederländisch 1/2004, p. 35-49. Alice van Kalsbeek (mmv Rosa Spanjaard), Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 1/2004, 2/2004. Alice van Kalsbeek, Van communicatie naar competentie. Recente benaderingen in het onderwijs Nederlands als tweede/vreemde taal. www.snvt.hum.uva.nl/files/ Alice van Kalsbeek, Poëzie en taalverwerving. Nederlandse Taal-, vertaal- en letterkunde. Handelingen van de bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije, Lissabon 2004, p. 43-54. Alice van Kalsbeek, Culturen contrasteren: een zinvolle taak? (te verschijnen in Handelingen van Contrastief Colloquium in Louvain-la-Neuve). Alice van Kalsbeek & Rosa Spanjaard. Poëzie Anders. Tien gedichten met opdrachten voor de taallessen. www.taalunieversum.hum.uva.nl/Taalunieversum/Poëzie. Eva van Lier & Rosa Spanjaard, De moeilijkheidsgraad van Nederlandstalige literaire teksten voor anderstalige lezers: Een voorstel voor beoordelingscriteria. (aangeboden aan NEM) Eva van Lier & Rosa Spanjaard, De moeilijkheidsgraad van Nederlandse literaire teksten voor anderstalige lezers: Criteria in de praktijk. (aangeboden aan NEM)
INTERNE PUBLICATIE Alice van Kalsbeek, Evaluatie project ‘Opleiding en bijscholing docenten Nederlands in Indonesië 2001-2004’. Jakarta, oktober 2004.
13
