SAMENSTELLING EN TEKST: SCHIE FONDS SLUYTERMAN VAN LOO, BEVERWIJK DENIS ARS MEMORANDI, AMSTERDAM

CO LO FON

SAMENSTELLING EN TEKST: FONDS SLUYTERMAN VAN LOO, BEVERWIJK ARS MEMORANDI, AMSTERDAM

1916, oprichting Stichting Sluyterman van Loo In 1852 werd de vrederechter Mr Willem Louis Sluyterman van Loo eigenaar van de uit 1639 daterende buitenplaats Akerendam te Beverwijk. Zijn drie ongetrouwde dochters Henriëtte, Anna en Paulina, die het huis van hem erfden, besloten het een maatschappelijke bestemming te geven. Na het overlijden van de laatste dochter in 1916 trad de Stichting Sluyterman van Loo in werking, met als doelstellingen: 1. De huisvesting en verpleging, op Akerendam, van ongehuwde vrouwen, protestants en ouder dan 45 jaar, die een werkzaam leven achter de rug hadden. 2. Het zorgvuldig in stand houden van huis en park.

TEKSTREDACTIE: ENKLAAR EDITING, AMSTERDAM ONTWERP: M A T ONTWERP, DEN HAAG FOTO’S: MAURITS VAN HEEK (AKERENDAM) SUZANNE KOOIJ (OUDEREN EN KINDEREN PORTRETTEREN ELKAAR) WILLEM SLUYTERMAN VAN LOO (KRACHT VAN OUDEREN) LIBERTAS, LEIDEN (WIJKRESTAURANT DE PARELVISSERS) DRUK: ANDO, DEN HAAG OPLAGE: 1300 EXEMPLAREN

VELSERWEG 20 1942 LD BEVERWIJK T 0251 - 260 650 F 0251 - 260 651 [email protected]

Jaarverslag 2010

Een erfenis uit 1946 In 1946 liet de kinderloos overleden Ir Willem Sluyterman van Loo (neef van de oprichtsters en eerste voorzitter van de stichting) zijn vermogen aan de stichting na. Nu kon het huis, dat na de oorlog in slechte staat verkeerde, worden gerestaureerd. Ir Sluyterman van Loo had in zijn testament bepaald dat er aanvullende woonruimte voor ouderen moest komen. In 1977 werd in het park een nieuw wooncomplex voor senioren gerealiseerd, toegankelijk voor mannen en vrouwen van alle gezindten: Nieuw Akerendam. Een fonds ter ondersteuning van projecten voor ouderen Bij het 75-jarig bestaan van de stichting, in 1992, werd de bijzondere Sluyterman van Loo Leerstoel in de Toegepaste Sociale Gerontologie gevestigd aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Sinds 2000 ondersteunt de stichting met financiële bijdragen honderden projecten per jaar die tot doel hebben het welzijn van ouderen te vergroten. De stichting opereert sinds begin 2009 onder de naam Fonds Sluyterman van Loo - ouderenprojecten.

ONT STAANS GE SCHIE DENIS

Jaarverslag 2010

Fonds Sluyterman van Loo – Ouderenprojecten bevordert het welbevinden van ouderen in Nederland en in het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het fonds ondersteunt initiatieven en projecten die zich richten op welbevinden, autonomie, waardigheid en zingeving. Het fonds draagt bij aan sociaalwetenschappelijk onderzoek, onder meer door middel van de Sluyterman van Loo Leerstoel aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het fonds houdt het buitengoed Akerendam in Beverwijk in stand.

Dit jaarverslag is een publicatie van de Stichting Sluyterman van Loo De stichting treedt naar buiten als Fonds Sluyterman van Loo – ouderenprojecten

2 -

jaarverslag 2010 - 3

INHOUDsopgave

4 -

Verantwoording

6

Bij de afbeeldingen in dit jaarverslag

8

Fonds Sluyterman van Loo houdt zichzelf een spiegel voor

12

Subsidieverstrekking

20

Eigen initiatieven en vernieuwende concepten

36

Onderzoek

58

Akerendam en Nieuw Akerendam

66

Financiën en kengetallen

70

Organisatie

78


verantwoording

Het verslagjaar 2010 stond in het teken van terugkijken én de blik

een totaalbedrag dat hoger ligt dan tot nu toe het geval is geweest. De

vooruit. Dit vergt enige toelichting.

eerste tekenen wijzen erop dat deze tendens zich dit jaar zal doorzetten.

Wij vonden het, na ruim tien jaar ondersteuning van projecten, tijd ge-

In de loop van 2011 zullen wij de richting bepalen waarin wij de komende

worden om eens stil te staan bij de vraag wat de door ons fonds gefinan-

jaren verder willen. Er zal ongetwijfeld het een en ander gaan verande-

cierde bijdragen opgeleverd hebben voor de samenleving, of liever, voor

ren. We zullen kritischer gaan kijken naar de kwaliteit en haalbaarheid

de ouderensector. Het leek ons daarnaast zinvol te laten analyseren hoe

van de projecten en naar het effect ervan op de langere termijn. Ook in-

wij intern, als College van Regenten en staf, functioneren. Hiervoor heb-

houdelijk zullen er naar verwachting verschuivingen ontstaan, maar het

ben wij een externe partij ingeschakeld.

is nog te vroeg om hierop nader in te gaan. Daarover volgend jaar meer.

Op welke ouderen willen wij ons richten, wat voor fonds willen we zijn,

Ook dit jaar is ieder projectvoorstel, groot of klein, elk idee waar ouderen

hoe komen we erachter of de projecten die wij financieren echt hout

‘beter’ van worden, bij ons meer dan welkom. Telkens opnieuw zijn we

snijden? Op deze kernvragen hebben de onderzoekers zich geconcen-

onder de indruk van de visie, betrokkenheid, het enthousiasme en de

treerd. Op basis van hun conclusies en aanbevelingen hebben we hier-

creativiteit die uit veel plannen spreekt. Zij vormen de legitimatie van

over inmiddels enkele discussies gevoerd.

ons fonds.

In afwachting van de uitkomsten van het onderzoek heeft ons fonds het

Namens het College van Regenten,

bestaande beleid voortgezet. Dit heeft ons er niet van weerhouden ook

Gérard van Engelen, voorzitter

vernieuwende initiatieven te nemen. Met de blik vooruit. Deze nieuwe ideeën richten zich vooral op meedoen, zinvol bezig zijn, iets voor de

maart 2011

ander betekenen. In financieel opzicht hadden wij, evenals in 2009, een gunstig jaar. Het vermogen kon zich verder herstellen van de klap die het in 2008 opliep, wat overigens niet wil zeggen dat het verlies van toen al helemaal is ingelopen. Samen met onze beleggingsadviseur zijn wij een onderzoek begonnen naar passende mogelijkheden om ons beleggingsbeleid een duurzamer karakter te geven. In 2010 hebben wij meer projecten gefinancierd dan ooit, en dat voor

6 -


Bij de afbeeldingen in dit jaarverslag

over het format van dit project, dat besloten werd de methodiek te laten vastleggen. Zo kunnen deze eenvoudige, voor de deelnemers zeer stimulerende kunstzinnige ontmoetingen ook elders in Nederland geor-

Op ons verzoek heeft Stichting ChildArt een project opgezet waarin

ganiseerd worden.

ouderen en kinderen elkaar portretteren. Zeven bewoners van Huize

8 -

Valkenbosch in Zeist en zeven kinderen van verschillende scholen

Huize Valckenbosch, waar het project plaatsvond, is een verzorgingshuis

uit de buurt hebben elkaar getekend onder begeleiding van Judith

dat onderdeel uitmaakt van de Antroz Antroposofische Woonzorggroep. Het

Boerkamp van Stichting ChildArt. Het resultaat is een prachtige serie

heeft een antroposofische inslag en onderhoudt banden met de ernaast gele-

dubbelportretten, voortgekomen uit een voor alle deelnemers inspire-

gen Christengemeenschap. Het bijzondere karakter van het huis komt onder

rende middag. Deze zijn in dit jaarverslag opgenomen.

meer tot uitdrukking in de grote verscheidenheid aan culturele activiteiten, de

Naast het expressieve, creatieve aspect van dit project zijn het vooral de

kunstzinnige therapieën, de viering van jaarfeesten, de biologisch-dynamische

ontmoetingen tussen ouderen en kinderen die, door het samen kunst-

maaltijden alsook de inrichting van het gebouw. Antroz wil zich profileren

zinnig bezig zijn, een diepere dimensie krijgen. De deelnemers werd

als een sociale en maatschappelijke organisatie die midden in de samenleving

gevraagd er tijdens het tekenen over na te denken wat ze bijzonder aan

staat en zich richt op een duurzame bijdrage aan de ouderenzorg. Huize

elkaar vonden. Hierdoor werd met nog meer positieve aandacht naar

Valckenbosch staat open voor iedere zorgbehoevende oudere die zich thuis

elkaar gekeken.

voelt bij de identiteit en de sfeer van het huis.

Directie en medewerkers van Huize Valkenbosch waren zo enthousiast

Het gebouw is fraai gelegen aan de Dieptetuin in Zeist.


Wencke & Eva

Eva Mees-Christeller 86 jaar, Wencke 10 jaar Violiste, componiste, kunstenaar en kunstzinnig therapeute. Woonde in Duitsland, Zwitserland, Italië en Nieuw-Zeeland. Samen met haar echtgenoot Leendert Mees richtte zij drie instituten op: het verpleeghuis De Maretak, de kunstzinnig-therapeutische academie De Wervel en het afkickcentrum Arta. Daarnaast publiceerde zij vele boeken en gaf lezingen over de hele wereld. Moeder van een dochter. In Huize Valckenbosch o.a. actief met vioolspelen en schilderen.

10 -


Fonds Sluyterman van Loo

houdt zichzelf een spiegel voor

projecten - onderzoek - doelen 12 -


Ons fonds heeft sinds eind jaren negentig meer dan 2600 projecten ondersteund met in totaal 15 mln euro.

Ruim tien jaar en een aantal beleidscycli verder, is er behoefte ontstaan ons beleid en onze werkwijze tegen het licht te houden. Ten eerste wilden we graag weten in hoeverre onze investeringen een maatschappelijk effect hebben gehad en ten tweede worden we de komende jaren gedwongen scherpere beleidskeuzes te maken: het aantal aanvragen blijft stelselmatig toenemen, terwijl ons budget in beginsel gelijk is gebleven. Bovendien leek het ons zinvol het intern functioneren van onze organisatie eens aan een kritische beschouwing te laten onderwerpen. Het bestuursjaar 2010 heeft in belangrijke mate in het teken van dit onderzoek gestaan, dat werd uitgevoerd door Bureau Scholten&Franssen. Hiervoor werden veertig projectdossiers uit de laatste vijf jaar bestudeerd en een tiental relaties van de stichting (aanvragers en collegafondsen) geïnterviewd. Intern zijn met alle regenten en medewerkers individuele gesprekken gevoerd. In dit verslag zal regelmatig uit het samenvattende eindrapport worden Eind jaren negentig is ons fonds begonnen met het financieren van

geciteerd.

initiatieven die tot doel hebben het welbevinden van ouderen te bevor-

14 -

deren. Sindsdien heeft het meer dan 2600 projecten ondersteund met

Het onderzoek heeft de volgende inzichten opgeleverd:

in totaal 15 mln euro. Aanvankelijk lag het accent op huisvestings- en

• Doelstellingen worden meestal bereikt

inrichtingskosten. Dit is goed verklaarbaar: het bieden en verbeteren

Over het algemeen wordt door organisaties die een financiële bij-

van huisvesting voor ouderen was verankerd in de oorspronkelijke doel-

drage van ons ontvangen, goed over de outputresultaten gerappor-

stelling van de stichting (1916). In de loop der jaren is het zwaartepunt

teerd; de gerealiseerde doelstellingen van veel projecten komen in

van het beleid verschoven naar het bevorderen van het welbevinden van

hoofdlijnen overeen met de doelen die zij zichzelf gesteld hadden.

ouderen. Hierbij staan de begrippen waardigheid, zingeving en autono-

Het format dat ons fonds voor deze rapportages gebruikt, bevordert

mie centraal.

de kwaliteit van de verslaglegging.


• Maatschappelijk effect moeilijk vast te stellen

3. een beoordelingsprocedure waarin het te verwachten maatschappelijk

Uit de evaluaties van projecten valt slechts sporadisch af te leiden wat

effect van gehonoreerde projecten, en het na afloop aantonen daar-

de impact ervan is geweest. Dit betekent niet dat de door ons gefinan-

van, belangrijke elementen vormen.

cierde projecten geen maatschappelijk effect hebben. Maar op basis van de huidige manier van rapporteren blijkt dat het moeilijk is dit

4. de aanpassing van de inrichting en werkwijze van bestuur en bureau, voor zover de bovenstaande punten daartoe aanleiding geven.

concreet vast te stellen. • Projecten vaak aanbodgericht

De eerste drie doelen zijn leidend en zullen in 2011 tegelijkertijd ter

Veel projecten die ons fonds ondersteunt, lijken primair aanbod

hand worden genomen. Het laatste punt vormt een afgeleide hiervan,

gedreven te zijn. Zelden wordt een project voorafgegaan door een

hetgeen niet wegneemt dat ook hieraan in de loop van dit jaar gewerkt

behoefteonderzoek. Dit kan verklaren waarom het bereiken van de

zal worden.

doelgroep dikwijls tegenvalt of een knelpunt vormt. • Ruime beoordelingscriteria De criteria waaraan wij aanvragen toetsen, zijn zo ruim geformuleerd, dat het moeilijk is aanvragen gefundeerd af te wijzen. Onze thematische subsidieprogramma’s vormen hierop een uitzondering, omdat hierbij wel sprake is van een duidelijke focus. • Proactief versus passief Wij profileren ons als proactief fonds. Het ontwikkelen van Premieplan, Gouden Dagen en de thematische subsidieprogramma’s zijn er voorbeelden van. Maar het zwaartepunt (zowel in budget als in aantallen gefinancierde projecten en tijdsbesteding van de staf) ligt bij projecten die spontaan worden ingediend. Ons fonds stelt zich dus wat dit betreft ’passief’ op. Op basis van deze inzichten en de daaraan verbonden aanbevelingen zijn wij inmiddels aan de slag gegaan. Dit moet onder meer uitmonden in 1. de herijking van onze beleidsvisie en een scherpere afbakening van onze doelgroepen, en van wat wij voor hen willen betekenen. 2. een duidelijker profiel van ons fonds.

16 -

We wilden graag weten in hoeverre onze investeringen effect hebben gehad. Ook worden we de komende jaren gedwongen scherpere beleidskeuzes te maken: het aantal aanvragen blijft stelselmatig toenemen, terwijl ons budget in beginsel gelijk is gebleven. jaarverslag 2010 - 17

Joni & Amunda

Amunda Egeler 89 jaar, Joni 8 jaar Tuinarchitecte, verpleegkundige en kunstzinnig therapeute. Ze werd in 1946 door het Rode Kruis als verpleegkundige uitgezonden naar Java en werkte daar 2,5 jaar. Moeder van twee zonen. Ze werkte 12,5 jaar als kunstzinnig therapeute in verpleeghuis De Maretak in Driebergen. In Huize Valckenbosch o.a. actief met schilderen op zijde en lezen.

18 -



programma’s - doelstellingen 2011 20 -


Hoe kijk je bij het ouder worden naar jezelf? Dat is bepalend voor je zelfvertrouwen.

we met onze proactieve thematische subsidieprogramma’s, waarmee we inmiddels tien jaar ervaring hebben, een beweging op gang te brengen, en daarvoor gaan we op zoek naar de beste projecten. Uiteindelijk analyseren we wat deze opgeleverd hebben. Het grootste deel van ons budget en de meeste tijd hebben we tot nu toe besteed aan de vele aanvragen die ons spontaan bereiken. Hieraan kleeft het risico dat we in een ‘projectencarrousel’ belanden. Wij zijn ons hiervan bewust: niet alles wat wij financieren is gericht op duurzame resultaten of het oplossen van problemen. Vaak willen we gewoon helpen iets mogelijk te maken waar ouderen zich wel bij voelen. Daarom blijven organisaties welkom om bijdragen te vragen voor een


breed scala aan goede projecten. Hiermee verrijken wij bovendien ons inzicht in maatschappelijke ontwikkelingen, waarop we dan weer nader kunnen inspelen met onze proactieve programma’s.

Passief, proactief en voorschrijdend

De laatste tijd ontwikkelt onze stichting zich enigszins van een proactief

Fondsen kunnen in een aantal verschillende typen worden onderver-

tot een ‘voorschrijvend’ of liever gezegd ondernemend fonds: we zoeken

deeld, zoals

geschikte partners voor het ondersteunen van een specifiek aandachts-

• passief: het selecteert de beste aanvragen die het bereiken.

punt en vragen hen hiervoor een voorstel te maken.

• proactief: het financiert de beste projecten die het kan vinden. • voorschrijvend of gebiedend: het financiert alleen projecten waar het naar vraagt.

22 -

Regulier (‘passief’) subsidieprogramma Het totaalbedrag dat aan donaties werd besteed, steeg van €1.708.719

Wij beschouwen onze stichting als een gemengd fonds, omdat het zowel

in 2009 tot € 2.058.114 in 2010. Dit bedrag werd als volgt over verschil-

passief als proactief is, én voorschrijvende trekken heeft. Zo proberen

lende categorieën verdeeld:


Uit onderzoek is gebleken dat oudere migranten behoefte hebben

Toegekende subsidies in 2010

aan specifieke vormen van gemeenschappelijke huisvesting. Het

Voorlichting en deskundigheidsbevordering

67

€ 589.361

Diversen (en meervoudige doelstelling)

50

€ 432.478

samenwerking met een aantal partners, een kenniscentrum opzetten.

Cultuur en recreatie

79

€ 420.755

De bijdrage van ons fonds (€ 35.000) is bestemd voor de werving en het

Inrichting

59

€ 349.957

begeleiden van startende woongroepprojecten.

263

€ 131.165

11

€ 93.643

8

€ 40.755

537

€ 2.058.114

Premieplan Caribisch deel Koninkrijk Vervoer Totaal

Amsterdamse collegafonds Stichting R.C. Maagdenhuis zal hiervoor, in

Diversen (en meervoudige doelstelling) Onder Diversen vallen de aanvragen die niet onder de andere categorieën kunnen worden gerangschikt en projecten met een meervoudige doelstelling. In 2010 ontvingen wij veel inspirerende voorstellen, bijvoorbeeld voor een gesproken levensboek voor ouderen met een visuele beperking (bijdrage € 5.410), het fotoproject Wat ik later wilde worden

Voorlichting en deskundigheidsbevordering

€ 7.630), Animal Assisted Therapy (€ 3.100) en een inloophuis voor

Beeldvorming: hoe wordt er naar je gekeken en hoe kijk je bij het ou-

eenzame ouderen (€ 15.000). Grotere bijdragen ontvingen het Lande-

der worden naar jezelf? Dat (zelf)beeld is heel bepalend voor de manier

lijk Steunpunt Vrijwillige Palliatieve Thuiszorg (VPTZ) (€ 40.000, zie

waarop je wordt bejegend en voor de mate van zelfvertrouwen, en dus

p. 33) en Stichting Gouden Dagen Fonds (€43.437, zie p. 52/53).

indirect voor hoe je kunt blijven functioneren. Kennisuitwisseling over alle aspecten van het ouder worden, vinden wij dan ook van groot belang.

Cultuur en recreatie

De grootste bijdrage in de categorie Voorlichting en deskundigheids-

De hoogste bijdrage in de categorie Cultuur en recreatie (€ 55.000)

bevordering, € 50.000, gaat naar het filmplan Dementie En Dan van

ging naar Stichting de Belevenis, een groot, reizend uitgaanscentrum

documentairemaakster Ireen van Ditshuyzen, bedoeld voor uitzending

dat een totaalprogramma biedt, o.a. bestaande uit acht themawerelden,

op televisie en voor educatieve doeleinden. De komende 2,5 jaar zul-

aangepaste theatervoorstellingen en massages. Het is speciaal ont-

len vijf demente patiënten in hun dagelijkse omgeving worden gevolgd,

wikkeld voor mensen die baat hebben bij rustige activiteiten gericht

met partner, kinderen, buren en thuiszorg. In de ketenzorg en het case-

op zintuiglijke stimulering, zoals ouderen in de laatste fase van het

management, tijdens de dagopvang en activiteitenprogramma’s, en in

dementieproces.

het verpleeghuis. De inzet van huisarts, neuroloog, psychiater, geria-

24 -

ter, verpleeghuisarts, verpleegkundige, ziekenverzorgster en therapeut

Inrichting

komen er ook in aan bod. De documentaires worden daarnaast ingezet

De hoogste bijdragen in de categorie Inrichting (€ 15.000) werden toe-

bij zorgopleidingen en er worden lesbrieven bij ontwikkeld.

gekend aan Woonzorgcomplex De Waterwel (voor een recreatieruimte)


Toegekend bedrag en [ aantal ] projecten per categorie in 2009 en 2010

ting Zorgverlening De Friese Wouden. Het wordt steeds duidelijker dat blijven bewegen ook voor ouderen op allerlei manieren bijdraagt aan een

Caribisch deel Koninkrijk 93.643 [ 11 ] Antillen 252.255 [ 11 ]

Cultuur en recreatie 420.755 [ 79 ] 402.407 [ 80 ]

Inrichting 349.957 [ 59 ] 287.160 [ 44 ] Vervoer 40.755 [ 8 ] Sociale contacten en mobiliteit

Premieplan 131.165 [ 263 ] 149.500 [ 324 ] Diversen 432.478 [ 50 ] 292.721 [ 34 ]

103.543 [ 21 ]

beter leven. Wij ondersteunen dergelijke projecten dan ook van harte. Caribisch deel van het Koninkrijk Fonds Sluyterman van Loo maakt deel uit van de Samenwerkende Fondsen voor het Caribisch deel van het Koninkrijk. Dit is sinds 10 oktober 2010 de nieuwe naam van Samenwerkende Fondsen voor de Nederlandse Antillen en Aruba. In 2010 konden wij het Innovatiefonds Zorgverzekeraars in het samenwerkingsverband welkom heten. Het Innovatiefonds vormt, gezien zijn beleidsdoelstellingen en de expertise van

Voorlichting en deskundigheidsbevordering 589.361 [ 67 ] 221.133 [ 47 ]

directeur Ine van Hest, een bijzonder waardevolle aanvulling. Op elk eiland hebben de fondsen een adviescollege dat projecten voordraagt en begeleidt. In november vond op Curaçao een symposium plaats, waarbij alle adviescolleges en vertegenwoordigers van de Samenwerkende Fondsen intensief hebben gesproken over de uitvoering van het nieuwe beleidsplan 2010-2013: ‘Samen meedoen, samen sterker’. Zowel op Curaçao als Aruba zijn veelbelovende vormen van samenwerking ontstaan: op beide eilanden is een Platform Dementie gevormd, op

2009

2010

Aruba tevens een Platform Diabetes. Wij vinden het van groot belang dat ouderen kunnen blijven ‘meedoen’ en financieren daarom bij voorkeur initiatieven die hierop gericht zijn. Vervoer is en blijft een groot probleem: het openbaar vervoer op deze

26 -

en Stichting Welzijn Ouderen Pijnacker-Nootdorp (inrichten van wel-

eilanden is bijzonder slecht en mede daardoor lijden veel ouderen er

zijnscentra voor zelfstandig wonende ouderen).

een geïsoleerd bestaan. De Samenwerkende Fondsen ontvangen dan

Zoals in voorafgaande jaren werden ook in 2010 snoezelruimtes, ont-

ook met regelmaat aanvragen voor de aanschaf van busjes. De fondsen

moetingscentra, algemene ruimten in zorgcomplexen, hospices en bui-

hebben niettemin besloten in principe geen busjes meer te financieren

tenruimtes ingericht met behulp van onze bijdragen.

omdat er geen beginnen aan is en het probleem hiermee niet structureel

Opvallend is dat we dit jaar voor het eerst voor de inrichting van fitness-

wordt opgelost. Fonds Sluyterman van Loo heeft inmiddels het initiatief

ruimtes voor ouderen werden aangeschreven, bijvoorbeeld door Stich-

genomen om te kijken of er niet een andere manier bestaat om de mobi-


Vaak willen we gewoon helpen Verdeling Premieplanaanvragen over de provincies in 2010

iets mogelijk € 2.000 werd gegeven. Onder het motto ‘samen rijden, samen kijken,

Nationaal Ouderen Fonds

samen genieten’ koppelt Avondje-Uit ouderen en vrijwilligers aan elkaar

De Zonnebloem PCOB

5 8 5

om samen naar de schouwburg, de concertzaal of de bioscoop te gaan. De gast wordt door de vrijwilliger met zijn eigen auto opgehaald en weer thuisgebracht.

te maken waar ouderen zich wel bij voelen.

Vervoer Een opvallend project in deze categorie was de scootmobielcursus van

26

12

1

Stichting Welzijn Lelystad. Het valt voor ouderen niet altijd mee om een scootmobiel te besturen in het drukke verkeer. Vandaar dat dit soort

43

cursussen steeds vaker wordt georganiseerd.

13

39 Aanvraagprocedure Fonds Sluyterman van Loo ondersteunt initiatieven en projecten die zich

3

richten op het

70

• versterken van zelfredzaamheid van ouderen • behoud van autonomie en waardigheid • bevorderen van zingeving • stimuleren van positieve beeldvorming 38

De aanvraagprocedure bestaat uit een vooraanvraag en een uitgebreide aanvraag. Bij de vooraanvraag gaat het om een beknopte omschrijving van het project, de doelgroep en een globale kostenraming, naast de gegevens van de aanvragende organisatie. Binnen vijf werkdagen ontvangt de aanvrager een bericht of het project kans maakt op een toewijzing. Men wordt

28 -

liteit van ouderen op Curaçao en Aruba te verbeteren. Het komende jaar

dan eventueel uitgenodigd om een uitgebreide aanvraag in te dienen.

zullen we hieraan verder werken.

Bij een uitgebreide aanvraag wordt meer informatie gevraagd over

Wij ontvingen dit jaar veel voorstellen voor projecten die, vaak met wei-

het project, de omvang van de doelgroep, de doelen en de verwachte

nig middelen – bijvoorbeeld door op een slimme manier vrijwilligers

effecten. De behandelingstermijn is plm. 6 weken voor aanvragen tot

in te zetten – iets heel waardevols tot stand brengen. Eén daarvan was

15.000; wordt een hoger bedrag gevraagd, dan kan de verwerking tot

afkomstig van Stichting Avondje-Uit in Best, waarvoor een bijdrage van

vier maanden oplopen.


De aanvragen worden onder meer beoordeeld op het belang van het pro-

Toekenningen en afwijzingen 2006 – 2010

ject voor de doelgroep, de continuïteit van het project en de organisatie, en op financiële haalbaarheid.

350

Uitgebreidere informatie over de aanvraagprocedure, waaronder een

300

opsomming van de uitsluitingscriteria, is te vinden op onze website

250

www.stsvl.nl/subsidie.

200

263 209

235

237

93

97

178

15 0

Doelstelling voor 2011: nieuwe aanvraagprocedure Bovenstaande procedure zal dit jaar waar nodig herzien worden. Gezien het sterk toenemend aantal aanvragen ontkomen we er niet aan de procedure zoveel mogelijk te digitaliseren en een koppeling aan te brengen

10 0 50 0 50 70

100

tussen aanvraag- en evaluatieformulier.

93

2006

2007

81

2009

2008

2010

A a n t a l p ro j e c t e n t o e g e k e n d , e x c l u s i e f P re m i e p l a n

Monitoring

A a n t a l p ro j e c t e n a f g e w e z e n , e x c l u s i e f P re m i e p l a n

Regelmatig contact met aanvragers Wij hechten veel waarde aan een goed contact met de organisaties die Toekenningen 2006 – 2010

wij ondersteunen en hebben geconstateerd dat deze behoefte weder-

2.473.069 649.365

zijds is. Wij willen bijvoorbeeld graag weten hoe een project zich ontwikkelt, tegen welke problemen men aanloopt en waarom sommige doelstellingen niet gehaald worden. Vaak nopen de omstandigheden de uitvoerders hun plan halverwege bij te stellen. Daarover willen we met hen van gedachten wisselen. We bezoeken dan ook met regelmaat projecten of nodigen organisaties uit bij ons langs te komen.

2.250.000

1. 7 0 8 . 7 2 0

1. 5 0 0 . 0 0 0 1. 2 5 0 . 0 0 0

1. 3 0 8 . 0 6 6

1. 0 0 0 . 0 0 0 750.000

van Ouderen, in juni 2010, stond in het teken van contact met aanvra-

500.000

gers: alle organisaties die in het programma participeerden, toonden de

250.000

resultaten van hun project, en de ca. tweehonderd (potentiële) aanvra-

0

Met de bedenkers van projecten die voor een financiële ondersteuning

1. 8 2 3 . 7 0 4

1. 7 3 3 .914

1. 7 5 0 . 0 0 0

De eindmanifestatie van ons thematisch subsidieprogramma Kracht

gers konden daarmee ervaringen en ideeën uitwisselen.

2 . 0 5 8.114

2.000.000

2006

2007

2008

2009

2010

To e g e k e n d s u b s i d i e b e d r a g To e g e k e n d s u b s i d i e b e d r a g t h e m a t i s c h s u b s i d i e s p ro g r a m m a K r a c h t v a n O u d e re n

30 -


Wij willen graag weten hoe een project zich ontwikkelt

Succesvolle reddingsactie: Vrijwillige Palliatieve Terminale Thuiszorg

en tegen welke problemen men aanloopt.

VPTZ Nederland is de landelijke vereniging van organisaties voor vrijwillige palliatieve terminale zorg, thuis of in hospices. Samen met de mantelzorgers doen de vrijwilligers wat gedaan moet worden in deze bijzondere en onzekere levensperiode. De ruim 9600 goed

in aanmerking komen, maken we afspraken over periodieke rapporta-

opgeleide VPTZ-vrijwilligers bieden, zowel in de thuissituatie als in hospices, aandacht en

ges en evaluaties, en hebben we een paar maal per jaar contact. Het gaat

ondersteuning. De vereniging VPTZ Nederland ondersteunt de lidorganisaties op het gebied

dan vooral om vernieuwende ideeën, waarvan tevoren niet vaststaat of

van communicatie en pr, kwaliteitsbeleid, training en opleidingen, organisatieadvies en

ze tot het gewenste resultaat zullen leiden. Het afgelopen jaar hebben

belangenbehartiging. In totaal bestaat de vereniging uit 208 lidorganisaties.

we zo twintig projecten gevolgd. Het is verheugend dat bij geen hiervan de voortgang of het resultaat tegenvielen – in tegenstelling tot sommige

Zoals gezegd bieden de VPTZ-vrijwilligers ondersteuning in de laatste levensfase, zodat

projecten in de voorafgaande jaren.

deze zo goed mogelijk beleefd wordt. De vrijwilligers zorgen voor rust en geven concrete hulp bij de door de mantelzorgers geboden zorg.

Monitoring op output, niet op impact

In 2010 werden de vrijwillige thuiszorgorganisaties door een wijziging in de

Elke organisatie is verplicht om bij de eindverantwoording een beknopt

subsidieverdeelsleutel van het ministerie van VWS plotseling gekort tot soms wel 35% van

evaluatieformulier in te vullen. Zo kunnen we zien of de voorgenomen

hun budget. Het ministerie had deze onbedoelde gevolgen van het veranderde beleid niet

activiteiten zijn gerealiseerd, wat er is tegengevallen en waarom, en hoe

voorzien, maar kon, alle goede wil ten spijt, de ontstane situatie om allerlei redenen pas

men de opgedane ervaringen wil delen. De gestelde (output)doelen zijn

per 2011 corrigeren. Dit betekende dat 35 van 117 zelfstandige organisaties voor vrijwillige

over het algemeen gerealiseerd en goed geëvalueerd, en er zijn concrete

palliatieve thuiszorg in 2010 opgeheven dreigden te worden.

ideeën om de opgedane kennis te verspreiden. De evaluaties bieden geen antwoord op de vraag wat een project in die-

Op initiatief van ons fonds sloegen vervolgens vijf partijen – Fonds Nuts Ohra, Stichting

pere zin heeft opgeleverd (impact). Het begint er al mee dat hierover

het R.C. Maagdenhuis, Stichting RCOAK, Skanfonds en Fonds Sluyterman van Loo –

in de aanvraag doorgaans weinig of niets wordt vermeld (we lezen bij-

de handen ineen. Wij vonden het onacceptabel dat, door een niet goed doordachte

voorbeeld zelden: ‘Wij zullen nagaan of de deelnemers aan een training

beleidsmaatregel, vele mensen die thuis hun stervensproces doormaken, verstoken

die gericht is op eenzaamheidsvermindering, zich een half jaar later

zouden blijven van de zo noodzakelijke thuishulp. Ook meenden we dat de opgebouwde

daadwerkelijk minder eenzaam zijn gaan voelen’, of: ‘Na afloop zullen

expertise en vrijwilligersnetwerken niet verloren mochten gaan.

we onderzoeken in hoeverre de door ons verzorgde concerten hebben

Vervolgens hebben zich nog enkele regionaal werkende fondsen, waaronder Fonds 1818

bijgedragen aan het verbeteren van de sfeer in het verzorgingshuis’).

en Sint Laurensfonds, bij dit initiatief aangesloten. En zo kon een eenmalig bedrag van

Hierover zouden we graag meer willen weten.

in totaal € 300.000 ter beschikking worden gesteld, waarmee de 35 bedreigde palliatieve thuiszorgorganisaties uit de gevarenzone werden gehaald. Al deze organisaties hebben

Doelstellingen voor 2011

2010 ‘overleefd’.

Dit jaar zullen de aanvraag- en beoordelingsprocedure enigszins wor-

32 -

den gewijzigd. Op die manier hopen we onder meer een beter beeld te

De groep fondsen kan terugkijken op een unieke actie, waarmee zij hebben bewezen dat

krijgen van de effecten van door ons gefinancierde projecten, wat ons in

zij tezamen in staat zijn om snel en adequaat op een urgente maatschappelijke misstand

staat stelt beter gefundeerde keuzes te maken.

te reageren.


Ruben& Betsy

Betsy Kouwenhoven 86 jaar, Ruben 10 jaar Psychiatrisch verpleegkundige. Later studie in de heilgymnastiek, massage en natuurgeneeskunde. Ze had dertig jaar een praktijk waarin ze een eigen methodiek toepaste van oorzaak en gevolg. Moeder van een zoon en een dochter. In Huize Valckenbosch o.a. actief met het schilderen op zijde, bloemschikken en chrotta spelen.

34 -


Eigen initiatieven

en vernieuwende concepten

kracht van ouderen - wijkrestaurants - premieplan - gouden dagen 36 -


Frits de Lange: ‘Je kunt als oudere op ongelofelijk veel manieren nuttig blijven in de maatschappij.’

zo’n themaprogramma dagen wij de ouderensector uit om voorstellen voor vernieuwende projecten in te dienen. De meest veelbelovende voorstellen worden gedurende drie jaar gefinancierd en intensief gevolgd. Overdraagbaarheid staat hierbij centraal. We selecteren nieuwe ideeën die als vliegwiel kunnen dienen om een grotere beweging in de goede richting op gang te brengen. De resultaten worden bekendgemaakt op symposia en in publicaties. Thema’s uit het verleden zijn Eenzaamheid en Levenskunst. In 2010 werd het thema Kracht van Ouderen afgerond. ••• Volgens Frits de Lange, hoogleraar Ethiek aan de Theologische UniversiVertegenwoordigers van fondsen en aanvragers met elkaar in gesprek

Optreden van Diva Dichtbij: Pieternel van Amelsvoort

teit Kampen, kun je op ongelofelijk veel manieren nuttig blijven als oudere. Tijdens de afsluitende manifestatie van Kracht van Ouderen, ons

tijdens manifestatie Kracht van Ouderen

derde thematische subsidieprogramma, sprak hij de volgende woorden: Fonds Sluyterman van Loo is, zoals al gezegd, meer dan alleen een ‘pas-

‘Ouder worden staat voor veel mensen nog steeds gelijk met pensioen heb-

sief’ of ‘brievenbus’-fonds dat reageert op inkomende aanvragen voor

ben... dat vind ik wat armoedig. Alsof het leven alleen bestaat uit werken en er

financiële steun. We hebben ook een sterke proactieve component door

niets mooiers is dan ophouden met werken. Het gaat ook om zelfontplooiing,

trends in de ouderensector te signaleren en daarop in te spelen met ver-

vervulling en maatschappelijke participatie. Genieten betekent ook: iets voor

nieuwende initiatieven.

anderen betekenen, deelnemen aan het maatschappelijk proces. Ik heb het over “de armoede van het Zwiterlevengevoel”, de “genietende consument”; dat is de enige rol die je als oudere nog lijkt te mogen vervullen. Je kunt

Thematisch subsidieprogramma Kracht van Ouderen

echter op ongelofelijk veel manieren nog nuttig blijven in de maatschappij als

Afsluiting van Kracht van Ouderen

oudere. Oud worden betekent niet dat je ophoudt te leven, dat je er niet meer

De thematische subsidieprogramma’s die we elke drie jaar organiseren,

toe doet, dat je je langzamerhand terugtrekt.’

zijn het belangrijkste voorbeeld van onze proactieve benadering. Bij •••

38 -


Kracht van Ouderen ging van start in 2007 en werd in 2010 afgerond met een goed bezochte manifestatie en een publicatie waarin de resultaten van zeventien projecten worden gepresenteerd en geanalyseerd. Het doel van Kracht van Ouderen Nuttig blijven in de maatschappij – hoe doe je dat? Hoe kan de maatschappij profiteren van de schat aan kennis, ervaring en vakmanschap waarover ouderen beschikken? Met dit subsidieprogramma wilden wij initiatieven stimuleren en ondersteunen die ouderen in staat stellen volop in de samenleving te blijven functioneren. De deelnemende projecten kunnen grofweg ingedeeld worden in drie categorieën:

Invalshoek

Aantal

Bijdrage in euro’s

Uitwisseling tussen generaties

6

105.500

Ontdekken van eigen talent/kracht

7

276.451

Onderlinge dienstverlening

4

141.494

Totaal

17

523.445

Informatiemarkt tijdens slotmanifestatie Kracht van Ouderen

Ook voor financiers is het boekje nuttig: het maakt duidelijk waaraan je  

dit soort initiatieven kunt toetsen en waarop je alert moet zijn.

Op 14 juni werd tijdens een slotmanifestatie te Driebergen het themaprogramma afgerond. Op deze dag werden onder andere de ervaringen

Een greep uit de aanbevelingen:

van de deelnemers en de resultaten van de procesevaluatie bekend gemaakt. Alle projecten, de resultaten en de uitkomsten van de proces

40 -

Werving deelnemers vaak moeizaam

evaluatie werden gebundeld in een handzaam boekje. In grote trekken

De voorbereidende fase waarin de deelnemers geworven worden, is

hebben alle projecten het resultaat behaald dat in het projectplan was

– zo kan worden geconstateerd – vaak te optimistisch ingeschat. Het

voorzien, al was dat, zo bleek later, allerminst vanzelfsprekend. Wij

bereiken van potentiële deelnemers – vooral als het om kwetsbare

hopen dat dit boekje eraan zal bijdragen dat vergelijkbare initiatieven in

ouderen gaat – bleek vaak moeilijker te zijn dan tevoren was gedacht.

de toekomst even succesvol zullen verlopen.

Waar de werving goed verliep, kon over het algemeen worden geput uit


Het bereiken van deelnemers is, vooral als het Omdat een van de doelen die wij ons met de thematische subsidieprogramma’s stellen juist het overdragen en het verspreiden van werkzame methodieken betreft, is dit voor ons een belangrijk punt van aandacht bij toekomstige programma’s. Aanbevelingen voor uitvoerders van projecten • Een goede voorbereiding houdt onder meer in: het opbouwen van een netwerk, het creëren van draagvlak, goede communicatie met de

om kwetsbare ouderen gaat, vaak moeilijker dan men denkt.

betrokken partijen en een strakke planning (problemen tijdig signaleren en actie ondernemen). • Persoonlijke contacten zijn bij de werving van deelnemers erg belangrijk (voor ouderen is internet vaak een brug te ver). • Bouw een breed netwerk binnen de eigen organisatie op. Als met meerdere partijen wordt samengewerkt, moet veel tijd en aandacht aan de onderlinge communicatie en afstemming worden besteed. Dat geldt vooral als men afhankelijk is van de medewerking van partijen waarvoor het project minder belangrijk is. • Al in een vroeg stadium van een project moet worden nagegaan of er voldoende draagvlak voor bestaat en of het praktisch gezien haalbaar is. Leontien Giezen en Egbert Bosma,

bestaande groepen. Bij projecten waarbij dienstverlening centraal staat,

• Een heldere projectfasering met per fase duidelijk omschreven

m.m.v. Kees Knipscheer en Bert

was het vaak gemakkelijker om aanbieders van diensten te vinden, dan

doelen is essentieel. Per fase dient te worden gemonitord en zo nodig

Felling, Kracht van ouderen. Fonds

hulpvragers.

bijgestuurd.

Sluyterman van Loo, 2010

Verankering en overdracht: verhaal apart

Aanbevelingen voor fondsen:

Veel van de uitgevoerde projecten zijn zeer geschikt om blijvend in een

• Hanteer duidelijke projectfasen als vast format voor de aanvraag.

organisatie verankerd te worden of door anderen overgenomen te wor-

• Vraag duidelijke projectdoelen per fase.

den. Verankering en overdracht maakten echter in de meeste gevallen

• Monitor de voortgang aan de hand van de projectfasen.

geen onderdeel uit van de projectopzet. Voor verankering is meer tijd

• Houd de mogelijkheid open om een vervolgsubsidie voor veranke-

nodig en het overdragen van kennis is een specifieke activiteit die een

ring of overdracht beschikbaar te stellen.

apart traject vereist.

42 -


Bij de volgende themaprogramma’s zullen wij al in de beoordelings procedure meer aandacht besteden aan de bestendiging (verankering) en overdraagbaarheid van de projecten. Ten aanzien van het draagvlak en het bereiken van deelnemers zullen wij een grondige voorbereiding van de aanvragers eisen. 2011: Evaluatie ‘Ouderen en Levenskunst en ‘Kracht van Ouderen’ In 2011 zal de Radboud Universiteit in Nijmegen alle organisaties die aan de themaprogramma’s Ouderen en Levenskunst (2004-2007) en Kracht van Ouderen hebben meegedaan, benaderen met de vraag wat er van hun projecten terecht is gekomen: is het project voortgezet, uitgebreid of door anderen overgenomen en heeft het tot nieuwe initiatieven geleid? Wij verwachten van deze inventarisatie ook lessen te leren die we in toekomstige themaprogramma’s kunnen toepassen.

Expertmeeting sociale wijkrestaurants Do’s en dont’s in kaart gebracht Fonds Sluyterman van Loo ontvangt geregeld aanvragen voor bijdragen aan sociale wijkrestaurants. Wil zo’n sociaal wijkrestaurant zijn doelgroep bereiken, dan is het van belang dat het laagdrempelig is en dat de gasten er betaalbaar, gevarieerd en gezond kunnen eten. Er moet bovendien een aantrekkelijke, uitnodigende sfeer van uitgaan die mensen stimuleert de stap buiten de deur te (durven) zetten.

het opzetten van een sociaal wijkrestaurant in kaart zijn gebracht.

Willem van de Wetering, Van de

Dat klinkt voor de hand liggend. Toch blijkt het niet eenvoudig te zijn om

De expertmeeting bleek in een grote behoefte te voorzien, was zelfs over-

kook, succesvol ondernemen in wijkres-

een sociaal restaurant tot een succes te maken. Bureau Attema & Van de

tekend. De follow-up van dit evenement was boven verwachting: in Am-

taurants. Bureau Attema & Van de

Wetering heeft hiernaar onderzoek gedaan. Dit bureau heeft, samen met

sterdam alleen al wordt sindsdien aan de opzet van negen nieuwe wijkres-

Wetering, 2010

ons fonds en Kenniscentrum Woon-Zorg van Actiz-Aedes, in september

taurants gewerkt.

2010 een expertmeeting georganiseerd. Het onderzoek en de expertmeeting hebben een compact boekje opgeleverd, waarin de do’s en dont’s bij

44 -

•••


serie artikelen heeft geschreven in Het Parool over de erbarmelijke kwaliteit van het eten in veel verzorgingshuizen. Zelf ben ik bezig om, samen met Combiwel (welzijnsorganisatie), Cordaan (zorgorganisatie) en het ROC, vier wijkrestaurants te ontwikkelen, die allemaal in de loop van 2011 geopend worden. Vanuit die vier druppelen er weer andere initiatieven binnen, waardoor ik intussen bezig ben met negen nieuwe Amsterdamse wijkrestaurants.’

Hoogleraar sociale gerontologie Nan Stevens schat in dat het voor een wijkrestaurant de grootste uitdaging is om verschillende groepen zich er thuis te laten voelen. En om betaalbaar, lekker eten te serveren in een aantrekkelijke, toegankelijke ruimte. Alleen als dat allemaal klopt, zullen de gasten terugkomen.

‘We zijn in januari begonnen met een pilot in verzorgingshuis De Kimme in Amsterdam-Noord. Daar wordt sinds januari, toen Combiwel het restaurant heeft overgenomen, dagvers gekookt voor bewoners en omwonenden. Combiwel ziet dit als een soort try-out voor hun andere wijkrestaurants. Het is een succes, de mensen komen. Maar het is lastig om de kosten te dekken wanneer je elke dag zestig maaltijden voor € 6,20 wilt neerzetten. De meeste restaurants komen zo’n 30.000 tot 40.000 euro per jaar tekort. We zijn daarom op zoek naar nieuwe manieren om de exploitatie sluitend te krijgen. Wijkrestaurant De Parelvissers in Leiden

Ongeveer driehonderd mensen maken regelmatig gebruik van het restaurant van De Kimme. We willen onderzoeken of de gasten op bescheiden wijze zouden kunnen participeren in de financiering. Als je daar dan ook de

Volgens Willem van de Wetering van Bureau Attema & Van de Wetering

middenstand uit de buurt bij zou kunnen betrekken door ze leveranties te

moet een sociaal wijkrestaurant door de buurt gedragen worden, anders

laten doen, dan krijg je een zelf financierende gemeenschap.

houdt het niet lang stand:

De Kimme is voor Combiwel een soort try-out voor de andere wijkrestaurants

‘Sinds de expertmeeting is er enorm veel gebeurd. Een aantal ontwikkelingen

in ontwikkeling. We doen ervaringen op: hoe organiseer je een restaurant, hoe

komt rechtstreeks voort uit deze bijeenkomst, maar ook vanuit andere hoeken

moet het eruit zien, hoe stel je de kaart samen, hoe pak je het met dit publiek

zijn er initiatieven ontplooid. Zoals SamSam Amsterdam, een particulier

nu precies aan?’

initiatief dat Amsterdamse senioren op allerlei plekken in de stad van een gezonde, met verse ingrediënten bereide maaltijd voorziet en waar een groot

•••

aantal mensen en organisaties aan meedoet (www.samsamamsterdam.nl).

46 -

Er is in Amsterdam een beweging gaande, er zijn nieuwe mensen bezig dit

Wat de expertmeeting voor ons fonds heeft opgeleverd

soort dingen te organiseren. Het komt ook doordat Johannes van Dam een

Het verslag van de bijeenkomst over sociale wijkrestaurants is al sinds


Actieve ouderen kunnen een belangrijke rol spelen voor kwetsbare, zorgafhankelijke ouderen. enige maanden op internet beschikbaar. Het verheugt ons dat er intussen vele nieuwe wijkrestaurants worden ontwikkeld, die hun voordeel hebben gedaan met de beschikbare expertise. Dat was precies de bedoeling!

Samenwerking en innovatie: ouderen voor ouderen

Zelf kunnen wij nu, als er een aanvraag voor een wijkrestaurant bij ons

Een bijzondere vorm van samenwerking is het afgelopen decennium ge-

binnenkomt, veel beter beoordelen of het plan levensvatbaar is. En de aan-

groeid tussen de Amsterdamse Stichting RCOAK en ons fonds. Beide

vrager zo nodig de brochure met do’s en dont’s toesturen, en aldus actief

fondsen vinden elkaar in het gezamenlijk ontwikkelen van vernieuwende

bijdragen aan het verspreiden van kennis over sociale wijkrestaurants.

subsidieconcepten. Het is verrassend hoe twee fondsen met een zo verschillende ontstaansgeschiedenis en cultuur, elkaar op de inhoud perfect weten te vinden.

Synergie door samenwerking

Dat bleek ook tijdens een bijeenkomst in februari op Akerendam, waar-

Kennis delen, veelbelovende initiatieven extra steun geven, efficiency-

bij de voltallige regentencolleges met elkaar van gedachten wisselden.

voordelen… dat zijn bekende redenen om met andere fondsen samen te

Er zit een duidelijke lijn in de initiatieven die we samen ontwikkelen: het

werken. Fonds Sluyterman van Loo is dan ook lid van de FIN (Vereni-

gaat steeds om het activeren van fitte ‘middelbaar plus’-ouderen die zich

ging van Fondsen in Nederland), maakt deel uit van het ‘grote fondsen

als vrijwilliger inzetten voor kwetsbare ouderen in hun omgeving. Door

overleg’ van de FIN, participeert in Samenwerkende Fondsen voor Ou-

onze ervaringen met deze projecten en gesprekken met de ouderenbonden

deren, doet mee aan het Landelijk Fondsenoverleg dat driemaal per jaar

zijn we ervan overtuigd geraakt dat ouderen in de derde levensfase een on-

in Amsterdam bijeenkomt en behoort tot de Samenwerkende Fondsen

gelofelijk belangrijke rol kunnen spelen voor de kwetsbare, afhankelijke

voor het Caribisch deel van het Koninkrijk.

ouderen, alsook dat dit maatschappelijk gezien eigenlijk noodzakelijk is.

Verder selecteren wij sinds een aantal jaren op bescheiden schaal pro-

Medio 2011 organiseren wij over dit thema een werkconferentie. Het is de

jecten voor Stichting Het Pape-Fonds in Den Haag, en de Stichtingen

bedoeling dat daaruit weer concrete initiatieven voortkomen.

Anslo’s Hofje - De Eendracht in Amsterdam. Vanaf 2010 werken wij

Hieronder worden alle gezamenlijke initiatieven op een rij gezet.

eveneens samen met Stichting ’t Hofje van Gerrit de Koker. Deze Rotterdamse stichting, opgericht in 1784 door de handelaar in zuivel-

48 -

producten Gerrit de Koker, ondersteunt projecten t.b.v. het welzijn van

Premieplan

ouderen in de Regio Rijnmond.

Meer fondsen doen mee

De samenwerking met deze stichtingen is op basis van cofinanciering,

Premieplan, in 2004 geïnitieerd door Stichting RCOAK en Fonds Sluy-

waarbij Fonds Sluyterman van Loo de projectaanvragen selecteert en

terman van Loo, stimuleert 65-plussers iets te ondernemen met of voor

behandelt.

‘oudere’ ouderen in hun eigen omgeving. Ter bekostiging hiervan zet-


Een greep uit de activiteiten: boottochten, een bezoek aan een orchideeënboerderij, een jubileumviering en een ochtendje winkelen met lunch na.

Premieplan 2008 – 2010

14 9.50 0

150 .00 0 100 .00 0

13 1.16 5

86 .73 9

50 .00 0

ten zij een actie op touw om geld in te zamelen. De opbrengst wordt ver-

0

2008

volgens door beide fondsen verdubbeld. Op deze manier is er tweemaal

2009

2010

zoveel geld beschikbaar om met de meer kwetsbare buurtgenoten op 32 4

stap te gaan, een kerstdiner te organiseren etc. Een kleine greep uit activiteiten van het afgelopen jaar: boottochten, een

25 0

bezoek aan een orchideeënboerderij, de aanschaf van seniorenstoelen,

20 0

een jubileumviering en een ochtendje winkelen met lunch na.

15 0

Aan Premieplan werd deelgenomen via Nationaal Ouderen Fonds, door

10 0

afdelingen van De Zonnebloem, PCOB en KBO Brabant. Als financiers

50

van de verdubbeling traden dit jaar Fonds 1818 (voor de regio Haaglan-

26 3

24 1

0

2008

den), Sint Laurensfonds (regio Rotterdam) en Stichting Dijkverzwaring

2009

2010

Toegekend bedra g (als onde rdeel van het t otaa l t oegekende bedrag)

(Noord-Brabant) toe.

Aantal toekenninge n

Minder activiteiten Via Nationaal Ouderen Fonds werden minder Premieplan-activiteiten georganiseerd dan in het voorgaande jaar, maar per actie werd meer op-

op touw zetten, waren enthousiast. Hetzelfde geldt voor de afdelingen

brengst behaald. Bij De Zonnebloem liep het aantal activiteiten eveneens

van KBO-Brabant. Een aantal afdelingen is al gestart, en we verwachten

terug. Dit was aanleiding voor De Zonnebloem om te laten onderzoeken

dat het in 2011 echt gaat lopen.

wat hiervan de oorzaak zou kunnen zijn. De uitkomst: voor veel afdelings-

Om Premieplan tot een succes te maken, moet ruim de tijd worden

besturen bleek de aanvraagprocedure te ingewikkeld te zijn en daarnaast

genomen. Ook eenvoudige procedures en goede en frequente infor-

was lang niet iedereen met Premieplan bekend. Daarom is de procedure

matievoorziening zijn essentieel. Met deze kennis is inmiddels ook de

aanzienlijk vereenvoudigd en zal tijdens regiobijeenkomsten meer voor-

Johanniter Hulpverlening aan de slag gegaan met Premieplan.

lichting over Premieplan gegeven worden. We gaan ervan uit dat hierdoor

50 -

in 2011 bij De Zonnebloem de stijgende lijn wordt teruggevonden.

Doelstellingen 2011

Afdelingen van de PCOB die in 2010 voor het eerst meededen, keken

Er worden verkennende gesprekken gevoerd met andere partijen (zowel

vooralsnog de kat uit de boom. Maar de twaalf die een Premieplan-actie

deelnemers als fondsen).


Persoonlijke aandacht, gezien worden, iets Het is onze stellige overtuiging dat Premieplan de komende jaren kan

2010: Jaar van stagnatie

uitgroeien tot een brede landelijke beweging. In 2011 zal een werkconfe-

Het Gouden Dagen Fonds heeft de ambitie de komende jaren uit te

rentie georganiseerd worden om hierover met alle betrokken organisa-

groeien tot een verband van zorglocaties uit alle delen van het land. In

ties en aspirant-deelnemers concrete plannen te ontwikkelen.

dit opzicht is 2010 een jaar van stagnatie geweest. Er zijn wel een paar zorginstellingen serieus geïnteresseerd, maar de

ondernemen wat je zelf graag wilt:

facto zijn er nog geen nieuwe participanten toegetreden.

hoe kwetsbaarder

Gepaste aandacht voor zorgafhankelijke ouderen

2011: Uitbreiding

en afhankelijker je

Persoonlijke aandacht, gezien worden, iets ondernemen wat je zelf

Inmiddels is, met financiële steun van Stichting RCOAK en Fonds Sluy-

graag wilt: hoe kwetsbaarder en afhankelijker je wordt, hoe minder van-

terman van Loo, een projectleider aangetrokken, die als opdracht heeft

zelfsprekend het is dat deze kernbehoeften worden bevredigd. Gouden

meegekregen in 2011 ten minste vier nieuwe zorglocaties aan Gouden

Dagen, eveneens een gezamenlijk initiatief van Stichting RCOAK en

Dagen te binden. Dit jaar is het echt erop of eronder.

Gouden Dagen

Fonds Sluyterman van Loo, probeert hierin verbetering te brengen. Het

wordt, hoe minder vanzelfsprekend het is dat deze

is bedoeld om ouderen die in meer of mindere mate afhankelijk van zorg zijn geworden, gepaste persoonlijke aandacht te geven en om één

Ouderen en kunstbeoefening

op één, of in groepsverband, iets te ondernemen. Als uitgangspunt hier-

Positieve effecten van kunstbeoefening op ouderen

bij geldt dat er iets wordt ondernomen wat de oudere zelf graag zou

Stichting RCOAK en Fonds Sluyterman van Loo zijn in 2010 een sa-

willen doen.

menwerkingsverband aangegaan met Kunstfactor, sectorinstituut voor

Het initiatief ligt bij zorglocaties die in Gouden Dagen participeren. Dat

amateurkunst. Kunstfactor is geïnteresseerd in de – positieve – effecten

zijn er op dit moment vier: twee van De Pieter Raat Stichting en twee

van kunstbeoefening op het welzijn van ouderen en wil weten welke

van Viva! Zorggroep, alle gevestigd in Noord-Holland. Zij richten zich

aspecten van projecten gericht op actieve kunstbeoefening van ouderen

hierbij primair op hun eigen bewoners en op ouderen die in dezelfde

die effecten bewerkstelligen. De ouderenfondsen zijn met name geïnte-

wijk wonen, veelal cliënten.

resseerd in de vraag of actieve kunstbeoefening gezien kan worden als

Gouden Dagen Comité’s, Gouden Vrienden en donateurs brengen geld

een zinvolle tijdsbesteding, en of deze sociaal contact, gezondheid en

bijeen en werven vrijwilligers om al deze activiteiten mogelijk te maken.

welbevinden bevordert.

kernbehoeften worden bevredigd.

Gedurende de eerste drie jaar worden de opbrengsten door Stichting

52 -

RCOAK en ons fonds – binnen een zekere bandbreedte – verdubbeld.

Kunstbeoefening door ouderen blijft achter bij de mogelijkheden, on-

Het afgelopen jaar heeft in het kader van Gouden Dagen een waaier

danks de groeiende groep ouderen in onze samenleving en ondanks de

aan activiteiten plaatsgevonden. Eén daarvan was een excursie naar Sail

veronderstelde positieve effecten van kunstbeoefening op het welzijn

Amsterdam, waaraan een paar honderd mensen deelnamen.

van ouderen. Zowel in de sfeer van de publieke voorzieningen als vanuit


Ouderen verschillen in leeftijd, in opleidingsniveau, culturele ervaring en interesse, koopkracht en gezondheid. Bij het ontwikkelen van aanbod is het dus belangrijk om allereerst te bepalen welke (sub)groep bereikt moet worden, bijvoorbeeld actieve, koopkrachtige ouderen die streven naar artistieke ontwikkeling of ouderen met een laag inkomen en een klein sociaal netwerk die behoefte hebben aan contact en gezelligheid.

Kunstbeoefening in 2011 De conclusies van de expertmeeting zijn verwerkt in een opdracht aan het Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventies (LESI). Dit centrum zal nagaan of het beoefenen van kunst een positief effect heeft op het welzijn van ouderen en welke belemmeringen er bij de kunstbeoefening particuliere initiatieven kan de toegang van ouderen tot actieve kunstbe-

van ouderen spelen. Het onderzoek moet bijdragen aan een strategische

oefening worden belemmerd. Het is daarom van belang een analyse te

visie op lokale samenwerking tussen overheden, fondsen, professionele

maken van het krachtenveld van de betrokken actoren, wil men kunstbe-

maatschappelijke en culturele organisaties, zorgen welzijnsinstellin-

oefening door ouderen effectief kunnen stimuleren of faciliteren.

gen en informele verbanden van burgers, gericht op het individuele welzijn en de sociale participatie van ouderen.

Begin 2010 wijdde Kunstfactor hieraan een drukbezocht congres en

54 -

later in het jaar organiseerden we gezamenlijk een expertmeeting, waar-

We zijn verheugd dat het ministerie van VWS hiervoor grote interesse

in vertegenwoordigers van de kunstwereld, fondsen, welzijns- en zorg

aan de dag heeft gelegd. Onze benadering sluit goed aan bij hun visie op

instellingen en ouderenorganisaties onder leiding van Hedy d’Ancona

Welzijn Nieuwe Stijl. Het departement draagt financieel bij aan het on-

hun gedachten hebben laten gaan over nut en noodzaak van het stimu-

derzoek en zal actief participeren in het daaruitvolgende stimulerings-

leren van actieve kunstbeoefening door ouderen.

en faciliteringsprogramma, dat vanaf 2012 gestalte moet gaan krijgen.


Steven & Daisy

Daisy Wijnberg 90 jaar, Steven 11 jaar Medisch analiste, röntgenassistente en administratief medewerkster. In de oorlog werkte ze als röntgenassistente in het Elisabeth Gasthuis te Haarlem. Na de oorlog werkzaam bij een consultatiebureau, een huisarts, het Provinciaal Ziekenhuis Santpoort en de Hoogovens in IJmuiden. Moeder van drie zonen. In Huize Valckenbosch o.a. actief met kaarten maken, zingen en schilderen.

56 -


Onderzoek

leerstoel - rust zonder roest - regie over eigen leven

58 -


De laatste jaren is het belang van vriendschappen voor ouderen steeds duidelijker geworden.

ouder worden) door docenten te trainen in Zeeland, Gelderland, Overijssel, Zuid-Limburg, Oost-Brabant en Amsterdam. Op de ‘Dag van Ouderen’, 1 oktober, werd aandacht aan deze cursus besteed in Trouw onder de kop ‘60-plusser kan op cursus om te leren prettig oud te worden’. Virtual Coach bij eenzaamheidspreventie In 2010 is meegewerkt aan de ontwikkeling van scenario’s voor Virtual Coach, een programma dat ouderen helpt om sociale activiteiten te vinden waarmee ze hun contacten kunnen uitbreiden en verdiepen. De ervaringen die zijn opgedaan bij de cursus ‘Zin in Vriendschap’ komen hierbij goed van pas. Toenemend belang van vriendschap bij ouderen

Sluyterman van Loo Leerstoel

Samen met prof. Theo van Tilburg (VU) is gewerkt aan een studie over de ontwikkeling en het belang van vriendschap onder verschillende cohorten van ouderen binnen de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA). Een opmerkelijke uitkomst is dat een jonger cohort ouderen

Prof. Nan Stevens bekleedt sinds 2002 de bijzondere leerstoel Toegepaste

vriendschappen langer in stand houdt (tot hun 77ste) dan het geval was

Sociale Gerontologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, gefinancierd

bij twee oudere cohorten ouderen. Dit wordt gezien als een signaal van

door Fonds Sluyterman van Loo. Nan Stevens heeft samenwerkingsver-

het toenemende belang van vriendschap op latere leeftijd.

banden opgezet met allerlei maatschappelijke organisaties, opdat door haar ontwikkelde interventies ook kunnen worden toegepast in de praktijk.

Toekomst leerstoel Eind 2012 gaat Nan Stevens met emeritaat. Dit betekent voor ons dat we

Rust zonder roest

ons het komende jaar zullen moeten bezinnen op de periode die daarna

In 2010 is gewerkt aan de verdere verspreiding van de vorig jaar ontwik-

aanbreekt.

kelde cursus ‘Rust zonder Roest’ (bevorderen van eigen kracht bij het

60 -


Het thema ‘eigen regie’ past in de trend van het streven naar een grotere mate van eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid en zorg.

fenen tijdens het zorgproces, kan dit mogelijk bijdragen aan een grotere mate van ervaren kwaliteit van zorg en leven. Deze hypothese, die tijdens het onderzoek zal worden getoetst, kan een richtlijn vormen voor het verbeteren van de zorg voor kwetsbare ouderen. Onderzocht zal worden wat kwetsbare ouderen verstaan onder eigen regie binnen het zorgproces en in hoeverre eigen regie samenhangt met ervaren kwaliteit van Regie over het eigen leven bij kwetsbare ouderen

formele zorg bij kwetsbare ouderen en met hun algemene kwaliteit van leven. Ook wordt bekeken in hoeverre sociaaleconomische verschillen

Regentenproject

van invloed zijn op de eigen regie die kwetsbare ouderen nog kunnen

Elk lid van het College van Regenten mag één keer tijdens zijn of haar

uitoefenen.

bestuursperiode een wat groter project voordragen voor financiering.

62 -

Oud-collegelid Ans Vollering droeg een project voor waarin kwetsbare

Het doel is om door middel van onderlinge dialoog tussen kwetsbare

ouderen en hun wensen centraal staan: het onderzoeksproject ‘Regie,

ouderen, mantelzorgers en formele zorgverleners handvatten te formu-

sociaal-economische status, en ervaren kwaliteit van ontvangen zorg bij

leren voor het verbeteren van het zorgaanbod voor kwetsbare ouderen.

kwetsbare ouderen’, dat uitgevoerd wordt door dr. Martijn Huisman

De bijdrage van ons fonds richt zich op het vierde jaar van het onder-

Zie voor een compleet overzicht van

(VU) met cofinanciering van ZonMw.

zoek. In deze fase wil men tot één of meer interventies komen die ertoe

de activiteiten en publicaties van Nan

Wanneer kwetsbare ouderen een grotere mate van regie kunnen uitoe-

kunnen leiden dat kwetsbare ouderen meer regie over hun leven krijgen.

Stevens in 2010 de website www.stsvl.nl.


Nadja & Hannie

Hannie Bos-Maatman 86 jaar, Nadja 10 jaar Tekenacademie in Den Haag. Gaf zestien jaar les in algemeen vormend tekenonderwijs aan de Huishoudschool in Rotterdam. Na haar huwelijk stopte ze met werken. Moeder van een zoon en een dochter. In 1985 richtte ze ‘Het Hannebos poppentheater’ op. Twintig jaar lang toerde ze met de sprookjes van Grimm langs vele scholen. Na het pensioen van haar man bracht ze de wintermaanden in het Italiaanse Umbrië door, waar ze vele aquarellen maakte van het landschap. Deze werden een aantal jaren terug in Huize Valckenbosch geëxposeerd. In Huize Valckenbosch o.a. actief met schilderen op zijde en zingen.

64 -


waaraan Akerendam ligt. Een nog uit 1788 stammende erfdienstbaarheid verbiedt bebouwing op een groot deel van wat nu het Stationsplein heet, zonder instemming van de eigenaar van Akerendam. Om veilig te stellen dat dit servituut bij de plannen de rol speelt waarvoor het destijds werd gevestigd, zijn wij bij Rechtbank Haarlem een procedure gestart ter verkrijging van een zgn. ‘verklaring voor recht’. Lopende de procedure heeft de gemeente aangegeven het bestaan van de erfdienstbaarheid te erkennen. Alleen over de omvang van de percelen waarop deze rust, bestaat nog verschil van inzicht. De rechtbank zal nu een deskundige aanwijzen, die hierover een bindende uitspraak moet doen. Nieuw Akerendam Moestuin van Akerendam

Akerendam en Nieuw Akerendam

Nieuw Akerendam is een complex met 114 serviceappartementen voor senioren in Beverwijk, in 1977 door ons fonds gebouwd. Drie jaar geleden werd besloten de verhuur en het beheer uit handen te geven. Onze dochterstichting Stichting Nieuw Akerendam, die het complex exploiteerde, werd omgevormd tot een dochterstichting van Viva! Zorggroep in Velsen-

66 -

Buitenplaats Akerendam

Noord.

Onze stichting is in 1916 ontstaan op de buitenplaats Akerendam in Be-

Uit evaluatie van deze samenwerking kwam naar voren dat het uitbesteden

verwijk en daar is ons kantoor nog steeds gevestigd. De instandhouding

een goede stap is geweest. Het onderhoud is gestructureerd aangepakt, mu-

van Akerendam is één van onze statutaire doelstellingen. Het huis, dat

tatieleegstand werd teruggedrongen en het contact met het bestuur van de

uit 1639 dateert, en het park zijn beschermde rijksmonumenten. Wij

Huurdervereniging is sterk verbeterd. In een uitgebreide enquête gaven de

doen er alles aan om dit fraaie geheel in uitstekende staat te houden en

bewoners met een gemiddeld cijfer van 8,4 aan dat zij zeer tevreden zijn.

het te behoeden voor bedreigingen van ‘buitenaf’.

De huurovereenkomst met Stichting Nieuw Akerendam, die voor een

In het verslagjaar hebben we veel contact gehad met de gemeente

periode van drie jaar was aangegaan, is per 2011 omgezet in een over-

Beverwijk over haar plannen voor de ontwikkeling van het Stationsplein,

eenkomst voor onbepaalde tijd.


Fatima & Jurrien

Jurrien Zaagman 87 jaar, Fatima 8 jaar Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Vierentwintig jaar tekenaar op een clichéfabriek. Daarna werkzaam op het Zoölogisch Instituut in Amsterdam. In dit instituut, dat zijn gebouw had op het terrein van Artis, maakte hij zeventien jaar tekeningen voor wetenschappelijke studies. Drie jaar geleden vond er in Huize Valckenbosch een grote overzichtstentoonstelling plaats van zijn tekeningen en schilderijen In Huize Valckenbosch o.a. actief met tekenen.

68 -


o

Financiën en kengetallen Financiële verantwoording

Totaal rendement

Het forse herstel dat, na het dramatische jaar 2008, in 2009 intrad, is in 2010 doorgezet.

2010

2009

2008

2007

Hierdoor hebben wij een belangrijk deel van ons verlies inmiddels goed kunnen maken.

Fonds Sluyterman van Loo 11,96%

17,00%

-20,65%

Het herstel dit jaar was vooral ook te danken aan de koersontwikkeling van aandelen, ter-

Benchmark :

15,40%

-16,93%

wijl obligaties op een total return-basis licht positieve prestaties lieten zien

50% MSCI Wereld,

10,34%

2006

2005

2004

1,42%

4,84% 15,91%

6,09%

0,19%

3,74%

15,35%

7,01%

50% JPMorgan

De core (ongeveer 68%) van de aandelenportefeuille is belegd in twee indexfondsen die de

EMU Gov. Bond

MSCI Wereld Index volgen. Deze index deed in 2010 19,5%, de betreffende fondsen 19,1%. De satellietportefeuille voegde waarde toe. Vooral onze belangen in opkomende markten

deden het goed. Het hielp ook dat een voor ons belangrijke valuta, de US dollar, ten opzichte

Omzettingen in 2010

van de euro ongeveer 7% in waarde toenam.

x € 1 mln Verkopen/lossingen Aankopen Aandelenallocatie

4,6

3,9

Al met al benaderden wij aan het einde van het jaar een allocatie van 60% voor aandelen

Obligatieallocatie

8,7

7,5

– een niveau waarop herbalancering heel dichtbij komt. Eind 2008 was de aandelenal-

Totaal

13,3

11,4

locatie € 20,4 mln, eind 2009 € 29,5 mln en eind 2010 € 34 mln. Dit is, zoals gezegd,

voornamelijk te danken aan koersstijgingen; in deze periode werd per saldo slechts voor € 2,5 mln bijgekocht.

De substantiële omzettingen in de obligatieportefeuille waren het gevolg van de verwik-

Beleggingsstrategie

kelingen op de markten van staatsleningen in de eurozone. Een beleggingsfonds dat in de

Onze beleggingsstrategie is gericht op de lange termijn, waarbij consistentie, discipline,

eurozone staatsleningen belegt, is verkocht omdat het te sterk in de perifere eurozonelan-

transparantie en risicobeheersing via diversificatie richtinggevend zijn. Het Beleggings

den Spanje en Italië zat. De herbelegging vond vooral plaats in staatsleningen van Neder-

statuut waarin deze strategie is vastgelegd, werd in september 2010 opnieuw geformu-

land en Duitsland.

leerd. Periodiek wordt de samenstelling van de beleggingsportefeuille door de Beleggingscommissie en de adviseur getoetst aan de bepalingen van het Beleggingsstatuut.

Aan de beleggingsportefeuille (liquide middelen) werd € 2,7 mln onttrokken voor beste-

ding aan onze doelstellingen.

70 -


Assetallocatie x € 1.000

Kosten vermogensbeheer

Ultimo 2010

Ultimo 2009

Ultimo 2008

De directe kosten van het vermogensbeheer (transactieprovisie, bewaarloon, btw en advies-

Aandelenallocatie

34.162

59,3%

29.500

54,9%

20.397

42,9%

loon, onder vermindering van retour ontvangen distributievergoedingen) kwamen in 2010

Obligatieallocatie

20.830

36,1%

21.236

39,5%

24.036

50,5%

uit op 0,23% van het gemiddeld belegde vermogen (in 2009 en 2008 respectievelijk 0,18%

Liquide middelen

2.631

4,6%

3.002

5,6%

3.161

6,6%

en 0,17%).

57.623

100,0%

53.738

100,0%

47.594

Totaal

100,0% Beleggingscommissie

De rubricering van beleggingscategorieën is in overeenstemming met het Beleggingsstatuut van

De Beleggingscommissie heeft in 2010 vijf keer vergaderd met de beleggingsadviseur,

de stichting.

Providence Capital N.V. te Bussum. Naast de reguliere advisering, rapportages en verant-

Beleggingsfondsen met obligatiekarakteristieken, incl. absolute return-fondsen, zijn opgenomen

woording, was actualisering van het Beleggingsstatuut een belangrijk gespreksonderwerp.

onder obligaties.

Tussentijds vond regelmatig overleg plaats tussen de penningmeester en de beleggingsad-

De obligatieallocatie is inclusief de vordering op lopende rente.

viseur.

In de aandelenallocatie zijn vastgoedfondsen en grondstoffenfondsen inbegrepen. Verantwoord beleggingsbeleid De strategische, ‘neutrale’, assetallocatie bevat 50% aandelen en 50% obligaties. De resul-

De activiteiten van ons stichting worden gefinancierd uit de opbrengsten van haar vermo-

taten worden gemeten ten opzichte van een benchmark die samengesteld is uit 50% MSCI

gen. Het vermogensbeheer is gericht op het realiseren van optimale mogelijkheden om

Wereld en 50% JPMorgan EMU Government Bond.

het beleid ten uitvoer te brengen (maatschappelijk rendement). Instandhouding van het vermogen en behoud van de koopkracht vormen vooralsnog het uitgangspunt.

Financiële ruimte

Het beleggingsbeleid concentreert zich op het vinden van de optimale combinatie van ren-

Volgens onze spending rule wordt het uitgavenbudget voor 80% gebaseerd op de uitgaven

dement en risico. Wij voeren momenteel een eigen onderzoek uit naar de wenselijkheid en

van het vorige jaar en voor 20% op een percentage van het belegde vermogen per 30 sep-

haalbaarheid van een verantwoord beleggingsbeleid, waarbij ESG-criteria (Environment,

tember van het jaar voorafgaande aan het betreffende begrotingsjaar. Bij dit laatste wordt

Social & Governance) geleidelijk worden geïntegreerd in het bestaande beleggingsbeleid

uitgegaan van een jaarlijks rendement van 6% en 2% inflatie. Op deze manier ademen de

met passieve en actieve beleggingsfondsen. Hierbij wordt gekeken naar alle aspecten van

uitgaven in lichte mate mee met de ontwikkeling van het belegd vermogen.

een ESG-beleggingsbeleid en de doelstellingen van het fonds.

Op basis van deze rekenmethode was in 2010 € 2.368.888 beschikbaar. Hieraan werd de netto opbrengst van Nieuw Akerendam (€ 450.000) toegevoegd. Bovendien werd besloten ernaar te streven dat 15% van de reservedoelstellingen (€ 315.000) zou worden besteed. Hierdoor hadden wij in 2010 in totaal € 3.133.888 ter beschikking voor de uitvoering (inclusief kosten) van ons beleid.

72 -


Besteding aan de doelstellingen x € 1 mln

2010

2009

2008

6,3

7,9

(12,6)

Resultaat Nieuw Akerendam

0,4

0,4

0,3

Opbrengst belegd vermogen

622.000

626.852

Besteding in het kader van de

2,1

1,5

2,3

Interest

842

Resultaat beleggingsportefeuille (‘totaal rendement’)

statutaire doelstellingen *) Besteding, inclusief kosten

Verkorte staat van baten en lasten Exploitatie Begroting Exploitatie Begroting 2010 2010 2009 2011 Baten

Exploitatie Nieuw Akerendam 2,9

2,3

3,2

*) Hier wordt aangegeven wat betaald is.

Exploitatie overige onroerende zaken

471.269

826.000

397.140

450.000

403.326

564.122

7.150

10.000

-9.610

10.000

Diverse baten

78.169

Som der baten

953.728

1.082.000

13.579 1.034.989

1.400.122

In 2010 is een bedrag van € 2.058.134 toegezegd aan subsidies. De aan de subsidieverstrekking toegerekende kosten bedroegen in 2010 € 428.199. Hieruit vloeit een bedrag van

Lasten

€ 2.486.333 voort dat met de subsidieverstrekking gemoeid was. Het kostenpercentage

Personeelskosten

328.618

329.000

323.615

347.000

komt uit op 17,2%.

Onderhoudskosten

135.000

135.000

135.000

135.000

Algemene kosten

311.863

323.000

286.607

366.500

Verkorte balans

Diverse lasten

Ultimo 2010

Ultimo 2009

9.716.001

9.716.001

Som der kosten

32.008

775.481

787.000

777.230

848.500

2.116.943

2.031.888

1.538.782

2.369.622

-1.938.696

-1.736.888

-1.281.023

-1.818.000

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen

de statutaire doelstellingen

Vlottende activa Vorderingen

Bestedingen in het kader van

433.420

384.626

Effecten

54.625.467

50.736.566

Koersresultaat

5.828.087

7.313.594

Liquide middelen Totaal

2.682.241 67.457.129

3.001.585 63.838.778

Saldo

3.889.391

6.032.571

Exploitatieresultaat

-1.818.000

Bestemming saldo Toevoeging eigen vermogen

-1.736.888

3.889.391

-1.738.888

6.032.571

-1.818.000

Eigen vermogen Vrij besteedbaar

58.018.345

54.130.838

Vastgelegd

6.267.659

6.265.775

522.043

490.458

2.649.082 67.457.129

2.951.707 63.838.778

Voorzieningen Kortlopende schulden Totaal

74 -


Claire & Magnolia

Magnolia Heijboer 81 jaar, Claire 9 jaar Fysiotherapeute en acupuncturiste. Ze is geboren in Indonesië en kwam in de oorlog terecht in een Jappenkamp. Toen ze zeventien jaar was, vestigde zij zich in Amsterdam. Ze had een eigen praktijk fysiotherapie en acupunctuur. Ze deed ook veel aan tuinieren en is dol op de natuur. Moeder van een zoon en een dochter. Na haar pensionering reisde ze naar India: van ashram naar ashram. In Huize Valckenbosch o.a. actief met weven en het schilderen op zijde.

76 -


Organisatie tussen vrouwen en mannen en een evenwichtige leeftijdsopbouw (de leeftijden variëren nu van 42 tot 74 jaar). Het College van Regenten kwam in 2010 viermaal bijeen voor een reguliere vergadering. Tijdens een extra vergadering presenteerde Bureau Scholten&Franssen de uitkomst van het onderzoek naar de doelen en resultaten van de door ons fonds gefinancierde projecten en naar de interne bedrijfsvoering. In juni werd, in aanwezigheid van de accountant, de Jaarrekening 2009 vastgesteld. De jaarlijkse zelfevaluatie vindt medio 2011 plaats. Statutair is bepaald dat de collegeleden in het kader van hun functie een vergoeding ontvangen. Deze vergoeding werd in 2008 vastgesteld op € 6.000, voor de penningmeester op € 9.000 en voor de voorzitter op € 12.000 per jaar. De vergoeding wordt jaarlijks verhoogd volgens College van Regenten

de CBS Index. Met de secretaris is een arbeidsovereenkomst van kracht;

Het College van Regenten bestuurt het fonds op hoofdlijnen. De secre-

zijn honorering ligt op het niveau van schaal 15 van het BBRA (Bezol

taris-directeur is belast met het voorbereiden van het beleid en het uit-

digingsbesluit Rijksambtenaren).

voeren van de collegebesluiten. Hij is tevens verantwoordelijk voor het functioneren van het bureau. Enerzijds is hij lid van het college en an-

Mr Gérard van Engelen (1938), voorzitter

derzijds fungeert hij als ambtelijk secretaris-directeur. Over deze ‘dub-

Voormalig Algemeen Regiodirecteur ABN-AMRO, regio Den Haag

belrol’ zijn afspraken gemaakt die zijn vastgelegd in het directiestatuut.

nevenfuncties: Vicevoorzitter Stichting Exploitatie De Grote Kerk Den Haag

Bij de samenstelling van het College van Regenten wordt erop gelet

Penningmeester Stichting Medisch Werk Mumbai

dat daarin voor de beleidsterreinen van het fonds relevante disciplines

Lid Raad van Bestuur Internationaal Juridisch Instituut

zijn vertegenwoordigd. Ook wordt gestreefd naar een goede verhouding

78 -


Mr Koeno Sluyterman van Loo (1953), secretaris-directeur nevenfuncties: Lid bestuur Vereniging van Fondsen in Nederland Lid Raad van Toezicht Stichting Fonds voor Urgente Noden voor Haarlem en Omgeving

nevenfuncties: Secretaris Raad van Toezicht Saffier De Residentiegroep (verpleeg- en verzorgingshuizen in Den Haag) Lid Raad van Toezicht Sociaal Fonds Ministerie van VROM i.l. Voorzitter redactieraad SDU basiswettenbestand www.wetten.nl

Lid Raad van Toezicht Stichting Gouden Dagen Fonds

Voorzitter Bezwarenadviescommissie van het Kadaster, Apeldoorn

Secretaris-penningmeester Ludovica Stichting

Plv. voorzitter Adviescommissie Bezwaarschriftprocedure

(algemeen maatschappelijk)

Personeel OCW

Penningmeester Van Alphen Stichting (Hieronymus van Alphen)

Lid Bezwarenadviescommissie Gemeente Midden-Delfland

Voorzitter Stichting Agnes van den Brandeler (beeldende kunst)

Penningmeester Stichting De Waalse School in Den Haag

Penningmeester Stichting Landgoed Het Overvelde

Lid bestuur Stichting Vrienden van het Hospice Wallon de La Haye

Lid bestuur Stichting Vrienden van De Oude Kerk Amsterdam

(steunstichting verzorgingshuis) Lid Bestuur Stichting Sociaal Fonds Ministerie van BZK

Mr Peter Blumenthal (1936), penningmeester Oud-lid directie MeesPierson NV

Mr drs Arthur Modderkolk (1948), lid Voormalig Algemeen secretaris Stichting De Open Ankh/Stichting

Prof. dr Pearl Dykstra (1956), lid

Dienstverlening Gezondheidszorg

Hoogleraar Empirische Sociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam

Oud-griffier der staten van Noord-Brabant

nevenfuncties:

nevenfuncties:

Lid Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI)

Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Lievegoed Zorggroep

Lid Bestuur Sociaal Wetenschappelijke Raad

Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Plan & Projectpartners

Adviseur European Research Area in Ageing Lid Wetenschappelijke Raad van Advies FUTURAGE (EC) Lid Wetenschappelijke Raad van Advies Jan Brouwer Fonds Voorzitter redactie Mens en Maatschappij

(bouwadviesbureau) Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Meander (schippersinternaten) Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Prokino (jeugdzorg; kinderopvang)

Mr René Mazel (1947), lid Wnd. directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving, en Hoofd

80 -

Voorzitter Stichting Pensioenfonds De Open Ankh Vicevoorzitter Raad van Commissarissen woningcorporatie

Wetgeving Staatsinrichting en Grondrechten, Ministerie van

Zayaz, Den Bosch

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Lid Raad van Advies Utrechtse School voor Bestuurs- en


Organisatiewetenschappen

Collegeleden

benoemd

herbenoeming

aftreden

Voorzitter bestuur Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg

Mr G.J.C. van Engelen

2003

2011

2015

Voorzitter Remonstrantse Gemeente Utrecht (Geertekerk)

Mr K.W. Sluyterman van Loo

1990

-

2023

Mr P.A. Blumenthal

2002

-

2012

Prof. dr P.A. Dykstr

2007

2011

2019

Mr R.G. Mazel

2000

-

2012

Mr drs A.J. Modderkolk

2002

-

2014

Dr S.E.J.A. de Rooij

2005

2013

2017

Dr Sophia de Rooij (1969), lid Hoofd afdeling Geriatrie, Academisch Medisch Centrum Amsterdam nevenfuncties:

Penningmeester en lid dagelijks bestuur Nederlandse Internisten Vereniging Lid bestuur Ruitinga van Swieten Stichting Lid Sectie Ouderengeneeskunde van de Nederlandse Internisten Vereniging (NIV)

Commissies en vertegenwoordigingen Het College van Regenten kent een aantal commissies:

Lid Landelijk Netwerk Valpreventie

De Beleggingscommissie, thans bestaande uit de voorzitter, penning-

Lid Ethische Commissie Patiëntenzaken AMC

meester en secretaris-directeur, voert het door het college vastgestelde

Voorzitter VMS patiëntveiligheid thema ‘De kwetsbare

beleggingsbeleid uit, daarin bijgestaan door de externe adviseur.

oudere patiënt’

De Begeleidingscommissie voor het thematisch subsidieprogramma

Coördinator regionaal ouderenzorg netwerk Kring OuderenZorg

Kracht van Ouderen bestond uit de collegeleden Dykstra, Modderkolk

AMC en partners

(voorzitter), De Rooij en de secretaris-directeur, alsmede prof. dr Bert Felling en prof. dr Cees Knipscheer. Het programma werd in juni 2010 afgerond.

Rooster van aftreden

82 -

Collegeleden worden benoemd voor een periode van vier jaar en zijn

De voorzitter en het collegelid Mazel vormen de Commissie Personele

maximaal tweemaal voor eenzelfde periode herbenoembaar. De statu-

Aangelegenheden. Deze commissie voert het jaarlijkse functionerings-

ten bepalen dat, in afwijking hiervan, het lidmaatschap van een afstam-

gesprek met de secretaris-directeur.

meling van mr W.L. Sluyterman van Loo (1796-1875) niet afhankelijk is

Het fonds wordt vertegenwoordigd in diverse organen:

van tussentijdse herbenoemingen, maar eindigt bij het bereiken van de

De penningmeester is lid van de Werkgroep Total Return op Vermogen

leeftijd van 70 jaar.

van de FIN.

Eind 2010 werden mr P.A. Blumenthal en mr drs A.J. Modderkolk

Pearl Dykstra is lid van het Curatorium van de Sluyterman van Loo Leer-

voor een laatste termijn herbenoemd, tot 2012 respectievelijk 2014.

stoel aan de VU.


De secretaris-directeur vertegenwoordigt de stichting in:

Potentiële aanvragers vinden er informatie over de aanvraagprocedure, en

• Platform Samenwerkende Fondsen voor Ouderen (SFO)

dankzij het steeds geactualiseerde overzicht van gehonoreerde aanvragen

• Amsterdams Fondsenoverleg

kunnen zij zich een beeld vormen van het soort projecten dat wij finan-

• Landelijk Fondsenoverleg

cieren.

• Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN), diverse commissies

De Bijsluyter, onze elektronische nieuwsbrief, wordt naar ruim driedui-

• Samenwerkende Fondsen Caribisch deel van het Koninkrijk

zend adressen gezonden. In 2010 verscheen deze slechts één keer. Het streven is om de Bijsluyter in 2011 weer enkele malen te laten verschijnen. Ten slotte grijpen wij ons jaarverslag aan om aan belanghebbenden dui-

Gedragscode en richtlijnen

delijk te maken wat wij het afgelopen jaar hebben gedaan. En vooral ook

Het College van Regenten handelt conform de Gedragscode van de FIN

om voorbeelden te laten zien van succesvolle of juist minder geslaagde

(Vereniging van Fondsen in Nederland).

projecten, zodat hier lering uit getrokken kan worden.

In nauw overleg met de accountant zijn richtlijnen opgesteld over de besluitvorming en over interne en externe bevoegdheden. Hierin is ook

Risico’s

de verhouding tussen het fonds en het externe administratiekantoor

Strategische en reputatierisico’s

vastgelegd. Bij de jaarlijkse accountantscontrole worden de interne be-

Voor een vermogensfonds als Fonds Sluyterman van Loo zijn strategi-

heersystemen getoetst.

sche en reputatierisico’s relatief beperkt. Wij richten ons op het welzijn

De stichting staat geregistreerd als Algemeen Nut Beogende Instelling.

van ouderen, een groeimarkt. Om te weten of wij met ons beleid op de goede weg zitten, hebben we veel contact met collega-fondsen, met de ouderensector en met kennisinstituten. Daarnaast hebben we, zoals

Communicatie met belanghebbenden

gezegd, ons beleid en onze werkwijze in 2010 grondig laten evalueren.

Wij hechten er veel waarde aan dat organisaties met goede ideeën die

84 -

het welzijn van ouderen bevorderen ons weten te vinden. Vandaar dat

Op operationeel niveau is het niet uit te sluiten dat onze bijdragen niet

Fonds Sluyterman van Loo actief aan naamsbekendheid werkt. De eind-

altijd volledig worden besteed zoals de bedoeling was. Dit risico wordt

manifestatie Kracht van Ouderen, in juni 2010, werd door zo’n twee-

wel zoveel mogelijk beperkt. Dat doen we ten eerste door een zorgvuldi-

honderd mensen bezocht, onder wie veel nieuwe contacten. Ook onze

ge screening van de betreffende organisatie en het projectplan, alvorens

betrokkenheid bij de expertmeetings over sociale wijkrestaurants en

tot een toezegging over te gaan.

kunstbeoefening door ouderen heeft onze naamsbekendheid in de ou-

Vervolgens moet de ontvanger de toezeggingsbrief met de subsidievoor-

derensector vergroot.

waarden voor akkoord ondertekenen. Projecten met een wat grotere om-

De website van Fonds Sluyterman van Loo trekt steeds meer bezoekers.

vang en langere looptijd worden per kwartaal gemonitord. De definitieve


bijdrage wordt pas vastgesteld en uitbetaald na een positieve beoorde-

Wij beheersen het risico vooral door een sterke diversificatie van de

ling van een gedetailleerde inhoudelijke verantwoording en afrekening.

beleggingen. Er wordt praktisch uitsluitend belegd in beleggingsfond-

Bij twijfel of onduidelijkheid wordt nader contact met de subsidieont-

sen met een brede spreiding. Met een focus op indexfondsen in de kern-

vanger opgenomen en/of worden medefinanciers geraadpleegd. Het

portefeuille wordt tevens een beperking van het relatieve risico bereikt.

komt regelmatig voor dat de afrekening aanleiding geeft onze bijdrage

De traditionele obligatiebeleggingen bestaan uit investment grade-obli-

naar beneden bij te stellen. Bij bijdragen van meer dan € 12.500 wordt

gaties, gedenomineerd in euro’s.

van de ontvanger een accountantsverklaring gevraagd. Wat de tactische assetallocatie betreft, houden wij ons strikt aan de grenDit alles staat overigens los van de kwestie of een project dat door

zen die ons Beleggingsstatuut hieraan stelt. Bij (dreigende) overschrij-

de stichting is gefinancierd uiteindelijk wel of niet succesvol is. Wij

ding gaan wij over tot herbalancering. Dit gebeurt ook bij gunstige dan

ondersteunen regelmatig vernieuwende projecten waarvan het succes

wel ongunstige koersontwikkelingen in een bepaalde beleggingscatego-

allerminst verzekerd is. Dat risico nemen wij bewust, in de overtuiging

rie. Speculatieve transacties met derivaten en grondstoffen zijn uitgeslo-

dat we juist als fonds onze nek kunnen uitsteken voor innovatieve ont-

ten. Hetzelfde geldt voor beleggingen in dure, illiquide, complexe en/

wikkelingen. Daarbij komt dat er van projecten die anders verlopen dan

of weinig transparante producten, waaronder structured finance products,

voorzien was, vaak veel te leren valt. Dat een project niet of slechts ge-

private equity en capital protected notes.

deeltelijk van de grond komt, wil dus niet tevens zeggen dat het geen nut heeft gehad. Bureau Risico’s in relatie tot het vermogensbeheer

Fonds Sluyterman van Loo had eind 2010 zes medewerkers in dienst

Het fonds heeft vele decennia ervaring met beleggen in aandelen en

(gemiddeld 5,2 fte’s):

obligaties.

Adri Elkhuizen-van der Veer

Het College van Regenten realiseert zich dat vooral aandelenbeleggingen substantiële fluctuaties kunnen laten zien. In de beleggingswereld richt men zich vooral op risico’s die verband houden met de volatiliteit (beweeglijkheid) van de beleggingen. De meting hiervan gebeurt op basis van aan de statistiek ontleende standaarddeviatie.

Projectmedewerker Drs Maurits van Heek Projectmedewerker Denise Heemskerk Secretaresse, projectmedewerker

Hans Otten Hovenier Mr Koeno Sluyterman van Loo Secretaris-directeur Hillie Zwaan-van der Galiën Huishoudster

Wij accepteren in de aandelenallocatie de hieraan verbonden volatili-

86 -

teit. Deze acceptatie is enerzijds gestoeld op onze langetermijn-beleg-

Aan het einde van het jaar namen we afscheid van onze secretaresse -

gingshorizon en anderzijds op de overweging dat het fonds geen lang-

projectmedewerker Jennifer Buizer, met wie we enkele jaren zeer goed

lopende financiële verplichtingen heeft.

hebben samengewerkt.


Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het College van Regenten van Stichting Sluyterman van Loo Bijgesloten beknopte jaarrekening, bestaande uit de balans per 31 december 2010 en de Staat van Baten en Lasten over 2010, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Sluyterman van Loo te Beverwijk over 2010. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 15 april 2011. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 15 april 2011. De beknopte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Richtlijn 640 ‘Organisaties zonder winststreven’ van de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving. Het kennisnemen van de beknopte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Sluyterman van Loo. Verantwoordelijkheid van het College van Regenten Het College van Regenten van de stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de beknopte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de door ons gecontroleerde jaarrekening 2010. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de beknopte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder Standaard 810, “Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten”. Oordeel Naar ons oordeel is de beknopte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Sluyterman van Loo voor het jaar eindigend op 31 december 2010. Utrecht, 15 april 2011

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door M.H.A. Bauman RA

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Newtonlaan 205, 3584 BH Utrecht, Postbus 85096, 3508 AB Utrecht T: 088 792 00 30, F: 088 792 95 08, www.pwc.nl ‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.

88 -

SAMENSTELLING EN TEKST: SCHIE FONDS SLUYTERMAN VAN LOO, BEVERWIJK DENIS ARS MEMORANDI, AMSTERDAM

Recommend Documents