SCHOONMAAK vanuit standpunt van ziekenhuishygiëne Nicole Verbraeken Verpleegkundige-ziekenhuishygiënist AZ Jan Portaels Vilvoorde Werkgroep ziekenhuishygiëne NVKVV
Doel werkgroep ¢
Richtlijnen voor het reinigen van de volgende afdelingen : Verpleegafdelingen l Isolatiekamer l Kamer voor chemo-toediening l Risicodiensten : couveuse, intensieve zorgen, OK l
¢
Richtlijnen voor de behandeling van de gebruikte reinigingsmaterialen
Afbakening van het onderwerp ¢
¢
Er wordt afgesproken om als verpleegafdeling alle zone’s binnen een verpleegafdeling te beschouwen, dus ook utility,… Uiteraard hoort hierbij ook het gebruikt reinigingsmateriaal. Binnen een verpleegafdeling bespreken we de ruimtes, het meubilair en de kamergebonden voorwerpen. Wat betreft de isolatiekamers, zullen zowel bronisolatie als protectieve isolatie aan bod komen.
¢
De procedures voor lokalen voor chemobereiding en –toediening,
¢
Schoonmaak in risico-diensten
Doel van deze richtlijnen: het samenbrengen van de kennis rond schoonmaak, vanuit nationale en internationale richtlijnen (CDC, WIP,…) ¢ zoeken naar eventuele bekrachtiging vanuit andere kanalen (HGR?) ¢ verspreiding naar de firma’s van schoonmaakproducten ¢
CDC-richtlijnen volgens categorie ¢
IA: sterk aanbevolen en sterk ondersteund door goed opgezette experimentele, klinische of epidemiologische studies.
¢
IB: sterk aanbevolen en ondersteund door enkele experimentele, klinische of epidemiologische studies en een sterke theoretische onderbouw.
¢
IC: vereist door staat of federale normen, meestal owv. veiligheid
¢
II: suggestief voor implementatie en ondersteund door suggestieve klinische of epidemiologische studies of een theoretische onderbouw.
¢
Unresolved issue
Impact van schoonmaak op preventie van ziekenhuisinfecties beperken van ‘reservoirs’ van microorganismen ¢ esthetisch effect ¢ maar wat is de link tussen schoonmaak en ziekenhuisinfecties???? ¢
Micro-organismen in het ziekenhuismilieu ziekte-verwekkend ¢ overleven in de ziekenhuisomgeving ¢
eigen flora van de patiënt met gestoorde immuniteit l persoonlijke contacten l geschikte schuilplaats (reservoir) in de omgeving l
• discreet • veralgemeend
¢
Igv. outbreak, kan een discreet ‘reservoir’ als oorzaak opgespoord en geëlimineerd worden. l
¢
bv. verzorgingsmateriaal, WC-stoel
Veralgemeende ‘reservoirs’ zijn moeilijker aantoonbaar en beheersbaar als oorzaak van ziekenhuisinfecties. l
bv. vloer
Enkele voorbeelden ¢ ¢ ¢ ¢ ¢ ¢ ¢
Clostridium Difficile Bacillus Gram-negatieve bacteriën Virussen MRSA (methicilline resistente Staphylococcus aureus) VRE (vancomycine resistente enterococcus) Legionella,aspergillus, hepatitis B,….
Wat is reinigen? Onder reinigen van oppervlakken wordt verstaan het mechanisch[2] verwijderen van zichtbaar vuil en onzichtbaar organisch materiaal om het aantal microorganismen te verminderen. [1] [1] WIP richtlijn 6b 6/2000, reiniging en desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen. [2] CDC guideline for environmental infection control in healthcare facilities,2003
Wat is desinfectie? Onder desinfectie van oppervlakken wordt verstaan de irreversibele inactivering/reductie van m.o. (vegetatieve bacteriën en/of fungi en/of virussen op levenloze oppervlakken tot een aanvaardbaar geacht niveau. [1] [1] WIP richtlijn 6bn 6/2000, reiniging en desinfectie van ruimten, meubilair en voorwerpen
Richtlijnen voor schoonmaak van PATIENTENKAMERS Dagelijkse schoonmaak
Periodieke schoonmaak
Dagelijkse schoonmaak ¢
¢
Reinig steeds van proper naar vuil. Reinig de oppervlakken(vloeren, muren, tafelbladen, sanitair, …) van een patiëntenkamer regelmatig of als er gemorst of zichtbaar bevuild werd. (cat. II)
l
Vloeren : worden pas gereinigd na het verwijderen van bloed en lichaamsvochten • stofwissen, ev. gevolgd door nat reinigen afhankelijk van de aard van vervuiling en de ruimte •
l
Oppervlakken : •
l
gebruik maken van een schoon doekje bevochtigd met een reinigingsmiddel.
Sanitair : •
als laatste te reinigen (cf. bloed en lichaamsvochten)
¢
Bijzondere aandacht is er voor de contactpunten:dit zijn deurklinken, lichtschakelaars, oproepsysteem, telefoon, afstandsbediening, onrusthekkens, muren rond WC ea. (cat.II)
l l
Reinig muren en gordijnen wanneer zichtbaar bevuild (cat.II) Indien tapijten aanwezig, reinig door gebruik te maken van stofzuigers met HEPA-filtering.
Periodieke schoonmaak Dit omvat zaken die wekelijks, maandelijks en jaarlijks moeten gebeuren, maar ook radiatoren, muren, deuren, plafonds, kasten, ventilatie,… ¢ De frequentie, uitvoerder en met welk materiaal het gebeurt, moeten worden geregistreerd in een logboek. ¢
Richtlijnen voor de ontslagreiniging van PATIENTENKAMERS ¢
Bij het ontslagonderhoud wordt het gewone dagelijkse programma gevolgd, aangevuld met binnenkant kast en nachttafel.
¢
dagopnames : l
na elke patiënt • Bovenkant oppervlakken en contactpunten, • Bovenkant nachttafel en nazicht schuiven, • Bed: bovenzijde • Nazicht van zichtbaar bevuilde oppervlakken
l
Het dagelijks programma wordt bij voorkeur ’s avonds uitgevoerd.
Richtlijnen voor het reinigen van BLOED en LICHAAMSVOCHTEN die gemorst werden: ¢
Reinig onmiddellijk gemorst bloed en lichaamsvochten ( cat. IB en 1C)
l
Draag handschoenen (1b).
l
Maak gebruik van wegwerpdoekjes voor het verwijderen van bloed en lichaamsvochten.
l
Desinfecteer de gecontamineerde zone met een ontsmettingsmiddel (alcohol 70° of chloor 1000 ppm) (1c)
Het reinigen (en desinfecteren?) van isolatiekamers: ¢
¢
¢
een unresolved issue. l CDC:reiniging gecombineerd met desinfectie bij bepaalde kiemen l WIP :reiniging met 2 uitzonderingsgevallen: nl. bloed en lichaamsvochten en bij het beëindigen van een strikte isolatie. het bekomen van een zuivere omgeving l in sommige settings volstaat dan grondig reinigen maar volledigheidshalve kan men voor bepaalde kiemen en in een bepaalde frequentie opteren voor een bijkomende desinfectie. bij protectieve isolatie kan dezelfde redenering worden toegepast.
Het reinigen van toedieningsruimten voor cytostatica[1] ¢
Bij het reinigen van een toedieningsruimte reinigt men eerst de mogelijk besmette plekken en vervolgens wordt er huishoudelijk gereinigd.
[1] VVRO 36_schoonmaken htm
Uitgangspunten zijn ¢
¢ ¢ ¢
gebruikt materiaal werd reeds op de gepaste wijze verwijderd door de verpleegkundige, handschoenen dragen kamer en sanitair worden nat gereinigd, sanitair met alkalische reinigingsmiddelen gebruik voor de (werk)oppervlakken en de vloer disposable doekjes of herbruikbare doekjes die na gebruik in de was worden gedeponeerd.
Het reinigen van specifieke ruimten op een verpleegafdeling : ¢
¢
Afdelingskeuken: l Huishoudelijk onderhoud volstaat: best volgens een hygiëneplan (in het kader van de HACCP-richtlijnen). Hierin wordt voor alle voorwerpen, aanwezig in de keuken, de reinigingsfrequentie, gebruikt product en parafering uitvoerder vermeld. .Spoelruimte: l Afhankelijk van de contacten met bloed en lichaamsvochten reinigen van de werkoppervlakken na bevuiling en 1 maal per dag. l Desinfectie is enkel noodzakelijk igv. morsen van bloed en lichaamsvochten. (Cf. supra)
Behandeling van gebruikte reinigingsmaterialen ¢
¢
Gebruik van een vloermop per kamer is geen noodzaak maar vervanging na het vervangen van de reinigingsoplossing wordt aanbevolen (cat.II). Gebruik van reinigingsdoeken per kamer is een unresolved issue maar wordt geadviseerd (consensus hygiënistenforum Alpheios) l
ongeacht of er dan nog al dan niet een kleurenonderscheid moet zijn. Indien niet per kamer, hanteert men best het 3 kleurensysteem (interieur, schoon en vuil sanitair).
Vervang de reinigingsoplossing indien visueel vuil. (afhankelijk van de gebruikte methode) (cat.II) ¢ Reinig, desinfecteer en droog de moppen en reinigingsdoeken na gebruik of gebruik wegwerpmateriaal (1b) ¢ Emmers en mopsteel worden aan het einde van de dag gereinigd en gedroogd. ¢
¢
Eénschijfmachines worden wekelijks gereinigd, de pads worden dagelijks na gebruik machinaal gewassen
¢
De materiaalwagen wordt wekelijks gereinigd.
¢
Het stofwisapparaat wordt dagelijks gereinigd.
¢
Bij gebruik van sproeiflacons dienen de flacon en sproeikop voor het hervullen worden gereinigd, gedesinfecteerd met alcohol 70° en gedroogd.
¢
De sproeikop mag nooit in contact komen met de reinigingsdoek.
Schrobautomaat/zuigmachine ¢
¢
¢ ¢
wordt na gebruik gereinigd en zo goed mogelijk gedroogd. de schoon- en vuilwatertank dient na gebruik geleegd te worden en doorgespoeld met schoon water. er mag geen water in de tank blijven staan de borstels van de schrobautomaat worden na gebruik gespoeld met schoon water, gedroogd en droog opgeborgen.
Richtlijnen voor schoonmaak in risico-diensten ¢
ALGEMEEN
¢
SPECIFIEK VOOR INCUBATOREN
¢
SPECIFIEK VOOR OPERATIEKWARTIER
ALGEMEEN
¢
¢
¢
¢
Wat betreft de ruimte en ander meubilair worden de richtlijnen voor schoonmaak van patiëntenkamers) weerhouden, met vermelding dagelijkse reiniging en gebruik van reinigingsmateriaal per bed. Bed, energierail, apparatuur en schrijfdesk worden dagelijks gereinigd (reinigingsdoek enkel per bed te gebruiken) Apparatuur en instrumenten van buiten de afdeling wordt huishoudelijk gereinigd voordat deze op de afdeling komt. Voor ieder apparaat wordt een onderhoudsschema opgesteld, met daarin de reinigings- en desinfectieprocedures en –frequenties,
SPECIFIEK VOOR INCUBATOREN Gebruik geen phenolen om incubators te desinfecteren tijdens de aanwezigheid van een baby.(cat.IB) ¢ Spoel de oppervlakken, die behandeld werden met phenolen grondig. ¢
SPECIFIEK VOOR OPERATIEKWARTIER[1][2] ¢
¢ ¢
Als oppervlakken of apparatuur zichtbaar bevuild of besmet worden door bloed of andere lichaamsvochten, gebruik dan een goedgekeurd ziekenhuisdesinfectans om de aangetaste zone na reiniging te desinfecteren voor de volgende operatie. Voer geen speciale reiniging of sluiting van de operatiekamer uit na septische ingrepen. Gebruik geen kleefmatten aan de ingang van het operatiekwartier of voor de individuele operatiezaal. (cat.IB)
¢ ¢
Reinig en desinfecteer grondig na de laatste operatie van een dag of nacht. (cat.IB) Desinfecteer niet routinematig maar enkel wanneer aan oppervlakken, meubilair of voorwerpen verontreiniging met bloed of andere lichaamsvochten wordt opgemerkt[3].
[1] Aanbevelingen infectiepreventie operatiekwartier, werkgroep ZHH Antwerpen, 6/7/01 [2] Guideline for Prevention of Surgical Site Infection, 1999, CDC, [3] CDC guideline for environmental infection control in healthcare facilities,2003,pg 111
Het voorschrijfgedrag van antibiotica ¢ Compliance voor handhygiëne ¢
zullen waarschijnlijk nooit optimaal zijn maar een hoge standaard van schoonmaak is bereikbaar…
