Samen investeren. in een duurzame regio _folder_Duurzaamheidsonderzoek_04.indd :51

Samen investeren

3070170_folder_Duurzaamheidsonderzoek_04.indd 1

in een duurzame regio

02-10-13 13:51

De stuurgroep Triple P bestaat uit Joep Kok (Rabobank Bernheze Maasland), Hans van der Pas (Gemeente Bernheze), Peer Verkuijlen (voorzitter BECO), Herman Krol (ZLTO Bernheze) en Udo Waltman (Search B.V.). De stuurgroep is in 2012 opgericht met als doel bevlogen mensen met goede ideeën over duurzaamheid aan te moedigen en te ondersteunen. Een eerste stap is het met elkaar in contact brengen van partijen en een podium bieden aan duurzame initiatieven. 2


02-10-13 13:51

Een podium om te inspireren en kansen te creëren “De Rabobank is 115 jaar geleden vanuit een duidelijke ideologie gestart: het belang van de klant en de gemeenschap staat centraal. Altijd! Rabobank wil de ambities van haar klanten realiseren en neemt daarvoor verantwoordelijkheid. We zijn meer dan een financieel dienstverlener. Deze bank wil een verbindende en vernieuwende kracht zijn, die klanten en de samenleving vooruit helpt. Geheel in lijn met onze

“We hollen de wereld uit. Het moet anders. Ik geloof in een circulaire economie, in duurzame technische ontwikkeling en hergebruik van goederen en materialen.” Hans van der Pas, wethouder Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, gemeente Bernheze

coöperatieve opdracht. Die oude waarden uit 1898 doen er nog steeds toe! Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor ons geen ‘hip fenomeen’, het is wat we zijn. Via ons Maatschappelijk Stimuleringsfonds steunen we bijvoorbeeld tal van mooie projecten die de lokale economie en leefbaarheid ten goede komen. Gelden waarover onze leden, via de ledenraad, mee beslissen. Het idee achter de stuurgroep Triple P is in wezen niet anders. Deze stuurgroep is in

“Op lokaal niveau kan je verschil maken. Dat bewijzen we met de biogasinstallatie, opgezet door 24 veehouders. Maar ook met de energiecoöperatie BECO, waar ik veel van verwacht.” Herman Krol, varkenshouder en voorzitter ZLTO Bernheze

2012 opgericht met als doel om te faciliteren. Samen met Herman Krol (ZLTO Bernheze), Hans van der Pas (gemeente Bernheze), Peer Verkuijlen (voorzitter BECO) en Udo Waltman (Search B.V.) wil ik anderen aanmoedigen en ondersteunen. Als karduwer dus, niet als kartrekker. In die rol willen we mensen en organisaties die zich bezighouden met duurzaamheid bij elkaar brengen. Hierdoor kunnen we een vliegwiel zijn voor bestaande of toekomstige (lokale) initiatieven op sociaal,

“Ik ben op veel manieren betrokken bij dit onderwerp, omdat het me interesseert. En participatie is óók duurzaamheid. Kennis doorgeven; samen het beste in elkaar bovenhalen.” Peer Verkuijlen, voorzitter BECO

economisch of ecologisch vlak. Maar dat is de (zeer nabije) toekomst. Laten we eerst eens goed kennis maken met elkaar. Deze publicatie biedt daarvoor een eerste podium: om elkaar te leren kennen, te inspireren en kansen te zien in samenwerking. De moeite waard denken wij, want er gebeuren echt prachtige dingen in Bernheze, Maasdonk en Lith. Joep Kok,

“HAS-Studenten hebben inzichtelijk gemaakt wat er hier allemaal gebeurt op het gebied van duurzaamheid. De grote omvang verraste me. Nu moeten we met elkaar om de tafel.” Udo Waltman, bedrijfsdirecteur Search Laboratorium, Opleidingen en Consultancy

directievoorzitter Rabobank Bernheze Maasland, initiator Stuurgroep Triple P 3


02-10-13 13:51

Onderzoeksrapport

People, Planet en Profit in Bernheze, Maasdonk en Lith Hoe duurzaam zijn Bernheze, Maasdonk en Lith? Het directoraat Kennis en Economisch Onderzoek (KEO) van Rabobank Nederland voerde een Triple P-analyse uit in het werkgebied van Rabobank Bernheze Maasland. “Waar liggen de kansen!?”

Een weergave van de belangrijkste bevindingen, aan de hand van de drie P’s:

People De bevolkingssamenstelling en het opleidingsniveau liggen in deze regio op het landelijke gemiddelde. De maatschappelijke participatie is hoog, veel mensen nemen actief deel aan vrijwilligersactiviteiten. Het aanbod van werk en voorzieningen is beperkt. Alle drie de gemeenten hebben relatief weinig winkelvoorzieningen; bedrijven tellen gemiddeld weinig werknemers. Verder is er weinig fysieke ruimte om te wonen en te recreëren. In de regio is de landbouw dominant.

Het regioteam van KEO heeft de kwaliteit van de leefomgeving gemeten op sociaal, ecologisch

Planet

en economisch terrein en afgezet tegen het gemiddelde niveau

De hoge ecologische kwaliteit is te danken aan de relatief lage druk die het bedrijfsleven en de

in Nederland. Voor de opdracht-

bevolking op het milieu leggen. Niet direct aan de kwaliteit van de natuur: er is relatief weinig

gever, stuurgroep Triple P, biedt

bos en het aantal soorten planten is beperkt. Daar staat tegenover dat het landschap - vanwege

deze analyse inzicht in hoe ze de

de landbouwfunctie - nauwelijks versnipperd is. Een lage bevolkingsdichtheid en een efficiënte

duurzaamheid van de regio

clustering van bedrijven op bedrijventerreinen zorgen voor een minimale milieudruk.

kan helpen versterken.

Bovendien is er weinig CO2-uitstoot door zowel bedrijfsleven als verkeer.

Profit De welvaart die het bedrijfsleven in de regio creëert is relatief beperkt. Daarentegen is het bedrijfsleven wel meer vernieuwend dan gemiddeld. Het aandeel starters is hoog; zij zorgen voor dynamiek en vernieuwing en dragen hiermee bij aan de economische kwaliteit van het gebied. De regio biedt een interessante afzet- en arbeidsmarkt: er is een hoog inkomensniveau en veel arbeidspotentieel. De mate waarin het landschap in de regio bijdraagt aan het floreren van de economie is in Bernheze, Maasdonk en Lith groot, met veel landbouwgronden en prima infrastructuur. 4


02-10-13 13:51

ten opzichte van het gemiddelde niveau

People

Planet

in Nederland

Proit

Ondervonden duurzaamheid per dimensie

Productiefactor Arbeids- en afzetmarkt Vernieuwing Welvaartscreatie Milieudruk economie Milieudruk bevolking Natuur Cultuurlandschap Werk en voorzieningen Woonomgeving Sociale cohesie Samenstelling bevolking

elde.

Ongunstig

Gunstig

Verbeteren

Behouden/Versterken

en.

nig

or

uur.

ten opzichte van het gemiddelde niveau

People

Planet

in Nederland

Proit

Bijdrage dimensie aan duurzaamheid

Werk en voorzieningen Milieudruk economie Vernieuwing Welvaartscreatie Productiefactor Woonomgeving Natuur Cultuurlandschap Milieudruk bevolking Arbeids- en afzetmarkt Sociale cohesie Samenstelling bevolking

Kansen 1. Het creëren van meer natuur en recreatieruimte ten gunste van de ecologische kwaliteit van het gebied zelf en van de kwaliteit van de woonomgeving voor de eigen inwoners. 2. Het verbeteren van de economische kracht van het bedrijfsleven waarbij bedrijven zorgen voor voldoende werkgelegenheid, rendement en productiviteit om het welvaartsniveau van de regio ook in de toekomst op peil te houden. 3. Het realiseren van een basisniveau van consumentenvoorzieningen voor de inwoners waardoor zij niet volledig zijn aangewezen op de omliggende steden. 5


02-10-13 13:51

Onderzoeksrapport

Welke initiatieven op People, Planet, Profit gebied bestaan er allemaal? Om meer inzicht te krijgen in de bestaande duurzaamheidsinitiatieven in de regio, stuurde stuurgroep Triple P drie vierdejaarstudenten van de HAS Hogeschool het veld in. Met vier vragen: Om welke initiatieven gaat het? Wie zijn de mensen achter deze projecten? Met wie werken zij samen of willen ze samenwerken? En hoe kan stuurgroep Triple P helpen om duurzaamheid verder te versterken?

Het afstudeeronderzoek van de studenten Bedrijfskunde, Agribusiness

Verschillen per gemeente

en Dier- en Veehouderij richtte zich op Bernheze, Maasdonk en

Per gemeente zijn er verschillen. De duurzame initiatieven

de voormalige gemeente Lith en betrof activiteiten van zowel

concentreren zich in de gemeente Bernheze en zijn daar bovenal

particulieren, ondernemers, verenigingen, stichtingen als werk-

gericht op sociale cohesie (60%). Minder activiteit is er in Bernheze

groepen. Aan de hand van interviews zijn 42 duurzame initiatieven

op het gebied van natuur (33%) en cultuur (23%). In Maasdonk

in kaart gebracht en geanalyseerd. Een eerste aanzet, in de

ligt de nadruk op natuur (60%) en vernieuwing (60%), terwijl werk

overtuiging dat steeds meer nieuwe initiatieven gaan opstaan.

en voorzieningen (20%), welvaartsrecreatie (20%) en afzet- en

Daarnaast registreerden de studenten de ‘blinde vlekken’ in de regio.

arbeidsmarkt (20%) een veel lager aandeel hebben.

Op welke gebieden is er weinig activiteit op het gebied van

In de voormalige gemeente Lith behartigt de Stichting

duurzaamheid, terwijl die behoefte er wel is?

Maasmeanders de belangen van vele kleine initiatieven, allen met een sterke focus op werk en voorzieningen.

Veel milieu, minder cultuur Een van de conclusies van de studenten is dat de duurzaamheids-

Kennis maken!

initiatieven zich vooral richten op People (88%) en Planet (88%), en

Uit de interviews blijkt dat ondernemers een rol zien weggelegd

in mindere mate op Profit (66%). Een initiatief heeft vaak de focus

voor de partijen vertegenwoordigd in de Triple P stuurgroep als

op een combinatie van twee P’s. De blinde vlekken zijn met name

het gaat om het bevorderen van samenwerking (65%) en imagover-

zichtbaar binnen de domeinen ‘cultuur’ (behoud van cultuurhistorisch

betering (41%). De stichtingen en verenigingen vragen daarnaast

landschap en monumenten; 22%) en ‘afzet en arbeidsmarkt’ (26%).

om ondersteuning op het gebied van fondsenwerving (50%) en

Goed vertegenwoordigd is ‘milieu’ (gebruik en/of productie van

vrijwilligersbeleid (50%). De vragen van veel initiatiefnemers sluiten

duurzame energie; 60%), maar ook: ‘werk en voorzieningen (52%)’,

aan bij de belangrijkste doelstelling van de stuurgroep: partijen

‘vernieuwing’ (50%) en ‘sociale cohesie’ (50%).

verbinden, zodat kennis vermeerdert en synergie ontstaat.

6


02-10-13 13:51

Initiatieven in woord en beeld

Robert Wijdeveld

Stichting Landschapsbelang Maasdonk

Wildbeheer Eenheid Nistelrode

Bufferboeren

7


02-10-13 13:51

Ondernemerslokaal

Kennis vermenigvuldigen en ontmoetingen creëren

Joep Kok, directievoorzitter Rabobank Bernheze Maasland 8


02-10-13 13:51

Als het goed gaat met de ondernemers, gaat het goed met de gemeenschap waarin zij actief zijn. In één zin is dat de gedachte achter het Ondernemerslokaal. Het in 2011 opgerichte kennisnetwerk organiseert seminars, trainingen, excursies en studiereizen voor ondernemers uit Bernheze, Maasdonk en Lith en omgeving.

www.ondernemerslokaal.nl

Initiatiefnemer Joep Kok, directievoorzitter

Een bouwondernemer noemde de contacten

Jan Kees de Jager, Cees Veerman.

van Rabobank Bernheze Maasland, legt een

die hij opdeed met collega-ondernemers

Daarnaast kunnen ondernemers, gratis of

tijdschriftartikel op tafel. Het is het verslag

als meerwaarde. Kok: “Bij alle verhalen klonk

tegen een beperkte vergoeding, deelnemen

van een rondetafelgesprek dat Kok ruim een

door dat als ondernemers elkaar ontmoeten

aan trainingen en workshops, zoals ‘Succes-

jaar geleden leidde, over de waarde van het

in een ongedwongen sfeer en met interesse

vol verkopen’ of ‘Fiscaal voordeel benutten’.

Ondernemerslokaal. Vier ondernemers uit de

voor elkaars verhaal, er de mooiste dingen

“Het programma van het Ondernemerslokaal

regio zaten bij hem aan tafel. “Hun verhaal ”,

kunnen ontstaan.”

wordt bepaald aan de hand van wensen

aldus Kok, “laat goed zien waar het Onder-

van ondernemers”, zegt Kok. “Wij luisteren,

nemerslokaal voor staat.” Zo vertelde een

Seminars en trainingen

vragen wat nodig is en vullen dat in. De

groenondernemer over zijn deelname aan

Naast kennis is ‘ontmoeten’ dan ook de pijler

lokale ondernemersverenigingen spelen hier

trainingen ‘Gesprekstechnieken’ en ‘Creatief

onder het Ondernemerslokaal. Iedere bij-

een actieve rol in. Zo hebben we recent nog

denken’; een ervaring die hem inspireerde

eenkomst, groot of klein biedt een netwerk-

op verzoek van en samen met lokale ZLTO’s

om later dat jaar te starten met een hbo

platform, waar mensen elkaar leren kennen,

en AJK’s (Agrarisch Jongeren Kontakt) een

deeltijdstudie. Een beginnend consultant

ideeën uitwisselen en waar samenwerkings-

speciale leergang ontwikkeld voor agrarische

sprak over een lezing ‘Social Media’, waar

verbanden ontkiemen. De bijeenkomsten

ondernemers.”

ze onder andere leerde hoe Facebook kan

zijn opgebouwd rondom een actueel thema

bijdragen aan de groei van haar bedrijf.

met sprekers van naam als Willem Vermeend,

9


02-10-13 13:51

Bernhezer Energie Coöperatie

Energie van, voor en door inwoners van Bernheze

www.bernhezerenergie.nl Voor onze dagelijkse energiebehoefte zijn we steeds meer afhankelijk van almaar groter wordende energiemaatschappijen. “Bedrijven die voornamelijk volgens de klassieke wijze produceren en gestuurd worden door op winst jagende aandeelhouders”, zegt Jos van der Wielen, bestuurslid van de Bernhezer Energie Coöperatie (BECO). “Dat kan anders… Nee, dat moet anders.”

10


02-10-13 13:51

“Ik kan moeilijk ‘nee’ zeggen”

Energie is een eerste levensbehoefte en die

Energiecafés

staat op het spel, schrijft BECO op haar

“29 januari 2013 was de officiële oprichting.

website. Fossiele brandstoffen raken op, de

We staan dus nog aan het begin”, zegt

uitstoot van CO2 neemt toe en de prijzen van

Van der Wielen. “Door het organiseren van

energie blijven stijgen. “Daarom gaan we het

Energiecafé’s dragen we onze boodschap uit

in Bernheze zelf doen”, vertelt bestuurslid en

en proberen we ons enthousiasme over te

beleidsmedewerker Duurzaamheid,

brengen. We informeren bijvoorbeeld over

Christianne Derikx. “Met een energieorga-

energieverbruik en kosten, isolatie, zonne-

nisatie van, voor en door inwoners uit

energie.” Derikx: “Soms heel concreet: op

Bernheze.” BECO is geïnitieerd door ‘de

18 juni dit jaar konden bezoekers tijdens ons

denktank’ Duurzaam Bernheze. Een denktank

Energiecafé in De Wis in Loosbroek zonne-

van mensen die geïnspireerd bezig zijn met

panelen en plaatsing kopen. Als het gaat om

het thema duurzaamheid. Deze denktank is

zonne-energie, zien mensen soms door de

nu actief als een adviesorgaan voor de

bomen het bos niet meer. Wij zetten daar

gemeente Bernheze. De BECO is inmiddels

een duidelijk en eerlijk verhaal tegenover,

uitgegroeid tot een coöperatie met ruim

laten zien wat het kost en oplevert, en

140 leden.

zorgen voor levering, plaatsing en garantie.

“Zowel privé als in mijn werk is duurzaamheid de basis van mijn doen en laten. Dat betekent: bewust bezig zijn met alledaagse dingen en ook kijken naar de toekomst. Daarom vangen we het regenwater op voor hergebruik in huis, zorgt een zonneboiler voor warm water en hebben we goed geïsoleerd. Als het kan spring ik op de fiets. En we zijn consequent in afvalscheiding; een van de onderwerpen waar ik me als wethouder Ruimtelijke Ordening en Milieu in Bernheze heb bezig gehouden. Als een van de eerste gemeenten hebben we destijds bijvoorbeeld het systeem ‘per kilo betalen’ geïntroduceerd. Participatie is óók duurzaamheid. Ik kan moeilijk nee zeggen, dus kom je me nogal eens tegen… Mensen kennen me misschien als voorzitter van voetbalvereniging Heeswijk. Daarnaast was ik tien jaar voorzitter van Stuurgroep de Maashorst, ben ik betrokken bij de Stichting Actief Burgerschap in Heeswijk-Dinther, sinds 2013 voorzitter van energiecoöperatie BECO, én lid van de Stuurgroep Triple P. Met veel plezier, want ik vind het mooi om te zien hoe een club mensen ergens voor gaat, het beste in elkaar bovenhaalt en samen doelen bereikt.”

Peer Verkuijlen, Heeswijk-Dinther, Triple P stuurgroeplid, wethouder in Hilvarenbeek, voorzitter BECO

Ontzorgen is ook een van onze taken.” BECO’s boodschap “In de abdij van Heeswijk-Dinther kregen

Energielevering

we de geest”, lacht Derikx. “Tijdens een

‘Bernheze Energieneutraal in 2030’, is de

Rondetafelconferentie, in april 2012, zijn daar

ambitie van de gemeente Bernheze. Als het

de contouren geschetst van de coöperatie

aan BECO ligt, wordt dat doel eerder bereikt.

zoals we die nu kennen. Later dat jaar, bij

De coöperatie wil investeren in innovatieve

onze eerste openbare informatieavond,

producten of ideeën, zoals ‘het leasen van

moesten we de stoelen erbij slepen.” Het

daken met zonnepanelen’. Verder wil het op

verhaal spreekt aan. BECO kiest voor lokaal

termijn groene energie gaan leveren aan

(installateurs uit de gemeente), duurzaam

haar leden. Daarvoor zoekt BECO samenwer-

(uitsluitend gecertificeerde groene

king met andere coöperaties, onder de vlag

energiebronnen), dichtbij (herkenbare en

van de Vereniging Energie Coöperaties (VEC).

zichtbare organisatie), betaalbaar (scherpe

Derikx: “Zo kunnen we de energieproductie

energieprijzen) en samen (iedereen kan lid

in eigen hand houden en tegelijkertijd ‘aan

worden en meebeslissen).

de achterkant’ administratieve lasten verlagen. Betaalbaar, eigen en duurzaam.” 11 7


02-10-13 13:51

Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees

Zoeken naar balans tussen wonen, werken, natuur en productie www.sdkv.nl In oktober 2010 moest de toen 2-jarige Eveline, dochter van varkenshouders Erik en Ine van den Heuvel, een openhartoperatie ondergaan. In het ziekenhuis bleek dat Eveline een MRSA-besmetting had, waardoor de operatie noodgedwongen werd uitgesteld. Met zijn dochter kwam het gelukkig goed, maar voor Van den Heuvel was deze gebeurtenis reden om over te stappen op een totaal nieuwe bedrijfsvoering.

12


02-10-13 13:51

Veel fysieke ruimte voor economische activiteiten

Latere testen wezen uit dat naast Eveline,

Om navolging van de PIP-methode te

nog drie andere leden van het gezin besmet

stimuleren hebben we samen met Erik in

waren, terwijl de MRSA-bacterie ook werd

2012 de Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees

aangetroffen bij de varkens. Het overtuigde

(SDKV) opgericht.”

De mate waarin het landschap in de regio bijdraagt aan het floreren van de economie is in Bernheze, Maasdonk en Lith relatief groot. Dit zien we in de eerste plaats terug in de grote hoeveelheid ruimte die in gebruik is voor de agrarische sector. Bovendien kan het bedrijfsleven gebruik maken van de nodige infrastructuur die in het gebied aanwezig is. In de regio is relatief veel ruimte in gebruik voor hoofdwegen (A50 en A59) en spoorwegen (traject Oss – Den Bosch).

de varkenshouder uit Nistelrode ervan dat het toenemend gebruik van antibiotica en

Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees

chemische reiniging binnen zijn bedrijf

Jacobs is secretaris van de SDKV. Voorzitter is

had geleid tot resistentie. Van den Heuvel

Erwin van der Wielen, adviseur op het gebied

bouwde daarop het toedienen van antibiotica

van veevoer, stallucht en drinkwater. Jacobs:

af en stapte over op de PIP-producten

“Wist je dat slecht drinkwater een van de

(probiotica in progress) van de firma Chrisal.

grootste oorzaken is van gezondheids-

Een principe dat gebaseerd is op het

problemen binnen de veehouderij? Als de

verdringen van ziekmakende bacteriën door

varkens drinken, schiet lucht met bacteriën

het toedienen van goede bacteriën.

de leidingen in, eenmaal binnen groeien ze vrolijk verder. Naast antibiotica is water dé

Bernhezer Buitenwacht

kritische factor!”

Het verhaal van Van den Heuvel wordt

Het doel van de SDKV is het borgen van de

verteld door Jan Jacobs. Hij is voorzitter van

kwaliteit van de vleesproductie. In de gehele

de Bernhezer Buitenwacht en spreekt in die

keten, te beginnen bij de bron. Jacobs:

hoedanigheid zijn zorgen uit over mogelijk

“Antibioticareductie, biologisch reinigen van

schadelijke effecten op de gezondheid van

stal en waterleidingen zeer weinig stank in

mens en dier door de intensieve veeteelt.

en buiten de stal zonder luchtwassen. Erik

Jacobs: “De leden van de Bernhezer

van den Heuvel bewijst dat het kan. Het

Buitenwacht willen dat wij aan tafel komen

streven is in de nabije toekomst gericht op

bij ondernemers en politiek om samen te

schone varkens met schone mest en een

kijken naar een betere balans tussen wonen,

schone uitstoot. Dat biedt maatschappelijk

werken, productie en natuur.” Over de aanpak

draagvlak voor de varkenshouderij in het

van Van den Heuvel is hij enthousiast. “Wat

Brabantse land.”

mij betreft een voorbeeld van hoe het moet. 13


02-10-13 13:51

Stuurgroep De Maashorst

De natuur wijst ons de weg www.demaashorst.nl Natuurgebied De Maashorst is volop in ontwikkeling. Verschillende organisaties, verenigd in Stuurgroep De Maashorst, hebben de handen ineengeslagen om het 3500 ha grootte gebied in zijn oorspronkelijke staat te herstellen. “De natuur zelf wijst daarin de weg”, zegt voorzitter van de stuurgroep, Ossenaar Geert Versteijlen (59).

14


02-10-13 13:51

De arbeidsmarkt tot 2020 Door een toenemend aantal 65-plussers en een afnemende beroepsbevolking gaat de grijze druk toenemen. In Bernheze, Maasdonk en Lith zullen in 2030 tegenover 100 leden van de beroepsbevolking bijna 50 65-plussers staan. Grijze druk: aantal 65-plussers per 100 leden van de beroepsbevolking. Deze ontwikkeling kan negatieve gevolgen hebben voor de regionale arbeidsmarkt. Het economisch actieve deel van de bevolking wordt kleiner waardoor het arbeidspotentieel voor bijvoorbeeld het verlenen van zorg aan de vergrijzende bevolking - afneemt.

Nederland

Weinig stedelijk

Werkgebied

Lith

Maasdonk

Bernheze

0

10

20

30

40

50 2010

60 2030

Bron: Primos Prognose 2011, bewerking Rabobank.

De Maashorst strekt zich uit over vier

soorten.” Voor het beheer van het natuurge-

ondernemers, instellingen, vrijwilligers en

gemeenten: Bernheze, Uden, Veghel en Oss.

bied ziet hij een rol weggelegd voor mensen

overheden samen aan landschapsbeheer,

Dit groene hart van Brabant kenmerkt zich

met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daar-

fruitteelt, sociale werkvoorziening en recreatie.

door een grote variëteit in landschap met

naast zoekt de Maashorst verbinding met

Zo creëer je meerwaarde!” Versteijlen werkte

bossen, heidevelden, vennen, stuifduinen,

zorginstellingen, waarbij verblijven en werken

op het ministerie van landbouw en nu bij

landbouwgronden en kleinere woon-

in de natuur onderdeel kan zijn van een

Economische Zaken. Duurzaamheid was en is

gebieden. Met steun van onder meer de

revalidatietraject of therapie. Een nieuwe

de rode draad in zijn werkzaamheden. In zijn

provincie, zet Stuurgroep De Maashorst de

route voor fietsers maakt het gebied

nieuwe rol, als opvolger van Peer Verkuijlen,

komende jaren in op het versterken van

toegankelijk voor recreanten én ontziet de

kan hij zijn kennis en ervaring toepassen in

het landschap, productvernieuwing en

natuurkern. “Zo ontstaat een goed evenwicht

de omgeving waarin hij is geboren en

verduurzaming van de landbouw en het

tussen planet en people”, benadrukt Versteijlen.

getogen. “De mogelijkheden zijn ongekend;

verbreden van het recreatieve aanbod.

we hebben álles hier, behalve de zee.” Proit en meerwaarde

Planet en people

De derde P is die van Profit. Versteijlen weet

“Wij doen dat”, aldus Versteijlen, “aan de hand

dat de landbouw rekening moet houden met

van de drie P’s: planet, people, profit. Door

de natuur. Dat is een beperking maar creëert

Door als bedrijf of organisatie een

uitbreiding en aanleg van ecoducten krijgt

ook nieuwe kansen voor (groen)ondernemers.

Rabo StreekRekening te openen

de natuur meer en betere kansen. Door het

Kamperen bij de boer, zorgboerderijen,

ontvangt u een marktconforme rente.

openen van dichtbeboste gedeeltes, ontstaat

groene workshops. Maar ook: Maashorst-bier,

Bovendien steunt u met een gedeelte

ruimte voor ondergroei. Het afdammen van

speltbrood, kersenteelt. Het streekproduct als

van uw rentevergoeding Nationaal

sloten voorkomt dat het water onnodig

niche. “Op een van onze deelprojecten,

Landschap De Maashorst.

wegloopt. En door bosomvorming van

Landerij De Tosse, tussen Heesch en Oss, zie

dennenakkers naar eiken, beuken en berken,

je alle facetten samenkomen”, weet hij.

Voor meer informatie:

vergroten we het aandeel inheemse boom-

“Vanuit een ’proefboerderij’ werken

www.streekfondsdemaashorst.nl

Bijdragen aan De Maashorst?

15


02-10-13 13:52

Search

In hun primaire proces maken bedrijven het verschil www.searchbv.nl Bijzaken. Het woord zegt het al. Ze horen erbij, zijn van belang, maar overschatting van hun waarde is een reëel risico. Daarom wil Udo Waltman, bedrijfsdirecteur Search Laboratorium, Opleidingen, Consultancy, het even niet hebben over dubbelzijdig printen of kartonnen koﬃebekertjes. Wel over het verduurzamen van het primaire bedrijfsproces. “Daar bereik je met 1% verbetering al een signiicante impact.”

16


02-10-13 13:52

“Goed doen, in plaats van minder slecht”

“Begrijp me niet verkeerd”, legt hij uit,

ceerd planningssysteem waardoor het aantal

“Natuurlijk moeten we afval scheiden,

rijbewegingen beperkt blijft; en levert het

dubbelzijdig kopiëren, led-verlichting

alle rapporten (vele duizenden per maand)

ophangen. Alleen, het is wat misplaatst om

uitsluitend in digitale vorm aan.

van de daken te schreeuwen dat je nieuwe bedrijfsbrochure is gedrukt op ‘groen papier’,

Inspiratiebron

om vervolgens tevreden achterover te

De kantoorpanden van Search in Heeswijk

leunen. Snap je? Aan windowdressing heeft

en Amsterdam weerspiegelen de visie van

niemand iets. Het kan ook niet meer, want

het bedrijf en dienen als inspiratiebron voor

‘aantoonbaarheid’ is het nieuwe sleutelwoord

bezoekers. De constructieve elementen zijn

binnen verduurzaming en MVO. Hartstikke

van hout dat bedekt is met een biologische

goed! Laat het maar zien, maak een LCA

coating. Hemelwater wordt opgevangen en

(Levens Cyclus Analyse) en inspireer elkaar.”

hergebruikt, driedubbel glas zorgt voor goede isolatie, terwijl een systeem van

Klanten verduurzamen

koudewarmteopslag het gasverbruik tot nul

Binnen Search krijgt duurzaamheid op

reduceert. “In Heeswijk”, vertelt Waltman, “is

verschillende manieren vorm. Het Heeswijkse

bij de bouw het oude woonhuis behouden

bedrijf levert commerciële diensten die

en herbestemd. Waarom zou je een goed

bijdragen aan de verduurzaming van haar

gebouw slopen? Die visie is bij de nieuwbouw

klanten: advisering op het gebied van

doorgetrokken: de installaties functioneren

energieprestatie, MVO-certificering,

‘los’ van de afzonderlijke ruimtes en wanden

duurzaam bouwen en herbestemmen.

zijn demontabel. Deze opleidingsruimte

“Wij willen opdrachtgevers inspireren om

bijvoorbeeld kan zo een laboratorium worden.”

“Ik ben geboren in Wageningen en getogen in Raamsdonkveer. Negen jaar geleden kwam ik in dienst bij Search als commercieel manager, nu ben ik bedrijfsdirecteur en lid van de dagelijkse directie. Environment inspires, is het motto van onze organisatie. Search wil haar negatieve footprint de komende jaren halveren, met een visie op duurzaamheid die mij zeer aanspreekt: ‘Goed doen, in plaats van minder slecht’. Gechargeerd: een spaarlamp indraaien is niet dé oplossing; nieuwe vormen van energie zijn dat mogelijk wel. Zoals elektrisch rijden ook veel meer effect sorteert dan de (benzine)auto iets minder vaak te gebruiken. Search is landelijk georiënteerd. Alleen daarom al vind ik mijn deelname aan de stuurgroep Triple P een verrijking. In korte tijd heb ik kennisgemaakt met ruim 40 lokale initiatieven van zeer inspirerende mensen. Ik hoop dat ik in mijn rol kan bijdragen aan het delen en vermeerderen van hun kennis en het versterken van de duurzaamheid in de regio.”

Udo Waltman, Triple P stuurgroeplid, bedrijfsdirecteur Search Laboratorium, Opleidingen en Consultancy

duurzaam te bouwen, te produceren, te ontwikkelen”, zegt Waltman daarover.

Twintig jaar na de start als laboratorium, is

Sommige diensten staan daar echter wat

Search uitgegroeid tot een multidisciplinair

verder vanaf, zoals asbestonderzoek,

(ingenieursbureau, laboratorium, consultancy,

opleidingen en bodemonderzoek “Toch kan

opleidingen, knowledge) internationaal

je ook binnen die disciplines verduurzamen”,

opererend bedrijf met ruim 285 medewerkers.

vindt hij. “Door klanten een duurzaam

“Onze organisatie is het levende bewijs

alternatief te bieden en door de eigen

dat duurzaamheid, schoonheid en winst-

negatieve footprint te verlagen.” Zo rijdt

gevendheid perfect zijn te combineren.”

Search met energiezuinige en waar mogelijk elektrische wagens; heeft het een geavan17


02-10-13 13:52

Van der Maazen Bouwgroep

Klaar voor later ‘Klaar voor later’, staat met grote letters op de visitekaartjes van de Van der Maazen Bouwgroep. Het bedrijf uit Lith zette vijftien jaar geleden al koers richting een duurzame bedrijfsvoering.

www.vdmaazen.nl

18


02-10-13 13:52

Economische structuur Deze figuur laat zien hoe de werkgelegenheid in Bernheze, Maasdonk en Lith verdeeld is over de verschillende sectoren (de sectorstructuur). Opvallend is het grote aandeel van de bouw die in de regio bijna een vijfde van de banen voor haar rekening neemt. Daarnaast zijn horeca en handel relatief belangrijke sectoren. De publieke sector (zorg, onderwijs, overheid) is juist beperkt aanwezig in het gebied.

Vrije tijd sector Zorgsector Onderwijs Openbaar bestuur Overige zak. Dienstverlening Advies & Onderzoek sector Financiële instellingen Informatie en communicatie Horeca vervoer en opslag Groot- en detailhandel Bouwnijverheid Industrie Agrarische sector 0%

5%

10%

15%

20%

Bernheze, Maasdonk en Lith

25% Nederland

Bron: LISA, bewerking Rabobank.

Directeur Theo van der Maazen zag de

en monitoring van energieprestaties. Het

bedrijf met 60 medewerkers, op de troepen

koerswijziging eind jaren negentig als

gaat veel verder dan alleen een bewuste

vooruit. Rijdend door de regio kom je diverse

noodzaak én kans. Noodzaak, vanwege

keuze voor materialen en grondstoffen.”

projecten tegen met de handtekening van

de toenemende druk op milieu en grond-

De bouwgroep wil het gebruik van traditio-

Van der Maazen. Op de planning staat

stoffen. Kans, omdat hij zich als duurzaam

nele energiebronnen zo veel mogelijk

de bouw van een energieneutraal school-

bouwer zou kunnen onderscheiden in de

beperken, daarom werkt men volgens de

gebouw in het centrum van Oijen. Eerder al

markt. In de jaren die volgden werden bij

drie stappen van trias energetica. Het

realiseerde van der Maazen onder andere

Van der Maazen geleidelijk aan de traditionele

ontwerp van een gebouw (oriëntatie op het

energiezuinige seniorenwoningen in

manieren van denken en werken losgelaten

zuiden, bijvoorbeeld), optimale isolatie en

Maasbommel, de CO2-neutrale villa-avenue

en ingeruild voor een concept met ecologisch

luchtdicht bouwen, verlagen de energie-

in Oss, 16 nieuwbouwwoningen in Oijen

verantwoorde materialen en grondstoffen,

vraag. Wanneer mogelijk gebruikt men de

die gebruikmaken van een collectief

duurzame ontwerpprincipes en innovatieve

restwarmte uit de omgeving. De energie die

koude-warmte-opslagsysteem. “In Wychen

bouwtechnieken. Vanuit die visie groeide het

nog nodig is, wordt (collectief ) duurzaam

hebben we vrij recent een zogenoemde

aannemersbedrijf uit tot een moderne

opgewekt via aardwarmte, zonne-energie of

Lage lasten woning gebouwd”, vult

bouwgroep, met bouwbedrijf, timmerfabriek,

biogas. Sonnemans: “Wij hebben warmte-

Sonnemans aan, “een nieuw, eigen concept,

energiebedrijf en planontwikkeling.

pomp-installaties in eigen beheer. Op

toepasbaar op elke woning. Met Accoya-

verschillende plekken in de regio Oss en

hout, EPDM-dakbedekking, een gebalan-

Trias energetica

in Oijen leveren wij als energieproducent

ceerd ventilatiesysteem, drielaags glas,

“Duurzaamheid is bij ons nu geïntegreerd in

rechtstreeks warmte aan door ons gebouw-

wandverwarming, zonnecollectoren

het volledige ontwikkelingsproces”, vertelt

de woningen.”

aangesloten op een warmtepompboiler. Er kan zoveel; voor bouwend Nederland is

Matthieu Sonnemans, adviseur Duurzame Energie & Duurzaam Bouwen, bij Van der

Lage lasten woning

Maazen. “Van ontwerp, tot en met realisatie

Als early adopter loopt het relatief kleine

echt een wereld te winnen!” 19


02-10-13 13:52

Ecopoll

Na de koe heeft de honingbij de hoogste economische waarde www.ecopoll.nl Mede door het toenemend gebruik van insecticide heeft de bij het moeilijk. Dat is niet alleen slecht nieuws voor de insectensoort. Want zoals Albert Einstein het ooit eens verwoordde: ‘Als de bijen verdwijnen, volgt de mens enkele jaren later.’ “80% van de planten draagt vrucht dankzij de honingbij”, weet eigenaar van EcoPoll uit Gefen, imker Robert Schuurmans.

20


02-10-13 13:52

Vijftien jaar geleden kocht Schuurmans, die

Groene woestijnen

werkt als Risicomanager Bedrijven bij de

In hun recent geopende bijencentrum

”Natuur en duurzaamheid leeft

Rabobank in Utrecht, zijn eerste bijenkastjes.

verzorgen Thea en Robert regelmatig rond-

en het verantwoordelijkheidsbesef

Op Marktplaats. Vanuit een impuls, een on-

leidingen. Schuurmans vertelt dan onder

neemt toe. Steeds meer mensen

verklaarbare fascinatie voor de bij. “Niemand

andere over de gevaren waaraan wij de bijen

voelen zich geroepen om een

in de familie had iets met bijen”, vertelt hij.

blootstellen. Hij roept op: gebruik minder be-

bijdrage te leveren aan een gezonde

“Tenminste, dat dacht ik. Jaren later pas, toen

strijdingsmiddelen! Zorg voor biodiversiteit!

leefomgeving voor de honingbij.”

ik me aanmeldde bij de imkervereniging Sint

Heb je de ruimte, plant dan wat aan. Eenja-

Ambrosius, ontmoette ik een achterneef die

rige bloemenmengsels zijn perfect. Ook het

ook lid was. Zit er dus toch iets in de genen.”

buitengebied kan bloemrijke akkerranden en aanplant gebruiken. De grote vlaktes maïs en

Bijenuitzendbureau

grasvelden zijn groene woestijnen; er is geen

Schuurmans hobby is uit de hand gelopen.

bloemetje te vinden voor de bij.”

Elk vrij uurtje is hij bezig met zijn ruim 200

Ondertussen bekijkt hij samen met onder-

bijenvolkjes, bestaande uit zo’n 4,5 miljoen

zoekers van de Universiteit van Wageningen

bijen. Vrouw Thea en kinderen Anne, Ilse

naar manieren om de bijenvolken te sterken

en Jasper werken mee. “Wij zijn een van de

tegen de gevaren die hen bedreigen, bij-

grotere bijenuitzendbureaus van Zuid-Ne-

voorbeeld door het in-telen van een ras dat

derland”, grapt hij. “Vanuit ons huis in Geffen

bestand is tegen mijten.

Robert Schuurmans

telen we bijenvolken en plaatsen we bijenkasten bij bedrijven uit heel Brabant voor

Positieve tekenen

de bestuiving van gewassen, in volle grond,

Goed nieuws: het aantal imkers neemt toe.

kassen en tunnels. Fruitteler Van den Broek

Al blijft de vraag hoe lang nieuwkomers het

uit Heeswijk-Dinther bijvoorbeeld is een van

volhouden, want - weet Schuurmans - een

onze afnemers. Wist je dat de economische

goede imker ben je pas na het volgen van

waarde van de honingbij op wereldschaal

verschillende studies en een aantal jaren

179 miljard dollar is! Alleen de koe scoort op

praktijkervaring. “Toch zijn de tekenen

dat vlak nog beter.”

positief”, besluit hij. “Ruim 1.000 mensen

Honing is zowel in letterlijke als figuurlijke

bezochten dit voorjaar onze opendag.”

zin een ‘bij-product’. EcoPoll, dat staat voor natuurlijk bestuiving, verkoopt haar honing thuis, via winkels (bakkerij Lamers uit Oss/ Heesch) en fruittelers. 19 21


02-10-13 13:52

Stichting Duurzaam Landleven Bernheze

Duurzaamheid verenigen met je bedrijfsproces

Onder de vlag van Stichting Duurzaam Landleven Bernheze runnen vierentwintig lokale veehouders samen een biogasinstallatie in het buitengebied van Heeswijk-Dinther. Hun fabriekje voorziet jaarlijks 2.500 gezinnen van stroom. Uitbreiding staat op stapel.

22


02-10-13 13:52

“Zelf energie opwekken en lokaal verkopen” “Samen met 23 collega veehouders heb ik een biogasinstallatie opgezet in HeeswijkDinther. Ons fabriekje voorziet in de jaarlijkse energiebehoefte van 2.500 gezinnen. Stroom uit mest! De stroom gaat nu trouwens nog naar de grote energieleveranciers. Helemaal mooi zou het zijn als we de tussenhandel konden uitschakelen door rechtstreeks te verkopen aan Bernhezenaren. Op die manier vloeit er geen geld weg en houd je als gemeenschap alles in eigen hand. Waar ik ook veel in zie is zonnepaneelleasing. In plaats van elk dak van elk woonhuis vol te hangen, kan je ook overheidsgebouwen, bedrijfshallen en agrarische panden van zonnepanelen voorzien. Particulieren geef je dan de mogelijkheid om deze te leasen, waardoor de burger toch anders aankijkt tegen die grote stallen bij hem in de buurt. Wat mij betreft zijn dit realistische plannen, maar ze slagen alleen als partijen elkaar leren kennen, en vinden in samenwerking. Aan dat proces wil ik een bijdrage leveren, als agrarisch ondernemer, voorzitter van ZLTO Bernheze, lid van de Bernhezer Energie Coöperatie (BECO) én lid van de stuurgroep Triple P.”

Herman Krol, Triple P stuurgroeplid, varkenshouder en voorzitter ZLTO Bernheze

In de Dintherse biogasinstallatie wordt

scheiden, zuiveren en afvoeren, ontstaat een

Op de tenen lopen

jaarlijks 30.000 kubieke meter drijfmest

zeer rendabel eindproduct met een beperkt

De veehouders zijn trots, maar lopen wel op

gemengd met 6.000 ton reststromen uit de

volume. Heel geschikt voor transport naar

hun tenen. Een jaar na de start in 2007

voedingsmiddelenindustrie. In de juiste

bijvoorbeeld de Franse wijngebieden, waar

werden de prijzen van elektra en olie

verhouding en opgewarmd is het brouwsel

ze staan te springen om deze grondstoffen.”

losgekoppeld en is de prijs voor stroom

een ideale voedingsbodem voor bacteriën.

gehalveerd. “Elke cent is voor ons een ton”,

Daardoor ontstaat een vergistingproces,

Veebedrijven toekomstproof

zegt Gijsbers, “dus dan weet je het wel. Daar

waarbij biogas vrijkomt. Het biogas wordt

De veehouders lopen met hun initiatief

komt bij dat de grondstoffenmarkt juist

omgezet in elektriciteit en doorgegeven aan

vooruit op toekomstige ontwikkelingen. In

duurder is geworden, waardoor wij meer

energieleveranciers. De overblijfselen worden

2014 moeten boeren verplicht 30% mest

betalen voor de restproducten die we

als hoogwaardige meststoffen afgevoerd

verwerken, in 2015 is dat al 50%. “Dankzij de

gebruiken bij het vermengen van de mest.”

naar met name Duitsland.

biogasinstallatie zijn onze bedrijven straks

De uitbreiding en de overstap naar

klaar voor de toekomst”, zegt Gijsbers. “Met

totaalverwerking bieden weer nieuw

Droge mest naar Frankrijk

dat idee zijn we in 1999 al begonnen aan dit

perspectief. Gijsbers: “Kijk duurzaamheid is

“Zo ging het tot nu toe”, vertelt Willie Gijsbers

avontuur.” Onderweg zorgden procedures en

mooi, maar alleen als het economisch kan.

uit Loosbroek, een van de participerende

bezwaren voor forse vertraging, waardoor de

Zo zouden wij bijvoorbeeld het liefst onze

veehouders. “Ons volgende doel is uitbreiding

boeren onder meer een grote Europese

stroom in de regio afzetten, via BECO. Een

van de capaciteit en een overstap naar

subsidie misliepen. De 4 miljoen euro

mooi toekomstperspectief wanneer we erin

totaalverwerking.” Met totaalverwerking

kostende investering is daarom voor een

slagen de netwerkkosten weg te snijden.

doelt Gijsbers op een nieuwe techniek

groot deel door de veehouders zelf

Dan hebben we straks alleen maar winnaars.”

waardoor de installatie in staat is om water te

opgebracht. “Een extra reden om trots te zijn

destilleren uit de mest. “Mest bestaat voor

op waar we nu staan”, zegt Gijsbers.

90% uit water”, legt hij uit. “Als we dat kunnen 23


02-10-13 13:52

Bufferboeren

Bufferboeren willen beschikbaar water beter benutten

Klimaatverandering, met lange periodes van droogte, maakt de waterbeschikbaarheid op hoger gelegen zandgronden onzeker. In de gemeente Bernheze hebben waterbeheerders (Brabant Water en Waterschap Aa en Maas) en 24 agrarische ondernemers de handen ineen geslagen. Binnen het project Buferboeren zoeken zij samen naar het antwoord op de vraag: Hoe kunnen we het beschikbare water beter benutten? 24


02-10-13 13:52

Bodemgebruik Deze grafiek laat zien welk deel van de ruimte in Bernheze, Maasdonk en Lith waarvoor in gebruik is. Hieruit blijkt de dominante aanwezigheid van landbouwgrond in de regio. Ook in vergelijking met andere weinig stedelijke gemeenten is dit opvallend. Verder valt op dat er in de regio weinig bos en natuur is en dat er relatief veel ruimte in gebruik is voor infrastructuur.

bedrijfsterrein woongebied recreatie landbouw binnenwater bos en natuur verkeer 0%

Bron: CBS Bodemstatistiek, bewerking Rabobank.

20%

40%

Bernheze, Maasdonk en Lith

60%

80%

Weinig stedelijk

100% Nederland

“Hoe ben je hier naar toe gereden?” vraagt

Zo kan maïs ten opzichte van Engels raaigras

Loosbroek, schuift aan en vertelt dat het mes

projectleider Bufferboeren, Nick van Eekeren,

met de helft van het water toe. Bovendien

soms aan twee kanten snijdt. “Neem de rode

onderzoeker van het Louis Bolk Instituut*, als

wortelt het ene gewas dieper dan het andere

klaver: die bereikt met haar wortels makkelijk

we plaatsnemen aan de keukentafel van

en komt het dus makkelijker bij het grondwater.

het water in de ondergrond. Tegelijk zorgt het

landbouwer en deelnemer Mark van Lieshout

Zoals rietzwenkgras en dus ook rode klaver.

voor bodemverbetering, haalt het stikstof uit

uit Loosbroek. “Via de Busselsesteeg? Dan kon

Daarnaast kijken de boeren naar andere

de lucht en heeft het geen kunstmest nodig.

je al een mooi voorbeeld zien van waar de

maatregelen: het verhogen van het gehalte

Ik heb daar veel vertrouwen in.”

Bufferboeren mee bezig zijn.” Van Eekeren doelt

aan organische stof in de grond, en methoden

op de 13 ha grond van Arnoud van der Wijst.

om diepere worteling te stimuleren.

Pakket maatregelen “Natuurlijk moeten de oplossingen praktisch

Niet begroeid met gras, zoals voorheen, maar met rode klaver. “Het was al weken droog en

Zaaien zonder ploegen

zijn”, zegt Van Eekeren. “De deelnemende

erg heet”, vertelt de projectleider. “Het gras

“Het is een kwestie van vallen en opstaan”,

landbouwers willen snel resultaat zien. Toch

groeide niet, de rode klaver wel! Zonder te

weet Mark van Lieshout. “Op mijn bedrijf

kijken we ook naar de langere termijn, onder

beregenen.”

hebben we geëxperimenteerd met het

andere door proeven met drainagetechnie-

‘direct maïs zaaien’. Je zaait dan met minimale

ken. Of het telen van Sorghum, een gewas

Rode klaver

grondbewerking, waardoor je de afbraak van

dat lijkt op maïs maar nog beter gedijt onder

Onder leiding van de ZLTO, nemen de

organische stof vermindert, zodat de grond

hitte en droogte. Aan het einde van het

deelnemende boeren sinds 2011 de proef op

makkelijker water vasthoudt. Een eerste test

project in 2014 moet er een integraal pakket

de som. Ze testen maatregelen tegen

met een strokenfrees mislukte, omdat de

aan maatregelen liggen. Deze maatregelen

verdroging, die voor hun onderneming van

wortels niet sterk genoeg bleken te zijn om de

worden ingezet in het Deltaplan Hoge

waarde kunnen zijn. Gewaskeuze is een van de

grond in te groeien. Een tweede test met lichte

Zandgrond en leiden tot een effectieve

opties. Sommige gewassen gaan nu eenmaal

bewerking door een woelpoot is wel succesvol.”

strategie om verdroging op Nederlandse

efficiënter om met water dan anderen.

Collega landbouwer Jan van Helvoort, uit

landbouwgronden tegen te gaan.”

* Louis Bolk Instituut is actief met onderzoek en advies ter bevordering van duurzame landbouw, voeding en gezondheid.


25

02-10-13 13:52

Integraal Platform Gehandicapten Bernheze

Iedereen doet mee www.ipgbernheze.nl ‘Een samenleving waarin iedereen kan participeren en zoveel mogelijk de eigen regie houdt.’ Dat is de belangrijkste doelstelling van het Integraal Platform Gehandicapten (IPG) Bernheze, opgericht in 2004. Het platform bestaat uit negen vertegenwoordigers van de verschillende kernen van de gemeente. Wilson Bosch (45) uit Heeswijk- Dinther is een van hen. “Wij willen mensen bewust maken.”

26


02-10-13 13:52

“Samen maak je power”

Een paar maanden geleden kreeg het IPG

Wederzijds vertrouwen

Bernheze een telefoontje van Sterrenwacht

Een keer per jaar maakt het IPG Bernheze

Halley uit Vinkel. Of het Platform wilde

een zogenoemd Knelpuntenrapport, waarin

meedenken bij het toegankelijker maken

alle obstakels op wandel-, fiets- en scootmo-

van het gebouw van de sterrenwacht. Eerder

bielroutes staan beschreven. “De gemeente

al klopte Cultureel Centrum Servaes aan de

neemt veel aanbevelingen over”, vertelt

deur, waarna het Platform heeft geadviseerd

Bosch. “De wisselwerking is sowieso goed.

over ‘tuinieren op hoogte’, een speciale voor-

Wij krijgen inzage in de aanbestedingen van

ziening voor rolstoelers in de Ontmoetings-

hulpmiddelen en gehandicaptenvervoer;

tuin naast de Dintherse kerk. “Organisaties

kijken mee bij nieuw- of verbouwplannen

kennen inmiddels de weg”, wil Wilson Bosch

in het kader van toegankelijkheid; zijn

er maar mee zeggen. “Het IPG raakt steeds

vertegenwoordigd in de WMO-adviesraad.

meer geworteld.”

Terwijl een ambtenaar van Welzijn aanschuift bij onze maandelijkse vergadering.” Een

Mensen inspireren

vruchtbare samenwerking, gebaseerd op

Hij en zijn medebestuursleden zorgen dan

respect en vertrouwen, vindt Bosch: “Ook al

ook voor voldoende reuring. Ze trekken de

omdat de gemeente weet dat wij reëel zijn.

aandacht door een praktische, projectmatige

Niet alles wat wij willen, kan doorgaan. Maar

aanpak. Met schoolprojecten, waarbij basis-

- vergis je niet - we vechten wel voor wat we

schoolleerlingen ervaren hoe het is om te

waard zijn, want een samenleving is pas echt

leven met een beperking. Door bestuurders

duurzaam als iederéén kan meedoen.”

“Duurzaamheid ligt me na aan het hart. Ik prijs me gelukkig dat ik als wethouder en lid van de stuurgroep Triple P werk kan maken van dit onderwerp. Ik geloof in een circulaire economie. In hergebruik. In het zorgvuldig omgaan met onze natuurlijke hulpbronnen. Dat kan alleen via sociale duurzaamheid, want je moet het samen doen. Van onderaf. Daarom steunt en initieert de gemeente Bernheze initiatieven als BECO, zonnepanelenacties, streekproductpromotie, elektrisch rijden. We ondersteunen, praktiseren - ons wagenpark rijdt elektrisch en op aardgas - en verbinden. Heel belangrijk, dat laatste. Veel mensen in dit gebied zijn bezig met duurzaamheid. Het is niet alleen efficiënt maar ook stimulerend, als zij van elkaars kennis en ervaringen gebruik zouden maken. Zo kan je groeien, innoveren en uiteindelijk serieuze alternatieven bieden. Bernheze waarschuwt China?! Haha, ik ben me bewust van onze schaalgrootte, maar elk succesvol project begint klein. Samen maak je power!”

Hans van der Pas, Triple P stuurgroeplid, wethouder Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening gemeente Bernheze

in een rolstoel te plaatsen, of te blinddoeken, en zo Bernheze te laten verkennen. Of met acties gericht op ondernemers, zoals laatst in De Pas met de daaropvolgende uitverkiezing

Inclusief Beleid

van de best toegankelijke winkel van Bernheze.

Mede dankzij het IPG is het zogenoemde

“Onze insteek daarbij is altijd positief”, zegt

‘Inclusief beleid’ opgenomen in de

Bosch. “We wijzen niet met het vingertje,

beleidsplannen van de gemeente Bernheze.

maar willen mensen inspireren, aan het

Dit beleid houdt rekening met de

denken zetten.” En dan ontstaan soms mooie

verschillende mogelijkheden en beperkin-

dingen. Zoals betere invalide parkeerplaat-

gen van mensen. Het resultaat van een

sen, een nieuwe rolstoel toegankelijke kassa

inclusieve benadering is dat algemene

in een supermarkt in Heesch of een optiek in

voorzieningen ook beschikbaar zijn voor

Heeswijk-Dinther waar de deur automatisch

mensen met een beperking.

opent. 27


02-10-13 13:52

Kasteel Heeswijk

Open de poort! www.kasteelheeswijk.nl Over duurzaamheid gesproken: het levensverhaal van Kasteel Heeswijk gaat terug tot 1080. In de loop der eeuwen is het kasteel vergroot, verbouwd, vernield, herbouwd en vele malen verfraaid. Een nieuwe bloeiperiode lonkt, volgens directrice Jaqueline Kerkhof (63). “Het is tijd om te oogsten.”

28


02-10-13 13:53

“De Maashorst is het grootste aaneengesloten natuurgebied van Brabant, verspreid over Oss, Landerd, Bernheze en Uden.”

Jaqueline Kerkhof

gunstig

Bij haar aantreden in 2006 wist Kerkhoff een

Waterschap Aa en Maas, de buurtbewoners

ten, dan kunnen we een totaalverhaal

ding zeker: te vaak stond ze in de jaren

en leer-werk boerderij De Looz Corswarem

bieden. Dat is in ieders belang, zowel

daarvoor in Heeswijk voor een gesloten deur.

Hoeve. Zij praten mee waar het gaat om

ecologisch als economisch.”

De poort van het kasteel, een van de vier

aanpassingen van de infrastructuur. De

topmonumenten van Noord-Brabant, moest

afgelopen jaren heb ik veel energie gestoken

Toeristisch ontsluiten

open! In die opzet is ze geslaagd. Het kasteel

in het verbinden van deze partijen, want we

In en rondom het kasteel zijn de vruchten

leeft als nooit tevoren met feesten,

hebben elkaar nodig om verder te komen.”

van een goede samenwerking zichtbaar in

kunstmarkten, muziekconcerten, tentoon-

Kerkhoff kijkt daarbij ver over de grenzen van

een uitgebreide programmering, fraai

stellingen, rondleidingen, tuinweekenden en

de kasteeltuinen heen. Samen met buiten-

aangelegde parkeerplaatsen, de prachtig

educatieve programma’s voor de jeugd.

plaats Zwanenburg in Dinther en landgoed

gerestaureerde Copijntuin, de meanderende

Achter de schermen legde Kerkhoff

De Berkt te Heesch, wil landgoed Heeswijk

Aa, het in kasteelkleuren geschilderde

ondertussen de basis voor een volgende

groen erfgoed met elkaar verbinden en een

houtwerk van bijbehorende boerderijen.

stap.

schil vormen rondom natuurgebied de

Terwijl plannen voor een nieuwe oranjerie en

Maashorst. “De Maashorst is het grootste

een lanenplan al op de tekentafel liggen.

Groen erfgoed verbinden

aaneengesloten natuurgebied van Brabant”,

“Hopelijk trekken we deze lijn door in een

“Onze stichting is kasteeleigenaar, zonder

vertelt ze, “verspreid over Oss, Landerd,

groter, regionaal verband”, eindigt Kerkhoff.

grond”, legt ze uit. “Die is in handen van het

Bernheze en Uden. Als overheden, onder-

“Toeristische ontsluiting van de Maashorst,

Brabants Landschap en van de Erven van

nemers en instellingen de handen ineen

met het kasteel en landgoed Heeswijk als

den Bogaerde van Terbrugge. De horeca

slaan en samenwerken aan infrastructuur,

parel in de kroon, een mooie doelstelling

binnen het kasteel is een aparte organisatie.

overnachtingsmogelijkheden, cultuur,

richting mijn pensioen in 2015.”

Bovendien hebben we te maken met

horeca, fiets- en wandelroutes, arrangemen29


02-10-13 13:53

Stichting Maasmeanders

We merken dat het ieder jaar drukker wordt www.maasmeanders.nl Tussen Empel en Grave kronkelt de Maas langs 21 kerkdorpen. “Een gebied, zó mooi”, vindt Wim Hoezen, bestuursondersteuner van Stichting Maasmeanders. “We hebben hier goud in handen en steeds meer mensen lijken zich dat te realiseren.”

30


02-10-13 13:53

“Stuurgroep wil faciliteren, de kar duwen”

De voormalig wethouder van de gemeente

Maasvallei

Lith is trots. Op de prachtige omgeving

“Wij zorgen voor reuring”, vervolgt Hoezen.

waarin hij woont, onder de kerktoren van

“Ondernemers spelen daar op in. Theehuizen

Oijen. Trots ook op de inwoners en onder-

serveren huisgemaakt gebak. Restaurants

nemers in het stroomgebied van de Maas.

zetten streekproducten op de kaart.

Zij hebben hun zorgen over de afname van

Horecazaken bieden in gezamenlijkheid

de agrarische bedrijvigheid en een dreigen-

eigen fietsroutes aan. Mensen kunnen

de leegloop van de dorpen omgezet in

overnachten bij de boer, in B&B’s, op de Botel

daden. “Door open te staan voor nieuwe

(een hotelboot), een woonark, hotels,

kansen, met name op het gebied van

campings. Nieuwe ondernemers trekken de

toerisme, recreatie, sport en cultuur.”

aandacht met kook-, kruiden-, tekenen schilderworkshops. Dierenverhuur!

Wonen, werken en recreëren

Boerensolex! Er ontstaan ook allerlei

De Stichting Maasmeanders dient daarbij als

dwarsverbanden tussen ondernemers die

aanjager. Het verbindt partijen en profileert

bijvoorbeeld cultuur, activiteit en culinair

het gebied aan de hand van drie thema’s:

genieten combineren in arrangementen.

de gezonde rivier, de culturele rivier en de

Dat slaat aan. We merken dat het ieder jaar

culinaire rivier. Langzaam maar zeker krijgt ‘de

drukker wordt.” Met de Maasdijk Marathon en

witte vlek’, zoals Hoezen het gebied typeert,

Kunst aan de Maas als vliegwiel wil de

meer kleur op de wangen. Kunst aan de

Stichting Maasmeanders nu ook de rest van

Maas bijvoorbeeld trok duizenden bezoekers.

Nederland overtuigen van de rijkdom van

De Maasdijk Marathon is uitgegroeid tot een

het Meandergebied. Ondersteund door

publiekstrekker en moet de motor gaan

de gemeente en het Maatschappelijk

worden van andere initiatieven. Het

Stimuleringsfonds van Rabobank Bernheze

wandelknooppuntennetwerk is geopend.

Maasland. En bij voorkeur in een groter

Recreanten hebben de 70 kilometer lange

verband, samen met andere ondernemers-

wandelroute tussen station Den Bosch en

clubs, gemeenten en provincies. “De

station Cuijk ontdekt. De Open-deur-route

Maasvallei als ‘natuur- en vrijetijdsparadijs”,

was een succes. Hoezen: “In onze visie

droomt Hoezen hardop. “Als we de koppen

moeten Planet, Profit - geld is geen vies

bij elkaar steken is hier zoveel mogelijk!”

“Ik kan niet tegen verspilling. Goed voedsel weggooien, onnodig energie verbruiken. Zonde! Thuis draag ik die boodschap uit. We sorteren afval, laten geen lichten branden of water lopen, als dat niet nodig is. Ik rijd binnenkort een elektrische auto en thuis op ons dak liggen zonnepanelen. Net als op het pand aan de Cereslaan in Heesch trouwens. Duurzaamheid is een van de kernwaarden van de Rabobank Groep, maar ook bij Rabobank Bernheze Maasland staat duurzaamheid hoog op de agenda. Niet omdat ík het nu toevallig zo’n belangrijk onderwerp vind, maar omdat onze ledenraad en de Raad van Commissarissen dit omarmen. Zo werkt dat in een coöperatie! De Stuurgroep Triple P ben ik gestart omdat ik geloof in samenwerking en kennisuitwisseling. Met de leden van de stuurgroep Hans van der Pas, Peer Verkuijlen, Herman Krol en Udo Waltman willen wij vooral faciliteren: wij willen bevlogen mensen met goede ideeën over duurzaamheid met elkaar in contact brengen. Ze aanmoedigen en helpen, als karduwers. Die opdracht past bij mij én bij Rabobank Bernheze Maasland. Ik vind het dan ook leuk om te kunnen melden dat onze bank in ranking van meest duurzame Rabobanken inmiddels op nummer 1 staat.”

Joep Kok, Triple P stuurgroeplid, directievoorzitter Rabobank Bernheze Maasland

woord - People en Passie elkaar versterken. Nieuwe vormen van vrijetijdsbeleving worden opgezet, maar altijd met respect voor het gebied. Zo ontstaat er een nieuw economisch perspectief én een fijne leefomgeving.” 31


02-10-13 13:53

‘Samen investeren in een duurzame regio’ wordt u aangeboden door de Triple P stuurgroep, ondersteund door het Maatschappelijk Stimuleringsfonds van Rabobank Bernheze Maasland.


02-10-13 13:53

Samen investeren. in een duurzame regio _folder_Duurzaamheidsonderzoek_04.indd :51

Recommend Documents