Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Biesenweg 16, 6211 AA Maastricht Telefoon: 043 - 3822 300 Telefax: 043 - 3822 723 E-mail:
[email protected]
Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Limburg onder nummer 14060563 te Maastricht
Verslag over het boekjaar 1-1-2009 t/m 31-12-2009
2
Inhoud
Pagina
Bestuursverslag Bestuur en organisatie
7
Algemeen
10
Algemene ontwikkelingen
18
Beleggingen
30
Risicoparagraaf
31
Samenvatting actuarieel rapport
37
Bestemming van het saldo
38
Verslag van het verantwoordingsorgaan Oordeel Verantwoordingsorgaan 2009
39
Reactie van het bestuur
39
Jaarrekening Balans per 31 december
42
Staat van baten en lasten
44
Kasstroomoverzicht
46
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
47
Toelichting op de balans per 31 december
50
Toelichting op de staat van baten en lasten
55
Risicoparagraaf
59
Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum
67
Financiering
67
Resultaatbestemming
67
Uitvoering
68
Actuariële verklaring
69
Accountantsverklaring
70
Bijlage Begrippenlijst
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
71
3
4
Bestuursverslag
Meerjarenoverzicht
2009
2008
2007
2006
2005
Aantallen
Deelnemers
1.078
1.241
1.253
1.338
1.389
Gewezen deelnemers
1.185
1.153
1.187
1.190
1.249
Pensioengerechtigden
2.031
1.938
1.922
1.859
1.807
Totaal
4.294
4.332
4.362
4.387
4.445
Financiële gegevens
(in duizenden euro)
Voorzieningen voor risico fonds
Voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening
344.837
339.625
283.754
298.323
296.522
Toekomstige aanpassing overlevingstafels
0
0
0
8.204
7.413
Voorziening indexatie non-actieven
0
0
8.369
2.386
2.756
344.837
339.625
292.123
308.913
306.691
6.428
5.271
6.317
5.244
4.778
Voorziening pensioenverplichtingen voor
risico deelnemers
Reserves
Stichtingskapitaal
1
1
1
1
1
Algemene reserve
9.410
-14.811
65.009
0
0
Reserve beleggingsrisico’s
0
0
0
45.378
33.291
Reserve algemene risico’s
0
0
0
9.267
9.575
9.411
-14.810
65.010
54.646
42.867
Premiebijdragen
11.508
11.810
11.670
8.850
17.388
Pensioenuitkeringen
19.555
18.626
16.917
15.995
15.201
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
5
2009
2008
2007
2006
2005
Beleggingen voor risico fonds
Belegd vermogen 1)
345.615
327.540
355.220
397.943
355.291
Beleggingsopbrengsten
38.064
-23.025
529
10.031
29.984
Rendement o.b.v. total return
9%
-6,3%
0,4%
2,6%
10,1%
APP Dekkingsgraad 2)
–
–
–
117,7%
FTK Dekkingsgraad 2)
102,7%
95,6%
122,3%
122,3%
–
Vereiste FTK dekkingsgraad
110,3%
109,7%
110,9%
115,6%
–
117,3% 3)
1)
Dit is exclusief lopende intrest en inclusief de onder de kortlopende schulden gepresenteerde beleggingen met een negatieve waarde op balansdatum.
2)
De dekkingsgraad is als volgt berekend: reserves plus voorzieningen voor risico fonds gedeeld door voorzieningen voor risico fonds.
3)
De APP dekkingsgraad ultimo 2005 is gebaseerd op een voorziening op basis van de rentetermijnstructuur ultimo 2005 (is gemiddeld 3,7%). Boekjaar 2006 is deze gebaseerd op
een voorziening op basis van 4% rekenrente. Vanaf 2007 is het FTK van toepassing en wordt gerekend met de rentetermijnstructuur die ultimo jaar geldt (2008 is gemiddeld 3,6%;
2007 is gemiddeld 4,8%). De vergelijkende cijfers over 2005 en 2006 zijn niet aangepast aan het FTK.
6
Bestuur en organisatie Bestuur Benoemd door de werkgever Naam
functie
lid vanaf
Einde zittingsduur
H. van der Pal
voorzitter
01-09-2007
onbeperkt
Sappi
J. Pauly
penningmeester
24-12-1998
onbeperkt
Sappi
S. Helledoorn
secretaris
29-09-2009
onbeperkt
Sappi
Benoemd door de Centrale Ondernemingsraad Naam
functie
lid vanaf
Einde zittingsduur
L. Jaspers
bestuurslid
24-12-1998
24-12-2010
Sappi Maastricht
H. Jeukens
bestuurslid
24-12-1998
24-12-2010
Sappi Nijmegen
P. Westenberg
bestuurslid
09-06-2008
09-06-2012
Sappi Netherlands
Services
Deelnemersraad Namens de deelnemers H. Aussems
voorzitter vanaf 6 mei 2009
R. Bakker
vanaf 22 juli 2009
M. Duijkers-Jacobs
tot 6 mei 2009
P. Honing
secretaris
A. Lelivelt
vice-secretaris vanaf 30 september 2009
M. Meese
vanaf 22 juli 2009
Namens de gepensioneerden M. Couvée J. Cox J. Leenders
tot 6 mei 2009
J. Martens
vice-voorzitter vanaf 30 september 2009
J. Pletzers Verantwoordingsorgaan B. Hessels
namens de deelnemers (tot en met 29 september 2009)
P. Honing
namens de deelnemers (vanaf 30 september 2009)
C. Masotte
namens de werkgever
J. Martens
namens de gepensioneerden en gewezen deelnemers
Visitatiecommissie Nog te benoemen
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
7
Beleggingscommissie J. Pauly
Sappi
L. Jaspers
Sappi Maastricht
P. Westenberg
Sappi Netherlands Services
Geschillencommissie S. Helledoorn
Sappi
L. Jaspers
Sappi Maastricht
De adviserend actuaris van het pensioenfonds Commissie Communicatie L. Jaspers
Sappi Maastricht
H. Jeukens
Sappi Nijmegen
S. Helledoorn
Sappi
Commissie Pension Fund Governance en fondsdocumenten H. van der Pal
Sappi
J. Pauly
Sappi
P. Westenberg
Sappi Netherlands Services
Compliance officer Nog te benoemen Supervisor W. Klaassen
8
Organisatie Pensioenadministratie
AEGON Nederland N.V., te Den Haag (tot en met 31 december 2009)
AZL N.V., te Heerlen (vanaf 1 januari 2010)
Beleggingsadministratie
ING Investment Management ICS, te Heerlen
Adviseur inzake vermogensbeheer
Mercer Investment Consulting, te Amstelveen
Vermogensbeheerders
ABN Amro, te Amsterdam
AEGON Nederland N.V., te Den Haag
KBC Asset Management N.V., te Brussel
Legal & General Investment Mangement, te Londen
Robeco, te Rotterdam
Schroders, te Londen
State Street Global Advisors, te Brussel (Rexiter)
Wellington Management Company, te Londen
Accountant
Deloitte Accountants B.V., te Rotterdam
Actuaris
AON Consulting CV, te Amsterdam (waarmerkend)
AON Consulting CV, te Zwolle (adviserend)
Ondersteuning Bestuur, financiële administratie en jaarverslaggeving
AZL N.V., te Heerlen
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
9
Algemeen
In 2009 is een addendum aan de uitvoeringsovereenkomst toegevoegd. Hierin is het pensioenfonds met de werk-
Inleiding
gever overeengekomen dat de werkgever in de periode 2009-2011 een extra premiestorting verricht om zo het
Het pensioenfonds, opgericht per notariële akte op
herstel te bespoedigen en de kans op (nood)maatregelen
24 december 1998, is een ondernemingspensioenfonds
te verminderen. Dit als gevolg van de financiële positie van
verbonden aan de onderneming Sappi Netherlands B.V. en
het pensioenfonds. De uitvoeringsovereenkomst en het
de aan haar gelieerde ondernemingen alsmede de door
addendum zijn in 2009 besproken met de deelnemersraad.
het bestuur onder goedkeuring van de Raad van Bestuur aangesloten ondernemingen, waarmee het pensioenfonds
Het pensioenfonds heeft een actuariële en bedrijfs
een overeenkomst heeft gesloten.
technische nota (ABTN) opgesteld waarin gemotiveerd is omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doel-
Het pensioenfonds heeft de stichting als rechtsvorm en is
stelling van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In
statutair gevestigd te Maastricht. Overeenkomstig artikel 14
de ABTN (ook wel bedrijfsplan genoemd) wordt nader
van de statuten wordt hierbij verslag uitgebracht over het
ingegaan op de organisatie van het pensioenfonds, de
boekjaar 2009. De in het verslag vermelde bedragen zijn
inhoud van de pensioenregeling (pensioenovereen-
op basis van duizenden euro opgenomen tenzij anders is
komst), de financiële opzet (grondslagen en het beleids-
aangegeven.
kader en sturingsmiddelen), hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem, de opzet van de administratieve
Doelstelling
organisatie en interne controle alsmede de hoofdlijnen van
De doelstelling van het pensioenfonds is:
de uitvoeringsovereenkomst.
–– het verlenen van pensioenaanspraken en het doen
In 2007 is reeds een aanvang gemaakt met de aanpassing
van pensioenuitkeringen aan (aspirant-) deelnemers,
van de ABTN aan het bepaalde in de Pensioenwet. De
gewezen deelnemers, gepensioneerden alsmede
uitkomsten van de in 2008 uitgevoerde ALM-studie zijn in
aan hun nabestaanden, een en ander conform de
het verslagjaar in de ABTN verwerkt. Het bestuur heeft de
pensioenreglementen, en
ABTN in haar vergadering van 18 februari 2009 vastgesteld
–– het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of
en verstrekt aan de deelnemersraad en de toezichthouder (De Nederlandsche Bank).
daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Statuten Om dit doel te bereiken, brengt het pensioenfonds de
Het bestuur heeft in 2008 een algehele herziening van de
daartoe benodigde middelen bijeen en is het tevens
statuten vastgesteld en ter advies aan de deelnemersraad
verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen.
voorgelegd. De deelnemersraad heeft een positief advies gegeven. De door het bestuur vastgestelde wijzigingen van
De financiering van de pensioenvoorziening vindt plaats
de statuten zijn in januari 2009 notarieel verleden.
door bijdragen van de werkgever. De afspraken met betrekking tot de financiering en de uitvoering van de pensioen-
De aanpassingen betreffen onder andere:
regeling zijn vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst
–– het in overeenstemming brengen met de Pensioenwet
tussen het pensioenfonds en de werkgever. In 2007 heeft
van in de statuten gehanteerde begripsomschrijvingen;
het bestuur besloten tot aanpassing van de toenmalige financieringsovereenkomst naar een uitvoerings overeenkomst. Dit om recht te doen aan de eisen die de Pensioenwet stelt aan de uitvoeringsovereenkomst. Deze wijzigingen zijn in 2008 besproken met de Board Sappi Fine Paper Europe in Brussel. De uitvoeringsovereenkomst is in februari 2009 definitief vastgesteld en ondertekend.
10
–– het uitbreiden van de werkwijze van het pensioenfonds; –– het aanpassen van de procedure voor het benoemen van bestuurders; –– de procedure m.b.t. zelfevaluatie en disfunctioneren van een bestuurder;
–– het aanpassen van de taken en bevoegdheden van het bestuur; –– het aanpassen van de bevoegdheden van de deel nemersraad, en –– het aanpassen van de klachten- en geschillenregeling.
–– het beleggingsbeleid; –– het vermogensbeheer; –– risicoherverzekering; –– de financiële opzet van het pensioenfonds; –– de inrichting van de visitatiecommissie; –– de kerncijfers voor het jaar 2010, en
Bij de algehele herziening en het notarieel verlijden van de statuten zijn tegelijkertijd de in 2007 vastgestelde
–– de transitie van de pensioenadministratie van AEGON Nederland N.V. naar AZL N.V.
wijzigingsbesluiten met betrekking tot de zittingsperiode van werknemersleden, het instellen van een verantwoor-
Vanaf 1 januari 2009 is de heer W. Klaassen voor de periode
dingsorgaan en het inrichten van het intern toezicht in de
van vijf jaar aan het pensioenfonds verbonden als super
vorm van een visitatiecommissie verleden.
visor. De supervisor is onafhankelijk en heeft geen relatie in formele zin met het bestuur. De supervisor heeft tot doel
Bestuur
het pensioenfonds te ondersteunen bij het uitvoeren van
Het bestuur dat verantwoordelijk is voor de uitvoering
haar beleid. In het kader van dit doel houdt de supervisor
van de door de werkgever toegezegde pensioenregeling
toezicht op de activiteiten van het pensioenfonds. De
(pensioenovereenkomst), bestaat uit drie bestuurders van
supervisor doet, op basis van zijn bevindingen, suggesties
werkgeverszijde en drie bestuurders van werknemerszijde.
aan het bestuur. Indien hij dat nodig acht, zal de super
De bestuurders van werknemerszijde worden benoemd
visor de werkgever informeren over het door het bestuur
door de Centrale Ondernemingsraad van de werkgever.
gevoerde beleid.
De bestuurders zijn benoemd voor een periode van maximaal vier jaar. De bestuurders kunnen voor maximaal
Naleving Principes Goed Pensioenfondsbestuur
twee termijnen worden herkozen, tenzij het bestuur anders
Het bestuur onderschrijft de principes voor goed pensioen-
beslist. De bestuurders worden als zodanig niet bezoldigd.
fondsbestuur die de Stichting van de Arbeid (STAR) heeft vastgesteld en die in de Pensioenwet zijn opgenomen.
Mevrouw Helledoorn heeft per 1 januari 2008 als aspirant
Het bestuur streeft ernaar om deze principes na te leven.
bestuurslid en secretaris deelgenomen aan de bestuurs
De principes voor goed pensioenfondsbestuur hebben
vergaderingen. In 2009 heeft mevrouw Helledoorn
betrekking op zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid
de vereiste toetsing inzake betrouwbaarheid bij
en communicatie, deskundigheid en functioneren van het
De Nederlandsche Bank (DNB) doorlopen. DNB heeft op
bestuur, verantwoording en intern toezicht.
29 september 2009 ingestemd met de benoeming van
Naast het besteden van aandacht aan de principes
mevrouw Helledoorn. Mevrouw Helledoorn is met ingang
voor goed pensioenfondsbestuur besteedt het bestuur
van deze datum formeel lid van het bestuur.
bovendien aandacht aan deskundigheidsbevordering van bestuursleden en leden van andere organen van het
Het bestuur vergaderde in het verslagjaar vier maal regulier
pensioenfonds. Hiertoe is het bestuur bezig een deskundig
(18 februari, 8 april, 26 juni en 14 december). Tevens vond
heidsplan op te stellen.
op 25 november 2009 een tussentijds bestuursoverleg plaats. In de vergaderingen van het bestuur kwamen onder
Deelnemersraad
andere de volgende onderwerpen ter sprake:
Het bestuur en de deelnemersraad vergaderden in het
–– het jaarwerk 2008 en evaluatie van het jaarwerkproces;
verslagjaar vier maal regulier gezamenlijk (6 mei, 12 juni,
–– het herstelplan;
22 juli en 25 november 2009). Tevens heeft op 15 april 2009
–– de wijziging van de uitvoeringsovereenkomst en de
een extra vergadering plaatsgevonden inzake het herstel-
actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN); –– het deskundigheidsplan;
plan en op 28 oktober 2009 een extra bijeenkomst inzake de transitie van de pensioenadministratie naar AZL N.V.
–– het pensioenreglement; –– de bijspaarregeling en excedentregeling;
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
11
In de gezamenlijke vergaderingen werden onder andere de
De leden van het verantwoordingsorgaan wonen de
volgende onderwerpen besproken:
vergaderingen van de deelnemersraad met het bestuur bij.
–– vragen die door de deelnemersraad zijn gesteld over diverse onderwerpen;
Het bestuur legt jaarlijks verantwoording af aan het
–– het jaarwerk 2008;
verantwoordingsorgaan als vertegenwoordiger van de
–– de financiële positie van het pensioenfonds alsmede de
bij het pensioenfonds betrokken deelnemers, pensioen
ontwikkelingen hierin;
gerechtigden en de werkgever. Het verantwoordings
–– toeslagverlening per 1 januari 2010;
orgaan geeft hiertoe jaarlijks een algemeen oordeel over:
–– het herstelplan;
–– het handelen van het bestuur aan de hand van het
–– de continuïteitsanalyse;
jaarverslag, de jaarrekening en andere relevante
–– de ABTN;
informatie, waaronder (indien van toepassing) de
–– de uitvoeringsovereenkomst; –– het beleggingsbeleid; –– fiduciair management; –– risicoherverzekering;
bevindingen van de visitatiecommissie; –– het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar, en –– beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben.
–– transitie pensioenadministratie van AEGON Nederland N.V. naar AZL N.V.;
In dit jaarverslag wordt separaat verslag gedaan van de
–– de bijspaarregeling en excedent regeling;
bevindingen van het verantwoordingsorgaan ten aanzien
–– aanpassing van het Huishoudelijk Reglement, en
van het door het bestuur in 2009 gevoerde beleid.
–– aanpassing van de Gedragscode. De werkwijze en bevoegdheden van het verantDe deelnemersraad bestaat uit vijf leden namens de
woordingsorgaan zijn vastgelegd in het Reglement
deelnemers. Dit zijn de heren Aussems, Bakker (vanaf
Verantwoordingsorgaan.
22 juli 2009), Honing, Lelivelt en Meese (vanaf 22 juli 2009). Mevrouw Duijkers-Jacobs was lid namens de deelnemers
Intern toezicht en visitatiecommissie
tot en met 6 mei 2009. Namens de gepensioneerden
In het kader van goed pensioenfondsbestuur zal het
hebben vier leden zitting, namelijk de heren Couvée,
bestuur voorts zorg dragen voor intern toezicht. Het
Cox, Martens en Pletzers. De heer Leenders had tot en
bestuur heeft besloten het intern toezicht in te vullen door
met 6 mei 2009 zitting in de deelnemersraad namens de
middel van een visitatiecommissie die eens in de drie jaar
gepensioneerden.
het functioneren van het bestuur zal evalueren en toetsen. Het gaat dan om de beoordeling van de procedures
De deelnemersraad heeft de taken en bevoegdheden die
en processen inzake beleid en bestuur, en de controle
zijn vastgelegd in de Pensioenwet.
omgeving van het pensioenfonds. Tevens behelst het een beoordeling van de wijze waarop het pensioenfonds
Verantwoordingsorgaan
wordt aangestuurd evenals een beoordeling van de wijze
Naar aanleiding van de principes voor goed pensioen-
waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico’s
fondsbestuur heeft het bestuur een verantwoordings
op langere termijn.
orgaan ingesteld, bestaande uit: –– mevrouw Hessels namens de deelnemers (tot 30 september 2009); –– de heer Honing namens de deelnemers (vanaf 30 september 2009);
De visitatiecommissie bestaat uit drie externe, van het pensioenfonds onafhankelijke, deskundigen. In 2010 zal een concrete invulling worden gegeven aan de visitatiecommissie.
–– de heer Masotte namens de werkgever, en –– de heer Martens namens de gepensioneerden en de gewezen deelnemers.
12
De werkwijze van de commissie is vastgelegd in het Reglement Visitatiecommissie.
Communicatiecommissie
Commissie Pension Fund Governance en
In het kader van goede communicatie kent het pensioen-
fondsdocumenten
fonds een communicatiecommissie. De communicatie-
De Commissie Pension Fund Governance en fonds
commissie bestaat uit mevrouw Helledoorn en de heren
documenten bestaat uit drie leden, te weten de heren
Jaspers en Jeukens.
Van der Pal, Pauly en Westenberg. Deze commissie rapporteert in de bestuursvergaderingen aan het bestuur.
De communicatiecommissie is belast met de voor
De commissie is in het verslagjaar niet bijeengekomen.
bereiding van de informatieverstrekking aan alle betrokken partijen overeenkomstig de informatieverplichtingen in de
Geschillencommissie
Pensioenwet. Hiertoe heeft het bestuur een communicatie
De geschillencommissie bestaat uit mevrouw Helledoorn,
plan opgesteld. De communicatiecommissie geeft
de heer Jaspers en de adviserend actuaris van het
samen met externe partijen sturing en invulling aan dit
pensioenfonds. De geschillencommissie rapporteert in
communicatieplan. De commissie koppelt zijn werkzaam-
de bestuursvergaderingen aan het bestuur.
heden in de bestuursvergaderingen terug naar het bestuur. De geschillencommissie heeft in het verslagjaar geen De werkzaamheden van de communicatiecommissie
klachten of geschillen ontvangen.
bestonden in het verslagjaar onder meer uit: –– het periodiek verstrekken van een informatie bulletin
Pensioenbureau
(‘Pensioenweetjes”) aan deelnemers, gewezen deel
Het interne pensioenbureau was in 2009 gemiddeld
nemers en pensioengerechtigden;
bezet door twee parttime extern ingehuurde consultants.
–– het plannen en voorbereiden van deelnemersbijeenkomsten; –– het informeren van de deelnemers omtrent bijvoorbeeld de dekkingsgraad; –– het ontwikkelen van diverse brochures, zoals een brochure over scheiden, over waardeoverdracht en
Het pensioenbureau verricht, ter ondersteuning van het bestuur, taken als het verzorgen van deelnemers presentaties (indien noodzakelijk), het beantwoorden van vragen van deelnemers, het aanleveren van gegevens aan de pensioenadministrateur en de controle op de pensioenadministrateur.
over pensioen en buitenland. Zelfevaluatie en deskundigheid Beleggingscommissie
Overeenkomstig de principes voor goed pensioenfonds-
Het pensioenfonds heeft de voorbereiding voor en het
bestuur heeft het bestuur in artikel 7 lid 18 van de statuten
toezicht op de uitvoering van het vermogensbeheer
een procedure opgenomen teneinde zijn eigen functione-
gedelegeerd aan de beleggingscommissie. De beleggings-
ren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele
commissie heeft een voorbereidende, informerende en
bestuurders, periodiek te evalueren.
adviserende rol richting het bestuur voor wat betreft het strategisch beleggingsbeleid. Daarnaast draagt de beleg-
Daarnaast besteedt het bestuur actief aandacht aan
gingscommissie zorg voor en controleert het de uitvoering
deskundigheidsbevordering van de bestuurders en
van de (aansturing van de) beleggingen.
leden van de andere organen van het pensioenfonds.
De beleggingscommissie rapporteert in de bestuurs
Teneinde een beeld te krijgen van het kennisniveau
vergaderingen aan het bestuur.
van het bestuur op individueel maar ook op collectief niveau, hebben de bestuurders eind 2008 de ken-
De beleggingscommissie vergadert in beginsel twee
nisreflector van SPO doorlopen. Met de uitkomsten
keer per jaar of zoveel vaker als de ontwikkelingen van
van deze toets zal worden bekeken welke aanvullende
de beleggingen, van de financiële markten of andere
scholingsmaatregelen getroffen dienen te worden.
omstandigheden vereisen. De beleggingscommissie
Tevens is in 2009 het deskundigheidsplan aan de orde
bestaat uit de heren Jaspers, Pauly en Westenberg.
gekomen. In dit plan wordt rekening gehouden met het door de pensioenkoepels opgestelde Plan van Aanpak
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
13
Deskundigheidsbevordering bij Pensioenfondsen. In het
Compliance officer
Plan van Aanpak is aangegeven welke deskundigheid
De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds
wordt verlangd van het pensioenfondsbestuur, van de
voldoet aan de voor het pensioenfonds van toepassing
deelnemersraad en van het verantwoordingsorgaan. In
zijnde actuele wet- en regelgeving op het gebied van
het deskundigheidsplan zal het bestuur aangeven hoe het
compliance. Het bestuur is voornemens in 2010 een
beleid van het pensioenfonds ter bevordering en hand-
compliance officer voor de uitvoering van de gedragscode
having van het vereiste deskundigheidsniveau luidt en
te benoemen.
welke voorzieningen in dat verband getroffen zijn of zullen worden. In het deskundigheidsplan zal concreet worden
ALM studie
aangegeven op welke wijze en binnen welke termijn
Het bestuur houdt zich regelmatig bezig met de afstem-
eventuele tekortkomingen in de vereiste deskundigheid
ming tussen de bezittingen versus de verplichtingen van
zullen worden opgeheven. Kennisvermeerdering vindt
het fonds. Hiertoe wordt periodiek een ALM (Asset Liability
plaats zowel per individueel bestuurslid maar ook op
Management) studie verricht. De uitkomsten van de ALM-
collectief niveau. Het bestuur verwacht het deskundig-
studie leiden tot beleidsadviezen aan het bestuur. Ook
heidsplan in 2010 vast te stellen.
bij bijzondere gebeurtenissen, zoals een introductie van een nieuw reglement, wijziging van toezichtbeleid en/of
Integere bedrijfsvoering
wijziging van beleggingsbeleid kan een ALM-studie aan de
Het bestuur is van mening dat in het verslagjaar zo veel
orde zijn. In het verslagjaar is geen ALM-studie uitgevoerd.
mogelijk voldaan is aan de meest recente principes
De meest recente ALM-studie dateert uit 2008.
voor goed pensioenfondsbestuur en dat het heeft zorg gedragen voor een integere bedrijfsvoering. In 2010 zal het
Uitbestede werkzaamheden
bestuur onveranderd aandacht blijven besteden aan de principes voor goed pensioenfondsbestuur.
Administratie De administratie is tot en met 31 december 2009 uitge-
Naleving wet- en regelgeving
voerd door AEGON Nederland N.V. te Den Haag. AEGON
Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen
Nederland N.V. heeft zorg gedragen voor de volgende
dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen
zaken:
aanwijzingen aan het pensioenfonds gegeven, noch is een
–– de pensioen- en deelnemersadministratie, en
bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsoefening
–– de pensioenbetalingen.
van organen van het pensioenfonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder.
Per 1 januari 2010 zijn voornoemde werkzaamheden uitbesteed aan AZL N.V. te Heerlen. Op het moment van
Ultimo 2008 was de vermogenspositie zodanig dat het
vaststellen van dit jaarverslag is de overgang van AEGON
pensioenfonds zowel in de situatie van een reservetekort
Nederland N.V. naar AZL N.V. nog niet volledig voltooid.
als in een situatie van dekkingstekort is geraakt. Conform de eisen van DNB zijn vóór 1 april 2009 herstelplannen,
De operationele uitvoering geschiedde tot en met
voorzien van een continuïteitsanalyse, ingediend.
31 december 2009 door AEGON Nederland N.V. Deze partij heeft een SAS 70-verklaring (type II) verstrekt. Ook AZL N.V.
Gedragscode
verstrekt jaarlijks een SAS 70-rapportage. Het betreft
Jaarlijks wordt door de bestuurders bevestigd dat zij de
een rapportage over de resultaten van een SAS 70-audit
gedragscode hebben nageleefd. Ook dit jaar heeft dit
die bij de administrateur heeft plaatsgevonden en die
plaatsgevonden.
gericht is op de opzet en het bestaan van de beheers- en controlemaatregelen, processen en procedures van de administrateur.
14
Jaarverslaglegging en bestuursadvisering
Controle
In het verslagjaar is aan AZL N.V. te Heerlen uitbesteed:
De controle van de jaarrekening is toevertrouwd aan
–– de financiële administratie;
Deloitte Accountants B.V. te Rotterdam.
–– de jaarverslaglegging, en –– de bestuursondersteuning en bestuursadvisering.
Ontwikkelingen na indiening jaarstaten 2008 bij DNB
Vermogensbeheer
De jaarstaten 2008 van het pensioenfonds zijn op
Het vermogen van het pensioenfonds wordt beheerd door
8 juli 2009 elektronisch bij DNB ingediend. Na deze datum
diverse vermogensbeheerders. De vermogensbeheerders
heeft DNB in het kader van een onderzoek een bezoek
werken op basis van door het bestuur geformuleerde
gebracht aan het pensioenfonds. Dit bezoek heeft op
randvoorwaarden die zijn vastgelegd in een door het
11 augustus 2009 plaatsgevonden. Gedurende het bezoek
bestuur vastgesteld beleggingsbeleid. De adviseur inzake
is het volgende besproken:
het vermogensbeheer is Mercer Investment Consulting te Amstelveen.
Beleggingen en herverzekering Het kapitaalcontract met AEGON is schriftelijk voor één
Het bestuur heeft gekozen voor een besturingsmodel
jaar verlengd en loopt eind 2009 af. De administratieve
waarbij het bestuur in haar werkzaamheden wordt onder-
uitvoering wordt per 1 januari 2010 uitbesteed aan
steund door een beleggingscommissie. De te volgen
AZL. Over verdere risico herverzekering in de toekomst
strategie wordt in beginsel door het bestuur bepaald en
beraadde het bestuur zich op genoemd tijdstip nog.
vervolgens ingevuld door de beleggingscommissie. Het
DNB heeft aangegeven dat in artikel 4.4 van bijlage II bij de
beleggingsbeleid wordt vervolgens verder uitgevoerd door
overeenkomst is geregeld dat het (juridische) eigendom
een externe partij. In 2009 is de beleggingscommissie een
van de beleggingen in het beleggingsdepot bij AEGON ligt.
traject gestart inzake de wijziging van het vermogensbeheer. In 2010 is Robeco aangesteld als integrale vermogens-
In de notulen van de bestuursvergaderingen wordt naar
beheerder voor de beleggingen van het pensioenfonds.
mening van DNB summier verslag gedaan van hetgeen
De beleggingscommissie zal de werkzaamheden van
er over vermogensbeheer en het beleggingsbeleid wordt
Robeco monitoren. De basis hiervoor is het beleggings
besproken. De afgevaardigden van het bestuur hebben
beleid dat in 2010 zal worden vernieuwd.
in het gesprek aangegeven dat het bestuur de besluiten met betrekking tot wijzigingen van het beleggingsbeleid
De beleggingsadministratie wordt uitgevoerd door
neemt.
ING Investment Management ICS te Heerlen. DNB gaf in het gesprek aan dat door het pensioenfonds Waarmerking en advisering
(vermogensbeheerders en -bewaarnemers) effecten worden uitgeleend en heeft gevraagd wie ten aanzien
Actuariaat
van het uitlenen bewaakt of er tegenover de uitgeleende
Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen adviserende
stukken voldoende zekerheden worden verkregen.
en waarmerkende werkzaamheden. Het bestuur heeft
Aangegeven is dat deze taak is neergelegd bij de beleg-
de adviserende werkzaamheden in het verslagjaar
gingscommissie van het pensioenfonds.
opgedragen aan AON Consulting CV te Zwolle en de waarmerkende werkzaamheden aan AON Consulting CV
Bij het onderzoek heeft DNB afschriften van geaggregeerde
te Amsterdam. AON Consulting CV heeft een door DNB
plannen voor en rapportages over het beheer van het
goedgekeurde gedragscode waarin de scheiding tussen
vermogen van het pensioenfonds ontvangen. DNB
advisering en waarmerking voldoende is gewaarborgd.
merkt op dat zij zich afvraagt of bij de plannen van het vermogensbeheer dezelfde risicomaatstaven worden gehanteerd als in de rapportages. De afgevaardigden van het bestuur lichtten toe dat AVIDA International op dat
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
15
moment een breed onderzoek verricht naar het vaststellen,
De voorziening pensioenverplichtingen is ultimo 2009
uitvoeren en beheersen van het beleggingsbeleid van het
vastgesteld op € 344.837.000,-, hetgeen resulteert in een
pensioenfonds. Na afronding van dit onderzoek zal DNB
(aanwezige) dekkingsgraad van 102,7% (2008: 95,6%).
hierover geïnformeerd worden. Hierna zal DNB het onderzoek naar het vermogensbeheer door het pensioenfonds
De benodigde solvabiliteit onder FTK dient zodanig te zijn
eventueel een vervolg geven.
dat het pensioenfonds met 97,5% zekerheid volgend jaar nog voldoende vermogen heeft om de verplichtingen
Premieachterstand
op marktbasis over te dragen. De benodigde solvabiliteit
De bij het pensioenfonds aangesloten onderneming,
wordt bepaald met behulp van een door DNB aangereikt
Sappi Netherlands B.V., heeft besloten de volledige premie
standaardmodel.
betaling voor het boekjaar 2009 op te schorten tot in september 2009. De aangesloten onderneming is er door
De benodigde dekkingsgraad ultimo 2009 bedraagt 110,3%.
het pensioenfonds op gewezen dat hiermee niet wordt voldaan aan het in de Pensioenwet over de premiebetaling
Kredietcrisis en herstelplan
gestelde. Het uitblijven van de premie is door het pensioenfonds als zodanig niet geaccepteerd. De deelnemersraad
Continuïteitsanalyse en herstelplan
van het pensioenfonds en de Centrale Ondernemingsraad
Het bestuur van een pensioenfonds moet ingevolge
van de aangesloten onderneming zijn over deze situatie
artikel 143 van de Pensioenwet periodiek een continuïteits
door het bestuur geïnformeerd.
analyse maken. In het uitvoeringsbesluit ‘Besluit financieel toetsingskader’ is deze verplichting verder uitgewerkt en
Het pensioenfonds heeft gedurende de periode dat de
is bepaald dat deze analyse ten minste eens in de drie jaar
betaling door de onderneming opgeschort was, de onder-
moet plaatsvinden. Als hulpmiddel bij de uitvoering heeft
neming diverse malen een betalingsherinnering gestuurd.
DNB een aantal uitgangspunten opgesteld en uitgewerkt
De volledige jaarpremie 2009 inclusief herstelpremies is
in een beleidsregel.
door de aangesloten onderneming betaald. Het bestuur heeft DNB hierover geïnformeerd. Tevens is DNB op de
Eind 2008 is het pensioenfonds in een situatie van reserve-
hoogte gehouden van de ontwikkelingen ten aanzien van
tekort en dekkingstekort geraakt. Dientengevolge is een
de premieachterstand.
kortetermijn- en een langetermijnherstelplan opgesteld. Als onderdeel van het langetermijnherstelplan heeft het
Algemeen functioneren van het pensioenfonds
pensioenfonds in december 2008 een continuïteitsanalyse
Bij het onderzoek is het algemeen functioneren van het
uitgevoerd. In het derde kwartaal van 2008 heeft het
pensioenfonds toegelicht. DNB heeft naar aanleiding
bestuur een ALM-studie laten uitvoeren. De uitkomsten van
daarvan geen opmerkingen. DNB heeft met het pensioen
de ALM-studie zijn verwerkt in de continuïteitsanalyse.
fonds afgesproken dat het onderzoek in het najaar van 2009 verder afgerond zal worden. Tot op heden heeft deze
In de bestuursvergadering van 15 december 2008 heeft
afronding nog niet plaatsgevonden. Dit is mede gelegen
het bestuur de inhoud van het herstelplan vastgesteld. Het
in het feit dat het traject inzake de transitie van het ver
herstelplan is toen ook ingediend bij DNB. Naar aanleiding
mogensbeheer nog niet is afgerond.
van een gesprek met DNB op 31 maart 2009 inzake het herstelplan heeft het bestuur aanvullende informatie in het
Financiële positie van het pensioenfonds en
herstelplan opgenomen conform de instructiebrief van
g evolgen economische ontwikkeling
DNB d.d. 18 december 2008. Het herstelplan is ter advies
Het belegd vermogen van het pensioenfonds (inclusief
aan de deelnemersraad voorgelegd. Dit is, met medeweten
negatieve derivaten en depotbank) nam in het
van DNB, pas na indiening gebeurd. De deelnemersraad
verslagjaar toe tot € 345.615.000,- (2008: € 327.540.000,-)
heeft in de gezamenlijke overlegvergadering met het
als gevolg van de beleggingsresultaten en de gedane
bestuur op 15 april 2009 een positief advies gegeven inzake
pensioenbetalingen. Het rendement op basis van total
het herstelplan.
return bedroeg in 2009: 9% (2008: -6,3%).
16
Belangrijkste uitgangspunten
pensioenaanspraken plaatsvindt (minimaal gelijk aan
Het pensioenfonds maakt gebruik van de eenmalige
kostenvergoeding plus actuarieel benodigde premie plus
mogelijkheid die de Minister heeft geboden om binnen vijf
opslag voor minimaal vereist eigen vermogen).
jaar in plaats van drie jaar (dus uiterlijk 31 december 2013) het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. Bij het
In het kader van het herstelplan is de werkgever bereid om
opstellen van het herstelplan heeft het bestuur zich laten
de gedempte premie voor de periode 2009-2011 met 40%
ondersteunen door externe adviseurs.
aan te vullen tot € 10,4 miljoen per jaar. Hierdoor wordt het herstel bespoedigd en de kans op (nood)maatregelen ver-
Het herstelplan is opgesteld met inachtneming van de
minderd. In de uitvoeringsovereenkomst en Pensioenwet
uitgangspunten zoals die door DNB zijn voorgeschreven.
zijn bepalingen opgenomen inzake premiebetaling. De
Inherent aan de modelmatige aanpak is het herstelplan ook
bij het pensioenfonds aangesloten onderneming, Sappi
een benadering van de werkelijkheid. Dit betekent dat de
Netherlands B.V., heeft in het verslagjaar besloten de
werkelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad in positieve
premiebetaling voor boekjaar 2009 op te schorten tot in
of negatieve zin kan afwijken van het verwachte herstel-
september 2009. Het pensioenfonds heeft de onderneming
pad, waardoor de financiële positie van het pensioenfonds
er destijds op gewezen dat hiermee niet werd voldaan aan
sneller of langzamer kan herstellen dan voorzien.
het in de uitvoeringsovereenkomst en de Pensioenwet over de premiebetaling gestelde. De deelnemersraad van het
De belangrijkste uitkomsten zijn:
pensioenfonds en de Centrale Ondernemingsraad van de aangesloten onderneming zijn destijds over deze situatie
Herstelkracht op korte en lange termijn
door het bestuur geïnformeerd. Het pensioenfonds heeft in
Op basis van de uitgangspunten van het herstelplan
september 2009 zowel de premiebetaling als een interest-
neemt de dekkingsgraad in vijf jaar tijd zodanig toe dat het
vergoeding van de onderneming ontvangen.
pensioenfonds ruim binnen de door DNB gestelde termijn uit een situatie van dekkingstekort hertelt. Dit herstel komt
Toeslagverlening (indexatie)
met name voort uit (extra) premie, het inzetten van het
Op pensioenaanspraken en –rechten van gewezen
toeslagenbeleid en het fondsrendement.
deelnemers en pensioengerechtigden wordt een voorwaardelijke toeslag verleend op basis van de prijsindex
Op basis van de uitgangspunten van het herstelplan komt
(consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens afgeleid).
het pensioenfonds na acht jaar boven een dekkingsgraad
Het verlenen van de toeslag is afhankelijk van de financiële
van 110,8% uit, en daarmee uit de situatie van reserve
situatie van het pensioenfonds. Bij een dekkingsgraad lager
tekort. Hiermee voldoet het pensioenfonds ruim aan
dan 105% wordt geen toeslag verleend, bij een dekkings-
de door DNB gestelde hersteltermijn van vijftien jaar.
graad hoger dan 120% is sprake van volledige toeslag
Inmiddels bedraagt het vereist vermogen 110,3%.
verlening. Bij een dekkingsgraad hoger dan 125% kan, voor zover van toepassing, een inhaaltoeslag worden toegekend
Premie
van 0,25% van de prijsindex. Per 1 januari 2009 is er een
Het pensioenfonds ontvangt een premie op basis van de
indexatieachterstand van 2,53%.
zogenaamde gedempte premie, gebaseerd op een rekenrente van 4%. Bij de vaststelling van de ontvangen premie
Op basis van dit toeslagbeleid is voor 2009 geen toeslag
is rekening gehouden met de uitvoeringskosten zijnde 5%
toegekend aan gewezen deelnemers en pensioen
van de premie (variabel) plus € 400.000,- per jaar aan vaste
gerechtigden. Dit geldt tevens voor 2010.
kosten die meestijgen met de loonindex. Bovendien is een solvabiliteitsopslag meegenomen van 10,8%.
De toeslag op aanspraken van deelnemers is onvoorwaardelijk en is het resultaat van de stijging van de salarissom
Gegeven de situatie van onderdekking en de systematiek
minus de stijging van de (eindloon)franchise. Deze toeslag
van premiedemping zal de feitelijke premie in elk geval
wordt gefinancierd uit de premie.
zodanig zijn dat er geen verlies op inkoop van nieuwe
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
17
Algemene ontwikkelingen
Beleggingen Het huidige beleggingsbeleid volgt de volgende
Kredietcrisis
strategische mix: –– Vastrentende waarden:
65%
Het omgaan met de gevolgen van de kredietcrisis stond
–– Inflation linked bonds:
15%
in het verslagjaar centraal. Dit was op twee verschillende
–– Zakelijke waarden:
20%
niveaus zichtbaar: enerzijds op het niveau van elk
Het renterisico is (groten)deels door het pensioenfonds
afzonderlijk pensioenfonds in de vorm van het opstellen
afgedekt door middel van durationmatching van de
van concrete herstelplannen en anderzijds op politiek-
vastrentende waarden.
c.q. beleidsniveau door middel van de aankondiging van diverse onderzoeken op deelterreinen. Deze aankondiging
Reactie DNB op het herstelplan
heeft inmiddels een brede maatschappelijke discussie
In haar brief van 22 juli 2009 geeft DNB aan dat er nog
aangezwengeld bij sociale partners, fondsbesturen,
geen beoordeling heeft plaatsgevonden van het integrale
belangenbehartigingsorganisaties en de wetenschap over
herstelplan. De reden hiervoor is dat het pensioenfonds
de toekomstbestendigheid van het aanvullende pensioen-
herverzekerd is met een kapitaalcontract. DNB beraadt zich
stelsel. Zo relatief kort na de totstandkoming van volledig
nog op de omgang met kredietrisico op een verzekeraar.
nieuwe pensioenwetgeving lijkt het aanvullende pensioen-
Tot daar meer helderheid over is, kan DNB geen besluit
terrein aan de vooravond te staan van nieuwe, ingrijpende
nemen over het herstelplan. In voornoemde brief geeft
wijzigingen.
DNB aan dat wel een partiële beoordeling van de herstelplannen heeft plaatsgevonden. Deze beoordeling heeft
Pensioenfondsen moesten, in reactie op de kredietcrisis
DNB geen aanleiding gegeven andere herstelmaatregelen
en de daardoor ontstaande reserve- en dekkingstekorten,
te verlangen.
vóór 1 april 2009 herstelplannen opstellen en ter goed
DNB geeft in haar brief d.d. 29 april 2010 aan dat zij geen
keuring aan De Nederlandsche Bank (DNB) voorleggen.
verdere opmerkingen heeft bij het herstelplan. De in een
Ook Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands heeft een
eerder stadium gestelde vragen zijn door het bestuur
herstelplan moeten indienen. In het hoofdstuk over de
beantwoord. DNB merkt wel op dat de opmerkingen
fondsspecifieke ontwikkelingen wordt nader ingegaan
die eerder gemaakt zijn bij het ingediende korte- en
op een aantal rechtsgevolgen van de financiële crisis en
lange termijnherstelplan onverminderd van toepassing
het uitstel van de invoering van het toeslagenlabel. De
zijn. Daarnaast wordt aangegeven dat bij de vaststelling
pensioenuitvoerders hebben overigens op verzoek van
van de technische voorzieningen in de jaarstaten 2009
de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hierover een brief
rekening dient te worden gehouden met de meest actuele
moeten sturen naar hun deelnemers en gepensioneerden.
inzichten met betrekking tot de voorzienbare trend in overlevingskansen.
De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) trof in het verslagjaar voorbereidingen voor het politieke debat over de houdbaarheid van het aanvullende pensioenstelsel op de langere termijn. Hij benoemde daartoe drie commissies die onderzoek moeten doen en hem adviseren over de gehanteerde en opnieuw vast te stellen parameters (Commissie-Don), over het gevoerde beleggingsbeleid van en de risicobeheersing door de pensioenfondsen (Commissie-Frijns) en over de wenselijkheid om het Financieel Toetsingskader naar aanleiding van de crisis te herzien (Commissie-Goudswaard). De eerstgenoemde commissie heeft zijn bevindingen nog in het verslagjaar afgerond en een verdeeld advies uitgebracht. Op basis van dit advies heeft de minister van SZW
18
besloten de parameters voorlopig voor het jaar 2010 te
Evaluatie van de Principes voor goed
handhaven. Dit in de wetenschap dat dit jaar grotendeels
p ensioenfondsbestuur en de medezeggenschap
zal worden ingeruimd voor discussie over een waarschijn-
gepensioneerden
lijke herziening van het pensioenstelsel, waarvan die
Na de totstandkoming van de Pensioenwet, met onder
parameters een (niet onbelangrijk) onderdeel uit maken.
meer de invoering van twee nieuwe fondsorganen, is er
De Commissie-Frijns heeft haar bevindingen in het begin
op het terrein van de organisatie van de pensioenfondsen
van 2010 uitgebracht. Deze Commissie signaleert een
nauwelijks rust gekomen. In het verslagjaar kwamen twee
aantal ontwikkelingen waardoor de kwetsbaarheid van de
relevante evaluatierapporten uit en werd vanuit de Tweede
pensioenfondsen is toegenomen. Door de ontgroening
Kamer het initiatief genomen om de Pensioenwet ten
en vergrijzing van de samenleving is het herstelvermogen
gunste van de gepensioneerden te wijzigen.
van de pensioenfondsen aangetast. Tegelijkertijd is de afhankelijkheid van de financiële markten toegenomen
Onder verantwoordelijkheid van de Sociaal-Economische
door de noodzaak om hogere rendementen te behalen
Raad (SER) is onderzoek gedaan naar het tweede, ver-
en de pensioenpremies laag te houden. Dit alles betekent
nieuwde convenant medezeggenschap gepensioneerden
dat fondsen kwetsbaarder zijn geworden. De Commissie-
en naar de implementatie van de Principes voor goed
Frijns doet in dit kader aanbevelingen voor (uitvoering van)
pensioenfondsbestuur. Aan het einde van het verslag-
risicomanagement, (uitvoering van) beleggingsbeleid, en
jaar heeft de minister van SZW daarover vervolgens een
governance en organisatie.
kabinetsstandpunt naar de Tweede Kamer gezonden.
Ook de Commissie-Goudswaard heeft in het begin
Volgens de bewindsman heeft de kredietcrisis duidelijk
van 2010 een rapport uitgebracht. Deze Commissie
gemaakt dat de risico’s voor deelnemers en gepensioneer-
constateert dat het huidige Nederlandse pensioenstelsel
den aanzienlijk kunnen zijn. Dat maakt de noodzaak van
onvoldoende toekomstbestendig is. Dit komt volgens de
verscherpt onafhankelijk intern toezicht groter. Ook vindt
Commissie-Goudswaard door de vergrijzing, de stijgende
de minister dat de vormgeving, verantwoording en ver-
levensverwachting en de toenemende kwetsbaarheid
tegenwoordiging in pensioenfondsen verbeterd moeten
voor financiële risico’s. De oplossingen moeten volgens de
worden. Op dit moment zit er teveel overlap in taken,
Commissie gezocht worden in een lagere pensioenambitie,
hetgeen onnodige bureaucratie met zich meebrengt.
het anders omgaan met risico’s (meer voorwaardelijke
De minister vindt daarnaast dat gepensioneerden meer
rechten waardoor meer risico’s bij deelnemers komen te
zeggenschap in het pensioenfonds moeten krijgen, zonder
liggen) of combinaties hiervan.
dat de besluitvorming te ingewikkeld wordt gemaakt door het toevoegen van een derde ‘deelbelang’ aan het bestuur.
Sociale partners en de belangenverenigingen in de
Om voorts voldoende deskundige mensen voor een
pensioensector zelf hebben de minister kenbaar gemaakt
bestuursfunctie te vinden, wil de minister tenslotte meer
dat geen politieke besluitvorming kan plaatsvinden zonder
ruimte maken voor professionele bestuurders. De bewinds-
de inbreng en de eigen verantwoordelijkheid van alle bij de
man gaat zijn ideeën verder uitwerken in een aantal
pensioenregelingen betrokken partijen.
verschillende bestuursmodellen en wil daarbij ook de resultaten van de voornoemde Commissie-Frijns betrekken.
De uitkomsten en mogelijke wetswijzigingen kunnen een grote invloed hebben op de lopende herstelmaatregelen.
De Tweede Kamerleden Koser Kaya (D66) en Blok (VVD)
Afgezien daarvan moeten de fondsbesturen jaar voor jaar
hebben in dit verband een initiatiefwetsvoorstel ont
nagaan of het herstel zich beweegt langs de uitgezette
worpen dat beoogt de positie van de gepensioneerden
lijnen en in het beoogde tempo. In het voorgaande hoofd-
binnen de pensioenfondsen te versterken. Gelet op het feit
stuk is nader op het herstel van het fonds ingegaan.
dat het onderhavige onderwerp door het kabinet in een bredere context wordt behandeld, is aan de genoemde parlementariërs verzocht hun voorstellen voorlopig aan te houden. Wel heeft de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel inmiddels tot een kamerbreed
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
19
aanvaarde motie-Omtzigt geleid, waarin de regering wordt
laten weten dat de pensioenuitvoerders gebaat zijn bij een
verzocht om de medezeggenschap wettelijk definitief
zo eenvoudig mogelijke overgang naar de nieuwe AOW-
te verankeren en om meerdere belangengroeperingen,
pensioenleeftijd.
waaronder bijvoorbeeld jongeren, bij de fondsbesturen te betrekken. De sector van pensioenfondsen gaat een jaar
Overige ontwikkelingen
tegemoet waarin dus niet alleen grote aandacht zal worden
Er hebben zich in het verslagjaar nog andere gebeurtenis-
gegeven aan de financiële aspecten en risicobeheersing,
sen voorgedaan die voor de sector van pensioenfondsen
een en ander om een grotere weerbaarheid tegen
van belang zijn geweest en welhaast door de grote
toekomstige crises op te bouwen, maar tegelijk ook aan
politieke pensioendossiers ondergesneeuwd zijn geraakt.
de organisatiestructuur.
Zo is thans wel duidelijk geworden dat met ingang van 2011 definitief het doek valt over de FVP-regeling. De
Meer uitvoeringsvormen van collectieve
fondsbesturen c.q. sociale partners zullen in de naaste
pensioenregelingen
toekomst moeten beslissen of zij de betreffende pensioen
De Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (Opf )
verzekering voor werkloze werknemers volledig voor eigen
heeft in het verslagjaar een voorontwerp van wet tot
rekening willen nemen dan wel zullen afschaffen. Voorts
wijziging van de Pensioenwet gemaakt dat vooral kleinere
heeft het kabinet in het verslagjaar de Wet verevening
ondernemingspensioenfondsen in staat moet stellen om
pensioenrechten bij scheiding geëvalueerd en meerdere
samen te werken. Deze samenwerking in een zogenoemde
voorstellen tot wijziging aangekondigd. In dat verband is
Multi-opf moet de nog steeds oplopende bestuurslast
aan de pensioenuitvoeringsorganisaties gevraagd om de
verlichten en de uitvoering efficiënter maken, zonder
bekendheid met de wet te vergroten door verbetering van
dat de betreffende fondsen worden genoodzaakt zich te
de voorlichting. Tenslotte kan niet onvermeld blijven de
liquideren en over te gaan op rechtstreekse contracten met
komende aansluiting van de pensioenuitvoerders op het
verzekeraars. Gesteund door een unaniem advies van de
Pensioenregister. Het doel van het register is om het voor
Stichting van de Arbeid (STAR) heeft de minister van SZW
iedere burger mogelijk te maken om via één digitale ingang
de voorstellen van Opf grotendeels overgenomen en een
een totaaloverzicht te krijgen van alle bij pensioenfondsen
wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. De samen-
en verzekeraars opgebouwde pensioenaanspraken en
werking ligt vooral op het terrein van de governance, onder
toekomstige rechten.
handhaving van de scheiding van de pensioenvermogens. Pensioenregeling van het pensioenfonds Verhoging van de AOW-pensioenleeftijd Het kabinetsvoornemen om de pensioeningangsleeftijd
Pensioenreglement 1998
in de AOW te verhogen van 65 naar 67 jaar heeft
Deze pensioenregeling is gebaseerd op het zogenaamde
maatschappelijk tot veel beroering geleid. Hoewel er geen
“geïndexeerd middelloonsysteem” en heeft het karakter van
direct verband tussen de ingang van het AOW-pensioen
een uitkeringsovereenkomst in de zin van de Pensioenwet.
en de ingangsdatum van de aanvullende pensioenen
De aanvullende regelingen, welke van toepassing zijn op
behoeft te bestaan, is de pensioensector bij het onder-
de deelnemer die het maximum pensioengevend jaar
havige politieke dossier nauw verbonden. Dit omdat
salaris overschrijdt, hebben het karakter van een premie-
synchronisatie van de verschillende pensioeningangen
overeenkomst in de zin van de Pensioenwet.
voor de hand kan liggen, maar wellicht ook als blijkt dat
De regeling geldt voor werknemers van 25 jaar en ouder.
de fiscale regels terzake aan de AOW-plannen worden
Als deelnemer in de prepensioenregeling wordt aange-
aangepast. Door de val van het kabinet heeft het voor-
merkt de werknemer die vóór 1 januari 2006 ten minste de
nemen niet tot wetgeving geleid. De pensioensector zal
leeftijd van 56 jaar heeft bereikt.
de voortgang van dit dossier nauwlettend in de gaten (moeten) houden. De belangenbehartigingsorganisaties van pensioenfondsen en verzekeraars hebben het kabinet
20
Het pensioenreglement 1998 kent de navolgende
deelnemersjaren wordt verstaan de jaren gelegen tussen
pensioenen:
de aanvang van het deelnemerschap en de berekenings-
–– ouderdomspensioen;
datum.
–– levenslang partnerpensioen;
Voor toepassing van de Prepensioenregeling worden
–– extra levenslang partnerpensioen;
onder deelnemersjaren verstaan de jaren van deelnemer-
–– tijdelijk partnerpensioen;
schap gelegen tussen de eerste van de maand waarin
–– wezenpensioen;
de deelnemer 50 jaar wordt en de eerste van de maand
–– voortzetting van pensioenopbouw in geval van
waarin de deelnemer 60 jaar wordt. Onder verstreken deel-
arbeidsongeschiktheid; –– excedent pensioenregeling in de vorm van een beschikbare premie;
nemersjaren worden de jaren verstaan vanaf het moment waarop recht op prepensioenaanspraken is ontstaan en de berekeningsdatum.
–– een bijspaarregeling in de vorm van de Regeling Aanvullende Pensioenvoorziening, en –– een prepensioenregeling.
Het levenslang partnerpensioen bedraagt per jaar: –– 1,25% van de som van de geïndexeerde pensioen gevende jaarsalarissen verminderd met
De pensioendatum is de datum waarop de (gewezen) deelnemer met ouderdomspensioen gaat. Het ouder-
–– 1,625% van het product van de laatst vastgestelde franchise en het aantal verstreken deelnemersjaren.
domspensioen gaat in op de eerste dag van de maand en wordt uitgekeerd tot het eind van de maand waarin de
Het levenslang partnerpensioen gaat in op de eerste dag
gepensioneerde overlijdt.
van de maand volgend op de maand waarin de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde overlijdt. Het levenslang
Het ouderdomspensioen bedraagt per deelnemersjaar:
partnerpensioen wordt uitgekeerd tot het einde van de
–– 1,625% van de som van de geïndexeerde pensioen
maand waarin de partner overlijdt.
gevende jaarsalarissen verminderd met –– 1,625% van het product van de laatst vastgestelde franchise en het aantal verstreken deelnemersjaren.
Indien de deelnemer overlijdt zonder pensioengerechtigde kinderen, of op het moment dat er geen pensioen gerechtigde kinderen meer zijn, wordt een extra levenslang
Het pensioengevend jaarsalaris is het bij indiensttreding
partnerpensioen verondersteld.
en vervolgens per 1 januari van een jaar geldende bruto jaarsalaris. Het jaarsalaris bestaat uit het vaste bruto jaar
Het tijdelijk partnerpensioen is gelijk aan 8% van het
salaris (inclusief de vakantietoeslag, eindejaarsuitkering,
ouderdomspensioen voor zover dat wettelijk is toegestaan.
vaste ploegendienst-, consignatie-, persoonlijke en
Het tijdelijk partnerpensioen wordt uitgekeerd indien de
harmonisatietoeslagen), gebaseerd op een volledige
partner jonger is dan 65 jaar. Het gaat in op de eerste dag
arbeidsduur, vermenigvuldigd met de factor 13/14. Indien
van de maand volgend op de maand waarin de deelnemer
na afloop van het kalenderjaar blijkt dat de deelnemer met
overlijdt. Het wordt uitgekeerd tot de eerste dag van de
een minder dan volledige arbeidsduur een aantal meeruren
maand waarin de partner 65 jaar wordt of tot het einde van
heeft gewerkt, dan wordt het overeenkomstige bedrag
de maand waarin de partner eerder overlijdt.
van deze meeruren meegenomen bij de vaststelling van het pensioengevend jaarsalaris voor het komende jaar,
Recht op wezenpensioen is er bij overlijden van de
zodat hierover alsnog pensioen wordt opgebouwd. Het
(gewezen) deelnemer of gepensioneerde en tot het
pensioengevend jaarsalaris is maximaal gelijk aan het
einde van de maand waarin het pensioengerechtigde
maximum pensioengevend jaarsalaris. Dit is het bedrag
kind de leeftijd van 21 jaar bereikt of eerder overlijdt. Het
dat maximaal in aanmerking genomen wordt. Voor het
wezenpensioen gaat in op de eerste dag van de maand
jaar 2009 was dit € 80.700,-. Onder deelnemersjaren wordt
volgend op de maand waarin de (gewezen) deelnemer
verstaan de jaren gelegen tussen de aanvang van het
of gepensioneerde overlijdt. Voor één kind bedraagt het
deelnemerschap en de pensioendatum. Onder verstreken
wezenpensioen 0,375% van de som van de geïndexeerde
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
21
pensioengevende salarissen. Dit percentage wijzigt indien
van het maximum pensioengevend salaris van toepassing
er sprake is van meer pensioengerechtigde kinderen. Het
zou zijn geweest.
wezenpensioen wordt verdubbeld met ingang van de maand waarin geen partnerpensioen (meer) wordt uit
In geval van beëindiging van het deelnemerschap leidt
gekeerd. Er wordt aan maximaal vijf pensioengerechtigde
deze risicoverzekering niet tot premievrije aanspraken.
kinderen een wezenpensioen uitgekeerd. In geval van overlijden vóór de pensioendatum worden Voortzetting van pensioenopbouw in geval van
op basis van het verzekerde risicokapitaal en het pensioen
arbeidsongeschiktheid is, indien wordt voldaan aan de
spaarkapitaal aan de eventuele partner en de pensioen-
voorwaarden, mogelijk.
gerechtigde kinderen pensioenaanspraken conform de bepalingen in het pensioenreglement toegekend.
Het pensioenreglement 1998 kent voorts een excedent pensioenregeling in de vorm van een beschikbare premie.
Het beschikbare pensioenspaarkapitaal dient door de
Indien het pensioengevend jaarsalaris van de deelnemer
deelnemer, op de pensioeningangsdatum, te worden
uitgaat boven het maximum pensioengevend jaarsalaris,
aangewend voor het aankopen van een levenslang ouder-
wordt elk jaar op 1 januari voor de periode van 1 januari
domspensioen, een uitruilbaar levenslang partnerpensioen,
tot en met 31 december van dat jaar ten behoeve van de
en eventueel een wezenpensioen voor de pensioen
deelnemer een premie beschikbaar gesteld. Het maximum
gerechtigde kinderen bij overlijden van de deelnemer na
pensioengevend jaarsalaris is per 1 januari 2009 € 80.700,-.
de pensioendatum.
De premie wordt binnen de Stichting op een ten name van de deelnemer staande rekening ‘Beschikbare Premie’
In de Regeling Aanvullende Pensioenvoorziening kan
geboekt. De premie is een percentage van het excedent
de deelnemer zelf bijsparen. Dit kan door middel van
pensioengevend jaarsalaris. Dit is het pensioengevend
een pensioenspaarpremie of een pensioenspaarkoop-
jaarsalaris dat uitgaat boven het maximum pensioen
som. Het percentage voor de pensioenspaarpremie en
gevend jaarsalaris. Voor deelnemers die in de loop van het
pensioenspaarkoopsom is gemaximeerd. De hierbij ver-
jaar deelnemer worden, wordt de premie naar rato van
schuldigde pensioenspaarpremie wordt maandelijks op
het aantal maanden tot het einde van het jaar vastgesteld.
het salaris ingehouden. De pensioenspaarkoopsom kent
Voor deelnemers, waarvoor in de loop van het jaar het
geen minimum en wordt ingehouden op een door de
deelnemerschap wordt beëindigd, wordt met betrekking
deelnemer te bepalen tijdstip. Het nettorendement dat
tot het jaar waarin het deelnemerschap wordt beëindigd,
als gevolg van de beleggingen gehaald wordt, komt ten
de in het betreffende jaar reeds geboekte premie naar rato
gunste dan wel ten laste van de pensioenplusrekening
verminderd.
van de deelnemer en vormt samen met de beleggingen het pensioenspaarkapitaal. Zes maanden voor de (pre)
De (gewezen) deelnemer wordt door het pensioenfonds
pensioendatum dient de (gewezen) deelnemer aan te
in de gelegenheid gesteld de premie te doen beleggen.
geven op welke wijze het gevormde pensioenspaarka-
Het nettorendement op die beleggingen komt geheel ten
pitaal dient te worden aangewend voor de aankoop van
goede dan wel ten laste aan een rekening ten behoeve van
pensioenen. Indien er sprake is van overlijden voordat het
de deelnemer.
pensioenspaarkapitaal is aangewend, wordt dit aangewend voor het kopen van pensioen voor de partner en/of
Voor de deelnemer wordt een zodanig risicokapitaal
pensioengerechtigde kinderen.
verzekerd dat, tezamen met het pensioenspaarkapitaal dat is gevormd op grond van de beschikbare premies,
Als deelnemer in de prepensioenregeling wordt aange-
in geval van zijn overlijden over het excedent pensioen
merkt de werknemer die vóór 1 januari 2006 ten minste
gevend jaarsalaris een partnerpensioen en wezenpensioen
de leeftijd van 56 jaar heeft bereikt. Het prepensioen gaat
kan worden toegekend, alsof op het hiervoor bedoelde
in op de eerste dag van de maand waarin de (gewezen)
excedent pensioengevend jaarsalaris de pensioenregeling
deelnemer 62 jaar wordt, en wordt uitgekeerd tot de
22
pensioendatum of tot het einde van de maand waarin de
De (gewezen) deelnemer heeft het recht het prepensioen
(gewezen) deelnemer eerder overlijdt. Het prepensioen
te laten ingaan, respectievelijk het pensioenspaarkapitaal
per jaar bedraagt voor elk verstreken deelnemersjaar 7%
voor het kopen van prepensioen aan te wenden, op een
van het laatst geldende pensioengevend jaarsalaris. Het
tijdstip gelegen tussen de eerste dag van de maand waarin
maximum aantal deelnemersjaren bedraagt 10, zodat
de deelnemer de 60-jarige leeftijd bereikt en de pensioen-
het maximaal prepensioen 70% bedraagt gedurende de
datum. De deelnemer heeft het recht zijn prepensioen
periode vanaf de 62-jarige tot de 65-jarige leeftijd.
eerder te laten ingaan indien en voor zover de dienst betrekking met de werkgever is beëindigd. De deelnemer
Bij de prepensioenregeling bestaat het pensioengevend
heeft het recht het prepensioen uit te stellen indien en
jaarsalaris uit het vaste bruto jaarsalaris (inclusief de
voor zover de dienstbetrekking met de werkgever wordt
vakantietoeslag, eindejaarsuitkering, vaste ploegendienst-,
voortgezet. Indien op enig moment na de 60-jarige leeftijd,
consignatie-, persoonlijke en harmonisatietoeslagen)
de deelnemer met de werkgever overeenkomt de arbeids-
gebaseerd op een volledige arbeidsduur.
overeenkomst voort te zetten op basis van een afwijkende arbeidsduur, is de deelnemer gerechtigd het prepensioen
Indien de deelnemer een dienstverband is overeen
gedeeltelijk te laten ingaan. Het gedeelte van de aan-
gekomen met minder dan de volledige arbeidsduur,
spraak op prepensioen dat op dat moment niet wordt
dan wordt voor de vaststelling van het pensioengevend
aangewend, zal jaarlijks worden aangepast conform de
jaarsalaris uitgegaan van het pensioengevend jaarsalaris
aanpassing van de pensioenen voor de niet-actieven.
van het betreffende jaar gebaseerd op de volledige arbeidsduur.
Bij ingang van het prepensioen vóór of na de 62-jarige leeftijd wordt het prepensioen verlaagd, respectievelijk
Het pensioengevend jaarsalaris is maximaal gelijk aan
verhoogd.
het maximum pensioengevend jaarsalaris. Het maximum pensioengevend jaarsalaris is per 1 januari 2009 € 80.700,-.
Voor de vaststelling van het prepensioen wordt dan uitgegaan van het pensioengevend jaarsalaris per 1 januari
Dit is het bedrag dat maximaal in aanmerking wordt
van het jaar waarin de deelnemer de 62 jarige leeftijd
genomen bij de berekening van het pensioengevend jaar-
bereikt tenzij de datum van prepensionering wordt
salaris. Het bedrag wordt in de maand november voor het
vervroegd, dan wordt uitgegaan van het pensioengevend
volgend jaar door het bestuur bepaald, waarbij rekening
jaarsalaris per 1 januari van het jaar waarin de deelnemer de
wordt gehouden met de ontwikkeling van de schaalsalaris-
62 jarige leeftijd bereikt.
sen van de deelnemers en de overige overwegingen die het bestuur daarbij meent te moeten betrekken.
Bij ingang van het prepensioen worden de aanspraken en middelen over de deelnemersjaren tot de pensioendatum
Daarnaast stelt de werkgever een beschikbare premie
ineens toegekend. Het aantal deelnemersjaren bedraagt
beschikbaar over het pensioengevend jaarsalaris dat
niet meer dan drie jaar. De vaststelling van de pensioen
boven het maximum pensioengevend jaarsalaris ligt (het
aanspraken vindt plaats op basis van het pensioengevend
excedent pensioengevend jaarsalaris). De premie wordt
jaarsalaris per 1 januari van het jaar dat het prepensioen
binnen het pensioenfonds geboekt op een ten name
ingaat.
van de deelnemer staande rekening. De premie is een percentage van het excedent pensioengevend jaarsalaris.
Bij beëindiging van het deelnemerschap voordat het prepensioen ingaat, verkrijgt de gewezen deelnemer
De (gewezen) deelnemer wordt in de gelegenheid gesteld
een premievrije aanspraak op een tot de datum van
de premie te doen beleggen. Het rendement komt geheel
beëindiging van het deelnemerschap berekend premievrij
ten goede dan wel ten laste van een rekening ten behoeve
prepensioen en voor zover van toepassing op een tot de
van de deelnemer.
datum van beëindiging van het deelnemerschap gevormd pensioenspaarkapitaal uit hoofde van de beschikbaar gestelde premies.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
23
Indien de deelnemer arbeidsongeschikt is en als gevolg
uitruil van (aanvullend) ouderdomspensioen in levenslang
daarvan het dienstverband is beëindigd, vindt onder voor-
partnerpensioen op de ingangsdatum van het ouderdoms-
waarden voortzetting van de opbouw van het prepensioen
pensioen behoort tot de mogelijkheden.
plaats. Het ouderdomspensioen bedraagt per deelnemersjaar: Pensioenreglement 2006 Deze pensioenregeling is gebaseerd op het zogenaamde
–– 1,625% van de som van de geïndexeerde pensioen gevende jaarsalarissen tot en met 2005, plus
“geïndexeerd middelloonsysteem” en heeft het karakter van
–– 1,825% van de som van de geïndexeerde pensioen
een uitkeringsovereenkomst in de zin van de Pensioenwet.
gevende jaarsalarissen na 2005, verminderd met
De aanvullende regelingen, welke van toepassing zijn op de deelnemer die het maximum pensioengevend jaar
–– 1,625% van het product van de laatst vastgestelde lage franchise en het aantal verstreken deelnemersjaren.
salaris overschrijdt, hebben het karakter van een premieovereenkomst in de zin van de Pensioenwet.
Het pensioengevend jaarsalaris is het bij indiensttreding
De regeling geldt voor de werknemer van 21 jaar en ouder.
en vervolgens per 1 januari van een jaar geldende bruto
Werknemers jonger dan 21 jaar worden bij overlijden of
jaarsalaris. Het jaarsalaris bestaat uit het vaste bruto jaar
arbeidsongeschiktheid geacht deelnemer te zijn geweest.
salaris (inclusief de vakantietoeslag, eindejaarsuitkering,
Uitgezonderd zijn de personen geboren vóór 1 januari 1950
vaste ploegendienst-, consignatie-, persoonlijke en
die vóór 1 januari 2006 in dienst van de werkgever zijn
harmonisatietoeslagen), gebaseerd op een volledige
getreden en zonder onderbreking bij de werkgever in
arbeidsduur, vermenigvuldigd met de factor 13/14. Indien
dienst zijn gebleven.
na afloop van het kalenderjaar blijkt, dat de deelnemer met
Het pensioenreglement 2006 kent de navolgende
een minder dan volledige arbeidsduur een aantal meeruren
pensioenen:
heeft gewerkt, dan wordt het overeenkomstige bedrag van
–– ouderdomspensioen;
deze meeruren meegenomen bij de vaststelling van het
–– aanvullend ouderdomspensioen;
pensioengevend jaarsalaris voor het komende jaar, zodat
–– levenslang partnerpensioen;
hierover alsnog pensioen wordt opgebouwd.
–– extra levenslang partnerpensioen;
Het pensioengevend jaarsalaris is maximaal gelijk aan
–– tijdelijk partnerpensioen;
het maximum pensioengevend jaarsalaris. Dit is per
–– wezenpensioen;
1 januari 2009 vastgesteld op € 56.000,-. Dit is het bedrag
–– voortzetting van pensioenopbouw in geval van
dat maximaal in aanmerking wordt genomen bij de
arbeidsongeschiktheid; –– excedent pensioenregeling in vorm van een beschikbare premie, en –– een bijspaarregeling in de vorm van de Regeling Aanvullende Pensioenvoorziening.
berekening van het pensioengevend jaarsalaris. Het bedrag wordt in de maand november voor het volgend jaar door het bestuur bepaald, waarbij het beoogde maximum pensioengevend jaarsalaris gelijk zal zijn aan het volgens de CAO in functiegroep 10 maximaal haalbare salaris inclusief de ploegentoeslag van 27% vermenigvuldigd met de factor
De pensioendatum is de eerste dag van de maand waarin
13/14.
de (gewezen) deelnemer 65 jaar wordt. De pensioen ingangsdatum is de datum waarop de (gewezen) deel
Onder lage franchise wordt verstaan het bedrag van het
nemer met ouderdomspensioen gaat.
pensioengevend jaarsalaris dat voor de berekening van het
Een eerdere ingang van het (aanvullend) ouderdoms
ouderdomspensioen buiten beschouwing blijft. De lage
pensioen tot op zijn vroegst leeftijd 60 jaar is mogelijk
franchise is gebaseerd op de franchise gehanteerd in 2005
onder toepassing van een actuariële korting van
(€ 17.524,-) en wordt vóór de hierna genoemde aanpassing
het reguliere levenslange ouderdomspensioen. Ook
in 15 jaar, met ingang van 1 januari 2006 en voor het laatst
variabilisering van het (aanvullend) ouderdomspensioen op
per 1 januari 2020, in gelijke stappen van € 474,94 verlaagd.
de pensioendatum, uitruil van levenslang partnerpensioen
De lage franchise wordt in de maand november voor het
in ouderdomspensioen op de pensioeningangsdatum en
volgende jaar door het bestuur bepaald, waarbij rekening
24
wordt gehouden met de ontwikkeling van de AOW-
gaat in op de eerste dag van de maand volgend op de
uitkering voor een ongehuwde en de andere overwegin-
maand waarin de (gewezen) deelnemer of gepensioneerde
gen, die het bestuur daarbij meent te moeten betrekken.
overlijdt.
Onder deelnemersjaren wordt verstaan de jaren gelegen
Voor één kind bedraagt het wezenpensioen 0,375% van de
tussen de aanvang van het deelnemerschap en de
som van de geïndexeerde pensioengevende salarissen. Dit
pensioendatum. Onder verstreken deelnemersjaren wordt
percentage wijzigt indien er sprake is van meer pensioen-
verstaan de jaren gelegen tussen de aanvang van het
gerechtigde kinderen.
deelnemerschap en de berekeningsdatum. Het wezenpensioen wordt verdubbeld met ingang Het aanvullend ouderdomspensioen gaat in op de
van de maand waarin geen partnerpensioen (meer)
pensioendatum en wordt uitgekeerd tot het eind van de
wordt uitgekeerd. Er wordt aan maximaal vijf pensioen
maand waarin de gepensioneerde overlijdt.
gerechtigde kinderen een wezenpensioen uitgekeerd.
Het levenslang partnerpensioen bedraagt per jaar:
Voortzetting van pensioenopbouw in geval van arbeids
–– 1,25% van de som van de geïndexeerde pensioen
ongeschiktheid is, indien voldaan wordt aan de voorwaar-
gevende jaarsalarissen verminderd met
den, mogelijk.
–– 1,625% van het product van de laatst vastgestelde hoge franchise en het aantal verstreken deelnemersjaren.
Het pensioenreglement 2006 kent voorts een excedent
Met hoge franchise wordt bedoeld het bedrag van het
pensioenregeling in de vorm van een beschikbare premie.
pensioengevend jaarsalaris, dat voor de berekening van het
Indien het pensioengevend jaarsalaris van de deelnemer
levenslang partnerpensioen buiten beschouwing blijft.
uitgaat boven het maximum pensioengevend jaarsalaris,
Het levenslang partnerpensioen gaat in op de eerste
wordt elk jaar op 1 januari voor de periode van 1 januari
dag van de maand volgende op de maand waarin de
tot en met 31 december van dat jaar ten behoeve van de
(gewezen) deelnemer of gepensioneerde overlijdt en
deelnemer een premie beschikbaar gesteld. Het maximum
wordt uitgekeerd tot het einde van de maand waarin de
pensioengevend jaarsalaris is per 1 januari 2009 € 56.000,-.
partner overlijdt.
De premie wordt binnen de Stichting op een ten name van de deelnemer staande rekening ‘Beschikbare Premie’
Indien de deelnemer overlijdt zonder pensioengerech-
geboekt. De premie is een percentage van het excedent
tigde kinderen of op het moment dat er geen pensioen
pensioengevend jaarsalaris. Dit is het pensioengevend jaar-
gerechtigde kinderen meer zijn, wordt een extra levenslang
salaris dat uitgaat boven het maximum pensioengevend
partnerpensioen verondersteld.
jaarsalaris. Voor deelnemers die in de loop van het jaar deelnemer worden, wordt de premie naar rato van het aantal
Het tijdelijk partnerpensioen is gelijk aan 10% van het
maanden tot het einde van het jaar vastgesteld.
levenslang partnerpensioen voor zover dat wettelijk is
Voor deelnemers waarvoor in de loop van het jaar het
toegestaan. Het tijdelijk partnerpensioen wordt uitgekeerd
deelnemerschap wordt beëindigd, wordt met betrekking
indien de partner jonger is dan 65 jaar. Het gaat in op de
tot het jaar waarin het deelnemerschap wordt beëindigd,
eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de
de in het betreffende jaar reeds geboekte premie naar rato
deelnemer overlijdt. Het wordt uitgekeerd tot de eerste dag
verminderd.
van de maand waarin de partner 65 jaar wordt of tot het einde van de maand waarin de partner eerder overlijdt.
De (gewezen) deelnemer wordt door het pensioenfonds in de gelegenheid gesteld de premie te doen beleggen.
Recht op wezenpensioen is er bij overlijden van de
Het nettorendement op die beleggingen komt geheel ten
(gewezen) deelnemer of gepensioneerde tot het einde van
goede dan wel ten laste van een rekening ten behoeve van
de maand waarin het pensioengerechtigde kind de leeftijd
de deelnemer.
van 21 jaar bereikt of eerder overlijdt. Het wezenpensioen
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
25
Voor de deelnemer wordt een zodanig risicokapitaal ver-
Voorts kent dit pensioenfonds nog de volgende regelingen:
zekerd dat, tezamen met het pensioenspaarkapitaal dat is
–– Stichting Directie pensioenfonds (enkel premievrije
gevormd op grond van de beschikbare premies, in geval van zijn overlijden over het excedent pensioengevend jaarsalaris een partnerpensioen en wezenpensioen kan worden toegekend, alsof op het hiervoor bedoelde excedent pensioengevend jaarsalaris de pensioenregeling van het maximum pensioengevend salaris van toepassing zou zijn geweest.
aanspraken en ingegane uitkeringen); –– KNP Fine Paper B.V. (enkel premievrije aanspraken en ingegane uitkeringen); –– KNP Services B.V. (enkel premievrije aanspraken en ingegane uitkeringen), en –– KNP Meerssen B.V. (enkel premievrije aanspraken en ingegane uitkeringen).
In geval van beëindiging van het deelnemerschap leidt
Wijzigingen pensioenreglement 1998 en
deze risicoverzekering niet tot premievrije aanspraken.
p ensioenreglement 2006 Per 1 januari 2008 is de tekst van zowel het pensioen
In geval van overlijden vóór de pensioendatum worden
reglement 1998 als het pensioenreglement 2006 geheel
op basis van het verzekerde risicokapitaal en het pensioen
herzien. Het betrof aanpassingen van de pensioen
spaarkapitaal aan de eventuele partner en de pensioen-
reglementen aan onder andere:
gerechtigde kinderen pensioenaanspraken conform de
–– de inwerkingtreding van de Pensioenwet;
bepalingen in het pensioenreglement toegekend.
–– het opnemen van verduidelijkingen in de teksten van de reglementen, en
Het beschikbare pensioenspaarkapitaal dient door de
–– het aanpassen van factoren.
deelnemer, op de pensioeningangsdatum, te worden
De wijzigingen werden besproken met de deelnemersraad.
aangewend voor het aankopen van een levenslang
De gewijzigde reglementen zijn integraal gewaarmerkt
ouderdomspensioen, een uitruilbaar levenslang partner
in januari 2009 en ter toetsing voorgelegd aan DNB en de
pensioen, en eventueel een wezenpensioen voor de
fiscus.
pensioengerechtigde kinderen bij overlijden van de deelnemer na het bereiken van de pensioenleeftijd.
Het pensioenfonds heeft op 16 juni 2009 een brief
In de Regeling Aanvullende Pensioenvoorziening kan
ontvangen van DNB. DNB geeft hierin aan dat de statuten
de deelnemer zelf bijsparen. Dit kan door middel van
en reglementen eenmaal in de drie jaar, op basis van
een pensioenspaarpremie of een pensioenspaarkoop-
een risicogeoriënteerde en planmatige aanpak, integraal
som. Het percentage voor de pensioenspaarpremie en
worden getoetst aan de vigerende wet- en regelgeving.
pensioenspaarkoopsom is gemaximeerd. De hierbij ver-
DNB heeft deze toetsing in 2009 verricht en haar opmer-
schuldigde pensioenspaarpremie wordt maandelijks op
kingen in de brief vermeld. Deze brief is onderwerp van
het salaris ingehouden. De pensioenspaarkoopsom kent
gesprek geweest in de bestuursvergadering van juni 2009.
geen minimum en wordt ingehouden op een door de
Naar aanleiding van de brief van DNB zijn wijzigingen van
deelnemer te bepalen tijdstip. Het nettorendement dat
de statuten en pensioenreglementen voorgesteld. Deze
als gevolg van de beleggingen behaald wordt, komt ten
voorstellen zijn aan de orde geweest in de bestuursver
gunste van de pensioenplusrekening van de deelnemer
gadering van januari 2010. Tevens zijn wijzigingen van deze
en vormt samen met de beleggingen het pensioenspaar-
stukken voorgesteld naar aanleiding van de inwerking
kapitaal. Zes maanden voor de (pre)pensioendatum dient
treding van de Pensioenwet en de Veegwet. Het bestuur
de (gewezen) deelnemer aan te geven op welke wijze
heeft de wijziging van de statuten en reglementen met de
het gevormde pensioenspaarkapitaal dient te worden
deelnemersraad besproken in april 2010. De deelnemers-
aangewend. Indien sprake is van overlijden voordat het
raad is akkoord gegaan met de voorgestelde wijzigingen.
pensioenspaarkapitaal is aangewend, wordt dit aangewend voor het kopen van pensioen voor de partner en/of de pensioengerechtigde kinderen.
26
Premiebeleid
Onvoorwaardelijke toeslag
De pensioenpremie voor de thans geldende pensioen
Voor de deelnemers aan beide pensioenregelingen geldt
regelingen is voor 2009 vastgesteld op € 10.400.000,-
een onvoorwaardelijk toeslagbeleid.
(2008: € 11.810.000,-). De werkgever neemt de premiebetaling voor zijn rekening.
Op de opgebouwde aanspraken op ouderdomspensioen en op levenslang partnerpensioen van de deelnemers
Het bestuur heeft voor zowel pensioenreglement 1998 als
aan pensioenreglement 1998 wordt jaarlijks toeslag ver-
pensioenreglement 2006 de franchises per 1 januari 2009
leend als onderdeel van de berekening van het jaarlijks
vastgesteld. Het bestuur stelt de franchises jaarlijks vast.
ouderdomspensioen enerzijds en het jaarlijks levenslang
De aanpassing van de franchise heeft plaatsgevonden
partnerpensioen anderzijds. Deze toeslagverlening leidt tot
conform de in de pensioenreglementen vastgelegde index.
verhoging van de opgebouwde aanspraken als de aanpassing met de loonindex van de opbouw over de salarissom
De hoge franchise bedraagt € 19.816,- (niveau 2008:
hoger is dan de hierop in mindering te brengen aanpassing
€ 19.447,-). Deze franchise is van toepassing op het
van de opbouw over de laatst vastgestelde hoge franchise.
ouderdomspensioen in pensioenreglement 1998 en het partnerpensioen in zowel pensioenreglement 1998 als
Op de opgebouwde aanspraken op ouderdomspensioen
pensioenreglement 2006.
van de deelnemers aan pensioenreglement 2006 wordt jaarlijks toeslag verleend als onderdeel van de berekening
De lage franchise is vastgesteld op € 17.176,- (niveau 2008:
van het jaarlijks ouderdomspensioen. Deze toeslagver
€ 17.369,-). Deze franchise is van toepassing op het ouder-
lening leidt tot verhoging van de opgebouwde aanspraken
domspensioen in pensioenreglement 2006.
als de aanpassing met de loonindex van de opbouw over de salarissom hoger is dan de hierop in mindering te
Kostendekkende, gedempte en ontvangen premie
brengen aanpassing van de opbouw over de laatst vast
2009
gestelde lage franchise.
Artikel 129 van de Pensioenwet schrijft voor dat de ontvangen premie tenminste gelijk dient te zijn aan de
Het aanvullend ouderdomspensioen van de deelnemers
conform de ABTN vastgestelde kostendekkende premie.
aan pensioenreglement 2006 wordt elk jaar op 1 januari
Een premiekorting is alleen toegestaan als aangetoond
aangepast als de ontwikkeling van de loonindex van
kan worden dat naast de onvoorwaardelijke verplichting
oktober van het voorafgaande kalenderjaar afwijkt van
en het vereist eigen vermogen ook voldoende vermogen
de loonindex van oktober van het daaraan voorafgaande
aanwezig is om de voorwaardelijke toeslagen te kunnen
kalenderjaar.
nakomen.
Op de opgebouwde aanspraken op levenslang partner-
De feitelijke premie over boekjaar 2009 bedraagt
pensioen van de deelnemers aan pensioenreglement
€ 10.400.000,- (2008: € 11.211.000,-), en de gedempte
2006 wordt jaarlijks toeslag verleend als onderdeel van de
premie € 9.196.000,- (2008: € 9.338.000,-).
berekening van het jaarlijkse levenslang partnerpensioen. Deze toeslagverlening leidt tot verhoging van de opge-
Zoals toegelicht in het actuarieel verslag is de actuaris van
bouwde aanspraken als de aanpassing met de loonindex
mening dat de ontvangen premie toereikend is.
van de opbouw over de salarissom hoger is dan de hierop in mindering te brengen aanpassing van de opbouw over
Toeslagenbeleid
de laatst vastgestelde hoge franchise.
Het pensioenfonds kent een onvoorwaardelijk en een voorwaardelijk toeslagenbeleid. Bij het voorwaardelijke
De loonindex per 1 januari 2009 bedraagt 3,05%.
toeslagenbeleid kunnen, afhankelijk van de financiële
Per 1 januari 2010 bedraagt deze 2,80%.
positie, jaarlijks per 1 januari toeslagen worden verleend. Bij de toeslagverlening wordt onderscheid gemaakt tussen deelnemers enerzijds en gewezen deelnemers en pensioengerechtigden anderzijds.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
27
Voorwaardelijke toeslag
deze verplichting verder uitgewerkt en is bepaald dat
Voor de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden
deze analyse tenminste eens in de drie jaar moet plaats-
geldt in beide pensioenregelingen een voorwaardelijk
vinden. Als hulpmiddel bij de uitvoering heeft DNB een
toeslagbeleid.
aantal uitgangspunten opgesteld en uitgewerkt in een beleidsregel. Het bestuur heeft in december 2008 een
Uitgangspunt hierbij is de ontwikkeling van de
continuïteitsanalyse laten uitvoeren. De uitkomsten van de
consumentenprijsindex voor alle huishoudens (afgeleid)
in het derde kwartaal van 2008 verrichtte ALM-studie zijn
zoals deze zich heeft voorgedaan in de 12 maanden vóór
verwerkt in de continuïteitsanalyse.
de maand november van het tijdstip van de toeslag verlening.
Herverzekering Het risico van premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid
Het bestuur beslist jaarlijks of en in hoeverre de pensioen
en het overlijdensrisico is op stop-loss basis herverzekerd
aanspraken en pensioenrechten worden aangepast.
bij AEGON Levensverzekering N.V. Het technische resultaat
Met betrekking tot gewezen deelnemers en pensioen-
over een periode van vijf jaar komt, voor zover gunstig, ten
gerechtigden in pensioenreglement 1998 betreft het
gunste van het pensioenfonds. Een negatief resultaat komt
elke aanspraak c.q. elk recht op ouderdomspensioen,
ten laste van de herverzekeraar. De premie bedraagt 1,1%
(bijzonder) levenslang partnerpensioen, wezenpensioen en
van het bruto tarief.
prepensioen. Met betrekking tot gewezen deelnemers en
Een aantal uit de pensioenregeling voortvloeiende risico’s
pensioengerechtigden in pensioenreglement 2006 betreft
(overlijdensrisico’s en arbeidsongeschiktheidsrisico’s) zijn
het elke aanspraak c.q. elk recht op (aanvullend) ouder-
herverzekerd bij AEGON door middel van een overeen-
domspensioen, (bijzonder) levenslang partnerpensioen en
komst van collectieve herverzekering (kapitaalcontract),
wezenpensioen.
waarbij sprake is van een gesepareerd beleggingsdepot. Hierbij is sprake van een resultaatsdeling voor het
Met ingang van 1 januari 2004 wordt de aanpassing
pensioenfonds. Het technisch resultaat 2009 op markt-
bepaald op basis van de dekkingsgraad. Bij een dekkings-
waarde bedraagt € 88.000,-. Het positieve intrestresultaat is
graad die minder is dan 105% vindt er geen toeslagver
eveneens voor het pensioenfonds. Over 2009 bedroeg dit
lening plaats. Indien de dekkingsgraad 125% of hoger is,
€ 29.537.000,-. De technische resultaten over 2004 t/m 2007
dan vindt er een toeslagverlening van 125% plaats. In geval
worden gereserveerd op een speciale rekening-courant en
van een dekkingsgraad tussen deze twee uitersten is er een
worden jaarlijks opgerent.
verdeling. De technische resultaten worden met ingang van 2008 Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve
ingebracht in een systeem van internationale winstdeling.
gevormd en wordt geen premie betaald. De toeslagver
Hiervoor heeft Sappi Europe SA (het Europese hoofd-
lening wordt uit beleggingsrendement gefinancierd.
kantoor) een contract afgesloten met All Net GmbH te Stuttgart.
De voorwaardelijke toeslag per 1 januari 2009 bedraagt,
Het doel hiervan is om de lokale risico’s te combineren om
gezien de hoogte van de dekkingsgraad, 0%. De voorwaar-
zo tot een kostenvermindering te komen. Het contract
delijke toeslag per 1 januari 2010 bedraagt eveneens 0%.
heeft een looptijd van een kalenderjaar en kan telkens met een jaar worden verlengd. Sappi Europe SA zal zorgdragen
Continuïteitsanalyse
voor een herverdeling van de resultaten uit de internatio-
Om te toetsen of het beleid op de lange termijn tot de
nale winstdelingspool.
gewenste ontwikkeling leidt, dient het bestuur van een pensioenfonds ingevolge artikel 143 van de Pensioenwet
In 2009 heeft het bestuur het kapitaalcontract met AEGON
periodiek een continuïteitsanalyse uit te voeren. In het
voor één jaar verlengd. Het contract loopt eind 2009 af. Het
uitvoeringsbesluit ‘Besluit financieel toetsingskader’ is
onderwerp risicoherverzekering is in 2009 onderwerp van
28
gesprek geweest in het bestuur. Dit heeft ertoe geleid dat het bestuur heeft besloten een volledige herverzekering voor de risico’s van arbeidsongeschiktheid en overlijden per 1 januari 2010 af te sluiten met AEGON. Het bestuur is in deze besluitvorming bijgestaan door externe adviseurs.
Verzekerdenbestand
Deelnemers
Gewezen
Pensioen-
deelnemers gerechtigden
Stand per 1 januari 2009
1.241
1.153
1.938
Mutaties boekjaar
-163
32
93
Stand per 31 december 2009
1.078
1.185
2.031
Specificatie pensioengerechtigden
Stand
Stand
31-12-2009
1-1-2009
Ouderdomspensioen
1.306
1.225
Partnerpensioen
701
690
Wezenpensioen
24
23
Totaal
2.031
1.938
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
29
Beleggingen
reageerden markten vooral op de opluchting dat een depressie, zoals wij die in de jaren dertig van de vorige
De belangrijkste ontwikkelingen op
eeuw zagen, was voorkomen. Dat was een langdurige
b eleggingsg ebied in 2009
economische teruggang die gepaard ging met structurele prijsdalingen (deflatie). De rally op de aandelenmarkten
Economie
hield aan doordat de economische cijfers beter waren dan
De forse teruggang van het bruto binnenlands product
was verwacht. Ook het feit dat de kwartaalcijfers van de
in de VS (-2,5%), de eurozone (-3,7%) en Japan (-5,2%)
bedrijven de (laaggespannen) verwachtingen overtroffen,
laat duidelijk zien dat de kredietcrisis, die in het najaar
was een belangrijke steun voor de markten.
van 2008 begon, ingrijpende gevolgen heeft gehad voor de volwassen economieën. Opkomende landen, die
De markten die het meest risicovol worden geacht, zoals
nagenoeg geen last hadden van de kredietcrisis, lieten
opkomende markten, presteerden het best. Ook bij het
in 2009 een groei zien van 2%. Met een stijging van het
overzien van de ontwikkelingen tussen de sectoren valt
bruto binnenlands product van ruim 8% was China een
het op dat de risicovollere sectoren, anders gezegd de
van de landen die zich in de wereldwijde economie het
cyclische sectoren, duidelijk beter presteerden dan de
meest positief onderscheidde. Het land was een belang-
zogenoemde defensieve sectoren. De verschillen waren
rijke stimulans voor het aantrekken van de wereldwijde
groot. Zo steeg de sector basismaterialen, waarin ook de
economie, mede door de aanhoudend grote vraag naar
grondstoffenleveranciers zijn vertegenwoordigd, in 2009
grondstoffen die van China en India uitging. Dat de wereld-
met 57% (in euro), terwijl defensieve bedrijfstakken, bijvoor-
economie zo snel uit een zeer diep dal kon kruipen, is
beeld telecomdiensten (+11%) en nutsbedrijven (+4%),
echter vooral te danken aan de bijzonder doortastende
duidelijk achterbleven. Daarmee werden de grote verliezers
aanpak van de centrale banken en de overheden, wereld-
van 2008 de winnaars van 2009.
wijd. Centrale banken verlaagden de officiële rentes tot extreem lage niveaus en slaagden er via het nemen van
Obligatiemarkten
crisismaatregelen in om de markten weer op gang te
De rentes op tienjarige staatsleningen in de eurozone
brengen. Zo werden op grootschalige wijze instrumenten
(Duitsland) bewogen in 2009 tussen een bandbreedte van
ingezet om de markten massaal van liquiditeit te voorzien.
3% en 3,5%. De rente op tienjarige Amerikaanse staats
Overheden stimuleerden de economie via het creëren van
leningen liep in december op van 3,4% naar 3,8% en
forse overheidstekorten. Hierdoor werd tegenwicht gebo-
bevond zich daarmee aan het einde van het jaar aan de
den aan de enorme vraaguitval in de particuliere sector.
bovenkant van de bandbreedte.
De aanpak van de beleidsmakers, waaronder ook inter
Dat deze rentes - ondanks de massale emissies van
nationale organen als het IMF moeten worden genoemd,
obligaties door overheden laag zijn gebleven, is ver-
wierp sneller dan verwacht vruchten af. Allereerst in Azië
klaarbaar. Allereerst waren de besparingen, het aanbod
(China) kwam er een economisch herstel op gang. Dat
van geld, fors gestegen. Tevens is de inflatie laag. De
herstel, mede ondersteund doordat bedrijven weer hun
kerninflatie in de volwassen economieën bevindt zich
voorraden gingen aanvullen, verspreidde zich opvallend
nog steeds in een neerwaartse trend. Bovendien zal het
snel over de regio’s. Daarmee was een depressie, een
monetaire beleid van de belangrijkste centrale banken
langjarige economische teruggang, voorkomen.
nog langere tijd onder de ‘normale’ niveaus blijven. Niet op de laatste plaats is van belang dat overheden, die fors op
Aandelenmarkten
de emissiemarkt opereren, nog nauwelijks concurrentie
In 2009 kenden de wereldwijde aandelenmarkten twee
hebben van de particuliere sector. Zeker, bedrijven
duidelijke gezichten. Tot 9 maart, het laagste punt van
opereren op de emissiemarkt, maar veelal om hun bank-
de aandelenmarkten in deze economische cyclus, was er
schulden af te lossen en om te zetten in, op de openbare
sprake van extreme risicoaversie van beleggers. In de rest
markt verhandelbare, bedrijfsleningen. Per saldo heeft de
van het jaar keerde de risicobereidheid terug. Aanvankelijk
particuliere sector in 2009 zijn schulden gereduceerd.
30
Nadat beleggers er vertrouwen in hadden gekregen dat
Risicoparagraaf
de massale steun van de centrale banken en de overheden ging doorwerken op de markten en de reële economie,
Inleiding
liepen ook de extreem hoge risicopremies van de risico
Het pensioenfonds wordt bij het beheer van de pensioen-
vollere vastrentende categorieën terug. Afgezien van ABS-
verplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd
papier (obligaties met dekking), zijn de liquiditeitspremies
met risico’s. De belangrijkste doelstelling van het pensioen
op dergelijk papier verdwenen en zijn de risicopremies op
fonds is het nakomen van de pensioenverplichtingen.
min of meer normale niveaus gekomen.
Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de markt-
Beleggingsresultaten 2009
waarde van de pensioenverplichtingen. In deze paragraaf
Het rendement van de beleggingen van het pensioenfonds
wordt ingegaan op het beleid van het pensioenfonds en
bedroeg 9% in 2009 (2008: -6,3%).
de risico’s die het pensioenfonds bij de uitvoering van zijn taken loopt. Voor de wijze waarop deze risico’s zijn afgedekt
Maatschappelijk verantwoord beleggen
en een kwantificering van deze risico’s wordt verwezen
Het bestuur conformeert zich aan het beleid van de vermo-
naar de paragraaf “Financiële risico’s” in de jaarrekening.
gensbeheerders. Het bestuur is van mening zaken te doen met gerenommeerde vermogensbeheerders.
Beleid en risicobeheer Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN.
Relevante ontwikkelingen 2010
Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheertaken
Gedurende de eerste helft van 2010 heeft het bestuur
is risicomijdend operationeel management. Het bestuur
het nieuwe beleggingsbeleid verder uitgewerkt. De
beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve
verklaring van beleggingsbeginselen werd aan herziening
van de beheersing van deze risico’s. Deze beleidsinstru-
onderworpen en een nieuw beleggingsplan opgesteld.
menten betreffen:
De beleggingsorganisatie werd hertekend en de
–– ALM-beleid en duration matching;
beleggingsprocessen herzien. Het juridische kader van de
–– dekkingsgraad;
uitvoering van beleggingsprocessen wordt vorm gegeven
–– beleggingsbeleid;
in een nieuwe managementovereenkomst met Robeco.
–– premiebeleid;
Daarnaast wordt zowel de governance matrix als de risico-
–– toeslagbeleid;
monitoring procedure aangepast aan het nieuwe concept.
–– herverzekeringsbeleid, en
AZL / ING verzorgt de vernieuwde beleggingsrapportage
–– beleid ten aanzien van uitbesteding.
en Kas Bank is aangesteld om de portefeuilletransitie te bewerkstelligen overeenkomstig het nieuwe dynamische
De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt
beleggingsbeleid. Het nieuwe beleggingsbeleid zal
plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te ver
volledig operationeel zijn op 1 juli 2010.
wachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALM-studies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario’s. De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële positie van het pensioenfonds wordt jaarlijks geëvalueerd. Bij deze evaluatie speelt zowel de huidige financiële positie alsmede de financiële positie van het fonds in de toekomst, een rol.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
31
Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de
Renterisico (S1)
gewenste ontwikkeling leidt, voert het pensioenfonds ten
Pensioenfondsen kennen doorgaans een langere loop-
minste eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit.
tijd voor hun verplichtingen dan voor hun bezittingen.
Het pensioenfonds heeft deze continuïteitsanalyse in
Vanwege deze mismatch ondervindt een pensioenfonds
december 2008 door AON Consulting CV laten uitvoeren.
renterisico. Immers bij een rentedaling zullen de verplichtingen sterker toenemen in waarde dan de bezittingen.
Het risicomodel van DNB kent voor een aantal risico
Het standaardmodel van DNB bevat voorgeschreven
categorieën vastgestelde scenario’s (‘schokken’). De hoofd-
rentescenario’s (verschuiving actuele rentetermijnstructuur
letter ‘S’, aangevuld met een nummer achter een aantal
via voorgeschreven rentefactoren) om het vereist eigen
risicocategorieën, vertegenwoordigt de code die DNB in
vermogen voor dit risico te bepalen.
het risicomodel voor de desbetreffende risicocategorie hanteert. Bij de berekening van het vereist eigen vermogen
Het bestuur heeft het renterisico bij dalende rente beperkt
(buffers) past het pensioenfonds de standaardmethode toe
door de duration van een gedeelte van de portefeuille te
op basis van de zogenaamde wortelformule (S1 t/m S6).
verlengen. Hiermee komt de matching van de portefeuille
Kwantitatieve en kwalitatieve toelichtingen van deze risico’s
in vastrentende waarden met de pensioenverplichtingen
zijn opgenomen in de “risicoparagraaf” in de jaarrekening.
op 75%. Er is een streven naar de maximale duratie van
Het vereist vermogen wordt berekend op basis van zowel
de vastrentende waarden. Dit om het renterisico te
de feitelijke als de strategische beleggingsmix. Doorgaans
minimaliseren.
wordt de hoogste van beide gehanteerd als zijnde het vereist eigen vermogen.
Zakelijke waarden risico (S2) De waarden van aandelen en onroerend goed zijn onder-
Financiële risico’s
hevig aan marktfluctuaties. Pensioenfondsen die een deel van hun vermogen in dergelijke zakelijke waarden hebben
Solvabiliteitsrisico
belegd, lopen hierdoor risico.
Het belangrijkste risico voor het pensioenfonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het pensioenfonds
Valutarisico (S3)
niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de
Valutarisico betreft het risico dat de waarde van de
pensioenverplichtingen.
beleggingen in vreemde valuta verslechtert als gevolg van
De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van
veranderingen van vreemde valutakoersen. De kans dat de
algemeen geldende normen als ook naar de specifieke
wisselkoers van vreemde valuta verslechtert ten opzichte
normen welke door de toezichthouder worden opge-
van de euro betekent een risico voor een pensioenfonds
legd. Indien de solvabiliteit van het pensioenfonds zich
omdat verplichtingen veelal in euro luiden en bezittingen
negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat er geen ruimte
(deels) in vreemde valuta. Dit risico is van belang voor
beschikbaar is voor eventuele toeslagverlening over de
zowel directe posities in een valuta, als voor beleggingen
opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen. In het
die gewaardeerd zijn in een andere valuta.
uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het pensioenfonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten
Grondstoffenrisico (S4)
moet verminderen.
Pensioenfondsen die beleggen in grondstoffen
Het solvabiliteitsrisico bestaat uit de volgende
(commodities) lopen het risico dat de waarde van deze
risicocategorieën:
beleggingen daalt. Stichting Pensioenfonds Sappi
–– Renterisico (S1).
Netherlands belegt niet in grondstoffen.
–– Zakelijke waarden risico (S2). –– Valutarisico (S3).
Kredietrisico (S5)
–– Grondstoffenrisico (S4).
Bij het kredietrisico dient het effect van de krediet
–– Kredietrisico (S5).
waardigheid van de tegenpartij tot uitdrukking te komen.
–– Verzekeringstechnisch risico (S6).
Het kredietrisico komt tot uitdrukking in de zogenaamde
32
creditspread. Deze spread is het verschil tussen de uitkering
en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan
die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij
te houden voor de liquiditeitsposities. Rekening wordt
en een uitkering die met volledige zekerheid, risicovrij, tot
gehouden met de directe beleggingsinkomsten en andere
uitkering zal komen.
opbrengsten zoals premies.
Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen het
Het bestuur hanteert een verklaring inzake de
pensioenfonds restricties voor de samenstelling van de
Beleggingsbeginselen. Deze verklaring wordt om de
vastrentende portefeuilles met betrekking tot geografische
drie jaar geactualiseerd. Als er belangrijke tussentijdse
spreiding, verdeling over verschillende debiteuren
wijzigingen in het beleggingsbeleid plaatsvinden, wordt
categorieën, de minimale kwaliteit van de debiteur
deze verklaring ook herzien. Dit geldt ook omgekeerd
(“rating”) en voor de omvang van de beleggingen per
als de beleggingsfilosofie wordt aangepast. In 2010
debiteur.
zal, in het kader van de transitie, het beleggingsbeleid worden vernieuwd. Ook de verklaring zal alsdan worden
Beheersing vindt verder plaats door het opleggen aan de
geactualiseerd.
vermogensbeheerders van rating benchmarks ten aanzien van het door hen beheerd vermogen.
Concentratierisico Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van
Verzekeringstechnisch risico (S6)
concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder
Naast de financiële risico’s staat het pensioenfonds bloot
vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten
aan verzekeringstechnische risico’s. Binnen het verzeke-
met dezelfde debiteur worden gesommeerd. In het
ringstechnische risico worden in principe alleen risico’s
algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als
meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat
een adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt.
de risico’s als gevolg van afwijkingen ten opzichte van de
Concentratierisico’s kunnen optreden bij een concentratie
verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterfte-
van de portefeuille in regio’s, economische sectoren of
trend (langlevenrisico).
tegenpartijen. Een portefeuille van leningen die sterk
De sterftetrend zelf dient te worden meegenomen bij de
sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie
bepaling van de voorziening voor risico pensioenfonds.
een verhoogd risico lopen. Indien aandelen in dezelfde sector worden aangehouden is sprake van een cumulatief
Bij de bepaling van de voorziening pensioenver
concentratierisico.
plichtingen worden prudente veronderstellingen
Door de diversificatie die het pensioenfonds in het beleg-
gehanteerd waaronder leeftijdscorrectiefactoren alsmede
gingsbeleid toepast, is dit risico zeer beperkt.
toekomstige verbetering van de levensverwachting. Andere verzekeringstechnische risico’s zijn kortlevenrisico,
Inflatierisico
arbeidsongeschiktheidsrisico en looninflatie. Het kortleven-
Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagen
risico en arbeidsongeschiktheidsrisico is afgedekt door
beleid en communiceert dit beleid, conform wettelijke
middel van een herverzekeringsovereenkomst met AEGON
voorgeschreven formuleringen, naar alle deelnemers,
Levensverzekering.
gewezen deelnemers en gepensioneerden. Door die communicatie is de kans zeer gering dat verwachtingen
Liquiditeitsrisico
worden gewekt en juridische claims moeten worden
Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig
gehonoreerd. Aangetoond is dat het toeslagenbeleid, ook
en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden
in financieel mindere tijden, consequent wordt uitgevoerd.
omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte
Het pensioenfonds belegt in inflatiegerelateerde producten
termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar
(zoals index-linked bonds). Deze zijn relevant vanuit
de overige risicocomponenten vooral de langere termijn
rendementsperspectief, als wordt verwacht dat de werke-
betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere
lijke inflatie hoger is dan de in de producten ingeprijsde
termijn. Dit risico wordt beheerst door in het strategische
inflatie.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
33
Niet financiële risico’s
voert. Ook AZL is in het bezit van een SAS 70-verklaring (type II). De beleggingsadministratie wordt uitgevoerd
Sponsorrisico
door ING Investment Management ICS te Heerlen. Deze
Het pensioenfonds heeft een directe economische en
partij is in bezit van een SAS-70 verklaring. Het overleggen
contractuele band met de werkgever als sponsor van
van de SAS 70-verklaring komt tevens tegemoet aan
het pensioenfonds. Deze afhankelijkheid vertaalt zich in
de Beleidsregel ‘Uitbesteding Pensioenfondsen’ waarin
risico’s voor het pensioenfonds, de zogenaamde sponsor-
DNB heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat zijn
risico’s. Voorbeelden van sponsorrisico’s zijn onder meer:
administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verantwoor-
faillissementsrisico, betalingsonmacht van de sponsor
delijk is en blijft voor een juiste administratie.
veroorzaakt door negatieve ontwikkelingen bij de sponsor, financieringsrisico, beëindiging van de relatie met de
Uitbestedingsrisico’s
sponsor en belangenverstrengeling tussen het pensioen-
Het bestuur heeft onder behoud van zijn verantwoordelijk
fonds en de sponsor.
heden een aantal werkzaamheden structureel uitbesteed. De uitbesteding van werkzaamheden aan een derde partij
Omgevingsrisico
heeft tot gevolg dat het bestuur geen directe gezags
Hieronder worden risico’s verstaan als gevolg van externe
verhouding heeft met de personen die bij de derde
veranderingen. Gedacht kan worden aan veranderingen in
partij feitelijk en dagelijks zijn belast met de uitvoering
de maatschappelijke wens om duurzaam te beleggen.
van die werkzaamheden. Het bestuur heeft voorts geen rechtstreeks zicht op en voert geen directe controle
Operationeel risico
uit op administratieve processen, zoals uitbetaling van
Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat
pensioenen, pensioenberekeningen e.d. Daardoor ont-
van inadequate of foutieve interne processen, mensen
breekt eveneens zicht op de werkelijke uitvoeringskosten.
en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen.
Het bestuur erkent voorts dat aan de uitbesteding het risico
Operationele risico’s hebben een negatieve impact op
is verbonden van discontinuïteit van de dienstverleners.
een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze operationele risico’s geldt wel dat een verregaande reductie
De selectie van derden vindt plaats aan de hand van
onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee kan
enerzijds de eisen die terzake door DNB worden gesteld
brengen.
en anderzijds door het bestuur van het pensioenfonds
Operationele risico’s worden door het pensioenfonds
gehanteerde criteria die samenhangen met beschikbare
beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan
deskundigheid, de cultuur van de eigen organisatie,
de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op
schaalvoordelen en flexibiliteit. De selectie van derden en
gebieden zoals interne organisatie, procedure, proces-
de beoordeling van hun prestaties vindt plaats op basis van
sen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen,
objectieve criteria.
enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur, waarbij het bestuur zich laat
Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert het
leiden door de eisen met betrekking tot beheersing van
pensioenfonds zich volledig aan de regelgeving van DNB
processen die door de SAS 70 aan uitvoerders worden
op het gebied van uitbesteding. Het fonds beschikt voor
gesteld. De operationele uitvoering geschiedde tot en
iedere extern uit te voeren activiteit over een uitbestedings-
met 31 december 2009 door AEGON Nederland N.V.
overeenkomst die voldoet aan het bij of krachtens artikel
Deze partij heeft een SAS 70-verklaring (type II). Door het
34 van de PW bepaalde. In voorkomende gevallen worden
overleggen van deze verklaring toont AEGON Nederland
met de uitvoerende organisatie nadere afspraken omtrent
N.V. aan het pensioenfonds én aan de accountant van
procedures, processen, informatieverschaffing en te leveren
het pensioenfonds aan, dat de uitvoering ‘in control’ is.
diensten vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA).
Voorgaande geldt tevens voor AZL N.V., de partij die de
In de SLA wordt de dienstverlening inzichtelijk gemaakt en
operationele uitvoering uitvoert per 1 januari 2010 en
wordt de kwaliteit van de dienstverlening vastgelegd.
tevens de financiële administratie van het pensioenfonds
34
Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rapportages van zowel de uitvoeringsorganisatie alsmede van externe adviseurs in staat gesteld de risico’s en pensioenfondssituatie goed te monitoren.
2. Het pensioenfonds heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 3. Het pensioenfonds ziet erop toe dat besluitvorming consistent en goed gedocumenteerd plaatsvindt. Deze documentatie zorgt ervoor dat ook derden de inhoud
IT risico De informatietechnologie is een belangrijke risicocategorie
en werking van dit beleid kunnen volgen. 4. Het pensioenfonds werkt volgens een communicatie
voor pensioenfondsen. Omdat het merendeel van de
plan. Dit plan bewaakt de wettelijk verplichte
pensioenfondsen de IT heeft uitbesteed, is dit risico tot een
communicatiemomenten. Om de uitvoering van het
uitbestedingsrisico verworden.
communicatieplan in goede banen te leiden kent het pensioenfonds een communicatiecommissie.
Integriteitsrisico
5. Met alle ingehuurde partijen zijn contractuele
DNB verstaat hieronder het risico dat de integriteit van
afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te
het pensioenfonds dan wel het financiële stelsel wordt
rapporteren over het wel of niet voldoen aan de
beïnvloed als gevolg van niet integere, onethische
gemaakte afspraken. Daar waar mogelijk heeft het
gedragingen van de organisatie, medewerkers dan wel van
pensioenfonds activiteiten gescheiden ondergebracht,
de leiding, een en ander in het kader van wet- en regel-
waardoor er een mechanisme ontstaat van controle
geving en maatschappelijke en door het pensioenfonds
van de ene door de andere partij.
opgestelde normen. Bij de beheersing van dit risico kan gedacht worden aan onder meer gedragscodes en proces-
Jaarlijks vinden er controles plaats door actuaris en
matige waarborgen.
accountant op de uitvoering door het pensioenfonds. Materiële onvolkomenheden worden door hen
Het pensioenfonds heeft een gedragscode en een
gerapporteerd.
compliancebeleid. Beide zijn een wettelijke verplichting en DNB ziet actief toe op naleving. DNB toetst voorts nieuwe
In het algemeen, draagt het bestuur er zorg voor dat zij
bestuursleden.
voldoende kennis en kunde bezit om haar verantwoordelijkheid te kunnen dragen.
Juridische risico’s
De hierboven genoemde risico’s zijn niet limitatief maar
Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangesproken
de juiste afdekking van deze risico’s geeft wel een indicatie
te worden. Ten einde dit risico te beperken kan het
over de juridische weerbaarheid van het pensioenfonds.
pensioenfonds maatregelen treffen. Eén risico is dat de fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen.
Analyse en beheersing van de risico’s
Een ander risico is dat men als fondsbestuurder in persoon
In het verslagjaar is aandacht besteed aan de opzet en
kan worden aangesproken. Een derde risico betreft het niet
inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheer-
in voldoende mate vorm geven aan consistent beleid, dit
sing van risico’s. Het bestuur heeft de risico’s van het
maakt het fonds kwetsbaar indien het hierop wordt aan-
pensioenfonds geanalyseerd en een beschrijving c.q.
gesproken. Een vierde risico betreft het niet of onduidelijk
analyse van deze risico’s is opgenomen in de actuariële en
communiceren naar partijen. Een vijfde risico betreft aan-
bedrijfstechnische nota (ABTN) van het pensioenfonds.
sprakelijkheid door het niet of niet goed uitvoeren door
In deze nota worden de financiële opzet en de grond
partijen die het fonds heeft ingehuurd. Met betrekking tot
slagen voor het te voeren beleid beschreven. De ABTN
bovengenoemde risico’s heeft het bestuur de volgende
gaat onder andere nader in op de kenmerken van de
maatregelen genomen:
pensioenregeling, de financiering en het dekkingsstelsel,
1. Het pensioenfonds heeft een Commissie Pension Fund
de beleggingen en de actuariële grondslagen.
Governance aangesteld. Deze toetst in overleg met de
De ABTN is in 2008 opgesteld. Begin 2009 heeft een
adviseurs bij wetswijzigingen de fondsstukken en stelt
aanpassing van deze ABTN plaatsgevonden aan onder
waar nodig wijzigingen voor aan het bestuur.
meer de uitkomsten van de in 2008 uitgevoerde ALM-
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
35
studie. De ABTN is voorts in de bestuursvergadering van
Verwachte ontwikkelingen in het komende jaar
18 februari 2009 door het bestuur vastgesteld.
Vanaf 1 januari 2010 dienen pensioenfondsen de informatie over de indexatieverlening, conform artikel 48 lid 2 van
Voor wat betreft de financiële risico’s kan worden opge-
de Pensioenwet, uit te drukken in een kwalitatieve en
merkt dat het bestuur, door middel van ondersteunende
beeldende maatstaf. Deze beeldende maatstaf wordt het
periodieke rapportages van de vermogensbeheerders en
toeslagenlabel genoemd. Dit toeslagenlabel zal vanaf 2010
de adviseur inzake vermogensbeheer in staat wordt gesteld
onder andere op het Uniforme Pensioenoverzicht (UPO)
de risico’s en de financiële situatie van het fonds goed te
vermeld worden.
monitoren.
Pensioenfondsen dienen jaarlijks de voortgang van het herstel conform het ingediende herstelplan te evalueren
Minimaal een keer per jaar wordt door de vermogens-
en te rapporteren aan DNB. Stichting Pensioenfonds Sappi
beheerders en/of de adviseur inzake vermogensbeheer
Netherlands heeft hierover tijdig aan DNB gerapporteerd.
verantwoording afgelegd aan de beleggingscommissie. De
DNB heeft een aantal opmerkingen bij deze evaluatie
beleggingscommissie rapporteert in iedere bestuursverga-
gemaakt. Een pensioenfonds dient bij de waardering van
dering over de ontwikkelingen aan het bestuur.
de technische voorzieningen rekening te houden met de voorzienbare trend in overlevingskansen. Bij de ingediende
Fondsspecifieke ontwikkelingen
evaluatie heeft het pensioenfonds ten onrechte geen
In 2008 is aan pensioenuitvoerders gecommuniceerd dat
rekening gehouden met de recente inzichten ten aanzien
zij per 1 januari 2009 verplicht het toeslagenlabel in hun
van deze trend. Het pensioenfonds heeft dit middels een
communicatiemiddelen zouden moeten opnemen. Het
herrapportage van de evaluatie herzien.
toeslagenlabel moet inzicht geven in de verwachting ten aanzien van de toekomstige toeslagverlening en hoe
Eind 2009 is er binnen de pensioenwereld veel discussie
deze zich ontwikkelt ten opzichte van de prijsinflatie. AFM
ontstaan ten aanzien van door het Centraal Bureau voor de
heeft op 23 april 2009 echter een brief verstuurd waarin
Statistiek gepubliceerd cijfermateriaal dat duidt op sterk
wordt aangegeven dat bij de totstandkoming van het
toenemende levensverwachtingen. De Nederlandsche
toeslagenlabel de uitzonderlijke situatie van de financiële
Bank verlangt dat pensioenfondsen, ondanks het feit dat
crisis niet nadrukkelijk is meegenomen. In het geval van
het Actuarieel Genootschap nog geen update van de
onderdekking zou het toeslagenlabel voor verwarring
Prognosetafels heeft gepubliceerd, daar in de vaststelling
kunnen zorgen bij de (gewezen) deelnemer of pensioen-
van de voorziening pensioenverplichtingen rekening mee
gerechtigde. AFM heeft pensioenuitvoerders daarom de
houden. Het bestuur van Stichting Pensioenfonds Sappi
mogelijkheid gegeven om het toeslagenlabel in 2009 nog
Netherlands heeft daartoe een opslag van 3,2%-punt
niet te hanteren. Wel zou dan een brief moeten worden ver-
bovenop de op basis van de huidige grondslagen
stuurd aan deelnemers en pensioengerechtigden waarin zij
berekende pensioenverplichtingen toegepast. Hierdoor
worden geïnformeerd over de financiële crisis, de situatie
is de dekkingsgraad in negatieve zin aangetast. In de
van de pensioenuitvoerder en de gevolgen voor hun
evaluatie van het herstelplan is eveneens rekening
pensioen. AFM heeft hiertoe een modelbrief opgesteld.
gehouden met genoemde opslag bovenop de voorziening pensioenverplichtingen per ultimo 2009. Als het Actuarieel
Het bestuur heeft besloten het toeslagenlabel in 2009
Genootschap in de loop van 2010 nieuwe Prognosetafels
niet te hanteren en heeft de fondsspecifiek gemaakte
publiceert, zal op basis daarvan een exactere calculatie van
modelbrief verstuurd aan alle deelnemers en pensioen
de gevolgen van de toegenomen levensverwachtingen
gerechtigden. Deze brief geeft op hoofdlijnen inzicht in het
plaatsvinden.
herstelplan van het pensioenfonds. Per 1 januari 2010 zal de pensioen- en deelnemers administratie van het pensioenfonds door AZL N.V. worden uitgevoerd. AEGON Nederland N.V. heeft de administratie tot en met 31 december 2009 gevoerd.
36
Samenvatting actuarieel rapport
Opmerkingen bij samenstelling gedempte premie
In deze samenvatting van het actuarieel rapport wordt
De gedempte premie valt hoger uit dan vooraf werd voor-
achtereenvolgens ingegaan op de bevindingen ten
zien (€ 7,750 miljoen).
aanzien van de –– premie;
Redenen hiervoor zijn onder meer dat:
–– de voorziening pensioenverplichtingen;
–– een groep deelnemers die onder een sociaal plan valt
–– de toereikendheidstoets;
later uit dienst is gegaan dan oorspronkelijk gepland;
–– en overige opmerkingen.
–– er correcties hebben plaatsgevonden bij arbeids ongeschikte deelnemers;
Premie
–– er correcties over boekjaren vóór 2009 hebben plaats-
Het pensioenfonds heeft een premie ontvangen van
gevonden (dit mede in verband met de overgang van
€ 10,400 miljoen.
de administratie van Aegon naar AZL). Hierdoor is extra pensioen ingekocht met hogere inkoop-
Bij de vaststelling hiervan wordt uitgegaan van de
sommen tot gevolg.
zogenaamde gedempte premie bij een rekenrente van 4%. Deze is vastgesteld op € 9,196 miljoen.
Bij de definitieve inrichting van de administratie bij AZL in de loop van 2010, zal goed gekeken worden naar de
Gegeven de situatie van onderdekking en de systematiek
samenstelling van de gedempte premie in 2010. Tevens
van premiedemping zal de feitelijke premie in elk geval
zullen de pensioenadministratie en managementinforma-
zodanig moeten zijn dat er geen verlies wordt geleden op
tiesystemen waar nodig gedetailleerder worden ingericht.
inkoop van nieuwe aanspraken. Dit minimumbedrag is conform herstelplan vastgesteld als
Met betrekking tot de uitvoeringskosten merken wij op
som van uitvoeringskosten, actuarieel benodigde koopsom
dat deze enerzijds hoger uitvallen in verband met de
en een opslag ter hoogte van het minimaal vereist eigen
transitie van de pensioenadministratie van Aegon naar
vermogen. Dit bedrag is vastgesteld op € 9,945 miljoen.
AZL (circa € 0,4 miljoen) en anderzijds lager uitvallen in verband met vrijval excassokosten op de uitkeringen
Conclusie is dat in 2009 een toereikende premie is
(circa € 0,4 miljoen per jaar) waarvan er over 2008 nog een
ontvangen.
correctie heeft plaatsgevonden in 2009. Deze excasso kosten zijn al meegenomen in de kostenvergoeding aan
Een onderverdeling van de gedempte premie is hieronder
de pensioenuitvoerder (op basis van verrichtingentarief ).
weergegeven: Kostendekkende premie
dekkende
Gedempte
De kostendekkende premie (waarbij de actuariële koop-
Kosten- Kosten-
premie dekkende
premie t.b.v. toets
premie
sommen worden gebaseerd op de rentetermijnstructuur en een solvabiliteitsopslag van 9,7% per primo 2009) is vastgesteld op € 10,466 miljoen. Dit is hoger dan de feitelijk ontvangen premie.
Jaarinkoop en risicopremies
4.147
4.749
4.749
De actuariële koopsommen zijn gevoelig voor rente
Backservice indexatie
3.828
4.384
4.384
fluctuaties. Ter stabilisatie van het premieniveau hanteert
774
365
886
het pensioenfonds daarom een systeem van premie
447
447
447
demping waarbij wordt uitgegaan van een rekenrente van
________ ________ ________
4% en de voorwaarden uit het Besluit financieel toetsings-
Solvabiliteitsopslag Uitvoeringskosten
kader. Het pensioenfonds gaat op regelmatige basis na Totaal
9.196
9.945
10.466
of dit rendement op de lange termijn niet afwijkt van de realisatie.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
37
Vaststelling voorziening
Overige opmerkingen
De voorziening pensioenverplichtingen is vastgesteld
In de tweede helft van 2008 heeft het fonds voor het laatst
conform de actuariële grondslagen.
een ALM-studie uitgevoerd. Het fonds heeft als beleid om eens in de drie jaar een nieuwe ALM-studie uit te voeren.
Vooruitlopend op de in 2010 door het Actuarieel Genootschap te publiceren nieuwe overlevingsgrond
Gelet op de veranderende omstandigheden sinds eind
slagen, is aanvullend een voorziening langleven
2008 heeft het bestuur het voornemen om na de inrichting
opgenomen van 3,2%.
van de pensioenadministratie bij AZL een nieuwe ALM-
Dit is een schatting van het effect van de overgang naar
studie in 2011 uit te voeren.
de nieuwe generatietafel in combinatie met de overgang naar de nieuwste correctiefactoren van het Verbond van
Hierbij wordt rekening gehouden met:
Verzekeraars.
–– de update van de overlevingstafel en de gehele set van actuariële grondslagen;
Het reserveringsysteem voor meeverzekerd partner
–– ontwikkelingen van de marktrente en beursontwikke-
pensioen is nu gebaseerd op de verzekeringsovereenkomst zoals afgesloten met Aegon. Vanaf 2010 is het fonds een zogenaamd eigen beheer fonds met herverzekering van de risico’s bij overlijden (en arbeidsongeschiktheid).
lingen met impact op ontwikkeling dekkingsgraad en kostendekkende premie; –– nieuw besluit FTK-parameters dat vanaf 2011 in werking zal treden; –– nieuwe uitvoeringsvorm als eigen beheer fonds met
Na publicatie van de nieuwe overlevingsgrondslagen wordt
herverzekering van risico’s bij overlijden en arbeids
naar de gehele set van actuariële grondslagen gekeken.
ongeschiktheid (in plaats van een herverzekerd fonds met een kapitaalcontract);
Toereikendheidstoets
–– nieuwe pensioenuitvoerder met nieuwe contractueel
De dekkingsgraad bedraagt per 31 december 2009: 102,7% De minimale vereiste dekkingsgraad bedraagt:
104,0%
De vereiste dekkingsgraad bedraagt:
110,3%
vastgelegde kostenvergoeding; –– update in deelnemersbestand.
De dekkingsgraad is dus lager dan de minimale vereiste
Bestemming van het saldo
dekkingsgraad en lager dan de vereiste dekkingsgraad.
In de bestuursvergadering van 21 juni 2010 heeft het
Het fonds heeft daarmee per 31 december 2009 een
bestuur besloten het saldo over 2009 van positief
dekkingstekort en een reservetekort.
€ 24.221.000,- als volgt te verdelen:
Het fonds loopt ultimo 2009 wel voor op het in 2009 ingediende herstelplan. Volgens dat plan zou de dekkingsgraad
x € 1.000
per ultimo 2009 uitkomen op 99,6%. Ultimo 2008 bedroeg deze nog 95,6%.
Algemene reserve
24.221
_______
24.221
Vanaf 2010 moet het renterisico, onderdeel van het vereist eigen vermogen, worden bepaald op basis van kasstromen van de assets. Met de vermogensbeheerder zijn afspraken gemaakt over aanlevering van de benodigde informatie over de kasstromen. De effecten op het vereist eigen vermogen worden in de loop van 2010 bekend.
Maastricht, 21 juni 2010
Bij de transitie naar de nieuwe vermogensbeheerder zal het bestuur de samenstelling en het risicoprofiel van de assets
wg. H. van der Pal
wg. J. Pauly
goed in de gaten houden.
voorzitter
Penningmeester
38
Verslag van het verantwoordingsorgaan
Oordeel Verantwoordingsorgaan 2009
Reactie van het bestuur
Aan het bestuur van Stichting Pensioenfonds Sappi
Het bestuur waardeert de betrokkenheid en de inzet
Netherlands,
van de leden van het Verantwoordingsorgaan ten zeerste en is tevreden met de opmerking van het
Zoals in de PW vastgelegd geeft het
Verantwoordingsorgaan dat het bestuur juist heeft
Verantwoordingsorgaan elk jaar een oordeel over het door
gehandeld.
het bestuur gevoerde beleid van het pensioenfonds en de daarin gemaakte keuzes.
Het Verantwoordingsorgaan merkt in haar oordeel op dat het bestuur meer duidelijkheid zou kunnen geven ten
Oordeel
aanzien van de geldstromen. Deze wens is ook door de
Het bestuur heeft gedurende 2009 de nodige stappen
Deelnemersraad geuit. Met het Verantwoordingsorgaan
ondernomen om alle aanpassingen te realiseren van de
en de Deelnemersraad is reeds afgesproken dat, zodra de
beleidsstukken conform de eisen van de Pensioenwet.
vernieuwde beleggingsstrategie door het bestuur is vast-
Het Verantwoordingsorgaan is van mening dat, gezien
gesteld, in een informeel overleg een uitleg inzake geld-
de jaarstukken en de statuten, de aangepaste reglemen-
stromen zal plaatsvinden.
ten 1998 en 2006 en het gevoerde beleid conform de Actuariële en BedrijfsTechnische Nota, het bestuur juist
Het bestuur is zich er terdege van bewust dat zij verant-
heeft gehandeld.
woordelijk is voor de uitbestede activiteiten. Met betrek-
Er zijn maatregelen genomen om de vereiste dekkings-
king tot uitbestede werkzaamheden houdt het bestuur een
graad te verkrijgen en het herstelplan is verstrekt aan DNB.
vinger aan de pols middels het aangaan van uitbestedings-
Het bestuur zou meer duidelijkheid kunnen geven ten aan-
overeenkomsten, het vastleggen van afspraken in Service
zien van de geldstromen tussen de vermogensbeheerders
Level Agreements (SLA’s) en het ontvangen van periodieke
in het kader van de beleggingen, beheer en uitbetalingen
rapportages van de uitvoeringsorganisatie en externe
aan de gepensioneerden.
adviseurs.
Het bestuur dient te allen tijde zicht te houden op uit bestede activiteiten en blijft daarvoor verantwoordelijk.
Het Verantwoordingsorgaan stelt dat het bestuur meer
Het bestuur kan meer aandacht geven omtrent de risico’s
aandacht kan geven omtrent de risico’s voor de deel-
voor de deelnemers en de werkgever binnen het pensioen-
nemers en de werkgever binnen het pensioenfonds en
fonds en dit toelichten naar de deelnemers.
dit toelichten naar de deelnemers. Het bestuur herkent deze zorg niet. Het bestuur informeert deelnemers mid-
Het Verantwoordingsorgaan krijgt alle medewerking van
dels o.m. de periodieke publicatie ‘Pensioenweetjes’ over
het bestuur om hun taak naar behoren uit te voeren.
relevante ontwikkelingen, overlegt periodiek met de Deelnemersraad, en heeft in 2009 openstaande vragen van deelnemers en Deelnemersraad afgehandeld. Het bestuur
Maastricht ,15 juni 2010.
nodigt het Verantwoordingsorgaan uit om toe te lichten op welke risico’s men doelt en wat men verwacht aan meer aandacht, teneinde recht te doen aan de wederzijdse
Het Verantwoordingsorgaan
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
verantwoordelijkheden.
39
Het bestuur bedankt de leden van het Verantwoordingsorgaan en spreekt de wens uit de komende jaren op dezelfde open en constructieve wijze te blijven samenwerken.
Maastricht, 21 juni 2010
Het bestuur
40
Jaarrekening
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
41
Balans per 31 december na winstbestemming, in duizenden euro
Activa
2009
Beleggingen voor risico fonds [1]
Vastgoedbeleggingen
178
205
Aandelen
71.422
51.463
Vastrentende waarden
275.575
267.721
Derivaten
0
3.158
Liquide middelen vermogensbeheerders
0
8.213
2008
347.175
330.760
Beleggingen voor risico deelnemers [2]
6.428
5.271
Vorderingen inzake beleggingen [3]
4.042
3.288
Overige vorderingen en overlopende activa [4]
5.189
2.626
Liquide middelen [5]
1.209
137
364.043
342.082
[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal
42
onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.
Passiva
2009
Reserves
Stichtingskapitaal [6]
1
1
Algemene reserve [7]
9.410
-14.811
2008
9.411
-14.810
Voorzieningen voor risico fonds
Voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening [8]
344.837
339.625
Voorziening indexatie non-actieven [9]
0
0
344.837
339.625
6.428
5.271
Kortlopende schulden inzake beleggingen [11]
295
10.636
Overige kortlopende schulden [12]
3.072
1.360
364.043
342.082
Voorziening voor risico deelnemers
Pensioenspaarkapitalen [10]
[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal
onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
43
Staat van baten en lasten in duizenden euro
2009
2008
Beleggingsopbrengsten voor risico fonds
Directe beleggingsopbrengsten [13]
7.999
8.438
Indirecte beleggingsopbrengsten [14]
30.945
-30.626
Kosten van vermogensbeheer [15]
-880
-837
38.064
-23.025
Premiebijdragen van werkgevers en werknemers [16]
11.508
11.810
Overige baten [17]
1.258
1
Totaal baten
50.830
-11.214
Saldo van overdrachten van rechten [18]
-110
-676
Pensioenuitkeringen [19]
-19.555
-18.626
Mutatie voorzieningen voor risico fonds Voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening [20] Actuarieel benodigd voor nieuwe aanspraken en risicopremies
voor risico fonds
-9.676
-6.374
Benodigde rentetoevoeging VPV (1-jaarsrente)
-8.527
-13.540
Overgenomen pensioenverplichtingen
-36
-162
Uitkeringen
19.381
18.600
Vrijval voor kosten
388
740
Overgedragen pensioenverplichtingen
143
807
Correcties en overige mutaties
-1.443
50
Indexatie
0
-7.596
Wijziging rentetermijnstructuur
5.110
-49.465
Wijziging actuariële gondslagen en/of methoden
-10.693
0
Resultaat op kanssystemen (sterfte/invaliditeit)
141
1.069
Voorziening indexatie non-actieven [21]
-5.212
-55.871
0
8.369
[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een
44
integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.
2009
2008
Herverzekering
Premies [22]
-527
-599
Pensioenuitvoerings- en administratiekosten [23]
-1.205
-1.203
Overige lasten [24]
0
0
Totaal lasten
-26.609
-68.606
2009
2008
Totaal baten
50.830
-11.214
Totaal lasten
-26.609
-68.606
Saldo van baten en lasten
24.221
-79.820
Bestemming van het saldo
Algemene reserve
24.221
-79.820
24.221
-79.820
[..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een
integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
45
Kasstroomoverzicht in duizenden euro
Pensioenactiviteiten
Ontvangsten
2009
Bijdragen van werkgevers en werknemers
11.474
11.810
Wegens overgenomen pensioenverplichtingen
416
180
Overige
1.210
103
13.100
Uitgekeerde pensioenen
-19.717
-18.751
Wegens overgedragen pensioenverplichtingen
-218
-856
Premies herverzekering
-959
-599
Pensioenuitvoerings- en administratiekosten
-3.189
-3.457
-24.083
-23.663
Beleggingsactiviteiten Ontvangsten
Directe beleggingsopbrengsten
7.393
7.639
Verkopen en aflossingen beleggingen
400.801
608.499
12.093
Uitgaven
2008
408.194
616.138
Uitgaven
Aankopen beleggingen
-405.064
-612.176
Kosten van vermogensbeheer
-848
-780
Overige
0
0
-405.912
-612.956
Mutatie geldmiddelen
-8.701
-8.388
Saldo geldmiddelen 1 januari
8.350
16.738
Saldo geldmiddelen 31 december
-351 1)
8.350
1)
46
Inclusief negatief saldo depotbanken opgenomen onder de kortlopende schulden.
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
Waardering Algemene grondslagen
Algemeen
Alle activa en passiva zijn gewaardeerd tegen de kostprijs,
Het pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds
tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt
verbonden aan de onderneming Sappi Netherlands B.V.
vermeld.
Het pensioenfonds heeft de stichting als rechtsvorm en is statutair gevestigd te Maastricht.
Buitenlandse valuta
Het doel van het pensioenfonds is:
Activa en passiva in buitenlandse valuta zijn omgerekend
–– het verlenen van pensioenaanspraken en het doen
tegen de ultimo jaar geldende koersen.
van pensioenuitkeringen aan (aspirant-)deelnemers, gewezen deelnemers, gepensioneerden alsmede
Vastrentende waarden
aan hun nabestaanden, een en ander conform de
De obligaties en andere vastrentende waardepapieren
pensioenreglementen;
worden gewaardeerd tegen de actuele waarde. Voorzover
–– het verrichten van alle verdere handelingen, die met
deze beursgenoteerd zijn, is dit op basis van de beurs-
het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of
waarde per de balansdatum. Indien de belegging niet
daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
beursgenoteerd is, vindt waardering plaats tegen de marktwaarde.
Toepassing richtlijnen voor de jaarverslaggeving en de wettelijke bepalingen
Aandelen
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands heeft bij
Waardering van aandelen en andere niet-vastrentende
de samenstelling van dit jaarverslag de Richtlijnen voor
waardepapieren vindt plaats tegen actuele waarde. Voor
de Jaarverslaggeving toegepast, waaronder de op
zover deze beursgenoteerd zijn, is dit op basis van de
5 december 2007 gepubliceerde Richtlijn 610 voor de
beurswaarde per de balansdatum. Indien de belegging
verslaggeving van pensioenfondsen. Tevens is de jaar
niet-beursgenoteerd is, vindt de waardering plaats tegen
rekening opgesteld in overeenstemming met de wettelijke
marktwaarde.
bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW met inachtneming van artikel 146 van de Pensioenwet.
Annuïteitenleningen Annuïteitenleningen worden gewaardeerd tegen de markt
Schattingswijziging
waarde.
Ultimo 2009 is de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds verhoogd met 3,2% als
Beleggingen voor risico van de deelnemers
gevolg van actuele ontwikkelingen op het gebied van
De beleggingen voor risico van deelnemers zijn gewaar-
de levensverwachtingen. Deze verhoging wordt gezien
deerd tegen actuele waarde en hebben betrekking op
als een schattingswijziging. Het cumulatief effect van
de spaarkapitalen die deelnemers, als onderdeel van de
de schattingswijziging op de technische voorzieningen
pensioenregeling, hebben uitstaan bij verzekeringsmaat-
ad. € 10.692.609 is als mutatie in het resultaat
schappijen. De actuele waarde is de beurswaarde van de
verwerkt.
onderliggende participaties waarin de spaarkapitalen per balansdatum zijn belegd. Vorderingen, overlopende activa en overige activa Vorderingen, overlopende activa en overige activa worden gewaardeerd naar hun nominale waarde, waar nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
47
Liquide middelen
Voorziening indexatie non-actieven
Liquide middelen worden op nominale waarde
De voorziening indexatie non-actieven betreft indexatie
gewaardeerd.
van 4,258% per 1 januari 2008 (inclusief inhaalindexatie) van de aanspraken van de gewezen deelnemers, arbeidsonge-
Algemene Reserve
schikten en de pensioengerechtigden. In boekjaar 2008 is
De algemene reserve dient primair ter opvang van de
deze voorziening vrijgevallen.
algemene risico’s en beleggingsrisico’s van het fonds. Overige schulden, overlopende passiva en overige passiva Voorziening pensioenverplichtingen en overige technische
Deze worden gewaardeerd tegen hun nominale waarde.
voorzieningen Grondslagen voor de bepaling van het saldo van Sterftetafels
baten en lasten
De sterftekansen zijn ontleend aan de door het Actuarieel
Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop
Genootschap gepubliceerde prognosetafels Gehele
ze betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen
Bevolking Mannen (GBM) en Vrouwen (GBV), met waar-
voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen
nemingsperiode 2005-2050, zonder leeftijdsterugstelling.
en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van
De overlijdenskansen in deze tafels zijn gecorrigeerd op
het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het
basis van de correctietabel CRC-7 van het Verbond van
opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
Verzekeraars. Ultimo 2007 zijn de overlijdenskansen ontleend aan de (start)kolom 2002-2007 van de gepubliceerde
Beleggingsopbrengsten
prognosetafels. De overlijdenskansen zullen jaarlijks
Onder de directe beleggingsopbrengsten worden
worden aangepast op basis van de kolom met sterftekan-
verantwoord:
sen die één jaar is verschoven. Voor de berekeningen inzake
–– dividend op aandelen;
het ingegaan wezenpensioen zijn geen sterftekansen
–– intrest van beleggingen in vastrentende waarden;
gebruikt.
–– intrest op deposito’s bij financiële instellingen.
Leeftijdsverschil
Onder de indirecte beleggingsopbrengsten worden alle
Het leeftijdsverschil tussen man en vrouw wordt geacht
gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen
3 jaar te zijn.
van de beleggingen verantwoord.
Kosten
Bijdragen van werkgever voor risico fonds
Voor toekomstige excassokosten worden de tijdseven
De bijdrage van werkgever is gebaseerd op de benodigde
redige pensioenaanspraken verhoogd met een opslag van
actuariële koopsom voor inkoop van de pensioenen voor
2%.
de actieve deelnemers verhoogd met opslagen voor kosten, risico’s, toeslagen voor de actieven en het opbou-
Uitkeringen
wen van reserves. De premie is met ingang van het jaar
Verondersteld wordt dat de pensioenuitkeringen continu
2006 gebaseerd op de FTK regels.
geschieden. Waardeoverdrachten Intresttoevoeging
De waardeoverdrachten worden toegerekend aan het
Onder FTK is de benodigde intrest gelijk aan de 1-jaarsrente
jaar waarin de bijbehorende rechten zijn verwerkt in de
die afgeleid kan worden uit de rentetermijnstructuur per
pensioenadminstratie.
31 december 2009 die is gepubliceerd door DNB. Voor 2009 bedraagt de 1-jaarsrente 2,544%.
48
Kosten De kosten hebben betrekking op de uitvoering van de pensioenregeling en worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Herverzekeringen Het risico van premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid, het Anw-hiaat en het overlijdensrisico is op stop-loss basis herverzekerd bij Aegon Levensverzekering N.V. Het tech nische resultaat over een periode van 5 jaar komt, voorzover positief, ten gunste van de Stichting. Een negatief resultaat komt ten laste van de herverzekeraar. De premie bedraagt 1,1% van het bruto tarief. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
49
Toelichting op de balans per 31 december in duizenden euro Activa [1]
Beleggingen voor risico van het fonds
Niet-
Stand
Aankopen/
1 januari
verstrek-
uitlotingen/
koers-
koers-
31 december
2009
kingen
(af)lossingen
verschillen
verschillen
2009
205
82
-144
-1
36
178
Categorie
Vastgoedbeleggingen
Aandelen vastgoedmaatschappijen
Verkopen/ Gerealiseerde gerealiseerde
Stand
Aandelen
Aandelenbeleggingsfondsen
16.815
214
-82
4
8.735
25.686
Aandelen
34.648
24.224
-23.095
1.217
8.742
45.736
51.463
24.438
-23.177
1.221
17.477
71.422
Vastrentende waarden
Obligaties
129.988
293.885
-295.559
-519
-422
127.373
Obligatiebeleggingsfondsen
137.733
12.710
-76.613
5.796
7.608
87.234
Inflation linked bonds
0
63.587
-2.272
-12
-335
60.968
267.721
370.182
-374.444
5.265
6.851
275.575
3.158
-3.158
0
0
0
0
8.213
0
Derivaten
Valutatermijncontracten reclassificatie
van passivazijde
Liquide middelen
vermogensbeheerders
Belegd vermogen activa zijde
Derivaten en overige beleggingen
Valutatermijncontracten
330.760
394.702
-397.765
6.485
24.364
347.175
-62
3.241
-3.280
101
0
0
Liquide middelen vermogensbeheerders
-1.560
Reclassificatie naar activazijde
Belegd vermogen passiva zijde
-3.220
3.241
-3.280
101
0
-1.560
Totaal belegd vermogen
327.540
397.943
-401.045
6.586
24.364
345.615
50
-3.158
0
Voor een gedeelte van de op de balans opgenomen obligatieportefeuille ligt het juridisch eigendom, als gevolg van securities lending, bij Aegon Levensverzekering N.V. Het betreft in bruikleen gegeven obligaties welke zijn gekoppeld aan het verzekeringscontract dat is gesloten tussen Aegon Levensverzekering N.V. en Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands. Bij deze bruikleen overeenkomsten zijn adequate zekerheden van de tegenpartij gevraagd en verkregen. De bedongen vergoeding uit hoofde van securities lending is verantwoord in de post beleggingsresultaten. Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands blijft economisch eigenaar van deze obligaties. Daarnaast waren ultimo 2009 eveneens zakelijke waarden (aandelen) uitgeleend met een beurswaarde van € 5,2 miljoen (2008: € 10,8 miljoen). Voor het risico van niet-teruglevering zijn adequate zekerheden verkregen middels verpanding. Deze zekerheden zijn niet in de balans opgenomen. Ter afdekking van de valutarisico’s op de effecten portefeuille waren ultimo 2008 door de vermogens beheerders valutatermijntransacties gesloten, die niet uit de balans blijken. Het gaat om contracten voor de afdekking van het Britse Pond, de Zwitserse Frank, de Zweedse Kronen en Noorse Kronen.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
51
[2]
2009
2008
6.428
5.271
Beleggingen voor risico van de deelnemers Deze beleggingen voor rekening en risico van de deelnemers zijn bij Aegon en Robeco ondergebracht, waar belegd wordt in diverse
beleggingsfondsen. Inzake deze fondsen is het vanwege de diversiteit van de individuele keuzes van de deelnemers niet mogelijk om een verloop per beleggingscategorie weer te geven.
[3]
Vorderingen inzake beleggingen
Lopende intrest en dividend
Hieronder is opgenomen de aan het boekjaar toe te rekenen
intrest en dividend van:
– Obligaties
3.777
3.296
– Banken
-5
-40
[4]
Verkoop beleggingen
270
Totaal vorderingen inzake beleggingen
32
270
32
4.042
3.288
Overige vorderingen en overlopende activa
Dividend(belasting)
53
41
Rekeningcourant ondernemingen
90
56
Aegon Levensverzekering N.V.
5.045
2.527
Overige
1
2
[5]
52
5.189
2.626
Liquide middelen ABN AMRO Bank N.V.
1.209
3.256
Overige vorderingen inzake beleggingen
3.772
Totaal activa
137
1.209
137
364.043
342.082
Passiva
2009
2008
Reserves
[6]
Stichtingskapitaal
[7]
Algemene reserve
1
1
Stand per 1 januari
-14.811
65.009
Bij/af: dotatie uit bestemming saldo
24.221
-79.820
Stand per 31 december
9.410
-14.811
Totaal stichtingskapitaal en reserves
9.411
-14.810
Het aanwezig eigen vermogen bedraagt:
Het minimaal vereist eigen vermogen bedraagt 4,0% (2008: 4,1%):
13.919
13.783
Het vereist eigen vermogen bedraagt 10,3% ( 2008: 9,7%):
35.540
32.774
9.411
-14.810
Per 31 december 2009 voldoet het fonds nog niet aan de wettelijke normen met betrekking tot het vereist eigen vermogen. Door het bestuur is hiervan melding gemaakt bij de toezichthouder DNB en er is een korte- en lange termijnherstelplan ingediend. Hieruit blijkt dat het bestuur verwacht dat, gegeven de uitgangspunten, binnen de gestelde termijn van vijf jaar (31 december 2013) wordt voldaan aan de eisen van het minimaal vereist eigen vermogen.
Voorzieningen voor risico fonds
[8]
Voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds
Stand per 1 januari
339.625
283.754
Bij: mutatie via de staat van baten en lasten
5.212
55.871
1)
Stand per 31 december
344.837
339.625
Ultimo 2009 is de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds verhoogd met 3,2% als gevolg van actuele ontwikkelingen op het gebied van de levensverwachtingen. Deze verhoging wordt gezien als een schattingswijziging. Het cumulatief effect van de schattingswijziging ad. € 10.692.609,- is als mutatie in het resultaat verwerkt.
1)
Voor een uitsplisting van de mutatie zie toelichting op de staat van baten en lasten punt [20].
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
53
2009
2008
De voorziening pensioenverplichtingen per 31 december is als volgt opgebouwd:
– Deelnemers
– Arbeidsongeschikte deelnemers
8.710
9.592
– Gewezen deelnemers
34.726
26.758
– Pensioengerechtigden
201.273
183.091
– Schadereserve premievrijstelling
1.632
1.881
– Excassokosten (2%)
6.520
6.623
– Opslag langleven
10.693
0
[9]
81.292
Totale voorziening pensioenverplichtingen
111.680
344.837
Voorziening indexatie non-actieven
Stand per 1 januari
0
8.369
Mutatie via de staat van baten en lasten
0
-8.369
[10]
Stand per 31 december
0
Pensioenspaarkapitalen Stand per 1 januari
5.271
6.317
Mutatie boekjaar
1.157
-1.046
[11]
Stand per 31 december
6.428
Derivaten
0
3.220
Aankoop beleggingen
295
7.416
295
Uitvoeringskosten Aegon
132
38
Nog te betalen uitkeringen aan Aegon
189
351
Negatief saldo depotbank
1.560
0
Beheerloon
197
102
Pensioenuitvoerings- en administratiekosten
233
491
Uit te keren pensioensparen
761
378
54
10.636
Overige kortlopende schulden
5.271
Kortlopende schulden inzake beleggingen
[12]
0
Voorziening voor risico deelnemers
339.625
Totaal passiva
3.072
1.360
364.043
342.082
Toelichting op de staat van baten en lasten (in duizenden euro)
Baten en lasten
2009
Beleggingsopbrengsten voor risico fonds
[13]
Directe beleggingsopbrengsten
Vastgoedbeleggingen
7
13
Aandelen
1.405
1.751
Vastrentende waarden
6.478
6.615
Banken
-20
60
Deposito’s
0
28
Opbrengst uitleen effecten
38
69
Intrest verzekeringsmaatschappijen
-25
-98
Intrest aangesloten ondernemingen
116
0
[14]
7.999
8.438
Indirecte beleggingsopbrengsten • Gerealiseerde koersverschillen:
– Vastgoedbeleggingen
-1
2
– Aandelen
1.221
-7.309
– Vastrentende waarden
5.265
4.586
– Derivaten en overige beleggingen
101
-697
– Valutaverschillen
-5
108
• Niet-gerealiseerde koersverschillen:
– Vastgoedbeleggingen
36
-83
– Aandelen
17.477
-34.487
– Vastrentende waarden
6.851
7.316
– Derivaten en overige beleggingen
0
-62
– Overige koersverschillen
0
0
[15]
30.945
-30.626
Kosten van vermogensbeheer
Beheerloon
-424
-396
Bewaarloon
-262
-354
Kosten beleggingsadviseur
-194
-87
2008
Totaal beleggingsopbrengsten voor risico fonds
-880 1)
-837
38.064
-23.025
1)
De kosten vermogensbeheer bedragen in totaal € 880 (2008: 837). Als gevolg van enkele algemene kostencomponenten voor vermogensbeheer, welke niet zonder arbitraire verdeling aan
de afzonderlijke beleggingscategorieën zoals uiteengezet bij de beleggingsopbrengsten kunnen worden toegerekend, zijn de kosten vermogensbeheer als één totaal bedrag opgenomen.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
55
[16]
2009
Premiebijdragen van werkgevers en werknemers
Werkgeversaandeel
10.959
11.810
Inkoopsommen
544
0
FVP bijdragen
4
0
11.508
De feitelijke premie bedraagt:
10.400 2)
11.211 2)
De gedempte kostendekkende premie bedraagt:
9.196
9.338
[17]
3)
Diversen
0
1
Restitutie excassokosten Aegon
781
0
Winstdeling herverzekering
477
0
1.258
Overgenomen pensioenverplichtingen
33
180
Overgedragen pensioenverplichtingen
-143
-856
-110
-676
Pensioenuitkeringen
Pensioenen
-19.555
2)
Na verrekening Premie excedent pensioenen ad € 484 (2008 € 574).
3)
Voor een toelichting wordt verwezen naar de samenvatting van het actuarieel rapport.
56
1
Saldo van overdrachten van rechten
[19]
11.810
Overige baten
[18]
2008
-18.626
-19.555
-18.626
Mutatie voorziening pensioenverplichtingen
voor risico fonds
[20]
Verloop voorziening pensioenverplichtingen eigen rekening
Actuarieel benodigd voor nieuwe aanspraken en risicopremies
2009
voor risico fonds
-9.676
-6.374
Benodigde rentetoevoeging VPV (1-jaarsrente)
-8.527
-13.540
Overgenomen pensioenverplichtingen
-36
-162
Uitkeringen
19.381
18.600
Vrijval voor kosten
388
740
Overgedragen pensioenverplichtingen
143
807
Correcties en overige mutaties
-1.443
50
Indexatie
0
-7.596
Wijziging rentetermijnstructuur
5.110
-49.465
Wijziging actuariële grondslagen en/of methoden
-10.693
0
Resultaat op kanssystemen (sterfte/invaliditeit)
141
1.069
[21]
Mutatie boekjaar
0
8.369
0
8.369
Herverzekering
[22]
Premies
Stop-loss garantie
-48
-55
Premie excedent pensioenen
-479
-544
[23]
-55.871
Voorziening indexatie non-actieven
-5.212
2008
-527
-599
Pensioenuitvoerings- en administratiekosten
Administratiekosten Aegon
-404
-350
Overige administratiekosten
-156
-151
Actuaris
-281
-291
Accountant
-43
-101
Advisering
-11
0
Pensioenburo begeleiding
-281
-276
De Nederlandsche Bank
-9
-18
Contributie Opf
-5
-5
Overige algemene kosten pensioenfonds
-15
-11
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
-1.205
-1.203
57
[24]
2009
2008
Overige lasten
Diversen
0
Saldo van baten en lasten
0
0
0
24.221
-79.820
2009
2008
Bezoldiging bestuursleden De bestuursleden van Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands hebben geen bezoldiging ontvangen. Personeel Gedurende het boekjaar 2009 had Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands, evenals in 2008, geen personeel in dienst.
Analyse jaarresultaat De ontwikkeling van het fonds in het boekjaar volgt uit de hierna gegeven technische verlies- en winstrekening.
Rentetermijnstructuur VPV
5.110
-49.465
Beleggingsopbrengsten (intrest)
29.537
-36.478
Premies (bijdragen)
875
4.091
Waardeoverdrachten
-4
-31
Kosten
391
795
Uitkeringen
-174
-428
Kanssystemen
141
873
Toeslagen
0
773
Overige mutaties technische voorzieningen
-12.190
0
Andere oorzaken
535
50
58
Totaal jaarresultaat
24.221
-79.820
Risicoparagraaf (bedragen in duizenden euro) In de risicoparagraaf binnen het bestuursverslag is het beleid rond risicobeheersing uiteengezet. Hierna wordt een aantal specifieke risico’s nader toegelicht en gekwantificeerd. Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste financieel risico voor het Pensioenfonds is het niet kunnen nakomen van de pensioentoezeggingen. Een belangrijke maatstaf hiervoor is het aanwezig Eigen vermogen. Wettelijk is een gestandaardiseerde methode vastgelegd om te kunnen toetsen of het aanwezig Eigen vermogen voldoende is om een aantal specifieke risico’s op te kunnen vangen (het standaardmodel). Het Eigen vermogen van het Pensioenfonds per 31 december 2009 is kleiner dan het Vereist eigen vermogen volgens het standaardmodel, zodat het Pensioenfonds hierdoor een langetermijnherstelplan heeft moeten indienen. Jaarlijks vindt toetsing plaats aan de hand van dit standaardmodel. De verschillende risicofactoren hierin worden benoemd onder de noemer S1 tot en met S6.
€
2009 %
€
Renterisico (S1)
17.370
15.137
Zakelijke waarden risico (S2)
19.815
19.156
Valutarisico (S3)
10.600
7.710
Grondstoffenrisico (S4)
0
0
Kredietrisico (S5)
1.760
6.819
Verzekeringstechnisch risico (S6)
10.444
9.063
2008 %
Met de uitkomsten voor de verschillende risicocategorieën is het volgende vereist eigen vermogen berekend per 31 december 2009 ad. 35.540 (31 december 2008 32.774).
Aanwezige dekkingsgraad
102,7
95,6
Minimaal vereiste dekkingsgraad
104,0
104,1
Vereiste dekkingsgraad
110,3
109,7
De dekkingsgraad wordt berekend door het totaal van de activa voor risico van het Pensioenfonds (minus de passiefposten Kortlopende schulden en overlopende passiva en Herverzekeringsdeel technische voorzieningen) te delen door de Voorziening pensioenverplichtingen (plus Overige technische voorzieningen). Het afgelopen jaar is deze, op grondslagen van het Pensioenfonds, toegenomen van 95,6% (2008) tot 102,7% (2009).
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
59
Renterisico Het Pensioenfonds kent een langere looptijd voor pensioenverplichtingen dan voor de looptijd van de beleggingen. Het renterisico wordt veroorzaakt, doordat de rentegevoeligheid van de verplichtingen afwijkt van de rentegevoeligheid van de beleggingen. De stijging van de rentestanden die worden gehanteerd bij de berekeningen van de Voorziening pensioenverplichtingen leidt tot een daling van de Voorziening pensioenverplichtingen (in 2009: 5,110 miljoen euro). De beleggingen, gewaardeerd tegen marktwaarde, zijn in meer of mindere mate gerelateerd aan ontwikkelingen van de rentestanden. Door de periodieke afstemming van beide ontwikkelingen wordt de dekkingsgraad nauwgezet gemonitord. Deze rentegevoeligheid is één van de actoren bij de bepaling van de (strategische) assetallocatie en de duratie van de portefeuilles. Door deze swaps wordt de duratie van de portefeuille van vastrentende waarden verlengd naar 8,9 jaar. Duratie van de vastrentende waarden
8,9 jaar
Duratie van de pensioenverplichtingen
11,2 jaar
Gevoeligheidsanalyse: Een daling van de marktrente van 1,0%-punt zou leiden tot een hogere verplichting van 2%. Zakelijke waarden risico Mogelijke waardedalingen van beleggingen voor het vastgoed en de aandelen zijn in het hiervoor genoemde standaardmodel begrepen. Hiervoor wordt een gedifferentieerde berekening naar categorieën van markten en beleggingen uitgevoerd. Ter zake van het zakelijke waarden risico worden risico-inschattingen aan de hand van de in de markt gebruikelijke risicoparameters gemaakt. In het beleggingsbeleid wordt met dergelijke risico’s rekening gehouden door onder meer een toepassing van voldoende spreiding in de beleggingsportefeuille naar categorieën, markten en dergelijke. De volatiliteit van de marktwaarden (prijsrisico’s) van beleggingen wordt periodiek geëvalueerd en kan leiden tot bijstellingen in het vermogensbeheer.
2009
2008
€
%
€
%
Verdeling zakelijke waarden per categorie:
Ontwikkelde markten (Mature markets)
51.875
72,6
37.821
73,5
Opkomende markten (Emerging markets)
19.547
27,4
13.642
26,5
71.422
100,0
51.463
100,0
Valutarisico De pensioenverplichtingen luiden in euro’s, de mogelijke risico’s als gevolg van valutakoersontwikkelingen komen daarom alleen bij de beleggingen tot uitdrukking. Het valutarisico is voor niet afgedekt. Zonder afdekking van valutarisico loopt het pensioenfonds risico bij een daling van vreemde valuta ten opzichte van de euro. Door meer dan 100% van het risico af te dekken loopt het fonds risico bij een stijging van vreemde valuta ten opzichte van de euro.
60
Het valutarisico wordt berekend aan de hand van een scenario waarbij wordt uitgegaan van een waardedaling van de beleggingen in vreemde valuta van 20%. Het valutarisico is het totale negatieve effect op de waarde van alle beleggingen als gevolg van dit scenario. Afdekking van het valutarisico vindt plaats via derivatencontracten.
2009
2008
€
%
€
%
Onroerende zaken naar valuta voor afdekking met derivaten
Euro
103
57,9
204
100,0
Britse pound sterling
75
42,1
0
0,0
178
100,0
204
100,0
Onroerende zaken naar valuta na afdekking met derivaten
Euro
103
57,9
204
100,0
Britse pound sterling
75
42,1
0
0,0
178
100,0
204
100,0
2009
2008
€
%
€
%
Zakelijke waarden naar valuta voor afdekking met derivaten
Euro
22.275
31,2
38.949
75,7
Amerikaanse dollar
26.783
37,5
10.810
21,0
Britse pound sterling
9.736
13,6
1.040
2,0
Japans yen
6.903
9,7
53
0,1
Overige valuta
5.725
8,0
612
1,2
71.422
100,0
51.463
100,0
Euro
22.275
31,2
51.463
100,0
Amerikaanse dollar
26.783
37,5
0
0,0
Britse pound sterling
9.736
13,6
0
0,0
Japans yen
6.903
9,7
0
0,0
Overige valuta
5.725
8,0
0
0,0
71.422
100,0
51.463
100,0
Zakelijke waarden naar valuta na afdekking met derivaten
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
61
2009
2008
€
%
€
%
Euro
275.575
100,0
267.721
100,0
275.575
100,0
267.721
100,0
Euro
275.575
100,0
267.721
100,0
275.575
100,0
267.721
100,0
2009
2008
Vastrentende waarden naar valuta voor afdekking met derivaten
Vastrentende waarden naar valuta na afdekking met derivaten
€
%
€
%
Euro
297.953
85,8
306.812
96,1
Amerikaanse dollar
26.783
7,7
10.810
3,4
Britse pound sterling
9.811
2,8
1.040
0,3
Japans yen
6.903
2,0
53
0,0
Overige valuta
5.725
1,6
612
0,2
347.175
100,0
319.327
100,0
Totaal beleggingen activa zijde naar valuta voor afdekking met derivaten
Totaal beleggingen activa zijde naar valuta na afdekking met derivaten
Euro
297.953
85,8
319.327
100,0
Amerikaanse dollar
26.783
7,7
0
0,0
Britse pound sterling
9.811
2,8
0
0,0
Japans yen
6.903
2,0
0
0,0
Overige valuta
5.725
1,6
0
0,0
347.175
100,0
319.327
100,0
Kredietrisico Voornamelijk wordt belegd via fondsen die aan de hand van mandaten gemanaged worden. Een van de aspecten daarbij is het beheersen van kredietrisico’s. Bij het kredietrisico dient het effect van de kredietwaardigheid van de partijen, waarin belegd wordt, tot uitdrukking te komen. Het kredietrisico komt tot uitdrukking in de zogenaamde creditspread. Deze creditspread is het verschil tussen de uitkering die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij en een uitkering die met volledige zekerheid (risicovrij) tot uitkering zal komen. Het kredietrisico verbonden aan derivatentransacties wordt beheerst door het afsluiten van standaardovereenkomsten met tegenpartijen, het beoordelen van de kredietwaardigheid van tegenpartijen, het spreiden van het transactievolume over
62
verschillende tegenpartijen, het eisen van voldoende onderpand en een adequate monitoring met betrekking tot de gestelde eisen inzake het onderpand. De portefeuille Vastrentende waarden bevat ook rechtstreekse beleggingen waarbij het kredietrisico mede met behulp van de Standard & Poor’s rating wordt gemonitord. Bij de balanspost Vastrentende waarden is een nadere toelichting opgenomen waaruit de verdeling van de portefeuille blijkt.
€
2009 %
€
2008 %
Rating vastrentende waarden:
AAA
139.817
50,7
104.763
39,1
AA
40.702
14,8
62.702
23,4
A
72.272
26,2
24.080
9,0
BBB
7.719
2,8
9.126
3,4
Geen rating
15.064
5,5
67.050
25,1
275.575
100,0
267.721
100,0
2009
2008
€
%
€
%
Verdeling vastrentende waarden naar looptijd:
Resterende looptijd < 1 jaar
0
0,0
2.702
1,0
Resterende looptijd 1 <> 5 jaar
115.169
41,8
101.540
37,9
Resterende looptijd >= 5 jaar
160.406
58,2
163.479
61,1
275.575
100,0
267.721
100,0
Verzekeringstechnisch risico Binnen het verzekeringstechnische risico worden in principe alleen risico’s meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat de risico’s als gevolg van afwijkingen ten opzichte van de verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico). Tot het verzekeringstechnische risico worden gerekend: procesrisico, risico-opslag voor afwijkingen ten opzichte van de sterftetrend en negatieve stochastische afwijkingen van de verwachtingswaarde. Deze drie risico’s bedragen een percentage van de op actuele waarde berekende technische voorziening. Het procesrisico neemt af naarmate het deelnemersbestand toeneemt, omdat het sterfteproces dan beter kan worden geschat. De beide andere risicofactoren houden respectievelijk rekening met de onzekerheid in de sterftetrend en met de negatieve stochastische afwijkingen. In verband met het langlevenrisico wordt aanvullend boven het hanteren van de prudente grondslagen, de Voorziening toekomstige sterfteontwikkeling gevormd.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
63
Concentratierisico Concentratierisico’s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio’s, economische sectoren of tegenpartijen. De spreiding van de portefeuille is in de toelichting op de balans nader toegelicht. Ook ”grote posten” zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. In het standaardmodel is de gevoeligheid van het eigen vermogen voor concentratierisico (S8) gelijkgesteld aan 0%.
2009
2008
€
%
€
%
Participaties in vastgoed beleggingsfondsen
178
100,0
204
100,0
178
100,0
204
100,0
Europa
178
100,0
204
100,0
178
100,0
204
100,0
Onroerende zaken Verdeling onroerende zaken per sector:
Verdeling onroerende zaken per regio:
Grote posten: onroerende zaken van eenzelfde uitgevende instelling groter dan 5% van de totale beleggingen in onroerende zaken
UNIBAIL-RODAMCO SE EUR5
103
57,2
LAND SECURITIES ORD 10P
75
42,3
64
Zakelijke waarden
Verdeling zakelijke waarden per regio:
2009
2008
€
%
€
%
Europa
33.098
46,3
24.010
46,7
Noord-Amerika
12.636
17,7
10.331
20,1
Midden- en Zuid-Amerika
18.785
26,3
10.878
21,1
Azië
6.903
9,7
6.243
12,1
71.422
100,0
51.463
100,0
Andere sectoren
71.422
100,0
51.463
100,0
71.422
100,0
51.463
100,0
Verdeling zakelijke waarden per sector:
Grote posten: zakelijke waarden van eenzelfde uitgevende instelling groter dan 5% van de totale beleggingen in zakelijke waarden
SAPPI WORLD EMER MARKET IN
5.985
8,4
3.382
6,6
SCHRODERS INTL SEL SISF JAPANESE EQUITY
6.903
9,7
6.243
12,1
STATE STREET GLO ADV ACT EM MKTS REXITER
12.644
17,7
7.399
14,4
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
65
2009
2008
€
%
€
%
Europa
275.575
100,0
267.721
100,0
275.575
100,0
268.121
100,0
Vastrentende waarden
Verdeling vastrentende waarden per regio:
Grote posten: vastrentende waarden van eenzelfde uitgevende instelling groter dan 5% van de totale beleggingen in vastrentende waarden.
FRANCE(GOVT OF) 4.000 APR 25 14 OAT
15.238
5,5
18.997
7,1
AEGON EURO CREDIT FUND
24.272
8,8
19.504
7,3
DUTCH GOVT 5.000 JUL 15 11
27.647
10,0
46.604
17,4
ROBECO EURO GOVERNM BDS I
38.991
14,1
56.049
20,9
Maastricht, 21 juni 2010
w.g. H. van der Pal
w.g. J. Pauly
voorzitter
Penningmeester
66
Overige gegevens
Gebeurtenissen na balansdatum
De gedempte kostendekkende pensioenpremie voor de
Er hebben zich geen belangrijke gebeurtenissen na
thans geldende pensioenregeling is voor 2009 vastgesteld
balansdatum voorgedaan.
op € 9.197.000,- van de pensioengrondslag (pensioen gevend salaris minus franchise). De werkgever neemt de
Jaarlijks zal door het bestuur de voortgang van het
hele premiebetaling voor zijn rekening.
herstelplan worden geëvalueerd. Per toetsmoment 31 december 2009 heeft de evaluatie plaatsgevonden.
Met de werkgever is in 2009 overeengekomen dat deze
Na balansdatum is de dekkingsgraad gedaald als gevolg
in de periode 2009-2011 een extra premiestorting ver-
van de negatieve ontwikkeling op de aandelen- en
richt om zo het herstel te bespoedigen en de kans op
rentemarkten. Het eerstvolgende toetsmoment is
(nood)maatregelen te verminderen. Dit als gevolg van de
31 december 2010. Indien op dat moment het herstel
financiële positie waarin het pensioenfonds zich bevond.
achterloopt ten opzichte van het zogenaamde “haal-
Deze extra premiestorting is vastgelegd in een addendum
bare pad” (bijvoorbeeld door dalende dekkingsgraden),
bij de uitvoeringsovereenkomst. De werkgever heeft deze
kan dat aanleiding zijn tot het nemen van additionele
additionele premie, inclusief een interestvergoeding,
herstelmaatregelen.
betaald in september 2009. Op basis van het toeslagenbeleid is voor 2009 geen toeslag
Financiering
toegekend aan gewezen deelnemers en pensioengerech-
Het bestuur van het pensioenfonds stelt voor een
tigden. Ook voor 2010 is besloten geen toeslag te verlenen
kalenderjaar de kostendekkende premie vast, op grond van
aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden.
een advies van de actuaris en op basis van een schatting
Op de aanspraken van deelnemers wordt jaarlijks een
gebaseerd op de gegevens vanuit het voorafgaande
onvoorwaardelijke toeslag verleend ter grootte van de
kalenderjaar. Na informeren van de werkgever en de
looninflatie.
Centrale Ondernemingsraad van de werkgever, en na de deelnemersraad te hebben gehoord, wordt de premie voor het betreffende kalenderjaar vastgesteld in de vorm van
Resultaatbestemming
een jaarlijkse koopsom. Resultaatverdeling Bij het vaststellen door het bestuur van de door de werk
In de bestuursvergadering van 21 juni 2010 heeft het
gever in een bepaald jaar te betalen jaarpremie, wordt
bestuur besloten het saldo over 2009 van positief
rekening gehouden met een toelage voor reserveringen
€ 24.221.000,- als volgt te verdelen:
die voor het pensioenfonds noodzakelijk geacht worden: –– naar beste eer en geweten van de actuaris, en/of
2009
–– gebaseerd op wettelijke voorschriften, en/of –– door De Nederlandsche Bank N.V.
Algemene reserve
24.221
teneinde gepaste naleving van de verplichtingen van
_______
24.221
het pensioenfonds te verzekeren zoals vastgelegd in het reglement en de statuten van het pensioenfonds.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
67
Uitvoering De bevoegdheden van het bestuur zijn vastgelegd in de statuten en het reglement van het pensioenfonds. De uitvoering van de pensioenregeling en de financiële administratie zijn tot en met 31 december 2009 onder gebracht bij AEGON Nederland N.V. te Den Haag, en per 1 januari 2010 bij AZL N.V. te Heerlen. De jaarverslaglegging, bestuursondersteuning en bestuursadvisering is uitbesteed aan AZL N.V. te Heerlen. Op het moment van het vaststellen van dit jaarverslag is de overdracht van AEGON Nederland N.V. naar AZL N.V. nog niet volledig voltooid. Het vermogen van het pensioenfonds is in beheer bij ABN Amro te Amsterdam, AEGON Nederland N.V. te Den Haag, KBC Asset Management N.V. te Brussel, Legal & General Investment Management te Londen, Robeco te Rotterdam, Schroders te Londen, State Street Global Advisors te Brussel (Rexiter) en Wellington Management Company te Londen. De adviseur inzake het vermogensbeheer is Mercer Investment Consulting te Amstelveen. De beleggingsadministratie wordt gevoerd door ING Investment Management ICS te Heerlen. De actuariële advieswerkzaamheden zijn ondergebracht bij AON Consulting CV te Zwolle. De verantwoordelijkheid voor het vaststellen van de voorziening pensioenverplichtingen berust bij AON Consulting CV te Amsterdam, de actuaris van het fonds. De controle van de jaarrekening is uitgevoerd door Deloitte Accountants B.V. te Rotterdam.
68
Actuariële verklaring
naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.
Opdracht Door Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands te
Oordeel
Maastricht is aan Aon Consulting CV de opdracht verleend
De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de
tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in
beschreven berekeningregels en uitgangspunten, als
de Pensioenwet over het boekjaar 2009.
geheel bezien, toereikend vastgesteld.
Gegevens
Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de
De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn
balansdatum lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen
verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoor-
vermogen.
delijkheid van het bestuur van het pensioenfonds.
Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de
Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoor-
verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van
deling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd
een dekkingstekort.
op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan
Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij
de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn
ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot
“Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van
en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van de
de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstel-
artikelen 131 en 132.
lingen” heeft de accountant van het pensioenfonds mij
De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Sappi
geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de
Nederland is naar mijn mening slecht, vanwege een
betrouwbaarheid en de volledigheid van de administra-
dekkingstekort.
tieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. Amsterdam, 21 juni 2010 Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de
Drs. R.K. Sagoenie Actuaris AG
Pensioenwet.
Verbonden aan Aon Consulting C.V.
Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: –– heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en –– heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogens positie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
69
Aan het bestuur van
materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands
beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne
Accountantsverklaring
beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder
Verklaring betreffende de jaarrekening
de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet
Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening
tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit
2009 van Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands te
van het interne beheersingssysteem van de entiteit.
Maastricht bestaande uit de balans per 31 december 2009
Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van
en de staat van baten en lasten over 2009 met de toelich-
de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen
ting gecontroleerd.
voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt,
Verantwoordelijkheid van het bestuur
alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaar-
Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het
rekening.
opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-
resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het
informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons
opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstem-
oordeel.
ming met Titel 9 Boek 2 BW en met inachtneming van het bepaalde in artikel 146 Pensioenwet. Deze verantwoor-
Oordeel
delijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld
en in stand houden van een intern beheersingssysteem
van de grootte en de samenstelling van het vermogen
relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in
van Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands per
de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat
31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in over-
deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg
eenstemming met Titel 9 Boek 2 BW met inachtneming van
van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van
het bepaalde in artikel 146 Pensioenwet.
aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven
Verklaring betreffende andere w ettelijke
omstandigheden redelijk zijn.
v oorschriften en/of voorschriften van r egelgevende instanties
Verantwoordelijkheid van de accountant
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel
artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het bestuurs-
over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij
verslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar
hebben onze controle verricht in overeenstemming met
is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en
Rotterdam, 30 juni 2010
uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van
Deloitte Accountants B.V.
materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter
Was getekend
verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van
70
drs. M. van Luijk RA
Bijlage
Begrippenlijst
Actuariële methoden Methoden om met behulp van actuariële grondslagen de
ABTN
contante waarde te berekenen van een reeks toekomstige
Afkorting voor actuariële en bedrijfstechnische nota. In
uitkeringen of bijdragen.
de ABTN wordt door het bestuur van een pensioenfonds uiteengezet welke actuariële en bedrijfstechnische opzet
Actuaris
ten grondslag ligt aan een fonds. Ook wel bedrijfsplan
Een actuaris combineert economische en wiskundige
genoemd. Hierin komen drie hoofdonderwerpen aan de
technieken. De actuaris is gespecialiseerd in verzekerings-
orde: de wijze van vaststelling van de verplichtingen jegens
wiskunde (zowel levensverzekering als schadeverzekering).
de deelnemers, de beleggingsportefeuille en het intern
Met behulp van de verzekeringswiskunde bepaalt de
risicobeheersingssysteem.
actuaris hoe hoog de benodigde koopsom of premie moet zijn voor bepaalde verplichtingen. De actuaris verricht
Accounting standaarden
risicoanalyses en bepaalt welk bedrag voor toekomstige
Raamwerk van verslaggevingsregels voor het opstellen
verplichtingen moet worden gereserveerd. Verder houdt
van een jaarrekening en jaarverslag. Met ingang van het
de actuaris zich bezig met het samenstellen van modellen
verslagjaar 2005 moeten alle beursgenoteerde onder-
om verplichtingen en beleggingen van een pensioenfonds
nemingen, banken en verzekeringsmaatschappijen hun
optimaal op elkaar af te stemmen (matching) en om de
geconsolideerde jaarrekening volledig inrichten op basis
samenstelling van het beleggingspakket te optimaliseren.
van International Accounting Standards (IAS), door de IAS Board omgedoopt in International Financial Reporting
Actuaris AG
Standards (IFRS). Het doel van IFRS is om de transparantie
Een actuaris die lid is van het Actuarieel Genootschap. Dit
en internationale vergelijkbaarheid van de externe
is een vereniging die zich bezig houdt met de bestudering
financiële verslaggeving te verbeteren.
en ontwikkeling van de actuariële wetenschappen, de
Niet beursgenoteerde rechtspersonen hebben de keuze
verbreding van de wetenschappelijke basis van de werk-
om of IFRS toe te passen of de Nederlandse Richtlijnen voor
zaamheden van de actuaris en het geven van voorlichting
de Jaarverslaggeving.
over de taak en de bevoegdheid van de actuaris.
Actuariële grondslagen
Actuele waarde
Wanneer een contante waarde van een reeks toekomstige
De actuele waarde is voor beleggingen waarvoor dagelijks
uitkeringen moet worden bepaald, maakt de actuaris
openbare prijzen worden vastgesteld, zoals aandelen en
gebruik van actuariële grondslagen, zoals: de rekenrente;
obligaties, de beurswaarde. Voor andere vastrentende
de kansstelsels: sterftekansen, arbeidsongeschiktheids- en
waarden, zoals onderhandse leningen en hypotheken,
revalideringskansen, frequenties van gehuwd zijn, soms
wordt de actuele waarde benaderd als de contante
ook toekomstige salarisontwikkeling of indexatiebeleid
waarde van de toekomstige nettokasstromen. Als actuele
enz.; kostenopslagen (bijvoorbeeld voor administratie
waarde van de beleggingen in vastgoedfondsen wordt de
kosten en/of uitbetalingskosten).
intrinsieke waarde gehanteerd.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
71
AFM
Converteerbare obligatie
Afkorting van Autoriteit Financiële Markten.
Een obligatie die gedurende de looptijd kan worden omgewisseld (geconverteerd) in aandelen. Deze mogelijk-
ALM
heid is als een extraatje aan de obligatie meegegeven door
Afkorting voor Asset Liability Management. Een ALM-
de uitgever, teneinde de obligatie gemakkelijker te kunnen
studie betreft de analyse van het risicobeheer van de
plaatsen.
balans tussen activa en de passiva van een pensioenfonds. Deze studie dient te resulteren in de formulering van een
Corporate Governance
strategisch beleggingsbeleid.
Stel regels of aanbevelingen die betrekking hebben op goed management van organisaties zoals private onder-
Autoriteit Financiële Markten
nemingen. Deze aanbevelingen kunnen uiteraard worden
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is een bij wet
toegepast op pensioenfondsen in welk geval wordt
ingesteld toezichthoudend orgaan dat toezicht houdt
gesproken over Pension Fund Governance.
op het gedrag van en de informatieverstrekking door alle partijen op de financiële marktsector in Nederland.
Coupon Genummerd deel van de obligatie waarop de jaarlijkse
Beleggingsmix
rente wordt uitbetaald.
Verdeling van de beleggingen over zakelijke en vast rentende waarden.
Couponrendement Verhoudingsgetal tussen het bedrag aan ontvangen
Beleidsregels uitbesteding
couponrente en de beurswaarde van de obligatie in
Voorschriften van De Nederlandsche Bank met
kwestie op een bepaald moment, of van de beurswaarde
betrekking tot de uitbesteding van activiteiten door de
bij aankoop van de obligatie.
pensioenfondsen. Dekkingsgraad Benchmark
Een maat voor de solvabiliteit van een pensioenfonds.
Vooraf vastgestelde, objectieve maatstaf voor de prestatie
De dekkingsgraad wordt bepaald door de mate waarin
van (de beheerder van) een beleggingsportefeuille of
het beschikbaar vermogen (BV) de voorziening van de
pensioenfonds. Een beursindex bijvoorbeeld.
opgebouwde rechten (VOR) overtreft, uitgedrukt in een percentage.
Beurskoers Marktprijs van een aandeel, obligatie of andere waarde
Een dekkingsgraad van 100% geeft aan dat het beschik-
papieren.
baar vermogen juist toereikend is om de voorziening opgebouwde rechten te dekken, terwijl een percentage
Contante waarde
lager dan 100% aangeeft dat er sprake is van onderdekking.
De contante waarde op een bepaald moment van (een
Pensioenfondsen gaan in hun financiële opzet veelal uit
serie) betalingen in de toekomst, is het bedrag dat op dat
van een minimum dekkingsgraad die boven de 100% ligt.
moment aanwezig zou moeten zijn om, rekening houdend met rente-aangroei (rekenrente) en eventuele andere
De Nederlandsche Bank
actuariële grondslagen, deze toekomstige betalingen te
Orgaan dat (prudentieel) toezicht houdt op pensioen-
kunnen verrichten.
fondsen en verzekeraars. Het toezicht op verzekeraars is geregeld in Wet toezicht verzekeringsbedrijf 1993, terwijl het toezicht op pensioenfondsen is geregeld in de Pensioenwet, de Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenregeling en de Wet betreffende verplichte deelneming in een beroepspensioenfonds.
72
De Nederlandsche Bank houdt ook toezicht op pensioen-
Effectief rendement
regelingen die door een werkgever rechtstreeks bij een
Het effectief rendement houdt naast het couponrende-
verzekeraar worden ondergebracht. De Nederlandsche
ment nog rekening met winst of verlies bij aflossing van
Bank is gevestigd in Amsterdam. In 2004 zijn de Pensioen- &
een obligatie.
Verzekeringskamer en De Nederlandsche Bank gefuseerd onder de naam ‘De Nederlandsche Bank’.
Franchise In veel pensioenregelingen is een bepaald drempelbedrag
Derivaten
opgenomen waarover geen pensioenopbouw plaats-
Financiële contracten waarvan de waarde afhankelijk is
vindt omdat de AOW geacht wordt hierover pensioen te
van een of meer onderliggende activa, referentieprijzen
verlenen. Dit bedrag is veelal afgeleid van de uitkeringen
of indices. Voorbeelden van derivaten zijn opties, termijn
krachtens de AOW en wordt dan ‘franchise’ genoemd.
contracten en rente- en valutaswaps. Herverzekering Directe beleggingsopbrengsten
Het door een pensioenfonds geheel of gedeeltelijk
Onder de directe beleggingsopbrengsten worden verstaan:
onderbrengen van een pensioenregeling in een levens
dividend- en rente-opbrengsten van de beleggingen.
verzekeringsovereenkomst en/of het door een pensioen fonds onderbrengen van extra hoge risico’s bij een
DNB
levensverzekeraar, zoals overlijdens- en arbeidsongeschikt-
Afkorting voor De Nederlandsche Bank.
heidsrisico’s van deelnemers.
Duration
Index
De gewogen gemiddelde looptijd van de kasstromen van
Cijfer dat een gewogen gemiddelde uitdrukt en waaraan
een obligatie, waarbij weging geschiedt op basis van de
men kan zien hoe een grootheid (bijvoorbeeld de beurs-
contante waarde van iedere kasstroom. Duration is een
koersen in Amsterdam) zich ontwikkeld heeft.
graadmeter voor de rentegevoeligheid van een obligatie. In de regel: hoe langer de looptijd van een obligatie, hoe
Indirecte beleggingsopbrengsten
gevoeliger de koers van die obligatie voor renteverande-
Onder de indirecte beleggingsopbrengsten vallen de
ringen. Indien men een daling van de rente verwacht is
gerealiseerde verkoopresultaten inclusief valutaresultaten
het profijtelijk een obligatie met een zo lang mogelijke
en de niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten.
duration te kopen, aangezien de koers daarvan het meest zal oplopen.
Intrinsieke waarde De intrinsieke waarde per aandeel is de ‘werkelijke’ waarde
Effectentypisch gedragstoezicht
van dat aandeel, afgeleid van de onderliggende beleggin-
Gedragstoezicht dat vooral betrekking heeft op de
gen. De intrinsieke waarde wordt berekend door de waarde
gedragingen van verantwoordelijke directies en besturen
van de activa (bezittingen) te verminderen met de passiva
van financiële instellingen, zoals de naleving van gedrags-
(schulden) en het saldo te delen door het aantal uitstaande
codes, corporate governance e.d. Dit gedragstoezicht
aandelen.
wordt uitgeoefend door de Autoriteit Financiële Markten. Een ander onderwerp van aandacht van het gedrags
Kansstelsels
toezicht is de consumentenbescherming. Effectentypisch
Dit zijn veronderstellingen met betrekking tot sterfte
gedragstoezicht onderscheidt zich van prudentieel toezicht
kansen, invalideringskansen, ontslag, gehuwdheid en
dat wordt uitgeoefend door De Nederlandsche Bank.
individuele loonontwikkeling.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
73
Koopsom
Pensioengrondslag
Een koopsom is een eenmalige betaling die aan de
Het bedrag waarop het pensioen wordt toegekend. Vaak
uitvoerder van de pensioenregeling is verschuldigd
is dit het voor pensioen meetellend salaris minus de
en waarvoor een bepaalde pensioenaanspraak wordt
franchise.
ingekocht. In beginsel is een koopsom dus een eenmalige betaling en een premie een periodieke betaling. Zowel
Pensioenovereenkomst
premies als koopsommen dienen hetzelfde doel, namelijk
De arbeidsvoorwaardelijke afspraken tussen de werkgever
de financiering van de pensioenen.
en de vakbonden die betrekking hebben op pensioen.
Marktrente
Pensioenuitvoerder
Het vereiste rendement zoals dit in de markt door vraag en
Een op grond van de Pensioenwet toegelaten pensioen-
aanbod is bepaald.
fonds of levensverzekeraar die de pensioenovereenkomst voor de werkgever uitvoert.
Middelloonregeling Bij deze regeling wordt voor elk dienstjaar een percentage
Pensioenwet
pensioen toegekend dat is gerelateerd aan de pensioen
Deze wet vervangt met ingang van 1 januari 2007 de
grondslagen van het desbetreffende dienstjaar. Het te
Pensioen- en spaarfondsenwet (PSW). De PSW was aan een
bereiken pensioen is in deze regeling gerelateerd aan
algehele, technische herziening c.q. modernisering toe.
het gemiddelde, geïndexeerde loon gedurende de
Naast een technische herziening hebben allerlei, nieuwe
opbouwperiode.
beleidsonderwerpen zoals de Principes Pension Fund Governance en het Financieel toetsingskader een plaats in
Nominale waarde
de wet gekregen.
De op het stuk (aandeel of obligatie) aangegeven waarde. Bij een koers van 100 (= 100%) is de prijs van het waarde
Performance
papier gelijk aan de nominale waarde.
Het rendement dat is behaald met de beleggingen.
Opf
Premie
Afkorting van Stichting voor Ondernemingspensioen
Periodieke betaling die men aan de uitvoerder van een
fondsen.
pensioenregeling is verschuldigd voor de financiering van een pensioenaanspraak.
Optie Verhandelbaar recht om iets te kopen (calloptie) of te
Premiedemping
verkopen (putoptie) tegen een van tevoren vastgestelde
Een methode om fluctuaties bij de vaststelling van de
prijs gedurende een van tevoren vastgestelde termijn.
premie te voorkomen.
Over/onderweging
Premievrije aanspraken
Een hoger of lager belang in een beleggingscategorie
Indien het deelnemerschap aan een pensioenregeling
dan overeenkomt met de normverdeling van het
eindigt, anders dan door overlijden of het bereiken van
pensioenfonds.
de pensioenleeftijd, verkrijgt de gewezen deelnemer een premievrije aanspraak op pensioen. Een andere vorm van
Pensioen
premievrije aanspraak is het bijzonder partnerpensioen
Verzamelnaam voor periodieke uitkeringen (meestal
dat de gewezen partner ontvangt bij scheiding/einde
maandelijks) die het vroegere salaris vervangen in geval
partnerschap.
van ouderdom, overlijden of arbeidsongeschiktheid.
74
Prudentieel toezicht
Toeslag
Bedrijfseconomisch toezicht dat zich met name richt op de
Een toeslag is een verhoging van een pensioen of een
handhaving c.q. waarborging van de financiële soliditeit
aanspraak op pensioen, welke is gebaseerd op een in het
van het pensioenfonds. Dit type toezicht berust bij De
pensioenreglement omschreven regeling, dan wel op
Nederlandsche Bank.
incidentele basis wordt verleend.
Prudentieel toezicht onderscheidt zich van effectentypisch gedragstoezicht dat wordt uitgeoefend door de Autoriteit
Toeslagambitie
Financiële Markten.
Hoogte van de toeslag die op de lange termijn wordt nagestreefd.
PW Afkorting voor Pensioenwet.
Toeslagenlabel Informatie over de toeslagverlening welke is uitgedrukt
Reële rente
in een beeldende en kwalitatieve maatstaf. Door middel
Het verschil tussen het fondsrendement en de (loon- of
van het toeslagenlabel kan de (gewezen) deelnemer en
prijs-)inflatie. Bij de premiestelling wordt verondersteld dat
pensioengerechtigde in één oogopslag zien of en op welke
het fondsrendement ten minste gelijk is aan de som van de
manier toeslag op zijn aanspraak of recht wordt verleend.
rekenrente en de inflatie. In dat geval kan de last uit hoofde van toeslagverlening worden gefinancierd uit het verschil
Toeslagenmatrix
tussen het fondsrendement en de rekenrente.
De toeslagenmatrix maakt deel uit van de Pensioenwet en is opgenomen in de Regeling Pensioenwet. In de
Rekenrente
matrix is ten behoeve van de toeslagverlening informatie
De rekenrente is het fictieve percentage dat het belegde
opgenomen met betrekking tot het toeslagbeleid en de
pensioenvermogen wordt geacht op te brengen in de
financiering. Ook zijn tekstvoorstellen opgenomen voor het
toekomst en waarvan bij de berekening van de contante
reglement en de voorwaardelijkheidsverklaring.
waarden wordt uitgegaan. Toeslagverlening Rendement
Hieronder wordt verstaan de aanpassing van de ingegane
Het positieve of negatieve resultaat dat een verzekerings
pensioenen en/of premievrije aanspraken (vóór pensioen-
maatschappij of een pensioenfonds behaalt met de
ingang) op basis van de stijging of daling van een index
belegging van daartoe beschikbare middelen.
cijfer dan wel een vast percentage.
Rentetermijnstructuur
Toezichthouder
De rentetermijnstructuur is een grafiek die het verband
De Autoriteit Financiële Markten of De Nederlandsche Bank.
weergeeft tussen de looptijd van een vastrentende belegging enerzijds en de daarop te ontvangen marktrente
Totaal rendement
anderzijds.
Het totaal rendement van een belegging is samengesteld uit de koerswinst of het koersverlies (indirecte beleggings
Solvabiliteit
opbrengsten) over de beschouwde periode, terwijl
Het vermogen om (nu en op termijn) aan de financiële
de directe beleggingsopbrengsten (dividend, rente,
verplichtingen te kunnen voldoen.
aflossingen, huur en dergelijke uitkeringen) meteen worden herbelegd en tijdsgewogen in het totaal
Sterftetafels
rendement worden meegenomen. Het totaal rendement
Geven aan wat de levens- en sterftekansen zijn van
wordt uitgedrukt in een percentage ten opzichte van het
mannen en vrouwen in Nederland, afhankelijk van de
gemiddeld belegd vermogen.
bereikte leeftijd. Ze worden gebruikt bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen door de actuaris.
Stichting Pensioenfonds Sappi Netherlands Jaarverslag 2009
75
Uitkeringsovereenkomst
Zakelijke waarden
Een uitkeringsovereenkomst is een overeenkomst inzake
Aandelen, converteerbare obligaties en onroerend
een vastgestelde pensioenuitkering.
goed(fondsen).
Op grond van de Pensioenwet is dit een van de drie toegelaten pensioensystemen. Uitruil Meestal de omzetting van het pensioenvermogen, bestemd om te zijner tijd te worden gebruikt voor het doen van periodieke uitbetalingen van nabestaandenpensioen, in een hoger of eerder ingaand ouderdomspensioen. Uitvoeringsovereenkomst Overeenkomst tussen de werkgever en de pensioenuitvoerder omtrent de uitvoering en financiering van de pensioenovereenkomst bij de pensioenuitvoerder. Vastrentende waarden Hypotheken, leningen op schuldbekentenis en obligaties. Verzekeringstechnische analyse Ook wel actuariële analyse genoemd. In deze analyse wordt door de actuaris de invloed verklaard van de opgetreden verschillen tussen de gehanteerde actuariële grondslagen en werkelijke ontwikkelingen. Verzekeringstechnische risico’s Bij het verzekeren van pensioenaanspraken loopt een pensioenfonds een langlevenrisico voor het ouderdomspensioen als verzekerden langer leven dan volgens de gebruikte overlevingstafel wordt verwacht. Voor het nabestaandenpensioen loopt het pensioenfonds een kortlevenrisico als de verzekerden korter leven dan volgens de overlevingstafel wordt verwacht. Ook kan het arbeidsongeschiktheidsrisico worden gerekend tot de verzekeringstechnische risico’s van pensioenfondsen. Volatiliteit De beweeglijkheid van beurskoersen. Werkgever Sappi Netherlands B.V. Yield curve Zie rentetermijnstructuur.
76
