4mm rug
Gedrukt op Magno Satin 150 en 250 g/m2, juni 2005
MILIEUJAARVERSLAG
2004
Sappi Maastricht B.V. • Nederland
www.sappi.com Sappi Maastricht B.V. Biesenweg 16 6211 AA Maastricht Tel +31 (0)43 382 22 22 Fax +31 (0)43 321 63 42
Sappi Fine Paper Europe Sappi Europe SA 154 Chaussée de la Hulpe B-1770 Brussels, Belgium Tel +32 (0)2 676 97 00 Fax +32 (0)2 676 96 65
Sappi Limited 48 Ameshoff Street 2001 Braamfontein South Africa Tel +27 (0)11 407 81 11 Fax +27 (0)11 407 14 93
2501081 Sappi MJV OS 2004 1
30-05-2005 11:10:12
Productie en eindredactie: Sappi Maastricht B.V. Vormgeving en DTP Danko marketing / communicatie, Zutphen Drukwerk Drukkerij Hub Tonnaer B.V. Fotografie o.a. Alf Mertens Rene van der Meulen Riesjard Schropp
2501081 Sappi MJV OS 2004 2
30-05-2005 11:10:20
Sappi Maastricht B.V.
De lucht blijft blauw
2501081 Sappi MJV BW 2004 1
30-05-2005 11:15:07
2
De lucht blijft blauw Dit milieujaarverslag van Sappi Maastricht B.V. draagt als thema ‘de lucht blijft blauw’. Dat onderwerp is uiterst actueel. In februari 2005 is immers het Verdrag van Kyoto officieel in werking getreden, zodat een groot aantal landen nu de plicht heeft om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen aan banden te leggen. Ook Nederland zal ervoor moeten zorgen dat de uitstoot van CO 2 en NO x substantieel lager wordt. Die verplichting is niet alleen een zaak van de nationale regering, maar ook van elke burger en elk bedrijf.
2501081 Sappi MJV BW 2004 2
30-05-2005 11:15:09
3
De papierindustrie geeft daarbij een ‘uitstekend voorbeeld’, zegt
Dat concern heeft zich al lang geleden gecommitteerd aan
mevrouw Karien van Gennip in het welkomstwoord van dit milieu-
zogenaamd maatschappelijk verantwoord ondernemen, onder
jaarverslag. De staatssecretaris weet waarover ze praat, want
meer door voortdurend te streven naar betere prestaties op het
haar ministerie (van Economische Zaken) werkt nauw samen
gebied van milieu. In haar uitingen in relatie met het milieu toont
met de Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrikanten
Sappi dan ook wel de vlinder. Vlinders zijn niet alleen fragiel, maar
in een ambitieus project om het energieverbruik, en daarmee de
ook erg afhankelijk van hun natuurlijke omgeving.
uitstoot van broeikasgassen, substantieel terug te dringen.
Daardoor vormen ze een goede graadmeter voor de toestand
Meer daarover, en over de rol die Sappi Maastricht B.V. daarbij
van het milieu. Dat is de reden dat u in dit milieujaarverslag ook
speelt, leest u verderop in dit document. Daarnaast worden ook
de dierentuin van Emmen zult aantreffen, of meer in het bijzonder:
andere projecten belicht in dit jaarverslag. Zoals de samenwerking
de vlinders uit de dierentuin.
tussen Sappi, NUTS en de gemeente Maastricht bij de tot-standkoming van een uniek stadsverwarmingsproject. En het verleggen
Kortom, van staatssecretaris tot stadsverwarming en van VNP
van de aanvoerroute van calciumcarbonaat van de weg naar het
tot vlinder: we hopen dat u dit jaarverslag weer met interesse
water. Milieuwinst: tien tot vijftien vrachtwagens per dag.
zult lezen, zodat u daarna helemaal ‘bijgepraat' bent over alle aspecten van het milieubeleid van Sappi Maastricht B.V.
Al die projecten zijn natuurlijk niet pas in februari in gang gezet. Sappi Maastricht B.V. maakt deel uit van Sappi Limited, wereldmarktleider op het gebied van gecoat papier.
2501081 Sappi MJV BW 2004 3
30-05-2005 11:15:16
4
2501081 Sappi MJV BW 2004 4
30-05-2005 11:15:20
5
Voorwoord Voor u ligt het milieujaarverslag van Sappi Maastricht B.V. Het is het derde verslag na de implementatie van het milieubeheersysteem EMAS.
Wat is EMAS precies? Het Eco Management en Audit Schema (EMAS) is een zogenaamd
Het systeem is in 1995 opgezet door de EU. Het staat open voor
communautair milieubeheer- en auditsysteem. Het systeem
alle lidstaten en voor de leden van de Europese Economische
schept de voorwaarden om voortdurend verbeteringen te kunnen
Ruimte (Noorwegen, IJsland en Liechtenstein). Elk bedrijf en elke
doorvoeren op het gebied van milieu. Organisaties kunnen eraan
overheidsdienst die ernaar streeft om zijn prestatie op milieuge-
deelnemen op basis van vrijwilligheid, door zich bereid te ver-
bied te verbeteren kan zich bij het EMAS aansluiten.
klaren om hun prestaties op milieugebied te verbeteren. Daarbij gaat EMAS in een aantal opzichten veel verder dan de ‘officiële’
Voor Sappi Maastricht B.V. is EMAS een middel om haar ambities
milieunorm ISO/EN ISO 14001.
op milieugebied vorm te geven op een wijze die herkenbaar en controleerbaar is. Het stelt ons bovendien voor de uitdaging
Het EMAS stelt de deelnemers voor drie belangrijke taken:
om de lat nog hoger te leggen. Hoe deze ambities in harde
- een milieuanalyse doorvoeren,
cijfers en statistieken worden uitgedrukt leest u in dit
- werknemers actief betrekken bij de uitvoering van
milieujaarverslag 2004.
het milieubeheer en milieu audit systeem, - het publiek en andere partijen op de juiste manier informeren.
2501081 Sappi MJV BW 2004 5
30-05-2005 11:15:24
6
Inhoud Inleiding Dit milieujaarverslag van Sappi Maastricht draagt als thema ‘de lucht blijft blauw’. Dat onderwerp is uiterst actueel. In februari 2005 is immers het Verdrag van Kyoto officieel in werking getreden, zodat een groot aantal landen nu de plicht heeft om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen aan banden te leggen. Sappi Maastricht werkt daar al jaren aan. De onderneming maakt deel uit van Sappi Limited, wereldmarktleider op het gebied van coated fine paper. Dat concern heeft zich al lang geleden gecommitteerd aan zogenaamd maatschappelijk verantwoord ondernemen, onder meer door voortdurend te streven naar betere prestaties op het gebied van milieu. Dit milieujaarverslag gaat over de resultaten die Sappi Maastricht het afgelopen jaar heeft geboekt op dit terrein.
pagina 2 - 3
Maakindustrie verdient meer waardering Blauwe lucht, het thema van dit jaarverslag, staat niet alleen voor een schoon milieu maar ook voor een onbezorgde toekomst, zonder donkere wolken. Dat zegt Edward de Vries, algemeen directeur van Sappi Maastricht. Vanuit die visie koppelt hij milieumaatregelen waar dat mogelijk is aan de bedrijfseconomische voordelen die ermee te behalen zijn. De Vries wijst erop dat de maakindustrie de afgelopen decennia een relatief schone high tech sector is geworden. Daarom vindt hij het jammer om te merken dat bedrijven als Sappi Maastricht voor de lokale overheden nauwelijks mee lijken te tellen. ‘Kennelijk zijn we niet sexy, zoals bijvoorbeeld de life sciences en biotechnologie dat wel zijn.’
pagina 8 - 11
Kyoto is pas het begin De inwerkingtreding van het Kyoto-protocol in februari dwingt Europa om de uitstoot van CO2 terug te dringen. Overheid en bedrijfsleven moeten daarbij als partners samenwerken, vindt staatssecretaris Van Gennip van Economische Zaken. Want Nederland heeft het bedrijfsleven nodig, maar bedrijven moeten zich ook bewust zijn van hun verantwoordelijkheden. Het Nederlandse bedrijfsleven hoeft van haar geen eenzame kopgroep te vormen in Europa, maar één stap vooruitlopen op de muziek: dat mag wel. De Nederlandse papierindustrie geeft daarbij volgens haar een uitstekend voorbeeld.
pagina 12 - 13
Industriële restwarmte voor huishoudelijk gebruik Dat bedrijven hun restwarmte benutten voor andere doeleinden is niet nieuw. Wel nieuw is dat de restwarmte van industriële processen buiten de onderneming wordt gebruikt voor het verwarmen van huizen en kantoren. Dat laatste is het doel van het ‘stadsverwarmingsproject’ dat na jaren voorbereiding nu concrete vormen aanneemt. Met de restwarmte van Sappi zullen straks 1500 woningen in de nieuwe wijk Belvèrde worden verwarmd. Daarnaast wordt er warmte geleverd aan het nieuwe stadskantoor Mosaforum en een gasexpansie-installatie. Een uniek project, vertelt Pascal Voncken van energieleverancier NUTS, dat alleen mogelijk was omdat Sappi zo dicht tegen de stad aan ligt.
pagina 16 - 17
Kyoto niet te realiseren zonder warmte-kracht Sappi Maastricht levert een belangrijke bijdrage aan het milieu met de warmte-krachtcentrale (WKC), die wordt geëxploiteerd in een joint venture met energieleverancier Essent. Dankzij deze, en andere WKC’s zal Nederland beter kunnen voldoen aan de strenge milieunormen die we hebben afgesproken in het verdrag van Kyoto. Dat zegt Karel de Blok, directeur bij Essent. Daarom is het volgens hem noodzakelijk dat het ministerie van Economische Zaken snel een lange-termijnvisie formuleert met betrekking tot de steun die het wil verlenen aan deze energievorm. Dan kan Essent ook in een geliberaliseerde energiemarkt verdergaan met het investeren in nieuwe WKC’s.
pagina 18 - 21
2501081 Sappi MJV BW 2004 6
30-05-2005 11:15:27
7
Vijftig procent minder energie in vijftien jaar Een halvering van het energiegebruik in de productieketen voor papier. Dat is de ambitieuze doelstelling van het project Energietransitie Papierketen. Dit project is opgezet door de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (VNP) in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken. Volgens VNPsecretaris Marco Mensink is het project bedoeld om de papiersector in Nederland innovatiever te maken, door de partijen samen na te laten denken over nieuwe concepten. ‘Dat is niet alleen belangrijk voor het milieu maar ook voor de concurrentiekracht van onze papierindustrie.’
pagina 22 - 25
Maatwerkschip van Omya vervangt vrachtwagens Sappi Maastricht verwerkt jaarlijks ongeveer 120.000 ton calciumcarbonaat in haar papier. Tot voor kort leverden tien à vijftien vrachtwagens per dag het materiaal af bij de fabriek in Maastricht. Sinds maart gebeurt dit echter met behulp van een schip dat speciaal voor dit doel werd gebouwd door leverancier Omya. Volgens Daniel Reuss, marketing manager bij Omya, illustreert het project de gedeelde milieuvisie van Omya en Sappi Maastricht. Reuss: ‘Hoewel het betrekkelijk lang zal duren voordat Sappi en wij de kosten zullen hebben terugverdiend, heeft het nut van dit bootproject eigenlijk geen moment ter discussie gestaan.’
pagina 26 - 29
Dierenpark Emmen Ook Dierenpark Emmen zet zich in voor een duurzame ontwikkeling van het milieu. Dit is onder meer zichtbaar in de vlindertuin van het dierenpark. De duizenden vlinders, die hier leven, zijn niet alleen fragiel maar ook erg afhankelijk van hun natuurlijke omgeving. Dit maakt vlinders tot goede graadmeters voor het milieu. In de vlindertuin van Emmen wordt biologisch verantwoord een juiste leefomgeving gecreëerd. Dat is nodig ook, want de vlinderstand in Nederland is de afgelopen decennia sterk achteruit gegaan.
pagina 30 - 33
2501081 Sappi MJV BW 2004 7
English summary
pagina 34
Milieubeleid Sappi
pagina 36
Milieudoelstellingen, taakstellingen en prestaties Sappi
pagina 42
Verklaring milieuverificateur
pagina 53
Organisatie, activiteitenoverzicht
pagina 54
Begrippenlijst
pagina 56
30-05-2005 11:15:45
8
Maakindustrie verdient meer waardering Blauwe lucht staat niet alleen voor een schoon milieu maar ook voor een onbezorgde toekomst, zonder donkere wolken. Dat zegt Edward de Vries, algemeen directeur van Sappi Maastricht B.V. Vanuit die visie koppelt hij milieumaatregelen waar dat mogelijk is aan de bedrijfseconomische voordelen die ermee te behalen zijn.
2501081 Sappi MJV BW 2004 8
30-05-2005 11:16:14
9
Edward de Vries
Voor Sappi in het algemeen, en voor Sappi Maastricht B.V. in het bijzonder geldt dat succesvol ondernemen berust op de drie pijlers People, Planet en Prosperity. Alleen door naast een winstdoelstelling ook oog te hebben voor mensen en milieu kan de continuïteit van een industrie als de onze immers worden gegarandeerd. Sappi Maastricht B.V. presenteert dit jaar opnieuw
Het thema van dit jaarverslag is ‘De lucht blijft blauw’.
een uitgebreid milieujaarverslag, terwijl de wettelijke
Welke associaties roept dat bij u op?
verplichting daarvoor niet meer bestaat. Waarom?
‘Het eerste waar je bij een papierfabriek dan aan denkt zijn de
‘Je maakt zo’n jaarverslag niet omdat het moet, maar omdat je
dikke witte rookwolken die uit de pijpen komen. De paradox is
het wilt. Bij het concern Sappi bestaat een duidelijke visie op het
echter dat juist die zichtbare ‘rook’ in feite volkomen onschuldige
onderwerp people, planet, prosperity. Een visie die inhoudt dat
waterdamp is. Niet schadelijker dan een regenwolk of een
winst niet het enige oogmerk is, maar dat je ook oog hebt voor
mistbank. Waar je als papierfabriek echter niet omheen kunt, is
de sociale en de milieu-aspecten van je onderneming. Die centrale
je energieverbruik. De opwekking van energie heeft uitstoot van
visie van het concern wordt hier bij Sappi Maastricht B.V. vertaald in
schadelijke broeikasgassen tot gevolg, gassen die de lucht op de
hele concrete projecten met een meetbaar resultaat. Enerzijds zijn
lange termijn alleen maar blauwer maken, maar dan in negatieve
we daar als mens en als burger van Maastricht trots op, anderzijds
zin. Op dat terrein ligt er voor ons wel een belangrijke taak, zeker
hopen we ook dat een dergelijke strategie ons voordelen oplevert.
in het licht van het Verdrag van Kyoto dat beoogt de uitstoot van
Daar doe ik helemaal niet geheimzinnig over. Vandaar dat we alle
broeikasgassen terug te dringen. Die taak hebben we al jaren
reden hebben om door middel van dit jaarverslag te laten zien
geleden serieus opgepakt en dat doen we nog steeds. Dit hele
waar we hier mee bezig zijn.’
milieujaarverslag staat er in feite bol van, met artikelen over de
2501081 Sappi MJV BW 2004 9
30-05-2005 11:16:23
10
warmtekrachtkoppeling, het stadsverwarmingsproject en het
vrachtwagens, maar met de trein afvoeren naar de verschillende
plan van onze branchevereniging VNP om het energieverbruik
distributiecentra in Europa. Volgens de huidige plannen zullen de
op onze eindproducten in 15 jaar met 50 procent terug te
eerste treinen, of shuttles, begin 2007 gaan rijden. Dat is goed
brengen. Dat project wordt van harte gesteund door het ministerie
nieuws voor ons omdat we daardoor eindelijk de ruimte krijgen
van Economische Zaken, vandaar dat we blij zijn dat ook
voor een betere logistieke inrichting van ons productieproces.
staatssecretaris mevrouw van Gennip bereid was om een bijdrage
Maar het is vooral ook goed nieuws voor de stad Maastricht.
te leveren aan ons jaarverslag.’
Bedenk wel dat er op dit moment zo’n zeventig á tachtig vrachtwagens per dag nodig zijn om het geproduceerde papier
En de goederenspoorlijn Maastricht-Lanaken?
af te voeren. Die belasten niet alleen het verkeersnetwerk rond
‘Daarmee gaat het erg goed. Het bestuurlijke proces en de
Maastricht, maar ook hun uitstoot is veel hoger dan die van de
financiering vorderen gestaag. Sappi Maastricht B.V. en Sappi
trein. Volgens onze berekeningen levert dit kleine spoorlijntje het
Lanaken betalen elk 5,3 miljoen euro voor de aanleg van een
Europese continent daardoor jaarlijks een uitstootbesparing op
laad- en losperron, terwijl verschillende Belgische en Nederlandse
van 16 ton koolmonoxide, 7.287 ton kooldioxide, 8 ton vluchtige
overheden bijna 20 miljoen euro op tafel leggen voor het
organische stof en 81 ton stikstofoxide. Dus als je over blauwe
herstel van de oude spoorlijn. Zowel Sappi Maastricht B.V. als
lucht praat dan gaat het hier om een substantiële verbetering.’
Sappi Lanaken zullen hun gereed product dan niet meer met
2501081 Sappi MJV BW 2004 10
30-05-2005 11:16:28
11
Dat is niet alles wat uit Maastricht verdwijnt. Een paar grote
hier cutting edge technologieën worden toegepast en zelfs
industriële ondernemingen hebben onlangs hun sluiting
ontwikkeld. Maar ook dat we opdrachtgever zijn voor een hele
aangekondigd. Wat is uw visie op de toekomst van de
serie bedrijven op het gebied van computergestuurde technieken
industrie in deze stad?
en andere, vaak hoogwaardige, vormen van dienstverlening.
‘Ik vind het jammer dat het oordeel over de ‘maakindustrie’ in
En ook economisch is onze rol in een middelgrote stad als
Maastricht nog altijd lijkt te zijn gebaseerd op de situatie van
Maastricht niet te verwaarlozen. Terugkomend op het thema:
de jaren zestig en zeventig. Vervuiling was toen een probleem
blauwe lucht betekent voor mij ook: een onbezorgde toekomst,
waar industriële bedrijven zonder meer debet aan waren. Maar
zonder donkere wolken aan de hemel. Maar om zo’n blauwe lucht
er is ontzettend veel gebeurd sinds die tijd. Productieprocessen
voor een stad als Maastricht te kunnen blijven garanderen moet
zijn gemechaniseerd, gerobotiseerd en mede daardoor veel
de schoorsteen wel blijven roken.’
schoner en veiliger geworden. Daarom vind ik het jammer om te merken dat de maakindustrie voor de lokale overheden nog altijd nauwelijks meetelt. Kennelijk zijn we niet ‘sexy’, zoals bijvoorbeeld de life sciences en biotechnologie dat wel zijn. Misschien realiseren mensen zich wel onvoldoende dat een bedrijf als het onze een grote researchafdeling heeft en dat
2501081 Sappi MJV BW 2004 11
30-05-2005 11:16:40
12
Kyoto is pas het begin Het Kyoto-protocol is in februari in werking getreden. De wereldwijde milieuafspraken die in dat verdrag zijn gemaakt, worden nu definitief van kracht, en ik denk dat we allemaal reden hebben om dat toe te juichen.
Door mevrouw ir. C.E.G. van Gennip MBA staatssecretaris van Economische Zaken
Dat betekent immers dat we nu kunnen beschikken over de instrumenten waarmee we kosteneffectief de klimaatproblemen kunnen aanpakken. De inwerkingtreding van het verdrag betekent echter niet dat onze problemen nu opgelost zijn. Het is slechts de eerste stap van een traject dat ons nog veel inspanning zal kosten. Dat begint met ervaring opdoen en hopelijk de coalitie uitbreiden, want nog altijd ontbreken een paar belangrijke handtekeningen onder het document. Eén van de meest ingrijpende onderdelen van het Kyoto-protocol
CO2-besparingen kunnen realiseren tegen lage kosten. Maar ook
gaat over de emissie van broeikasgassen. Zo zal de CO2-uitstoot
in Nederland zelf zullen we ervoor moeten zorgen dat de industrie
met 6 procent omlaag moeten. Europa probeert daarin een
de uitstoot van CO2 verlaagt. Om dat te bereiken hebben we in
voorbeeldrol op zich te nemen, door onverwijld maatregelen te
nauwe samenwerking met de Nederlandse industrie een ‘nationaal
nemen waarmee deze doelstellingen ook daadwerkelijk kunnen
allocatieplan’ opgesteld, waarin de beperkte emissierechten
worden gerealiseerd. Deels doet het ministerie van Economische
verdeeld worden over de hele Nederlandse industrie.
Zaken dat met projecten in het buitenland, waarmee we
2501081 Sappi MJV BW 2004 12
30-05-2005 11:16:46
13
De papierindustrie heeft een constructieve rol gespeeld in dat
eenvoudige reden dat we op elkaar zijn aangewezen. Nederland
hele traject. Het is bekend dat binnen de papierindustrie, dus
heeft industrie nodig. Zonder industrie verdienen we geen geld om
ook bij Sappi Maastricht B.V., de gevolgen van energieverbruik
verpleegsters, politieagenten en onderwijzers te betalen. Dat betekent
voor het klimaat een belangrijk aandachtspunt zijn. Dankzij
dat je als overheid een goed ondernemersklimaat moet scheppen.
vele innovaties heeft de sector een efficiencyverbetering van
Aan de andere kant heeft een bedrijf niet alleen rechten maar ook
23 procent gerealiseerd in de afgelopen tien jaar. Dat is geweldig
plichten en verantwoordelijkheden, en daarbij speelt de overheid een
voor het milieu maar ook geweldig voor de bedrijven zelf. Want de
belangrijke rol. Een van die verantwoordelijkheden is nagaan wat
kracht van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) zit in
de effecten van je onderneming zijn op je omgeving. En op welke
de vele voordelen die het biedt. Zo levert een vermindering van het
manier je de negatieve effecten het beste kunt minimaliseren.
energieverbruik niet alleen winst op voor het milieu, maar ook een belangrijke kostenreductie voor de onderneming. Wat mag je daarbij vragen van het bedrijfsleven? Verder kan het bedrijf zich met MVO op een gunstige manier in Als staatssecretaris vind ik dat we in de wereld wel een beetje voor de markt profileren en zorgt het voor gemotiveerde medewerkers. de muziek mogen uitlopen, maar niet tien stappen. Onredelijke En tenslotte kan milieutechnologie ook zelf economische waarde milieueisen jagen het bedrijfsleven onvermijdelijk op zoek naar krijgen, wanneer andere landen de hier ontwikkelde innovaties plaatsen waar ze nog wel ‘in de maat’ kunnen lopen. Maar die willen overnemen. Zoals China, dat op dit moment naarstig op zoek ene stap, dat mag wel. Dat moet in bepaalde gevallen zelfs, is naar middelen om zijn industrie een ‘grote schoonmaak’ te geven. omdat we het verplicht zijn aan onszelf, onze omgeving en aan Bij onze missie om de CO2-uitstoot terug te dringen moeten
toekomstige generaties. En de Nederlandse papierindustrie geeft
de overheid en de industrie als partners samenwerken, om de
ons daarbij een uitstekend voorbeeld.
2501081 Sappi MJV BW 2004 13
30-05-2005 11:16:54
14
Iedereen krijgt bij ons de ruimte Willy Simon
Leon Zegwaard
Wally Goessens
Relatief kleine ingreep leidt tot grote besparing
kabel, vertelt Zegwaard. ‘De PM5 en de PM6 delen samen één
Leon Zegwaard werkt al bij Sappi sinds 1988. Momenteel is
witwaterbak. Maar ruim tien procent van de tijd worden op
hij aan papiermachine 5 (PM5) in opleiding tot algemeen
de PM5 zogenaamde ‘nat- sterke papiersoorten’ gemaakt, die
bedieningsman. Daarnaast is hij betrokken bij een zogenaamd
bijvoorbeeld gebruikt worden voor de etiketten op frisdrank- en
‘Cost of Quality-project’. ‘Je kunt dat een beetje vergelijken
bierflessen. Daarvoor zijn hulpstoffen nodig die absoluut niet
met de ideeënbus van vroeger’, zegt hij. ‘Toen beschreef je een
in het systeem van de PM6 mogen komen. Het afvalwater
idee en moest vervolgens afwachten of er iets mee gebeurde.
(witwater) moest tijdens de productie van deze papiersoorten
Nu worden er projectteams samengesteld van mensen op
dan ook worden afgevoerd en in plaats daarvan werd de pulper
de werkvloer die samen bekijken waar verbeteringen in het
aangevuld met vers water.’ Dat betekende vooral energieverlies: het
productieproces mogelijk zijn. Vervolgens zijn wij zelf ook degenen
nieuwe water met een gemiddelde temperatuur van 14 graden moest
die oplossingen aandragen en ze laten uitvoeren.’ Daarbij kan het
worden opgewarmd tot ongeveer 45 graden, terwijl het afgevoerde
gaan om kwaliteitsverbeteringen, kostenbesparingen, veiligheid
water wel de juiste temperatuur had. Door de situatie ter plekke
en/of het milieu. Het project waar Zegwaard bij betrokken is,
goed te bestuderen en vervolgens een paar leidingen te verleggen,
biedt zowel milieu- als kostenvoordelen. De casus is als volgt:
heeft het projectteam ervoor gezorgd dat de gezamenlijke pulper
het gebruikte water van de papiermachines wordt opgevangen
nu wordt gevoed door een andere witwaterbak. Het restwater
in ‘witwaterbakken’. Van daaruit wordt het weer naar de pulpers
van de PM5 kan daardoor gewoon worden hergebruikt. ‘Een
gevoerd die de papiermachines voeden. Dat hergebruik levert
eenvoudig ingrijpen dat tot een relatief grote besparing leidt’,
een waardevolle besparing op. Alleen zat er een kink in de
aldus Zegwaard. ‘Voor het milieu èn onze energierekening.’
2501081 Sappi MJV BW 2004 14
30-05-2005 11:16:56
15
‘Kolengestookte centrale lijkt wel ander tijdperk’ Wally Goessens is werktuigkundige bij de warmte-krachtcentrale
Het Verdrag van Kyoto is bekend op de werkvloer. Simon weet dat
die in het gezamenlijke bezit is van Sappi en energieleverancier
het bedoeld is om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.
Essent. In deze aardgasgestookte centrale wordt warmte en
‘Een goede zaak’, vindt hij zelf. ‘De opwarming van de aarde is
energie opgewekt voor de papierfabricage. Daarnaast levert de
iets wat we met z’n allen moeten voorkomen.’ Maar tegelijkertijd
centrale energie aan Essent. De combinatie van warmte en kracht
heeft hij wel moeite met het feit dat sommige landen zich buiten
zorgt ervoor dat het aardgas bijna tweemaal zoveel rendement
het verdrag hebben geplaatst. ‘Het mag eigenlijk niet zo zijn dat
oplevert dan in een gewone centrale.
wij investeren in allerlei maatregelen om de uitstoot terug te
Als werktuigkundige zit Goessens achter de knoppen van de
dringen, terwijl landen in Oost-Europa, China en de Verenigde
centrale regelkamer en zorgt ervoor dat alle processen zo
Staten lekker hun eigen gang gaan. Dat is toch een beetje dweilen
optimaal mogelijk verlopen. ‘Het is mijn taak, en die van mijn
met de kraan open.’ Hij hoopt echter dat ook deze landen op
collega’s, om de centrale zo rendabel mogelijk te laten draaien.
termijn hun verantwoordelijkheid nemen.
Maar ik let er ook op wat de centrale allemaal uitstoot. Zo mag het
Willy Simon beschouwt zichzelf als een natuurmens. De twaalf
koelwater niet boven een bepaalde temperatuur uitkomen. En ook
kilometer die zijn huis scheiden van zijn werk legt hij het liefst
kan ik de uitstoot van NOx beïnvloeden met de instellingen van de
op de fiets af en hij wandelt dagelijks met de hond. ‘Ik vind het
stoominjectie op de gasturbine.’ Goessens begon zijn loopbaan
heerlijk om onderweg te zijn in de natuur, en daarbij vogels en
bij een kolengestookte elektriciteitscentrale. ‘Daar ging het er
andere dieren tegen te komen. Je moet er niet aan denken dat dat
eigenlijk alleen maar om zoveel mogelijk vermogen op te wekken.
op de een of andere manier verloren gaat. Het gaat tenslotte ook
Met de restwarmte werd helemaal niets gedaan. Als je dat
om de toekomst van de jeugd.’
vergelijkt met de manier waarop we hier werken dan lijkt dat bijna een ander tijdperk. En misschien was het dat ook wel.’ In de warmte-krachtcentrale wordt voortdurend gekeken hoe het rendement van de centrale verder verhoogd kan worden. Op dat terrein zijn de laatste jaren vooral veel resultaten geboekt met automatisering, vertelt Goessens. ‘Bij de handmatige bediening van de stoomturbine waren er in het verleden altijd momenten dat er teveel stoom werd geproduceerd. Nu de regeling is geautomatiseerd zie je dat de stroomproductie beter is afgestemd op de vraag vanuit de fabriek.’ Dat heeft volgens hem een behoorlijke besparing opgeleverd. Nadenken over dit soort oplossingen is volgens Goessens niet meer iets wat je erbij doet. ‘Het behoort gewoon tot je werk.’
‘Het gaat om de toekomst van de jeugd’ Als hoofdoperator van papiermachine 6 (PM6) heeft Willy Simon zo’n zes à zeven mensen onder zich. Voor hem is het vanzelf-sprekend dat hij nieuwe medewerkers wijst op hun verantwoordelijkheid om zuinig om te gaan met zaken als energie en water. ‘In dat opzicht is er behoorlijk wat veranderd sinds 1961, toen ik hier zelf begon als een jong menneke.’
2501081 Sappi MJV BW 2004 15
30-05-2005 11:17:11
16
Pascal Voncken
Industriële restwarmte voor huishoudelijk gebruik Dat bedrijven hun restwarmte benutten voor andere doeleinden is niet nieuw. Wel nieuw is dat de restwarmte van industriële processen buiten de onderneming wordt gebruikt voor het verwarmen van huizen en kantoren. Dat laatste is het doel van het ‘stadsverwarmingsproject’ dat na jaren voorbereiding nu concrete vormen aanneemt. Projectleider Pascal Voncken vertelt over de samenwerking tussen Sappi, gemeente en Nuts. Een belangrijke manier om CO2 te besparen is: de warmte voor het
In de jaren negentig ontstonden er ambitieuze plannen om die
industriële proces efficiënter gebruiken. Sappi heeft dat bijvoorbeeld
restwarmte effectief te gebruiken voor doeleinden buiten het
bereikt door een warmtekrachtcentrale in het productieproces
fabrieksterrein. Een nadeel van de Sappi-lokatie, de nabijheid van
te plaatsen, zodat het rendement van het aardgas al sterk wordt
een bevolkingscentrum, werd nu ineens op Cruyffiaanse wijze
verhoogd. Maar nog altijd blijft er restwarmte over. Warmte die
omgebogen naar een voordeel: zou de restwarmte van Sappi niet
wordt afgestaan aan het Maaswater, waardoor de energie die moest
kunnen worden gebruikt om de nieuw te bouwen wijk Belverdère te
worden gebruikt voor de opwekking ervan in feite verloren is gegaan.
voorzien van een milieuvriendelijk stadsverwarmingssysteem?
2501081 Sappi MJV BW 2004 16
30-05-2005 11:17:16
17
De eerste plannen
Sappi is er klaar voor
Projectleider Pascal Voncken van de Maastrichtse energie-
Maar dit was niet de enige uitdaging waarmee het projectteam
leverancier Nuts, is al vanaf het begin bij het project betrokken.
te maken kreeg. Het project bleek bijvoorbeeld kostbaarder dan
Volgens hem werd het plan voor het eerst geopperd door de
oorspronkelijk werd verondersteld, omdat er als backup een kleine
adviesbureau’s, die in opdracht van de gemeente keken naar de
centrale moest worden gebouwd. Verder bleek het aftappen van de
mogelijkheid van milieuvriendelijk energiegebruik voor de wijk
restwarmte bij Sappi ervoor te zorgen dat de warmtekrachtcentrale
Belverdère. Dat was al in het begin van de jaren negentig, toen
minder vermogen produceerde. Daardoor zouden de kosten omhoog
de eerste plannen voor de nieuwe wijk alleen nog in kladversie
gaan en het CO2-rendement dalen. Maar ook dat probleem kon met
bestonden. ‘Het idee was nieuw en prikkelend’, aldus Voncken.
een technisch ingrijpen worden opgelost.
‘Het gebruik van industriële restwarmte voor woningen was bij mijn
‘En dan was er natuurlijk nog het hele politieke, bestuurlijke en
weten nog niet eerder vertoond. Maar hier leek de mogelijkheid zich
financiële traject. Vergunningen, grondaankopen, subsidieaanvragen
serieus aan te dienen.’
noem maar op. Bij een baanbrekend project als dit, lijkt het alsof
Nadat een vervolgstudie ook positief uitpakte, en Sappi had laten
helemaal niets vanzelf gaat’, aldus Voncken.
weten zijn restwarmte wel voor dit doel te willen aanwenden, werd
Maar na alle obstakels is het project nu zover dat de vaart erin
in 1998 een projectgroep ingesteld met mensen van Nuts, Sappi
komt. Sappi is er al klaar voor. De rookgaswisselaar die nodig is
en de gemeente Maastricht. Wat de leden van die projectgroep nog
om de warmte ‘af te tappen’ is geplaatst en klaar om zijn werk
niet wisten, was hoe lang en moeilijk de weg zou zijn die ze nog af
te doen. De warmte van Sappi zal het eerst worden ingezet voor
te leggen hadden.
het gasexpansieproject, waarvoor de installatie nu in aanbouw is. Vervolgens zal het Mosaforum worden aangesloten en tenslotte
Gasexpansieproject
zal ook tijdens de bouw van Belverdère de infrastructuur worden
Al snel kwam de projectgroep tot de conclusie dat het verwarmen
aangelegd die nodig is om de warmte van Sappi naar zeker 1500
van Belverdère niet voldoende zou zijn. Het project was namelijk
woningen van de nieuwe wijk te brengen.
alleen financierbaar met een bijdrage van het CO2-reductieplan, een subsidie van het ministerie van Economische Zaken. Maar om
Samenwerking succesfactor
daarvoor in aanmerking te komen moest er meer energie worden
Ondanks de vele moeilijkheden kijkt Pascal Voncken positief
bespaard dan in Belvedère mogelijk was. ‘Dat leidde ertoe dat we
terug op het project. Vooral de samenwerking tussen gemeente,
verder gingen kijken waardoor de twee andere doelbestemmingen
Sappi en Nuts binnen het projectteam was volgens hem een
in zicht kwamen: het Mosaforum en het gasexpansieproject.’
belangrijke succesfactor. ‘Er bestond een enorme vastberadenheid
Bij Mosaforum gaat het om het verwarmen (en ’s zomers koelen)
om dit project tot een goed einde te brengen. Die kwam voort
van het nieuwe stadskantoor van de gemeente Maastricht. Het
uit het basisidee dat we met iets goeds bezig waren. Zonder die
gasexpansieproject is van een heel andere kaliber, vertelt Voncken.
overtuiging zou ongetwijfeld meerdere malen de stekker eruit
‘Gasexpansie is nodig wanneer je aardgas van de hoofdleiding
getrokken zijn. Maar gelukkig hebben we de rug recht gehouden.’
aftapt om het te distribueren voor huishoudelijk gebruik. Je moet
Inmiddels is er ook belangstelling getoond voor het project door
daarbij een drukverschil van 40 bar naar 4 bar overbruggen. Daarbij
een partij in Rotterdam. Maar volgens Voncken is het lastig om
zet het gas uit, vandaar het woord expansie.’
dit concept elders toe te passen. ‘Je hebt een korte afstand nodig
Bij dit proces komt volgens Voncken energie vrij die kan worden
tussen de bron van de warmte en het doelgebied. En dat vind je niet
benut om elektriciteit op te wekken. ‘Het nadeel is echter dat het
overal. De omstandigheden hier waren uniek, en daar hebben we op
gas dan te koud wordt om te gebruiken. Het opwarmen ervan
een uiterst zinvolle manier gebruik van gemaakt.’
zou zeker zoveel energie kosten als je hebt opgewekt.’ De Sappiwarmte biedt volgens hem echter uitkomst. ‘Wanneer je die laagwaardige warmte gebruikt om het gas op te warmen kun je met de hoogwaardige energie van het expansieproces elektriciteit opwekken’, aldus Voncken. ‘Dat levert per saldo een reductie van de CO2-uitstoot op.’
2501081 Sappi MJV BW 2004 17
30-05-2005 11:17:20
18
Kyoto niet te realiseren zonder warmte-kracht Een belangrijke bijdrage aan het milieu levert Sappi Maastricht B.V. met de warmte-krachtcentrale (WKC), die wordt geëxploiteerd in een joint venture met energieleverancier Essent. De WKC levert warmte en elektriciteit waardoor aardgas met een 2x zo hoog rendement wordt benut. Dankzij deze, en andere WKC’s zal Nederland beter kunnen voldoen aan de strenge milieunormen die we hebben afgesproken in het Verdrag van Kyoto. Dat zegt Karel de Blok, directeur bij Essent.
Karel de Blok
2501081 Sappi MJV BW 2004 18
30-05-2005 11:17:22
19
‘Als gevolg van Kyoto is Nederland bezig om uiterlijk in 2012 de
grondstof, meestal aardgas, en de prijs van elektriciteit. Bij een
emissie van CO2 met 40 miljoen ton te verminderen. Zonder de
bovengemiddeld rendement kon je als centrale zelfs rekenen op
warmte-krachtcentrales van de Nederlandse industrie zou dat
extra inkomsten wanneer de brandstofprijzen omhoog gingen.
getal minstens een derde hoger zijn’, aldus De Blok.
Tevens was de vaste vermogensvergoeding erg gunstig. Maar de
Op het gebied van warmte-kracht is Essent volgens hem veruit de
liberalisering heeft aan die vastgelegde koppeling een eind gemaakt.
grootste speler op de Nederlandse markt en een van de grootste
Daarbij deed zich volgens De Blok het probleem voor dat de
spelers in Europa. Van Nederlandse warmte-krachtcentrales die
aardgasmarkt nièt liberaliseerde. ‘In theorie wel, maar in de
samen zo’n 7000 à 8000 megawatt aan elektriciteit opwekken,
praktijk zit je vast aan één transporteur die in hoge mate de
heeft Essent over ongeveer een derde (mede)zeggenschap.
prijzen kan bepalen. Daardoor ontstond de situatie dat de prijzen
Alleen, of, zoals in het geval van de WKC Maastricht, in een
voor elektriciteit daalden, terwijl de aardgasprijzen stegen.
joint venture met een andere onderneming.
Het gevolg was dat het financiële rendement van warmte-kracht, dat tot die tijd altijd een economisch succes was geweest, plotseling
Liberalisering
sterk onder druk kwam te staan.’
Juist vanwege de enorme bijdrage van warmte-kracht aan de Kyoto-doelstellingen valt het volgens De Blok te betreuren dat
Steun van het ministerie
deze vorm van schone energie het de laatste jaren zo moeilijk
Voor de producenten van warmte-kracht, Essent voorop, was dat
heeft. De oorzaak ligt in de liberalisering van de energiemarkt.
reden om in Den Haag aandacht te vragen voor hun probleem.
Voorheen was er altijd een koppeling tussen de prijs van de
Het zou immers van de gekke zijn wanneer dure
2501081 Sappi MJV BW 2004 19
30-05-2005 11:17:28
20
warmte-krachtcentrales de stekker eruit zouden moeten trekken,
de capaciteit landelijk te laten toenemen. Vele, vooral kleinere,
terwijl de regering op andere plaatsen handenvol geld uit zou
WKC’s moesten zelfs worden gesloten. De Blok: ‘De minister had
moeten geven om de uitstoot van CO2 te beperken.
gekozen voor een ad hoc-regeling die jaarlijks opnieuw moest
‘We noemen het een lobby, maar eigenlijk ging het om een
worden vastgesteld. Voor de bouw van nieuwe kapitaalintensieve
bewustmakingsproces’, aldus De Blok. ‘Zo van kijk eens:
centrales, waar afschrijvingsperiodes van tien, vijftien jaar mee
Nederland wil schone energie, maar wij bieden dat al jaren.
gemoeid zijn, bood die regeling te weinig zekerheid.’
En dat dreigt nu juist te verdwijnen. Het ministerie van
Pas nu lijkt het tij te keren. Recentelijk is er een methode
Economische Zaken erkende daarop al snel dat warmte-kracht
ontwikkeld waarmee kan worden bepaald hoeveel CO2 er precies
onontbeerlijk is bij het behalen van de Kyoto-doelstellingen, de
wordt bespaard met de productie van warmte-kracht. Daarom
minister had bij zijn plannen zelfs gerekend op een groei van de
kan nu eindelijk worden ingezet op een regeling voor de lange
capaciteit. Toen dat eenmaal duidelijk werd, is er in 2001 een
termijn. De Blok: ‘Na enig recentelijk geharrewar over de hoogte
“beloning” ingesteld voor elektriciteit afkomstig uit warmte-kracht.’
van de bedragen heeft de Tweede Kamer dat nu ook nadrukkelijk als opdracht aan minister Brinkhorst meegegeven: ontwikkel
Te weinig zekerheid
nu eens die lange-termijnvisie op basis waarvan de warmte-
De steun van het ministerie was net voldoende om de WKC
krachtkoppeling eindelijk weer kan toenemen en daarmee een
van Sappi Maastricht B.V. in bedrijf te houden, maar niet om
bijdrage kan leveren aan onze milieudoelstellingen.’
Best in class Voor Essent zou een dergelijke visie zeer welkom zijn, benadrukt
Sappi Maastricht B.V. toont een grote toewijding aan de
De Blok. ‘Wij hebben een aantal projecten noodgedwongen
milieu-aspecten van deze energievorm. Dat is best bijzonder
in de ijskast gezet omdat de investering in de huidige
omdat het bedrijf als onderdeel van het Sappi-concern toch
marktomstandigheden eenvoudigweg te risicovol is. Maar we
ook streng op haar kostenstructuur wordt afgerekend. In de
zouden er graag weer mee aan de slag gaan. Zoals we nu ook al
warmte-krachtcentrale hebben Essent en Sappi Maastricht B.V.
nieuwe WKC’s bouwen in België, waar wel een overheidsgarantie
elkaar gevonden en zie ik ook geen enkele belemmering voor
voor tien jaar wordt afgegeven.’ Maar Essent kan dat niet alleen.
onze samenwerking in de toekomst.’
‘We zullen toch industriële partners nodig hebben. Wat dat betreft mag Sappi Maastricht B.V. wel als een voorbeeld genoemd worden’, aldus De Blok. ‘Het bedrijf is wat mij betreft best in class wanneer het gaat om een efficiënt energiegebruik. De toepassing van warmte-krachtkoppeling vormt hiervoor de basis.
2501081 Sappi MJV BW 2004 20
30-05-2005 11:17:31
21
2501081 Sappi MJV BW 2004 21
30-05-2005 11:17:37
22
Vijftig procent minder energie in vijftien jaar Over 15 jaar zullen een vel papier, een kartonnen doos en het papier van het jaarverslag dat voor u ligt de helft minder aan energie hebben gekost dan nu het geval is. Dat althans is de ambitieuze doelstelling van het project Energietransitie Papierketen, dat is opgezet door de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (VNP) in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken. Volgens VNP-secretaris Marco Mensink is het project bedoeld om de papiersector in Nederland innovatiever te maken, door de partijen samen na te laten denken over nieuwe concepten. ‘Dat is niet alleen belangrijk voor het milieu maar ook voor de concurrentiekracht van onze papierindustrie.’
2501081 Sappi MJV BW 2004 22
30-05-2005 11:17:40
23
De economie globaliseert en de papierindustrie is daarop geen uitzondering. Meer dan tachtig procent van de Nederlandse papierproducenten is inmiddels in handen van Europese concerns. Dat geeft ze een sterke basis om te kunnen investeren en een sterke marktpositie te veroveren, maar het schept tegelijkertijd een bedreiging. Een concerndirectie kan immers besluiten om de productie naar een ander land te brengen omdat de kosten daar bijvoorbeeld lager zijn, of om andere redenen. Enkele jaren geleden gaf één van die beslissingen de VNP aanleiding om zich zorgen te maken, vertelt Marco Mensink. Het bleek namelijk dat er in het Belgische Langebrugge, net over de grens, een nieuwe fabriek gebouwd zou worden, die Nederlands oud papier als voornaamste grondstof zou gaan gebruiken. Waarom was er niet voor Nederland zelf gekozen? Die vraag was voor de VNP reden om een studie te maken van de vestigingsfactoren in ons land. Mensink: ‘Wat bleek?
Marco Mensink
De Nederlandse papierindustrie is volgens de grote concerns
betekent dat we voorbij de grens van onze eigen sector kijken’,
flexibel, taalvaardig, bezig met de nieuwste ontwikkelingen, een
vertelt Mensink. ‘Bedenk wel dat de Nederlandse papierindustrie
voorloper op het gebied van energie en milieu, maar zal het op
tussen 1980 en 2000 zelf al een reductie van 50 procent op
loonkosten niet winnen van de buitenlandse concurrentie.’
het energieverbruik voor de papierfabricage heeft weten te
Wat wel openingen biedt is een ander belangrijk kostenonderdeel
realiseren. Nog eens 50 procent eraf op eigen kracht is niet
van papier: energie. ‘De olieprijs, en daaraan gekoppeld de
realistisch, daarom kijken we dit keer naar de hele keten van
gasprijs, stijgt en daar heeft elke papierproducent in de wereld
de papierfabricage: leveranciers van grondstoffen, logistieke
mee te maken. Dat geeft ons de mogelijkheid om, door gebruik
dienstverleners, noem maar op. Het gaat dus niet alleen om
te maken van onze innovatiekracht, een concurrentievoordeel
technische innovatie, maar ook om de vraag: hoe kun je
te behalen.’ Die conclusie van de VNP viel samen met een
processen en logistieke verbindingen slimmer organiseren
campagne van het ministerie van Economische Zaken om te
zodat je er minder energie voor nodig hebt?’
komen tot een duurzamere energiehuishouding. En zo werd het
Om dat voor elkaar te krijgen is er meer nodig dan een
project Energietransitie Papierketen geboren.
brainstormsessie in een hutje op de hei, zo realiseerde de VNP zich terdege. ‘Daarom hebben we ervoor gekozen om mensen
Minister Brinkhorst juryvoorzitter
van buiten naar de sector te laten kijken, wat hopelijk zal leiden
Het doel van het project is een halvering van het energieverbruik
tot nieuwe gezichtspunten en frisse ideeën’, aldus Mensink. ‘We
voor eindproducten in 2020. ‘De toevoeging “voor eindproducten”
hebben twee teams samengesteld: een team van wetenschappers,
2501081 Sappi MJV BW 2004 23
30-05-2005 11:17:44
24
onder leiding van prof.dr. Wijnen van de TU Delft. En een team
van Sappi. Minister Brinkhorst van Economische Zaken zal de
van consultants, onder leiding van de Fin Petri Vasara, die
eindrapporten in ontvangst nemen.’
principal is bij Jacko Pöyry Consulting, het meest bekende papierconsultancybureau ter wereld.’
‘Sappi Maastricht B.V. voor 100 procent betrokken’
De twee teams strijden tegen elkaar bij het ontwikkelen van
‘Sappi Maastricht B.V. is voor 100 procent bij het project betrokken’,
innovatieve oplossingen die het doel van het project, halvering
aldus Mensink. ‘Niet alleen zit de CEO van Sappi in de jury, maar
van het energieverbruik, het best ondersteunen. De voorstellen
de directeur van Sappi Maastricht B.V., Edward de Vries, zit ook
worden beoordeeld door een jury die bestaat uit drie CEO’s
in de stuurgroep van het project. Dat past volledig in het plaatje
van internationale papierconcerns, waaronder Wolfgang Pfarl
van een bedrijf dat zich heel actief met deze thema’s bezig houdt
2501081 Sappi MJV BW 2004 24
30-05-2005 11:17:48
25
en het ook heel goed doet. En laten we wel wezen: Sappi Maastricht
bewerkstellingen die ons in staat stelt om ons doel te bereiken.
B.V. moet het ook goed doen. Sappi Lanaken is immers heel dichtbij,
De kern van innovatie is immers niet de technologische oplossing,
zodat Sappi bij uitstek een fabriek is die het competitieve spel met de
maar het innovatief leren denken, zodat het alle aspecten van je
zusterbedrijven binnen hetzelfde concern goed moet kunnen spelen.’
organisatie bepaalt.’
De eerste presentaties van de twee projectteams volgen in het najaar. In december zal de jury dan de winnaar bekend maken. Maar de echte winnaar moet volgens Mensink de hele sector worden. ‘Ik hoop dat er leuke projecten uitkomen en dat we erin slagen om voor de hele bedrijfskolom een nieuwe mindset te
2501081 Sappi MJV BW 2004 25
30-05-2005 11:17:59
26
2501081 Sappi MJV BW 2004 26
30-05-2005 11:18:06
27
Maatwerkschip van Omya vervangt vrachtwagens Krijt, of calciumcarbonaat is, na cellulose, de belangrijkste grondstof van het Sappi-papier. Tot voor kort reden er dagelijks tien tot vijftien vrachtwagens het Sappi-terrein op om de witte minerale stof af te leveren. Maar dat is verleden tijd. Sinds april pendelt er een speciaal geconstrueerde rivierboot tussen Moerdijk en Maastricht om de coating pigmenten aan de kade van Sappi af te leveren.
De boot is een gezamenlijk initiatief van Sappi en Omya, het
Sappi Maastricht B.V. verwerkt jaarlijks ongeveer 120.000 ton
bedrijf dat het calciumcarbonaat levert. Omya is veruit de
calciumcarbonaat in haar papier. Tot voor kort leverden tien à
grootste leverancier van calciumcarbonaat ter wereld. Het bedrijf
vijftien vrachtwagens per dag het materiaal af bij de fabriek in
exploiteert mijnen over de hele wereld, heeft een groot aantal
Maastricht. Die voerden het calciumcarbonaat aan uit Lanaken,
verwerkingsfabrieken, distributiecentra en een vloot van zee- en
waar het met de boot werd aangevoerd en opgeslagen. Hoewel
rivierschepen. Bij Omya werken ongeveer 5000 mensen in zo’n
de wagens dus maar een relatief klein stuk hoefden af te leggen
honderd vestigingen verdeeld over vijftig verschillende landen.
droegen ze wel bij aan de verkeersoverlast in Maastricht.
2501081 Sappi MJV BW 2004 27
30-05-2005 11:18:09
28
Tot de romp afgebroken Sappi Maastricht B.V. en Omya waren beide niet gelukkig met
twee jaar, maar naar de komende tien, of zelfs vijftig jaar.
de situatie, zegt Daniel Reuss, general manager marketing &
Dat is een strategie die we ons kunnen permitteren omdat
sales Central Europe. ‘Maar er leek geen andere oplossing voor
we een familiebedrijf zijn. De eigenaren zijn geen anonieme
handen. De rivier bij de kade van Sappi was niet diep genoeg
aandeelhouders maar mensen die betrokken zijn bij het bedrijf
om onze rivierboten, die 1200 tot 2500 ton calciumcarbonaat
en die kennis hebben van onze producten en onze markten.’
kunnen vervoeren, toegang te verlenen.’ De heropening van
In de houding van Omya ten opzichte van het milieu is die wijde
de goederenspoorlijn tussen Lanaken en Maastricht bood
focus eveneens af te lezen, vindt Reuss. ‘Zoals elk wereldwijd
evenmin soelaas, aldus Reuss. ‘De locatie en de inrichting
opererend bedrijf heeft Omya een grote verantwoordelijkheid
van het losperron is ingesteld op gereed product. Logistiek
naar het milieu toe. Op verschillende plaatsen in de wereld
en technisch was het niet mogelijk om via deze route ook het
bedrijven we bijvoorbeeld dagbouw, in open mijnen. Soms
calciumcarbonaat aan te voeren.’
liggen die dicht bij bevolkingscentra of zelfs toeristengebieden.
Dus werd er gezocht naar een andere oplossing. Die werd
Dat vraagt om een visie op hoe je daarmee omgaat.’
uiteindelijk gevonden met de bouw van een nieuw schip.
De lange-termijnstrategie van Omya biedt daarbij volgens
‘Onze boten hadden een te grote diepgang, dus moesten we
hem een gunstig uitgangspunt. Want hoewel er veel snelle
op zoek naar een boot die wel zou kunnen afmeren aan de
successen te behalen zijn op milieugebied, is het toch vooral
kade in Maastricht’, aldus Willi Knöfler, die als head of Paper
een aanpassing van de economische structuur die er uiteindelijk
Sales Central Europe nauw betrokken was bij het project. Een
voor zal moeten zorgen dat ambitieuze doelstellingen, zoals
geschikte boot was volgens hem snel gevonden, maar die
die bijvoorbeeld in Kyoto staan verwoord, realiteit worden.
moest daarna nog worden geprepareerd voor het vervoer van
In dat opzicht sluit de visie van Omya goed aan bij Sappi
calciumcarbonaat. ‘Bij calciumcarbonaat komt het nogal nauw
Maastricht B.V., dat vanwege de kapitaalintensiteit en impact
dat het product niet wordt vervuild, vandaar dat het in een
van het logistieke proces eveneens wat verder vooruit durft te
roestvrij stalen compartiment moet worden vervoerd.’
kijken. Reuss: ‘Hoewel het betrekkelijk lang zal duren voordat
Deze operatie, waarbij het schip tot aan de romp moest worden
Sappi en wij de kosten zullen hebben terugverdiend, heeft het
afgebroken en weer opgebouwd werd in maart voltooid.
nut van dit bootproject eigenlijk geen moment ter discussie
Ondertussen had Sappi Maastricht B.V. haar huiswerk ook
gestaan. Dat illustreert onze gezamenlijke visie.’
gedaan en een 250.000 euro kostende installatie aangelegd waarmee het schip van Omya kon worden gelost. ‘Sinds eind april pendelt het schip op en neer tussen Maastricht en Moerdijk’, aldus Reuss. Volgens hem levert de nieuwe aanvoerlijn niet alleen een belangrijk milieuvoordeel op, maar ook een kostenvoordeel. ‘Het automatisch lossen van een schip kost minder tijd en mankracht dan het lossen van vele vrachtwagens. Op die manier snijdt het mes aan twee kanten.’
Gericht op de lange termijn Is het niet bijzonder om een maatwerkboot te bouwen voor één enkele klant? ‘Enerzijds wel’, zegt Daniel Reuss. ‘Anderzijds past het eigenlijk heel goed bij Omya. De aard van onze producten, grondstoffen, dwingt ons om onze investeringsbeslissingen te baseren op de lange termijn. We kijken niet naar de komende
2501081 Sappi MJV BW 2004 28
30-05-2005 11:18:11
29
Waarvoor dient calciumcarbonaat? Bij de papierfabricage worden tot 25% vulstoffen toegevoegd.
Calciumcarbonaat zorgt ervoor dat het papier beter geschikt
Die zijn voornamelijk bedoeld om de eigenschappen van het
wordt om te bedrukken en te beschrijven. Ook verhoogt
papier te verbeteren. De meest gebruikte vulstof is krijt, ofwel
calciumcarbonaat de opaciteit (dat is het tegenovergestelde van
calciumcarbonaat.
doorzichtigheid) van het papier.
Calciumcarbonaat is van minerale oorsprong. In de natuur komt
Sappi Maastricht B.V. gebruikt ongeveer 120.000 ton calcium-
het in ruime mate voor als kalksteen en marmer. Daarnaast
carbonaat per jaar. Het meeste daarvan komt uit een mijn in
zien we het in de biologische keten veel terugkomen: de schaal
Noorwegen. Per zeeschip wordt het vervolgens naar Dordrecht
van vogeleieren en de schelp van slakken bestaat bijvoorbeeld
gebracht. Daar wordt het overgeladen op een speciaal voor dit
grotendeels uit calciumcarbonaat. Verder is het een versterkend
doel gemaakte rivierboot van Omya, die de grondstof naar de
mineraal in de schalen van kreeften en veel insecten.
kade van Sappi Maastricht B.V. brengt.
Niet alleen dieren en insecten, ook papier profiteert van de gunstige eigenschappen van calciumcarbonaat.
Willi Knöfler
2501081 Sappi MJV BW 2004 29
Daniel Reuss
30-05-2005 11:18:15
30
Dierenpark Emmen • 1,5 miljoen bezoekers per jaar
• ’s winters 200 medewerkers
• 10.000 dieren
• oppervlakte 19 hectare
• 400 diersoorten
• 365 dagen per jaar geopend
• ’s zomers 450 medewerkers
Vlindervriendelijk milieubeheer De missie van Dierenpark Emmen is zijn bezoekers een onweer-
Als bijdrage aan een duurzame ontwikkeling investeert het park
staanbare natuurbeleving te bieden. In het park is daarom zoveel
naast milieuzorg ook in natuurbescherming. Het park is zich bewust
mogelijk gelegenheid te wandelen temidden van planten en dieren,
van haar voorbeeldfunctie in dezen. Een dierenpark heeft daarbij
net als in de natuur. Een sprekend voorbeeld is de tropische
één groot voordeel ten opzichte van andere bedrijven. Het lawaai
vlindertuin. De relatie tussen vlinders en een schoon milieu is de
van een luid trompetterende olifant (maar liefst 125 decibel) en
aanleiding geweest tot het verzoek van Sappi Maastricht B.V. aan
een oorverdovend zingende gibbon (ook 125 decibel) worden
Dierenpark Emmen om mee te werken aan dit milieujaarverslag.
in het nabij gelegen winkelcentrum van Emmen niet ervaren als geluidsoverlast.
Duurzaam ondernemen Dierenpark Emmen heeft zich tot doel gesteld om de
Tropische vlinders
milieubelasting van haar activiteiten zodanig te beperken als
De tropische vlindertuin van Dierenpark Emmen staat al jaren
verwacht mag worden op grond van het streven naar duurzame
volop in de belangstelling. In een grote tropische kas van meer dan
ontwikkeling, voor zover dit binnen de bedrijfseconomische
duizend vierkante meter vliegen talloze vlinders tussen bloemen en
randvoorwaarden haalbaar is.
planten én…rond de hoofden van de bezoekers. In eerste instantie
2501081 Sappi MJV BW 2004 30
30-05-2005 11:18:17
31
2501081 Sappi MJV BW 2004 31
30-05-2005 11:18:25
32
zijn de kleurige vlinders vooral op zoek naar bloemen. Als ze volop
voor bezoekers prettig te houden, mag het er ook niet te warm
nectar hebben gedronken, gaan ze op zoek naar soortgenoten
worden. Dat betekent een maximumtemperatuur van 28 graden.
om zich voort te planten. Na de paring zoeken vlindervrouwtjes
Een klimaatbeheersingssysteem zorgt ervoor dat er altijd de juiste
speciale planten op om hun eitjes op te leggen, de zogenaamde
temperatuur heerst, waarbij er zo zuinig mogelijk met energie
waardplanten. Rupsen hebben maar één doel in het leven en dat is:
wordt omgegaan.
eten. Als de rupsen volgroeid zijn gaan ze verpoppen. Binnen in de
Isolatie, recirculatie van warme lucht, zoveel mogelijk koeling
pop verandert een rups in een vlinder. Als die gedaanteverwisseling
met buitenlucht en een infrarood reflecterend doek zijn daar
klaar is, kan de vlinder geboren worden. De vlinders mogen hun tere
enkele voorbeelden van. Door zo efficiënt om te gaan met energie
vleugels voor het eerst uitslaan en de grote kas in vliegen. Tussen
wordt in hoge mate de emissie van verbrandingsgassen beperkt.
de planten vinden ze al snel bloemen én …andere vlinders. Zo
Bespaarde energie is de meest duurzame energie.
begint de hele cyclus opnieuw en fladderen er van 1 januari tot 31 december kleurige vlinders in Emmen.
Biologische bestrijding Het klimaat in de tropische vlindertuin is aangepast aan de
Energiezuinig en toch tropisch
wensen van de vlinders. Het is er lekker warm en zeer vochtig.
Om het hele jaar tropische vlinders te kunnen laten zien, is het
Helaas is dat klimaat ook ideaal voor tientallen soorten luizen,
van het grootste belang, dat het klimaat ideaal is voor vlinders.
witte vlieg, spintmijt, mieren, spinnen en andere ongenode
Dat betekent een minimumtemperatuur van 24 graden. Om het
gasten. Biologische bestrijding is de beste oplossing voor
2501081 Sappi MJV BW 2004 32
30-05-2005 11:18:29
33
deze probleemdiertjes. Omdat in Dierenpark Emmen alleen
verstrikt in spinnenwebben. Zulke hulp krijgen de inheemse
gewerkt wordt met milieuvriendelijke bestrijdingsmethoden zijn
vlinders in Nederland niet. Die zouden ze overigens goed kunnen
insecticiden taboe. Die zijn niet milieuvriendelijk, maar ook totaal
gebruiken, want de vlinderstand in Nederland is de afgelopen
ongeschikt omdat ze ook dodelijk zijn voor vlinders. Daarom zijn
decennia enorm achteruitgegaan. Milieuzorg en aandacht voor
in de vlindertuin natuurlijke vijanden van de luizen en andere
vlinders gaan hand in hand, want vlinders zijn uiterst kwetsbare
plagen losgelaten. Piepkleine roofmijten bestrijden spint, een
dieren. Omdat zij als eerste uit een bedreigd milieu verdwijnen,
sluipwespje gaat de witte vlieg te lijf en de luizen gaan ten
zijn zij uitstekende milieu-indicatoren. Een duidelijke aansporing
onder aan larven van lieveheersbeestjes en sluipwespen.
dus voor bedrijven om duurzaam te ondernemen. Dat komt niet
Al deze biologische bestrijders zijn echte specialisten en
alleen vlinders ten goede. Elke plant en elk dier, inclusief de
zullen nooit een vlinder lastigvallen. In de vlindertuin leven
mens, is gebaat bij een gezonde leefomgeving.
ook vlindervriendelijke vogels. Kwarteltjes scharrelen tussen de planten om kruipend ongedierte weg te pikken. Een spectaculaire biologische bestrijder is de kolibrie. Deze uiterst kleine vogels leven van nectar aangevuld met onder andere spinnetjes. Ze pikken de spinnen uit het web en halen bovendien de kleverige webben weg, want daar maken ze nestjes van. Ze doen hun werk uitstekend, want er raken geen vlinders meer
2501081 Sappi MJV BW 2004 33
30-05-2005 11:18:38
34
English Summary Introduction The theme of this environmental report by Sappi Maastricht B.V. is ‘the sky is still blue’. That subject is extremely current. In February 2005, the Kyoto Treaty was ratified, thus a large number of countries now have the obligation to curtail the emission of harmful greenhouse gasses. Sappi Maastricht B.V. has been working on this for years. The company is a division of Sappi Limited, world market leader in the field of coated fine paper. That group of companies committed itself long ago to so called socially responsible business, for example by continually striving for better performance in the area of the environment. This environmental report is about the results which Sappi Maastricht B.V. achieved in this area in the past year. ‘The manufacturing industry deserves more appreciation’ Blue skies, the theme of this annual report, does not only stand for a clean environment, but also for a carefree future, without black clouds. So says Edward de Vries, Mill Director of Sappi Maastricht B.V. From that vision, where possible, he links environmental measures to the commercial advantages to be gained by them. De Vries points out that the manufacturing industry has become a relatively clean high tech sector in the past decades. He therefore considers it a shame to notice that companies such as Sappi Maastricht B.V. hardly seem to count for the local authorities. “Apparently we are not sexy, like, for example life sciences and biotechnology.”
Kyoto is just the beginning The entry into force of the Kyoto Protocol in February compels Europe to reduce the emission of CO2. Governments and the business community must work together as partners to achieve this, says State-Secretary Van Gennip of Economic Affairs. The Netherlands needs the business community, but businesses must also be aware of their responsibilities. She does not want the Dutch business community to form a solitary leading group in Europe, but to stay one step ahead of the game: that’s alright by her. In her opinion, the Dutch paper industry sets an excellent example in this regard.
Industrial residual heat for household use That companies use their residual heat for other purposes is nothing new. What is indeed new is that the residual heat from industrial processes is used outside the company to heat houses and offices. The latter is the aim of the ‘city heating project’ which, after years of preparation, is now taking concrete shape. With the residual heat from Sappi, 1500 homes in the new Belverdère district will soon be heated. In addition, heat will be supplied to the new municipal office Mosaforum and a gas expansion system. A unique project, says Pascal Voncken of the energy supplier NUTS, which was only possible because Sappi is so close to the city.
2501081 Sappi MJV BW 2004 34
30-05-2005 11:18:47
35
‘Kyoto cannot be realised without combined heat and power’ Sappi Maastricht B.V. makes an important contribution to the environment with the combined heat and power plant (CHP), operated in a joint venture with energy supplier Essent. Thanks to this and other CHPs, the Netherlands will be better able to meet the strict environmental standards we agreed in the Kyoto Treaty. So says Karel de Blok, director at Essent. That is why, according to him, it is necessary for the Ministry of Economic Affairs to formulate a long-term vision regarding the support it is willing to grant to this form of energy. Then Essent will also be able to proceed further with making investments in new CHPs.
Fifty per cent less energy in fifteen years A halving of the energy consumption in the paper production chain. That is the ambitious objective of the Paper Chain Energy Transition project. This project was set up by the Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (VNP) (Royal Association of Netherlands Paper and Cardboard Manufacturers) in collaboration with the Ministry of Economic Affairs. According to VNP Secretary Marco Mensink, the project is intended to make the paper sector in the Netherlands more innovative, by letting the parties think together about new concepts. “This is not only important for the environment, but also for the competitive power of our paper industry.” Custom-made ship of Omya replaces lorries Sappi Maastricht B.V. annually process approximately 120,000 tonnes of calcium carbonate in its paper. Until recently, ten to fifteen trucks a day delivered the material to the factory in Maastricht. Since April, however, this is being done by using a ship that was specially made for this purpose by supplier Omya. According to Daniel Reuss, General Manager Marketing Sales Central Europe at Omya, the project illustrates the vision of the environment shared by Omya and Sappi Maastricht B.V. Reuss: ‘Although it will take a relatively long time before Sappi and we have recovered the costs, the usefulness of this boat project has not been at issue at any time.’
Emmen Zoo Emmen Zoo also makes efforts for a sustainable development of the environment. This is noticeable, for example from the Zoo’s butterfly garden. The thousands of butterflies that live here are not only fragile, but also very dependent on their natural surroundings. This makes butterflies good environmental indicators. In the butterfly garden at Emmen, the right habitat is created in an organically responsible manner. This is necessary as well, because the butterfly population in the Netherlands has declined sharply in the past decades.
2501081 Sappi MJV BW 2004 35
30-05-2005 11:19:02
36
Milieubeleid Sappi Concern Sappi is zich ervan bewust dat verantwoord en milieuvriendelijk omgaan met natuurlijke hulpbronnen, in combinatie met maatschappelijke verantwoordelijkheid en verantwoord economisch handelen, de hoeksteen is van duurzame ontwikkeling. De onderneming spitst zich daarom toe op een verantwoord bedrijfsbeheer en zoekt permanent naar een verbetering van haar milieueffecten.
2501081 Sappi MJV BW 2004 36
30-05-2005 11:19:20
37
& Sappi Maastricht B.V. Wie wij zijn
Wij geloven in duurzaam ondernemen (sustainability)
Sappi Maastricht B.V. maakt onderdeel uit van het wereldwijd
De bedrijfsdirectie van Sappi Maastricht B.V. is ervan overtuigd
opererende Sappi concern en produceert gecoat papier in
dat het concept van duurzaam ondernemen in belangrijke mate
vellen en rollen. Het papier wordt vooral toegepast voor het
bijdraagt aan continuïteit, winst, werkgelegenheid, tevreden
produceren van hoogwaardig drukwerk van excellente kwaliteit.
klanten en een verantwoord gebruik van het milieu. Daarbij past een actieve houding richting de overheid, een open dialoog met
Onze aanpak: beleid, plannen en doen
de omgeving en het streven om onze milieuprestatie, binnen
Het concernbeleid vormt een belangrijk toetsingskader voor Sappi
bedrijfseconomische randvoorwaarden, continu te verbeteren.
Maastricht B.V. Daarnaast wordt rekening gehouden met het nationale, provinciale en gemeentelijk milieu- en energiebeleid en
Hoe wij meten en bijsturen: het SHEQ-beleid
onderschrijven wij branche-richtlijnen en milieuconvenanten zoals:
Het SHEQ-beleid dat jaarlijks wordt geëvalueerd is voor Sappi Maastricht B.V. een belangrijk communicatiemiddel, intern maar
• Intentieverklaring uitvoering milieubeleid papier- en kartonindustrie (IMT);
zeker ook extern. Met behulp van het SHEQ-beleid met de afgeleide SHEQ-doelstellingen leggen wij verantwoording af over de
• Convenant benchmarking energie efficiency;
geleverde milieuprestaties van het afgelopen jaar en geven
• Convenant Verpakkingen III (CV-III).
wij onze intenties voor het komende jaar weer.
De uitwerking van het beleid is terug te vinden in ons vierjaarlijks
Het SHEQ-beleid is intern gecommuniceerd en beschikbaar voor
op te stellen Bedrijfsmilieuplan (BMP). Verdere concretisering
derden. Op aanvraag zal het SHEQ-beleid naar geïnteresseerde
vindt plaats door middel van het Veiligheid, Gezondheid (Welzijn)
partijen worden gezonden.
Milieu en Kwaliteit (Safety, Health, Environment & Quality) Jaarplan. Bij de uitvoering van het beleid en de plannen vormen de afdelingsverantwoordelijken voor SHEQ een onmisbare schakel. Emissies naar lucht, bodem en water en een
Maastricht, maart 2005
verantwoord gebruik van water, energie en grond- en hulpstoffen vormen de belangrijkste speerpunten van ons milieubeleid.
2501081 Sappi MJV BW 2004 37
E. de Vries, Mill Director
30-05-2005 11:19:24
38
Investeringen Gerealiseerde milieu-investeringen 2004 Diverse projecten voor waterhergebruik/besparing Automatische reiniging pigmenttank PM 6 Coatingafvalwaterleiding van PM 5 naar AWZ Diverse milieu-investeringen Reductie extern geluid Onderzoek ihkv ATEX-richtlijn Upgrading drinkwaterinstallatie Maastricht Mill Brandbeveiliging algemeen (voortzetting) Vervangen slibdroger AWZ
Geplande milieu-investeringen 2005 Revitalisering spoorweg (gedeeltelijk) Aanvoer grondstoffen (pigmenten) met schip Afname grondstofverliezen Diverse milieu-investeringen Reductie extern geluid Reductie intern geluid Aanpassen drinkwaterinstallatie Maastricht Mill Geluidsmetingen AWZ Bronwatermetingen vernieuwen Brandbeveiliging algemeen (voortzetting) Bulk opslag Vernieuwen verlichting op diverse plaatsen Vernieuwen/aanpassen grondstofinstallaties Slibtransport AWZ Registratie NOX-emmissie WKC
€ € € € € € € € € Totaal €
50.000,30.000,120.000,130.000,52.000,45.000,23.000,1.200.000,735.000,2.385.000,-
€ € € € € € € € € € € € € € € Totaal €
2.450.000,250.000,50.000,80.000,30.000,80.000,20.000,15.000,10.000,1.600.000,100.000,95.000,20.000,100.000,25.000,4.925.000,-
Milieuzorg, vergunningen en convenanten Structuur en status van het milieuzorgsysteem In dit hoofdstuk leest u over de structuur en de status van het milieuzorgsysteem zoals dat bij Sappi Maastricht B.V. operationeel is. Tevens wordt de huidige stand van zaken ten aanzien van vergunningen en convenanten beschreven en toegelicht. Sappi Maastricht B.V. is al vele jaren gecertificeerd voor NEN-EN-
werkt om de verbeterpunten in te bedden in het geïntegreerde
ISO 14001:1996 en werkt structureel aan een volledige integratie
SHEQ-zorgsysteem. De eerstvolgende externe geïntegreerde
van het Milieuzorgsysteem in het bestaande Kwaliteitszorgsysteem
SHEQ (Safety Health Environment Quality)-audit staat gepland in
NEN-EN-ISO 9001:2000, tevens wordt ook een vertaalslag
april 2006. Deze auditplanning is van toepassing omdat Sappi
gemaakt naar de invoering van een Arbo-managementsysteem
Maastricht B.V. deel uitmaakt van Sappi Fine Paper Europe, waar-
(conform OHSAS 18001:1999). Het is dan ook de bedoeling om
voor een algemeen certificaat van toepassing is. Alle bedrijven
een uniform zorgsysteem binnen de gehele onderneming te
zijn opgenomen in een willekeurig steekproefsysteem, dat met
hebben en te onderhouden. In het jaar 2004 heeft geen externe
een frequentie van 2 keer per 3 jaar wordt uitgevoerd. De certifi-
audit van het Milieuzorgsysteem plaatsgevonden en is doorge-
ceerder DNV is hiermee gestart vanaf oktober 2004.
2501081 Sappi MJV BW 2004 38
30-05-2005 11:19:26
39
De structuur en de werkwijze van het milieuzorgsysteem van Sappi
zijn opgenomen in een meet- en registratieprogramma. De afwij-
Maastricht B.V. is opgebouwd volgens het Plan-Do-Check-Act-prin-
kingen en/of tekortkomingen worden schriftelijk vastgelegd, waarna
cipe (Deming-circle), waarbij de verbetercyclus centraal staat.
op een structurele wijze naar preventiemaatregelen wordt gezocht. Deze en andere relevante milieu-informatie wordt vastgelegd in een
Aan het begin van elk Sappi-boekjaar, dat loopt vanaf 1 oktober
intern milieurapportage systeem waaruit het overheidsverslag én
tot 30 september van het daarop volgende jaar, worden de nieu-
deze EMAS-verklaring / publieksverslag samengesteld worden.
we SHEQ doelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn afgestemd op het meerjarige SHEQ-beleid. In een 4 keer per jaar
In het milieuzorgsysteem is een procedure opgenomen, die voor-
uitgevoerde Management Review, worden alle voor de Milieuzorg
schrijft hoe moet worden omgegaan met het aannemen, behande-
relevante aspecten en doelstellingen geëvalueerd en in een
len, administreren en rapporteren van interne en externe klachten.
statusrapport vastgelegd.
Interne en externe audits, uitgevoerd door gekwalificeerde auditors, en het uitvoeren van de management reviews, zorgen ervoor
Jaarlijks wordt een milieuanalyse uitgevoerd van de milieu-
dat het milieuzorgsysteem blijft voldoen aan de NEN-EN-ISO
aspecten die optreden als gevolg van de bedrijfsvoering. In 2003
14001 en aan de voorwaarden die volgens de Europese Richtlijn
is deze milieuanalyse voor de eerste keer uitgevoerd met behulp
aan het EMAS-systeem worden gesteld.
®
van een geautomatiseerd systeem (Ecosig ). Bij deze analyse wordt er ook gekeken naar de verschillen in de prestaties ten
De interne audits, die op verschillende niveaus uitgevoerd kunnen
opzichte van vorige jaren. De acties die gestart zijn op het gebied
worden, waren dit jaar vooral gericht op informatie en communi-
van wateremissies zijn hier een voorbeeld van. In 2004 is hieraan
catie, wet- en regelgeving, opleidingen, bewaking en meting en
een monitoringsysteem (MAKE sure) toegevoegd zodat alle geno-
preventieve maatregelen.
men acties structureel worden uitgevoerd en opgevolgd. In de beoordeling van de significante milieu-aspecten zijn geen grote
De volgende verbeteringspunten zijn hierbij aangegeven: In het
verschillen ten opzichte van 2003 vastgesteld.
kader van Wet- en regelgeving is een preventieve maatregel nodig om alle relevante milieutechnische gegevens continu ter
Elke 4 jaar wordt samen met de overheden een Bedrijfsmilieu
beschikking te hebben.
Plan (BMP) opgesteld. Einde 2003 is het huidige Bedrijfsmilieu
Interne communicatie binnen de afdelingen is nog binnen het
Plan 2, dat loopt tot en met december 2004, met een jaar
gehele bedrijf identiek. Opleidingen worden nog niet volledig
verlengd. Sappi Maastricht B.V. vertaalt dit Bedrijfsmilieu Plan in
conform afspraak (P-D-C-A cirkel) uitgevoerd en geëvalueerd.
een voortschrijdend MilieuJaarplan, zodat een overzicht kan
Noodoefeningen worden regelmatig uitgevoerd, een verbetering
worden opgesteld van te nemen acties en er een status
is duidelijk zichtbaar, een oefening in productie omgeving is nog
ontstaat van afgeronde acties op het gebied van milieuzorg.
niet uitgevoerd. Er worden veel corrigerende maatregelen getroffen, een structurele opzet om via risico-analyse tot preventieve
Sinds begin 2003 beschikt Sappi Maastricht B.V. over een SHEQ-
maatregelen te komen, dient nog verder uitgebreid te worden.
organisatie, waarbij binnen afdelingen SHEQ-training engineers zijn aangesteld, die het lijnmanagement ondersteunen bij hun verantwoordelijkheden met betrekking tot deze gebieden (veiligheid, gezondheid, milieu, kwaliteit en opleidingen).
Door, of in opdracht van Sappi Maastricht B.V. worden regelmatig emissiemetingen verricht. Alle uit te voeren metingen en registraties
2501081 Sappi MJV BW 2004 39
OVERZICHT AANWEZIGE MILIEUVERGUNNINGEN SOORT VERGUNNING
NUMMER
AFGIFTEDATUM
BETROKKEN OVERHEID
WM-vergunning
BZ 1094
29-10-1996
Provincie Limburg
WM-veranderingsvergunning
03/34762
16-12-2003
Provincie Limburg
WVO-vergunning
DLB 96/17383
01-11-1996
Rijkswaterstaat
WVO- wijzigingsvergunning
DLB 2002/5365
04-03-2002
Rijkswaterstaat
Grondwatervergunning
BU 10927
02-03-1993
Provincie Limburg
KEW-vergunning*
96/3043S
16-09-1996
Ministerie VROM/AI
*Laatste maal gewijzigd 18-04-2001
30-05-2005 11:19:27
40
Overzicht van de convenanten waaraan deelgenomen wordt Convenant Integrale Milieutaakstelling (IMT)
overheden. Via overheden, dan wel rechtstreeks, zijn er bij Sappi
De overheid heeft met de branchevereniging VNP een
Maastricht B.V. in 2004 zes geurklachten gemeld. Alle klachten
‘Intentieverklaring Uitvoering Milieubeleid Papier- en kartonindu-
zijn onderzocht en vijf van de zes klachten waren niet eenduidig
strie” opgesteld (8 maart 1996). In deze intentieverklaring is een
tot Sappi Maastricht B.V. te herleiden. De klacht die te maken
Integrale Milieu Taakstelling (IMT) opgenomen die de doelstel-
had met ons bedrijf betrof geuroverlast op 7 december 2004
lingen verwoordt. De deelnemende bedrijven stellen iedere vier
als gevolg van een brand in de slibdroogoven.
jaar een Bedrijfsmilieu Plan (BMP) op. Het eerste BMP is opgesteld in 1996 en had een looptijd tot en met 1999. Het tweede
Evaluatie
Bedrijfsmilieu Plan (BMP-2) voor de planperiode 2000 tot en met
Het aantal incidenten is ten opzichte van vorig jaar verminderd
2004 is goedgekeurd en door de centrale overheid met een jaar
van 14 tot 10. Twee van deze incidenten zijn rechtstreeks toe te
verlengd, zodat er in de loop van 2005 een nieuw Bedrijfsmilieu
wijzen aan Papierfabriek Favini in Meerssen. De overige inciden-
Plan opgesteld dient te worden (BMP-3).
ten waren te wijten aan productiefouten, organisatorische fouten of technische storingen.
Convenant benchmarking energie-efficiency Verbetering van de energie-efficiency is een belangrijk instrument om de CO2-emissie te beperken. Sappi Maastricht B.V. heeft zich aangesloten bij dit convenant. Doelstelling van het convenant is om met de energie-efficiency blijvend tot de wereldtop te behoren en daarmee een goede bijdrage te leveren aan de nationale CO2-doelstellingen.
Convenant Verpakkingen III Sappi Maastricht B.V. heeft het Convenant Verpakkingen III (CV-III) ondertekend. In dit convenant zijn afspraken gemaakt met betrekking tot doelstellingen op het gebied van preventie, producthergebruik en materiaalhergebruik van verpakkingsmaterialen.
Incidenten en klachten Ook in 2004 is opnieuw het aantal incidenten verminderd: van 14 incidenten in 2003 naar 10 incidenten in 2004. Zeven incidenten hadden betrekking op de kwaliteit van het geloosde afvalwater. Alle incidenten zijn gemeld aan de bevoegde
2501081 Sappi MJV BW 2004 40
30-05-2005 11:19:27
41
Toetsing aan BAT-Bref In de onderstaande tabel zijn de emissies van Sappi Maastricht B.V. weergegeven en getoetst aan de best beschikbare technieken in de pulp- en papierindustrie. Dit op basis van IPPC-referentiedocumenten. Deze referentiedocumenten beschrijven de best beschikbare technieken in de pulp- en papierindustrie op basis van informatie uitwisseling binnen de EG volgens de Richtlijn 96/61/EG. Uit de toetsing blijkt dat Sappi Maastricht B.V. voldoet aan een aantal emissieniveaus, die horen bij het gebruik van de best beschikbare technieken binnen de EG. TOETSING AAN BAT-BREF: GECOAT FIJN PAPIER EENHEID
CRITERIA
EMISSIE
PRODUCTIE
RESULTAAT
BZV 5
kg/t
CZV
kg/t
TSS
0,15 tot 0,25
42461
321814
0,13
EMJV en productie NVP mtr + Meerssen
0,5 tot 1,5
397105
321814
1,23
EMJV en productie NVP mtr + Meerssen
kg/t
0,2 tot 0,4
132200
321814
0,41*
EMJV en productie NVP mtr + Meerssen
totaal P
kg/t
0,003 tot 0,01
1788
321814
0,01
EMJV en productie NVP mtr + Meerssen
totaal N
kg/t
0,05 tot 0,2
58665
321814
0,18
EMJV en productie NVP mtr + Meerssen
3
m /t
10 tot 15
8794000
297982
29,51**
EMJV en productie NVP mtr
Mwh/t
0,7 tot 0,9
186636
297982
0,63
EMJV en productie NVP mtr
debiet elektriciteit proceswarmte Nox gas (hulpketels) Nox gas (WKC)
HERKOMST
GJ/t
7 tot 8
2064000
297982
6,93
EMJV en productie NVP mtr
mg/MJ gas
36 tot 60
-
-
90***
EMJV
mg/Nm3
80 tot 120
298099
-
104
EMJV / volumestroom WKC per jaar of metingen van gasunie volumestroom is 360.000 x 8000 uur
Toelichting hogere waarden: * Er is sprake van een geringe overschrijding van de BAT-waarde die door het doseren van meer flocculatiemiddel is op te lossen.
*** De basisregel uit de wetgeving is een emissie van 65 mg NOx/MJ. Indien echter het asrendement van de installatie
Dit is echter milieuhygiënisch niet wenselijk. Andere sturings-
hoger is dan 30%, is het toegestaan een hogere emissie-
mogelijkheden zullen t.z.t. onderzocht worden. Hoofdoorzaak
waarde te hanteren. De toegestane waarde is 73 mg
van de stijging is denitrificatie van het afvalwater van Ciba
NOx/ MJ. Sappi bedrijft de installatie op een waarde
Special Chemicals, waardoor een fijnere slibstructuur ontstaat.
van 71,3 mg NOx/MJ.
** Een onderzoek is gestart om na te gaan hoe het waterverbruik teruggebracht kan worden. Enkele maatregelen zijn al uitgevoerd.
2501081 Sappi MJV BW 2004 41
30-05-2005 11:19:28
42
Doel- en taakstellingen 2004
2005
Formaldehyde-vrije productie van grafischpapier
vanaf 01 / 04 / 2004
Formaldehyde-vrije productie van labelpapier
vanaf 01 / 06 / 2005
Waterverbruik PM 6
van 18,5 naar 16,5 m3/ton
Waterverbruik PM 6
van 18,5 naar 16,5 m3/ton
Waterverbruik PM 5
van 24,5 naar 22,5 m3/ton
Waterverbruik PM 5
van 24,5 naar 22,5 m3/ton
Invulling van Energie Efficientie Plan (EEO)
energieverbruik van 10,96 naar 10,38 GJ/ton
Revisievergunning Wet Milieubeheer
01 / 04 / 2005
Revisievergunning Wet Milieubeheer
September 2004
2501081 Sappi MJV BW 2004 42
Terugdringen van meldingen Rijkswaterstaat in aquatisch milieu
30-05-2005 11:19:28
43
Realisatie milieudoelstellingen en maatregelen Op de volgende pagina's volgt per milieucompartiment een korte beschrijving van de prestaties, waar nodig met toelichting, doelstelling en mogelijk nog te nemen maatregelen.
Niet voor ieder item zijn doelstellingen vastgesteld en regelmatig is de doelstelling het handhaven van het huidige niveau. De maatregelen zijn veelal afkomstig uit het voortschrijdende meerjarenprogramma, dat jaarlijks wordt bijgesteld.
2501081 Sappi MJV BW 2004 43
30-05-2005 11:19:36
44
Lucht Prestaties De belangrijkste luchtemissies zijn die van de WarmteKracht
Al deze emissies zijn een direct gevolg van de verbranding
Centrale (WKC) waar de elektriciteit en de stoom voor het proces
van aardgas. Uit het productieproces komt in het bijzonder ammo-
worden opgewekt en de emissies uit het productieproces,
niak (NH3) en formaldehyde (CH2O) vrij. Deze stoffen zitten in zeer
afkomstig van de beide papiermachines en de 4-koppencoater.
lage concentraties in de diverse grond- en hulpstoffen.
De WKC emitteert stikstofoxiden (NOx), kooldioxide (CO2) en koolmonoxide (CO).
EMISSIE NAAR LUCHT EENHEID
2001
2002
2003
2004
NOx totaal
ton
326
339
328
335
WKK
ton
314
326
314
321
aandeel papierproductie
ton
221
243
255
242
totaal
ton
264.143
266.286
255.677
263.840
WKK
ton
247.365
247.583
235.865
244.884
aandeel papierproductie
ton
181.318
191.601
198.940
183.282
FORMALDEHYDE
ton
22,7
24,1
19,9
10,6
AMMONIAK
ton
13,2
14,4
14,5
15,5
CO2
NOx emissie
C02 emissie papierproductie
ton
kg/ton
300
1,0
250
0,8
200
0,6
150
ton
ton/ton
300.000
1
250.000
0,8
200.000
0,6
150.000
0,4
100
0,2
50 0
0,4 100.000
0 2001
2002
2003
0,2
50.000
2004
0
0 2001
2002
2003
2004
Toelichting CO2 en NOx De CO2-emissie is niet te beïnvloeden omdat ze bij iedere verbranding van aardgas vrijkomt. CO is wel te beïnvloeden door altijd met de juiste luchtovermaat het verbrandingsproces te bedrijven. De NOx-emissie ontstaat door hoge verbrandingstemperaturen in de gasturbine. Doelstelling Het blijven voldoen aan de emissienorm die voortkomt uit het BEES. Te nemen maatregelen Jaarlijks laten uitvoeren van controlemetingen door de Gasunie. Doorlopend zoeken naar efficiëntieverbeteringen m.b.t. energiegebruik en daar doelstellingen bij formuleren zoals te zien is in het overzicht. NOx verlagen door het injecteren van stoom in de verbrandingskamers van de turbine.
2501081 Sappi MJV BW 2004 44
30-05-2005 11:19:38
45
Toelichting voor ammoniak en formaldehyde Zowel formaldehyde als ammoniak komen in zeer lage concentraties voor in de diverse grondstoffen. Omdat deze stoffen gemakkelijk verdampen wordt er vanuit gegaan dat alle aanwezige formaldehyde en ammoniak die met de grondstoffen meekomen eruit verdampen tijdens het drogen van het papier of de daarop aangebrachte coatinglagen. Doelstelling De doelstelling voor deze stoffen is uit het milieuconvenant overgenomen. Dit houdt in dat er voor ammoniak een totale jaarvracht van 23,5 ton wordt gehanteerd en voor formaldehyde een jaarvracht van 4,8 ton, beide te behalen voor het jaar 2010. Te nemen maatregelen Voor deze beide stoffen is er een intern programma afgesproken waarbij doorlopend gestreefd wordt naar het inzetten van grondstoffen waarin deze stoffen niet of in veel mindere mate voorkomen. In 2005 krijgt de emissie van formaldehyde speciale aandacht.
formaldehyde emissie ton
kg/ton
30,0
0,1
25,0
0,08
20,0
0,06
Voor Sappi Maastricht B.V. is geur geen prioritaire emissie. In het ver-
0,04
leden is een aantal maatregelen getroffen, waardoor er zeer weinig
0,02
klachten zijn uit de omgeving. Voorlopig wordt er gekozen voor voortzet-
0
ting van het huidige beleid.
15,0 10,0 5,0 0 2001
2002
2003
2004
Geur
doel 2010
CFK’s ammoniakemissie
CFK’s komen voor in de koelinstallaties en in enkele automatische ton
kg/ton
50,0 40,0
0,2
blusinstallaties. Het onderhoud en de bijbehorende administratie (STEK)
0,15
van de koelinstallaties is volledig uitbesteed aan een gespecialiseerde
0,1
firma. Volgens deze firma is er in 2004 in totaal 131,22 kg Freongas
0,05
bijgevuld in het kader van onderhoud.
30,0 20,0 10,0 0,0
0 2001
2002
2003
2004
doel 2010
Water Grondwater wordt vrijwel uitsluitend gebruikt voor de aanmaak
Om deze norm te bereiken zijn er voor beide papiermachines
van ketelwater (gedemineraliseerd water) en voor enkele
doelstellingen geformuleerd. Al het afvalwater wordt via een
bijzondere processen, waarvoor een hoogwaardige toevoer-
rioolsysteem afgevoerd naar de eigen afvalwaterzuivering, waar
waterkwaliteit noodzakelijk is. Ketelwater wordt gebruikt voor de
ook het water van papierfabriek Favini Meerssen B.V. en Ciba
productie van stoom die gebruikt wordt voor de opwekking van
Special Chemicals gereinigd wordt. De kwaliteit van het op de
elektriciteit en vervolgens voor het drogen van het papier en
Maas geloosde afvalwater voldoet ruim aan de normen die in de
deels voor de reductie van NOx. Oppervlaktewater wordt gebruikt
vergunning zijn opgenomen. Dit met uitzondering van inciden-
als koelwater en als toevoerwater voor de productie van pro-
ten, die bijna allemaal veroorzaakt worden door de lozing van
ceswater. Oppervlaktewater is (nog) geen schaars goed, daarom
gekleurd afvalwater door Favini Meerssen B.V. en door de
zijn er geen vergaande doelstellingen voor vastgelegd en is het
lozing van coatingresten uit de eigen fabriek.
streven op termijn naar de Europese BAT-normen.
2501081 Sappi MJV BW 2004 45
30-05-2005 11:19:39
46
Met betrekking tot water dient het volgende nog opgemerkt te worden: De tabel laat een stijging van het drinkwaterverbruik zien. Dit kan
Totaal drinkwaterverbruik
verklaard worden door een ondergrondse lekkage in het leiding-
m3
systeem. De zuiveringsresultaten zijn in het algemeen beter dan in 2003. Dit is te verklaren door verbeterde procesbeheersing waardoor de gebruikte coatings beter verwerkt kunnen worden. Dit resultaat is zelfs bereikt, ondanks veelvuldige economische
m3/ton
35.000
35
30.000
30
25.000
25
20.000
20
15.000
15
10.000
10
5.000
5
0
stilstanden van de papiermachines. Dit laatste geldt vooral voor
0 2001
2002
2003
2004
doel
ve’s, CZV, BZV en zwevende stof.
EMISSIE NAAR WATER EENHEID
2001
2002
2003
2004
INNAME 3
24.934
23.970
26.200
59.500
3
928.937
813.074
605.600
354.800
3
7.321.512
7.870.300
7.973.000
8.138.100
3
8.275.383
8.707.344
8.604.800
8.552.400
3
1.790.559
1.794.004
1.9617.900
1.526.100
Drinkwater Sappi
m
Bronwater Sappi
m
Oppervlaktewater Sappi
m
Totaal Sappi
m
Influent AWZ van Meerssen Papier
m
3
70.505
338.811
478.200
491.500
3
10.136.447
10.840.159
10.700.900
10.570.000
3
17.691.000
16.572.000
15.318.000
15.893.000
3
11.378.203
12.218.090
11.877.000
10.922.000
3
Influent AWZ van Ciba
m
Totaal influent AWZ
m
LOZING Koelwater naar Maas
m
Effluent AWZ naar de Maas
m
Verschil effluent / influent
m
1.241.756
1.377.931
1.176.100
352.000
Vervuilingseenheden
V.E.
5.076
4.182
4.798
2.650
Vervuilingseenheden (zware metalen)
V.E.
78
64
85
85
CZV (O2 )
mg/l
37
37
40
36
BZV (O2 )
mg/l
4,1
4,2
4,6
3,9
stikstof Kj-N
mg/l
3,2
3,0
2,6
2,0
sulfaat (SO4 )
mg/l
99,0
101,0
107,0
84,0
chloride (Cl)
mg/l
94,0
116,0
143,5
143,5
zwevend stof
mg/l
13,0
15,0
19,0
12,0
Fosfaat (P)
mg/l
0,6
0,6
0,3
0,4
Toelichting grondwater Grondwater kan als vervanger van drinkwater dienen bij die processen die hoogwaardig water nodig hebben. Doelstelling Streven naar minder verbruik dan 1/2 van de vergunde hoeveelheid: 750.000 m3 in plaats van 1.500.000 m3. Te nemen maatregelen 1. Zo laag mogelijk gebruik van dit water. 2. Aanpassing van het leidingstelsel.
2501081 Sappi MJV BW 2004 46
30-05-2005 11:19:39
47
Toelichting oppervlaktewater Belangrijkste functie van het proceswater (gereinigd oppervlaktewater) is het dienst doen als transportmiddel en verdunningsmiddel in het productieproces. Doelstelling Streven op termijn in stappen te komen tot maximaal verbruik 15 m3 / ton papier. Te nemen maatregelen 1. Optimaliseren van de interne verbruiken. 2. Het gedeeltelijk hergebruiken van effluent uit de afvalwaterzuivering.
Toelichting afvalwater Alle riolen wateren af naar de eigen afvalwaterzuivering. Daarnaast lozen papierfabriek Favini Meerssen, Ciba Special Chemicals en Wesly ook op de afvalwaterzuivering van Sappi. Doelstelling Voldoen aan vergunningsvoorschriften. Te nemen maatregelen Zo optimaal mogelijk laten functioneren van de zuivering. Bestrijden van licht slib t.g.v. de-nitrificatie van het afvalwater van CIBA Special Chemicals.
Koelwater naar de Maas
Biologisch zuurstofverbruik mg O2/l 25,00
20.000.000
20,00
15.000.000
15,00 10.000.000 10,00 5.000.000
5,00
0
0,00 2001
Zwevend stof
2002
2003
2004 vergund
Chemisch zuurstofverbruik
2001
mg/l
mg O2/l
m3
140,00
1.600.000
30,00
120,00
1.400.000
25,00
100,00
1.200.000
20,00
80,00
15,00
60,00
10,00
40,00
5,00
20,00 2002
2003
2004
vergund
Stikstof Kj-N
800.000 600.000 400.000 200.000 0 2001
2002
2003
2004
vergund
VE's
7,00
7.000
6,00
6.000
5,00
5.000
4,00
4.000
0,015
3,00
3.000
0,010
2,00
2.000
1,00
1.000
2002
2003
2004
doel vergund
V.E's/ton 0,025 0,020
0,005 0
0
0,00
2501081 Sappi MJV BW 2004 47
2001
Geloosde vervuilingseenheden
mg/l
2001
2004
1.000.000
0,00 2001
2003
Inname grondwater
35,00
0,00
2002
2002
2003
2004
vergund
2001
2002
2003
2004
30-05-2005 11:19:40
48
Afval Bij de algemene bedrijfsvoering en de productie van papier komen
• Allerlei zaken als spuitbussen, TL-lampen, kantoorafval, etc.
z.g. niet gevaarlijke bedrijfsafvalstromen vrij, de belangrijkste, zijn: In 2004 is er een stijging in de afgewerkte olie, ten gevolge van
• Zuiveringsslib uit de afvalwaterzuivering.
een groter aantal onderhoudsactiviteiten.
• Verpakkingsmaterialen van reserve onderdelen, gronden hulpstoffen, bestaande uit papier, karton, kunststof, hout
Een gedeelte van deze afvalstromen moet nu geregistreerd worden
en metaal.
onder een EURALCODE. Hierbij komen codes voor met een sterre-
• Algemeen, niet te scheiden bedrijfsafval, te vergelijken met
tje, hetgeen wil zeggen dat het gevaarlijke afvalstoffen betreft.
huishoudelijk afval. • Bouw- en sloopafval. Slib bestemmingen ton 16.000
Naast dit niet-gevaarlijk bedrijfsafval komt er ook gevaarlijk
14.000
bedrijfsafval vrij, hoofdzakelijk bestaande uit:
12.000 10.000
• Olie en vet uit onderhoudsactiviteiten.
8.000
• Verf en inkten.
6.000
• Verontreinigde emballage.
2.000
afvoer Essent
4.000 afvoer ENCI absortiemateriaal
0
• Vervuilde grondstoffen en dergelijke.
2001
2002
2003
2004
BEDRIJFSAFVAL SLIB
EENHEID
2001
2002
2003
2004
Lanaken droog
ton
46
17
472
346
Nijmegen droog
ton
4.648
4.459
2.671
2.409
Maastricht - Meersen droog
ton
10.440
9.044
12.456
12.602
Totaal produktie droog
ton
15.134
13.520
15.599
15.357
Absorptiemateriaal
ton
9.833
7.594
9.718
8.895
Afvoer ENCI
ton
4.820
5.566
5.949
6.950
Totaal industriële toepassing
ton
14.653
13.160
15.667
15.845
Afvoer Essent
ton
481
360
0
0
Totaal
ton
15.134
13.520
15.667
15.845
Realisatie en toelichting voor 2004 De stroom gevaarlijk bedrijfsafval bedraagt in 2004 minder dan 1% van de totale bedrijfsafvalstoffenstroom en wordt in zijn totaal afgevoerd via een officiële verwerker. Al het overige bedrijfsafval (≥ 99,4%) kan beschouwd worden als niet-gevaarlijk bedrijfsafval. Van de totale bedrijfsafvalstroom wordt ca. 99% hergebruikt. De belangrijkste afvalstroom is zuiveringsslib, die alleen al circa 89% is van de totale afvalstroom. Dit zuiveringsslib wordt 100% hergebruikt door er absorptiekorrels van te maken, respectievelijk te gebruiken als grondstof en brandstof voor de cementindustrie. Vanwege de administratieve overschakeling naar de Euralcodes is het alleen zinvol de cijfers over 2003 en 2004 te presenteren en enkele totaalcijfers per afvalgroep.
Doelstelling Verder terugdringen van de hoeveelheid afvalstoffen.
Te nemen maatregelen 1. Verbeteren droogproces van het zuiveringsslib. 2. Optimaliseren van het afvalstoffenmanagement.
2501081 Sappi MJV BW 2004 48
30-05-2005 11:19:41
49
BEDRIJFSAFVAL EXCL. SLIB VANAF 2003 CONFORM DE EURALCODERING EENHEID
2003
2004
CHEMISCH AFVAL Divers chemisch afval
Kg
79.422
24.486
Olie / waterafscheider
Kg
1.110
1.300
Asfalt
Kg
1.120
2.400
Accu's
Kg
5.460
5.740
Afgewerkte olie
Kg
18.518
30.850
Totaal chemisch afval
Kg
105.630
64.776
HOOG CALORISCH Perscontainers papiersnippers
Kg
99.940
83.320
1100 liter rolcontainers
Kg
333.475
364.900
restrollen embalage
Kg
5.680
13.340
Big Bags
Kg
7.040
0
Folie
Kg
560
0
Diverse containers
Kg
0
0
Totaal hoog calorisch afval
Kg
446.695
461.560
Restafval AWZ
Kg
5.830
6.780
Restafval exp. West
Kg
45
0
Grofvuil milieupark
Kg
80.360
103.000
Slijpafval walsenloods
Kg
6.320
6.200
RESTAFVAL
Procesafval AWZ
Kg
44.420
77.340
Houtafval milieupark
Kg
43.840
37.120
Schoon puin
Kg
108.580
104.020
Groenafval
Kg
2.260
760
Glasbol milieupark
Kg
160
760
Oude PC's
Kg
2.920
7.360
Perscontainer fabrieksstraat
Kg
20.120
0
Perscontainer PM6 buiten
Kg
6.020
0
Diverse containers
Kg
680
120
Totaal rest-afval
Kg
321.555
343.460 Verdeling afval 2004
OVERIGEN (VERKOOP) Karton milieupark
Kg
139.700
118.720
Papier rolcontainers
Kg
93.500
96.650
Papier en karton
Kg
38.760
0
Hulzen
Kg
322.060
352.680
Totaal Papier en Karton
Kg
594.020
568.050
Draadijzer
Kg
417.570
446.282
Schroot
Kg
273.520
113.480
E-kabels
Kg
17.730
3.680
Totaal ferro / non-ferro
Kg
705.820
563.442
Totaal overig
Kg
1.299.840
1.131.492
Totaal bedrijfsafval
2.173.720
2.001.288
Pallets (goed)
Stuks
3.775
4.605
Pallets (defect)
Stuks
385
455
Pallets (overige)
Stuks
Totaal pallets
Stuks
4.160
5.071
IBC's (1000 liter vaten)
Stuks
1.175
1.635
200 liter olievaten
Stuks
263
251
20 liter vaten
Stuks
0
512
2501081 Sappi MJV BW 2004 49
-
7% 2% 3% 0%
88%
11 slib
restafval
chemisch afval
overig afval
hoogcalorisch afval
30-05-2005 11:19:41
50
Bodem In het kader van het milieuconvenant is er in 1999 een bodemrisicodocument opgesteld. Uit dit document kunnen maatregelen voortkomen die een grotere bescherming van de bodem mogelijk maken. Aan de hand van dit document is een aantal voorzieningen uitgevoerd, zoals voorzieningen bij de losplaatsen
Doelstelling
voor tankauto’s, lekbakken onder de voorraden met gevaarlijke
De doelstelling met betrekking tot bodem is het voorkomen van bodemverontreiniging.
stoffen en trainingen voor personeel.
Maatregelen Ook zijn er voor de gehele locatie bodemonderzoeken beschikbaar, die bedoeld zijn om eventuele aanwezige bodemverontreinigingen in beeld te brengen.
Als maatregel kan beschouwd worden de regelmatige analyse van het grondwater. Ook zal nagegaan worden of het regelmatig testen van het grondwater op de aanwezigheid van minerale oliën een goede methode van bewaking is.
Geluid Sappi Maastricht B.V. heeft in het verleden veel maatregelen
mogelijkerwijze afgeweken wordt van de vergunningnormen en
genomen om op de referentiepunten rondom het bedrijf te vol-
de met de Gemeente Maastricht overeengekomen PIM / PISA
doen aan de vergunde geluidbelasting. Ook zijn er in het verleden
normen. Uit de metingen is gebleken dat er nog enige kleine
diverse uitbreidingen en wijzigingen doorgevoerd. In 2004 is een
aanpassingen nodig zijn.
akoestisch onderzoek uitgevoerd om na te gaan waar en hoe er
Energie Sappi Maastricht B.V. is na de MJA-1 periode toegetreden tot het
maximaal 10% lager dan de energie-efficiency van de Best-
Convenant Benchmarking Energie-efficiency. Uit dit convenant
Practice binnen de voor haar geldende groep bedrijven. In 2001
vloeit voort dat het bedrijf wil behoren bij de wereldtop op het
heeft een onderzoek door Jacko Pöry aangetoond dat Sappi
gebied van energie-efficiency. De wereldtop is gedefinieerd als
Maastricht B.V. behoort tot de genoemde wereldtop.
Toelichting Een belangrijk deel van de efficiëntie wordt bereikt door de elektriciteitsopwekking én stoomopwekking te combineren in een warmtekrachtcentrale. In het kort wil dit zeggen dat met een gasturbine een generator wordt aangedreven die elektriciteit opwekt, vervolgens wordt er met de hete uitlaatgassen hoge druk stoom in een stoomketel geproduceerd waarna die stoom een stoomturbine met een generator aandrijft. De lage druk stoom die de stoomturbine verlaat wordt vervolgens gebruikt om in de papierfabriek de papierbaan te drogen.
Doelstelling Behoren tot de wereldtop op het gebied van de energie-efficiency.
Maatregelen 1. Optimaal bedrijven van de warmtekrachtcentrale. 2. Het deelnemen aan de jaarlijkse monitoring. 3. Het vierjaarlijks opstellen van een Energie Efficiency Plan.
2501081 Sappi MJV BW 2004 50
30-05-2005 11:19:42
51
ENERGIE EENHEID
2001
2002
2003
2004
149.126
150.319
144.092
148.595
AARDGAS 3
ingekocht van GasUnie
1000 m
3
84
79
100
111
3
139.577
139.687
132.839
138.092
3
9.465
10.553
11.158
10.392
doorgeleverd aan derden
1000 m
verbruik WKK (VOF)
1000 m
verbruik Sappi direct
1000 m
ELEKTRICITEIT opgewekt door VOF
MWh
450.468
444.349
416.660
433.424
ingekocht van Essent
MWh
208
1.188
1.336
997
geleverd aan Essent 50 KV niveau
MWh
261.958
246.966
224.880
238.091
geleverd aan Sappi
MWh
180.540
190.535
183.553
186.636
eigen gebruik VOF
MWh
6.340
6.192
7.338
8.697
transportverlies
MWh
1.838
1.844
2.225
2.028
686.958
755.984
702.221
720.784
STOOM geleverd aan Sappi
ton
Ingekocht aardgas
Elektriciteit geleverd Sappi MWh
1000 m3
m3/ton
180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0
600
300.000
500
250.000
400
200.000
300
150.000
200
100.000
100
50.000
MWh/ton 0,8 0,7 0,6
0 2001
2002
2003
2004
0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0
0 2001
2002
2003
2004
Externe veiligheid De grootste externe veiligheidsrisico’s zijn afgedekt door automa-
De oefeningen vinden plaats samen met de beroepsbrandweer
tische systemen zoals explosieluiken op de zetmeelsilo’s, auto-
van de gemeente Maastricht.
matische blusinstallatie voor de belangrijkste elektriciteitsruimten, sprinklerinstallaties en een grote hoeveelheid handblusapparaten
Milieurisico’s worden vooral voorkomen door opvangbakken rond
en brandslangenkasten. Naast deze technische voorzieningen
de bulkopslagtanks, opvangbakken onder de werkvoorraden
beschikt Sappi over een bedrijfshulpverlenersploeg van 95
en door de opslag van de voorraad gevaarlijke stoffen te laten
medewerkers die regelmatig getraind en geoefend worden.
plaatsvinden in een externe CPR-15 ingerichte opslagplaats.
Verkeer en vervoer De afdeling logistiek streeft doorlopend naar een zo hoog
plaatsvinden naar gecombineerde transporten vanuit één
mogelijke beladingsgraad van de vrachtauto’s die het gereed
logistiek centrum voor Sappi Maastricht en Sappi Lanaken.
product vervoeren. Door vergaande opslag van grondstoffen
De verbinding tussen de twee Sappi bedrijven zal dan door
in bulktanks kan ook de aanvoer zo efficiënt mogelijk uitge-
spoorwegtransport worden geregeld.
voerd worden. In de toekomst zal er een verschuiving gaan
2501081 Sappi MJV BW 2004 51
30-05-2005 11:19:42
52
Indirecte milieu-effecten Grond- en hulpstoffen
Ontwerp en ontwikkeling
De inkoop van vrijwel alle grond- en hulpstoffen verloopt via het
Bij het ontwerpen en ontwikkelen van producten wordt rekening
Europese hoofdkantoor te Brussel, waar ook het inkoopbeleid
gehouden met de inzet van de toe te passen grond- en hulpstof-
wordt bepaald. Om overeenkomstig de Nederlandse wetgeving te
fen welke immer de interne milieubezwaarlijkheidstoets moeten
kunnen werken worden alle bij de locatie Maastricht in te zetten
doorstaan.
grond- en hulpstoffen aan de hand van leveranciersgegevens door de afdeling veiligheid en milieu getoetst.
Bij het ontwerpen en ontwikkelen van het proces wordt in de voorfase al rekening gehouden met de diverse milieu-aspecten
Producten en productrange
door ieder procesontwerp te onderwerpen aan een daarvoor ont-
Sappi Maastricht B.V. produceert tweezijdig, drievoudig gecoat
wikkelde controle.
houtvrij grafisch papier en karton van 200 tot 400 g/m2 en tevens eenzijdig gecoat houtvrij (specialiteiten) etikettenpapier
Effecten op de biodiversiteit
van 70 tot 120 g/m2.
Door uitsluitend getoetste grond- en hulpstoffen toe te passen en
Voor deze kwaliteit papier is het niet mogelijk om oud papier
door het goed binnen de vergunningsvoorwaarden laten functio-
in te zetten als grondstof. Sappi brengt dus nieuwe vezel in de
neren van de afvalwaterzuivering wordt het aquatisch milieu van
recyclingspiraal. Dit laatste is noodzakelijk omdat een papiervezel
de Maas niet nadelig beïnvloed. Sappi Maastricht B.V. ligt niet
slechts vijf à zeven keer gebruikt kan worden.
in een gebied met een bijzondere functie qua natuurbehoud of verdroging. De toetsing aan de zogenaamde Habitat-richtlijn, een
Diensten
EU-richtlijn (IPPC), zal in het kader van de aanvraag revisiever-
Alle ingekochte diensten, in de ruimste zin des woords, op de
gunning in 2005 worden meegenomen.
locatie dienen overeenkomstig het milieubeheersysteem van
Het streven van de concerninkoop is mede gericht op het inzetten
Sappi Maastricht B.V. te worden uitgevoerd.
van zoveel mogelijk vezelstoffen uit duurzaam beheerde bossen.
Jaarproductie papier ton 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2001
2002
2003
2004
EINDPRODUCTEN EENHEID
2001
2002
2003
2004
totale productie
OMSCHRIJVING
ton
270.014
301.023
284.869
297.982
Netto productie PM6 WFC
ton
219.922
244.814
230.831
242.592
Netto productie PM5 WFC
ton
4.819
4.207
2.987
3.235
Netto productie PM5 Label
ton
45.273
52.002
51.051
52.155
2501081 Sappi MJV BW 2004 52
30-05-2005 11:19:43
53
Verklaring milieuverificateur Deze milieuverklaring, welke betrekking heeft op de milieu-effecten van 2004, is aan een verificatie-onderzoek onderworpen door DNV Certification B.V. Op basis van de documenten, de gegevens en de informatie, die gedurende het verificatieproces voortkwamen uit het onderzoek naar de interne procedures van Sappi Maastricht B.V., verklaart de heer Drs. D. A. Laske namens DNV Certification B.V. dat het milieumanagementsysteem, inclusief het milieubeleid, programma en milieuverklaring voldoet aan de vereisten van de EMAS Verordening (EEC no. 761/2001 van 19 maart 2001).
Naam: D.A. Laske
Datum: 27 mei 2005
Plaats: Rotterdam
Volgende uitgave milieuverklaring Sappi Maastricht B.V. streeft er naar om haar milieuverklaring over 2005 uit te geven vóór juli 2006.
2501081 Sappi MJV BW 2004 53
30-05-2005 11:19:43
54
Sappi Bedrijfsprocessen Afvalwater- en slibverwerking
Grondwaterbereiding
Aanvoerslib Aanvoer afvalwater Meerssen Papier
aanvoer afvalwater Ciba Special Chemicals
opslag denitrificatietank
Proceswaterbereiding
Aanvoer grondwater uit pompputten
• Sappi Lanaken • Sappi Nijmegen
aanvoer afvalwater Sappi Maastricht
Bronwaterreiniging • beluchten • filteren
opslag
groffilter flocculeren bezinken
Aanvoer Maaswater via harkfilter en platenfilter
Maaswater-reiniging • beluchten • bezinken • filteren
opslag opslag
beluchten denitrificeren biologische reiniging
Aanvoer hoogwaardig proceswater naar productieproces en Warmte Kracht Centrale
nabezinken
beluchten
afvoer effluënt naar Maas
Aanvoer proceswater naar productieproces
Slibverwerking mengen drogen
Afvoer absorptiekorrel /slib
Afvoer spoelwater filters naar afvalwaterzuivering
Afvoer spoelwater filters naar afvalwaterzuivering
Productieproces
Stofvoorbereiding (pulpen)
opslag
opslag
opslag
Papiermachine 5
Papiermachine 6
• malen • mengen • verdunnen • reinigen opslag • zeven • persen • drogen • massey-coaten • drogen • coaten 1 • drogen • coaten 2 • drogen • opwikkelen
• malen • mengen • verdunnen • reinigen opslag • zeven • persen • drogen • coaten 1 • drogen • coaten 2 • drogen • opwikkelen
omrollen opslag • omrollen • saniteren • rollensnijden
2501081 Sappi MJV BW 2004 54
aanvoer grond- en hulpstoffen
opslag 4-koppencoater • afwikkelen • coaten 1 • drogen • coaten 2 • drogen • coaten 3 • drogen • coaten 4 • drogen • opwikkelen
klant
opslag
afvoer gereed product
• omrollen • satineren • rollensnijden
opslag
vellen inpakken vellen snijden rollen inpakken opslag
30-05-2005 11:19:44
55
Sappi Ondersteunende diensten Utilities / WKC
TEM
Opwekken van:
Technologie Enginering Maintenance
- Elektriciteit - Stoom - Demi-water - Perslucht
- Bouwkundig - Mechanisch - Elektrotechnisch
Kwaliteit
Kantoren / Kantine
Onderzoek / controle
- Management - Productie - Logistiek - Financiën - Personeel - Kwaliteitsborging
- Papier - Coatings - Grondstoffen
Sappi Organisatieschema Sappi Limited
logistiek
TEM
R&D
controlling
inkoop
kwaliteit
verkoop
utilities & facilities
IT
logistiek
Sappi Fine Paper Europe
verwerking accounting/ controlling
productie papiermachine 6 & 4-koppencoater papiermachine 5
Sappi Maastricht B.V.
directie
personeel & organisatie
Veiligheid en milieu
Communicatie
2501081 Sappi MJV BW 2004 55
30-05-2005 11:19:44
56
Begrippenlijst AWZ BAP BAT BAT-Bref BEES BMP BZV BZV 5 CFK's CH2O CO CO2 CZV EEP EMAS EU GJ H2S IMT IPPC IR-brander IT KEW Kj-N KNP MJA MWh NEN-EN-ISO 14001 NH3 NO3 NOX R&D RIZA RVS SBR SHEQ TEM TSS VNCI VNP VOF WFC WKC WML WM WVO
2501081 Sappi MJV BW 2004 56
Afvalwaterzuivering Bedrijfsafvalplan Best Available Technics Best Available Technics - Best reference Besluit Emissie Eisen Stookinstallaties Bedrijfsmilieuplan Biologisch Zuurstof Verbruik Biologisch Zuurstof Verbruik in vijf dagen Chloor Fluor Koolwaterstoffen Formaldehyde Koolmonoxide Kooldioxide Chemisch Zuurstof Verbruik Energie Efficiëntie Plan Eco Management en Audit Schema Europese Unie Giga Joule Zwavelwaterstof Integrale Milieu Taakstelling Integrated Pollution Prevention and Control Infra Rood-brander Informatie Technologie Kernenergie wet Stikstof Kjeldahl Koninklijke Nederlandse Papierfabrieken (nu Sappi Maastricht B.V.) Meerjaren afspraak Mega Watt uur Internationale norm voor gecertificeerde milieuzorg Ammoniak Nitraatgebonden zuurstof Stikstofoxiden Research & Development Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling Roestvrijstaal Sequence Batch Reactor Safety, Health, Environment, Quality Technologie Engineering Maintenance Total Suspended Solids (zwevende stoffen in het water) Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken Vereniging onder firma Wood Free Coated Warmtekracht Centrale Watermaatschappij Limburg Wet Milieubeheer Wet verontreiniging oppervlaktewateren
30-05-2005 11:19:44
Productie en eindredactie: Sappi Maastricht B.V. Vormgeving en DTP Danko marketing / communicatie, Zutphen Drukwerk Drukkerij Hub Tonnaer B.V. Fotografie o.a. Alf Mertens Rene van der Meulen Riesjard Schropp
2501081 Sappi MJV OS 2004 2
30-05-2005 11:10:20
4mm rug
Gedrukt op Magno Satin 150 en 250 g/m2, juni 2005
MILIEUJAARVERSLAG
2004
Sappi Maastricht B.V. • Nederland
www.sappi.com Sappi Maastricht B.V. Biesenweg 16 6211 AA Maastricht Tel +31 (0)43 382 22 22 Fax +31 (0)43 321 63 42
Sappi Fine Paper Europe Sappi Europe SA 154 Chaussée de la Hulpe B-1770 Brussels, Belgium Tel +32 (0)2 676 97 00 Fax +32 (0)2 676 96 65
Sappi Limited 48 Ameshoff Street 2001 Braamfontein South Africa Tel +27 (0)11 407 81 11 Fax +27 (0)11 407 14 93
2501081 Sappi MJV OS 2004 1
30-05-2005 11:10:12
