EIGEN BAAS? IETS MEER OVER ZELFSTANDIG ZIJN

Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten vzw

EIGEN BAAS ? IETS MEER OVER ZELFSTANDIG ZIJN De Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten helpt sinds enkele jaren buitenlandse werknemers die in België werken zonder de juiste werkvergunningen. We helpen deze mensen, die vaak ook geen verblijfsvergunning hebben, om hun arbeidsrechten te verdedigen: in verband met loon dat niet betaald werd, arbeidsongevallen, enzovoort. Meer en meer komen we buitenlanders zonder verblijfsvergunning tegen, die als zelfstandige aan het werk zijn. Bovendien zijn er ook veel buitenlanders die legaal aan het werk zijn als zelfstandige. Soms doen ze dat omdat ze hier een eigen zaak willen starten en hun eigen baas willen zijn. Soms hebben deze mensen ook een zelfstandigenstatuut omdat iemand hen dat heeft voorgesteld, of omdat ze op die manier gemakkelijker legaal kunnen werken in België. Eigenlijk zijn ze niet echt baas over hun eigen werk. Het gebeurt meer dan eens dat deze mensen in de problemen geraken, en niet goed weten waar ze dan naartoe moeten.

WAT? • Werknemers werken voor een werkgever (= een baas). Ze krijgen een vast loon, en de werkgever is verantwoordelijk voor het betalen van patronale bijdragen (=belastingen voor werkgevers) en sociale zekerheidsbijdragen. • Zelfstandigen werken voor zichzelf Ze worden betaald per prestatie, en bepalen zelf hoeveel geld ze vragen. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor belastingen en sociale zekerheidsbijdragen.

Deze brochure is bedoeld voor arbeidsmigranten, met of zonder papieren, die op een bepaald moment een aanbod krijgen om als zelfstandige te werken, of erover denken om een eigen zaak op te zetten. De brochure zet de regels en de valkuilen op een rijtje. Ze helpt je om een goede keuze te maken wanneer je een bepaalde werkaanbieding krijgt. En ze vertelt je wat je rechten en plichten zijn, of je nu legaal of illegaal aan het werk bent, of je een echte zelfstandige bent of niet. Deze brochure is enkel een introductie. De regels zijn ingewikkeld, en om echt zeker te zijn leg je best je eigen specifieke situatie voor aan specialisten. Je kan na het lezen van de brochure verder informatie opzoeken: - je kan OR.C.A. of een vakbond contacteren als je meer wilt weten over werknemersrechten. - je kan een organisatie voor zelfstandigen contacteren als je echt je eigen zaak wilt uitbouwen en daarover de nodige informatie zoekt. Een korte adreslijst vind je aan het eind van de brochure.

© 2007 OR.C.A. alle rechten voorbehouden.

1

INHOUD LEGAAL OF CLANDESTIEN (ILLEGAAL) WERKEN.............................................................................. 3 Buitenlandse zelfstandigen: alle regels op een rijtje ..................................................................... 3 Je rechten ................................................................................................................................. 4 HET VERSCHIL TUSSEN WERKNEMERS EN ZELFSTANDIGEN............................................................ 5 Gezag ....................................................................................................................................... 5 Wat betekent dat concreet?........................................................................................................ 5 Wat is een schijnzelfstandige? .................................................................................................... 6 Sociale Ruling Commissie ........................................................................................................... 7 SCHIJNZELFSTANDIGHEID: WAT MOET JE DOEN? ...................................................................... 7 Schijnzelfstandigheid ongedaan maken ....................................................................................... 7 Een echte zelfstandige worden ................................................................................................... 8 SOCIALE ZEKERHEID VOOR ZELFSTANDIGEN ................................................................................. 9 Sociale zekerheidsbijdragen........................................................................................................ 9 Ziekteverzekering en dringende medische hulp ............................................................................ 9 Schulden bij de RSVZ ............................................................................................................... 10 BELASTINGEN VOOR ZELFSTANDIGEN ......................................................................................... 11


2

LEGAAL OF CLANDESTIEN (ILLEGAAL) WERKEN Buitenlandse zelfstandigen: alle regels op een rijtje Buitenlanders die geen verblijfsvergunning VAN ONBEPAALDE DUUR hebben, hebben bijna altijd een speciale toelating nodig om te werken: - Werknemers hebben een arbeidskaart (A, B of C) nodig. Als ze afkomstig zijn uit één van de oude 15 EU-lidstaten* of Cyprus of Malta, hebben ze geen arbeidskaart nodig. - Zelfstandigen hebben een beroepskaart nodig. Voor onderdanen van EUlidstaten is zo’n beroepskaart niet nodig, ook niet als je uit een nieuwe lidstaat** komt. Heb je die toelating niet, en werk je toch, dan ben je clandestien (‘illegaal’) aan het werk. Dit is verboden en ook strafbaar. -

Als het gaat over werknemers, dan is de werkgever strafbaar. Hij of zij zal per clandestien tewerkgestelde werknemer een boete moeten betalen. Zelfstandigen zijn zelf strafbaar als ze clandestien werken. Ga dus goed na of alle regels voor buitenlandse zelfstandigen gerespecteerd werden:

Buitenlandse zelfstandigen: alle regels op een rijtje • •

• •

•

•

•

Buitenlanders die in België als zelfstandige werken, moeten in principe in het land van herkomst een beroepskaart aanvragen. Wie een voorlopige verblijfsvergunning heeft, kan de professionele kaart ook in België aanvragen. Enkel - EU-burgers (ook uit de nieuwe lidstaten**) - buitenlanders met een permanente verblijfsvergunning kunnen zonder beroepskaart legaal als zelfstandige aan de slag. Je moet dan wel een echte zelfstandige zijn (zie verder). Zonder verblijfsvergunning kan je NOOIT legaal werken. Wil je je situatie regulariseren, dan moet je ofwel eerst je verblijf in orde brengen ofwel terugkeren naar je land van herkomst en daar een beroepskaart aanvragen. Zelfstandigen afkomstig uit een EU-lidstaat moeten geen speciale procedures volgen voor hun verblijfsvergunning. Ze moeten wel de zelfstandige activiteit uitoefenen volgens de regels en na vijf maanden kunnen aantonen dat ze een zaak hebben opgestart. Dat wil zeggen dat ze sociale zekerheidsbijdragen betalen en inkomsten hebben uit hun werk. Als ze dit niet kunnen bewijzen, vervalt hun verblijfsrecht. Volgens de wet mag je niet ingeschreven worden bij een sociale verzekeringsinstelling als je nog geen beroepskaart hebt. In de praktijk komt het soms toch voor, maar dat betekent dat de sociale verzekeringsinstelling de regels niet volgt. Een inschrijving bij een sociale verzekeringsinstelling is dus zeker geen verblijfsvergunning of een beroepskaart. Je krijgt er bepaalde sociale rechten mee (zie verder), maar je werkt nog steeds illegaal. Je kan nog steeds uitgewezen worden bij een controle. Je kan een boete krijgen omdat je zonder beroepskaart een zelfstandige activiteit hebt uitgeoefend. Zonder beroepskaart of arbeidskaart mag je geen mandaat (directeur, zaakvoerder, secretaris enzovoort) uitoefenen in een commerciële vennootschap, zoals een BVBA, een NV, CV,… zelfs al word je daarvoor niet betaald! Enkel in een vzw (sociale organisatie die geen commercieel doel heeft) kan je een mandaat opnemen, op voorwaarde dat je niet betaald wordt.


3

Je rechten Wanneer klanten of werkgevers je niet correct behandelen, kan het veel verschil maken of je als werknemer of als zelfstandige aan het werk bent. Dat geldt zeker als je illegaal werkt. Voor werknemers is er in de Belgische Wet immers uitgebreide bescherming voorzien. Er zijn regels over hoeveel loon je minimum moet krijgen, hoeveel uren je mag werken, de werkgever is verplicht een verzekering voor arbeidsongevallen af te sluiten,… Die regels gelden ook voor werknemers zonder papieren. Met andere woorden, werknemers zonder papieren hebben heel wat RECHTEN. Hierover bestaat een rechtengids van OR.C.A., ACV en ABVV. Je kan die raadplegen op www.orcasite.be. Voor zelfstandigen is die bescherming veel minder voorzien. Wanneer je in de problemen komt, of je wordt bedrogen door diegenen van wie je werk hebt gekregen, zal het dus (nog) veel moeilijker zijn om jezelf te verdedigen. - Een (legaal) zelfstandigenstatuut is interessant omdat het je toestaat om zelf te beslissen over je werk en je inkomen, maar het geeft je minder zekerheid. - Als je geen baas bent over je eigen werk, heb je wel de onzekerheid van een zelfstandigenstatuut, maar niet de voordelen ervan. Het is dus erg belangrijk dat je voor jezelf nagaat wat voor jou het juiste statuut is! Daarom leggen we hieronder zo goed mogelijk uit wat nu precies het verschil is tussen werknemers en zelfstandigen.


4

HET VERSCHIL TUSSEN WERKNEMERS EN ZELFSTANDIGEN Gezag Een werknemer werkt onder het GEZAG van iemand anders. Als je niet werkt onder het gezag van iemand anders, ben je een zelfstandige. GEZAG Volgens een nieuwe wet, die ook wel de ‘wet Laruelle’ wordt genoemd, zijn er vier criteria om vast te stellen of iemand al dan niet onder het gezag van iemand anders werkt: 1. De wil van de partijen: in principe mag je zelf kiezen of je een contract sluit als werknemer en werkgever, of als aannemer (zelfstandige) en opdrachtgever (klant). Maar je werk moet dan wel zo georganiseerd worden dat het met je statuut overeenkomt. 2. De vrijheid om je werktijd te bepalen: een werkgever bepaalt wanneer zijn werknemers moeten beginnen en stoppen met werken. De werknemer moet toestemming vragen om afwezig te zijn op het werk. Voor een zelfstandige is dat niet zo, behalve als het werk zelf veronderstelt dat je je aan bepaalde afspraken houdt: bijvoorbeeld omdat de zaak op bepaalde momenten open is voor de klanten. 3. De vrijheid om je werk zelf te organiseren: Een werkgever bepaalt hoe zijn werknemers een bepaald werk uitvoeren. Zelfstandigen zijn eigenlijk alleen verplicht om een bepaald resultaat voor te leggen. Ze mogen zelf beslissen hoe ze dat doen. 4. Hiërarchische controle: een werkgever kan altijd zijn of haar werknemers controleren. De mogelijkheid om te controleren telt, zelfs als de werkgever niet altijd van die mogelijkheid gebruik maakt. Naast de vier algemene criteria kunnen er per sector (het soort van werk dat je doet) specifieke criteria vastgelegd worden. Informeer je hierover bij een gespecialiseerde organisatie. Volgende criteria bepalen volgens de wet NIET of je een werknemer of zelfstandige bent. Je kan deze criteria dus niet gebruiken om zelfstandigheid te bewijzen of te ontkennen: - de naam die de partijen zelf aan hun overeenkomst geven - de inschrijving bij een sociale verzekeringsinstelling - de inschrijving bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen (heb je een ondernemingsnummer) - de inschrijving bij de BTW-administratie (heb je een BTW-nummer) - de manier waarop je je belastingen aangeeft

Wat betekent dat concreet? Een echte zelfstandige: - Kan vrij kiezen voor wie hij (of zij) werkt. Hij heeft geen werkgever maar klanten, en mag voor andere klanten werken als hij dat wilt. - Schrijft zelf facturen en bepaalt zelf hoeveel geld hij vraagt voor zijn werk. - Begint en eindigt met werken als hij dat zelf wilt. Hij werkt ook op de manier die hij zelf verkiest. - Als je een vennoot bent in een bedrijf, mag je ook mee beslissen over wat het bedrijf doet: je neemt deel aan vergaderingen, bepaalt mee hoeveel geld er gevraagd wordt, voor welke klanten men werkt,… - Betaalt zelf eventuele werknemers uit. Als deze beschrijving op jou van toepassing is, of als je op die manier zou willen werken, dan kan je voor meer informatie terecht bij een organisatie voor zelfstandigen. Raadpleeg de adreslijst. © 2007 OR.C.A. alle rechten voorbehouden.

5

Wat is een schijnzelfstandige? Een aantal malafide werkgevers proberen hun werknemers te overtuigen om als zelfstandige te werken, ook al blijven ze in de praktijk gewoon als werknemers werken. Dit geeft aan de werkgevers heel wat voordelen: - Ze hoeven zich niet te houden aan minimumlonen en andere regels die gelden voor werknemers. - Sociale zekerheidsbijdragen en belastingen zijn veel lager dan voor werknemers. - Ze kunnen veel moeilijker of niet voor het gerecht vervolgd worden als ze hun werknemers niet betalen, als hun werknemers een arbeidsongeval hebben, enzovoort. - Als het om werknemers zonder papieren gaat, zal het veel moeilijker zijn om de werkgever te straffen daarvoor (zie boven: legaal of clandestien werken). Misschien stelt zo’n werkgever je voor om je als zelfstandige te laten registreren bij een sociale verzekeringsinstelling. Volgende situaties komen voor, soms een combinatie van verschillende situaties: • De werkgever helpt je om je te laten registreren bij een sociale verzekeringsinstelling (SVMB, Partena, Acerta, Groep S,…). Hij belooft om alle facturen die je daardoor krijgt, voor jou te betalen. Misschien komen de facturen wel toe op het adres van de werkgever. • De werkgever helpt je om je te registreren bij een sociale verzekeringsinstelling, maar je krijgt zelf je facturen en betaalt die ook zelf. • De werkgever stelt je voor om vennoot (‘associé’) te worden in zijn bedrijf. Hij laat je betalen om aandelen te kopen, of laat je een papier tekenen waarmee je zogezegd aandelen koopt, zonder iets te betalen. Als je daarbij ook werkt voor de zaak, word je een ‘werkende vennoot’. Werkende vennoten worden altijd verondersteld zelfstandigen te zijn. Werkgevers hebben soms aantrekkelijke argumenten om je te overtuigen. Ze zeggen dat je een deel van de winst zal krijgen (is het bedrijf winstgevend, kan je dit ergens controleren, staat de winstdeling in een contract?). Soms vertellen werkgevers dat je als zelfstandige legaler werkt, of dat je na een bepaalde periode een verblijfsvergunning zal kunnen aanvragen. DIT IS NIET WAAR! Check het kadertje hierboven om te zien of je in orde bent met de regels voor buitenlandse zelfstandigen. Mogelijk zal de werkgever proberen te laten uitschijnen dat je zelfstandige bent, eventueel zonder je daarover aan te spreken. Hij zal dan het werk zo regelen, dat het meer lijkt op dat van een echte zelfstandige zoals hierboven beschreven. Bijvoorbeeld zo: - Hij betaalt jou en vraagt je om je collega’s uit te betalen. Misschien heb jij zelf wel de andere werknemers gezocht. Misschien krijg je zelfs een percentage op het loon van je collega’s, of een hoger loon. OPGEPAST! Als je voor de rechter niet kan bewijzen wie de eigenlijke werkgever was, word jij verantwoordelijk voor het loon van je collega’s (en bijhorende belastingen en bijdragen). Je wordt dan zelf een werkgever! Als de werknemers illegaal tewerkgesteld zijn, kan je een boete krijgen. - De werkgever betaalt je niet per uur, maar per vierkante meter of per stuk. Hij geeft je eventueel zelfs facturen daarvoor (in plaats van loonfiches). Volgens de Wet is het echter verboden om iemand als een zelfstandige aan te geven, terwijl die in de praktijk een werknemer is, ook al zijn alle nodige toelatingen voorzien. Dat heet ‘schijnzelfstandigheid’. Wanneer de inspectie of het gerecht vaststellen dat een zelfstandige eigenlijk onder het gezag van een werkgever stond, kunnen ze die werkgever verplichten om zich volledig in orde te stellen met de regels: - hij moet de juiste belastingen en bijdragen betalen - hij moet de werknemers uitbetalen volgens de minimumlonen


6

-

hij kan een boete krijgen als vastgesteld wordt dat hij de regels niet heeft gerespecteerd

Sociale Ruling Commissie De nieuwe Wet Laruelle voorziet dat je in de toekomst voor je een bepaald contract aangaat – als zelfstandige of als werknemer – zal kunnen navragen of het statuut dat men je voorstelt wel correct is. Vraag meer uitleg bij een organisatie voor zelfstandigen als je hiervan gebruik wilt maken.

SCHIJNZELFSTANDIGHEID: WAT MOET JE DOEN? Schijnzelfstandigheid ongedaan maken Als je eigenlijk een werknemer bent maar officieel als zelfstandige geregistreerd staat, kan je geen werknemersrechten opeisen, zoals loon dat niet werd uitbetaald, of een vergoeding voor een arbeidsongeval. Eerst moet je bewijzen dat je eigenlijk een schijnzelfstandige bent. Ook als je schulden hebt bij de RSVZ (zie onder), kan het belangrijk zijn om aan te tonen dat je geen echte zelfstandige bent. Om dat te doen, moet je een klacht indienen bij de Sociale Inspectie. Normaalgezien hoeft de inspecteur Dienst Vreemdelingenzaken niet te verwittigen als je klacht indient op zijn/haar bureau en geen legaal verblijf hebt. Om zeker te zijn, kan je zelf op voorhand bellen, of iemand anders vragen dat voor jou te doen. De inspectie kan je dan uitleggen wat de gevolgen van een klacht zouden zijn. Als je klacht indient bij de sociale inspectie, contacteer dan een gespecialiseerde dienst (vakbond of OR.C.A.). Vaak heb je een advocaat nodig, die ervoor zorgt dat de juiste procedures worden gevolgd zodat jij krijgt waarop je recht hebt.

De Sociale Inspectie zal via een uitgebreid interview proberen vast te stellen of je een werknemer dan wel een zelfstandige was. Ze zullen dus nagaan of er sprake was van GEZAG in de relatie tussen jou en je werkgever/opdrachtgever. Deze criteria hebben we hierboven beschreven, maar zijn in de praktijk niet altijd even duidelijk. Ze worden geïnterpreteerd met heel wat nuances. Bovendien volstaat één criterium niet om te bepalen of je een werknemer of zelfstandige was. Alle criteria zullen samen bekeken worden. Let in je verhaal op de volgende elementen: -

Wie betaalt, hoe wordt er betaald, en wie bepaalt hoeveel je verdient? Als je eerst werknemer was en nadien zelfstandige, is er dan iets veranderd aan je werksituatie nadat je zelfstandige werd? Als er zowel werknemers als zelfstandigen aan het werk zijn, is er een verschil tussen die twee groepen? Ben je afhankelijk van één enkele ‘klant’ (dit is dan je werkgever)? Zou je in staat zijn om voor andere klanten te werken? (bv. spreek je de taal, enz.) Wie betaalt de sociale zekerheidsbijdragen? Wie doet je boekhouding,…? Geef je zelf je belastingen aan? Kan je zelf kiezen wanneer je begint te werken en wanneer je stopt? Moet je toestemming vragen aan iemand als je eens niet wilt komen werken? Welke instructies krijg je van je werkgever/klant? Wat gebeurt er als je die instructies niet opvolgt?

Opgepast: het is niet vanzelfsprekend dat je eerst aanvaardt om als zelfstandige te werken, en dan dit wilt veranderen op het moment dat je in de problemen komt. Leg goed uit waarom je eerst het zelfstandigenstatuut hebt aanvaard, en waarom je van gedacht bent veranderd. Na dit onderzoek zal de Sociale Inspectie het dossier overmaken aan de RSZ (zie verder). Als de RSZ beslist dat je eigenlijk inderdaad een werknemer was, zal het zelf aan de werkgever vragen om de © 2007 OR.C.A. alle rechten voorbehouden.

7

sociale zekerheidsbijdragen te betalen (voor werknemers). Sociale zekerheidsbijdragen (voor zelfstandigen) die je zelf eventueel teveel betaald hebt, kan je dan terugkrijgen. Met de beslissing van de RSZ kan je ook andere rechten die je als werknemer hebt, opeisen voor de rechtbank. Een echte zelfstandige worden Schijnzelfstandigheid ongedaan maken is soms geen optie, bijvoorbeeld als je nauwelijks bewijzen hebt. Bovendien moet je ook een alternatief hebben: sommige buitenlanders vinden geen job als werknemer of kunnen niet legaal als werknemer werken. Een andere optie is dat je de schijnzelfstandigheid probeert te veranderen in echte zelfstandigheid. Dat betekent dat je op zoek gaat naar je eigen klanten, zodat je niet meer afhankelijk bent van je feitelijke werkgever. Dat kan alleen maar als je legaal tewerkgesteld bent (dus met een beroepskaart als dat nodig is, en met betaling van de nodige belastingen en sociale zekerheidsbijdragen). Ga voor jezelf na of je graag echt je eigen baas zou zijn, en wat je kansen zijn om op eigen kracht rond te komen. Bedenk dat er bij een eigen zaak heel wat komt kijken: -

-

Voor bepaalde beroepen moet je de nodige kwalificaties hebben Je moet voor vele beroepen over een basiskennis bedrijfsbeheer en boekhouding beschikken. Als je een cursus bedrijfsbeheer hebt gevolgd, kan je je eigen ondernemingsnummer aanvragen. Je moet voldoende de taal van je klanten spreken: Nederlands of Frans, of beter nog beide! Je moet een goed zakelijk plan hebben met kans op voldoende winst om jezelf te onderhouden.

Als je beslist om echt je eigen zaak te starten, is het best om advies in te winnen bij een gespecialiseerde organisatie of instantie. Raadpleeg hiervoor de adreslijst. BESLUIT: Wil je een eigen zaak starten in België, dan kan het een goed idee zijn om zelfstandige te worden. Je kan in deze brochure dan meer lezen over je rechten en je plichten. Maar let goed op wanneer iemand je een voorstel doet waarin je bepaalde zaken herkent die hierboven beschreven zijn onder het hoofdstukje ‘schijnzelfstandigheid’. Het kan erg moeilijk worden om de situatie nadien nog recht te zetten. Zelfs als het voor jou heel duidelijk is dat je geen zelfstandige bent, kan het voor de rechter nog moeilijk te bewijzen zijn. Het is altijd beter om het statuut van zelfstandige te vermijden, als je in feite als werknemer werkt!


8

SOCIALE ZEKERHEID VOOR ZELFSTANDIGEN Sociale zekerheidsbijdragen Voor werknemers worden bijdragen betaald aan de RSZ door de werkgever. Die bijdragen zijn verplicht. Wanneer er sociale zekerheidsbijdragen betaald zijn, krijg je bepaalde rechten: je kan je aansluiten bij een ziekenfonds, je hebt recht op kinderbijslag en kraamgeld, betaald ziekteverlof, pensioen, werkloosheidsuitkeringen… (Belangrijke opmerking: werknemers kunnen enkel een werkloosheidsuitkering krijgen als ze legaal in België verblijven.) Zelfstandigen betalen zelf bijdragen aan de RSVZ. Die zijn ook verplicht. De bijdragen zijn lager voor zelfstandigen, maar een zelfstandige heeft ook iets minder sociale rechten (al wordt daaraan gewerkt): - Het ziekenfonds betaalde vroeger minder medische kosten terug (enkel ‘grote risico’s). Voor nieuwe zelfstandigen (na 1.07.2006 geregistreerd) is dat aangepast, en worden ook de zogenaamde ‘kleine risico’s’ terugbetaald. Vanaf 1.1.2008 geldt dit voor alle zelfstandigen. Om te weten wat precies grote en kleine risico’s zijn, kan je de website van de RSVZ raadplegen: www.rsvz-inasti.fgov.be. - De kinderbijslag voor het eerste kind en de pensioenen zijn lager. - Er is geen betaald ziekteverlof in de eerste maand van de ziekte. Daarna is er een forfaitaire uitkering per dag. Die uitkering is dus geen percentage van je normale inkomen, zoals bij werknemers. De uitkering wordt meestal ook pas uitbetaald als je minstens 6 maanden als zelfstandige gewerkt hebt. - Je hebt geen recht op werkloosheidsuitkeringen, maar wel op een faillissementsuitkering (12 maanden). Zowel werknemers als zelfstandigen hoeven geen verblijfsvergunning te hebben om van deze rechten te kunnen genieten! De enige voorwaarde is dat de bijdragen betaald werden. Voor terugbetaling van medische kosten en uitbetaling van uitkeringen bij ziekte en moederschapsrust, moet je wel lid worden van een ziekenfonds. Zelfstandigen die langer dan 3 maanden arbeidsongeschikt zijn (door ziekte), kunnen vragen om een ‘gelijkstelling’. Dat betekent dat ze dezelfde ziekteverzekering behouden als werkende zelfstandigen, maar geen sociale zekerheidsbijdragen meer moeten betalen. Vennootschappen moeten ook een jaarlijkse bijdrage betalen (347,50 € of 872,50 € in 2006, afhankelijk van het balanstotaal van de vennootschap). Werkende vennoten, bestuurders en zaakvoerders kunnen persoonlijk gevraagd worden om de bijdrage te betalen! Indien de bijdrage te laat betaald wordt, komt er een rente bovenop. Aanvullende verzekering Omdat de verplichte verzekering voor zelfstandigen tot voor kort minder ziektekosten dekte, bieden de meeste sociale verzekeringsinstellingen nog een bijkomende verzekering aan, voor zogenaamde ‘kleine risico’s’ (voor zelfstandigen ingeschreven voor 1.07.2006, zie boven). Als je die niet betaalt, kan je geen beroep doen op deze extra terugbetalingen. Vanaf 1.1.2008 zijn alle zelfstandigen automatisch verzekerd voor kleine risico’s (zie boven) en vervalt deze aanvullende verzekering. Ziekteverzekering en dringende medische hulp Wie geen verblijfsvergunning heeft, kan zich enkel bij een ziekenfonds aansluiten als er sociale zekerheidsbijdragen betaald werden. Om ervoor te zorgen dat ook mensen zonder papieren de nodige medische zorgen zouden krijgen, is er de procedure Dringende Medische Hulp. Je moet daarvoor contact opnemen met het OCMW waar je gewoonlijk verblijft. Deze hulp omvat alle hulp die medisch noodzakelijk is. Enkel een arts kan bepalen of hulp medisch noodzakelijk is. Sommige zaken, zoals speciale tandzorg, worden meestal niet terugbetaald.


9

Bij dringende medische hulp worden alle medische kosten terugbetaald, als het OCMW ze aanvaardt. Als je toch één of andere vorm van verzekering hebt, kan de procedure Dringende Medische Hulp toch nog tussenkomen voor de kosten die niet terugbetaald worden. Als je als zelfstandige aangesloten bent bij het ziekenfonds, kan je dus toch terecht bij het OCMW voor de kosten die niet terugbetaald worden door het ziekenfonds. Je moet dan melden dat je als zelfstandige verzekerd bent. Het OCMW zal dan, wanneer het de Dringende Medische Hulp goedkeurt, het bedrag terugbetalen dat je niet terugkrijgt van je ziekenfonds. Voor medicijnen kan je het bedrag terugkrijgen dat je nog moet betalen als je je SIS-kaart hebt gebruikt. Als je te ziek bent om eerst naar het OCMW te gaan, verwittig dan de arts of de sociale dienst van het ziekenhuis van je verblijfsituatie en dat je de factuur waarschijnlijk niet zal kunnen betalen. Zij kunnen dan het nodige doen. Je hoeft niet bang te zijn dat je naam wordt doorgegeven aan de Dienst Vreemdelingenzaken als je beroep doet op Dringende Medische Hulp. Het is wel belangrijk dat je de juiste procedures volgt. Raadpleeg één van de diensten ‘medische zorg voor mensen zonder papieren’ als je er meer over wilt weten (zie adreslijst).

Schulden bij de RSVZ De sociale zekerheidsbijdragen voor zelfstandigen zijn verplicht. Als je ze niet betaalt, kan de deurwaarder ze komen opeisen, of je nu legaal werkt of niet. Zorg er dus voor dat ze betaald worden: -

Sta erop dat je zelf de facturen van de sociale verzekeringsinstelling krijgt. Zorg ervoor dat ze stipt betaald worden. Als je werkgever/medevennoot zegt dat hij/zij de bijdragen betaalt, check dit dan regelmatig. Neem daarvoor contact op met je sociale verzekeringsinstelling. Je hebt je rijksregisternummer nodig om die informatie op te vragen (= het nummer dat op je SIS-kaart staat en dat begint met je omgekeerde geboortedatum. Dit kan ook een bisnummer zijn, als je nog niet officieel in het rijksregister opgenomen bent: dan wordt bij het cijfer van je geboortemaand 20 of 40 opgeteld).

Wanneer de bijdragen niet betaald werden, kan je hierdoor al snel een schuld opbouwen van enkele duizenden euro’s. Je bent zelf verantwoordelijk voor die schuld, ook al had iemand anders beloofd om ze te betalen. Er zijn twee manieren om eraan te verhelpen: •

•

Binnen de RSVZ is er een commissie die beslist over de schulden van zelfstandigen die niet meer in staat zijn om te betalen. Als je niet kan bewijzen dat je eigenlijk een werknemer was, kan je aan je sociale verzekeringsinstelling vragen om je dossier over te maken aan deze commissie, met de vraag om een ‘vrijstelling van betaling’ te bekomen. Leg uit waarom je niet kan betalen. De commissie beslist dan of ze al of niet de schuld zal verminderen of annuleren. Dit kan enkel voor de schuld van de 4 trimesters die je aanvraag voorafgaan of erop volgen! Als je voldoende bewijzen hebt, kan je proberen je zelfstandigenstatuut te annuleren. Hierboven legden we de procedure uit. Als het zelfstandigenstatuut geannuleerd wordt, wordt de schuld bij de RSVZ ook geannuleerd. Er ontstaat dan een schuld bij de RSZ, maar die moet de werkgever betalen.

!! Wanneer je je zelfstandigenstatuut wilt stopzetten, moet je dit per brief (bij voorkeur aangetekend) melden aan je sociale verzekeringsinstelling! Vermeld daarbij je rijksregisternummer. Zolang je het statuut niet stopzet, zal je nieuwe facturen krijgen en zal je schuld vergroten! Ook als je je nooit hebt laten registreren, kan men je verplichten om je schulden bij de RSVZ te betalen. Dit gebeurt als men besluit dat je illegaal als zelfstandige aan het werk was. Voor je belastingen (zie onder) geldt hetzelfde.


10

BELASTINGEN VOOR ZELFSTANDIGEN Een zelfstandige moet er ook zelf voor zorgen dat de belastingen op zijn inkomen worden betaald. Elk jaar moet je aan de belastingdienst laten weten wat je hebt verdiend. Zij berekenen dan (tegen het jaar nadien) hoeveel belastingen je moet betalen. Als je je inkomen niet aangeeft, werk je zwart. Wanneer zwartwerk door inspecteurs wordt vastgesteld, gaat men je achteraf toch verplichten om de nodige belastingen te betalen. Dit geldt ook voor wie betrapt wordt bij een controle, en niet kan aantonen dat hij/zij voor een werkgever werkte. Net als voor de sociale zekerheidsbijdragen, is het niet mogelijk om de belastingen gewoon niet te betalen. Werk je echt als zelfstandige en wil je je inkomen aangeven, dan doe je dat best via voorafbetalingen. Vraag om advies bij een gespecialiseerde dienst (zie adreslijst). Zij kunnen je vertellen hoe je de belastingaangifte best invult.

* 'Oude' EU-lidstaten of EU-15 :België, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Groot-Brittannië, Ierland, Duitsland, Spanje, Italië, Portugal, Griekenland, Denemarken, Zweden, Finland, Oostenrijk. ** 'Nieuwe' EU-lidstaten: Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Roemenië, Bulgarije, Cyprus, Malta

Tekst gefinaliseerd op 5/11/2007 Adres OR.C.A.: Gaucheretstraat 164 – 1030 Brussel www.orcasite.be - [email protected]


11

EIGEN BAAS? IETS MEER OVER ZELFSTANDIG ZIJN

Recommend Documents