SBM Maandblad van de Besturenraad voor managers, bestuurders en toezichthouders
februari 2008
nummer 6
Ledencongres christelijk onderwijs 2008 Kwaliteit is de beste reclame Baas over eigen geld
9
10
13
Kleurrijke scholen en integratie
20
Minister wil eind aan zesjescultuur
24
CITO-DIRECTEUR: ZORG OVER NIVEAU ONDERWIJS
6
Leiderschap stelt u dagelijks voor dilemma’s. Maakt u de
5JFOOPUJFTCJKMFJEFSTDIBQ ;[dpe[ajeY^jdWWhZ[X[j[a[d_i lWdceh[[bb[_Z[hiY^Wf
juiste afweging tussen de belangen die er spelen en kunt u zichzelf daarbij recht in de ogen kijken? Kunt u draagvlak creëren, met het volle vertrouwen van de medewerkers? Bent u inspirerend, verbindt u de maatschappelijke ontwikkelingen aan uw leiderschap? Heeft uw werk een blijvend effect? Leiderschap doe je er niet even bij, het is a way of living. In dit boek verbindt Dick den Bakker tien thema’s van moreel leiderschap met de Tien Geboden. Deze verrassende inzichten kunnen voor u de zoektocht betekenen naar de inhoud van uw moreel leiderschap.
:_YaZ[d8Waa[h 6 * 5 ( "7 & # & 4 5 6 3 & / 3 " " %
HET BOEK KOST 22,95 EURO EN IS TE BESTELLEN BIJ DE BESTURENRAAD, E-MAIL
[email protected], TELEFOON 070 348 11 48.
SBM
Colofon
Maandblad voor managers, bestuurders en toezichthouders februari 2008 nummer 6
SBM is het maandblad van de Besturenraad, de organisatie van het christelijk onderwijs. Wij vertegenwoordigen scholen, directeuren, besturen en raden van toezicht bij overheden en andere instellingen. Wij verlenen diensten rond de thema’s onderwijs & identiteit, personeel & organisatie, financiën, huisvesting, communicatie & kwaliteit en maatschappelijk draagvlak. Bij de Besturenraad zijn 650 besturen aangesloten, met 2.250 onderwijsinstellingen en meer dan 800.000 leerlingen en studenten in het basis-, speciaal, voortgezet onderwijs, bve, hoger en wetenschappelijk onderwijs. Redactie Grada Huis (eindredacteur) Emmanuel Naaijkens (coördinerend redacteur) Corine de Reus (beeldredacteur)
6
Directeur Cito: Zorg over niveau onderwijs Pleidooi voor de invoering van leerstandaarden
9
Ledencongres in teken van zelfbewustzijn Thema ‘Christelijk onderwijs heeft goud in handen’
Redactieadres Oosteinde 114 Postbus 907, 2270 AX Voorburg E-mail:
[email protected] Vormgeving Ontwerpwerk, Den Haag
10
Kwaliteit is de beste reclame Scholen en de slag om de leerling
13
Baas over eigen geld Eerste ervaringen met lumpsum in primair onderwijs
18
Onderwijs ‘dat er toe doet’ Liberale visie op onderwijs domineert
20
Een kind is een kind Kleurrijke scholen en hun streven naar integratie
24
Minister Plasterk wil eind aan zesjescultuur Strategienota hoger onderwijs
Foto omslag iStockphoto / Rob Friedman Druk Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Abonnementen SBM voor leden € 25,00 SBM voor niet-leden € 37,00 SBM met Thema voor leden € 35,50 SBM met Thema voor niet-leden € 51,00 Zonder schriftelijke opzegging voor 1 december van het lopende jaar worden abonnementen automatisch verlengd voor het daaropvolgende kalenderjaar. Voor informatie en losse nummers: 070 348 11 48. Copyright Voor overname van artikelen of gedeelten daarvan graag voorafgaand contact met de redactie. Disclaimer Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. ISSN: 1570-2332
rubrieken 4 Nieuws | 15 Juridische Kwestie | 16 Open Plek | 22 De Praktijk | 25 Column | 26 Nieuws Besturenraad | 29 Produkten en diensten | 30 Agenda
NIEUWS
Onderwijsraad: uitval eerstejaars terugdringen De uitval van eerstejaars studenten kan en moet
willen organiseren, stel een landelijk spreidings-
omlaag, zegt de Onderwijsraad in haar advies
plan op voor university colleges. Verder pleit de
‘Een succesvolle start in het hoger onderwijs’.
Onderwijsraad voor het huisvesten van studen-
In het eerste jaar van de bachelorfase haken nu
ten in een sociaal verband, zoals een internaat.
veel studenten af. In het hbo stopt circa 30% van
Instellingen in het hoger onderwijs ondernemen
de studenten na het eerste jaar met de studie;
al veel initiatieven om ervoor te zorgen dat de
in het wetenschappelijk onderwijs is dat onge-
verschillende groepen studenten in staat zijn het
veer 25% (inclusief de studenten die switchen).
eerste jaar met succes te volgen en af te ronden.
Los van de kosten is het voor zowel student als
Zo is er de laatste jaren aandacht voor meer
instelling vervelend als iemand niet op de juiste
contacturen per week, voor heroriëntatietrajecten
plek blijkt te zitten. Hier is dus veel winst te
voor studenten die willen switchen, en voor plus-
behalen, stelt de Onderwijsraad. Aanbevelingen
opleidingen (honours) voor zeer gemotiveerde
aan minister Plasterk zijn o.a.: bevorder afspra-
studenten.
ken over het minimale aanvangsniveau in het hoger onderwijs, geef financiële ondersteuning
Zie verder pagina 24: Minister Plasterk wil einde
aan instellingen die hun onderwijs kleinschalig
aan zesjescultuur
Onderwijs voor Poolse kinderen
Aanpak schooluitval in vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht
aanpak van verzuim. Ook zal de gemeente de
Staatssecretaris Sharon Dijksma laat onderzoe-
gaan zich samen met scholen de komende jaren
samenwerking tussen scholen onderling en met
ken hoeveel kinderen uit Polen op Nederlandse
extra inspannen om het aantal scholieren dat zon-
andere voorzieningen zoals bureau jeugdzorg,
scholen staan ingeschreven en hoe die scholen
der mbo-2, havo- of vwo diploma de school ver-
maatschappelijk werk en de (komende) Centra
daar mee omgaan. Bovendien komt er een
laat terug te dringen met veertig procent. Dat is
voor Jeugd en Gezin stimuleren. Het accent ligt
informatiepunt over het onderwijs aan deze
een afname van tien procent per jaar in de eigen
bij het voorkómen van schooluitval: meer aan-
categorie kinderen. Volgens de meeste recente
regio. Dat hebben de vier wethouders afgespro-
dacht voor de overgang van vmbo naar mbo,
cijfers waar het CBS over beschikt, uit 2005,
ken met staatssecretaris Marja van Bijsterveldt
betere zorg op school voor risicoleerlingen en
werkten er in dat jaar ongeveer zeventigdui-
(Onderwijs). Aanpakken van schooluitval is één
een betere loopbaanbegeleiding en verzuim-
zend Polen bij een Nederlands bedrijf. Een ver-
van de speerpunten van dit kabinet. De landelijke
registratie. In totaal stelt het kabinet tot 2011,
drievoudiging ten opzichte van het jaar 2000.
doelstelling is om ten opzichte van 2002 het aan-
naast de reguliere bekostiging, een extra bedrag
De meeste Polen verblijven hier tijdelijk voor
tal nieuwe schooluitvallers te halveren tot maxi-
beschikbaar van 71 miljoen euro om voortijdig
kortdurende banen. Maar een groeiend aantal
maal 35.000 nieuwe schooluitvallers in 2012.
schoolverlaten tegen te gaan. Dit betekent dat de
vestigt zich hier definitief. In 2005 waren dat er
De vier gemeenten zullen zich samen met de
school per daadwerkelijk verminderde voortijdig
11 duizend, waaronder ruim 7 duizend vrou-
scholen flink inzetten voor versterking van de
schoolverlater een stimuleringsbijdrage van 2000
wen. Met de komst van gezinnen komen ook
zorg voor risicoleerlingen en een sluitende
euro krijgt.
Poolse kinderen in Nederland, die op grond van de Leerplichtwet hier onderwijs moeten volgen. Voor deze categorie leerlingen zijn er echter nog geen bijzondere voorzieningen. In de
Eén loket voor melding verzuim in het mbo
gemeente Maasdriel bijvoorbeeld waren eind
4
vorig jaar negentien kinderen van Poolse her-
Het ministerie van OCW en de IB-Groep werken
het mbo, dat vaak een voorbode is van school-
komst ingeschreven op diverse basisscholen.
aan een digitaal loket, waar de mbo-instellingen
uitval, tijdig wordt aangepakt. De bewindsvrouw
In die regio werken nogal wat Poolse arbeiders
het verzuim van hun leerlingen kunnen melden.
zegt dit in antwoord op vragen van het CDA-
in de kassen. Gemeente en scholen stopten
Dat bespaart de ROC’s administratieve romp-
kamerlid Biskop. De staatssecretaris reageert
samen 20.000 euro in een potje om een bege-
slomp omdat zij niet meer hoeven uit te zoe-
daarmee op een bericht uit De Telegraaf, die
leidingstraject op te zetten, in eerste instantie
ken aan welke leerplichtambtenaar van welke
schreef dat er ROC’s zijn die hun registratie niet
vooral gericht op het leren van de Nederlandse
gemeente zij de spijbelende leerling moeten
op orde hebben. De inspectie gaat bovendien
taal. De verwachting is dat deze gezinnen zich
doorgeven. Staatssecretaris Van Bijsterveldt
een onderzoek doen naar de spijbelproblema-
definitief vestigen in ons land.
hoopt daarmee te bereiken dat het verzuim in
tiek in het mbo.
Aantal studenten techniek in mbo stabiliseert
Premier Balkenende heeft de Nederlandse EUambtenaren opgeroepen om allemaal één dag
Aan de jarenlange daling van het aantal techniekleerlingen in het mbo is een einde gekomen. Dat meldt
terug te gaan naar hun middelbare school.
het Platform Beroepsonderwijs. In 2007 stabiliseerde het aantal leerlingen tot bijna 42.000. Dat blijkt uit
Op deze dag geven de Europese ambtenaren
het onderzoek naar de ontwikkelingen op de arbeids- en onderwijsmarkt binnen de metaal-, elektro- en
gastlessen en gaan ze in gesprek met leerlin-
installatietechniek. Domeinoverstijgende opleidingen doen het goed en ook de installatietechniek laat
gen over hun werk en over Europa. Doel van
een stijging zien. Sinds 2007 worden er zo’n 4800 leerlingen voor domeinoverstijgende kwalificaties
het project is om Europa concreter te maken
opgeleid. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor. Binnen de installatietech-
voor leerlingen. Op deze manier krijgen leerlin-
niek is het aantal leerlingen met 4,5 procent gestegen naar een krappe 7800. De elektrotechniek en de
gen bovendien een indruk van wat zij kunnen
metaal laten een daling zien van respectievelijk 10 en 6 procent. Leerlingen kozen in 2007 eerder voor de
bereiken met hun eigen opleiding.
beroepsbegeleidende leerweg (BBL) dan voor de beroepsopleidende leerweg (BOL). Overigens is voor BBL én BOL het aantal leerlingen op niveau 3 het meest gestegen. Het lijkt erop dat ROC’s meer werk
Een groeiend aantal jongeren zoekt hulp
van niveau 3 maken en dat veel meer leerlingen vanuit niveau 2 doorstromen naar het volgende niveau.
vanwege problemen bij het gebruik van de speed (populaire benaming voor amfetamine). Van het aantal problematische gebruikers die hulp zoeken is de helft jonger dan 25 jaar. Het
Afgestudeerde leraar minder vaak meteen voor de klas
Kantoor Cito in Turkije
gebruik van de amfetamine is vooral populair onder autochtone jongeren. Speed wordt op
Sinds januari heeft Cito een kantoor in de
steeds jongere leeftijd geconsumeerd, blijkt
Turkse hoofdstad Ankara, Cito Türkiye. Cito
uit onderzoek. Deze harddrug zorgt voor een
Studenten die hun diploma hebben behaald
is al ruim een jaar actief in Turkije. Het Turkse
euforisch gevoel en gebruikers denken dat ze
aan een hbo-lerarenopleiding gaan steeds
en Nederlandse onderwijsprogramma ver-
‘alles kunnen’.
minder vaak meteen daarna voor de klas
tonen relevante gelijkenissen, waardoor het
staan. Dit blijkt uit cijfers van het CBS. Enkele
Nederlandse leerlingvolgsysteem (LVS) van
De middelbare scholen in Zoetermeer gaan
jaren geleden ging 82 procent van de afge-
Cito een belangrijke bijdrage kan leveren aan
nauw samenwerken bij de begeleiding van
studeerden aan de slag als leraar, dit is in
de realisatie van het Turkse onderwijspro-
leerlingen met extreme dyslexie. Er komt een
2004/2005 gedaald naar 72 procent.
gramma. Cito ontwikkelt in nauwe samenwer-
gezamenlijk trainingscentrum en door de inzet
Van de jonge leerkrachten die wel meteen
king met docenten van verschillende scholen
van digitale hulpmiddelen kunnen leerlingen
gingen werken, haakte een groeiend aantal
in Turkije een leerlingvolgsysteem dat is
beter worden geholpen. Het grootschalige
binnen een jaar weer af. Dat percentage
afgestemd op Turkse leerlingen en scholen.
dyslexieproject wordt gecoördineerd door het
verdubbelde van vier naar acht procent.
Dit gebeurt onder begeleiding van een weten-
Regsam, een samenwerkingsverband van
Overigens waren de afgestudeerden die niet
schappelijke raad, bestaande uit Nederlandse
scholen. Naar verwachting gaan zeker tachtig
onmiddellijk voor het leraarschap kozen niet
en Turkse academici. Bij de werkzaamheden
leerlingen gebruikmaken van deze voorziening.
helemaal verloren voor het onderwijs. Tien
van Cito Turkije zijn ongeveer 30 medewerkers
procent begon namelijk na een jaar alsnog
en adviseurs betrokken. Cito maakt wereldwijd
Het leesniveau verhogen is dé doelstelling
aan een onderwijscarrière. Over de redenen
werk van goed en eerlijk toetsen en beoorde-
van de Friese deelnemers aan de projecten
van afhaken is het CBS niets bekend.
len. Met de meet- en volgmethoden van Cito
Leesinterventie Noord-Nederland, Preventieve
krijgen mensen een objectief beeld van ken-
aanpak Leesproblemen en Pilots Taalbeleid
nis, vaardigheden en competenties. Hierdoor
Onderwijsachterstanden. Goed kunnen lezen is
zijn verantwoorde keuzes op het gebied
belangrijk voor de hele verdere schoolloopbaan
van persoonlijke en professionele ontwikke-
van een kind. “Veel gedragsproblemen komen
ling mogelijk. Cito heeft verder vestigingen
voort uit frustratie”, aldus een woordvoerder. In
in Duitsland en de Verenigde Staten en een
Friesland haalt een kwart van de leerlingen de
agentschap in Japan.
einddoelen van het basisonderwijs niet.
Eind mei akkoord lerarensalarissen Minister van Onderwijs Ronald Plasterk gaat er vanuit dat er eind mei een akkoord ligt met
Scholieren in de buurt van luchthavens preste-
de vakbonden over het Actieplan LeerKracht.
ren slechter op school, vooral bij complexere
Eind vorig jaar keurde de Tweede Kamer zijn
taken. Dat blijkt uit promotie-onderzoek van
plan goed om jaarlijks honderden miljoenen
Elise van Kempen naar het effect van trans-
extra uit te trekken voor salarissen van lera-
portgeluid op leerprestaties en gezondheid van
ren. De minister wil docenten verder meer
kinderen. Van Kempen is als medicus op het
zeggenschap geven over hun werk.
proefschrift gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht.
5
Marten Roorda: leerstandaarden kunnen kwaliteit waarborgen
Directeur Cito: zorgen over het niveau van het onderwijs In internationale vergelijkingen verkeert het Nederlandse onderwijs steevast in de kopgroep. Toch moeten we ons daar niet op blindstaren, zegt Marten Roorda, directeur van toetsontwikkelaar Cito. ‘Er zijn signalen dat het niveau van het onderwijs daalt, daar maak ik me zorgen over. Maar we kunnen het niet bewijzen’. Tekst: Emmanuel Naaijkens, Fotografie: Marco Vellinga
Meer dan zeventig deskundigen uit het onderwijs werden eind vorig
legt directeur Roorda uit, mede door de centrale manier van examine-
jaar verhoord door de parlementaire commissie onderwijsvernieu-
ren. Het is een in de wereld redelijk unieke manier om de kwaliteit van
wing, maar een vertegenwoordiging van het Cito was niet uitgeno-
het onderwijs te waarborgen. Toch is de Cito-directeur er niet helemaal
digd. Marten Roorda, algemeen directeur van het Cito had dat wel
gerust op dat het Nederlandse onderwijs wel zo degelijk is als gedacht.
logisch gevonden. “We zouden daar wel wat zinnigs te melden heb-
“Ik heb zorgen over het niveau. Ik heb daar geen bewijzen voor, maar er
ben gehad. Want alle onderwijsveranderingen leidden weer tot andere
zijn allerlei verontrustende signalen. In het mbo, hbo en de universitei-
vormen van toetsen en examinering. De commissie is te weinig uit
ten heeft men problemen met de instroom. Er zijn signalen van docen-
geweest op het verzamelen van feitenmateriaal, dat is jammer.”
ten in het voortgezet onderwijs. Wat je vast kunt stellen is dat de
Als ontwikkelaar van toetsen en examens heeft het Cito in binnen- en
randvoorwaarden voor goed onderwijs aan het schuiven zijn. Er staan
buitenland een sterke reputatie. Het meest bekende product is de Cito
steeds meer onbevoegde docenten voor de klas, dat is een kwalijke zaak.
Eindtoets voor het basisonderwijs die deze maand weer wordt afgeno-
Die kunnen misschien didactisch en pedagogisch hun kwaliteiten heb-
men. Maar het in Arnhem gevestigde instituut is ook nauw betrokken
ben, maar ze missen de vakkennis. De kerndoelen in het basisonderwijs
bij het zogeheten PISA-onderzoek, dat elke drie jaar in alle dertig
zijn veel minder precies dan in het verleden, ze zijn abstracter. Ik vind
Oeso-landen de kennis en vaardigheden van vijftienjarige scholieren
persoonlijk dat de scholen daardoor teveel vrijheid hebben gekregen.
in beeld brengt. (Zie ook kader). Nederlandse scholieren eindigen bij
Er is veel verantwoordelijkheid teruggelegd bij de scholen.”
elk onderzoek in de kopgroep, en dat geldt ook voor andere internationale onderzoeken. Maar volgens Roorda kan daar niet vanzelfsprekend de conclusie aan verbonden worden dat het dus met de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs wel in orde is. “Op zich is het goed dat we hoog in de ranglijst van PISA staan, dat
‘Abstracte kerndoelen geven basisscholen teveel vrijheid’
zijn we een beetje aan onze stand verplicht. Maar die positie zegt meer over hoe we ons verhouden ten opzichte van andere landen, dan tot hoe het peil van ons onderwijs van nu zich verhoudt tot dat van drie
De directeur van het Cito vindt dat helder moet worden afgesproken
jaar geleden. Ieder land heeft zijn eigen onderwijssysteem. De manier
wat we als samenleving verwachten van het onderwijs, wat het eind-
van vraagstellen kan bij het ene onderwijssysteem beter aansluiten
doel is. Hij is daarom een groot voorstander van het invoeren van
dan bij het andere. Je moet dus nogal wat relativeringen aanbrengen.
leerstandaarden, die als een ijkpunt kunnen dienen. Alleen op die
PISA-onderzoek is heel nuttig, vooral om te kunnen benchmarken
manier kan bijvoorbeeld de discussie over het rekenonderwijs
met andere landen, en het is goed voor bewustwording van de kwali-
beslecht worden.
teit van het onderwijs in een land. We moeten alert blijven” “Het heeft weinig zin om een academische discussie te voeren over het CENTRALE EXAMINERING
rekenonderwijs, in de zin dat het vroeger beter of slechter was. Dat is
Het Cito ontvangt jaarlijks vele buitenlandse delegaties en die zijn
een kwestie van optiek. Wat moeten we van leerlingen verwachten en
doorgaans onder de indruk van het Nederlandse onderwijs. Dat komt,
wat hebben ze nodig in het verdere leven? Daar stem je het onderwijs-
6
materiaal en de lesmethoden op af. Als we bijvoorbeeld met elkaar zou-
duidelijk was voor welk probleem dat een oplossing zou zijn. Wat de
den vaststellen dat het helemaal niet nodig is dat we nog goed kunnen
criteria waren om het succes van zo’n vernieuwing te bepalen. En hoe
hoofdrekenen, omdat we daar rekenmachientjes voor hebben, dan is
vervolgens zo’n vernieuwing op een goede wijze zou kunnen worden
dat de vraag die de maatschappij stelt. We stoppen heel veel geld in
geïmplementeerd. We moeten beseffen dat we met jonge, kwetsbare
onderwijs, maar we weten nauwelijks of de resultaten zijn zoals we die
kinderen werken die, als het experiment niet goed uitpakt, een achter-
zouden mogen verwachten. Dat is toch heel opmerkelijk.”
stand in hun schoolontwikkeling kunnen oplopen.”
EFFECTEN VERNIEUWINGEN
De Cito-directeur beaamt dat het voeren van een discussie over
Roorda had bij de parlementaire commissie graag naar voren gebracht
stijging of daling van het niveau erg lastig is. Zijn instituut beschikt,
dat er in ons land te weinig oog is voor het meten van de effecten van
onder andere dankzij de Cito Eindtoets, over een schat aan gegevens
nieuwe vormen van onderwijs.
van leerlingprestaties, maar die zijn niet bruikbaar om een verant-
“Er zijn veel vernieuwingen doorgevoerd, zonder dat op voorhand
woorde uitspraak te doen over ontwikkelingen in het niveau. De 7
PISA-ONDERZOEK, INTERNATIONALE VERGELIJKING Sinds 2000 doet een representatieve groep van 15-jarige leerlingen in elk van de dertig Oeso-landen (plus een aantal partnerlanden) om de drie jaar mee aan een grootschalig onderzoek naar wat leerlingen in hun mars hebben op het gebied van natuurwetenschappen, leesvaardigheid en wiskunde. PISA (Oeso Programme for International Student Assessment) beoogt de praktische kennis en vaardigheden van 15-jarigen in genoemde domeinen te meten. In alle categorieën eindigde Nederland in 2006 wereldwijd in de top tien. Natuurwetenschappen op plaats 9, wiskunde plaats 5 en leesvaardigheid plaats 10. In Europees verband eindigt Nederland respectievelijk op plaats 3, plaats 2 en plaats 5. Maar uit het onderzoek komt volgens Cito wel naar voren dat de prestaties in bepaalde opzichten onder druk staan.
Periodieke Peilingsonderzoeken (PPON) die Cito al twintig jaar uit-
tig had je bijvoorbeeld nog nauwelijks tv-programma’s voor jongeren,
voert zijn daarvoor wel geschikt.
nu 24 uur per dag. Kinderen halen overal hun informatie vandaan.
“Cito doet in opdracht van het ministerie van OCW al jaren onderzoek
“Dat zou veronderstellen dat vroeger leren hoofdzakelijk via de
naar het niveau van het basisonderwijs. In het voortgezet onderwijs
school plaatsvond, dat lijkt me niet. Leren doen mensen in allerlei
gebeurt dat helaas (nog) niet. Dat is jammer, want via ons Periodiek
situaties, thuis, op het werk, op straat, in de vereniging, overal
Peilingsonderzoek kunnen we de stand van zaken – ook over een reeks
waar je in sociaal verband bent leer je. Leren doe je niet alleen op
van jaren – heel goed in kaart brengen. Binnenkort zullen we in een rap-
school, sterker nog, leren buiten de school bepaalt in hoge mate je
port terugblikken op twintig jaar periodiek peilingsonderzoek. Maar de
kans op succes.”
veranderingen in het curriculum in de loop der jaren maken het vergelijken van het niveau van het onderwijs wel moeilijk. Het peilingsonderzoek is oorspronkelijk vooral bedoeld om inzicht te verschaffen in hoe je het onderwijs kunt verbeteren. Die onderzoeken zouden eigenlijk ook goed gelezen moeten worden door docenten, directeuren en
Cito wil niveau voortgezet onderwijs permanent volgen
schoolbesturen. Dat gebeurt veel te weinig, zoals er voor hen veel praktische informatie is te halen uit de resultaten van de Cito-toets.”
Je kunt toch via de computer allerlei informatie binnenhalen, dat bestond vroeger niet.
KENNIS EN VAARDIGHEDEN
“Vroeger kon je informatie in bibliotheken vinden. Maar er is een
Met de gegevens van de Cito-toetsen van al die jaren, daar is geen
wezenlijk verschil tussen informatie en kennis. Informatie wordt pas
bepaalde tendens uit af te leiden?
kennis als je dat zelf in een bepaald verband kunt plaatsen. Je als het
“Nee, dat komt ook omdat de Cito-toets niet echt die functie heeft.
ware eigen kunt maken.”
De eerste functie is namelijk om een objectieve component toe te
Roorda ziet dat de huidige generatie leerlingen sterk is beïnvloed door
voegen aan het schooladvies. En de tweede functie is die voor school-
de technologische vernieuwingen. Jongeren hebben bijvoorbeeld
zelfevaluatie. Op welke punten schiet het onderwijs nog tekort en wat
moeite met concentratie, ze zappen door informatie heen. Toch vindt
gaat goed? Het is niet opgezet als een peiling of vergelijkingsonder-
hij dat het onderwijs daar niet teveel aan toe moet geven. “Je zou er
zoek. In theorie zou je de scores van jaar tot jaar alleen met elkaar
bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om alleen korte teksten aan te
kunnen vergelijken als je de kinderen elk jaar exact dezelfde vragen
bieden, in het lesmateriaal maar ook in examens en toetsen. Dan weet
zou voorleggen, maar dat kan niet, want ze zijn bekend.”
je één ding zeker, dat kinderen nooit meer lange teksten leren lezen. De vraag is, is dat erg? Ik zou dat persoonlijk jammer vinden. Als je
Roorda maakt zich verder zorgen over de verstoorde balans tussen
je teveel aanpast kom je in een vicieuze cirkel terecht.”
kennis en vaardigheden, al constateert hij dat de slinger nu weer de andere kant lijkt op te gaan.
METEN IS WETEN
“Het idee dat we het helemaal zonder kennis kunnen doen, dat we
Het Cito ziet wel mogelijkheden om door meting een vinger aan de
alles wel kunnen opzoeken, dat leek de teneur te worden. Dat leerlin-
pols te houden, voor wat betreft het niveau van het onderwijs. “We
gen hun eigen leervraag stellen en hun eigen leerweg kiezen. We gaan
hebben al onze leerlingvolgsystemen waarin van jaar tot jaar wordt
nu voor een deel terug naar de opvatting dat er bepaalde kennisover-
bijgehouden wat leerlingen doen. Het enige wat je hoeft te doen is
dracht zal moeten plaatsvinden tussen docenten en leerlingen. Dat is
daar vaste standaarden aan te koppelen. Dan kun je precies in de
terecht, dat was naar mijn gevoel naar de achtergrond geraakt.”
gaten houden hoe dat niveau zich ontwikkelt. Van een leerling, van een school, landelijk. Een voorbeeld van een standaard is dat je aan-
Is er door de opkomst van de nieuwe media niet een situatie ontstaan
geeft dat een leerling een bepaald aspect van rekenen op dat en dat
dat de school niet meer het primaat heeft op het leren? In de jaren zes-
niveau moet kunnen beheersen. Dat kun je objectief bepalen.”
8
Ledencongres uiting van zelfbewustzijn Op vrijdag 4 april staat de jaarlijkse bijeenkomst voor de leden van de Besturenraad gepland. De opzet is anders dan gebruikelijk. Het is een congres waar we de kracht van het christelijk onderwijs laten zien. Waar leden ervaringen kunnen uitwisselen en elkaar kunnen inspireren. Tekst: Emmanuel Naaijkens, Fotografie: iStockphoto
“We hebben als christelijk onderwijs goud in handen, maar dat laten we onvoldoende zien aan de buitenwereld en aan elkaar. Daarom hebben we dat als thema genomen voor het ledencongres op 4 april. We willen laten zien dat we als christelijk onderwijs een belangrijke functie in de samenleving
onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.
BOEK DER OVERBODIGHEDEN
vervullen”, zegt Harm Klifman, adviseur bij
We mogen best uitdragen dat het onderwijs
Een ander onderdeel van het programma is
de Besturenraad. Samen met anderen is hij
in Nederland voor driekwart wordt gedragen
een oproep aan de leden om aan te geven
nauw betrokken bij de voorbereiding van
door verenigingen en stichtingen, dat zijn dus
wat in hun ogen onzinnige regels en proce-
het ledencongres op vrijdag 4 april in
private organisaties. Dat die taken uitvoeren
dures zijn van allerlei (semi-)overheidsin-
Theater Spant! in Bussum. Een prima
met een algemeen, publiekelijk belang is dui-
stanties, die ontzettend veel tijd en geld
locatie om het interactieve karakter van het
delijk, maar het gaat echt om meer dan dat.
opslokken, maar die ten koste gaan van het
programma van het ledencongres goed tot
Christelijk onderwijs is zelfstandig, onafhan-
onderwijs. De Besturenraad gaat al die
zijn recht te laten komen.
kelijk en verantwoordelijk.”
reacties bundelen in het ‘Boek der
Meer nog dan in voorgaande jaren kunnen
INSPIREREND MANIFEST
de politiek brengen.
de leden hun zegje doen op deze bijeen-
Om dat te onderstrepen wordt er op het con-
En om de betekenis van het christelijk
komst. Er is volop gelegenheid om nieuwe
gres een manifest gepresenteerd, waarin is
onderwijs nog eens te onderstrepen zal
ideeën op te doen, ervaringen met elkaar uit
vastgelegd waar het christelijk onderwijs zijn
tijdens het ledencongres de schijnwerper
te wisselen en – vooral – elkaar te inspireren
bestaansrecht aan ontleent. “Het moet een
gericht worden op tal van praktijkvoorbeel-
in het werk. Want het christelijk onderwijs
geloofsbelijdenis, een credo zijn, waar alle
den. “Er gebeuren zoveel mooie dingen in
mag gezien worden, het is een onmisbare
christelijke scholen zich in herkennen. Het
het onderwijs, die scholen uit eigen initia-
pijler van de samenleving, stelt Klifman. En
wordt dus zeker geen beleidsplan, maar een
tief doen. Vaak heel lokaal, maar ook leer-
dan heb je het over educational governance,
inspirerende, aansprekende tekst die op het
zaam voor andere collega’s”, aldus Harm
dat meer is dan een bestuurlijk-technische
congres onderwerp van debat is”, belooft
Klifman, die hoge verwachtingen heeft van
benadering. Educational governance gaat
Klifman. Een van de hoogtepunten van de dag
het ledencongres. “En natuurlijk ontbreekt
over het bestaansrecht van het christelijk
is een interview met de goedgebekte Sander
het meditatief moment niet!”
onderwijs. De overheid heeft het onderwijs
de Kramer, al dertien jaar de bezielende,
Paul Boersma, adviseur van de Besturenraad,
de afgelopen jaren steeds meer in de rol van
kleurrijke hoofdredacteur van de Rotterdamse
geeft een boeiende presentatie waarin hij laat
uitvoerder van haar beleid gedrongen. “We
Straatkrant. Schrijver van diverse boeken
zien hoe educational governance en de
moeten als christelijk onderwijs meer zelf-
waarin hij de vinger legt op de problemen van
christelijke levensbeschouwing met elkaar
bewustzijn uitstralen, laten zien dat het
de samenleving. Zijn meest recente boek heet
verbonden zijn.
christelijk geloof de inspiratiebron is voor
‘Van miljonair tot krantenjongen’.
Opgeven via www.besturenraad.nl.
Overbodigheden’ en onder de aandacht van
9
Mr. Joke in Scholen Sperling de slagwerkt om nieuwe aan proefschrift leerlingen
Kwaliteit is ook voor scholen de beste reclame Scholen in het voortgezet onderwijs zijn weer volop in de slag om nieuwe leerlingen binnen te halen. Ze organiseren open dagen, delen glimmende folders uit en plaatsen gelikte advertenties. In sommige regio’s is er een felle concurrentie. Ook voor scholen geldt: kwaliteit is de beste reclame. Een mooie plaats op de ranglijst helpt wel mee. Tekst: Fred Geelen, Loek Mulder, Emmanuel Naaijkens, Fotografie: iStockphoto / HooRoo Graphics, Mark Evans
Pal voor de kerstvakantie meldde de VO-raad in een pers-
nog, de Onderwijsinspectie besloot daarom zelf over te
bericht dat scholen in het voortgezet onderwijs in de nabije
gaan tot publicatie van kwaliteitskaarten. Enkele jaren
toekomst klip en klaar aan de buitenwereld gaan melden
geleden kwam ook weekblad Elsevier met allerlei lijstjes
hoe ze, in velerlei opzichten, presteren. Het bericht haalde
over schoolprestaties. Er was echter een wezenlijk ver-
nauwelijks de media, en dat is eigenlijk opmerkelijk want,
schil tussen de aanpak van Trouw en Elsevier en van de
op de keper beschouwd, is hier sprake van een stille revolu-
inspectie. Deze laatste onthield zich van een uitgesproken
tie. Het is immers nog maar tien jaar geleden dat het onder-
oordeel over de kwaliteit van de scholen, terwijl Trouw
wijsveld op zijn kop stond toen dagblad Trouw voor het
en Elsevier elk jaar lijstjes maken van de beste en de
eerst een speciale bijlage publiceerde waarin een aantal
slechtste scholen. En die lijstjes krijgen, vooral in de regi-
prestaties (opbrengsten) breed werden uitgemeten.
onale kranten, veel aandacht. Prettig voor scholen die goed scoren, maar vervelend voor de zwakke broeders.
Voor- en tegenstanders van deze opgedrongen openheid buitelden over elkaar heen. Critici van het initiatief voor-
INSPECTIE OVERSTAG
spelden Amerikaanse toestanden, scholen zouden alleen
Afgelopen zomer is de inspectie overstag gegaan. De
nog maar kansrijke leerlingen toelaten. Anderen juichten
resultaten van de scholen zoals die op de website worden
de Trouwlijst juist toe, omdat scholen zo gedwongen wer-
gepubliceerd, worden nu voorzien van een waardeoor-
den verantwoording af te leggen aan de samenleving. Dat
deel: onvoldoende, voldoende en excellent. Het voortge-
laatste was ook de drijfveer voor onderwijssocioloog Jaap
zet onderwijs vindt nu zelf dat het daar niet bij achter kan
Dronkers om zijn medewerking te verlenen aan het initia-
blijven. Binnen de VO-raad is afgesproken dat de scholen
tief van Trouw. Het was hem al jaren een doorn in het oog
op een uniforme manier via hun eigen website gegevens
dat de Onderwijsinspectie wist welke school haar kwali-
presenteren over onderwijsprestaties, onderwijsbeleid,
teit goed op orde had, en welke school er een potje van
kwaliteitszorg en bedrijfsvoering. Ouders, maar ook
maakte. Maar die gegevens lagen veilig opgeborgen in de
andere belangstellenden, kunnen daar informatie vinden
kluis, totdat de onderwijsredactie van Trouw, met een
over slagingspercentages, tevredenheid van ouders en
succesvol beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur, de
leerlingen, aantal onderwijsuren, de leerlingenpopulatie,
gegevens in handen kreeg.
enz. De verwachting is dat in 2010 99 procent van de scholen hun gegevens openbaar beschikbaar hebben.
10
Toen Trouw een jaar later opnieuw met een publicatie
Uniek aan dit project is dat voor twintig gestandaardi-
kwam, was het rumoer al aanzienlijk verstomd. Sterker
seerde gegevens straks per school te zien is hoe de school
Melanchthon Bergschenhoek
‘Wij werven niet met cijfers’ Melanchthon, geen gemakkelijke naam om te vermarkten? “Juist wel”, meent Jan de Jong, directeur van de school in Bergschenhoek. “De naam van deze humanist en reformatorische theoloog klinkt niet alleen ontzettend chic, hij staat ook voor onze open christelijke mentaliteit.” Melanchthon ligt in een vinexwijk aan de rand van Rotterdam en bestaat inmiddels drie jaar. In die tijd is de school voor havo/vwo gegroeid van 88 naar zo’n vierhonderd leerlingen. Omdat Melanchthon nog geen eindexamenkandidaten heeft, komt ze ook niet voor in de rapporten van Trouw, Elsevier en de Onderwijsinspectie. Maar al was dat het geval, dan zou De Jong er nog niet mee de boer op gaan: “Cijfers zeggen niet alles over de kwaliteit van je onderwijs. Wij laten liever zien dat onze school midden in de samenleving staat en dat 78 van de 84 leerlingen vrijwillig maatschappelijke stage lopen.” Een belangrijk motto van Melanchthon is dan ook ‘Vanuit relaties naar prestaties’. De Jong: “Waar het om gaat
op die indicatoren presteert: “Er is steeds meer vraag naar
is dat je de kwaliteit levert die je zegt te leveren
informatie over kwaliteit, onderwijsrendement en sfeer
en het ook te vertellen als het een keer niet is
op school, scholen willen aan die vraag voldoen”, aldus
gelukt. We geven onze kinderen veel kansen om
VO-raadvoorzitter Sjoerd Slagter.
er uit te halen wat er in zit; liever met een zes naar het vwo, dan met een negen naar de havo.
In dit artikel geven vijf scholen aan wat hun ervaringen
Daarmee neem je ook risico’s. Net zoals we ook
tot nu toe zijn met openheid en de gevolgen voor het
kinderen met een rugzakje opnemen of andere
werven van leerlingen.
kinderen doorverwijzen. Dus met cijfers werven we niet: wij laten tevreden leerlingen en ouders onze ambassadeurs zijn.”
Hervormd Lyceum Zuid Amsterdam
‘Hopelijk hoeven we niet te loten’ Volgens Ron Camphuijsen, rector van het
toelating, vanwege de kernprocedure die in
basisscholen te laten bezoeken door
Hervormd Lyceum Zuid in Amsterdam,
Amsterdam geldt, moeten loten”, vertelt
brugklascoördinatoren en leerling-
werf je leerlingen niet alleen met het
Camphuijsen. Toch ontkomt ook zijn school
coaches. Daarnaast is er op de website
organiseren van open dagen en informa-
niet aan het organiseren van open dagen en
aandacht voor de prestatiescores in
tieavonden, maar vooral met positieve
het plaatsen van advertenties in de dagbla-
Trouw en Elsevier en de bevindingen van
berichtgeving en het leveren van kwali-
den. “Op een vierkante kilometer zitten hier
de Onderwijsinspectie bij het vergelijken
teit. Het Hervormd Lyceum Zuid herbergt
nog zes vergelijkbare scholen die ieder hun
van de resultaten voor het school- en het
838 leerlingen en weet nog ieder jaar
eigen accenten op het onderwijs leggen”,
centraal examen. Camphuijsen: “Het
zonder problemen zes brugklassen met
verduidelijkt hij. “Wij profileren ons met
moet mogelijk zijn om ook dit jaar weer
ieder 27 leerlingen vol te krijgen. “Op dit
kleinschaligheid, aandacht voor elkaar en
de door ons gewenste leerlingen te
moment is onze vrees eerder dat we
het bieden van kunstzinnig onderwijs.” Dat
vinden: zestig procent vwo en veertig
teveel leerlingen krijgen en dat we bij de
profiel wordt onder meer versterkt door de
procent havo.”
11
Carmel College Hengelo
‘Sfeer bepaalt keuze leerling’ Stichting Carmel College in Hengelo is met circa 35.000 Alfa College Groningen
leerlingen de op één na grootste schoolorganisatie voor
Profileren met kleinschaligheid
vo-onderwijs van het land. “Werving is niet gericht op het trekken van meer leerlingen”, zegt stafcoördinator Jessica van der Veen. Groot worden is voor het Carmel College
Het Groningse Alfa College is met circa 10.000 leerlingen
geen doel op zich, benadrukt ze. “We richten ons op goed
nog altijd slechts een dwerg tussen de vier andere regionale
onderwijs voor onze huidige leerlingenpopulatie.”
ROC-reuzen. Het Alfa College heeft bovendien vestigingen
“Of werving nodig is hangt af van de locale omstandig-
verspreid over meerdere provincies. De slag om de leerling
heden”, legt Van der Veen uit. “We hebben een school in
levert de school derhalve met een groot aantal concurren-
Oldenzaal, die heeft zo ongeveer een monopoliepositie.
ten. En dat valt niet mee, zegt medewerker Voorlichting en
Daar is werving niet nodig. In Almelo daarentegen is eigen-
Werving Durkje van der Valle, zeker ook omdat het Alfa
lijk een vo-school teveel. Daar wordt om leerlingen
College over een beperkt wervingsbudget beschikt.
gevochten.” In die plaats kozen de Carmelscholen daarom
“Paginagrote advertenties in dagbladen kunnen we niet
voor een zeer intensieve huis-aan-huis flyercampagne.
betalen”, aldus Van der Valle. Toch heeft de school haar
Van der Veen: “Daar zagen we ons toe gedwongen, omdat
eigen plek weten te veroveren. “We onderscheiden ons met
collega-scholen de afspraak niet te werven op scholen van
kleinschaligheid. Dat brengen we ook in onze werving naar
een andere denominatie, aan hun laars lapten.”
voren: Het Alfa College is een overzichtelijke school waar
Wanneer een school de juiste toon weet te vinden, is wer-
de leerling centraal staat. We maken duidelijk dat we de
ving effectief, zegt Van der Veen. “Ouders en leerlingen
leerling zorg en begeleiding bieden.”
kiezen voor sfeer. Je kunt nog zo’n mooie folder maken,
De werving kent een vaste opbouw door het jaar heen. De
een eerste kennismaking en de sfeer op school is veel
campagne start met een onderwijsbeurs in een evenemen-
meer bepalend. Een leerling moet vooral het gevoel heb-
tenhal in Groningen, gevolgd door de lesbezoekdagen. In
ben dat hij op zijn gemak is.” Effectief wervingsbeleid
november is dan de beroepenvoorlichting voor ouders en
bestaat uit een mix van activiteiten, aldus de stafcoördina-
leerlingen op de scholen zelf. Tenslotte de open dagen. Dat
tor. “Leerlingen shoppen. Een school moet dus in de
geheel wordt op de juiste momenten ondersteund door
shoprondes meedoen. Je moet op tijd een folder presente-
onder meer reclameposters op driehoeksborden en op
ren, op het juiste moment een advertentie in de krant voor
stads- en streekbussen.“De keus voor de school wordt
de open dagen en die open dagen moeten de juiste sfeer
door een reeks zaken bepaald”, zegt Van der Valle. “Welke
ademen. Al die zaken versterken elkaar.”
opleiding een leerling wil volgen, wat doen de vriendjes, wat adviseren ouders.”
Wessel Gansfortcollege Groningen
De beste school in de provincie
12
Het Wessel Gansfortcollege zit in de lift.
opleiding en een atheneum plus-opleiding.
in Winsum zich met thuiswerkvrij onder-
Vier jaar geleden telde de school, ver-
En natuurlijk pikte de regionale pers het
wijs en een internationaliseringspro-
deeld over vestigingen in Groningen en
nieuws op dat het Wessel Gansfortcollege
gramma, en zet de vestiging in
Winsum, nog 991 leerlingen. Dat zijn er
volgens het dagblad Trouw de beste
Groningen in op cultuur en uitmuntend
inmiddels 1130. Tevreden stelt rector
school van de provincie Groningen is en
onderwijs. Voor beide vestigingen geldt
Joop Vogel vast dat het Wessel
haar vmbo-afdeling in Groningen de op
echter dat nieuwe leerlingen tenminste
Gansfortcollege weer groeit in plaats
een na beste van Nederland. “In onze
op het niveau vmbo-theoretische leer-
van krimpt. Die groei is deels te danken
marketing maken we er dankbaar gebruik
weg moeten instromen. Vogel: “In tijden
aan de voorlichting op basisscholen in
van dat we met de jaren in de Trouw-lijst
van krimp hadden we nog wel eens de
de regio en de organisatie van open
opklimmen van voldoende naar goed en
neiging om daar niet zo aan te tillen.
dagen. Maar vooral ook aan het op het
zelfs zeer goed”, bekent Vogel. Die stij-
Maar zonder een zorgvuldige determine-
juiste moment verspreiden van positieve
gende prestatielijn is volgens hem het
ring en een goede begeleiding van onze
berichten. Bijvoorbeeld over de start,
resultaat van het kiezen voor een duidelijk
leerlingen, zouden we niet zo hoog in de
komend schooljaar, van een vmbo top-
onderwijsbeleid. Zo profileert de vestiging
Trouwlijst staan.”
Leerlingdossier niet op orde JURIDISCHE KWESTIE In deze rubriek komt maandelijks een juridische kwestie uit de onderwijspraktijk aan de orde.
gen, maar tot hun verbijstering kregen de ouders plots een brief dat zoonlief niet langer welkom was. Ze konden zich absoluut niet voorstellen dat hun kind zich zo ernstig had misdragen dat deze zware maatregel gerechtvaardigd was. Het oordeel van het onderwijzend personeel was een hele andere, zo betoogde de school voor de rechter. Het jongetje was altijd al een lastpost geweest en al vaak hadden leiding
Tekst: Emmanuel Naaijkens
en leerkrachten met de ouders om de tafel gezeten omdat het zo niet langer kon. Na een ‘grensoverschrijdend incident’ op een schoolfeest, althans in de ogen van de leer-
Een bekende jammerklacht in het onderwijs is dat allerlei
krachten, was de maat vol, temeer omdat andere ouders
administratieve en bureaucratische handelingen veel tijd
begonnen te morren. De rechter moest dus begrijpen dat
en geld opslokken. Niet geheel ten onrechte en de over-
het niet meer dan terecht was dat het bevoegd gezag op
heid zegt alles in het werk te stellen om de overlast terug
grond van artikel 40 juncto 63 van de Wet op het Primair
te dringen. Maar vaak valt er niet aan te ontkomen om
Onderwijs (WPO) de onhandelbare leerling de deur wees.
precies volgens regels te werken en procedures goed te volgen, anders kun je je als school nog behoorlijk in de
Maar de bestuursrechter, aan wie de zaak was voorgelegd,
vingers snijden.
bezorgde de bestuurscommissie (het bevoegd gezag van
Dat overkwam een openbare basisschool in een provin-
deze openbare school) een koude douche. De ouders van de
ciestad, die verwikkeld raakte in een juridische procedure
(vermeende) lastige leerling werden vrijwel volledig in het
over de verwijdering van een leerling met ernstige
gelijk gesteld. De school had de rechter er namelijk niet van
gedragsproblemen. Meer scholen hebben daar vandaag de
kunnen overtuigen dat ze alles in het werk had gesteld om
dag mee te maken. Volgens de inspectie stuurde in het
tot een alternatieve oplossing te komen, bijvoorbeeld door
schooljaar 2003-2004 vijf procent van de scholen in het
plaatsing van de leerling in een andere groep.
primair onderwijs een leerling weg, vooral vanwege
Rapportages en verslagen in het leerlingendossier die
gewelddadig gedrag. In het voortgezet onderwijs is sprake
het verwijderingsbesluit hadden moeten onderbouwen
van een toename van het aantal verwijderingen in vijf jaar
ontbraken, constateerde de rechter. En dat rekende hij de
tijd van 473 naar 706.
school zwaar aan, want een verwijderingsmaatregel is dermate ingrijpend dat een deugdelijke motivering een
Zoals vaak bij dit soort kwesties was er een lange voorge-
eerste vereiste is. Ook tikte hij de bestuurscommissie op de
schiedenis voor de zaak escaleerde en op het bordje van de
vingers, omdat het verwijderingsbesluit was ondertekend
bestuursrechter belandde. De leerling waar het allemaal
door personen waarvan hij niet kon vaststellen of ze daar-
om draaide zat al een aantal jaren op de betreffende school
toe bevoegd waren.
en volgens de ouders was het altijd prima gegaan. Er ont-
De verwijderde leerling mocht dus weer terugkeren in de
stonden pas problemen, volgens de ouders, toen hun
schoolbanken, maar omdat het schooljaar feitelijk al voor-
zoontje in groep acht bij een bepaalde leerkracht in de klas
bij was, is het er niet meer van gekomen.
kwam. Er deden zich in de groep enkele vervelende inci-
De affaire is pijnlijk, omdat de school haar nederlaag voor
denten voor waarvan het kind, volgens zijn ouders ten
de rechter vooral aan haar eigen onzorgvuldigheid te wij-
onrechte, de schuld kreeg. In gesprekken met de school
ten had. Met een goed dossier had ze waarschijnlijk aan het
werd geprobeerd om de zaak te sussen en dat leek te sla-
langste eind getrokken.
13
Eerste ervaringen lumpsum-financiering primair onderwijs
Baas over eigen geld
Ontschotting en eigen verantwoordelijkheid. Begrippen die na de invoering van de lumpsum-financiering inmiddels gemeengoed zijn in het voortgezet onderwijs. Per 1 augustus 2006 heeft ook het primair onderwijs te maken met lumpsum-bekostiging. Dat biedt scholen een zekere mate van vrijheid om eigen keuzes te maken. Tekst: Loek Mulder, Fotografie: iStockphoto / Perrush
Vijf jaar lang konden de scholen wennen
kunnen met de besteding van hun middelen
keling altijd met de juiste kennis van zaken
aan het idee van de nieuwe financierings-
nu binnen ruimere wettelijke kaders opere-
plaatsvindt.”
methode. Al verandert er op het eerste
ren. De enige voorwaarde is dat de budgetten
Gebrek aan kennis valt scholen in deze fase
gezicht niet zoveel, - de berekening en toe-
worden gebruikt om goed onderwijs te
niet kwalijk te nemen, vindt Langelaar:
kenning van het materieel en personeels-
geven. Dat is wat vaag, dus moet daarover
“Van het ene op het andere moment wordt
budget wijzigt immers niet -, toch is sprake
verantwoording worden afgelegd.”
van scholen gevraagd zich als een middel-
van een fundamenteel andere benadering van
Het nieuwe stelsel bezorgt menig schoolorga-
grote onderneming te gedragen. Maar op
de bekostiging. Het formatiebudget wordt
nisatie stress, constateert Langelaar. Besturen
scholen werken leerkrachten, die zijn bezig
immers niet meer in formatierekeneenheden
zijn immers gewend te denken vanuit een
met lesgeven, niet met ondernemen. Daar
(fre’s), maar in geld uitgekeerd. Daarnaast
declaratiestelsel. Desondanks heeft de over-
gaat misschien wel een ‘heel wat jaren’ over-
mogen scholen zelf weten hoe ze de verschil-
grote meerderheid van de schoolbesturen
heen eer die omslag is bereikt. Ik zeg daarom:
lende budgetten besteden, want de gelden
(circa 95 procent) de omschakeling naar
fouten mogen worden gemaakt.”
zijn niet langer geoormerkt.
lumpsum reeds gemaakt. Langelaar:
“Veel scholen ervaren dit toch als een
“De lumpsum wordt enorm snel opgepikt,
LUMPSUMPILOT
cultuurschok”, zegt lumpsum-deskundige
de veranderingsbereidheid is groot. Dat is
De eerste ervaringen met lumpsum-bekosti-
Jan Langelaar van de Besturenraad. “Scholen
positief. Het is echter de vraag of de omscha-
ging werden opgedaan door ruim dertig
14
schoolbesturen die meededen aan een pilot-
model waarin alle gegevens zijn samenge-
lumpsum biedt geen fundamentele verande-
project. Twaalf van die besturen werkten
voegd zodat monitoring en sturing van beleid
ring of wezenlijke verruiming van mogelijk-
vanaf 2004 echt met lumpsum en 22 andere
mogelijk wordt. Dat model bestaat uit meet-
heden. Zeker ook, benadrukt Visser, omdat
mochten hun fre’s op bestuursniveau afreke-
bare en hanteerbare kengetallen, waar scholen
het oude stelsel ook de nodige ruimte bood
nen in plaats van op schoolniveau. De eerste
mee uit de voeten kunnen, verklaart
om een eigen invulling aan beleid te geven.
groep ging aan de slag met risicomanage-
Langelaar van de Besturenraad. “Zie het als
Het ministerie beoogt met het lumpsum-
ment, beleidsontwikkeling en meerjaren-
een systeem van knoppen en handles”, zegt
stelsel uiteindelijk kwaliteitsverbetering van
plannen, medezeggenschap en bestuurlijke
hij: “Een dashboard-besturing.”
het onderwijs. Visser betwijfelt of lumpsum-
organisatie. De scholen uit de tweede pilot-
Per saldo, aldus Langelaar, levert lumpsum-
financiering veel bijdraagt aan die doelstel-
groep deden ervaring op met de meer prakti-
financiering een plus op, want het kweekt
ling. “Beleidsmogelijkheden worden vooral
sche invulling. Deze scholen richtten zich op
kostenbewustzijn. Het onderwijs wordt daar-
door de budgettaire ruimte bepaald. Dat is
zaken zoals de organisatie van medezeggen-
door met de neus op eigen beleidskeuzes
belangrijker dan de vraag of dat budget via
schap, meerjarenbegrotingen en de verdeling
gedrukt en bewust gemaakt van het feit dat
techniek a of techniek b tot stand komt.”
van middelen over scholen.
het met publieke middelen werkt.
Door net als vroeger uit te keren in aparte
Opvallend is dat scholen nogal verschillend denken over de volgorde waarin het nieuwe
NIET REVOLUTIONAIR
stelsel moet worden ingevoerd. De ene helft
Directeur Middelen en Beheer Zeger Visser
van de scholen vindt het noodzakelijk bij
van het CPOB in Tiel (Stichting Christelijk
invoering van het lumpsum-stelsel het beleid
Primair Onderwijs Betuwe) onderschrijft die
voor toekomstige jaren zo goed als gereed te
conclusie. “We zijn van oudsher gewend te
hebben. Andere besturen adviseren juist
doen wat de overheid van ons vraagt en ons
beleidsarm te starten. Dat lijkt tegenstrijdig.
voorschrijft. Lumpsum stimuleert eigen ver-
Maar als de financiële administratie en andere
antwoordelijkheid. De broek ophouden houdt
organisatorische zaken nog niet klaar zijn
in dat een school eigen beleid moet maken.”
budgetten wekt het ministerie volgens Visser
voor het nieuwe systeem, dan ontbreken
Maar dat is theorie en slechts één kant van het
tevens de indruk dat de schotten tussen de
ook de mogelijkheden om beleid te maken
verhaal, benadrukt Visser. De praktijk is toch
verschillende budgetten nog steeds bestaan.
en meerjarenplannen in te vullen. Is de
net even anders. Visser: “Beleidsmakers
Hoewel Visser kritiek heeft, stelt hij dat het
administratie wel klaargestoomd, dan kan
presenteren lumpsum als een revolutionair
lumpsum-financiering toch een goede zaak is.
ook dadelijk met de invulling van beleid
financieringssysteem. Die gedachte deel ik
Vooral vanwege het aspect van kosten-
worden begonnen. Met andere woorden:
niet. Ik stel vast dat 85 procent van de kosten
bewustzijn. “Al moet die gedachte nog wat
het is verstandig eerst de basisvoorwaarden
gerelateerd is aan personeel. Daar valt weinig
meer gaan leven op de scholen. Het roept ook
op orde te hebben.
aan te sleutelen. Misschien dat je er 83 pro-
vaak de associatie met bezuinigen op. Maar
cent of 88 procent van kunt maken, maar dan
scholen zullen leren nadenken over kosten.
houdt het echt op.”
Het gaat om de cultuurverandering. Scholen
De Besturenraad heeft een reeks modellen ontwikkeld om scholen te helpen bij de
Lumpsum: bron van inspiratie of last voor het management
pakken nu zaken op, niet omdat de minister,
invoering van het lumpsum-stelsel. Want
Rest nog ruwweg vijftien procent van de mid-
dergelijke systemen waren er niet. Allereerst
delen voor eigen beleid, aldus Visser. En daar-
moeten scholen een nulmeting kunnen doen.
van moet de kachel gewoon branden en de
Vervolgstap is de ontwikkeling van een
boekjes worden aangeschaft. Zijn conclusie:
maar omdat ze het zelf zo hebben bedacht.”
LUMPSUM OP HET CPOB Begin 2007 startte het CPOB (11 scho-
punten bij de invoering van lumpsum is
Aan drie zaken heeft de Betuwse
len, 3 peuterspeelzalen, 300 personeels-
dat de CPOB-scholen solidair met elkaar
scholenorganisatie inmiddels concreet
leden, 2500 leerlingen) met de
zijn”, legt Visser uit. “Zo willen we bij-
invulling kunnen geven. Zo is een
voorbereidingen van de invoering van
voorbeeld scholen niet belasten met
innovatiebudget in het leven geroepen
het lumpsum-stelsel. Het is een verta-
hogere kosten van ervaren personeel
met als doel het faciliteren van een plus-
ling van het strategisch beleidsplan van
en worden risico’s van bijvoorbeeld
klas op een van de scholen. Er komt een
het CPOB. Bij de dit proces werden
bapo-verlof centraal gedragen.”
kweekvijver voor directieleden en om de
schooldirecties, personeel en ook
Uitgangspunten bedenken is één. Die
werkdruk op het bovenschools manage-
ouders betrokken. Binnen de gemeen-
vertalen naar de praktijk en het vast-
mentbureau te verminderen is een extra
schappelijke medezeggenschapsraad is
stellen van de budgetten is de volgende
kracht aangetrokken. Visser zegt dat de
een lumpsum-werkgroep gevormd.
stap. Dat is de fase waarin het CPOB
stelselwijziging tot nog toe tamelijk
“Een van de belangrijkste uitgangs-
nu zit.
soepel is verlopen.
15
OPEN PLEK
Behoefte In deze rubriek geeft SBM stof tot bezinning. Deze open plek biedt ruimte voor gedachten die het denken in beweging houden. De teksten op deze pagina’s cultiveren de verwondering, die vroeg of laat tot nieuwe inzichten leidt. Onderstaande teksten benaderen deze open plek elk langs een geheel eigen weg, in het besef dat deze ruimte zich uiteindelijk niet in woorden vangen laat.
Samenstelling: Paul Boersma, Fotografie: iStockphoto / Andrew Parfenov
Toen ik al bijna ontwaakt was herinnerde ik mij
SOMS LOOP IK ‘S NACHTS
Dat ik die nacht in het verleden had geleefd En zonder de geringste verbazing weer
zie
Soms loop ik ‘s nachts naar het Victorieplein,
Geloofd had dat God bestond
ons dichters toch lijden
als kind heb ik daar namelijk gewoond.
lees de geschriften
Aan vaders hand zijn zoon te zijn,
Ik wilde hem eindelijk wel eens spreken
hoor ons schreeuwen,
op moeders schoot te zijn beland.
Het is een bijzonder aardige man zei iemand
bidden om liefde en aandacht
Je kunt hem gerust eens bellen
Om niet. Om niet is het, dat ik hier ga, zie
de vrieskou in mijn jas laat dringen,
Ik belde en er klonk een stem, een heel lieve stem
hoe de gevoelloze wereld
alsof de tijd zich ooit laat dwingen,
Zodat ik mij een lieve gevleugelde vrouw voorstelde
ons aldoor tekort doet
terwijl ik roerloos in de deurpost sta.
al het gebrek aan voedsel,
Om thuis te komen. En zo simpel is de gang
Wilt u god, werd er gezegd, toets dan één
een dak tegen de regen
om tot dit moeilijk inzicht te geraken:
Wilt u god niet, toets dan niet
of een riool voor de deur
dat ik geen kind meer ben; dat ik verlang
het weegt niet op
naar iemand die nooit kon bestaan:
En dezelfde gevleugelde vrouw zei: er is nog
tegen de noodzaak
een jongetje dat alles goed zou maken -
Eén wachtende voor u en die ene bent u
van onze behoefte
de tijd die stilstond en hem liet begaan.
Ik herinnerde mij dat ik hier eindeloos over
hoe wij gebukt gaan
Ischa Meyer
Moest nadenken tot ik ontwaakte en God weer
onder het negeren daarvan
Zoals je wel ziet op felicitatiekaarten
Ik toetste één
Was verdwenen ergens in mijn hersenen. Lemmy Caution Rutger Kopland
Zeg niet: ‘Wat is dit? Waartoe dient het?’ want alles werd geschapen
Ik zal je helpen God, dat je het niet in mij begeeft, maar ik kan van te voren nergens voor
om in een behoefte te voorzien.
instaan. Maar dit éne wordt me steeds duidelijker: dat jij ons niet kunt helpen, maar dat wij jou moeten helpen en door dat laatste helpen wij onszelf. En dit is het enige, wat we in deze tijd kunnen redden en ook het enige waar het op aan komt: een stukje van jou in onszelf, God. Etty Hillesum
16
Jezus Sirach 39:21
Nacht Dieper naar voren kan ik mij niet buigen over de wereldrand, spaarzaam verlicht. Met het gelaat op blinde duisternis gericht kan ik mij van Gods glans niet overtuigen. De verste nadering betracht ik in de vele gedachten die ik naar dat hol gebied uitzend; talrijke keren niet, doch ik verlies mij in dit koppig spelen en in de pijn die tot een lust verdooft om hun verminkte wederkomst waaraan ‘k een wreed en zeker teken hecht van Gods bestaan: dat ginds een wand is waar wat in hem gelooft en tot zijn licht vliegt blindelings op stuit. Doch wellicht hoort hij in de stilste nachten het zieke ritselen van mijn gedachten die zich te pletter fladderen buiten op zijn ruit. Leo Vroman
BEELD
Wij zaten aan tafel, de avond viel in door langzaam herinnerde ramen, mijn vader bad voor, en het kleine gezin herhaalde zijn schuldeloos amen. Ik weet niet waarom juist dit vredige beeld na zoveel verwoestende jaren steeds inniger door alle dingen heen speelt. Wie kan wat er misging verklaren? Wij werden naar iedere windstreek verstrooid, op duistere wieken gedreven, en geen van ons weet waar de onschuld van ooit, geloof en geluk zijn gebleven. Jan Pierre Rawie
De dichter een diepe behoefte verwoorden (naar voren buigen) die pijn is maar tot lust verdoofd wordt. In dit gedicht zoekt de ik figuur naar zin (Gods glans) in de onzin (hol gebied). In dat zoeken verliest hij zichzelf (niet wie maar wat in hem gelooft en vliegt hij zich te pletter) maar hoopt – tegen beter weten in – dat zijn gedachten ‘gehoord’ worden.
17
Idealen en passie moeten terugkeren in de scholen
Onderwijs ‘dat ertoe doet’ De idealen en de passie zijn verdwenen uit het onderwijs, dat is vooral het gevolg van de invloed van een neo-liberale maatschappijvisie. Dat betoogt Henk Blenkers, coördinator Kennistafel Burgerzin Op School van de Christelijke hogeschool Windesheim in Zwolle. Hij pleit voor nieuw elan in de scholen door de docent weer eigenaar te maken van het onderwijs. Tekst: Henk Blenkers, Fotografie: Joost Grol Fotografie
Wat mij intrigeert in het onderwijs is de
plezier in beweging als er iets ‘trekt’, als er
zen naar de privésfeer- in het dominant libe-
vraag naar de zingeving, naar het ‘waarom en
idealen, dromen, wensen zijn. Ik zie minder
rale klimaat, evenals de levensbeschouwing,
waartoe werk je in het onderwijs?’.
plezier en zelfs weerstand als mensen worden
de zingeving, de moraal en bij velen ook de
Gepassioneerde verhalen van leraren gaan
‘geduwd’. De onderwijsontwikkelingen van
gevoelens over het werk.
vaak over zelfgekozen vakinhouden die leer-
de laatste decennia waren in mijn ogen vooral
De duw-ontwikkelingen om vooral de kwali-
lingen tot ontwikkeling aanzetten, of over
duw-ontwikkelingen, en aan veel leraren is
ficatiefuncties van het onderwijs te verster-
persoonlijke (kennis)ontwikkeling of over de
de vraag naar hun passie niet meer gesteld.
ken zijn aanslagen op de bronnen van de
relatie met leerlingen. Mensen komen met
Die vraag werd geprivatiseerd –terugverwe-
passie. Wat ik hoor in de scholen: vakinhou-
18
den werden minder belangrijk; niet de
balans doorgeslagen naar de controle, beheer-
naar vorming en socialisering, naast het sti-
beweegredenen, maar de resultaten gelden;
sing en verantwoording. En die focus op
muleren van ontwikkeling is een onvol-
het product belangrijker dan het proces; de
beheersing en verantwoording beschouw ik
doende benoemde behoefte. In het
didactiek moet sociaal-pedagogische en
als kenmerken van ontspoord neo-liberaal
middelbaar en hoger beroepsonderwijs zijn
orthopedagogische tekorten maar opheffen of
denken. Wat je dan ziet: portfolio’s zijn geen
de werkgevers en ‘de markt’ eigenaren van
kanaliseren; ik was leraar, ontwikkelaar en
begeleide procesverslagen waarin ook
het onderwijs. Niet de idealen en ideeën
ben nu coach, uitvoerder; niet de relationeel-
beweegredenen worden gevraagd, maar
bepalen de curricula, maar de huidige (econo-
gerichte pedagogen, maar de onderwijskun-
bovenal productverzamelingen waarop wordt
mische) werkelijkheid en de behoeften. Het is
digen (lees: didactici) bepalen met (externe)
beoordeeld. POP’s en PAP’s worden verant-
in mijn ogen te veel bevestiging van het
kaders de curricula en geven de ruimte aan
woordingsbronnen, bewijsmappen om ach-
bestaande, en niet educeren en evoceren: ‘uit-
voor ‘wat nog mag’…:Mensen uit het voort-
teraf te kunnen aantonen dat je hebt gedaan
leiden naar morgen’ en ‘wekken’. De maat-
gezet en beroepsonderwijs kunnen dit lijstje
wat gevraagd was. De diepste bronnen voor
wel voortzetten. Er hangt een soort boosheid
de vulling van veel van die mappen zijn wan-
in de privé-wereld van de (wat oudere) leraar
trouwen, en angst om ‘gepakt’ te worden: er
over een naar binnen-verbannen passie.
wordt weer ‘geduwd’. Mailtjes worden bewaard om…; notulen en verslagen zijn
VERANTWOORDEN
bronnen om mensen te sturen, achteraf te
Nederland heeft een aantal jaren achter zich
kunnen zeggen ‘je had het kunnen weten’; er
waarin het (neo-)liberale denken tot in alle
moet tijd worden geschreven, …
Beroepsonderwijs in de greep van het neo-liberale marktdenken
sectoren van de samenleving kon doordringen. Schoolculturen volgen de krachten in de
EIGENAARSCHAP
samenleving en ook in het onderwijs heeft
Opmerkelijk is, dat één van de centrale bouw-
het liberale gedachtegoed zich genesteld in
stenen van het liberale denken het ‘eigenaar-
schoolorganisatie en onderwijsconcepten. De
schap’ is. En naar mijn mening zijn leraren
schappijkritiek en het wervende perspectief
kern van dat liberale denken is dat het ver-
geen eigenaar meer van het onderwijs, en ook
ontbreekt, en dat is zeker voor het christelijk
trekt vanuit de kracht van het individu. Het
niet in het onderwijs. In het voorwoord van
onderwijs een schreeuwend tekort.
zwaartepunt ligt bij het ‘ik’, en niet bij het
het laatste en ontmaskerende boek van Paolo
‘wij’: de staat, de natie, de gemeenschap, het
Freire, ‘Pedagogy of Freedom’(p11-12) zegt
IDEALEN
gezin. Niet zelden wordt de liberale mens
Stanley Aronowitz: ‘Leraren worden chro-
Gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen
verweten dat deze eendimensioneel econo-
nisch onderbetaald, zijn een voorwerp in
zal de socialisatiefunctie van het onderwijs
misch, consumentistisch en egoïstisch inge-
benauwend werk en leefomstandigheden, en –
sterker worden aangezet. De ontwikkelingen
steld is. Individualisme wordt op één lijn
zo voeg ik toe- vaak mager opgeleid. Een deel
rondom burgerschap waar ik me persoonlijk
gezet met egoïsme. Liberalen zullen proteste-
van het ethische gedachtegoed van Freire is de
veel mee bezighoud wijzen daar al op. Ik zie
ren en beweren dat werkelijke solidariteit –
absolute noodzakelijkheid van de zelfverdedi-
burgerschap en het beroep op de socialisatie-
‘er zijn voor anderen’- alleen kan ontstaan uit
ging van de eigen waardigheid, een strijd die
taak als een kans om de ‘trekkracht’, de idea-
mensen die werkelijk vrij zijn.
het recht op academische vrijheid omvat,
len in het onderwijs te herstellen. Als die
Liberalen zullen willen aangeven dat het libe-
autonomie in de opzet en ontwikkeling van
socialisatietaak onder invloed van ontspoord
rale mensbeeld niet de berekenende homo
het curriculum en het pedagogische proces.
neo-liberaal denken wordt versmald met een
economicus is, maar dat het gaat om de ratio-
Als leraren een warm hart toedragen aan de
competentiekader waarin ‘getoond gedrag in
nele, zelfbepalende mens, die uit kan groeien
eenheid van theorie en praktijk kunnen ze de
de maatschappelijke praktijk’ (output) wordt
tot een unieke persoonlijkheid. Die unieke
verbinding tussen educatie en actie niet
afgevinkt missen we de kans opnieuw. De
persoonlijkheid kan met eigen keuzes, en
geloofwaardig laten zijn als ze niet zijn toege-
ontmoeting, het leren verbinden, de reflectie,
eigen voorkeuren een eigen leven leiden. Alle
wijd.’ De zinnen slaan niet alleen op leraren in
de dialoog, de perspectiefwisseling, èn het
grote liberale denkers hebben onderkend dat
Latijns-Amerika, maar raken het hart van de
kritisch leren om zó te participeren in de
deze vrijheid niet zonder verantwoordelijk-
problematiek in het onderwijs in Nederland.
samenleving ‘dat het ertoe doet’ zijn kwali-
heid kan. Waar het daarna om gaat is, of die
teitsindicatoren voor kwalitatief en transfor-
verantwoordelijkheid wordt opgepakt (hier:
En ook de studenten, deelnemers en leerlin-
matief (veranderend) burgerschap. Dat wekt
door leerlingen en leraren) en waargemaakt.
gen zijn geen eigenaar, zèlfs niet in het ideaal
nieuw elán, óók onder leraren. De idealen van
Of in die verantwoordelijkheid voldoende
van het persoonlijke, vrije, ontwikkelingsge-
leraren zitten verstopt in die paar wekkende
waarden worden gerealiseerd die het samen-
richte leren. Het ‘student centraal-dogma’
woorden: ‘dat het ertoe doet’. Leraren zijn
leven en werken menswaardig laten zijn. Het
profileert opnieuw het liberale ideaal van de
eigenaar van dát stuk van het onderwijs: daar
gaat daarbij tevens om de vraag of je mensen
autonome, vrij kiezende en zelfbepalende
zit ook scheppingskracht. Ik roep in de geest
vertrouwt in hun streven naar vrijheid, en of
mens. In de praktijk van het onderwijs heb-
van Freire op om een ‘school in een school’ te
je dat moet controleren en bewaken, en/of
ben zich echter allang de leerlingen gemeld
starten op dát domein van de idealen, niet te
juist moet stimuleren.
die deze opvatting uittesten en vragen om
temmen door neo-liberale leegheid.
In veel scholen is door de duw-impulsen de
sturing, structuur en gemeenschap. De vraag 19
Kleurrijke Rotterdamse school bevordert integratie
‘Een kind is een kind’ De Rotterdamse basisschool Dr. J. Woltjer is een echte zwarte school. Maar liefst 98 procent van de leerlingen heeft een andere dan de Nederlandse nationaliteit. Dat vergt het een en ander van de leerkrachten, maar ook van de school. Hoe hou je bijvoorbeeld al die ouders betrokken? En hoe voorkom je segregatie en bevorder je integratie? Tekst: Fred Geelen, Fotografie: Dr. J. Woltjerschool
De protestants christelijke basisschool Dr. J. Woltjer in de
Sierra Leone of Polen. En daarmee is de school een redelijke afspiege-
Rotterdamse wijk Bospolder is een uitgesproken zwarte school: maar
ling van de wijk, die voor zo’n 80 procent uit allochtonen bestaat.
liefst 98 procent van de 300 kinderen heeft een andere dan de
Zo’n dertig jaar geleden was dat nog totaal anders. Martin Weij, sinds
Nederlandse nationaliteit. De meeste zijn van Kaapverdische,
1974 op de Woltjerschool werkzaam - eerst als leerkracht en vanaf
Surinaamse, Marokkaanse, Turkse of Antilliaanse afkomst. Een enke-
1979 als directeur - heeft de school van wit naar zwart zien verkleu-
ling heeft zijn wortels in Portugal, Angola, voormalig Joegoslavië,
ren: “Vroeger was het iets bijzonders als je een buitenlands kind in de
20
KENNISCENTRUM GEMENGDE SCHOLEN
klas kreeg, en liet je het iets vertellen over zijn vaderland. Hetzelfde zouden we nu met een Nederlands kind kunnen doen: ‘Joh, vertel
Om gemeenten, schoolbesturen, scholen en ouders te
eens iets over Nederland’.”
ondersteunen bij het tegengaan van segregatie in het onderwijs, is afgelopen zomer het Kenniscentrum Gemengde
AANPOTEN
scholen opgericht. Door middel van het verzamelen en
Het gebruik van de termen zwarte en witte scholen vindt Weij ‘drie
verspreiden van kennis worden scholen, schoolbesturen,
keer niks’. “Het verschil met een witte school is dat wij veel nationali-
ouders en gemeenten geactiveerd om samen kleurrijke
teiten in huis hebben en daardoor kinderen die allemaal een andere
scholen te creëren in het primair en voortgezet onderwijs.
cultuur en taal hebben. Maar een kind is een kind.” Tegelijkertijd ont-
Het hart van het Kenniscentrum is de website. Hier is een
kent hij niet dat het voor de leerkrachten aanpoten is op een zwarte
overzicht te vinden van nieuws en achtergrondinformatie.
school: “Er wordt vaak heel wat van je creativiteit en inventiviteit
Zo worden voorbeelden beschreven van scholen die op hun
gevraagd om kinderen te bereiken. Zeker de kinderen die net in
manier proberen de integratie te bevorderen. Een van de
Nederland zijn. Leg bijvoorbeeld maar eens uit dat het woord ‘trap’
voorbeeldscholen is de Dr J. Woltjerschool in Rotterdam.
meer betekenissen heeft dan je voet ergens tegenaan zetten. Dat kost
Zie verder: www.gemengdescholen.nl.
veel energie. Net als het contact met de ouders. Probeer maar eens duidelijk te maken hoe je dingen op school aanpakt en dat je dat het liefst in dialoog met de ouders doet; veel ouders zijn vanuit hun thuisland niet gewend om invloed op het onderwijs van hun kinderen te heb-
moeders, ook omdat veel vrouwen niet met mannen in dezelfde
ben.” Om meer begrip te krijgen voor de ouders en de kinderen van
ruimte mogen zijn. “Ons doel met de ouderactiviteiten was om
zijn school, heeft Weij al heel wat van die thuislanden bezocht. “Je
ouders te betrekken bij de school en de opvoeding van hun kind. In
begrijpt toch beter waar mensen vandaan komen en waarom ze reage-
het begin kwamen de meeste moeders echter vooral voor hun eigen
ren zoals ze reageren, als je er zelf geweest bent”, stelt Weij, die ook
ontwikkeling, de school was voor hen een mogelijkheid om buitens-
leerkrachten naar het buitenland stuurt.
huis te komen, de wereld te ontdekken, zich te emanciperen. Nu komt de fase dat ze beseffen dat ze zelf een heleboel kunnen en op veel terreinen de weg weten. Daardoor zullen ze zich ook meer gaan richten
‘Op een kleurrijke school moet
op de kinderen en op andere ouders.”
je creatief en inventief zijn’
VRIENDSCHAPSSCHOOL
Ook buiten de schoolpoort wil de Woltjerschool segregatie tegengaan en integratie bevorderen. Zo participeert de school al vijf jaar in OUDERCONSULENT
Vriendschapscholen, een oorspronkelijk initiatief van twee protes-
Tineke den Hartog, intern begeleidster voor de onderbouw met in
tants-christelijke besturen en later overgenomen door de gemeente
haar pakket onder meer ouderbetrokkenheid, merkt dat ouders dit
Rotterdam. In dit project onderhouden zo’n veertig scholen met een
soort initiatieven waarderen: “Ze zien het als een teken van belang-
verschillende achtergrond en samenstelling een band om elkaar beter
stelling voor hen en hun cultuur. Alleen dat al versoepelt de contac-
te leren kennen en waarderen. De Woltjerschool heeft in dat verband
ten. Daar komt bij dat je mensen anders benadert als je weet dat
vriendschap gesloten met De Acker in Bergschenhoek. Een keer per
ouders in Marokko of Turkije zich niet met het onderwijs aan hun kin-
jaar is er een ontmoetingsdag. Naast de groepen 3 tot en met 7, doen
deren bemoeien, maar dat aan de school overlaten.” Om ouders naar
sinds twee jaar ook de ouders mee. Wilma Gelderblom, leerkracht van
de school te lokken, creëerde de Woltjerschool eerst een ontmoetings-
groep 3, coördineert voor de Woltjerschool de activiteiten rondom dit
ruimte voor ouders. Vervolgens werd er een ouderconsulent aange-
project. Zij noemt het initiatief heel zinvol: “Wij zijn een heel zwarte
steld die activiteiten voor ouders organiseert. Dat begon met
school in een heel zwarte wijk. Onze kinderen weten vaak niet wat de
Nederlandse taallessen, later aangevuld met onder meer computerles-
Nederlandse cultuur inhoudt. Daar komen ze in deze wijk niet achter,
sen, themabijeenkomsten over opvoeding en onderwijs en koffie-
maar wel via de contacten met de kinderen van De Acker. Omgekeerd
inloop. Verder stimuleert de Woltjerschool ouders om mee te helpen
komen de kinderen uit Bergschenhoek via ons in aanraking met ver-
bij activiteiten uit het wijkarrangement, zoals zwemlessen voor jonge
schillende andere culturen.”
kinderen. Inmiddels hebben 54 Rotterdamse scholen zo’n arrange-
Gelderblom vertelt dat er al echte vriendschappen zijn ontstaan en dat
ment, waarbij ze na schooltijd in meer dan zes uur per week aan
kinderen uitkijken naar een volgende ontmoeting en elkaar kaartjes
zoveel mogelijk kinderen activiteiten aanbieden. De integratie wordt
sturen: “Kinderen gaan in eerste instantie op zoek naar de overeen-
nog eens extra bevorderd met de aanwezigheid van een school-maat-
komsten en accepteren de verschillen die er ook zijn.” Tegelijkertijd
schappelijk werkster.
stelt ze vast dat er nog een wereld te winnen valt: “Sommige mensen hebben toch een heel eenzijdig beeld van de culturen waar wij mee te
IN ONTWIKKELING
maken hebben, en dat is niet altijd positief. Dankzij die vriendschaps-
“Waar het kan proberen we ouders bij activiteiten te betrekken”, vat
band kan dat beeld worden bijgesteld. Je hoort het ook van ouders:
Weij het verhaal samen, die er op wijst dat er ook een ouderraad is
hier zijn kinderen, daar zijn kinderen; er zijn wel verschillen, maar
opgericht. Daarbij tekent hij wel aan dat de vaders zich nauwelijks
er zijn nog meer overeenkomsten. Dat stukje acceptatie, van twee
laten zien. Den Hartog zegt dat veel activiteiten nog gericht zijn op
kanten, daar gaat het om.” 21
DE PRAKTIJK
Leerplaats in Almere
docenten, leerlingen, kantinemedewerkers en ouders. Hoewel alle leerlingen
Passend onderwijs, Centrum voor Jeugd en Gezin, opvoeden en onder-
van de schoolkantine gebruik maken, richt het onderwijsgedeelte zich in de
wijs, activiteiten en dagarrangementen. In Almere is dat allemaal onder
lessen verzorging speciaal op de twaalf- tot zestienjarigen.
één dak te vinden onder de naam Leerplaats.
Voor meer informatie www.voedingscentrum.nl.
Het is een afgeleide van het Etutorium, een moderne leerplaats voor kinderen en jongeren van 0 tot 15 jaar. Vanuit één pedagogische visie worden persoonlijke begeleiding, zorg, coaching en training afgestemd
Duurzaamheid en het onderwijs
op de individuele onderwijsbehoefte van ieder kind.
Sinds de film van Al Gore over de verandering van het klimaat is er ook binnen
In de Leerplaats worden principes van Etutorium in de praktijk gebracht en
het onderwijs veel aandacht voor duurzaamheid. Op Kennisnet is er voor
getoetst. De openbare Brede Basisschool Het Meesterwerk in Almere, de
docenten en leerlingen een schat aan materiaal te vinden om in de klas mee
eerste Leerplaats van Nederland, heeft daar al ervaring mee. Voorschoolse
aan de slag te gaan. Duurzame ontwikkeling betekent volgens de site niets
educatie in de peuterspeelzaal, basisonderwijs voor 4- tot en met 12-
meer of minder dan dat je zó leeft dat bronnen niet uitgeput raken, de natuur in
jarigen en kinderopvang tussen 07.00 en 19.00 uur worden vanuit één
evenwicht blijft en de welvaart onder de mensen eerlijk verdeeld is. “Best lastig,
organisatie door één team van professionals georganiseerd. Ouders (en
want alles hangt met elkaar samen. Daarom is het belangrijk dat leerlingen in
medewerkers) kunnen een opvoedingscursus volgen of informatie krijgen
een vroeg stadium met de vraagstukken van duurzame ontwikkeling gecon-
over bijvoorbeeld drukke kinderen. Ze kunnen er ook terecht voor advies
fronteerd worden. Het is belangrijk dat de leerlingen ontdekken dat ze zelf
aan de jeugdverpleegkundige, die ook de periodieke onderzoeken bij
keuzes kunnen maken die het verschil kunnen maken, maar dat ze tegelijkertijd
leerlingen doet. De Leerplaats realiseert integrale zorgondersteuning en
beseffen dat ze niet overal invloed op hebben.”
passend onderwijs al in de praktijk. Binnen de organisatie vindt ook de
Meer informatie op http://duurzaamheid.kennisnet.nl.
gezamenlijke opleiding van alle medewerkers plaats, in samenwerking met de academie voor ontwikkelingsgericht onderwijs.
Prijsvraag cultuureducatie Onderbouw-VO heeft een prijsvraag uitgeschreven onder het motto
Gezonde schoolkantine
Cultuureducatie opschudden!. Creatieve studenten van pabo’s en leraren-
De Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW) heeft het aanbod
opleidingen wordt gevraagd hun ideeën voor een uitdagende module cultuur-
aan gezonde voeding uitgebreid. Dat is te danken aan een initiatief van
educatie voor leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs op
drie leerlingen, die bedachten dat het goed zou zijn als er op school een
papier te zetten. Het ingestuurde materiaal dat voldoet aan de door een jury
fruitautomaat zou komen. Geen gokkast maar een echte, gevuld met o.a.
vastgestelde criteria, wordt gebundeld en verspreid onder alle scholen voor
bakjes gesneden meloen, ananas, aardbeien of versgeperst sap. Op het
voortgezet onderwijs. Daarnaast zijn er geldprijzen te winnen voor studen-
CSW betrekt men leerlingen ook op andere manieren bij het ontwikkelen
ten met de meest verrassende en geschikte lesstof. Materiaal kan tot en met
van een gezonde leefstijl, namelijk door bijzondere projecten op de zetten.
maandag 31 maart 2008 worden ingezonden via
[email protected].
Deze geïntegreerde aanpak past precies in de aanbeveling van het
Bij het ingezonden materiaal moeten de studenten motiveren hoe zij er in zijn
Voedingscentrum voor een gezonde schoolkantine. Het Voedingscentrum
geslaagd om samenhangend onderwijs en onderwijs passend bij 12 tot 14
heeft onder meer stappenplannen ontwikkeld voor scholen om te berei-
jarigen binnen een bijzondere module cultuureducatie te verenigen. Studenten
ken dat leerlingen bewuster met voedsel omgaan. Het centrum geeft
kunnen alleen in een groep meedoen aan de prijsvraag. Daarbij heeft de jury
onder andere informatie en advies op het gebied van hygiënenormen,
de voorkeur dat studenten van verschillende studierichtingen in één groep
gezond aanbod, het behandelen van de keuze van leerlingen in de
plaatsnemen.
kantine. Het project richt zich op alle schooltypes, van vmbo tot vwo, en
Meer informatie op www.onderbouw-vo.nl.
wel op degenen die betrokken zijn bij de schoolkantine: schoolleiding,
22
Microkrediet in de klas
schrijven van verhalen bij kinderen in groep 3 en 4 van de basisschool.
In maart kunnen de basisscholen weer meedoen aan Klasse!Actie, een initiatief
Hij vergeleek het proces van het schrijven met de hand met dat van het
van Day for Change.
schrijven op de computer. Getypte verhalen kregen een gelijke of soms
Kinderen leren in wedstrijdvorm wat microkrediet en ondernemen is en wat daar
iets betere beoordeling dan de geschreven verhalen.
allemaal bij komt kijken. Spelenderwijs maken ze kennis met ontwikkelings-
De conclusie van Van Huygevoort: simpelweg het bezig zijn met teksten,
samenwerking. Bovendien leren kinderen met dit project om samen te werken
of dat nu op de computer is of met pen en papier, verbetert de vaardig-
en gezamenlijk een doel te realiseren. Microkrediet heeft in Nederland vooral
heden. Het typen op de computer is voor jonge kinderen aanvankelijk
bekendheid gekregen door haar ambassadeur prinses Máxima.
extra belastend. Daarnaast blijkt feedback van wezenlijk belang voor de
Tijdens de Klasse!Actie krijgt elke klas een lening van € 20. Met deze lening
verbetering van de schriftelijke taalvaardigheid, hoewel kinderen ook
gaan de kinderen aan de slag om één of meerdere bedrijfjes te starten. In
zonder enige vorm van feedback verbetering laten zien.
de actieperiode van 25 maart tot 25 april 2008 zijn al deze kleine bedrijfjes in Nederland operationeel. Aan het eind van de actieperiode wordt met de opbrengsten de lening terugbetaald. En de winst wordt besteed om micro-
Levensecht leren in een taaldorp
kredieten in de derde wereld mogelijk te maken. Desgewenst kunnen scholen
Taaldorpen kennen een groeiende populariteit in de onderbouw van het
gastlessen laten verzorgen over microfinanciering.
voortgezet onderwijs. Het principe is eenvoudig, leerlingen verblijven
Meer informatie op www.dayforchange.nl.
zogenaamd in het land van de vreemde taal die ze moeten leren. Zoals Engeland, Frankrijk of Duitsland. Een klaslokaal of meer klaslokalen zijn met decors en attributen zo ingericht dat daar situaties uit het dagelijks
Zelf stageplaatsen creëren
leven kunnen worden nagebootst zoals een winkel, een restaurant, een
Het ROC Mondriaan in Den Haag heeft door steun te geven aan een project
school, een camping, een sportveld, een disco, enz. In zo’n omgeving
tegen armoede in de stad tevens een gedeeltelijke oplossing gevonden voor
mag, afhankelijk van de vreemde taal die een leerling volgt, alleen Frans,
een tekort aan stageplaatsen. Elke jaar vervangt de mbo-school vele honder-
Duits of Engels worden gesproken. Kinderen worden als het ware onder-
den computers omdat ze voor onderwijsdoeleinden verouderd zijn. Maar ze
gedompeld in een taalbad. Zo mogelijk worden ouderejaars leerlingen
zijn nog heel goed bruikbaar voor privégebruik. Studenten van de afdelingen
ingezet als native speakers.
ICT, Marketing en Communicatie, Sociale en Zakelijke Dienstverlening hebben
Op het Duitslandweb (een initiatief van het Duitsland Instituut bij de
de opdracht gekregen om de organisatie van het project voor hun rekening te
Universiteit van Amsterdam) staat een uitvoerige beschrijving van een
nemen. De studenten maken de computers technisch in orde, doen onderzoek
taaldorp, voorzien van een aantal tips en waarschuwingen. Het opzet-
naar de behoefte, bezorgen de pc’s bij de gezinnen en geven ze via een help-
ten en uitvoeren van een taaldorp is een goede manier om leerlingen
desk ondersteuning. Voor de studenten geldt dit als een stage. Het initiatief is
in levensechte situaties de vreemde taal te laten spreken. Het vergt wat
uitgegaan van de Stichting Leergeld, die al eerder bemiddelde in de levering
voorbereiding, aldus Duitslandweb, maar over het uiteindelijke resultaat
van tweedehands pc’s aan arme gezinnen.
zijn zowel leraren als leerlingen vaak erg enthousiast. Voor meer informatie www.duitslandweb.nl en dan zoeken op ‘taaldorp’.
Leren spellen met computer De computer kan een goed hulpmiddel zijn bij het leren spellen en schrijven op de basisschool. Vooral door het maken van spellingoefeningen op de computer gaan kinderen beter spellen. Dit blijkt uit een proefschrift waar Martijn van Huygevoort aan de Radboud Universiteit in Nijmegen op is gepromoveerd. Hij
Heeft uw school nieuws voor deze pagina?
onderzocht de inzet van de computer bij een taalmethode die uitgaat van het
Stuur uw bericht naar
[email protected].
23
Strategienotoa voor het hoger onderwijs
Minister wil einde aan zesjescultuur ‘Het hoogste goed’ is de titel van de strategienota voor het hoger onderwijs, die minister Plasterk onlangs heeft gepubliceerd. Hogescholen en universiteiten moeten ambitieuzer zijn, maar ook van de studenten verwacht de bewindsman meer inzet. Nederland moet zijn toppositie handhaven. Weg met de zesjescultuur, is zijn credo. Tekst: Emmanuel Naaijkens, Fotografie: iStockphoto / HooRoo Graphics, Mark Evans
In 1956 tekenden ruim 11.000 universitair
Schoorvoetend is in veel delen van het hoger
het aantal studenten, een goed basisniveau te
studenten een petitie tegen een beperking
onderwijs het bindend studieadvies (bsa)
handhaven. Internationaal blaast ons land zijn
van de studieduur. Het verzet had effect, de
ingevoerd. En niet te vergeten, een van de
partijtje mee. ‘Elke universiteit kent minimaal
maatregel ging niet door. De algemene opvat-
oogmerken van de tweede fase op havo/vwo
een onderzoeksgebied waarin het tot de
ting in die dagen was dat een student zolang
was om de aansluiting tussen voortgezet
wereldtop behoort. Afgestudeerden van onze
over zijn studie zou moeten kunnen doen als
onderwijs en hoger onderwijs te verbeteren.
conservatoria en ontwerpopleidingen zijn internationaal toonaangevend in podium-
hij (zelden een zij) nodig achtte. De eeuwige student was een geaccepteerd en misschien
WERELDTOP
kunsten en design. Kortom: onze kennis-
zelfs gekoesterd verschijnsel, het was het pri-
Minister Plasterk wil dat de uitval in het hoger
instellingen vervullen een centrale rol in het
vilege van een (toekomstige) elite.
onderwijs, dat zich vooral voordoet in de eer-
[economisch] succes van Nederland’. Aldus de
ste twee studiejaren, effectief wordt aange-
minister, om er, terecht, in een adem aan toe
Zou daarin de verklaring kunnen schuilen dat
pakt. Het is een van de speerpunten in zijn
te voegen dat ‘succes kwetsbaar is’. De weg
er nooit echt een punt is gemaakt van de uit-
strategische agenda voor het hoger onderwijs-
naar de top is gemakkelijker dan het handha-
val van studenten in het hoger onderwijs?
, onderzoek- en wetenschapsbeleid, die als
ven van een positie op de hoogste trede.
De harde cijfers gaven daar nochtans goede
titel ‘Het hoogste goed’ heeft meegekregen.
aanleiding toe. In het hbo (cohort 1999) ver-
Een agenda die met instemming van universi-
Een van de bedreigingen is de opkomst van
liet 23 procent van de voltijdstudenten zon-
teiten (VSNU), hogescholen (HBO-raad) en
de nieuwe economieën zoals van China en
der diploma de opleiding; na zeven jaar was
studentenbonden is vastgesteld. In zijn
India. In China bijvoorbeeld volgt nu 15 pro-
9 procent nog bezig met de studie. In het
beleidsplan constateert de minister dat het
cent van de jongeren hoger onderwijs, in de
wetenschappelijk onderwijs (idem cohort
Nederlandse hoger onderwijs de afgelopen
rijke Westerse landen is dat bijna vijftig
1999) vertrok 15 procent zonder diploma; na
decennia een prestatie van formaat heeft gele-
procent. In China ligt dus nog een enorm
zeven jaar was 17 procent nog bezig met de
verd door, ondanks de explosieve groei van
groeipotentieel, wat zich zal vertalen in ster-
studie. De versobering van de studiefinanciering die in de loop der jaren is doorgevoerd (maximaal vier jaar, een lager bedrag, strengere voorwaarden) heeft nauwelijks
STUDENTEN
invloed gehad op het studietempo. Of zoals een studente het in een debat over de studie-
De deelname van niet-westerse allochtonen (vooral Turkse en Marokkaanse
beurs ooit verwoordde: ‘Ik heb er recht op
Nederlanders) aan het hoger onderwijs is sinds 1995 fors gegroeid van 6 naar 12
minimaal twee keer per jaar op vakantie te
procent in 2005. Toch moet dat aantal flink hoger omdat studiesucces van groot
kunnen gaan’.
belang is voor hun integratie en omdat hun arbeidspotentieel hard nodig is. Punt van zorg is dat ten opzichte van de autochtone studenten er relatief veel alloch-
Natuurlijk zijn er in het verleden maatregelen
tone studenten zonder diploma de instelling verlaten.
genomen om de resultaten op te krikken.
De democratisering van het hoger onderwijs, waar in de jaren zestig voor werd
Onder het ministerschap van Ritzen in de
gestreden, heeft zijn effect niet gemist. In 1950 bedroeg het aantal studenten res-
jaren negentig was de studeerbaarheid van
pectievelijk 31.700 in het hbo en 29.700 in het wo. In 2006 is dat aantal gegroeid
opleidingen een ‘hot item’. Universiteiten en
naar respectievelijk 336.400 (hbo) en 207.700 (wo). Overigens is de bekostiging
hogescholen zijn meer werk gaan maken van
per student sedert de jaren tachtig bijna gehalveerd.
de begeleiding van hun studenten. 24
a
COLUMN
Marianne Luyer voorzitter Besturenraad
Fotografie: Cats & Withoos
Oud denken kere onderzoeksposities. Maar Nederland zal in het wetenschappelijk onderzoek de strijd dus vooral in kwaliteit aan moeten gaan, wij
Marja van Bijsterveldt was gewaarschuwd bij
Staatssecretaris Van Bijsterveldt kon of wilde
zullen het vooral moeten hebben van extra
haar aantreden als staatssecretaris. In het over-
niet achterblijven en ze vond een bondgenoot in
kennis op het hoogste niveau, waarmee inno-
drachtsdossier was aangegeven dat de kwestie
Ouders & Coo. Zestien scholen hebben inmid-
vatieve ontwikkelingen (zowel in fysieke
van de onderwijstijd maatschappelijk erg gevoe-
dels een boete aan hun broek, ongekend in
producten als maatschappelijke diensten) in
lig lag en dat er rekening moest worden gehou-
de geschiedenis van het onderwijs. Maar even
gang kunnen worden gezet. In het weten-
den met de media. Een jaar later moeten we
ongekend is dat tientallen scholen nu dreigen
schappelijk onderzoek is ‘een hoog gemiddeld
helaas vaststellen dat er geen sprake was van
met burgerlijke ongehoorzaamheid, omdat ze
niveau niet voldoende. Voor innovatie telt
overdrijving. Het gedoe om de 1040 urennorm
nog langer weigeren met draconische maatre-
vooral de top. Je kunt een ontdekking immers
is nu al maanden een regelmatig terugkerend
gelen te voldoen aan een onhaalbare urennorm.
maar eenmaal als eerste doen’, stelt Plasterk.
nieuwsitem. En het ziet er niet naar uit dat de
Het is niet niks als scholen bewust de wet nege-
rust in dit dossier snel terugkeert nu de bewinds-
ren, maar als voorzitter van de Besturenraad heb
UITDAGING EN MOTIVATIE
vrouw, gesteund door een meerderheid in de
ik volledig begrip voor deze houding.
In het hoger onderwijs wil de minister een
Tweede Kamer, en het onderwijsveld lijnrecht
‘ambitieuze studiecultuur, in de zin van moti-
tegenover elkaar staan.
vatie, inzet, studiehouding en uitdaging.’ En
Deze kwestie van de onderwijstijd heeft een zorgwekkend gebrek aan inlevingsvermogen
er moeten (nog) meer jongeren doorstromen
Ik vraag me, net als vele anderen in de onder-
in de weerbarstigheid van de dagelijkse onder-
naar het hoger onderwijs, waarbij er een
wijswereld, af hoe deze zaak zo heeft kunnen
wijspraktijk aan het licht gebracht. Het gevolg
potentieel is bij allochtone jongeren (zie
escaleren. Het is begonnen met een actie van
van het ‘oude denken’ dat kenmerkend is voor
kader). Daar valt nog een wereld te winnen.
Kamerlid Jan de Vries, die meende de onderwijs-
de bewindslieden op Onderwijs: de idee dat je
In de nota wordt onder meer verwezen naar
tijd met een amendement te moeten aanscher-
de sector vanachter je bureau kunt aansturen
onderzoek waaruit blijkt dat grote groepen
pen. Een actie die naar mijn idee was ingegeven
alsof we nog in het industriële tijdperk leven, en
studenten zich niet uitgedaagd voelen en
door verhalen aan de borreltafel. Dat docenten
dat kwantiteit (hoeveelheid onderwijsuren) gelijk
kritisch zijn over de onderwijskwaliteit.
eindeloos veel vakantie hebben, dat er zoveel
staat aan kwaliteit. Dat je je doof kunt houden
Dat is een opdracht aan de docenten van
lesuitval is en dat het dus niet vreemd is dat het
voor gefundeerde brieven van ervaren en gewe-
universiteiten en hogescholen, onder meer
met de kwaliteit van het voortgezet onderwijs
tensvolle schoolleiders, die aantonen dat de
te realiseren door meer contacturen in het
bergafwaarts gaat. Daar moest maar eens paal
urennorm echt niet reëel is. Als de bewindslie-
eerste studiejaar. Maar ook aan de studenten
en perk aan gesteld worden! De Haagse politiek
den volharden in hun afstandelijke houding dan
zelf mogen meer eisen worden gesteld.
rolde de spierballen, maar vergat de mensen in
komt het niet gauw meer goed in de relatie met
‘Onvoldoende studenten lijken voluit te gaan
de praktijk te vragen of dit beeld eigenlijk wel
het onderwijsveld.
voor hun studie.’ En: ‘We moeten af van de
strookt met de werkelijkheid.
cultuur dat een zes goed genoeg is’. Minister Plasterk wil verder dat de instellingen meer differentiatie bieden qua niveau, en hij wil in het bijzonder meer aandacht voor excellente studenten. De instellingen hebben daar inmiddels al een begin mee gemaakt.
Reageren? Mail Marianne Luyer op
[email protected]
25
BESTURENRAAD
Grote woorden (1) - Vertrouwen In de debatserie Open Mind laat Harm Klifman deze keer zijn gedachten gaan over de relatie tussen overheid en het onderwijs. Hij vraagt zich af waar toch de opvatting vandaan komt, dat je vertrouwen eerst moet verdienen om het te krijgen. Tekst: Harm Klifman
In de wereld van politiek en ‘groot beleid’ werkt
vertrekpunt, ‘randvoorwaarde’ in elke relatie. We
illustreren dat het ‘maatschappelijk vertrouwen’ in
men graag met Grote Woorden. Grote woorden
proclameren of herstellen dan de vanzelfspre-
het voortgezet onderwijs kwijnende is: van vroegtij-
zijn bedoeld om te binden, te overtuigen, te over-
kendheid die terechte vanzelfzwijgendheid is. Dit
dige schoolverlaters tot onmin over de hoogte van
reden, om mensen voor je te winnen, voor jouzelf
is zo evident dat het tegendeel zelfs verdacht is.
het lerarensalaris. De nota is bedoeld om ‘de bran-
of voor je ideeën. De klassieke tijd had dat al goed
Voorbeeldje: je bent directeur van een school en
che’ (ook een Groot Woord?) een hart onder de
begrepen. In de oude Griekse stadstaten waren
je bestuur bevestigt iedere bestuursvergadering
riem te steken en op te roepen tot zelforganisatie
er hele opleidingsscholen die jonge politici, maar
opnieuw dat het vertrouwen in je heeft – me dunkt,
en de lat hoger leggen. Dat is mooi. Er staan ook
ook juristen opleidden in de retorica, de kunst
ik zou er juist stervensonzeker van worden. Zo
heel veel interessante en behartenswaardige din-
van het redevoeren opdat je de andere partij zou
gaat het ook met de relatie tussen professioneel
gen in dat advies, daar niet van. En wat mij betreft
kunnen overtuigen. Grote Woorden zijn deel van
bestuur en raad van toezicht: vertrouwen is er
kan de lat niet hoog genoeg liggen, geen misver-
redevoeringen, manieren om, bot gezegd, je gelijk
tenzij het tegendeel het geval is en dan is er reden
stand daarover. Maar gek is de veronderstelling
te krijgen. Sindsdien spreken we van retorische
om het er over te hebben, maar meestal is er dan
dat als je allemaal hebt uitgevoerd dat er dan een
middelen die worden ingezet om bijvoorbeeld
al geen houden meer aan.
moment is waarop je met elkaar constateert dat je het vertrouwen hebt terugverdiend. Terwijl je toch
een goede presentatie te maken voor een groot publiek. En als dat uit de hand loopt of, nog erger,
Onze overheid ziet dat anders. Die spreekt graag
niet het moment kunt aanwijzen dat je iemand
als de geloofwaardigheid in het geding komt,
en bij herhaling van vertrouwen dat verdiend moet
hoorde zeggen, dat het voortgezet onderwijs vanaf
dan spreken we badinerend van retoriek. En het
worden. Tot in titels van nota’s toe: ‘Verdiend
dan het vertrouwen heeft verspeeld.
is al bijna 2500 jaar geleden dat de grondleggers
vertrouwen’. De strekking van het verhaal: als je
van de westerse filosofie, Socrates en Plato,
als school je boel goed op orde hebt, dan heb je
Iedereen had en heeft op zijn eigen manier last
retoriek aan de kaak stelden en op zoek gingen
het vertrouwen van de overheid verdiend. Je hebt
van misstanden, maar niemand had last van ver-
naar waarheid.
dat als school niet op voorhand, je krijgt het ook
speeld vertrouwen. Tot iemand dat zei en het Grote
niet, je moet het echt verdienen. Voelt u de asym-
Woord in de mond nam zodat iedereen zich daar
Dit aanloopje heb ik even nodig om mijn bedoeling
metrie die hier uit spreekt. En, in mijn beleving, de
achter ging scharen en de gelederen ging sluiten.
duidelijk te maken. Wat ik de komende maanden
hooghartigheid en het gebrek aan respect voor de
Zó werken Grote Woorden. Dát is hun betekenis.
wil doen is woorden opsporen die werken als
manier waarop scholen en hun besturen hun maat-
Grote Woorden. Woorden met een symbolische
schappelijke verantwoordelijkheid nemen? U kunt
Meer bijdragen in de debatserie Open Mind
functie die bedoeld zijn om een idee uit te dragen,
niet op voorhand impliciet uitgaan van vertrouwen,
zijn te vinden op www.besturenraad.nl.
om een verhouding neer te zetten of wat dan ook.
sorry, u moet dat toch echt eerst zelf helemaal ver-
Wilt u reageren? Stuur een mail naar
Ik weet niet of dat wekelijks het geval zal zijn,
dienen. Welke wederkerigheid hier tegenover staat
[email protected].
maar, met enige regelmaat moet het toch lukken,
weet ik niet, maar ik vermoed een hoge opkomst
zou ik denken.
bij verkiezingen als bewijs dat de burger het ver-
Het eerste woord dat aan de beurt is, is
trouwen in de politiek en in zijn overheid niet heeft
‘vertrouwen’.
verloren.
Vertrouwen - we kunnen niet zonder, we hebben
De nog jonge VO-Raad lijkt met dit beeld mee
het nodig om het leven en relaties die we aangaan,
te gaan. Onlangs verscheen er een rapport van
hanteerbaar te maken. Vertrouwen is er en pas
een Adviescommissie aan de VO-Raad getiteld
als er reden is om er aan te twijfelen spreken we
“Vertrouwen willen verdienen. Onderwijs verplicht”.
ons vertrouwen uit. Vertrouwen over en weer is
Dit rapport opent met een waslijst van zaken die
26
Minister belooft aanpak ‘irritante regelgeving’ Het ministerie van OCW laat momenteel door
van het CDA-kamerlid Jan Jacob van Dijk.
Iris uit Kampen zich bij de politiek in Den Haag
het Nijmeegse instituut ITS onderzoeken welke
In de vorige kabinetsperiode had het ministerie
beklaagd over betekenisloze administratieve han-
regels neerslaan op de professionals op de werk-
van Onderwijs zich ten doel gesteld de feitelijke
delingen. De Besturenraad verzamelt klachten
vloer en van welke regels zij het meeste last heb-
regeldruk met een kwart te verminderen. Op dit
van de mensen in het onderwijs over de bureau-
ben. Dit laatste wordt de ‘irritante regelgeving’
moment staat de teller op 22%, mede dankzij het
cratische rompslomp en gaat die bundelen als
genoemd. Het gaat zowel om regels afkomstig
‘kappen in dor hout’, dat wil zeggen in regels die
‘Boek der Overbodigheden’.
van het ministerie van Onderwijs, als van andere
toch niet meer van toepassing waren. De minis-
overheden en ministeries. De regels met de
ter heeft geconstateerd dat het veld van deze
hoogste irritatiegraad zullen door de bewindslie-
reductie weinig heeft gemerkt. Daarom gaat het
den op Onderwijs in overleg met hun collega’s
ministerie zich nu vooral richten op het terugdrin-
zoveel worden aangepakt. Dat heeft minister
gen van regels die door instellingen als hinderlijk
Plasterk aan de vaste kamercommisie van
of irritant worden ervaren, de zogeheten beleefde
Onderwijs laten weten, in antwoord op vragen
regeldruk. Onlangs nog heeft het schoolbestuur
Werk mee aan het Boek der Overbodigheden! Tijdens het Ledencongres Christelijk Onderwijs
allerlei administratieve verplichtingen waarvan wij
op 4 april biedt de Besturenraad het Boek der
en u denken, en zeggen: wat is de zin hiervan?
Overbodigheden aan aan een vooraanstaand poli-
Wij nodigen u graag uit bij te dragen aan dit boek.
ticus. Het boek is een verzameling van voorschrif-
Stuur uw materiaal naar de Besturenraad,
ten, circulaires, enquêtes, formulieren, tellijsten en
Postbus 907, 2270 AX Voorburg t.a.v. C. Rhebergen
gedetailleerde verantwoordingen achteraf. Kortom
of mail:
[email protected].
Experimenten aansluiting vmbo-mbo
Herrie in het land! Conferentie over burgerschap mbo
Een goede, drempelloze overstap van leerlingen in het vmbo naar
Op maandag 10 maart is er van 10.00 tot 17.00 uur in Zwolle een conferentie
het mbo is een onderwerp dat al jaren op de agenda staat. Teveel
over burgerschap in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) met een levens-
leerlingen in het mbo gaan kopje onder omdat de aansluiting
beschouwelijke kern. Burgerschap geeft flink wat herrie in het land, omdat
niet goed is. Scholen die proberen hier iets aan te doen lopen
het beleid de afgelopen jaren zo ongeveer ieder half jaar is gewijzigd. Nu is
in de praktijk tegen lastige juridische, financiële en program-
Leren Loopbaan Burgerschap verplicht gesteld en kwalificerend. Dat roept
matische regels aan. Voor dat laatste lopen er experimenten die
zowel principiële als praktische vragen op. De conferentie geeft professionals
gericht zijn op het opheffen van onderwijsinhoudelijke obstakels.
in het mbo de kans om keuzes, ervaringen, het toetsingskader examinering en
Staatssecretaris Van Bijsterveldt gaat met ingang van volgend
beschikbare methodes te bespreken met collega-docenten en andere experts.
schooljaar nieuwe experimenten mogelijk maken, die erop gericht
Tientallen ervaren docenten leveren een bijdrage. De deelnemers krijgen zo
zijn om juridische en bekostigingstechnische belemmeringen
een goed beeld van wat er in het land op dit moment gebeurt en welke visies
weg te nemen. Ze is niet van plan om dergelijke experimenten
daarin meespelen. Ook wordt duidelijk wat moet en mag.
toe te laten in de overstap primair en voortgezet onderwijs. Van Bijsterveldt heeft de PO- en VO-raad gevraagd om goede voor-
Het programma bestaat onder meer uit inleidingen, workshops en presentaties.
beelden te verzamelen van een ‘warme overdracht’ van leerlingen.
Er is een Meet-and-greet met leerlingen, er zijn bekende Nederlanders, er is
Die moeten in mei beschikbaar zijn, zodat de scholen daar al met
een speakerskist en een mediaplein. De conferentie vindt plaats op hoge-
ingang van het nieuwe schooljaar hun voordeel mee kunnen doen.
school Windesheim in Zwolle. Het is een gezamenlijk initiatief van De Federatie Christelijk BVE en diverse ROC’s die staan in de christelijk sociale traditie,
De Besturenraad begeleidt scholen bij het ontwikkelen van ver-
zoals het Alfa-college, Landstede, ROC Friese Poort, Amarantis, ROC A12 en
nieuwingen in het vmbo. Voor vragen of ideeën, bijvoorbeeld
het Albeda College. Medewerking verlenen diverse organisaties, Windesheim/
over het flexibiliseren van het programma of het opzetten van een
VU, de Besturenraad, MBO 2010 en het Steunfonds Christelijk Onderwijs.
samenwerking, kan men contact opnemen met Erik Dees,
Deelname is gratis voor leden van de Besturenraad. Nadere informatie is te
[email protected] of 070 - 348 11 48.
vinden op www.besturenraad.nl. Daar is ook een inschrijfformulier te vinden.
27
BESTURENRAAD
Kate Kervezee voorzitter PO-raad
Benoemen en Bouwen De eerste uitgave in het nieuwe jaar van dagblad Trouw verraste zijn lezers met een
Kate Kervezee is voorzitter van de PO-raad geworden. Zij
uitzonderlijke voorpagina. In plaats van de reguliere opmaak, stond er een manifest
was inspecteur-generaal Inspectie Werk en Inkomen bij
afgedrukt, ondertekend door zo’n vijftig (bekende) Nederlanders. De ondertekenaars
SZW en voormalig inspecteur-generaal Onderwijs bij OCW.
maken zich grote zorgen over de reële problemen die de integratie van allochtone
Ze vormt het bestuur samen met Simone Walvisch en René
Nederlanders met zich meebrengt en over de gepolariseerde verhoudingen in ons
van Harten die daarom afscheid neemt als bestuurslid
land. De Besturenraad zou graag willen weten of u zich in dit manifest herkent en
van de Besturenraad. De organisaties voor bestuur en
of u zich eraan zou willen verbinden. Er zijn onder de onderwijsinstellingen ongetwij-
management, waaronder de Besturenraad, hebben taken
feld voorbeelden van goed geslaagde integratie. Die voorbeelden zien wij graag,
als werkgeverschap, de bekostiging en de hoofdlijnen van
zodat wij ze op onze site kunnen plaatsen.
het onderwijsbeleid voor de sector overgedragen aan de nieuwe brancheorganisatie.
Mail uw reacties naar
[email protected]. Meer informatie is te vinden op www.benoemenenbouwen.nl.
Evaluatierapport invoering WMS afgerond
Pas op voor advertentieverkoop
Het ITS heeft onderzoek gedaan naar de mate van verwerking van de WMS in statuten en reglementen. Uit het rapport blijkt dat bijna driekwart van de besturen en (G)MR’en deze verwerking actief ter
De helpdesk van de Besturenraad wordt
hand heeft genomen en de structuur van de medezeggenschap in het onderwijs heeft besproken
regelmatig geconfronteerd met de gevolgen
en vastgesteld. Po- en vo-scholen die dat nog niet hebben gedaan kunnen een beroep doen op de
van slinkse advertentieverkopers die gebruik
Besturenraad om te zorgen dat men nog vóór de zomervakantie klaar is.
maken van het drukke schema van een
Het rapport ‘Van een kabbelend beekje naar een bruisende waterval?’ is te vinden op de website
directielid of van de onwetendheid van een
van de Besturenraad www.besturenraad.nl.
medewerker. Wees vooral alert bij verkoop per fax en telefonische verkopers die u met een aflopende aanbieding onder tijdsdruk zetten. Weer anderen maken slim gebruik van
Nieuwe landelijke geschillencommissie WMS
reeds bestaande advertenties van scholen die ze kopiëren en op de fax zetten als offerte
Per 1 januari 2008 speelt De Landelijke Geschillencommissie medezeggenschap onderwijs geen rol
voor hun eigen blad of site.
meer bij de beslechting van geschillen in het kader van de WMS. Geschillen worden vanaf die datum behandeld door een nieuwe, landelijke geschillencommissie. Het secretariaat van deze commissie
Ons advies: bekijk rustig de aanbieding en
moet nog worden vormgegeven. Er is wel al een postadres waar geschillen kunnen worden inge-
laat u niet onder druk zetten.
diend: Landelijke Commissie Geschillen WMS, Postbus 2127, 3500 GC Utrecht.
Paascongres 2008 over botsende identiteiten
Thema februari
Het thema van het Paascongres in 2008 is School en Gemeenschap: botsende identiteiten. Hoe
Thema wordt maandelijks verzonden naar
kunnen we samen een school zijn in een tijd waarin we op zoek zijn naar wat of wie we zijn en wat
schoolbesturen en directies die zich hierop
ons bindt? Ouders, leerlingen, collega’s, de overheid, andere belangengroepen hebben vaak uiteen-
hebben geabonneerd. In februari is het onder-
lopende verwachtingspatronen van het onderwijs in een snel veranderende (multiculturele) samen-
werp van Thema PO ‘Zorg voor identiteit’.
leving. Wanneer spreek je, wanneer zwijg je? Tijdens het congres gaan we op zoek naar oplossingen,
Thema VO is deze maand ook voor het MBO
u maakt kennis met good practices en kunt dilemma’s en ervaringen delen.
bedoeld en gaat over ‘Burgerschap en leven-
Het congres vindt plaats op 13 maart in Het Klooster (Daam Fockemalaan 10) in Amersfoort en begint
beschouwelijke ontwikkeling in het MBO’.
om 10.00 uur. Met vragen over uw aanmelding kunt u terecht bij Lida van Berkel (secretaresse), telefoon: 070 348 12 08,
[email protected] organisatie van het Paascongres is in
Bel voor abonnementen, nabestellingen of
handen van AOb/Bonaventura, AOb/CVHO, Besturenraad, CNV Onderwijs, KVSC.
informatie met 070 348 11 48. Ook kunt u mailen naar
[email protected] of kijk op
Voor meer informatie www.besturenraad.nl.
28
www.besturenraad.nl>Besturenraad>Thema.
PRODUCTEN & DIENSTEN
Ziekte en arbeidsongeschiktheid – Weet wat u kunt doen
Retraite Tweedaagse over moreel leiderschap
Vanwege de Wet WIA (Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) zijn de
Twee dagen afzondering om na te denken over de verbinding tussen uw
CAO PO en CAO VO ingrijpend gewijzigd voor het ontslag op grond van
inspiratie, uw persoonlijke manier van leidinggeven en de maatschappelijke
ziekte en arbeidsongeschiktheid. Pro-actief handelen is belangrijk, maar wat
betekenis van de onderwijsinstelling. Dat biedt de retraite over moreel lei-
zijn precies uw verplichtingen? En wat kunt u doen als u zich niet kunt
derschap. Momenten van bezinning worden afgewisseld met oriëntaties op
vinden in het gedrag en de opstelling van uw werknemer of in beslissingen
actuele (management)literatuur, zoals van Wil Derkse, Jim Collins en
van bijvoorbeeld UWV? De cursus geeft antwoord op deze vragen.
Michael Fullan. Steeds zoeken we verbindingen met de eigen werksituatie.
We werken aan de hand van verschillende casussen en vragen, die u zelf
De retraite is uitstekend geschikt om samen met betrokkenen uit de eigen
van tevoren kunt stellen via de mail.
werksituatie – leden van raad van toezicht, bestuurders, (centrale) directieleden – te volgen. Bijvoorbeeld in Het Klooster in Amersfoort, of op een zelf
Sector: PO, VO
te bepalen locatie. Zeker is dat dit programma zowel voor u als persoon als
Doelgroep: leidinggevenden, bestuurders en personeelsfunctionarissen
voor uw organisatie een inspirerende werking heeft.
Wanneer: 20 maart 2008 Tijd: 9.30 - 13.00 uur (inclusief lunch)
Sector: PO, VO, MBO, HBO, WO
Docenten: Kees Verhaart en Marion Scholtes
Doelgroep: raden van toezicht, bestuurders, (centrale) directieleden
Prijs: € 215
Wanneer: 20 en 21 mei 2008
Informatie: Kees Verhaart,
[email protected]
Tijd: dag 1: 10.30 - 21.00 uur; dag 2: 9.00 - 15.00 uur Docenten: Paul Boersma en Dick den Bakker Prijs: € 1.100
Early Warning System: kom niet in de gevarenzone
Informatie: Dick den Bakker,
[email protected] Zie ook www.besturenraad.nl
Uit onderzoek blijkt dat besturen en bovenschools directeuren vaak verrast zijn als de Inspectie de kwaliteit van hun onderwijs als zwak of zeer zwak
Uw rol in medezeggenschap
bestempelt. Om dit te voorkomen heeft de Besturenraad een Early Warning System (EWS) ontwikkeld. Dit instrument stelt bestuur en schoolleiding in
De komst van de Wet Medezeggenschap op scholen (WMS) is een goed
staat om verlies aan kwaliteit op tijd te signaleren, oorzaken ervan op te spo-
moment om het functioneren van de medezeggenschap weer eens onder de
ren en tijdig passende maatregelen te nemen. Wij bieden in de Vliet
loep te nemen. Welke rol en taak hebben directieleden in het primair en voort-
Academie een training aan van twee bijeenkomsten voor het gebruik van het
gezet onderwijs en leden van het dagelijks bestuur van de (gemeenschappe-
Early Warning System. Het instrument wordt toegepast op uw eigen situatie.
lijke) medezeggenschapsraad (G)MR bij de beleidsvorming? Welke expertise
Daarbij wordt sterk het accent gelegd op het formuleren van hogere ambi-
heeft een MR nodig en hoe houdt u het belang van de school centraal? In
ties. De vraag die steeds wordt gesteld is: wat vindt u aanvaardbare onder-
deze cursus krijgt u op deze vragen een antwoord. U krijgt actuele informatie
grenzen?
en we gebruiken verschillende cases en achtergrondinformatie over de WMS.
In de eerste bijeenkomst leert u problemen te signaleren door het verzame-
Deze mix maakt het mogelijk de situatie van meerdere kanten te belichten. Na
len van harde gegevens. Tijdens de tweede bijeenkomst gaan we in op ont-
de cursus kunt u met de docent vervolgafspraken maken om in de eigen situ-
wikkelingen die verlies aan kwaliteit veroorzaken.
atie de samenwerking te optimaliseren.
Elke deelnemer krijgt een reader waarin, naast achtergrondinformatie, het
Sector: PO, VO
EWS-instrument is opgenomen. Aan het eind van de cursus bestaat de
Doelgroep: Bovenschoolse en centrale directeuren, directeuren,
mogelijkheid om na een aantal maanden een terugkomdag te plannen voor
leden van de (G)MR
het uitwisselen van ervaringen en het bespreken van knelpunten.
Wanneer: 3 april 2008 Tijd: 14.00 - 21.00 uur (inclusief maaltijd)
Sector: PO
Docenten: Kees Jansen, Samantha Briscoe, Iskandar Sitompul
Doelgroep: bestuurders, bovenschools directeuren
Prijs: € 415
Wanneer: 15 en 29 mei 2008
Informatie: Kees Jansen,
[email protected]
Tijd: 9.30 - 16.30 uur Docent: Ger van Barneveld Prijs: € 500 Informatie: Ger van Barneveld,
[email protected]
29
Combinatiefuncties voor brede school, sport en cultuur Het kabinet gaat samen met gemeenten en
natiefuncties. De afspraken moeten ervoor zorgen
pelijke taken uit te voeren en de samenwerking
met de onderwijs-, sport- en cultuursector een
dat er meer sport- en beweegaanbod is voor leer-
aan te gaan met het onderwijs, de naschoolse
structurele impuls geven aan de realisering van
lingen, zowel op school als bij de sportvereniging.
opvang of de wijk. Met dit initiatief moet ook
in totaal 2.500 combinatiefuncties. Dan gaat het
Ook maken ze sportverenigingen sterker en profes-
de drempel tot allerlei culturele voorzieningen
bijvoorbeeld om een docent van een muziek-
sioneler. Die zijn daardoor beter in staat maatschap-
omlaag worden gebracht.
school die ook les geeft op een basisschool, of een trainer van een sportclub, die gymles geeft op een basisschool. Denk bijvoorbeeld ook aan een leerkracht bewegingsonderwijs die lesgeeft op de brede school én trainingen verzorgt op de sportvereniging. Het gaat dus om mensen die in verschillende sectoren (onderwijs, sport, cultuur) werken, maar in dienst zijn van één werkgever. Het beschikbare budget heeft betrekking op minimaal 850 combinatiebanen in het primair onderwijs, 250 in het voortgezet onderwijs, 1250 in de sportsector en 150 in de cultuursector.
De afspraken over het invoeren van combinatiefuncties zijn namens het kabinet gemaakt door staatssecretaris Bussemaker (VWS) en Dijksma (OCW) onder het motto ‘Impuls brede school’. Ook vertegenwoordigers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, bestuurlijke onderwijsorganisaties, sportkoepel NOC*NSF en de cultuursector hebben getekend voor de combi-
Zwakke school op zwarte lijst
Einde aan Tweede Fase Adviespunt
Een school waarvan de Onderwijsinspectie heeft vastgesteld dat de
Per augustus 2008 houdt het Tweede Fase Adviespunt op te bestaan,
kwaliteit er onder de maat is, komt op de openbare lijst van zeer zwakke
dat scholen heeft bijgestaan in de vernieuwingen in de bovenbouw van
scholen. Deze lijst staat op de website van de inspectie en wordt maan-
havo en vwo. Om dit moment te markeren organiseert het Adviespunt
delijks herzien. Een van die zeer zwakke scholen is het Einstein Lyceum
op woensdag 4 juni een wetenschapsfestival, waar onderwijs en
Hoogvliet in Rotterdam. De school heeft zich bij de vaste kamercommis-
wetenschap elkaar kunnen ontmoeten. Dit festival vindt plaats in
sie voor onderwijs beklaagd over het feit dat het zeer moeilijk is om van
De Reehorst in Ede. In het voortgezet onderwijs bestaat een groeiende
die status van zeer zwak en dus van die lijst af te komen. Volgens de
belangstelling voor de resultaten van wetenschappelijk onderzoek.
school leiden inmiddels doorgevoerde verbeteringen niet onmiddellijk tot
Meer en meer vraagt men zich af of de resultaten van onderzoek niet
herziening van de status.
meer zouden kunnen of moeten betekenen voor de opzet en inrichting van ons onderwijs.
De staatssecretaris wijst er op dat een school ten allen tijden aan de
30
inspectie kan verzoeken om opnieuw de balans op te maken van de
Tijdens het wetenschapsfestival ‘Konijnen uit de hoed’ wordt een keur
kwaliteit. Maar doorgaans gaat het daarbij om aanpassingen in het
aan onderwerpen aan de orde gesteld met betrekking tot dit thema.
primaire proces ‘die in de praktijk zelden op korte termijn zijn te reali-
Het gaat over vragen als welke lessen uit het verleden vallen er te leren
seren’, aldus de bewindsvrouw. Bovendien wijst ze erop dat incidentele
voor onderwijsinnovaties? En is de twijfel over de kwaliteit van het
uitschieters van het rendement, naar boven en beneden, het beeld
huidige onderwijs terecht? De inschrijving start begin maart.
verstoren en daarom is er voor gekozen het rendement over een langere
Het inschrijfformulier is te vinden op www.tweedefase-loket.nl/
periode te meten.
wetenschapsfestival.
AGENDA BIJEENKOMSTEN BESTURENRAAD FEBRUARI - MEI 2008 DATUM 14-02-2008
ACTIVITEIT
DOELGROEP
PLAATS
CONTACTPERSOON
NETWERK KLEINE BESTUURLIJKE SCHAAL ALBLASSERWAARD/
PO
GROOT AMMERS
H. BRUGGEMAN
VIJFHEERENLANDEN 14-02-2008
NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS
PO
BERGEN OP ZOOM
H. BRUGGEMAN
15-02-2008
WERKCONFERENTIE GL ALS EXAMENVAK
DOCENTEN GODSDIENST/
AMERSFOORT
T. VISSER
10-03-2008
CONFERENTIE BURGERSCHAP MBO
MBO
ZWOLLE
C. TUITEL
13-03-2008
PAASCONGRES
VO
AMERSFOORT
P. BOERSMA
18-03-2008
GEZAMENLIJK NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS DRENTHE
PO
OMMEN
W. VAN BEEK
LEVENSBESCHOUWING
EN OVERIJSSEL 18-03-2008
NETWERK KLEINE SCHOOLBESTUREN OVERIJSSEL
PO
NOTTER ZUNA
W. VAN BEEK
04-04-2008
LEDENCONGRES CHRISTELIJK ONDERWIJS
LEDEN BESTURENRAAD
BUSSUM
G. HUIS
20-05-2008
NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS OVERIJSSEL
PO
NIJVERDAL
W. VAN BEEK
22-05-2008
NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS
PO
BERGEN OP ZOOM
H. BRUGGEMAN
27-05-2008
NETWERK BOVENSCHOOLS MANAGERS DRENTHE
PO
HOOGEVEEN
W. VAN BEEK
MEER INFORMATIE? BEL MET 070 348 11 48.
SERVICE POSTADRES
BESTELLINGEN
HELPDESK
Postbus 907, 2270 AX Voorburg
telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 e-mail
[email protected] www.besturenraad.nl > po/vo/bve/ho > producten bestellen
telefoon: 070 348 12 80 ma t/m vrij: 9.00 – 17.00 uur e-mail:
[email protected]
BEZOEKADRES
Oosteinde 114, Voorburg telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 www.besturenraad.nl
RELATIEMANAGERS PO Scholen in het primair onderwijs kunnen voor informatie terecht bij de adviseur in hun eigen regio.
telefoon: 070 348 11 81 e-mail:
[email protected]
REGIO NOORD-HOLLAND, ZUID-HOLLAND WEST/MIDDEN
CENTRAAL SECRETARIAAT
Ouko Beuving telefoon: 023 557 79 23 fax: 023 557 79 24 e-mail:
[email protected]
telefoon: 070 348 12 53 e-mail:
[email protected]
REGIO GELDERLAND,UTRECHT, FLEVOLAND
REGIO ZUID-HOLLAND ZUID/OOST, ZEELAND, NOORD-BRABANT,LIMBURG
Hans Bruggeman telefoon: 078 654 00 25 fax: 078 654 00 26 e-mail:
[email protected]
VLIET ACADEMIE
Carla Rhebergen telefoon: 0318 64 30 50 fax: 0318 64 03 12 e-mail:
[email protected] REGIO GRONINGEN, FRIESLAND, DRENTHE, OVERIJSSEL
Wob van Beek telefoon: 0522 46 44 03 e-mail:
[email protected]
RELATIEMANAGERS VO, BVE EN HO Scholen in het voortgezet onderwijs kunnen voor informatie contact opnemen met onze adviseurs. VO:
Kees Jansen, e-mail:
[email protected] Harm Jan Luth, e-mail:
[email protected] BVE/HBO/WO:
Marianne Beelaerts, e-mail:
[email protected] Swier Frouws, e-mail:
[email protected] HBO/WO:
Marcel Bos, e-mail:
[email protected] SBM DIGITAAL
DIGITALE NIEUWSBRIEF
PRODUCTEN EN DIENSTEN
De artikelen van SBM kunt u als pdf-bestand downloaden van onze site. Maakt u gebruik van onze teksten, wilt u daarbij dan de bron vermelden?
Wekelijks verschijnt onze digitale Nieuwsbrief met het laatste nieuws uit het onderwijsveld en uit onze organisatie. Via onze homepage kan iedereen zich gratis voor deze nieuwsbrief opgeven.
Op onze website treft u steeds de meest actuele gegevens over onze producten, cursussen en diensten. Bovendien vindt u bij ‘producten downloaden’ handige modellen op alle beleidsterreinen.
INFORMATIE VOOR DIRECTIES, BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS IN HET PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS
ELKE MAAND
Actuele onderwijsthema’s Voor primair onderwijs
Voor voortgezet onderwijs
U kunt zich abonneren op THEMA (alleen in combinatie met SBM) of los bestellen voor € 3,- per exemplaar.
Kijk voor informatie op www.besturenraad.nl of bel met 070 348 11 48
32
