S
c
14 - D A A G S
h
i
p
T IJ D S C H R IF T , G E W IJD
AAN
n
W
e
r
SCHEEPSBOUW , SCH EEPV A A RT EN
„ S C H IP
EN
W E R F ” IS O P G E N O M E N
HET
M AANDBLAD
„D E
T E C H N IS C H E
M EDEW ERKERS: J.
BAKKER,
\V.
VAN
LAERT,
R cd a c tic -a d rc s: H e em raa d ssin g c l 194, R o tte rd a m 3, T e le fo o n 5 2200
SEN,
E R E -C O M IT É :
ir.
Ir. A . \V . B A A R S , D ire c te u r v a n W e rk s p o o r N . V . , A m s te r d a m ; A. T . B R O N S I N G , O u d - D i r c c t e u r der N . V . S to o m v a a rc M a a ts c h a p p ij „ N e d e r l a n d ” , A m s t e r d a m ; ir. M. E I K E I .E N B O O M , O u d - D i r e c t e u r V an N i e v e l t , G o u d r ia a n & C o 's S tn o m v a a rc M ij., R o t t e r d a m ; P . G O E D K O O P D ? .n ., D i r e c t e u r N e d e r l a n d s e l i e D o k - en S c h c e p s l K i u w - M a a t s c l i a p p i j ( v . o . f . ) , A m s t e r d a m . M . C . K O N I N G , O u d - l i d v a n de R aad v a n B e s tu u r der K o n . P a k e tv a a rt M ij., A m s te rd a m ; W . H . D E M O N C H Y , V o o rz itte r v an de K a m e r v an K o o p h a n d e l e n F a b r i e k e n t e R o t t e r d a m ; C . P O T , O u d - D i r e c t e u r d e r N . V . U l e c c r o i c c h n . I n d u s t r i e v / h V . .Smit » Co., S lik k erv eer; F. G . S T O R K , D ire c te u r der N .V . K on. M a ch in efab riek G ebr. S to rk & C o ., H e n g e lo ; ir. H . C . W E S S E L IN G , C o m m i s s a r i s d e r N . V . K o n . M ij. „ D e S c h e l d e ' ' , V l i s s i n > ; e n ; S. V A N W E S T , O u d - D i r e c t e u r d e r N . V . D o k - en W e r f - M a a t s c h a p p i j
L.
„ W ilto n - F ijc n o o r d ” , S chiedam . vooruitbetaling)
ƒ ld,— ,
buiten
N ederland
ƒ 20,— ,
lo sse
num m ers
ƒ I,— ,
van
oude
jaarg an g en
ƒ 1,21.
W.
M. K.
H.
T e le fo o n 54500 ( 10 lijn e n ) , T e le x 2140.3, P o stre k e n in g 5 8 4 5 8 , 1’ie te r de H o o eln v eg 111 A C H T EN TW IN T IG ST E JAARGAN G
C.
DER
A.
dr.
J.
V I.IG ,
W 1LLEM SEN,
A.
H.
m r.
J.
ir.
W.
JAEGER,
J.
KOOY
ir.
A.
J.
J.
dr.
ir.
A.
POT, J.
SA RIS, dr.
m r.
ROTGANS,
P.
ir.
R.
F.
ir.
prof.
ir.
E.
C.
VEROLME,
V O E T E L IN K ,
W IT K O P,
prof.
W.
J.
IJ.
L.
ir.
C.
dr.
ir.
ir,
A.
J.
C.
P IEK ,
ir.
DE
H. J.
DE M.
ir,
RUYS,
C.
W. J.
HEERE,
C.
TH IE R E N S, ir.
KROP
Q U IN T ,
T.
SCHELTEM A F.
HAANE-
KERSEN,
ir.
V .
DEL-
JA N SZEN ,
L IN D E N ,
PEL,
D.
VERMEY, II.
C. J.
MOERKERK,
SCHOENMAKER, J.
P.
G E R R IT
VAN
Jr.,
S.
B.
J.
F. ir.
TER
J.
G.
C.
FIG EE,
ir.
SPUYM AN,
VALK,
H. prof.
B1EZENO,
A.
GUGELOT,
E.
B.
C.
NAGELKERKE, ir.
SC H IPPE R S,
M.
F.
C.
ir.
J.
POLS, P.
ir.
M IL B O R N ,
R Ö SIN G H . W.
dr.
KAPSENBERG,
ir.
J.
DER E.
ir.
ir.
ir.
iris -
H.
ir.
M E IJE R ,
ir.
A.
J.
prof.
C.
prof.
C A N K R IE N ,
GRAAF,
KOCH,
A.
E.
D R IE SSE N , G.
KRUYFF,
E.
LAGE,
P.
H.
R 1JN EK E,
VAN
UITGEVERS W YT-ROTTERDAM 6
J.
B.
W.
VAN
C.
JO N G ,
J.
ir.
M O L L IN G E R , ir.
j.
DER
DE ir.
BEELEN,
ir.
IN T V ELD ,
C. dr.
HOLLER,
VAN
DERT,
VAN
P.
M.
W.
BORN.
F.
TH .
prof.
ir.
DER
B R IN K ,
(hij
HAVENBELANGEN
K R O N IE K ”
REDACTIE: ir. J . W . H E I L w . i , p ro f. d r. ir. W . P. A . V A N L A M M E R E N , ir. G . D E R O O I J s.i., p ro f. ir. L. T R O O S T e n G . Z A N E N
[jar-alnm nenient
f
DE VEREENIGING V A N TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED DE CENTRALE BO ND V A N SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND HET IN ST IT U U T VOOR SCHEEPVAART E N LUCH TVAART HET NEDERLANDSCH SCHEEPSBOUW KUNDIG PROEFSTATION
ORGAAN V A N
IN
b
SNETHir.
J.
W,
VERSCHOOR, V R IES, VAN
J.
W.
W IJN
GAARDEN.
O v e rn e m en v an a rtik e le n enz. z o n d e r to e ste m m in g v a n de u itg e v e rs v e rb o d e n
18 A U G U ST U S 1961 — No. 17
DE A A R D O L I E R E S E R V E S SN H E T S O V J E T B L O K O il & G as I n te r n a tio n a l w ijd d e k o r t geled en een in te re ssa n te b esc h o u w in g , w a a ra a n h e t v o lg en d e is o n tle e n d , aan de aardolierescrv es in S o v jet R u s la n d en de sa te llie tla n d e n . I n A l b a n i ë , h e t k le in ste d e r E u ropese c o m m u n istisc h e la n den m e t een o p p e rv la k te v a n 10.629 v ie rk a n te m ijl en een b e v o lk in g in 19 5 8 v an 1.5 0 7 .0 0 0 zielen, w e rd in 1918 door Ita lia n e n aard o lie a a n g e b o o rd . D e, v o o r n a m e lijk b itu m in e u z e , olie k o m t v o o r in een d rie h o e k ig k le in g edeelte v a n de z u id w e ste lijk e u itlo p e r v a n h e t s tro o m g ebied v a n de P o ; zij d a te e rt v a n h e t m y o ceen tijd p e rk . D e in de b o d e m a a n w ezige reserves w e rd e n in 195 5 op 30 m iljo en b a rre ls g e ra a m d . I n de a c h te r lig g e n d e ja re n z ijn v ersch eid en e n ieu w e o lieh o u d e n d e te rre in e n o n td e k t m a a r te k o r t aan o u tilla g e , geschoolde a rb e id s k ra c h te n en v e rv a n g in g s m a te ria a l z ijn even zo v ele b o ttle n e c k s . In h e t k a d e r v a n h e t lo p e n d e v i jf ja re n p la n m o e te n , w il m e n h e t peil d er reserves h a n d h a v e n , 1.099.13 5 v o e t w o rd e n g eb o o rd . D e d a g p ro d u k tie steeg v a n 2 .4 0 8 b a rre ls in 1950 to t 8.500 b a r rels in 1959. D e o p z e t w as v e rle d e n jaar een p r o d u k tie v a n 4 5 .0 0 0 b / d te b e re ik e n m a a r in t o t o o rd e le n b evoegde k rin g e n m e e n t m e n d a t A lb a n ië zich g e lu k k ig m a g p rijz e n in d ien de d a g p ro d u k tie in 1965 to t 10.000 b arrels stijg t, een peil o v erig en s d a t v ó ó r 197 5 n a u w elijk s v o o r v e rh o g in g v a tb a a r is.
De olie w o rd t v o o rn a m e lijk in de o u d e te rre in e n bij P ato s, K u cove en D e v o li g e w o n n e n en is n ie t g e sc h ik t v o o r sm ee rm id d e le n . V ó ó r de oorlog lev e rd e de olie 13 % b en z in e , 8 % k ero sin e, 18 % gasolie, 4 0 % a sfa lt, 3 % z w a v e le n 18 / / residuals op. M en b e s c h ik t o v er 2 ra ffin a d e rije n nl. een h e rb o u w d e m e t een c a p a c ite it van 3.000 b / d in K u co v e en een n ie u w e r a ffin a d e rij m e t ee n ze lfd e c a p a c ite it die d o o r R u s la n d in C e rrik is g e b o u w d . In 19 59 b e d ro e g h e t b in n e n la n d s v e r b r u ik n a a r s c h a ttin g 5.500 b / d . H e t m e re n d e el d e r g e p ro d u c e e rd e olie g a a t n a a r de in h e t la n d g e sta tio n ee rd e R u s sische la n d - en z e e s trijd k ra c h te n . G e d u re n d e de drie la atste ja re n v o n d h e t g ro o tste g ed eelte v a n A lb a n ië ’s olieen a s fa ltu itv o e r een a fz e tg e b ie d in R u sla n d . I n 1959 b ed ro eg de u itv o e r v a n ru w e olie n a a r s c h a ttin g 1.400 b / d en die v a n p e tro le u m p ro d u k te n 1.600 b / d . E en tw e e ta l a a rd g a ste rre in e n n l. die bij A lb a sa n en B e rat b e h o o rt to t de latere o n td e k k in g e n . U it h e t v o o rg a a n d e b lijk t d a t de A l banese p r o d u k tie n ie t v a n g ro te b e te k en is is, al d ie n t e rk e n d d a t h e t de enige b ro n is w a a ro v e r h e t S o v je tb lo k in de M id d ella n d se Z ee b e sc h ik t. Bulgarije h e e ft een o p p e rv la k te v an circa 4 2 .7 9 6 v ie rk a n te m ijl. D e b e v o l k in g telde in 1 959 ongeveer 7 .7 9 3 .0 0 0 zielen. I n 1951 w e rd bij T u la n o v o aan
de Z w a rte Zee olie o n td e k t. G egevens b e tre ffe n d e de in de b o d em aanw ezige reserves o n tb re k e n . O p verscheidene p laatsen w o rd t n a a r olie g e z o c h t m aar h e t o n d e rz o e k w o rd t b elem m e rd door g e b rek aan m id d elen . D e o u tillag e b e s ta a t v o o rn a m e lijk u it d o o r R u sla n d ge lev erd o u d ro ta ry m a teriaal. M idden ’57 w a re n 158 p u tte n ge b o o rd ; h ie rv a n w are n 106 p ro d u k tie f. D e p ro d u k tie steeg v a n 1.468 b / b in 19 54 to t 4.6 0 0 b / d in 1959. D e olie w o r d t g e w o n n en in T u la n o v o m a a r m en h e e ft ook enkele b ro n n e n b u ite n de k u s tlijn in de n ab ijh eid v an Shabla aan de Z w a rte Zee a an g eb o o rd . M en h o o p t in 196 5 een p ro d u k tie v a n 12.000 b / d en in 1975 v a n 14.000 b / d te bereiken. N a a r v e rlu id t, b e sc h ik t m en in Russe o f V a rn a o v er een ra ffin a d e rij m e t een c a p a c ite it v a n 5000 b / d . B ovendien zal v o lg e n d jaar bij R usse een nieuw e r a f fin a d e rij m e t een c a p a c iteit v a n 20.000 b / d g e b o u w d w o rden. D e ru w e olie w o r d t via de D o n a u n a a r H o n g a rije v e rz o n d e n te n ein d e al d a ar g e ra ffin e e rd te w o rd en . V e ro n d e r steld w o rd t d a t de B ulgaarse ru w e olie z o n d e r in tensieve ra ffin a g e in zw are s ta tio n a ire dieselm o to ren als b ra n d s to f k a n dienen. D e olie b e v a t n a m e lijk w ei n ig zw avel d an wel vaste o n rein e be sta n d d e le n . G e d u re n d e de laatste v ijf jaren is het b in n e n la n d s v e rb r u ik v e rd u b b e ld m aar
na A lbanië is het v erb ru ik toch het geringst van alle com m unistische O osteuropese landen. Men verw acht dat het v erb ru ik in 1965 to t 32.000 b /'d en in 1975 to t 44.000 b / d zal zijn gestegen. De meeste ruw e olie w o rd t naar andere satellietlanden en wel voornam elijk voor v erw erking naar H ongarije geëx porteerd. P etro leu m p ro d u k ten w orden u it Roem enië aangevoerd. G edeeltelijk gaat de ruw e Bulgaarse olie ook naar Oos ten rijk , W est-D u itslan d , Italië en G rie kenland. In 1959 bedroeg de invoer van p etro leu m p ro d u k ten 12.500 b / d en de uitvoer van ruw e olie 3.100 b /d . N aar verlu id t, is ook aardgas in Bulgarije aan g etro ffen . H e t is niet w aarschijnlijk dat Bulgarije zelf in het v erb ru ik zal k u n n e n voorzien. N aarm ate de r a ffi nage capaciteit w o rd t vergroot, zal de invoer van ruw e olie veeleer toene men. D e oppervlakte der Chinese V olks republiek b edraagt 3.863.120 vierkante m ijl en in 1959 w erd de bevolking op 700 m iljoen zielen geschat, w elk aantal in 1980 w ellicht to t 1 m iljard zal zijn gestegen. Potentieel is C hina een der rijkste oliehoudende gebieden. De bo dem van tenm inste Vs der totale op pervlakte is sedim entair. V erm oedelijk bevinden zich in veertien delen van het uitgestrekte lan d nl. in o f bij D zu n g o r, T arin , T saidam , Shensi, Szechuan, T ientsin en K ansu-T singhai aanzienlijke reserves aan aardolie. H e t plateau van T h ib e t w o rd t thans geologisch o nder zocht. In h et Foeshoen gebied v an M ansjoerije bevinden zich boven kolenlagen aanzienlijke oliehoudende leisteenafzet tingen, w aaru it synthetische olie w o rd t gew onnen. R am ingen van de vastgestel de reserves lopen uiteen van 225 miljoen to t 14,5 m iljard barrels! D e meeste olie w o rd t bij K ansuT singhai aan g etro ffen en een ram ing van 700 m iljoen a 1,5 m iljard barrels aan thans reeds w aarschijnlijk geachte reserves lijk t alleszins redelijk, al gaan de w erkelijk in de bodem v an zeven potentiële p ro d u k tie gebieden van China aanwezige reserves 20 m iljard barrels w ellicht te boven. Beweerd w o rd t dat meer dan 30.000 geologen, technici en anderen een onderzoek naar h et voor kom en van olie instellen en dat eind 195 8 eenenveertig olie en gas b ev at tende terreinen, w aarvan alleen in 195 8 al 22 , w aren o n td ek t. M et inbegrip van synthetische olie is de p ro d u k tie van 2.602 b / d in 1950 to t 74.000 b / d in 1959 gestegen. V ol gens plan m oet de p ro d u k tie in 1962 to t 120.000 b /d , in 1965 to t 150.000 b /d en in 1967 to t 500.000 b / d toe nem en, terw ijl in 1975 een to taal van 1 m iljoen barrels m oet zijn bereikt. Een tien tal raffin ad erijen en leisteen verw erkende installaties hebben een to tale geraam de capaciteit v an circa
90.000 b /d . D e grootste raffinaderij m et een capaciteit van 20.000 b /d , welke laatste overigens, na u itbreiding, in 1962 circa 100.000 b d zal k u n n en v erw er ken, bevindt zich in Lanchow . De raffin ad erij in Shanghai w o rd t eveneens uitgebreid teneinde de capa citeit op 20.000 b / d te brengen. In N an k in g w o rd t een raffinaderij m et een capaciteit van 6.000 b / d gebouw d en C hina hoopt d it jaar over een totale raffinagecapaciteit van 200.000 b / d te ku n n en beschikken. V an deze capaci teit zal een hoeveelheid 160.000 barrels voor h et verw erken van ruw e aardolie geschikt zijn. H e t huidige v e rb ru ik bedraagt naar schatting 131.000 b /d . H e t aandeel der binnenlandse p ro d u k tie van ruw e olie bedraagt 20.000 barrels, d at Aran olie houdende leisteen en kolen 45.000 b a r rels terw ijl h et ontbrekende door R u s land en Roem enië geleverd w ordt. H e t verbruik zal verm oedelijk in 1965 to t 220.000 b / d en in 1975 to t m eer dan 1,1 m iljard b / d stijgen. De aanvoer van olie u it R usland en Japan steeeg van circa 21.000 b /d in ’5 5 to t circa 57.000 b / d in ’59. De p ro d u k tie van aardgas in Z uid Szechuan, w aar het eerst olie w erd o n td e k t en dat d e r halve to t de oudste vindplaatsen be hoort, bedroeg m idden 195 8 70.629.400 kubieke voet per dag. O fschoon m ag w orden aangenom en dat zich aanzien lijke reserves aan olie en aardgas in de bodem bevinden, liggen de thans ge ëxploiteerde terreinen, m et u itzondering van Szechuan, op grote afstand van de industriële centra. Bovendien is de exploitatie door gebrek aan w ater en ontoereikende vervoersm iddelen, k o st baar. O fschoon C hina de pro d u k tie in de zeventiger jaren to t 2 m iljoen b / d ruw e olie h oopt te vergroten, lijk t h et niet w aarschijnlijk d a t m en op m eer dan 1 miljoen b / d k a n rekenen. Tsjechosloivakije heeft een oppervlak te van 49.3 81 v ierkante m ijl. In 1959 telde de bevolking 13.564.000 zielen. In 1919 w erd m et de w in n in g van ruw e olie op com m erciële schaal een begin gem aakt. D e pro d u k tie was in 1959 to t 12.412.200 barrels gestegen. De reser ves w orden geschat op 10-20 m iljoen barrels. Olie w o rd t aan g etro ffen in M oravië en in Slowakije. N a a r v erlu id t w a ren in 195 8 ongeveer 175 p u tte n ge boord. De raffinagecapaciteit w o rd t geschat op 3 5.000 b /d . In 195 8 kw am in B ratislava een n ieu we raffinaderij m et een capaciteit van 28.000 b /d gereed. Een drietal kleine raffinaderijen b ev in d t zich in P a rd u bice, O strava en Kolin. D e pro d u k tie van synthetische olie bedraagt naar schatting circa 20.000 b /d . W anneer de aanleg van de nieuw e Sovjetbuisleiding naar O ost E uropa gereed is zal de r a f f i naderij in Bratislava tezam en m et de drie kleinere volgens de plannen, 80.000 b / d
k u n n e n verw erken. In 1965 zal de to tale raffin ag ecap aciteit to t 130.000 b / d en in 1975 to t 260.000 b / d stijgen. In 1959 bedroeg h e t b in nenlands v e rb ru ik 54.860 b /d . H e t overgrote deel der ingevoerde olie nl. circa 32.600 b / d k w am u it R usland. A ardgas w o rd t a a n g etro ffen in M oravië en h e t w esten v an Slowakije. A ardgas vo o rziet th an s in 13 % van de energie. N a a r h e t zich laat aanzien zal h e t b in n en lan d s v e r b ru ik snel toenem en en daar de O os tenrijkse herstelbetalingen in 1964 ein digen zal Tsjechoslow akije in toenem en de m ate op aan voer u it R u slan d zijn aangew ezen. O ost Duitsland h eeft een o p p erv la k te van 41.537 v ierk an te m ijl en de bevolking te lt naar sc h a ttin g 17.300.000 zielen. D e in de bodem aanw ezige re serves w orden op 1 m iljoen barrels ge raam d. V an de sedert 1949 aangeboor de 89 p u tte n to o n d en slechts 3 oliesporen. D e p ro d u k tie steeg v an 7 b / d in h e t jaar 1952 to t 190 b / d in 1959. D e raffin ag ecap aciteit b ed raa g t circa 60.000 b / d m aar h ierv an w o rd t te n m inste 30.000 b / d g e b ru ik t voor de p ro d u k tie van synthetische olie u it k o len. In F ra n k fu r t a / d O d er, aan de u it loper d e r R ussisch-O ostduitse buisleid in g w o rd t een nieuw e raffin a d e rij m et een capaciteit v an 96.000 b / d ge bouw d. D e bedoeling is d a t de nieuw e ra ffin ad e rij haar p ro d u k tie dienstbaar zal m ak en aan een g rote petrochem ische installatie, die m en bij S ch w ed t-O d er nabij F ra n k fu r t a /d O d er w il bouw en. H e t v e rb ru ik bedroeg in 1959 o nge veer 42.000 b /d . O ost D u itsla n d v o ert p etro leu m p ro d u k ten u it m aa r im p o r te e rt, voornam elijk u it R u slan d , ruw e olie. Een tw eetal aardgas bev atten d e terrein en is in 195 5 in T h ü rin g e n o n t d ek t. H e t is niet w aarsch ijn lijk d a t de p ro d u k tie van ruw e olie in betekenis zal toenem en. H ongarije heeft een o p p erv lak te van circa 3 5.902 vierk an te m ijl en telde in 1959 circa 10 m iljoen zielen. D e J e r sey S tan d ard o n td ek te in 1934 olie; th an s is alles staatsb ed rijf. D e reserves aan ruw e olie w o rd en op 40 m iljoen barrels geraam d. G ed u ren d e h e t eerste v ijfjaren p la n kw am en 310 p u tte n ge reed. D e dag p ro d u k tie steeg v a n 10.703 barrels in 1950 to t 19.860 barrels in 1959. G ehoopt w o rd t in 1965 een p ro d u k tie van 2 5.000 b / d te bereiken. H o n g arije beschikt in to taa l over 16 raffin ad erije n m aar verscheidene zijn van geringe capaciteit en oneconom isch in exploitatie. Er bestaan p la n n en om aan h et ein d p u n t der R ussisch-E uropese buisleiding een ra ffin a d e rij m et een capaciteit van 44.000 b / d te bouw en. M eer dan de h e lft der voor eigen v e r b ru ik benodigde ruw e olie w o rd t u it R u slan d en B ulgarije aangevoerd, w a a r bij erop dient gew ezen d a t een belang-
rijk deel d e r d o o r R u s la n d g eleverde olie u it O o s te n rijk a fk o m s tig is. H o n g a rije e x p o r te e r t p e tro le u m p ro d u k te n n a a r de a n d e re sa te llie tla n d e n . A a r d gas w o r d t a a n g e tr o f f e n in Baboesa, K ilim a n en N a d u d v a r . I n 195 8 b e d ro e g de p ro d u k tie o n g e veer 14 m ilja rd k u b ie k e v o e t. T w ee p ijp le id in g e n w o rd e n v o o r h e t v e rv o e r v a n h e t aard g as g e b r u ik t n l. die v a n A la m a s fu z ito n a a r B o ed ap est en v a n L ovaszi n a a r G ellen h aza. V o o rts b e sc h ik t m e n o v e r een b u isle id in g te r le n g te v a n 210 m ijl, die de a a rd g a s te rre in e n in R o e m en ië v e r b in d t m e t de T isz a p a lk o n y a C h e m isc h e F a b rie k e n in H o n g a rije. D e b u isle id in g k w a m in 1959 ge reed. H e t w o r d t n ie t w a a rs c h ijn lijk ge a c h t d a t H o n g a r ije ’s p r o d u k tie v a n ru w e olie in de k o m e n d e ja re n b e la n g rijk zal to e n em e n . O m t r e n t N o o r d Korea, w elk s o p p e r v la k te 4 6 .7 7 4 v ie rk a n te m ijl b e d ra a g t — de b e v o lk in g te ld e in 195 5 n a a r s c h a ttin g 7,5 m ilj. zielen — sta a n geen gegevens m e t b e tre k k in g t o t een ev t. o lie w in n in g te r b e sc h ik k in g . O m tr e n t e v t. in de b o d em aan w ezig e aardolie is n iets b e k e n d en er w o r d t n ie t g e ë x p lo re erd . W el is b e k e n d d a t in 1959 circ a 5.000 b / d p e tro le u m p ro d u k te n u it R u s la n d en v e rm o e d e lijk c irc a 3.000 b / d ru w e olie u it C h in a w e rd e n a a n g ev o erd . Polen h e e ft een o p p e rv la k te v an 120.3 59 v ie rk a n te m ijl en is, n a R u s la n d , h e t g ro o tste d e r E u ropese c o m m u n istisc h e la n d e n . D e b e v o lk in g w o rd t g e sc h a t op 29,4 m iljo en zielen. A a n een geologisch o n d e rz o e k v a n de b o d em w o rd t g e w e rk t m a a r m e n v e rw a c h t n iet d a t d it o n d e rz o e k v ó ó r 1975 o f zelfs n o g la te r zal z ijn v o lto o id . D e reserves aa n aard o lie w o rd e n g e sc h a t op 20 m il joen b arrels. N a h e t verlies v a n de rijk e o lie h o u d e n d e te rre in e n in G allicië b e sc h ik t P o len n o g slechts o v e r de aan olie a rm e re z o n e -te rre in c n in G orlice. D e p ro d u k tie steeg v a n 3.301 b / d in 1950 to t 3.800 b / d in 1959. V ijf ra f f in a d e rije n m e t een to ta le c a p a c ite it v a n circa 18.000 b / d v e rk e re n in slech te s ta a t v a n o n d e rh o u d . W a n n eer de n ieu w e b u isle id in g v a n u it R u s la n d gereed is w il m e n in P lo c k , o n g e veer 25 m ijl te n w e ste n v a n W a rs c h a u , een n ie u w e r a ffin a d e rij m e t een c a p a c ite it v a n 4 0 .0 0 0 b / d in 1964, stijg e n d t o t 160 .0 0 0 b / d in 1975 b o u w e n . H e t b in n e n la n d s v e r b r u ik b e d ro e g n a a r s c h a ttin g in 195 9 c irc a 3 8.800 b / d . D o o r in v o e r w o r d t in 90 % v a n de b e h o e f te v o o rz ie n , m a a r w a n n e e r de nieu w e b u isle id in g in g e b ru ik k a n w o rd e n g e n o m e n zal de in v o e r o n g e tw ijfe ld nog b e la n g rijk to e n e m e n . D e m eeste ru w e olie w o r d t d o o r R u s la n d g elev erd m aar m e n v o e rt ook k lein ere h oeveelheden aan u it R o e m e n ië , O o s te n rijk en H o n garije. R u s la n d le v e rt eveneens o n g e veer de h e lf t d er d o o r P o len in g e v o e r
de p e tro le u m p ro d u k te n . W a n n e e r de n ieu w e b u isle id in g gereed en de r a f f i n a derij in g e b ru ik is gesteld, zal h e t n ie t la n g e r n o d ig z ijn o p enigszins b e la n g rij ke schaal p e tro le u m v a n elders te b e tr e k k e n . G r o te h o ev eelheden aa rd g as z ijn in e n n a b ij Jaszlo a a n g e tro ffe n . N a a r s c h a ttin g b ed ro eg de p r o d u k tie in 1959 circ a 16,2 m ilja rd k u b ie k e v o e t. B o v en d ien w e rd e n c irca 6 m ilja rd k u b ieke v o e t u it de v ro e g ere Poolse te r r e i n en , th a n s in de R ussische O e k ra in e , a a n g e v o erd . In d ie n de Poolse in d u s trie o v e re e n k o m stig de p la n n e n e x p a n d e e rt zal P o le n in to e n e m e n d e m a te op a a n v o er v a n R ussische olie z ijn aan g ew e zen . M o n g o lië h e e f t een o p p e rv la k te v a n 1.75 0.0 0 0 v ie rk a n te m ijl; in 195 8 te ld e de b e v o lk in g n a a r s c h a ttin g een m il jo en zielen. I n de o m g e v in g v a n D s u n B ain is olie a a n g e b o o rd ; n a a r ra m in g b e d ra a g t ’s la n d ’s p ro d u k tie 600 b / d m a a r gegevens o m tr e n t de in de b o d e m aan w ezige reserves sta a n e v e n m in als te n a a n z ie n v a n de e x p lo ra tie te r b e s c h ik k in g . I n Sain S h an d a b e sc h ik t m e n o v er een ra ffin a d e rij m e t een c a p a c i te it v a n circ a 1.000 b / d . U it R u s la n d w e rd e n in 19 59 o n g ev eer 1.500 b / d a a n g ev o erd . O m tr e n t aard g as is e v e n m in iets b e k e n d . D e o p p e rv la k te v a n R o e m e n ië b e d ra a g t 9 1 .5 7 4 v ie rk a n te m ijl; in 195 8 te ld e de b e v o lk in g n a a r ra m in g 1 .8 05.900 zielen. T o t 1945 w e rd de w in n in g v a n olie v o o rn a m e lijk m e t b u ite n la n d s k a p ita a l g e fin a n c ie rd . D e D u itse o lie b e z ittin g e n g in g e n o v er aan S o v ro m p e tro l, een g em e n g d R u ssisch R oem eens b e d rijf. M et u itz o n d e r in g v an S o v ro m p e tro l w e rd e n alle o lie m a a t s c h a p p ijen in 1948 g e n a tio n a lise erd . In o k to b e r 1954 v e rk o c h t R u sla n d z ijn b elan g bij S o v ro m p e tro l aan de R o e m eense sta a t en tr o k zich geheel u it R o e m e n ië ’s o lic -in d u strie te ru g . V a n aile la n d e n te n w esten van R u s la n d is R o em en ië h e t rijk s t aan olie. D e in de b o d em aan w ezig e reserves w o rd e n op o n g ev e er 1 m ilja rd b arrels g esch at, o f schoon deze ra m in g w e llic h t te h o o g is. D e p r o d u k tie steeg v an 87.670 b d in 19 5 0 to t 2 3 0.000‘ b / d in 1959. In 195 8 d ro e g e n m eer d a n 4 .0 0 0 p u tte n t o t de p r o d u k tie v a n ru w e olie b ij. P lo esti p ro d u c e e rd e m eer d a n c irca 84.592 b / d . Z estien ra ffin a d e rije n h e b b e n te z a m e n een p ro d u k tie v a n c irc a 2 4 0 .0 0 0 b / d . H e t b in n e n la n d s v e r b r u ik b e d ro eg in 19 59 circa 88.000 b / d . D e m eeste u itg e v o e rd e olie, die v o o rn a m e lijk u it p e tro le u m p ro d u k te n b e sta a t, g a a t n a a r R u s la n d , C h in a en de a n d e re sa te llie tla n d e n , m a ar te n dele w o r d t de olie ook u itg e v o e rd n a a r B elgië, I t a lië, Z w e d e n , F in la n d , D e n e m a rk e n en N e d e rla n d . D e p ro d u k tie v a n aa rd g as n a m v a n 114.5 26 m iljoen k u b ie k e v o e t in 195 0 to t 279.363 m iljo en k u b ie k e v o e t in 195 8 toe. V e rw a c h t w o r d t d a t
de p r o d u k tie zich g e d u re n d e de eerst v o lg en d e v ijf tie n ja re n op h e t te g e n w o o rd ig peil tw . c irc a 2 4 0 .0 0 0 b / d zal handhaven. R u s la n d h e e ft een o p p p e rv la k te v an 8 .59 8 .8 0 0 v ie rk a n te m ijl d w z. een ze vende v a n de o p p e rv la k te der aarde en de b e v o lk in g teld e n a a r sc h a ttin g in 1960 circa 2 1 2 .8 0 0 .0 0 0 zielen. D e v o o rn a am ste o lie p ro d u c e ren d e c e n tra b e v in d e n z ic h in de O ek ra in e, O o stR u sla n d en h e t W o lg a -O e ra lg e b ie d , K u b a n , T u rk m e n -U z b e k , B akoe, E niba, N e b it-D a g , F e rg a n a en Sachalin. In 195 8 b ed ro eg en de reserves aan a a rd olie n a a r s c h a ttin g 24 m ilja rd barrels, m a a r een ra m in g v a n re c e n te r d a tu m k o m t op 5 8 m ilja rd barrels, hetg een b e te k e n t d a t er vo ld o en d e olie in de b o d em aa n w e zig z o u z ijn om g ed urende 2 4 /5 8 ja re n in de b eh o e fte aan olie te voorzien. H ie r u it v o lg t tev en s d a t h et doel tw . een p ro d u k tie v a n 7 to t 8 m iljo e n b / d in 1972 k a n w o rd e n b e re ik t. In h e t tijd v a k 1 9 4 6 -’5 8 w e rd e n niet m in d e r d a n 277 n ieu w e olie- en gash o u d e n d e gebieden o n td e k t. D e p ro d u k tie steeg v a n 75 8.000 b / d in 1950 to t 2 .5 9 0 .0 0 0 b / d in 1959! M aa r in d ie n h e t lo p ende z e v e n ja re n p la n v e r w e z e n lijk t w o rd t zal de p ro d u k tie in 1965 b ijn a d u b b e l zo g ro o t z ijn . R u sla n d b esch ik t eveneens over de aan olie zeer rijk e le iste en a fzettin g e n . D e to ta le reserves aan oliehoudende leisteen in E stla n d w o rd e n op 6 m il ja rd to n g e raa m d . D e h u id ig e leisteenp ro d u k tie b e d ra a g t 1 2 /1 5 m iljoen ton, te rw ijl een n ieuw e in stallatie in aa n b o u w is m e t een v e rw e rk in g sc a p ac ite it v an 4 m iljoen to n . A a n g e n o m e n w o rd t d a t R u sla n d be sc h ik t ov er o n g eveer 81 ra ffin a d e rije n m e t een to ta le c a p a c ite it v an 2,2 m il jard b / d . D e ra ffin a g e c a p a c ite it is ech te r zeer la n g z a a m u itg e b re id en is dan ook een d e r v o o rn a a m ste b o ttle n ec k s w aarm ed e de R ussische p e tro le u m in d u strie te k a m p e n h e e ft. E en aa n z ie n lijk deel der besch ik b are ra ffin a g e c a p a c ite it is o u d en b e h o e ft v e rn ie u w in g . In ’65 zal R u s la n d ’s b eh o efte aan ra ffin a g e c a p a c ite it n a a r s c h a ttin g 4,1 m iljo e n b / d b ed ra g e n en in 1975 o n geveer 6,8 m iljo en b / d ! T e g elijk m et de aanleg v a n nieu w e b u isleid in g en voor h e t v e rv o e r v a n ru w e olie, w o rd e n zo w el in Siberië als in de E uropese satel lie tla n d e n R ussische ra ffin a d e rije n ge b o u w d . R u s la n d g a a t e r p ra t op een p ro to ty p e ra ffin a d e rij m e t een capaci te it v a n 120.000 b / d te h e b b e n o n t w o rp e n , d a t veel sneller d an to t dusver g e b ru ik e lijk g e b o u w d k a n w o rd e n . G e d u re n d e de eerstv o lg en d e 15 jaren h o o p t m en de ra ffin a g e c a p a c ite it van 5 to t 6 m iljo en b / d te v e rg ro te n . D it im p lic e e rt de b o u w v a n ongeveer 37 n ieu w e ra ffin a d e rije n , ofschoon R u s la n d v o o rn em en s s c h ijn t te zijn in d it
tijd v a k 50 ra ffin a d e rije n te bouw en. H ierm ede is ev t. een hoeveelheid van circa 6. m iljoen to n staal gemoeid. T e n aanzien van h e t binnenlands v e rb ru ik staan geen gegevens ter be schikking. In h e t k ad er v a n h e t zevenjarenp lan zal h et aandeel der stook olie in 1965 to t circa 32 % v an de in to ta a l geraffineerde p ro d u k te n stijgen. Dieselolie n eem t d a n m e t 28 % de tw eede en benzine m e t 25 % de derde plaats in. In 195 8 exporteerde R usland n e tto 265.000 b / d d w z. 11,6 % van de to tale p ro d u k tie. H ie rv a n gingen n e tto 153.000 b / d n a a r de vrije landen
en 8 5.600 b / d n a a r com m unistische landen. G eschat w o r d t d a t R u sla n d in 1965 in to ta a l 845.000 b / d en tien jaren la te r 1.65 5.000 b / d zal ex p o rte ren , w aa rv a n de h e lf t n a a r de vrije landen. D e a a rd g a sp ro d u k tie is slechts la n g zaam op g an g g ek o m en . Z ij steeg v a n 77 m iljard k u b iek e v o e t in 1937 to t 221 m iljard k u b ie k e v o e t in 1951, 656 m il ja rd kub iek e v o e t in 1957, om eerst in 1959 een to ta a l v a n 1.314 m ilja rd k u bieke v o et te b ereik e n . C o n c lu d eren d k a n gesteld w o rd e n d a t R u sla n d over p o ten tiële sed im en taire a fz e ttin g e n b e
sc h ik t w aardoor h et zeer w el m o g e lijk is de voor 1972 als doel gestelde p r o d u k tie te bereiken. W elisw aar lijk e n de op 5 8 m iljard barrels g eraam d e reserves aan de hoge k a n t, m a a r in d ie n m e n re k e n in g h o u d t m e t m o g elijk e n ie u w te o n td e k k e n oliehoudende gebieden is een p ro d u k tie v an 7 t o t 8 m iljo e n b / d in 1972 allerm inst u itg e slo ten . W a t N o o rd V ie tn a m , m e t een g e sc h a tte opp erv lak te v a n 60.000 m ijl en een in 1959 gesch atte b e v o lk in g v a n 15 m iljoen zielen, b e tr e f t, o n tb re k e n gegevens. C . V erm ey
ST A B IL IT E IT BIJ KLEINE H E L L I N G S H O E K E N , EE N
door
UITBREIDING V A N DE S C R I B A N T I F O R M U L E
Ir. C . V A N
P a ra g ra a f 1 Bij de berekening v a n de krom m en v a n statische sta b ilite it is het gew enst h e t verloop bij kleine hellingshoeken n a u w k e u rig e r te bepalen d an m et de m eest gebruikelijke m eth o d en m o g elijk is. T o t goed begrip diene, dat in d it v e rb a n d kleine h e llin g s hoeken zodanige zijn, w aarbij de deklijn in de zijde n ie t i n gedom peld w o rd t o f de k im boven w a te r k o m t. H e t is g ebruikelijk de k ro m m e van arm en v a n statische sta b i lite it bij kleine hoeken te verbeteren door de h oogte v a n h e t valse m etacen ter b o ven h e t d ru k k in g s p u n t te bepalen m e t b ehulp van de form u le v a n S cribanti: N F = MF (1 + h tg 2
(1 )
w a a rin : NF =
de hoogte v a n h e t valse m etacen ter boven h et d ru k k in g sp u n t,
MF =
de hoogte v a n h et w are m etacen ter boven h et d ru k k in g sp u n t,
D A M Jr.
V a n de v erticaal v (fig . 1) k a n de len g te x op een h o o g te t b o v en de w a terlijn w voorgesteld w o rd en d o o r: x =
ƒ ( T + t) =
3 Xo
-f
Xo
+
3T /2
3 3 Xo 3T3
d T-
(2)
+
3 !
I n v e rb a n d m e t de volgende bew erk in g en is g e b ru ik g e m a a k t v a n p a rtiële d iffe ren tia alte k en s. D e re stte rm w o r d t b u ite n b esc h o u w in g gelaten. V a n elk verticaal k a n h e t op p erv lak b o v en de w a te rlijn to t een hoogte t bepaald w o rd e n als ƒ x 3 t 1 32 * 2«
(p ■=. de hellingshoek. D eze fo rm u le is ex act voor een schip m et v erticaal lopende spanten. V oor afleiding zie [ 1]. I n de p ra k tijk b lijk t deze form ule voor de norm ale scheepsv o rm , in v ergelijking m e t op andere w ijze b erekende h o o g te n v an h e t valse m etacen ter, to t te hoge w aard en te voeren, in h e t bijzo n d er voor schepen m e t grote B / T - v erhoudingen. P ara g ra a f 2 I n het navolgende is geprobeerd een betere benad erin g te geven voor de g eb ruikelijke scheepsvorm en, door re k e n in g te h o u d en m et h e t n iet v erticaal staan en de v o rm d er sp an ten . T e r vereenvoudiging z ijn de afleidingen gebaseerd op de v o rm v an de verticalen. B ovendien z ijn de volgende aan nam en g e d a a n : a.
h e t schip is sym m etrisch,
(3 ) A n a lo o g is h et sta tisch m o m en t v an de v e rtic a a l t.o .v . de w a te rlijn w to t een ho o g te t : J x td t O
t2 Xo
b. h e t g ro o tsp an t is een rech te lijn en staat verticaal, c.
h e t schip v e rtrim t n ie t bij een dwarsscheepse helling,
d.
de verticalen k u n n e n w ord en voorgesteld d oor een T a y lo rreeks.
P a ra g ra a f 3 D e, voor de afleiding benodigde, g rootheden zijn aangegeven in fig u re n 1 en 2 en n a d e r gedefinieerd in de n o m e n c la tu u rlijst, w elke aan h et einde v a n d it artik el is toegevoegd.
3 Xo +
T
t è‘ +
1 !3
3 3 Xo
32 * 0 3
T
2
2 !4
t
a r 3 ' "3 ! 5
+
(4 )
P a ra g ra a f 4 D e hellende w a te rlijn h sn ijd t w ate rlijn %u op een a fs ta n d c u it h a r t schip. D eze a fsta n d c k a n bep aald w o rd e n u it de vo o rw aard e : in tre d e n d e w ig =
u ittre d e n d e w ig ,
STA 8 I U T E I T 8 U K L E l M E M E LLt WC S HO E K E N /
COÖRDINATEN
Fiv. 1 o f in d ie n de in tre d e n d e w ig p o sitie f en de u ittre d e n d e w ig n e g a tie f g e re k e n d w o r d t: 2? w ig g e n :
0
............... .......................
4 X
c } t gg 1 7
3 X 2 X 4
■! J rr:i
2 X 3 X 4
(5 )
-vy
3
3;
U it fig . 1 v o lg t:
(8) t =
(y
c) tg 7 .......................
—
(6)
D e v o o rw a a rd e ( 5 ) k a n n u g esch rev en w o rd e n als: ( ! / - < ')
-H >
ƒ 3 3» J
T e n e in d e h ie r u it de o n b e k e n d e c bij b e n a d e rin g te bepalen, d ie n en de a fz o n d e rlijk e in te g ra a lv o rm e n b e k e n d te zijn. "Wij b esch o u w en a c h te re e n v o lg e n s :
1 i' r
v 3 t = 0 .......................
(7 )
ƒ
W ij s u b s titu e re n ( 3 ) in ( 7 ) en o n tw ik k e le n d e zo v e rk re g e n in te g ra a l to t een som v a n enige een v o u d ig e in te g ra le n .
;Vo 3/ O y — 0
(o p g ro n d v a n de sy m m e trie v an h e t schip)
^
I n
tg v>
j
0
=
Xo
j
• 3 3' — c t g (p
i O
-I- b
ƒ
"I "
t .T
2\
'' y ~
(9 )
( 10)
(o p p e rv la k te v a n de w a te rlijn w)
r tgL' 7 J ' r r
y °y ^
■! l>
0 Xo
-
3
0T
J ,a
\ ii a 3’
aï 0 7"
■i
c 1 tg" 7'
2 !
f
3 a'
;! y -T tg' * 7
Jƒ - 3 T ■b
rï-Xo
e
( d if f e r e n tia a lq u o tië n t v a n h e t d w a rstra a g h e id sm o m e n t van de w a te rlijn n a a r de d ie p g a n g ) fh o 2
c f g :: (p
A o
i r2
D e u itd r u k k in g ( 1 1 ) k a n als v o lg t afgeleid w o rd e n :
3 ’
2!
-r h
■ / ar2 b
r d ,y
0)
2 !
*
ex' tg 3 7
y
(
x o
-b
/ X rX"
3'2 0 y -}- 2 -V?, b 2
-
d y -f 7'T-
—
p. r
(1 2 ) Zie [ 2 ] v o o r d if f e r e n tia tie o n d e r h e t in te g ra a l tek e n , ob D a a r— - — 0 (zie v o o rw a a rd e _b u it p a ra g ra a f 2 ) w o rd t de
+ i-FTT■Ti-----1
J
3 !
Gy
ƒ ,v„ T- t jy =
ar
-r h
4 h
3’
b
0
h
92 Ao
( 11)
3 ; ■
3!
^
4
3» — c tg 99
f '
ar
\
J a r ;{
2 e te rm in h e t re c h te rlid n u l. V e rd e r g e ld t:
~
1
c,
,
0 y 4- c" t g cp
r a;! _v„
/ ---- —.. J e r
4 X 3 ) ’2
• ---------- —---2 X 4 !
^
,
n3 yAl — X ^ tg17
h
Xo T
y 0y — 0
(sy m m e trie )
(1 3 )
ƒ
+ 7) 3 Xo
3A
3 3;
3r
(analoog 11)
.................
(1 4 )
3T P a ra g ra a f 5
4-7)
/
H ierm ed e k an de d ik te van de „ c o rre ctiesch ijf” b en a d erd w o rd en .
32
y 3 3 3; = 0
(sym m etrie)
.................
(1 5 )
3 jT2
H e t m o m e n t v a n de w iggen te n o p zichte v a n een v ertica al v la k door h a r t schip is: +b
+6
+ b
ƒ 3 2 Xo
J—63 r
3 tT
JXo y 2 3y
3r Ö 32 Vo
+ö
—
ö
y2 dy 4 2
dX" 3T
3 xt)
3b
3T
3r
/
b db 3T
xb
3T2
D aar
2b
3t
a r 2
3T2
DT
(16)
(17)
D a n v o lg t u i t A1w iggen
a r
(2 3 )
D e bijdrage aan de h o o g te v an h e t valse m e ta c e n te r b o ven h e t d r u k k in g s p u n t tengevolge v an h e t h o riz o n ta a l m o m e n t b e d ra a g t:
(1 8 )
V tg tp 37
_Z_ V
v •1 !
0 de u itd ru k k in g :
tg 2 cp
37 ~y~zr~ + a r
2 ! 7
k ?‘1
3r
2 !
& 33 O
3r 2
3 !
2
3A
2 !
3T tgA4 cp
o2 A + '
3T2
33O ~ a r
4 !
tg~ y V •3 !
Q 3T:
£2 •T '
3T £3
33 7
y •3 !
a r 3
k
d*Q
1 !
a r
7
y ■2 !
33 7
&4
3a A
2 X 2 !
a r
4 !
3 T3
= 0
+
(19) 4 7)
H ie rin is Q =
J ' Xo y 4 3 y
(20)
D e u itd r u k k in g (1 9 ) k a n n o g anders gegroepeerd w orden: ~r
1!
k2
3A
/t3
32 A
2 !
3T
3 !
D r2
33 A
37
&
3T
1! +
tg 2 y 2 !
+
3r 3 32 7 a r
tg 4 4 !
4 !
+
£2
33 1
2 1
3T3
ÜQ_ 3r 3
+ 0
(2 1 )
In vele gevallen zal h e t voldoende n a u w k e u rig z ijn indien ( 2 1 ) w o r d t b e p e rk t to t: ME T R C ENTRU M
b, A — |—
tg 2 cp
37
3T
. . ( 21 a)
Fig. 2
a r 2
+
+
■
V oor de betekenis v a n F N ' zie fig u u r 2 . k? tg 2 cp
kA
3 !
FN'
c t g (p = k ....................................
k t g 2 cp
32 Q
tg 3 y
over.
D e overige term en w o rd en op analoge w ijze behandeld. T ev en s w o rd t gesteld:
A A +
~T
3r 3
) *b
+ 2 Xö I r
0 gaat (1 7 ) in
33 7
tg cp 3 !
y23 y + 4
.........................
3b
r
3r 2
3£
~b 4 a' ö £
(22)
S u b stitu tie v an (3 ) een een behan d elin g als o n d e r p a ra g ra a f 4 g e eft: k.tgcp 37 k? . tg <39 M tg cp . 7 — + 3T 2 ! 1 ! 32 7
ƒ
..............
x d t
3T2
J -7)
_{_ ft
3T2
J
y dy
(1 6 )
D it k a n als v o lg t afgeleid w o rd en : 32
J
Mh =
I x 0y 2 d y
y 23y
{v-o) tav
+
(2 4 )
P a ra g ra a f 6
—
H e t m o m e n t v a n de w ig g e n te n o p z ic h te v a n de w a te r lijn is: (v ~ c) Éo '/•
ib
j ^y
'Mv =
J * x ■t d t
...............
(2 5 )
o
S u b stitu tie v a n (4) en een b e h a n d e lin g als o n d e r p a r a g r a a f 4 g e e ft:
A
M v = k? 4 A3
2 ! o3 A
5 1
2!
3 A2 41
t g 2 cp +
ar3
3 A2
dA dT
2 A. 3!
d2 I ar2
+
2
4 A3
a»z
3 !
ar3
02 SL aT2
d2 A dT2 dl
i !
ar
4k.
03 O
i !
ar 3
+
4!
__
+
D e b ijd ra g e aan de h o o g te v a n h e t valse m e ta c e n te r te n g e v o lg e v a n h e t v e rtic a a l m o m e n t b e d ra a g t:
3 A2 4 !v
Mr V a2 A ar2
2 A =
k -
- - - - -
3 !v
2 !V
+
2 k
di
3 /r2
a2 /
v
i !v
ar
2 !v
ar2
<:■’
4!
3 v
T
aa ar t g 2
L
?
—
------- —
= 0
ar
2
...
( 21 a)
~
(1 +
tg 2 cp
/ 01
\2
2A V
\ ? r
I
1 tg 2 q> ) -
i
a2 o
tg 2 cP 6V
dT2 ......................
(2 9 )
In d ie n de h o ek en k lein genoeg z ijn , Zal d it een voldoende b e n a d e rin g opleveren. D e d iffe re n tia a lq u o tië n te n k u n n e n h e t ee n v o u d ig st langs g rafisch e w eg u it de A -, 7- en Q -k ro m m e n b e p aa ld w o rden. V o o r p ra k tisc h e d o elein d en w o r d t O b e re k e n d o v er de w a te r lijn : 3 y d x = I S y 5 d x .............
(3 0 )
D e b e re k e n in g v a n O k a n v olgens de, v o o r A en I g e b ru ik e lijk e, n u m e rie k e m e th o d e g eb euren.
2 !
4 A3 3 !V
P a ra g ra a f 8 T e n e in d e een in d r u k te geven van de ord e van g ro o tte v an de „b ijg ev o e g d e” te rm e n w o r d t h ier een vo o rb eeld gegeven van een klein v ra c h tsc h ip . D e h o o fd a fm e tin g e n z ijn :
l
:i
AA +
O — J’ J’
4 A3 a« a + 5 !v a r 3
•
—
F N =
(26)
N' N
(ï)
V o o r p ra k tisc h g e b ru ik is de u itd r u k k in g (2 8 ) te g eco m p li ceerd. In ieder geval d ie n t de reeks ergens a fg e b ro k e n te w o rd en . Slechts een u itv o e rig o n d e rz o e k v a n diverse schepen zal h e t m o g elijk m a k e n de n a u w k e u rig h e id te b epalen. V o o rlo p ig is g e b ru ik g e m a a k t v a n :
t g 4
+
.................
S u b stitu e re n w ij d it in (2 8 ) en b e h o u d e n w ij u itslu ite n d de te rm e n , w a a rin tg cp in n ie t hogere d a n de tw eed e m a c h t v o o r k o m t, d a n v o lg t:
2 k,
!
(ï + itg -ïo
+
4 A a3 o - 2 O __ ____....... . ar 2 i ! y a r :!
+
(27) P a ra g ra a f 7
L loodl.
............
6 6 ,— m
B g em ald
............
12,15 m
T
...........................
4,63 m
H
................................
6,83 m
H ie r is:
D e h o o g te v a n h e t valse m e ta c e n te r b o v en h e t d r u k k in g s p u n t b e d ra a g t n u :
F N = F N' + N ' N = 3 A2 a2 a aa 2A A A2 4 !v a r 2 3 !v ar 2 IV A ai 4 A3 a3 A i !y ar V 5 !v ar 3 a3 / A3 A2 a2 1 + + + 2! 3 !v a r 3 2 !v ar 4 A3 a3 7 a/ 3 A2 a2 7 2_ 2 A ____ 3 !y a r 3 y ~~ i ! y a r 2 !y a r2 a2 o tg 2 F 0Q -T + + r3 r 2 i ! 3 !y 4 A a3 o tg 4 cp 3 a2o + y a r 2 i !v ar3 4 ! t g 2
A
= 599,2 m 2
7 =
5 843 m 4
V =
2098,1 m 3
-0T
—
—
88 5 m 3
1 7 1 0
m
-*
ar 2
V o o r cp = 1 0 ' 1 g ee ft d it: F =
J4 E JE --------- i _ L 2A 0T
+ d
~
0,0230 m
-V ltg 2cp)-
V
■2 A V
1
üg2 CP
02 Q
6y
a r
= 2,8 2 8 2 m — 0,0 0 9 7 m - f 0,0042 m =
f^ l_ f V 8T I
+
2,8227 m
(2 8 ) W ij m e rk e n o p , d a t v o o r h e t S c rib a n tisc h ip alle v o o rk o m e n d e d iffe re n tia a lq u o tië n te n n u l z ijn , z o d a t ook A — 0 e n (2 8 ) o v e rg a a t in de b e k e n d e S c rib a n tifo rm u le :
V oor cp — 20 ° g e e ft d it:
A =
0,0978 m
F N — 2,9 6 9 4 m — 0,0413 m +
0,0180 m = 2,9461 m
G = I =
D e to tale correctie v a n de tw ee ex tra te rm e n k a n u itg e d r u k t w o rd en als een p ercentage v a n de S crib an tico rrectie. D it is: C orrectie % = 1 AI
T
+
31
a2 Q
100
ar2
N
= vals m e ta c e n tru m
N'
= vals m e ta c e n tru m in hellende sta n d , alsgeen re k e n in g g eh o u d en w o rd t m e t de v e rtic a le v e rsc h u iv in g v an h e t d ru k k in g s p u n t.
(3 1 ) In d it geval b ed ra a g t de co rrectie in °/o v a n de S c rib a n ti correctie: — 22,4 % + 9,8 % = — 12,6 %
V
(1 +
I tg 2 cp) tg6V
t f r (p
ai
2A V
T
a2 o
T =z d iep g an g in re c h te sta n d . b c h =
'2
(2 9 )
iv =
w a te rlijn in re c h te stan d .
x =
lengte tu ssen de s n ijp u n te n van een w a te rlijn m e t een verticaal o f een c o ö rd in a a t v an de h u id .
A'o
= als x op w a te rlijn
in re c h te stan d .
Xb =■ als Xo op y = b. y — a fsta n d v a n een v ertic aa l to t h a r t schip o f b re e d te c o ö rd in a a t v a n de h u id .
Nom-enclatuur:
cp =: hellin g h o ck .
o p p e rv la k te v a n de w a te rlijn bij h e t schip in rech te stan d .
F — d ru k k in g s p u n t in re c h te stand. F' =z d ru k k in g s p u n t h o riz o n ta a l v erschoven. F " — d ru k k in g s p u n t h o riz o n ta a l -f- v e rtic a a l verschoven.
D e N ederlandse regering en de C om m is sie v a n E u ra to m hebben 2 5 ju li 11. een o ver eenkom st gesloten b e tre ffe n d e de o v e rd ra c h t aan E u ra to m v a n de hoge flu x -re a c to r m et bijbehorende terrein en — t o t d u sv e rre deel u itm ak en d e v a n h e t N e d e rla n d se c e n tru m te P e tte n — alsm ede b e tre ffe n d e de op ric h tin g v an een in stellin g v a n h e t G em een schappelijk O n d e rz o e k c e n tru m v a n E u ra to m m e t algem ene bevoegdheden op een aan g ren zend terrein . D eze ov ereen k o m st w e rd door de N ederlandse m in iste r v a n B uitenlandse Z aken, m r. J . M . A . H . L u n s, en de v o o r z itte r v a n de Com m issie v a n E u ra to m , de heer M. H irs c h , te Brussel o n d e rte k e n d . In h e t E u ra to m v e rd ra g is v o o rzie n in een G em eenschappelijk C e n tru m v o o r onderzoek op h e t gebied v a n de k ern e n e rg ie, d a t voor u itv o e rin g v a n o n d e rz o e k p ro g ra m m a ’s z o rg d raag t. T o t dusverre b e sc h ik t d it c e n tru m reeds over instellingen in Isp ra (I ta lië ), K arlsruhe (D u itsla n d ) en M ol in België, te rw ijl n a in w e rk in g tre d in g v a n de thans ondertek en d e overeenkom st ook h e t c e n tru m te P e tte n deel zal u itm a k e n v a n h e t G e m eenschappelijk C e n tru m . D e w erkzaam heden v a n h e t E u ra to m c e n tr u m te P e tte n zullen a a n v a n k e lijk gecon c e n treerd w o rd en op een o p tim a a l gebruik v a n de hoge flu x -re a c to r die v o o rzien zal w o rd en v an de nodige aan v u lle n d e u itru stin g .
hellende w a te rlijn .
v — v erticaal.
3T2
O n d e r t e k e n i n g o v e r e e n k o m s t tu s s e n N e d e rla n d en E u r a to m in z a k e E u ra to m c e n tru m te P e tte n
=. halve b re e d te v a n h e t schip. = a fsta n d v a n h e t s n ijp u n t v a n de h ellen d e w a te rlijn m e t de w a te rlijn in re c h te sta n d to t h a r t schip.
k — d ik te v a n de c o rrectiesch ijf. t — hoogte v a n de w a te rlijn in h ellende s ta n d to t de w a te r lijn in rec h te sta n d , g e m eten in een bep aald e v ertic aa l.
w aarin F N , I, V , A en T de g eb ru ik elijk e b etekenissen h eb b en en Q = V s J J r>d x over de w a te rlijn in re c h te to estan d .
A =
in hellende sta n d .
Q =z Ys ƒ y ’ d x o ver de w a te rlijn in re ch te sta n d .
P a ra g ra a f 9. S a m e n v a ttin g T e n behoeve v an een n a u w k e u rig e b e p a lin g v an h e t b egin v an de k ro m m e n v a n statisch e sta b ilite it k a n de bekende S crib a n tifo rm u le u itg e b re id w o rd e n m e t enige e x tra te rm e n , w elke een b e te re b en a d e rin g geven voor n o rm a le scheepsvorm en, m e t in de zijd e v erticaal sta a n d g ro o tsp an t. D a n is: F N
z w a a rte p u n t v a n h e t schip. d w a rstra a g h e id sm o m en t v a n de w a te rlijn bij h e t schip in rech te sta n d .
L ite ra tu u r: 1.
Vrijland t,
ir. W . en M o le n a a r, ir. Stam , p. 62 en 63.
T h e o re tisc h e S c h e ep sb o u w k u n d e . U itg .
2. ' St u rn i, C . I I . : C ours d ’A nalyse, T om é second. 4e é d itio n , p. 1-4.
B in n e n een periode v a n 3 to t 5 ja a r zal E u ra to m op z ijn te rre in e n te P e tte n alle g ebouw en e n in sta lla tie s, die n o d ig z ijn v o o r h e t d o elm atig fu n c tio n e r e n v a n h e t C e n tr u m , doen b o u w en . D e o v eree n k o m st v o o r z ie t in de ev e n tu e le u itb re id in g v a n h e t aan E u ra to m te r b e sc h ik k in g te stellen te r re in . E u ra to m za l in P e tte n v o ld o end e p e r soneel te w e rk stellen o m de o n tw ik k e lin g e n h e t goed fu n c tio n e re n v a n h e t c e n tr u m te v erzek eren . Bij d e o p b o u w v a n h e t c e n tr u m zal v o o rts re k e n in g w o rd e n g eh o u d en m e t h e t eigen in v e s te rin g sp ro g ra m m a v a n h e t R e a c to r C e n tru m N e d e rla n d . O m elke o n n o d ig e v e rd u b b e lin g v a n in stallaties en u itr u s tin g te v e rm ijd e n v o o rz ie t de o v e r een k o m st in h e t op elk a a r a fste m m e n v a n de o n tw ik k e lin g s p la n n e n v a n h e t E u ra to m c e n tru m e n v a n h e t R .C .N . In h e t c en tr u m zal in to ta a l een b e d rag w o rd e n g e ïn v esteerd v a n 18 m iljo en E M O -re k e n ee n h e d en (64,8 m iljo en g u ld e n ) . In d it b e d rag is b eg rep en de w a ard e v a n de in stallaties, die aan E u ra to m w o rd e n o v erg ed rag en . D eze w a a rd e is v a stg e ste ld op een b ed rag v a n 7 m iljoen E M O -re k e n e e n h e d e n (2 5 ,2 m il joen g u ld e n ). E u ra to m zal 10 m iljo en E M O rek en een h ed en (3 6 m iljo en g u ld e n ) in v e s te re n . D e e x p lo ita tie k o ste n v a n de hoge f l u x re a c to r z ijn , v a n a f h e t tijd s tip v a n o v e r d ra c h t, v o o r re k e n in g v a n E u ra to m . G e d u re n d e een o v e rg an g sp erio d e v a n 4 ja a r w o r d en de b e stra lin g sp ro g ra m m a ’s v o o rg eleg d d oor een g e m en g d c o m ité , sam en g esteld u it
3 v e rte g e n w o o rd ig e rs v a n h e t R .C .N . en drie v e rteg e n w o o rd ig ers v a n de E u ra to m C om m issie. D a arb ij w o rd t v o o rra n g gege v en aan h e t N ed erlan d se o n d e rz o e k p ro g ra m m a (m e t in b eg rip v a n de g e zam en lijk e N o o rs-N e d e rla n d se p ro je c te n .) O o k na deze o v erg an g sp erio d e w o rd e n de N e d e rla n d se b e stra lin g sp ro g ra m m a ’s zoveel m o g e lijk in de h oge flu x -re a c to r u itg e v o e rd . D e te c h n isch e b e d rijfsv o e rin g v a n de hoge f lu x - r e a c to r w o rd t v o o r de o v erg an g sp erio d e v a n 4 ja a r d o o r h e t R .C .N . v e rz o rg d . D e N e d e rla n d se re g e rin g zal z o rg d ra g e n v o o r v o ld o en d e h u isv e stin g v o o r h e t E u ra to m -p e rso n e e l. D e h ie rv o o r b en o d ig d e w o n in g e n , w a a rv a n aard en lig g in g in o n d e r lin g o v erleg zu llen w o rd e n v a stg e ste ld , z u l len te g e n de te r p laatse geldende co n d ities w o rd e n v e rh u u rd . E u ra to m en de N e d e rla n d se re g e rin g zu llen de o p ric h tin g v a n een E u ro p ese school in de n a b ijh e id v a n h e t c e n tr u m b ev o rd eren. D e d ire c te u r v a n h e t E u r a to m - C e n tr u m zal d o o r de C om m issie v a n E u r a to m w o r d en ben o em d . E e n v e rb in d in g sc o m ité , sam en g este ld u it te n m in ste 6 leden, die v o o r de h e lf t dooi de N e d e rlan d se re g e rin g en v o o r de h e lf t d o o r de com m issie w o rd e n b en o em d , zal alle v ra a g s tu k k e n o n d erzo ek en , die bij de u itv o e rin g v a n h e t ak k o o rd n a a r v o re n k u n n e n k o m e n , en d a a ro v er aan p a rtije n advies u i t b ren g e n . D e o v ere en k o m st zal aan de S ta te n G en eraal te r g o e d k eu rin g w o rd e n v o o rg eleg d .
E E N E E N V O U D IG A P P A R A A T V O O R H E T B E P A L E N V A N C 0 2 IN
RO O KG ASSEN
VAN
O L IE S T O O K IN S T A L L A T IE S Ir. H. L. V A N R IE T S C H O T E N
VO O R SCH EEPSKETELS
U it f ig u u r 3, 4 en 5 b lijk t de w e r k in g . H e t ro o k g a sm o n ste r w o rd t door een g u m m i h a n d p o m p in h e t toestel ge p o m p t en in h e t toestel opgesloten door de d u b b e lz ittin g k le p los te la te n . D a a r n a d ra a it m e n h e t toestel éénm aal op z ijn k o p e n w e e r te r u g ; als alle vloei s to f w eer te ru g g e lo p e n is k a n h e t C O 2 p e rc e n ta g e a fg elezen w o rd en . D e h a n te rin g v a n d it toestel is dus heel w a t e e n v o u d ig e r d a n h e t m oeizaam m a n o e u v re re n m e t h e t O rsa t-to e ste l, w a a ra a n vele m a c h in iste n te re c h t een hekel h eb b en . D o o rd a t h e t toestel m e t to e b e h o re n in een h a n d ig k o ff e r tje op g eb o rg en k a n w o rd e n (zie f ig u u r 6 ) k a n m en h e t o o k m a k k e lijk m eenem en n a a r de k etel w a a r een rookgas-analyse m o e t geb eu ren . O fsc h o o n dus de sch e ep sw erk tu ig k u n d ig e n n u k u n n e n b esch ik k en over een e e n v o u d ig toestel v o o r C O 2 bepa lin g , to c h m o e te n w ij volledigheidshalve er helaas op w ijz en , d a t hierm ee „de k o u s n ie t a f is” . V o o r de volledige be o o rd e lin g v a n h e t o liestoken is nl. de k e n n is v a n h e t C O 2 p ercen tag e alleen n ie t v o ld oende, o m d a t een m ooi C O 2 p e rc en tag e sam en k a n gaan m e t de v o r m in g v a n C O ( k o o lm o n o x y d e ), w a t een g ro o t verlies k a n b etek en e n aan o n v e rb ra n d e gassen. M en zou dus een tw eed e F y rite -to e ste l w illen h eb b en om h e t C O -g e h a lte te c o n tro le re n , m a a r de chem ische v lo e isto ffe n v o o r C O -a b so rp tie z ijn m oeilijk te h a n te re n en zeer be-
I n „S ch ip en W e r f ” n r. 9 v a n 28 ap ril v a n d it ja a r k o m t een zeer le z e n sw a a r d ig a rtik e l v o o r o v e r „ H e t sto k e n v a n scheepsketels m e t B u n k e r C -g ra d e s to o k o lie” . H e t a rtik e l b e g in t als v o lg t: „ O m bij h e t s to k e n v a n scheepsketels m e t sto o k o lie C een goede v e rb ra n d in g te v e rk rijg e n m o e t er aan h e t sto k e n b ijz o n d e re a a n d a c h t w o rd e n besteed en d ie n t d it d o o r e rv a re n m en sen te ge sc h ie d e n ” . A ls één v a n de c rite ria v o o r een goede v e r b r a n d in g n o e m t de sc h rijv e r h et C O a g e h a lte , d a t bij goed sto k e n 1314 % m o e t b e d ra g e n , te rw ijl de ro o k n ie t te d ic h t m a g z ijn . V o o r de c o n tro le v a n h e t C O 2 g eh a lte w o r d t d a n de F y r ite -in d ic a to r aan b ev o len , o m d a t d it een toestel is, d a t in g e b ru ik veel e e n v o u d i g er is d a n h e t b e k e n d e O rs a t-to e s te l, te rw ijl h e t d o o r z ijn e e n v o u d o o k z o n d e r b e z w a a r op een slin g e re n d schip ge b r u ik t k a n w o rd e n . H ie r o n d e r v o lg t n u een b e sc h rijv in g v a n de c o n s tru c tie v a n de F y r ite - in d ic a to r o f h e t F y rite C O 2 an aly seto estel, w a a ru it de e e n v o u d v a n d it to estel d u iH e t F y rite -to e s te l is g ebaseerd op de w elb e k e n d e O rs a tm e th o d e v o o r h e t be p alen v a n de sa m e n ste llin g v an gassen in v o lu m e p ro c e n te n , w a a rb ij g e b ru ik g e m a a k t w o r d t v a n ch em ische ab so rp tic m id d e le n v o o r h e t b in d e n d e r gassen. H e t essentiële v a n de F y rite -c o n s tru c tie is, d a t de a b so rp tie v lo e isto f te vens g e b r u ik t w o r d t v o o r a a n w ijz in g v a n h e t v o lu m e p c rc e n ta g e v a n h e t ge ab so rb eerd e gas; bij de F y rite z ijn dus de m e e tb u r e t en de a b so rp tie p ip e t van h e t O rs a t-to e s te l g e c o m b in e e rd in één k lein en g e m a k k e lijk te h a n te re n in s tr u m e n t. H e t h u is is v e rv a a rd ig d v a n een d o o rz ic h tig e p lastic m e t hoge ch em ische b e ste n d ig h e id ; d it m a te ria a l is ook b e s ta n d te g e n te m p e r a tu r e n tu ssen — 3 5c' C en — J—é»5° C . H e t h u is b e s ta a t u it tw ee reservoirs, v e rb o n d e n d o o r een buis. D e b o d em v a n h e t o n d e rste re se rv o ir w o r d t a fg e slo te n d o o r een heel d u n n e en soe pele r u b b e r - m e m b r a a n , die o n d e rs te u n d w o r d t d o o r een g e p e rfo re e rd e p la a t. H e t to p -re s e rv o ir is a fg e slo te n d o o r een p las tic deksel, w a a rin de d u b b e lz ittin g k le p a a n g e b ra c h t is. E e n veer d r u k t de b o v e n z ittin g v a n deze k le p ste v ig teg en de n a u w k e u r ig a fg e w e rk te z ittin g v a n h e t k le p h u is (zie fig . 2 ) , w a a rd o o r een le k d ic h te a fs lu itin g w o r d t v e rk re g e n . D a a rd o o r k a n h e t to estel m e t ab so rp tie v lo e isto f in alle sta n d e n v e rv o erd w o rd e n , z o n d e r le k k a g e v a n de v u llin g .
figuur 1
A ls de d u b b e lz ittin g k le p geheel w o r d t n e e rg e d ru k t, slu it de o n d e rk a n t v a n de k lep a f op een ra n d v a n h e t h u is en te g e lijk e rtijd k o m t h e t to p re se rv o ir in v e rb in d in g m e t de b u ite n lu c h t. I n de tu s s e n s ta n d v a n de k le p is de gehele in w e n d ig e r u im te v a n h e t to e stel in v e rb in d in g m e t de b u ite n lu c h t. D e a b so rp tie v lo e isto f v u lt h e t o n d e rste r e se rv o ir en ca. 6 m m v a n de v e rb in d in g sb u is, als h e t toestel re c h to p w o r d t g e h o u d en . D e schaal is langs de v e rb in d in g sb u is v e rs c h u ifb a a r a a n g e b ra c h t, z o d a t h e t n u lp u n t v a n de schaal k a n w o rd e n g e lijk g esteld m e t de to p v a n de v lo e isto fk o lo m in de v e rb in d in g sb u is (zie fig . 2 ). A lle o n d e rd e le n w o rd e n m e t g ro te n a u w k e u rig h e id v e rv a a rd ig d u it m a te ria len die een lange le v e n sd u u r g a r a n deren. H e t to e stel v o ld o et d a a rd o o r aan alle eisen, die aan een n a u w k e u rig m e e t in s tr u m e n t k u n n e n w o rd e n gesteld.
fig u u r 2 .
Fig. 3. D u b b e lzittin g k le p geheel neer ge d ru k t. H e t gasm onster stro o m t in h et topreservoir; d e 'v e r b in d in g s b u is is afgesloten
Fig. 4. D u b b e lzittin g k le p losgelaten en ge sloten door veer d ru k , verbindingsbuis is open; gasm onster kan door de absorptievlo e isto f stro m en
perkt houdbaar, dus niet geschikt voor gebruik aan boord. Daarom neemt men een Fyrite-toestel voor bepaling van het O2 (zuurstof) gehalte in de rook gassen en uit de som van CO2 -f- O2 kan dan met behulp van de z.g. Bunte driehoek bepaald worden, of CO aan wezig is, en hoeveel het C O percentage bedraagt. Hiervoor kunnen ook de rekenschuif jes gebruikt worden, die door sommige oliemaatschappijen uitgegeven worden. Hierop is het verband aangegeven tussen CO2 percentage, O2 percentage en luchtovermaat bij volledige verbran ding. H eeft men het % CO2 bepaald, dan kan op de rekenschuif het O2 %
af gelezen worden, dat bij volledige ver branding hoort. B lijft het % O2, dat met het Fyritetoestel bepaald is, hieronder dan is dit een teken, dat CO aanwezig is en dat de verbranding dus niet volledig is geweest. Deskundigen zullen opmerken dat de hierboven beschreven w erkwijze niet erg nauwkeurig is en dat is ook zo, maar bij de geregelde controle op het stoken van scheepsketels gaat het niet om grote nauwkeurigheid, doch om een betrouw bare en m akkelijk uitvoerbare controle Die controle verschaft de gegevens voor goed en zuinig stoken, waarbij zo wel de rederij als het machinekamerpersoneel belang heeft.
F ig . 5. A b so rp tie van h e t gas door de v lo e i s t o f vero o rza a kt o n d e rd ru k ; daardoor b u ig t de m b b e rm e m b ra a n naar b o ven door en de v lo e isto f s tijg t in de verb in d in g sb u is
figuur 6.
N ie u w r e s e a r c h - c e n tr u m , v a n L o c k h e e d v oor ru im te v a a rt A tm o sferisch e toestand op 60.000 m eter hoogte nagebootst Bij Saugus in C alifo rn ië w o rd t een nieuw research -cen tru m voor lu c h t- en ru im te v a a rt van Lockheed gebouw d. H e t eerste deel d aarvan w o rd t b in n e n k o rt in gebruik genom en. D e testk am er v an d it c e n tru m is 18 m e te r lang, 7,50 m eter breed en 5,40 m eter hoog. D rie pom pinstallaties zullen daar geleidelij alle lu c h t u itz u ig en , zo d at ten slo tte een atm osferische toestan d o n ts ta a t, welke gelijk is aan die op 60.000 m eter hoogte. E r k an een gezelschap v a n v ijftie n m an te gelijk in, d at via een speciale luchtsluis de kam er b innengaat. M en k a n er ech ter ook een com pleet jac h tv lie g tu ig in plaatsen, of een g root s tu k v an een tran sp o rtv lieg tu ig . D oor 32 vensters, zowel op de begane grond als op de „eerste etage” aan g eb rach t, kan m en v a n b u ite n a f de g an g v an zaken in de kam er w aarnem en e n televisiecam era’s m aken verdere observaties m ogelijk.
Meer dan 700 k m a fsta n d . H e t nieuw e c e n tru m zal verder o.a. een ru im te b e v a tte n m e t een doorsnede v an drie m eter, w aarin ru im te v aa rtp ro e v en zullen w orden genom en. H ie rin k an m en de atm o s ferische to estan d op m eer dan zevenhonderd kilom eter a fstan d v an de aarde nabootsen. D e kam er h ee ft ongeveer de v o rm v an een grote therm osfles. E en com binatie v an vier pom psystem en z o rg t ervoor, d at zij lu c h t ledig w o rd t gem aakt. M et vloeibare h e lium b re n g t m en de te m p e ra tu u r om laag to t h et gew enste niveau. E r w o rd t een s tra lingsenergie in opgew ekt v an 1396 w a tts per v ierk an te m eter, w a t v rijw el h etzelfd e is als de zonne-energie. D o o r h e t in brengen van zeer koude m etaalp laten , w il m en de snelle afkoeling in de ru im te im iteren. In deze kam er w o rd en m odellen v an ru im te vaartu ig en , alsmede speciale u itru stin g s stu k ken, zoals d ru k k o stu u m s v o o r ru im te v a a r ders, u itv o erig beproefd. O m d a t de c o n d i ties in deze ru im te k a m er zo goed als geheel
g elijk z ijn aan die in de w erk elijk e ru im te k r ijg t m en langs deze w eg zeer b e tro u w b a re gegevens. M ensen en m aterieel w o rd en op deze m a n ie r v o orbereid op h e t g ro te a v o n tu u r: een reis door de ru im te. H ele b em an n in g en k u n n e n w o rd en g e train d in h e t w o n en en w e r k e n o n d er deze o m standigheden, in h e t doen v a n allerlei w erkjes, te rw ijl zij een ru im te p a k d ra g e n , in h et oplossen v a n allerlei o n v e rw a c h te m oeilijkheden, zoals b .v . h e t p lo tselin g w egvallen v an de lu c h td ru k en o m z ic h z e lf h e t leven te red d en , als er o oit een n o o d to e stan d m o c h t o n ts ta a n . D e R u im te v a a rta fd e lin g v a n L ockheed is een v a n de b elan g rijkste p a rticu liere o n d e r n em in g e n die in A m erik a bij h e t ru im te -o n derzo ek z ijn ingeschakeld. M en sp aart k o s te n n o c h m oeite om d it onderzoek zo goed m o g e lijk te doen en de to ek o m stig e r u im te v a a rd e rs zo goed op h u n ta a k v o o r te b ereiden als m aar enigszins te v erw ezen lijk en is.
B E P A L IN G V A N DE E IN D T O E S T A N D IN DE L EK B ER EK EN IN G
J. V . d. LIN D T en B. T . P E R D i J K N.V. Nederlandsche Vereenigde Scheepsbouw Bureaux, Den Haag
N o m e n c la t u u r V = =
w a terv erp laatsin g v a n h e t schip in rri! n e tto in h o u d v a n h e t lekke gedeelte in rri’
D =z d eplacem ent schip in to n n e n a 1000 kg X
—
d ru k k in g s p u n t in len g te u it g ro o tsp an t in m
z =. d ru k k in g s p u n t in h oogte u it basis in m a — z w a a rte p u n t in len g te v a n w ate rlijn u it g ro o tsp a n t in m O =
op p erv lak w a te rlijn in m 2
l — trim a rm in m 1L =
lan g straa g h eid sm o m en t w a te rlijn in n r1
iL — lan g straa g h eid sm o m en t lekke w aterlijn g ed eelte in m 4 I D = d w arstraag h eid sm o m e n t w a te rlijn in m 4
iD — d w arstraag h eid sm o m en t lekke w aterlijn g ed eelte in m 4 D e indices hebben de volgende betekenis: o
= onbeschadigde to estan d v an h e t schip
rp = aangenom en w a te rlijn bij lek schip cp'
= h e e ft b e tre k k in g op h e t lekke gedeelte v an
h e t schip
T e k e n afsp raak : -f- = : a fs ta n d voor h e t g ro o tsp a n t — diepgangsv erm eerd erin g = — =
trim to en am e
Vereenigde Scheepsbouw Bureaux te D en H aag is deze D re scherm ethode meerdere malen toegepast op oorlogsschepen, daar hier, in geval van m ijn- of to rp ed o treffer, meestal grote hoe veelheden w ater naar binnen zullen strom en. D e erv arin g is dat D rescher een uitstekende m ethode heeft opgesteld, m aar dat er één groot nadeel aan kleeft: het vergt nam elijk teveel tijd eer m en to t een resultaat kom t. D aarom w erd naar een andere wijze v an berekenen omgezien en schrijvers m enen deze gevonden te hebben in de m ethode van K riloff, zoals deze door dipl. ing. B. R o th er w erd gepubli ceerd in „E ntw erfen, Berechnen u n d K onstruieren im S chiffb au” , 1952, blz. 103 e.v. De ervaring m et deze m ethode, w elke n u steeds bij bovengenoemde bureaus w o rd t toegepast, is van bijzonder gunstige aard. Vooral de benodigde tijd om deze berekening u it te voeren is, ten opzichte van de m ethode D rescher of de „tria l and errori’-m ethode, drastisch bekort. De K riloff-m ethode is overzichtelijk, behoeft w einig w is kundige kennis en is ook door m inder geschoold o f ervaren per soneel u it te voeren, vooral als de berekening in een handig schema w o rd t samengevat. Teneinde aan deze m ethode meer bekendheid te geven w o rd t zij hieronder weergegeven, m aar alvorens hiertoe over te gaan w o rd t in het k o rt de D rescher-m ethode behandeld, o p d a t m en beide m anieren ten opzichte van elkaar k an vergelijken zonder eerst naar de oude jaargangen van W .R .H . en S. en W . te m oeten teruggrijpen.
a fs ta n d ac h te r h e t g ro o tsp a n t
D e Drescher-methode
diepg an g sv erm in d erin g = : trim a fn a m e
Inleiding W a n n e e r een schip lek w o rd t zal over h et algem een in de ein d to e sta n d een vrij gro te trim v e ra n d e rin g optreden. D it g e b e u rt vooral w an n eer h e t lek zich in voor- o f achterschip b e v in d t en in zo’n geval is de bekende m ethode u it h e t boek „T heo retisch e S ch eepsbouw kunde” , door ir. W . V rijla n d t e.a., 2e d ru k , blz. 121 e.v., eigenlijk n iet m eer te gebruiken. D a a ro m w o rd t in d it boek voor een grote trim v e ra n d e rin g n a a r de grafische berekeningsm ethode van dipl. ing. W . D resch er verw ezen, gepubliceerd in „ W e rft, Reederei, H a fe n ” 1928, blz. 11 en in „Schip en W e r f ” , 1941, blz. 24. O p de theoretische afd elin g v an de N .V . N ederlandsche
lek
R u im
D aar hier w o rd t uitgegaan van het principe „verlies aan deplacem ent” zullen h et gew icht van h e t schip en h et gew ichtszw aarte p u n t in lengte en hoogte onveranderd blijven. In fig. 1 is schematisch een schip w eergegeven m et in h e t achterschip een lek ruim . D e waterspiegel in d it ru im staat gelijk m et het buitenw ater en er treedt geen slagzij in de eindtoestand op. Er w o rd t een diepgang T v aangenom en, w a a ru it drie w a te r lijnen w orden getrokken naar de w illekeurige diepgangen achter Ta i , Ta 2 en T Met behulp van de B onjean-krom m en w orden voor elke w aterlijn de w aterverplaatsing VrP, h et d ru k kin g sp u n t in lengte x,f , het volum e van h et lek w ater V',p en het zw aarte p u n t in lengte van dit lekw ater x ' v berekend, w a ar bij n atu u rlijk acht w o rd t geslagen op de perm eabiliteit van het lekke ruim .
D e K r i lo ff m e th o d e Evenals bij de vorige m a n ie r w o rd t o o k h ie r h et lekke c o m p a rtim e n t als verlies aan d ep la ce m en t b e sc h o u w d , h etg een dus w il zeggen d a t de w a te rv e rp la a tsin g , die te n g ev o lg e v a n h e t lek w o rd en v an h e t ru im w e g v a lt, geco m p en seerd m o e t w o rd e n d o o r b ijk o m en d e v e rp la a tsin g . D it b e te k e n t een g ro tere d ie p g a n g en veelal een trim v e ra n d e rin g . H o e de n ieu w e w a te rlijn zal lopen is v o oralsnog o n b e k e n d en de m e th o d e K r ilo ff baseert zich n u op de k eu z e v a n een w illekeurige d ie p g a n g slijn , w elke als u itg a n g sw a te rlijn d ien st zal doen. E v e n tu e e l k a n h ie rv o o r zelfs de la stlijn v a n h e t onbeschadigde sch ip g e b ru ik t w o rd en , d o ch dan kost de to ta le b ere k en in g m eer tijd . D e beste w a te r lijn k eu ze is die, w elke al enigszins de u ite in d e lijk e w a te rlijn g a a t b enaderen. Bij een lek in h et vo o rsch ip w il d it zeggen: „k ies een w a te rlijn m e t tr im v o o ro v e r” en bij een lek ru im a c h te rin : „een w a te rlijn m e t trim a c h te ro v e r” . Zie h e t v o o r beeld. I n fig. 4 is W()Ll} de la stlijn v a n h e t o n b esch a d ig d e schip en W ,,L,P de aan g en o m en w a te rlijn na h e t le k w o rd e n v a n h e t ge arceerde ru im . D e d ie p g an g e n z ijn d an T j e n T y q . D e o o r sp ro n k elijk e w a te rv e rp la a ts in g is Vo, n a h e t le k w o rd e n is d it V,, gew orden. H ie rd o o r w o rd t dus reeds een vo lu m e V^-Vo gecom penseerd. W as W
F E 2. 1 Ij,.
-
N u is: v = v ,. -
w
V,. . AV -
W
en:
■v ”
......... .
. A'V
y', ^ y, - y„ 4- r
v .............
voor elke w a te rlijn . D eze V en x w o rd en n u m e t VV en x ' u, in een d ia g ra m u i t gezet (fig- 2 ). D e w a te rv e rp la a tsin g v an h e t in ta c te schip b e d ra ag t Vu, zo d at d o o r te k e n e n v an de h o riz o n ta a l d o o r Vu de diepgang a ch ter TU , benevens x h ,vVf en V V g ev o n d en k u n n e n w o rd en , alles b eh o ren d e bij een d ie p g a n g v o o r = T v H e tz e lfd e h erh alen w e m e t de d iepgangen TV U en T y . U it elk v an deze p u n te n te k e n e n w e w eer w a te rlijn e n n a a r 3 d ie p gangen ach ter en z e tte n de aldus v e rk reg en re s u lta te n n o g m aals in diag ram m en u it. W e k rijg e n dan de volgende gegevens: U it diag ram
I: V 0 -
U it d iag ram
II: V„ -
U it diag ram III:
V„ -
TVr -
T Ai - V U f — X ' U[ —
X,
T r n ~ T Ajj - V \ n - X ' . , u -
X„
T VjJ[-
x m
T ai u —
X '"n i ~
D e g ro o tte van Xo is b e k e n d , daar h e t d r u k k in g s p u n t o n d e r h e t g e w ic h tsz w a a rte p u n t schip m oet liggen. D o o r n u b o v e n staande gegevens n o g m aals in een ap arte d ia g ra m u it te z e tte n en de bekende w aard e v a n Xq in te voeren, z ijn de u ite in d e lijk e diepgangen TU en TV, h e t n e tto volum e le k w a te r V ' v e n z ijn z w a a rte p u n t X'
4 d iag ram m en te k e n e n ;
3°.
w an n eer d it v ereist w o r d t een c o n tro le b e re k e n in g m a k e n m e t de v e rk reg en d iep g an g en T A en T p.
Bij n a u w k e u rig te k e n e n en zo rg v u ld ig re k e n e n zal e c h te r de u itv o e rin g v a n p u n t 3 n au w elijk s n o d ig zijn. T o t zo v er de D resch erm eth o d e.
w a a ru it:
r = V„ - yr + W H ie rin kan r zow el p o sitief als n e g a tie f z ijn . In h et eerste geval is te g e rin g gekozen, in h e t tw ee d e geval is de ge sch atte d ie p g an g te g ro o t. Is h et o p p e rv la k v an de aan g en o m en w a te rlijn O r en v an h et lekke gedeelte v a n deze w a te rlijn O',,-, w aarb ij n a tu u rlijk de p erm ea b ilite it ,u in re k e n in g g e b ra c h t m o e t w o rd en , d an is h e t w e rk za m e o p p e rv la k : O = o „ - O',,
z o d a t o n d e r a an n am e v a n v e rtic a le s p a n te n de gem id d eld e d ie p g a n g s v e ra n d e rin g w o r d t:
D e tr im a rm , d a t is de a fsta n d l tussen h e t gew ich tszw aartep u n t en h e t d r u k k in g s p u n t, b e d ra a g t: X
A T
O
w a ard o o r:
H e t z w a a r te p u n t in le n g te v a n h e t b ijk o m e n d e v o lu m e v , d a t u ite in d e lijk m a a r een d u n n e laag w a te r zal z ijn (A T ) v a lt te n naasteb ij sam en m e t h e t z w a a r te p u n t v a n de w e rk z a m e w a te rlijn . D it b e d ra a g t volgens fig . 4 : Or,
tg V l — ^ : M G/, M et deze gegevens is h e t v e rd e r een kleine m oeite om de tr im versch illen a c h te r en vo o r te berek en en . D eze z ijn :
O',,
A A
-
v o o r:
A
( 1 2
O H e t z w a a r te p u n t in h o o g te v a n deze laag w a te r w o r d t in h e t m id d e n v a n deze s c h ijf aan g en o m en z o d a t deze u it de basislijn w o rd t: T A
T \- (p +
A T
V,, . X v -
achter:
Ta — T a94* A
voor:
Tv
V.,
en h e t d r u k k in g s p u n t in h o o g te : Vv .
Y A A
+
v
{L n +
2 v„
+ A
O m de tr im v a n h e t schip te k u n n e n b ep alen is h e t n o d ig h e t la n g s tra a g h e id s m o m e n t v a n de w e rk z a m e w a te r lijn te k en n e n . D eze b e d ra a g t te n o p z ic h te v an h e t eigen z w a a r te p u n t: O i/
=
T
T y 9 -f- A T
+ A Ai,, +A
ty v
M G j) = M F n h z - G K
V,
h = h
tg
O m de a a n v a n g ssta b ilite it v a n h e t lek k e schip in de ein d to e sta n d te w ille n w eten , b e re k e n t m e n deze op de bekende m a n ier:
V '„ . X 'v + v . a
—
tv.
tg
w a a ru it de d ie p g an g en v a n h e t lekke schip als v o lg t w o rd en :
H e t d r u k k in g s p u n t in le n g te v a n h e t lekke schip is volgens fig. 4 : X
( L [ 2
a c h te r :
tf'
$tï')
G)
w a a rin en ii de la n g stra a g h e id sm o m e n te n v a n resp ec tie v elijk de a a n g e n o m e n w a te rlijn W ,,L,r en h e t le k k e gedeelte d a a ru it z ijn . N u is v erv o lg en s: M F l = l L : V tl en: M G/, — MJF/, -j-
GK
w a a rin : MF~d = In : V«, en: In
T>ai
j'lïrn
In,,, en f/tip z ijn de d w a rstra a g h e id sm o m en te n v a n de aange no m en w a te rlijn W nL,r en h e t lekke gedeelte h ie ru it. T e n o v er vloede zij er n o g eens op gew ezen, da zow el in als in inf de p e rm e a b ilite it v a n h et lek k e ru im m o e t w o rd e n v e rw e rk t. O m de gehele b ere k en in g o v e rz ic h te lijk te m a k e n is een schem a bij g evoegd w aarm ed e in k o rte tijd een le k b erek en in g is g e m a a k t. M en d ie n t e c h te r wel op een ju ist g e b ru ik v an de tekens te le tte n . Z ijn n u T ,\ en T r bepaald d an zal m eestal b lijk en d a t deze w aa rd en v rij veel verschillen v a n de aa n g en o m en w a a rd e n T a v
\—
‘
L E K K fc E K E tM ö KRILOFFMETVtaCE
D IV ER SE Fb ^ M O LSS’. O rO ^ - O V v-Ye-Yo^
QLGEMESlE SEG EV E^ S INTPKTE 5CW1P: LENGTE OVER P llE S LENGTE TüSSEN LooD L^bJ B R S 0 T E OP BüTEMKNT SANTEN DIBBSPSiG POTTER UT S P S S PIEPSPN G Voo^ UT E P S IS DSH.BCEMSUT / *= U tr ) V/ffTBRVSRPLBPTSIKlö SEW\Q4T5ZW.PKT IK lENSTE UT #
Lq» = LLl = E ts
4Tb: v : 0
m m m
m
s - (V i+ a^ ^ L AtJ(ft=
isnwë w s m
Yp m3 m m «a. 0* 2
0PPERVL9K WRTERLl N YyjW
/3H -4 M
1612 -U z
&6>
5?4> - 3.5? /2 W
fU - 4/1 /4/too W4
W -tt.Zö
l/o f -1 1 U
ZW99QTEPUNT isl LENGTE ^QN YpU biT GfcofèPfiNT m LPNG&TBPfiG^BDSMoMEhT VPTER'l^ '^Up 3^ itö w PV9!?STR996 NBDSMcMENT WÏTER'jiN VipLf ^ Yp '/«p m Z1 ^ m
3oé - U,ol )W
/V
a!f ro
1- z w
© LPNGSTRSOó h BDSMoMENT LEK GEDEELTE "NQTEGL © 5VPeSTI?PQStoSMOMENT LEKGEDEE'JE 'W&TEfiL
xm
QPPERJLPK VJERK2PME VJfJIERLüvl 0 r?$ ZWPQftTEWT INlENSre V&nI 0 jit GRcxjTSPPRT a m
TRiMPRM ® T9N16EN16 gfc TRiM LoEK © TRlMNERSCHIL PCHTER TRiM^ERSCMlL V00<2 DIEPGPK6 PCWTER UT EPS IS DIER5PNG VOOR UT B B S IS PPNVPNlGSSTpBlLlTEIT (OWPRS^
+ 12€ /u r n
L9N66TRP96HBDSKOMENT ^ERK29ME V öTERW l DW9RSrRPftóKElC6MoMENT 'lIERKZPME WTEGbJ h LPNGSMET9CENTER LcoGTE WERKZ W9TERL WL m m OWPRèMETPOENTERWooGTE V/ERKZ, W IE R L
AT ® GEMiDOElCE DlEPGPNG^ERpNOERlNG @ PROKKlNGSPbNT «4 LENGTE %1 LEKKE S£NlP Uiï # X © PRUKKIN66PUKT lN UoööTE i LEKKE SdïiP üïï SPSiS 2 H6l ® 99NV9NS6ST9E\L\TEIT (.LPN6S\ i I j «f|_
/ts e -6 M X,?o
_ .. M l .... .
öV
Uu
© VOLUME %l iNGESieooMDE LEKYJPTERToT Y
© ® © ® ® ©
Tft= ^+ 4T+ 'TveTv^^AT^ A iut0
RRN6ENoMeN 1° ITES9TIE 2^ ITEßPTiE 3°rrER.PTiE V/o m Ts,c S,ZS m Tb2= 5.5? m 7$bm m Tyip= i l o m T^= /.« m Tu^s 1.20 m TVa=
i
©
1, M&l
=
(T) VPTERVERPLRPTSING Tol Wipbf © PROKKlNGSPONT IN Le NGTÊ UVT GRoöTSWTT ® PRüKKlNGSPüNT ïN vlcc6TE b\T S P S S
Vo-X-4
^£5s1{)iß. l»Bt
">*
OMSCNRLVlNS
® ©
o.» fOip.ö.^“ ö^.olt^Y'0 Xs fYa.V© - Yi®*Xp ■ ♦ •V.ft ): Y Ze lh X $ -y& X # )'jA ± v(TBl?+Tv9+4T );2 Y ] - 0 £ a .a ^ A a—Lf—Kf
1L
V« = W *„ = _ a f
fiÊWlöfTSZW.Pffl W Hoosre UT &r s is LEK RUIM: SPT. V i- s f
m
iLoo 75 & l&1co TPrt ?f/f "Ty* e {Ue R = //&>
BlPD: {
m
m m m m -
-HÄ5 /Ul?é>
M i
tm
-h 0J4 ■b OrftJ
+ zo*/ - i/éi
-m 0,ol?*/
m + oM Atvcp n> - Ojêi m Tm m m m
-M - o,ooU
■éo>o$ -0,0? te ï ito
-
/u ZX*éé> mg t/f éh + M2 !ioo£5 iêoJ H l# 156 0 -M 2 X.XZ //tyééi 0 Q 0 0 6.3? ito -éOjJL
en 7 i V D it is geen bezw aar. D o o r de w aarden v a n T a en T y nogm aals in te voeren en de berekening te h erhalen zal een resu lta a t w o rx en v erk reg en d a t n o g m aar w einig a fw ijk t van de ingevoerde. H e t is ech ter bij deze z .g ( le iteratie n iet n odig om + op n ieuw te berekenen, daar h et verschil van w einig invloed op tg cpi, zal zijn. O o k k a n m en in eerste in stan tie gerust M F i in plaats v a n M G l g eb ru ik en te r bepaling van tg cfiL. D e herhaling van de berek en in g v e rg t dus nog m in d er tijd . V o o rb e e ld : H e t achterschip v an een, in o n d erstaan d schem a u itg e w e rk t voorbeeld is lek over een lengte v an ongeveer 15 m . In de ein d to esta n d tre e d t geen slagzij op en de w aterspiegel b in n en staat g elijk m e t h et b u ite n w a te r. D e diepgangen T a 9 — 4,40 m e n T ^ = 2,30 m z ijn v ol k o m en w illek eu rig gekozen. M et behulp v a n de B onjeank ro m m e n en h et sp a n te n ra a m w o rd en de nodige gegevens be paald: yr, w , xv, o„, ff3Clcp) rpy I l v en tLp D e w a a r den h ierv an v in d t m en in de eerste berekeningskolom en de u itw e rk in g van de diverse form ules geven u itein d elijk de vol
xv,
o'
gende diepgangen \C*f) en ( + )
&
:
T a — 5,2 5 m en T y = 1,83 m H e t d ru k k in g s p u n t in len g te X lig t hierbij op + 0 ,5 4 m (22) ( m o e t — 1,3 8 m z ijn ) en h e t volum e v = + 7 3 m 3 (m o e t 0 z ijn ). D it b e te k e n t dus d a t de diepgangen te klein en in trim v ol ko m en v erk eerd gekozen zijn. W e passen n u een le iteratie toe door in de b etreffe n d e kolom de g ev onden diepgangen T a — 5,25 m e n T f ^ 1,83 m in te voeren en de b erek en in g te herhalen. O v, 0 ' rp, av, a v, l i en iLy w o rd en ech ter n ie t opnieuw berekend daar de invloed op h e t geheel m aar klein is. W as m en ech ter u itg eg aan van de lastlijn WoL0 en had m en dus de gegevens voor de eerste kolom u it h e t C arène-diagram
A M F Atom ics ontw ierp „ S y ft o r ” N ie u w e mogelijkheden voor R adiologi sche Therapie en Diagnose
Afscheiding van zuivere thermische neutronen-straling volgens nieuwe methode D e langzam e n e u tro n e n stra lin g u it k e rn rea c to re n zou v a n zeer g ro te w aarde k u n n en z ijn in de geneeskunde, m aar to t n u toe h e e ft de w etenschap geen d o e ltre ffen d e m e th o d e gekend om de lan g zam e n e u tro n e n te scheiden v an de schadelijke snelle n e u tro n e n en de g a m m a -stra lin g , die in re a cto re n v rij kom en. A M F A to m ics D iv isio n v a n de A m e ri can M achine & F o u n d ry C o m p a n y h ee ft een nieu w idee o n tw ik k e ld , w aarm ee de lan g zam e n e u tro n e n u it h e t brede stralingsspectr u m , d a t door een re a c to r afgegeven w o rd t, gezeefd k u n n e n w orden. H e t voordeel v an langzam e n e u tro n e n bo ven andere deeltjes, zoals e lek tro n en en p ro to n en , is, d a t zij ste rk selectief in w erk en op verschillende sto ffe n en d a t zij een goed d o o rd rin g en d v erm og en h ebben bij lage ener gieën. D e u itw e rk in g v a n de n e u tro n e n k an daardoor op n a u w k e u rig te bepalen p la a t sen in een organism e w o rd en g eco n cen treerd . E en m an ier om deze u itw e rk in g to t de ge
gehaald, dan was m en nu wel gedw ongen om nieuw e w aarden voor C + OV, j+ p , enz. u it te rekenen, daar de verschillen van de gegevens van de getrim de w ate rlijn m et die u it h e t C arènediagram te groot gaan w orden, vooral bij scherpe schepen. De le iteratie geeft de volgende diepgangen: T a = 5,37 m
T y = 1,80 m
en voor X = — 1,16 m e n v — + 1 7 m 3. N a één iteratie liggen de gevonden diepgangen dus al dicht bij de ingevoerde en het h a n g t n u v an de gewenste n a u w keurigheid af of m en nog een tweede iteratie w enselijk acht. In het voorbeeld is dit wel gedaan, w aarbij dan tevens nieuwe w aarden voor ( + ,( + ,, enz. zijn bepaald. T evens zijn n u h)9 , b (p , Z', en z,r berekend om de dwarsscheepse aanvangsstabiliteit te onderzoeken. H e t resultaat van deze 2e iteratie is d at de opnieuw gevonden diepgangen gelijk zijn aan de ingevoerde w aarden. H e t d ru k k in g sp u n t ligt op de juiste plaats, terw ijl het verschil in volum e v verw aarloosbaar klein is gew orden nl. + 3 m 3. Men dient er echter wel op te letten dat het aflezen van de B onjean-krom m en steeds m et dezelfde graad v a n n a u w keurigheid geschiedt, daar anders te grote schom m elingen in de verplaatsingen en dru k k in g sp u n ten k u n n en o p treden, w elke h et vereffeningsproces onnodig verlengen. O ok zal m en soms de ervaring opdoen, dat na enkele iteraties afw ijkingen blijven bestaan ten opzichte van de gevraagde ideale X en v. D it is te w ijten aan to ch nog onnau w k eu rig e aflezingen van de B onjean-krom m en. H iertegen helpt een interpolatietabel voor de sp a n to p p ervlakken op elke ordinaat. W orden de afstanden v an de w a te r lijnen in deze tabel niet te groot genom en, dan m ag m en voor tussengelegen diepgangen rechtlijnig interpoleren. G eb ru ik t m en zo’n tabel niet, dan zal m en op zeker ogen blik m et de iteratie dienen op te houden en genoegen m oeten nem en m et zo’n afw ijking. In ons voorbeeld (zonder interpolatietabel) is de a fw ijk in g in X nihil en in v m aar + 3 m 3.
w enste plaats te beperken zou zijn, op die plaats een opeenhoping te bew erkstelligen v a n een elem en t zoals bijvoorbeeld Borium . H o ew el de theoretische voordelen van langzam e n eu tro n e n al enige tijd bekend zijn , h ad de geneeskunde nog geen p rak tisch u itv o erb a re m ethode to t haar beschikking om de lan g zam e n eu tro n en te scheiden van de g a m m a -stra lin g en de snelle n eu tro n en . Bij alle vroegere pogingen om een zuivere therm isch e (d .i. m e t relatief lage energie, dus lan g za m e) n e u tro n en -stra lin g te m a ken , p laatste m en selectief absorberende en v e rtrag e n d e m aterialen tussen de re a c to r k e rn en de te bestralen plaats. D it scheidin g sp rin cip e — door absorptie — h ee ft een a a n ta l w elbekende beperkingen. D e „ S y fto r” o m zeilt deze beperkingen door u it te gaan v an een andere scheidingsm ogelijkheid: — scheiding door verschillende diffu sie-tijd en . D e „d iffu sie tijd -sc h eid in g ” m aak t gebruik v a n een tech n iek , w aarbij stralingsenergie u it de re a c to rk e rn in een reeks scherp be grensde pulsen w o rd t uitgezonden. Deze p u l sen passeren een ta n k m et zw aar w ater. H ie rin is de d iffu sietijd v an de gevaarlijke stra lin g anders dan v an de langzam e n eu tro n e n . H e t nieuw e o n tw e rp bestaat, in h et k o rt, u it een snelle gepulste reacto r, een u itw e n dige m o d e ra to r1) en een m echanische in
stallatie, die de k ern gesynchroniseerd la a t starten en weer a f scherm t. D e naam „ S y f to r” is afgeleid v an: „S Y nchroscreened F ast rea c T O R ” , d.i. sychroon afgescherm de snel le reactor. A M F A tom ics v erw ach t m e t h e t eerste S y fto r-o n tw e rp in h et m e e tp u n t een stralin g te bereiken van 1 0 13 n e u tro n e n per een heid v an op p erv lakte per 100 m in u te n ( 1 0 13n v t) . Mr. O tto Schulze van A M F A to m ics zei, sprekend over h et S y fto r o n tw e rp : „Indien d it o n tw erp is gebouw d en z u i vere en intense strom en therm ische n e u tro nen kom en te r b eschikking, dan m ogen we verw ach ten , d at nieuw e w egen bij de r a diologische behandelingen en bij h e t v a s t stellen van de diagnose zullen w orden ge vonden. A rtsen zouden k u n n en onderzoeken, hoe het te gebruiken bij het radiologische a f breken van hersengezw ellen en zouden m e tingen op fysiologisch gebied k u n n e n doen door de in w erk in g van n eu tro n e n in d i verse delen v a n h et lichaam w aar te nem en ” . -*■) Een m oderator is een stof, of een van die stof v e r vaardigd onderdeel, w aarm ee de snelle n e u tro n e n v e r traagd w orden. In een re a cto r onderhouden de la n g zame n e u tro n e n de reactie. Bij de reactie kom en in hoofdzaak snelle n e u tro n e n vrij,
G R O N D S L A G E N V A N H ET G E D R A G V A N S C H E P E N IN G O L V E N Ir. G. V O SSERS
Cursus gehouden voor de Vereeniging van Technici op Scheepvaartgebied te Rotterdam en Amsterdam resp. op 9/10 - 23/24 januari en 6/7 - 20/21 februari 1 95 8
,
,
Hoofd van het Zeegangslaboratorium het Nederlandsch Scheepsbouwkundig Proefstation, Wageningen
van
Publikatie No. 151 van het N.S.P.
V ervo lg v a n pag. 495. M odelonderzoek m e t sckeepsvormen H e t volledig n abootsen van h e t verschijnsel van paaltjes lopen op m odelschaal, vereist d a t zowel de geom etrische en hydrodynam ische eigenschappen alsook de stru c tu re le eigen schappen v a n h e t m odel gelijk zijn aan die v an h e t schip. V o o r al h et nabootsen v an de stru c tu re le eigenschappen, zow el sta tisch alsook dynam isch, is zeer m oeilijk te verw ezenlijken. D oor Japanse onderzoekers zijn m etalen m odellen g e b ru ik t, w aarbij h e t langsscheepse ste rk te v e rb a n d zoveel m ogelijk op schaal is n ag eb o o tst; daarm ee k a n de invloed v an de h y d ro dynam ische sto o t op de langsscheepse sp an n in g en o n d erzo c h t w orden. O o k m odellen v a n plastic laten deze m ogelijkheid toe [4 0 8 ]. In de regel b e p e rk t m en zich to t u it tw ee o f m eerdere delen vervaardigde m odellen. D e delen zelf k u n n e n als starre lich am en opgevat w orden, m aar de m eetelem enten tussen de delen k a n m en zodanig d im ensioneren d at de trillingsperiode ongeveer gelijk is aan die v a n een 2 - o f m eer knoops verticale of h o riz o n tale b u ig in g strillin g v an h e t schip. M en m eet in de regel tussen de delen v a n h e t m odel h e t bu ig en d m om ent (v erticaal e n /o f h o rizo n ta a l). In d ie n h et schip een paaltje lo o p t zal d it zich uiten in een trillin g , die m en in de registratie v a n het bu ig en d m om en t te ru g v in d t. O v e r h e t algem een is d it een zeer d u id e lijke indicatie d a t op m odelschaal een hydrod y n am ische stoot is opgetreden. Men k an ten slo tte ook een geheel sta r m odel o n derzoeken en u it de plotselinge v e ra n d e rin g in de versnelling concluderen d a t een stoot is opgetreden. E r zijn ech ter om standigheden w aarbij h et effect v an de sto o t op de versnelling zeer gering is; daaro m is het geb ru ik v a n een versnellingsm eter om paaltjes lopen te indiceren voor een sta r m odel n iet aan te raden.
0
0.2
---------Fr
0
0.2
Fr
E en zeer b e tro u w b a re b ro n van in fo rm a tie v o o r h e t p aaltjes lo p e n op m odelschaal z o u h et m eten v a n de d ru k v e rd e lin g in h e t vo o rsch ip k u n n e n z ijn . O m een enigszins b e tro u w b a re i n d r u k v a n deze d ru k v e rd e lin g te verk rijg en , m o e te n vele d r u k o pn em ers in g e b o u w d w o rd e n , hetgeen slechts bij enkele speciale p ro ev en m o gelijk is. O n d e rsta a n d zullen v an de versch illen d e o n d e rz o ek in g en enkele re su lta te n gegeven w o rd e n . D e eerste m e tin g e n v a n paaltjes lopen v a n een schip op m odelschaal, u itg e z o n d e rd enkele k w alitatiev e m e tin g e n v a n K e n t [4 4 7 ] en p ro ev en onder geïdealiseerde e x tre m e o m sta n d ig h e d e n v an Szebehely en Brooks [ 5 1 7 ] , w e rd e n door A k ita en O ch i [3 7 2 ] u itg ev o erd . Zij o n d e rz o c h te n aan een 6 m la n g m etalen m o d el m e t rechthoekige s p a n tv o rm e n de in v lo e d v an de g o lfh o o g te [ 3 7 2 ], van de g o lfle n g te [3 7 3 ] en v a n de diep g an g en de tr im [3 7 4 ] op h e t paaltjes lo p en als fu n c tie v an de v o o rw a artse snelheid. Een s a m e n v a ttin g v a n deze o n d erzo e k in g en is in [3 7 5 ] verschenen. In fig . 234 zijn de m e tin g e n v an de d ru k s to o t op de kiel op een a fsta n d van 0,05 L v a n de V L L w eergegeven, dim ensieloos g e m a a k t door de d ru k s to o t te delen door q g L. F ig 2 3 4 a la a t zien d a t „slam m in g ” o p tre e d t boven een bepaalde g o lfh o o g te . G e b ru ik v a n h et c rite riu m (3 30) en fig. 2 2 8 c o f fig . 229 ( deze fig u u r is n iet geheel te gebruiken aangezien h e t v o o r een a n d e r m odel g e ld t), d o et zien d at: 2 h / L i> 2 T / L . - t r - ~ 0,02
voor l / L — 1
s
om „ sla m m in g ” te v e rk rijg e n , hetgeen ongeveer m e t fig . 234a o v eree n k o m t. D e invloed van de g o lflen g te (fig. 2 3 4 b ) u it z ic h in h e t fe it, d a t voor k o rte g o lven paaltjes lopen op k a n tre d e n bij lage snelheid en voor lan g e golven bij hoge snelheid. O o k d it is in o v ereen stem m in g m et fig. 228.
0
0. 2
-------- -
Fr
0
0 2
O .i
Fr,
Fig. 234. In v lo e d van de g o lfh o o g te, de g o lfle n g te , de d ie p g a n g en de tr im op de d r u k s to o t op de kiel op een a f sta n d v a n 0,0 5 L van de V L L [ 3 7 4 ] , [3 7 5 ]
0.7 5
0 .50
0.25
0 180*
165*
150*
135*
120*
a —---------F ig. 23 5. ~Druk.piek.en in g o lv e n schuin v a n v o re n en re c h t op de k o p in de v o o rs te v e n va n een m o d el v a n een onderzeeboot jager op a fs ta n d v a n 0,05 L v a n de V L L ; 2 Jo/l — 0 ,0 5 ; Fr =
0,2 [2 4 6 b ]
D e invloed v a n de d ie p g a n g v o lg t u it fig. 234c. D eze fig u u r g e ld t slechts v o o r één A / L - v e rh o u d in g ; v e rw a ch t k a n w o rd en d a t v o o r andere g o lfle n g te n h e t beeld zich enigszins zal w ijz i gen o m d a t de d ie p g a n g een g ro te invloed h e e ft op de eigen stam p p erio d e. D it v o lg t reeds u it fig. 229. V oor kleine diepgang tre e d t de m a x im u m d r u k bij hoge snelheden en voor grote d ie p g a n g bij lage snelheden op voor de g olflengte gelijk aan de scheepslengte. D e invloed v a n de trim is eenduidig u it fig. 234d te zien. V e rtrim m in g a c h te ro v e r g e e ft a ltijd een hogere d ru k sto o t dan v e rtrim m in g v o o ro v er. F ig . 234 laat eveneens d u id e lijk zien, d at h e t o n ju ist is om te m e n e n d a t in reg elm atig e go lv en h et paaltjes lopen zal v e r m in d e re n bij a fn e m e n v a n de snelheid. E r is geen d ire ct v erb an d tu sse n de v o o rw aartse snelheid v a n h e t schip en de g ro o tte v an de d ru k p ie k ; w el u ite ra a rd een in d irect v e rb an d o m d at de v o o rw aartse snelheid de bew eg in g en v an h e t schip beïn v lo ed t. E r is w el een d ire c t v e rb a n d tussen de relatieve snelheid van h e t voo rsch ip te n o p zich te v a n h e t w a te r en de g ro o tte v a n de d ru k p ie k . D eze relatieve snelheid bestaat u it een verticale co m p o n e n t (v e rg l. ( 3 3 1 ) ) en de voorw aartse snelheid. D ru k p iek en door Y o sh ik i, Y a m a m o to en F u jita aan een h o u te n m o d el gem eten, b lijk e n in d e rd a a d evenredig m e t h et k w a d ra a t v a n de relatieve snelheid te v erlo p en , zoals reeds fo rm u le (3 2 4 ) su g g e re e rt [ 5 4 2 ] . D ru k m e tin g e n in h e t v o orschip v an een m odel v an een o n d erzeeb o o t jager geven in golven schuin v an v oren (a — = 13 5 °) p iek en in dezelfd e orde v an g ro o tte als in golven re c h t op de k o p (a = 1 8 0 ° ) voor golven m et een lengte k le in e r d an v an h e t schip (fig . 23 5). I n de m odellen w a a rin op een o f andere w ijze de stru c tu re le eigenschappen z ijn n a g e b o o tst, geven de d ru k sto te n tijdens p aaltjes lopen o o k een v e rh o g in g v an de sp an n in g in de h o o fd v erb an d d elen . F ig. 227 g eeft d a a rv a n reeds een voorbeeld. F let verlo o p van de sp an n in g sv e rh o g in g als fu n c tie v an de g o lf h o o g te, golfleirgte, snelheid v a n h et schip, etc. is praktisch g elijk v o rm ig aan d a t v a n de d ru k v e rh o g in g in h et voorschip; v oor details w o r d t d aaro m n a a r de oorspronkelijke publikaties v erw e z e n [ 3 7 5 ], [ 4 7 7 ] . M e tin g e n v a n de versnellingspiek tijdens paaltjes lopen w erd en u itg e v o e rd o n d e r an d ere door Szebehely en L u m [5 1 8 ], O c h i en A k ita [4 7 9 ] en Vossers, Swaan en R ijk en [2 4 6 b ]. D e m etin g e n v an Szebehely en L u m v e rto n e n als fu n c tie v an A /L u itg e z e t, een d u b b ele piek (fig. 23 6 ). (Fr is n iet c o n s ta n t voor de v erschillende A / U s). Zij v in d en ook vrij hoge w aa rd e n . D e m e tin g e n v an de anderen geven veel lagere versn ellin g sp iek en . Fig. 237 la a t zien d at ook in schuin voor-
x /L F ig. 23 6. V ersnellingspieken op de V L L tijdens paaltjes lopen van een L ib erty -m o d e l in ballasttoestand; L / T = — 2 6 ; 2 h /A =
1 /2 3 [5 1 8 ]
inkom ende golven versnellingspieken k u n n e n o p tred e n , b o v e n dien k u n n e n in vele gevallen de versnellingspieken in h e t achterschip hoger z ijn dan die in h et voorschip. O chi en A k ita [4 7 4 ], [4 7 5 ], [4 7 6 ], [4 7 9 ] o n d erzo ch ten in een afzonderlijke reeks publikaties de invloed v an U - en V sp anten op het paaltjes lopen, w aarv o o r naar § 33 w o rd t v e r wezen. O ok de publikatie van O ch i [4 7 8 ] over h e t gedrag van een bulbsteven in verband m et paaltjes lopen w o rd t daar besproken.
-
V
l
Fig. 2 37. Versnellingspieken op de V L L en de A L L tijdens paaltjes lopen van een m odel van een onderzeebootjager in schuin voorinkom ende g o lven ; 2 h /A — 0,05; Fr = 0,27; u = 13 5° [2 4 6 b ]
W dar n e m in g e n aan boord v a n onregelmatige golven
schepen. Paaltjes lopen in
D e gevolgen v a n h e t paaltjes lopen v an een schip k u n n e n zich zow el u ite n in een te g ro te d ru k op de b o d em b ep latin g van h e t v oorschip, w aa rd o o r blij vende v e rv o rm in g v an de h u id o p tre e d t, alsook in een sp an n in g sv erh o g in g in de h o o fd v e rb anddelen d o o r de opgew ek te trillin g e n in de scheepsrom p. D it laatste verschijnsel, „ w h ip p in g stresses” genaam d, zal vooral voor re la tie f lange, slappe schepen een gevaar k u n n e n vo rm en en w o rd t d a a ro m bij onderzeeb o o t jagers en vliegdekschepen gevonden. V oor n o rm ale v rach tsch ep en is de b lijvende v e r v o rm in g v a n de b o d e m b e p la tin g het b elan g rijk ste gevolg v an h et paaltjes lopen. V ooral in k rin g e n v a n de classificatie- en v erz e k e rin g sm aat schappijen en reders is a a n d a c h t besteed aan de invloed v a n h et paaltjes lo p en op de b o d e m b e p la tin g v a n een schip. D e ra p p o rte n v a n H a n se n [ 4 2 2 ] , L eh m an n [4 5 7 ], K ing [4 4 9 ] , T o w nsen d [ 5 2 7 ] , discussie v a n O chi [ 4 7 7 ], m oeten h ie r ge noem d w o rd e n . D e schade tre e d t op in h et voorschip, op een afstan d tussen 0,1-0,3 L v a n de V L L , (voor snelle en scherpe schepen m eer n a a r a ch teren d an voor langzam e en volle sche p e n ), over een b reed te v a n 0-0,2 5 B aan w eerszijden v a n de kiel, v o o ral bij sp a n te n die een kleine h oek m et h e t v lak m ak en (zie b.v . fig. 23 8, o n tle e n d aan L eh m an n [ 4 5 7 ] ) . V ooral schepen m e t een len g te tussen 120-140 m , die bij een snelheid tussen 11-19 k n o p e n in golven, overeenkom ende m et B e a u fo rt 5- 10, v aren , h ebben last v a n deze schade [ 4 7 7 ]. T o w n sen d [5 2 7 ] ra p p o rte e rt schade aan 141 A m erikaanse schepen in een tijd v a k v an 26 m aan d en , m e t gem iddeld een b ed rag voor rep aratie v an ca. $ 2 2 .00 0,— p er geval.
C O RR ESPO N DING
0
0.01 -------- - B U T T O C K
M en is geneigd w a n n e e r m en de bodem schade aan h e t schip ziet, deze schade u its lu ite n d u it de plaatselijke scheeps-geom etrie te v e rk la re n , zoals de bovenaangehaalde lite r a tu u r d o e t zien. H e t paaltjes lopen is e c h te r ook a fh a n k e lijk v a n de re la tieve snelheid v a n bew eg in g tussen schip en w a te r, e n d a a ro m z ijn v o o r een z o rg v u ld ig e analyse v a n de versch ijn selen g e detailleerde m etin g e n v a n h e t g edrag van h e t schip tijd e n s paaltjes lo pen gew enst. Z eer u itv o erig e m e tin g e n w erd en v e rric h t d o o r J a sp e r c.s. aan h e t gedrag v a n U .S. C oast G u a rd C u tte rs tijd e n s p aaltjes lopen: Ja sp er [ 4 3 3 ] , Jasp er en B irm in g h am [4 3 7 ], Ja sp e r e n Brooks [4 3 9 ] en G reenspon [4 1 8 ], [4 1 9 ]. M a x im u m d r u k k e n in de o rde v a n g ro o tte v a n 20 k g .c m ” 2 (300 psi; p/Q g L = 2 ) z ijn tijd en s deze p roeven geregistreerd. Jasper en Brooks [4 3 9 ] stellen voor als c rite riu m v o o r h e t o n tw e rp v a n de bodem p an elen een m axim ale d r u k te g e b ru ik e n v an : =
300 — 1080 y
;y
X is de
a fsta n d v a n h et paneel
< van de V L L .
M etingen v an Bledsoe, B ussem aker en C u m m in s [3 8 7 ] gev en een g eringere m a x im u m d ru k voor een o n d e rz e e b o o t jager onder ex trem e o m stan d ig h ed e n ; fig. 239 g eeft een c u m u la tie v e v erd elin g v a n de w a te rd ru k . D e m axim ale d r u k w e rd g em e te n op een a fsta n d v a n ca. 0,2 5 L v a n de V L L (zie fig . 2 4 0 ). D ru k m e tin g e n aan b o o rd v an tw ee Japanse o p leid in g ssch e p en [ 5 0 5 ] (le n g te resp. 68 m e n 92 m ) geven n o g veel lag ere m axim ale w a te rd ru k k e n ( p/Q g L — 0 ,0 6 5 ), h e tg e e n m e n nauw elijks paaltjes lo pen k a n noem en.
DEAD
R IS E
AT
0.20L
0.0 2 H E IG H T
p (psi)
ANGLE
(D EG R EES)
0.03 FROM
0.04 FP
ANO
0.25 B
Fig. 2 3 8. Gebied van bodemschade door paaltjes lopen [ 4 5 7 ]
FR O M
0.05 B KEEL
pst
F ig . 2 3 9 . C u m u la tie v e v e rd e lin g sfu n c tie v a n de d r u k in h e t vo o rsch ip tijd e n s h e t paaltjes lopen v a n een onderzeebootjager [3 87]
B ehalve d ru k m e tin g e n h e e ft m en tijdens paaltjes lopen ook g e tra c h t v ersn ellin g sp iek en te m eten. In vele m etin g e n b lijk t deze p iek n au w elijk s o p te tre d e n [4 3 9 ]. K osugi, Suenaga en M iy a m o to [4 5 3 ] gev en deze versnellingspiek voor een v ra c h t sch ip als fu n c tie v a n scheepssnelheid en golf ric h tin g ; slechts in u itz o n d e rin g sg e v a lle n w o r d t een piek g ro te r d an 1 g gem eten (fig . 2 4 1 ). D e v ersn ellin g en die g em eten zijn aan b oord v an snelle m o to r b o te n in go lv en z ijn veel h oger d an die bij v rach tsch ep en ge v o n d e n w o rd e n . D e s to o tk ra c h t op de rom p v an een m o to rb o o t za l veel g ro te r in v e rg e lijk in g m e t de massa v a n h e t schip zijn d a n v o o r een g ro o t schip. D a n h e e ft de s to o tk ra c h t een aan zien lijk e in v lo ed op de bew egingen, en versnellingspieken in de o rd e v a n g ro o tte v an 10 g z ijn d an ook aan b oord v an snelle m o to rb o te n g em eten [4 0 8 a ], [4 2 2 a ]. D e in v lo e d v a n h e t paaltjes lopen op de sp an n in g sv erh o g in g in de h o o fd v e rb a n d d e le n is voorn am elijk aan oorlogsschepen o n d e rz o c h t ( „ w h ip p in g stress” ). A an boord v an h e t handels sch ip de W e s tb o ro [4 1 0 ] is de eerste reg istratie v a n d it v e r schijnsel g e m a a k t; S iem ann [5 0 6 ] v o n d d a t de sp an n in g s v e rh o g in g ca. 20 % v a n die door h et g olf b u ig e n d m o m en t bedroeg. D o o r de gerin g e stru c tu re le d em ping k a n deze trillin g la n g n a w e rk e n , zoals bijvoo rb eeld fig. 242 laat zien, w a a r de re k in de SB- en B B -b erg h o u tsg an g v an een o n derzeebootjager is gegeven. H ie rv o o r b e d ra a g t de sp an n in g sv erh o g in g door h et paaltjes lo p en reeds een aanzienlijk percentage v a n die door h e t g o lfb u ig e n d m o m e n t en beide sp an n in g en k u n n e n v an dezelfde o rd e v a n g ro o tte w o rd e n . V o o r h e t o n tw e rp v an een oorlogs schip zal m en hierm ed e rek en in g m oeten houden. Zie voor jagers: B irm in g h a m , B rooks en Jasper [ 3 8 4 ] , W a rn sin c k en
St. Denis [250] en Bledsoe, B ussem aker en C u m m in s [3 8 7 ], en voor vliegdekschepen: Jasper en B irm in g h am [4 3 8 ] en Jasp er en A ndrew s [4 3 6 ]. H e t u it het w a te r kom en van h e t schip behoeft n ie t de be langrijkste sto o t te geven, m aar h e t in tre d e n v an een ste rk u it w aaiend spant, zoals bij een vliegdekschip v o o rk o m t, k a n ook een aanzienlijke stoot geven. In regelm atige golven op m odelschaal ziet m en, w a n n ee r de om standigheden daarvoor gunstig zijn , d at h e t schip op elke golf een paaltje loopt. Zodra een schip in onregelm atige golven bew eegt, zijn deze om standigheden slechts enkele m alen g u n stig voor h et lopen van een paaltje, en zal m en dus m e t veel grotere tijdsin terv allen een d ru k sto o t op de scheepsrom p vinden. M en kan de eerder genoemde c rite ria hiervoor g eb ru ik en ; m et de veronderstelling dat paaltjes lopen o p tree d t w an n e er de relatieve snelheid een bepaalde w aard e o v ersch rijd t op h e t ogenblik van c o n ta c t tussen boeg en w a tero p p e rv lak , k a n m en h e t paaltjes lopen van een schip in onregelm atige golven be-
Fig. 241. V ersnellingspiek in h e t voorschip tijd en s paaltjes lopen als fu n c tie v a n de scheepssnelheid en de g o lf ric h tin g ; B eaufort 5-7. „ H odakasan M a m ” L — = 145 vi] B = 19,6 m ] T = 8,5 m [45 3 ]
studeren. T ic k [6 0 ] heeft dit n a d e r u itg e w e rk t en b erek en t onder m eer h e t gem iddelde aantal sto ten per seconde d a t o p tree d t bij bew eging in een zee m et een gegeven spectrale d ic h t heid. Indien h e t spectrum van de relatieve bew eging v a n de boeg ten o p zich te van h et w ater w eergegeven w o rd t door f ss (co) en d a t van de relatieve snelheid door co2 f ss (co), m e t m i en m i h ie ru it te berekenen volgens ( 1 9 ) , ( f ss ( w ) k a n m en eventueel analoog als (268) u it de bew egingen v a n h e t schip b ere k en e n ), dan kan m en h et gem iddelde a a n ta l stoten per seconde voorstellen door:
r s i
- J - i 2 tl
Y
m
„
i
{ {
.
, ( ^ \
m
+ ^ i
.............................
m
) j i
J
)
( 332)
w aarin: N s — aantal stoten per seconde mi =
op p erv lak van het sp ectru m v an de relatieve bew eging tussen voorschip en het w a te r
mi ~
op p erv lak van het sp e ctru m va-n de relatieve snelheid van h e t voorschip en h et w a te r
T
=
Vo =
F ig . 240.
M a x im a le d r u k tijd en s paaltjes lopen v a n een onderzeebootjager [3 8 7 ]
diepgang van het voorschip k ritische w aarde v an de relatieve snelheid, w aarboven paaltjes lopen optreedt.
T ick [ 52 5 ] heeft dit nader u itg e w e rk t door ook h e t c rite rium van een kleine hoek tussen sp a n t en w a te ro p p e rv lak in de beschouw ing te betrekken.
5 ------- TIME
Fig. 242.
15
10
20
IN SEC
R e k in de SB- en B B -h erg b o u tsg a n g v a n en o m lerzeeb o o i‘jager tijd e n s paaltjes lopen
[3 8 7 ]
Een o v e rz ic h t over de v erschillende p ro b lem en in v e rb a n d m e t de b elastin g van een scheepsrom p in golven w o rd t gegeven door Lew is en G érard [ 4 6 3 ]. D e m eer specifieke h y d ro d y n a m ische verschijnselen w o rd e n o o k door Lewis [4 6 0 ] sam en g evat. V o o r een o v e rz ic h t v a n de m e tin g e n , die aan b o o rd v a n schepen z ijn u itg ev o erd , w o r d t lezin g v a n h et tw eede h o o fd s tu k in het ra p p o rt over de O cean V u lc a n p roeven aan g erad en [ 6 6 ]. V o o r een b eh an d elin g v a n de statistische aspecten, zie
Ja sp e r [ 2 6 ] . E en in tro d u c tie in de verschijnselen die bij p aaltjes lopen o p tred en g e e ft h e t o v e rz ic h t v a n K o rv in -K ro u k o v s k y [ 4 5 2 ] . H e t a rtik e l v a n K e n t [4 4 7 ] v e rd ie n t v e rm e ld in g , o m d a t h e t een van de eerste a rtik e le n in de sc h e e p sb o u w lite ra tu u r is, die op h e t h y d ro d y n a m isc h e aspect v an h e t paaltjes lopen de a a n d a c h t v estig t, ook al w o rd e n zijn o p v a ttin g e n o ver de o o r zaak v an h e t paaltjes lo p en th a n s door h e t m erendeel v a n de o nderzoekers n ie t m eer gedeeld. S zebehely’s [ 5 1 4 ] w e rk w o r d t genoem d als toep assin g v a n "W agner’s th eorie op h e t sto te n van een schip; een algem ener o v e rz ic h t v a n z ijn h a n d verscheen in [ 5 1 5 ] e n [ 5 1 6 ] .
L ite r a tim r - D eel 4
381.
3 2 . L ite r a tu u r
3 67. 3 68. 3 69. 3 70. 371. 372. 373.
374.
375. 376. 377.
A b ra h a m se n , E .; T h e s tre n g th o f d r y c arg o ships. E u ro p ean S h ip b u ild in g , 7, 1958, p. 6 2 -74, p. 8 6-96. A b ra h a m se n , E. en V edeler, G .: T h e s tre n g th o f large tankers. E u ro p e a n S h ip b u ild in g 6, 1937, p. 1 3 0 -1 5 1 ; 1958, p. 2-23. A b ra m so n , H . N ,, Rlass, H . J . en R ip p e r gcr, E. A .: Stress wave p ro p a g a tio n in rods and beams. A d v an ces A p p l. M ech., V ol. 5, 1 9 58, p. 111. A k ita , Y .: B ending m o m en ts o f ships in a seaway. J . Zosen K iokai, 102, 195 8, p. 1 8 1 -1 8 9 ; Rep. 34, T ra n s p . T e c h n . R esearch In st., T o k y o , 1959. A k ita , Y . en Ishiyam a, I.: S ta tis tic a l m easurem ents o f ship stress on M .S. H odakasan M aru. J . Zosen K iokai, 105, 1959, p. 1 7 9-184. A k ita , Y . en O ch i, K .: In v e stig a tio n s on th e s tre n g th o f ships going in w aves by m odel experim ents. J. Zosen K iokai, 95, 1954, p. 1 53-1 59. A k ita , Y . en O ch i, K .: In v e stig a tio n s on th e s tre n g th o f ships g o ing in w aves by m odel experim ents II. O n th e in flu en c e o f w av e le n g th . J. Z osen K iokai, 9 6 , 1955, p. 3 1 -3 8 . A k ita , Y . en O ch i, K .: In v e stig a tio n s a n th e stre n g th o f ships going in w aves b y m o d el experim ents III. O n th e in flu en c e o f ships d ra u g h ts a nd trim s . J. Zosen K iokai, 9 7 , 195 5, p. 7 9 -8 6 . A k ita , Y . en O c h i, K .: M odel e x p erim e n ts on th e s tre n g th of ships m o v in g in w aves. T r . SN A M E, 63, 195 5, p . 203-23 6. A k ita , Y .. T ashiro, S. stresses o f ships in A le x a n d e r, F. H .: T h e th e ir lo n g itu d in a l p. 1 1 6 -1 2 5 .
en G oda, K . : A m e th o d o f p re d ic tin g lo n g itu d in a l ro u g h seas. J . Zosen K iokai, 1 0 6 , 1960, p . 9 1 -1 0 0 . in flu e n c e o f th e p ro p o rtio n s an d fo rm o f ships u p o n b e n d in g m o m e n ts am ong w aves. T IN A , 4 7 , 1 9 0 5 ,
378. A le x a n d e r, F. H T h e in flu e n c e o f lo n g itu d in a l d is trib u tio n of w e ig h t u p o n th e b e n d in g m om ents o f ships a m o n g waves. T IN A , 53, 1911, p 1 0 3 -1 1 7 . 379. A n d o , Y . , F u jita , Y . en Y a m a g u ch i, 1.: O n th e im pulsive force o f f la t p la te fa llin g u p o n th e w a te r su rfa c e. J . Zosen K iokai, 9 0 , 1956. p. 69 -7 5 . 3 80. A r n o tt, D .: S tren g th o f ships. P rin cip les o f N av al A rc h ite c tu re I, 1 9 4 1 , p. 2 0 1 -2 4 9 .
B e n n c t, R .: Stress a nd m o tio n m easurem ents on ships a t sea. I. T h e o re tic a l basis f o r s ta tistic a l analysis. II. R esults o f s ta tistic a l analysis. Swedish Shipb. R esearch F o u n d a tio n , R e p o rt 1 3 , 195 8. 3 82. B e n n e t, R : . Stress an d m o tio n m easurem ents on ships a t sea. II I. T e s t re su lts fro m m .s. C anada and m .s. M innesota. Sw edish Shipb. R esearch F o u n d a tio n , R e p o rt 15, 1 9 5 9 ; E u ro p e a n S hip b u ild in g , S, 1959, p. 1 0 2 -1 0 7 , p. 134-145. 3 83. Biles, J. H .: T h e s tre n g th o f ships w ith special re fe re n c e to e x p erim e n ts and c alcu la tio n s m ade u p o n H .M .S . W o lf. T I N A . 47, 1905, p. 8 0 -1 1 5 . 3 84. B irm in g h a m , J. T ., B rooks, R . L . en Jasper, N . H .: S ta tis tic a l p re s e n ta tio n of m o tio n s a nd h u ll b e n d in g m o m e n ts o f destroyers. D .T .M .B . R ep. 1998, 1960. 385. 386. 3 87. 3 88. 3 89. 390. 391. 392. 393. 394. 395.
B isp lin g h o ff, R . L . en D o h e r ty , C. S.: Some studies o f th e im p a c t o n V eew edges of a w a te r su rfa c e. J . F r. In st., 2 53, 1952, p. 5 4 7 -5 6 1 . Bledsoe, M . D .: Series in v e stig atio n of slam m ing pressures. D .T .M .B . R ep. 1043, 1956. Bledsoe, M . D ., B ussem aker, O . en C u m m in s, W . E .: Seakeeping tria ls on th re e D u tc h d e stro y ers. T r . SN A M E , 1960. B lo b , S. L H o riz o n ta l h y d ro d y n a m ic im p a c t of a sphere on th e fre e su rface o f a flu id . PM M , 17, 1953, p. 5 79-592. B lo h . S. L .: H o riz o n ta l im p a c t' o f a spheroide on th e free su rfa c e o f an ideal flu id . PM M , 17, 19 53, p. 70 5-726. B org, S. F.: Some c o n trib u tio n s to th e w edge w a te r -e n try p ro b le m . P ro c. A m . Soc. C iv. E n g ., P a p e r 1214, 1957, p. 1-28. B org, S. F.: B lu n t-n o se d w edge w a te r e n try . E T T , T N 4 6 8 , 195 8. Borg, S. F .: In itia l w edge im p a c t on a com pressible flu id . J . A p p l. P liys., 3 0, 1959, p. 1 4 3 2 -1 4 3 6 . Bcn-g, S. F .: T h ree -d im en sio n a l w edge im p a c t on a com pressible flu id . J. A p p l. P hys., 31, 1960. p. 4 3 8 -4 3 9 . B org, S. F.: T h e analysis o f ship s tru c tu re s su b jec te d to slam m in g loads. J. o f Ship. R ese arch , 4, 1960, p. 11-27. B org, S. F. en R u sso m a n o , R .: S ta g n a tio n p o in t pressures o n sy m m e tric a l b lu n t-n o se d bodies e n te rin g an in fin ite incom pressible ocean. Z A M M , 39 1959, p. 24 6 -7 .
396.
B u ll, F. B. en B aker, J. F.: T h e m easurem ent and recording o f th e forces a ctin g on a ship at sea. P a rt. I. Sea trials on a 10.000 t. deadw eight cargo steam er. T I N A , 9 1 , 1949, p. 29 -5 4 , 73-8 5. 397. C am pbell, I. J. en P itch e r, A . S.: Shock waves in a liquid co n tain in g gas bubbles. PR S, A 243, 1 958, p. 534-545. 398. C ham pness, E. L .: L o n g itu d in al stre n g th o f cargo vessels and its variation w ith fullness o f fo rm . T I N A , 64, 1922, p. 226-2 52. 3 99. C ham pness, E. L. en M a cA lister, F.: F u rth e r notes on th e relative stre n g th o f fin e and fu ll cargo vessels. T I N A , 70, 1928, p. 103-127. 400. C h o w , V . T .: T h e lo g -p ro b ab ility law and its engineering applications. Proc. A m . Soc. C iv. E n g ., 80, 19 54, p. 1-25. 401. C h risten sen , H j., L ö tv c it, M . en M iirer, C.: M odelforsök fo r a bestem m e sk ja e rk re fte r og bpye m o m e n te r i e t ship i regelmessige böiger. (A ship m odel e x p erim en t d e te rm in a tio n o f shearing force and b ending m o m en t in re g u la r w aves.) M edd. 5 3, S kippsm odelltanke, T ro n d h eim , 195 8. 402. C h u , W . FI. en A b ra m so n , H . N .: H y d ro d y n a m ic theories of ship slam m ing. R eview and extension. R ep. 1, D e p artm e n t o f A p pl. M ech. S outhw est R esearch In s titu te , T exas, 1599. J. o f Ship R esearch, 1961. 403. Cooper, E. P.: T h e o ry o f w a ter e n try o f missiles w ith fla t noses. N a v ard R e p o rt 1154, U.S. N a v y O rd n a n c e T est Station, 1949. 404. C o n n , J. F. C. en M iller, N . S.: T h e e ffe c t o f various fa c to rs on w ave bending m om ents. T r . N E C I, 77, 1 9 6 0 /6 1 , p. 107-150. 40 5. C re n n , R .: F atig u e s u r h o u le e t c h arg em en t admissible. A T M A , 53, 19 54, p. 6 0 3-627. 406. D alzell, J. F.: E f fe c t o f speed and fullness on h u ll ben d ing m om ents in waves. E T T R ep o rt 7 0 7 , 1959, Stevens In s titu te o f T echnology. 407. D er garabedian, P.: C o m p ressib ility effects d u rin g w a ter e n try . N a v y R ep o rt 3 523, U.S. N a v al O rd n a n c e T e st S tatio n , C hina Lake, C al., 195 5. 408. Does, J. C h. de; E x p erim en tal d e te rm in a tio n of bending m om ents fo r th ree models o f d iffe re n t fullness in reg u lar waves. R ep o rt N o. 65. Lab. fo r Ship S tr u c tu re R esearch, D e lft, Technological U n iv e rsity , 1960; ISP, 7, 1960, p. 139-160. 408a. D u Cane, P.: T h e p lan in g p erfo rm an ce, pressures and stresses in a high-speed lau n ch . T I N A , 195 6, p. 469. 409. E g o ro v, I. T .: U d a r o szu m aem u y u zidkost. (Im p a c t on a com pressible flu id .) PM M , 20, 195 6, p. 67-72 (tra n sl. N A C A T M 1 4 1 3 ). 410. E n g in eerin g N ew s R eco rd . Stress d istrib u tio n and m o m e n t fo rm u la e fro m s tra in o g ra p h y te st on S.S. W estb o ro , 1919. 411. Fabula, A . G .: E llip se -fittin g ap p ro x im atio n o f tw o -dim ensional norm al sy m m e tric im p a c t o f rig id bodies in w ater. Proc. F if th M idw estern C onf. on F lu id M ech., 1957, p. 29 9 -3 1 5 . 412. Fay. J. A .: T h e m o tio n and in te rn a l reactio n of a,vesselin re g u la r o f Ship R esearch, 1, 1958, p. 5-13. 413. Fcrrndran, H . G .: H y d ro d y n a m isch e Stam pfstösse u n d M asznahm en z u ih re r B ek äm p fu n g . S c h iffste c h n ik , 3, 1955. p. 58-60. 414. F u jita , Y .: O n th e im pulsive pressure o f circ u la r p late fallin g u pon a w a ter su rface. J . Zosen K iokai, 94, 1954. p. 105-110. 415. G arabedian, P. R .: O b liq u e w a ter e n try o f awedge. C om m , on A p p l. M ath ., 6, 1953, p. 157-165. 416. G arabedian, P. R . en Spencer, D . C .: E x tern al m ethods in c av itatio n al flow s. J . o f R a t. M ech. and A nalysis, 1, 1952. p. 3 59-409. 417. G reenspon, J. E .: Stresses and deflections in fla t re c ta n g u la r plates u n d e r d y n am ic la te ra l loads based on linear th eo ry . D .T .M .B . R ep. 774, 195 5. 418. G reenspon, J. E.: Sea tests o f th e U SC G C U nim ak. P a rt 3. Pressures strains and deflections o f th e b o tto m p la tin g in cid en t to slam m ing. D .T .M .B . R ep. 978, 1956. 419. G reenspon. J. E ., Jasper, N . H . en B irm in g h a m , J. T .: Sea tests of th e U SC G C U n im a k. Pressures, strain s and deflections of th e b o tto m p la tin g in c id e n t to slam m ing. ISP, 3. 1956, p. 474-486. 420. G u m b el, E. J.: S tatistics o f extrem es. N ew Y o rk , 195 8. 421. H anaoka, T .: O n th e calcu latio n o f m o tio n and bending m o m en t o f a ship am ong w aves. J. Zosen K iokai, 101, 1957, p. 161-166. 422. H a n sen , K . E.: P o u n d in g o f ships and s tre n g th e n in g o f bo tto m s fo rw a rd . S. & S. R ., 4 5, 193 5, p. 656-658. 422«. H eller, S. R . en Jasper, N . H .: O n th e s tru c tu ra l design of plan in g c ra ft. T R IN A , 1961, p. 4 9 -6 5 . 423.
424.
42 5. 426. 427.
428.
429.
430.
H o b b s, E. V .: E x p e rim en ta l d ete rm in a tio n o f v irtu a l w a te r mass fro m m eas u re m e n t o f forces developed d u rin g e n try o f p y ra m id ic a l solids in to w ater. N a t. B ur. o f Stan d ard s, R ep. 6 .4 /1 / - 1 96, 19 50, Progress R ep o rt 3. H o b b s, E. V .: E x p e rim en ta l d ete rm in a tio n o f v irtu a l w a ter mass fro m meas u re m e n t o f forces developed d u rin g e n try o f a sphere in to w ater. N a t. B u r. o f Stan d ard s, R ep. 6 4 / l 9 6 , Progress R ep o rt 4, 1950. H obbs. E. V ., B reakstone, H . I. en W oodson, J. B.: O b lique e n try o f spheres in to w ater. N a t. B u r. o f Stan d ard s, Rep. 2788, 1954. H o rn , F.: Die dyn am isch e W irk u n g e n der W ellenbew egung a u f die L ängs b e an sp ru c h u n g des Sch iffsk ö rp ers. Diss. B erlin, 1910. Jacobs, W . R .: R ec e n t developm ents in th e th e o ry o f ship m otions and bending m o m en ts in reg u lar waves. E T T , T N 41 1, 1956, Stevens In s titu te of T echnology. Jacobs, W . R . en D alzell, J. F.: T h e o ry and ex p erim en t in th e evaluation of b en d in g m o m en ts actin g on a ship in waves. D avidson L a b o ra to ry , Rep. 997, 1960; ISP, 7, 1960, p. 403-41 1 Jacobs, W . R ., D a lzell, J. F. en Lalangas. P.: G uide to the com p u tatio n al p ro ced u re in th e a n aly tica l ev alu atio n o f ship bending m om ents in regular waves. D av id so n L a b o ra to ry , Rep. 791, 1960. Jacobs, W . R . en M ad ay, A .: C om parison o f e x p erim entally m easured and th e o re tic ally estim ated b en d in g m om ents o f th ree ta n k e r models in regular head seas. D avidson L ab o rato ry , R ep. 774, 1959.
431.
Jasper, N . FI.: T he TMB strain cycle gage and counter. An in stru m e n t for the statistical determ ination of th e s tra in history o f stru c tu re s. Proc. Society fo r Experim ental Stress Analysis', 10, 1951, p. 87-96. 432. Jasper, N . H .: A statistical approach to th e m easurem ent and analysis of experim ental data on structures. J. A m . Soc. of N a v . Eng., 63, 195 1. 43 3. Jasper, N . FI.: S tudy of the strains and m otion of the U SC G Casco at sea. D .T.M .B . Rep. 7S1, 1955. 434. Jasper. N . H .: D istribution p atterns o f w ave heights, ship m otions and h u ll stresses. C onf. on Ships and Waves, 1954, H oboken 195 5, p. 489-503. 43 5. Jasper, N . H .: Service stresses and m otions of th e Esso A sh eville, a T 2 -ta n k e r, including a statistical analysis of experim ental data. D .T .M .B . R ep. 960, 1955. 436. Jasper, N . H . en A ndrew s, J. N .: Prelim inary re p o rt of strain s and m otions of USS Ranger (C V A 61) du rin g a voyage aro u n d C ape H o rn . D .T .M .B . R ep. 1289, 1959. 437. Jasper, N . H . en Birm ingham , J. T .: Sea tests o f th e U SC G C U n im a k , P a rt I. G eneral outline of tests and test results. D .T .M .B . R ep. 976, 19 5 6. 43 8. Jasper, N . H . en Birm ingham , J. T .: Strains and m otions of USS Essex d u rin g storm near Cape H o rn . D .T.M .B . Rep. 1216, 1958. 439. Jasper, N . H . en Brooks. R . L .: Sea tests o f th e U SC G C U nim ak. P a rt 2. Statistical presentation of th e m otions, h u ll bending m om ents and slam m ing pressures fo r ships of the A V P -type. D .T .M .B . R ep. 977, 1957. 440. Jasper, N . H . en Brooks, R . L.: Statistical p resentation o f th e m otions, h u ll bending m om ents and slam m ing pressures fo r ships o f th e A V P type. J. A m . Soc. of N av. Eng., 71, 1959, p. 377-392. 441. Jasper, N . H ., Brooks, R . L. en Birm ingham , J. T .: S tatistical presen tatio n of m otions and hull bending m om ents o f Essex-class a irc ra ft carriers. D .T .M .B . R ep. 1251, 1959. 442. John, W .: O n the stre n g th of iron ships. T IN A , 15, 1874, p. 74-93. 443. K albfleisch. J.: D épouillem ent et signification des essais a c o u rt e t m oyen term e dans l’étude statistique des co n train tes subies p a r le navire à la m er. A T M A , 57, 1958, p. 405-427. 444. K albfleisch, J. en Bonizcc, R ,: Les essais de croissière e t a long te rm dans l ’étude statistique des contraintes subies p a r le navire à la m er. A T M A , 60, 1960, p. 393-426. 445. K albfleisch, J. en M otchane, J. L.: E tu d e de la ré p a rtitio n le long du navire des distributions flu ctu an tes de c o n tra in te sous l ’e ffe t de la houle. A T M A , 60, 1960, p. 351-372. 446. K ârm ân, T h . von en W a tte n d o r f, F. L .: T h e im pact on seaplane floats d u rin g landing. N A C A T N 321, 1929. waves. 447. J.K en t, J. L.: T h e cause and p revention of slam m ing on ships in a seaway. T r. N E C I. 65, 1948/49, p. 451-458. 448. K ing, J. F.: Bending and loading of ships. T IN A , 70, 1928, p. 37-59. 449. K ing, J. F.: H eavy w eather damage. T r . N E C I, 51, 1 9 3 4 /3 5 , p. 151-160. 450. K ing, J. F.: L ongitudinal bending m om ents. T IN A , 86, 1944, p. 214-226. V w 451.andKorolev, V . I.: E ksperim ental’noe issledovanie velicin izgibayuscih m om entov P ure sudov na volnenii. (E xperim ental analysis o f the m a g n itu d e o f th e bending m om ents on ships in waves.) Sudostroenie, 26, 1960, p. 14-16. 452. K o rv in -K ro u ko v sky , B. V .: Slam m ing. Ship B ehaviour a t Sea. Second Sum m er Seminar. Stevens In stitu te o f Technology. 1958, p. 35-48. 453. Kosngi. T ., Suenaga, I. en M iyam oto, Y .: R ecording o f slam m ing on board m.s. Hodakasan M am . J. Zosen K iokai, 105, 1959, p. 171-178. 454. K ry lo v , A . N .: O n stresses experienced by a ship in a seaway. T IN A , 40, 1898, p. 197-212. 45 5. L avrentiev, M . L , Keldish, M. W ., M arko etsjevitch , A . I., Sedov. L. I. en L o to v, A . B.: (C ollected papers on the problem of im p a c t on the w a ter surface.) T ru d i C A H I, 193 5, R ep. 152. 456. Leiris, H . de: La déterm ination statistique des co n train tes subies p ar le navire à la m er. A T M A , 55, 1956, p. 77-99. 457. L ehm ann, G .: Bodenschaden in V o rsch iff u n d die neuen V o rsc h rifte n der K lassifikationsgesellschaften. Schiffbau, 37, 1936, p. 129-133. 458. Léonard, R . W .: O n solutions for th e tra n sie n t response o f beam s. N A C A T N 4244. 1958. 459. Lewis, E. V .: Ship model tests to determ ine bending m om ents in waves. T r. SN A M E, 62, 1954, p. 426-490. 460. Lew is, E. V .: In tro d u c to ry rem arks on subject 8: D y n a m ic forces and m o m ents in a seaway. 8 th IT T C , 1957, M adrid 1960, p. 303-314. 461. Lewis, E. V .: A stu d y of m idship bending m om ents in irre g u la r head seas. J. of Ship R esearch, 1, 1957, p. 43-54. 462. Lewis, E. V. en D alzell, F.: M otion, bending m om ent an d shear m easurem ents on a destroyer m odel in waves. E T T , R ep. 65 6, 195 8, Stevens In s titu te of T echnology. 463. 463a.
464. 465. 466.
Lewis. E. V. en Gerard, G.: A long-range research program in ship stru c tu ra l design. Ship S tru ctu re C om m ittee, SSC-124, W ashin g to n , 1959. L p tv e it, M ., M iirer, C hr., Vedeler, B. en C hristensen, H j.: W ave loads on a T 2 -ta n k e r model. T he influence o f variation in w eight d istrib u tio n w ith c o nstant mass m om ent of inertia on shearing forces and b ending m om ents in regular waves. Publ. 18, D et N orske V eritas, 1961; European Ship building, 10, 1961, p. 2-29. M cG oldrich, R . T .: C alculation of th e response o f a ship h u ll to a transient load by a digital process. D .T .M .B . R ep. 1119, 1957. M acy, R . H .: R olling and pitch in g applied to ship stru c tu re s. ME & SR, 46. 1941, p. 73-75. M ayo, W . L.: Analysis and m odification o f th eo ry fo r im p a c t of seaplanes on w ater. N A C A T N 1008, 1945.
467. 468.
469. 470. 471. 472.
473.
474. 475. 476.
477. 478. 479. 480. 481.
482. 483. 484. 485. 486. 487. 488. 489. 490.
491. 492.
493. 494.
495.
496. 497. 498.
499. 500 501.
5 02.
503.
M ilw itz k y , B.: G eneralized th eo ry for seaplane im pact. N A C A R ep. 1103, 5 04. S h iffm a n n , M. en Spencer, D . C .: T h e force of im p a c t on a cone s trik in g a 1952. w a ter surface. C om m , o n P u re & A ppl. M ath ., 4, 1951, p. 3 7 9 -4 1 7 . 5 05. Shipb. R esearch A ssociation of Ja p a n : E xperim ents on th e s tre n g th of ships M onaghan, R . J.: A review o f the essentials of im pact force theories fo r sea in rough seas. 1 0 th & 2 4 th R esearch C om m ittee. S hipbuilding R esearch planes and suggestions fo r approxim ate design form ulae. A R C , R ep. & A ssociation of Ja p a n , R e p o rt 24, 1958. M em. 2720, 1952. 506. Siem ann: F erndehnungsm essungen am Schiffskörpers. Z V D I, 1926. M u rra y, }. M .: L o n g itu d in al bending m om ents. T r . IES, 90, 1 9 4 6 /4 7 , p. 507. Siem ann: A ufgaben u n d F o r ts c h ritte der D ehnungsm essungen am S c h iff im 365-407. Seegang. JS T G , 30, 1929, p. 148-169. M u rra y, ]. M .: M ain long itu d in al stresses o f ships. 4me C ongrès In te rn a tio n a l 508. Sliyehiro, K .: A m e th o d o f e stim atin g th e m a x im u m ben d in g m om ents of de la M er, O stende, 1951, p. 376-395. ships. J. Zosen K iokai, 12, 1913, p. 75. M urray, j . M .: N otes on the longitudinal stre n g th o f tankers. T r . N E C I, 75, 509. Sivaan, W . A .: A m id sh ip b e n d in g m om ents fo r ships in waves. ISP, 6, 1959, 1 9 5 8 /5 9 , p. 3 9 -5 6 ; ISP, 5, 1958, p. 543 -5 5 5. p. 398-408. N n m a ta , E.: L o n g itu d in al bending and torsional m om ents actin g on a ship 510. Sivaan, W . A .: M idscheepse v erticale buigende m o m e n te n in zeegang.. (M id m odel at oblique headings to waves. D avidson Laboratory, R ep. 777, 1960. ship vertical bending m om ents in w aves.) N .S.M .B . W O R ep. 4 5 -7 8 -1 , 1960. J. o f Ship R esearch, 4, 1960, p. 3 5-48. 511. Sivaan, W . A . en Vossers. G .: T h e e ffe c t of fo re b o d y section shape on ship O ch i, K .: O n the stress d istrib u tio n of ships a t the slam m ing speeds. J. Zosen behaviour in waves. T R I N A , 1961. Kiokai, 98, 1956, p. 67-73. T ran sp . T ech n . R esearch In s titu te , Tokyo, 512. S y d o w , ].: U ber den E in flu s z v o n F ederung u n d K ielu n g au f den Landestosz. Rep. 19. 1956. J a h rb u c h 193 8 der d e u tsc h e n L u ftfa h rtf o rs c h u n g , p. I 329-1 3 3 8. O ch i, K .: Inv estig atio n on th e influence o f ships form s u pon th e stre n g th of 513. Szebehely, V. G .: H y d ro d y n a m ic s o f slam m ing o f ships. D .T .M .B . R ep. 823, ships going in waves I. J. Zosen K iokai, 100, 1957, p. 9 1 -9 9 . 1952.: O chi, K .: Inv estig atio n on th e influence of ship form s u pon th e stre n g th of 514. Szebehely, V . G.: O n slam m ing. D .T .M .B . Rep. 9 9 5 , 1956. 7 th In t. C o n fe ships going in waves II. J . Zosen Kiokai, 101, 1957, p. 15 5-160. rence on Ship H y d ro d y n a m ic s, 1954, Oslo. O chi, K .: R ecen t th eo retical and experim ental w ork on slam m ing. Ship be hav io u r at Sea. Second Sum m er Seminar. Stevens In s titu te o f T echnology, 515. Szebehely, V. G .: P rogress in th e o re tic al and ex p erim e n tal studies of ship 1958, p. 49-60. slam m ing. C onf. on S h ’p and W aves, 1954, H o b o k e n 1 95 5, p. 23 0 -2 5 0 . 516. Szebehely, V. G .: H y d ro d y n a m ic im pact. A pplied M ech. R eview , 12, 1959. O chi, K .: Model experim ents on ship stre n g th and slam m ing in regular p. 297-300. waves. T r. SN A M E, 66, 1958, p. 345-383. 517. Szebehely, V. G. en B ro o ks, S. FI.: P relim inary e x p erim e n tal in vestigation of O ch i, K .: M odel experim ents on th e effe c t o f a bulbous bow o n ship slam slam m ing. D .T .M .B . R ep. 812, 1952. m ing. D .T .M .B . R ep. 13 60, 1960. 518. Szebehely, V. G . en L u v t, S. M . Y .: M odel ex p erim e n ts on slam m ing of O ch i. K .: Ship behavior and slam m ing in reg u lar waves. Proc. Sym p. on the L ib erty ships in head seas. D .T .M .B . Rep. 914, 195 5. Behaviour o f Ships in a Seaway, 1957, W ageningen, 1959, p. 543-562. O ch i, K. en Bledsoe, M . D .: T h eo retical consideration of im p a c t pressure 519. Szebehely, V. G. en T o d d , M . A .: Ship slam m ing in head seas. D .T .M .B . d u rin g ship slam m ing. D .T .M .B . Rep. 1321, 1960. R ep 913, 1955. O rm o n d ro y d , J., H ess, R . L ., Hess, G. K ., 'W rench, J. W ., D o lp h , C. L. en 520. Tanaka, N .: O n th e im p a c t o f a body falling u p o n th e w a te r surface. JS N A Schoenberg, C.: D ynam ics of a ship’s s tru c tu re . R ep o rt of Engineering of W est Japan, 72, 1952. R esearch In s titu te . U n . o f M ichigan, 1951. 521. Tashrro, S.: O n the s ta tistic a l lo n g itu d in a l bending m o m e n t of ships. J. Zosen Pabst, W .: T heorie des Landestosz von Seeflugzeugen. ZFM , 21, 1930, p. Kiokai, 102, 1958. p . 1 51-179. 217-226. 52. T a y lo r, J. L.: D ynam ic lo n g itu d in a l stre n g th o f ships. T I N A , 88, 1946, Pabst. W .: U ber den Landestosz von Seeflugzeugen, ZFM, 22, 1931, p. 13-28. p. 328-336. Pierson, ]. D .: T h e p e n etra tio n of a flu id surface by a wedge. E T T , R ep. 381, 523. T a y lo r, W . F. en W e s t, G . L.: A b rie f investigation o f im p a c t forces on ships. 195 0. Stevens In s titu te o f Technology. N e w p o rt N ew s Shipb. & D ry d o c k C om p., R ep. 4 8 , 1952. Pierson, J. D .: O n th e v irtu a l mass o f w a ter associated w ith an im m ersing 524. T e lfe r , E. V .: A s ta tistic a l a p p ro a ch to th e lo n g itu d in a l s tre n g th m o dulus of wedge. JA S, 18, 1951, p. 43 0-43 1. ships. T IN A , 102, 1960, p. 13-48. Polachek, H .: C alcu latio n o f tran sien t excitation o f ship h u lls by fin ite 52 5. T ic k , J. L.: C e rta in p ro b a b ilities associated w ith b ow subm ergence and ship difference m ethods. D .T.M .B . R ep. 1120, 1957. slam m ing in irre g u la r seas. J. of Ship R esearch. 195 8, p. 3 0-3 6. Prohaska. C. W .: Le calcul électronique dans la c o n stru ction navale. A T M A , 526. T o d d , M . A .: S lam m ing d ue to p u re p itc h in g m o tio n . D .T .M .B . 883, 1954. 59, 1959, p. 121-145. (U b er die d u rc h re in e S ta m p fschw ingungen h e rv o rg e ru fe n e n h y d ro d y n a R adosavljevic, Lj. B.: O n th e bending m om ent o f th e ship in a seaway. Diss. m ischen Stösze. S c h iffste c h n ik , 2, 1954, p. 5 1 -5 9 .) Belgrado, 1957. 527. T otvnsend, H . S.: Some o bservations on th e shape o f ship forebodies w ith Read, T . C.: O n th e v ariatio n of the stresses on vessels at sea due to the relation to heavy w e a th e r. SN A M E N ew Y o rk M etro p o l Section 1960. wave m otion. T I N A , 31, 1890, p. 179-203. Zie ook: C an design e lim in a te forebody dam age? M arine E n gineering Log. Reed, E. J.: O n th e unequal d istrib u tio n o f w eight and sup p o rt in ships and 1960, M ay, p. 6 6 -7 0 ; disc. J u n e 1960, p. 7 7 -7 9 . its effects in still w ater, in waves and in exceptional positions on shore. 52 8. T rillin g , L.: Im p a c t o f a b ody on a w ater su rfa c e a t an a rb itr a r y angle. Phil. T ran s, o f th e R oyal Society o f L ondon, 161, 1871, p. 413-465. J . A ppl Phys. 21, 1 9 5 0 , p. 161-170. R ichardson, E. G.: T h e im p act of a solid on a liquid surface. P roc. Phys. Soc. 529. T u r n b u ll, J.: L o n g itu d in a l s tre n g th . A review o f some re c e n t developm ents. of London, 61, 1948, p. 352-367. T IN A , 95, 1953. p. 1 0 3 -1 1 5 . R obb, A . M .; A n investigation o f th e shearing force and ben d in g m o m en t 53 0. Vedeler, G.: O n th e to rs io n o f ships. T IN A , 56, 1924, p. 164-187. a ctin g on th e s tru c tu re o f a ship, in clu d in g dynam ic effects. T IN A , 60, 531. ~Vivet, L.: E tude sur la fa tig u e des navires. A T M A , 5, 1 895, p. 114-150. 1918, p. 188-203. 5 3 2. Vossers, G., Swaan, W . A . en R ijk e n , H .: V e rtic a l a n d la te ra l b ending m o R ö sin g h , W . en Salle, F.: C alcul r?,pide du m om ent de flexion des navires sur m e n t m easurem ents on Series 60 models. 1961 (in p re p a ra tio n ). houle. B ull. T ech n . du B ureau V eritas, 19 59. 53 3. W agner, H .: U ber die L a n d u n g von Seeflugzeugen. Z F M . 22, 1931, p. 1-8. Sato, M .: M odel experim ents on th e lo n g itu d in al stre n g th o f ships ru n n in g 5 3 4. W agner, H .: U ber Stoss- u n d G leitvorgänge an d e r O b e rflä c h e v o n Flüssig among waves. J . Zcuen Kiokai, 90, 1956, p. 89-96. (E T T R ep o rt 614, keiten. ZA M M , 12, 1932, p. 193-215. 1956. Stevens In st, o f T ech n .) 53 5. W atanabe, S.: R esistace o f im p a c t on w ater surface. Scient. Papers, In t. Phys. S c h m id t, A .: A b g ek ü rztes V e rfa h re n z u r B estim m ung der L ängsfestigkeit von Chem . Res., T o k y o : Schiffen. Sch iffb au , 10, 1 9 0 8 /0 9 , p. 792-795, p. 8 1 9-826, p. 856-863, P a rt I. Cone, 12, 1929, p. 251-257; p. 889-899. P a rt II. Cone (c o n tin u e d ) 14, 1930, p. 1 5 3 -1 6 8 ; P a rt IV. C irc u la r p lan e. 23, 1933, p. 1 1 8-135; Schm ieden, C.: U b er d en Landestosz von Flugzeugschw im m ern. Ing. A rg., 10, P a rt V. Sphere, 23, 1934, p . 2 0 2-208; 1939, p. 1-13. P a rt V I. C y lin d e r, p. 249-25 5. Schm ieden, C.: D er A ufschlag v o n R otatio n sk ö rp ern a u f eine W asserober 5 3 6. W atanabe, Y .: O n th e slam m in g of a ship. J . Zosen K iokai, 93, 1953, fläche. ZA M M , 33, 1953, p. 147-151. p. 65-73. Schnadcl, G .: Die B eanspruchung des Schiffes im Seegang. D e h n u n g u n d 537. W atanabe, Y .: T h e s tre n g th o f a ship going am o n g waves. M em oirs o f the D urchbiegungsm essungen an B ord des Ms. San Francisco d e r H a m b u rg F a c u lty of E ng., K y u sh u U n iv e rsity , 16, 1957, p. 151-175. A m erika Linie. JS T G , 37, 1936, p. 129-152. 5 3 8. W atanabe, Y .: O n th e w a te r p ressure in th e ta n k d ue to th e ro llin g of a ship. Schnadel, G.: Ship stresses in rough w ater in the lig h t o f experim ents made M emoirs o f th e F a c u lty of E n g ., K yushu U n iv e rs ity , 16, 1957, p. 176-182. on th e Ms. Sa« Francisco. T r. N E C I, 54, 1 9 3 7 /3 8 , p. 119-13 6. 539. W einig. F.: B e rü ck sic h tig u n g d e r E lastiz itä t beim A u fsch lag eines geleichten Schnadel, G.: O cean w aves; freeboard and stren g th . T IN A , 80, 1938 p. F lugzeugschw im m er a u f das W asser. (E benes P ro b lem .) L u f tf a h r tf o r 3 87-407. schung, 13, 1936, p. 1 55-159. Sedov, L.: (O n th e im p act of a solid body on the surface of am incom pres 540. Y am am oto, Y .: R e fin e m e n t o f th e th e o ry o f lo n g itu d in a l s tre n g th o f ship. sible flu id .) T r u d i C A H I, 1934, Rep. 187. J . Zosen K iokai, 86 I, 1953 , p. 115-125. S em en o v-T ya n -S a n skiï, V. V .: K voprosu ob udare tverdogo tela, plaba541. Y e h , G. C. K . en M a r tin e k , }.: A n a ly tic al studies on ship slam m ing. R ep. VV V VV R R -1 3 3 3 . R eed R esearch In c ., W ashington, 1958. yuscego napoverhnosti neszim aem oï zidkosti. (T h e forces on a solid body, 542. Y o sh ik i, M ., Y a m a m o to , M . en F ujita , Y .: O n th e slam m ing tests o f a w ooden w hich enters th e surface o f an incom pressible flu id .) 13, 1954, p. 49-55. model ship. J. Zos en K iokai, 95, 1954, p. 1 1 7-122. w v Sharov, Ya. F.: U d a r korablya dniscem o v strecn u y u volnu. (Slam m ing ( W o r d t v e r v o lg d ) stresses in ships’ b o tto m p la tin g .) Sudostroenie, 24, 1958, p . 5-9.
N IE U W S T R A A L V L IE G T U IG C O N V A SR 990
D e C o n va ir 990 in de v lu c h t
E en „ C o n v a ir 9 9 0 ” straalv lieg tu ig h e e f t m e t een snelheid v a n slechts 3 p et. m in d e r d a n de snelheid v a n h e t geluid gevlo g en , sneller d a n enig a n d er pas sagiersv lieg tu ig te r w ereld. D e „ 9 9 0 ” is h e t nieu w ste tra n s p o rtv lie g tu ig voor de b u rg e rlu c h tv a a rt. R . C . Loom is, v ice-p resid en t v an de C o n v a ir D ivision v a n G en eral D y n a m ics en d ire c te u r v a n de San D iego D iv isio n , m aak te 15 m ei 11. b ek en d , d a t de „ C o n v a ir 9 9 0 ” op 8 m ei, vliegend op een hoogte v a n 22.500 f t over de Stille O ceaan tussen S an ta C a ta lin a Isla n d en San D iego, een snelheidsrecord v a n 0,97 M ach behaalde. H ij deelde m ede, d a t h e t v lie g tu ig een w erkelijke lu c h tsn e lh e id b ereik te v a n 675 m ijlen p e r u u r. D o n G erm eraad , C h ie f E n g in eerin g te stp ilo o t bij C o n v a ir-S a n D iego, zeide d a t h e t vliegen m e t de „ 9 9 0 ” m e t een snelheid v a n M ach 0,97 even g em ak k e lijk w as als h e t vliegen m e t vroegere stra a ltra n s p o rtv lie g tu ig e n bij veel lagere snelheden. H ij zeide d a t d it h e t gevolg w as v a n h e t e ffe c t v a n de aëro d y n a m ische a n tisch o k lich am en , vier capsu les op h e t b o v e n v la k v a n de vleugel. L oom is deelde ook m ede, d a t in de zg. „ Q ” ran g e v a n k ritisc h e aëro d y n a m ische sp an n in g , de „ 9 9 0 ” sneller vloog d a n elk an d er v lie g tu ig : 462 m ijlen geïn d iceerd e lu ch tsn e lh e id (640 m ijlen p e r u u r w erk elijk e lu c h tsn e lh e id ) op een ho o g te v an 14.000 ft. D e „ 9 9 0 ” zal een c e rtific a a t o n t v a n g e n voor een snelheid v a n M ach 0,9 l j w an n eer zij aan h e t eind v an d it ja a r bij de b u rg e rlu c h tv a a rtm a a ts c h a p p ije n w o rd t g e ïn tro d u c e e rd . Bij de vliegsnelheid v a n M ach 0,91 zal de „ 9 9 0 ” aan zien lijk sneller vliegen d a n enig an d er stra a ltra n sp o rtv lie g tu ig .
De M ach 0,97 snelheid w erd gedemon streerd om te laten zien, dat er een veilige m arge is tussen de snelheidsgrens van de vliegtuigen van de luch tvaart maatschappijen en het vermogen van de vliegtuigen zelf. Bij de eerste vluchten onderging de „ 9 9 0 ” een serie trillingsproeven, in clusief een weloverwogen verkeerd han teren van de vluchtregelingen. A ls ge volg hiervan werd de stand van de buitenste motoren gewijzigd. Bij elke test na deze w ijziging ver dwenen de opgewekte trillingen snel. De transsonische snelheid van deze nieuwste van de straalvliegtuigen is een
gevolg van tw ee o n tw erp v erb eterin g en , nl. een nieuw e vleugel vo o r hoge snel heid en een nieuw e a c h te r straa lfa n m achine, w elke door G en eral E lectric w erd on tw ik k eld . De m achines com b in eren ex tra v e r m ogen (16.000 lbs th r u s t e lk ) m et een laag b ra n d sto fv e rb ru ik v o o r o n d erh o u den snelheid. De oudere o n tw e rp e n v an straalvlieg tuigen o n d ervinden een sonische schok golf, welke h en belet aan de ra n d v an het geluid te vliegen. D e vleugel v an de „ 9 9 0 ” is de du n ste to t heden o n t w orpen voor een tra n sp o rtv lie g tu ig , toch heeft hij de noo d zak elijk e sterk te en stijfheid. B ovendien h e e ft de vleugel vier aërodynam ische snelheidscapsules op h e t bovenvlak. D o o r deze n ieuw ig heid w o rd t een bijna sonische vleugel geschapen, w elke de econom ische zeer snelle v lu ch t d ich ter bij M ach 1 b re n g t. Bij supersonische snelheid k a n de lu c h t m et m in d er w eerstand over h et gebo gen oppervlak v an de v leugel strijk en , hoewel h et v liegtuig z e lf ju ist beneden de geluidssnelheid vliegt. In to taal zullen zes „ 9 9 0 ” v lieg tu i gen w orden gebezigd in h e t te stp ro gram m a v an h e t C o n v a ir and Federal A viation A g en cy , h etg een zal leiden to t een provisorisch F A A -c e rtific a a t in o k tober a.s. en een u ite in d e lijk c ertificaa t in decem ber. Begin o k to b e r a.s. zal de levering aan de lu c h tv a a rtm a a tsc h a p p ije n een aanvang nem en. D e eerste m aa tsc h ap pijen, welke de C o n v air „ 9 9 0 ” en zijn in te rc o n tin en ta le versie C o n v air „990 C oronado” in dienst z u lle n stellen zijn: A m erican A irlines, Sw issair, S candinavian A irlines System e n R eal A eroviasof o f Brazil.
GENERAL
Plaats der motors onder de vleugel
T E W A T E R L A T IN G
B A K K E N Z U IG E R „ D IB D E N
18 ju li 1961 h ad v an een d er h e llin g e n van de N .V . Scheepsb o u w w e rf en L a sb e d rijf v /h J. C . Slob aan de In d u strie w e g te Sliedrecht m et goed gevolg de te w a te rla tin g p laats van h e t casco v an een b a k k e n z u ig e r, in aa n b o u w v o o r de F O R E M O S T D R E D G IN G C O M P A N Y L td . in S o u th a m p to n , een d e r
BAY”
d o c h te rm a a tsch a p p ije n v an de N .V . B ag g e rm a atsch ap p ij Bos & K alis te S liedrecht. D eze zuiger, die de n aam D ib d e n Buy o n tv in g , is de eerste v a n een serie v an tw ee b a k k e n z u ig e rs, w a a rv a n de eerste is b e ste m d voor de „ F o re m o s t” en de tw eede voor „Bos & K alis” . Beide v a a rtu ig e n , alsm ede de eveneens bij S ch eep sw erf Slob g e b o u w d e en in a a n b o u w z ijn d e e le v a to rb a k k en , z ijn geheel in eigen beheer o n tw o rp e n d o o r de T ech n isch e D ie n st v a n de N .V . Bos & Kalis, te rw ijl v o o r h e t sch eep sb o u w k u n d ig gedeelte a d viezen w erd en v e r s tr e k t door h e t R a a d g e v e n d T e c h n isc h B u re au Jo n g e n te V la a rd in g e n . D e h o o fd a fm e tin g e n v a n de D ib d e n Bay z ijn : le n g te 40 m e te r, b reed te 8,93 m e te r en h o lte 3,50 m ete r. D e b u isd ia m e te r zal 5 00 m m b e d rag en . I n de zu ig er zal een to ta a l v erm o g en v a n 1500 p k w o rd e n g e ïn sta lle e rd . D e z u ig er w e rd g e b o u w d v o l gens de hoogste klasse v an L loyds R eg ister o f S h ip p in g en is geheel elek trisch gelast. O p de v rijg e k o m e n h ellin g zal de kiel w o rd e n gelegd voor eenzelfde b a k k e n z u ig e r, bestem d voor de N .V . Bos en Kalis. O p de naastgelegen h ellin g is in aan b o u w de laa tste van een serie v an vier e le v a to rb a k k en m e t een lengte v a n 61 m e te r en een la a d ru im in h o u d van 600 m :!, eveneens v o o r de N .V . Bos & Kalis.
OVERDRACHT BULKCARRIER „AU Rl VA ARA”
m
Op 9 februari 1961 w erd door de scheepsw erf G ötaverken A B te Gothenburg, Zw eden de 14.120 ton dw m etende bulkcarrier A u n v a a r a aan de eigenaren, T ra fik ak tieb o la g et Grangesberg-O xelösund, Stockholm , overgedragen.
stand van de scheepszijden bevinden en deze schotten vorm en tesamen met de dubbele bodem de binnenrom p. De ruim te tussen de binnen- en buitenrom p w ordt voor ballast gebru ikt.
H et schip is in de eerste plaats bestemd voor het vervoer van erts, doch is ook geschikt voor andere bu lkladingen , zoals kolen en graan. Een eigenaardigheid van dit scheepstype is, dat er „een romp in een rom p” is. D e laadruim en strekken zich niet tot de buitenzijde van de rom p uit, doch w orden begrensd door langsscheepse stalen schotten, w elke zich op ca. 1m eter a f-
D e brug en de gehele accommodatie bevinden zich in het achterschip. D e vier laadruim en hebben een totale graancapaciteit van 609.000 c ft en alle oppervlakken zijn glad zonder uitsteekseis aan de ladingzijde, hetgeen een voordeel betekent bij het lossen met grijpers. D e luiken zijn zeer snel te openen en te sluiten, ver-
vaardigd volgens het eigen systeem v a n G ötaverken, w aarbij de verschillende secties hydraulisch door m iddel van hydrotorque scharnieren w orden geopend of gesloten. De bem anning is ondergebracht in ruim e, geriefelijke h u tte n en messrooms. Alle h u tte n zijn éénpersoons en h et v entilatie systeem is zodanig, dat afzonderlijke regeling v an de tem pera tu u r van de verse lu c h t in elke h u t m ogelijk is. Elke h u t is voorzien van een w astafel m et ko u d en w a rm strom end w ater. O ok is een stoom bad en een hobbykam er aanw ezig. De bouw van de Aurivaara geschiedde onder hoogste klas se van L loyd’s Register, terw ijl de voornaam ste b ijzo n d er heden zijn: lengte over alles 4 9 O'-ö"; breedte op spanten 64'-0"; holte 42'-6"; diepgang (zom er) 2 9 '- l " . De v oortstuw ing geschiedt door een 7 - cilinder, tw ee tak t, enkelw erkende G ötaverken dieselm otor, cilinder diam eter 680 m m , slag 1500 m m , welke bij 112 o m w /m in een verm ogen van 5000 rp k o ntw ikkelt, w aarm ede h et geladen schip een vaart van 14% m ijl w o rd t gegeven. D e m o to r is in g erich t voor h et verbranden van zw are olie. De drie h u lp w erktuigen zijn eveneens v an G ötaverken bntw erp en fab rikaat. E lk aggregaat heeft een verm ogen Van 165 kW .
F oto’s links: G ötaverkens stalen lu iken m e t hydraulisch scharnier. F oto onder: G ezich t op het d ek m et gedeeltelijk geopende luiken.
DE W E IR „L P 1” HO OG VACUUM U IT LA A T ST O O M T U R B IN E De allerlaatste toevoeging aan de reeks h u lp -tu rb in es van G. & J. W eir L td., de „ L P l ” , is van het horizontale ty p e m et tandw ielreductie en w erd in de eerste plaats o n tw o rp e n voor toepassing in m o to rv aartu ig en , w aar gewoonlijk geen hogedruk stoom beschikbaar is. De tu rb in e is van h e t enkelvoudige im pulstype m e t één d ru k - en twee snelheidstrappen, terw ijl de m om enteel b e schikbare afm eting o n tw o rp en is voor stoom condities to t 250 l b s / D " bij 750° F (17,6 k g /c m 2 bij 399° C ) . H e t m axim um o n tw ik k eld verm ogen bedraagt 850 rpk. Alle m ogelijke veranderlijke snelheden kun n en w orden v e r kregen n aar beneden to t ca. 30 pet. van de volle belasting, w aardoor de u n it ideaal is voor het aandrijven van la d in g oliepom pen v an tankschepen. H e t aanloopkoppel is ca. h e t dubbele van het vollastkoppel en de norm ale bedrijfssnelheid w o rd t in 4 a 5 seconden bereikt. H e t aan d rijf koppel is over de volle 360° van een o m w enteling van de ro to r co n stan t, w aardoor een trillin g vrije aandrijving w o rd t verkregen, welke zowel voor con stan te belastingen (b.v. pom pen, e n z .), als voor wisselende belas tingen (b.v. zuigercom pressoren) geschikt is. H e t turbin eh u is is te r hoogte van de as horizontaal gedeeld, w aardoor de toegang t o t de ro to r van het overhangende ty p e m ogelijk is, welke ro to r aan elk einde van de tan d w ielk ast door aslagers v an het b ustype w o rd t gedragen. De as w o rd t aan de tandw ielkastzijde van h e t turbinehuis af gedicht door glands m et harde kool, n aar w elke glands een stoom leiding voor afd ich tin g tegen de b u iten lu ch t voert. Alle stoom v e r bindingen bevinden zich in de o n d erh elft van het tu rb in eh u is, zodat er geen p ijp v erb in d in g en behoeven te w orden losge nom en, w anneer de b o v en h elft van het huis w ordt gedem on teerd. De tandw ielk ast is van het conventionele ty p e m e t enkelvoudige helicoïdale tandw ielen. H e t geforceerde sm eersysteem is volgens een geheel nieuw ontw erp en alle norm ale regelaars, de oliepom p en de in rich tin g en voor het openen van de kleppen onder v eerd ru k , bevinden zich in een a fz o n derlijke kast, welke m e t b o u ten aan de tandw ielkast is b e vestigd, w aardoor gecentraliseerde regeling ontstaat. D e as van de h o o fd tu rb in e d r ijf t over worm wielen een oliepom p van h e t tandw ieltype aan, m et een geheel flexibele aa n d rijv in g naar de oliepom p, w elke één geheel v o rm t m et de hydraulische oilepom pen in dezelfde kast. H e t m erendeel van de smeer olieleidingen b ev in d t zich b in n en in de tandw ielkast, w aardoor uitw endige pijpleidingen zoveel mogelijk w erden verm eden, doch zij zijn zodanig o n tw o rp en , dat snel verw ijderen voor inspectie van de lagers en voor h e t lichten van de as m ogelijk is. D e tu rb in e is u itg e ru st m et twee veiligheidsinrichtingen, w aarbij de ene bij 7 /l z p e t. en de andere bij 15 p et. boven de norm ale bedrijfssnelheid in w erking treedt. De veiligheids in rich tin g en zijn aan h e t uitlaateinde van de turbineas in de kast van de oliepom p aangebracht. Zij zijn van h et excen trische rin g ty p e, w aarbij een onuitgebalanceerde rin g door een veer w o rd t a a n g e d ru k t gehouden, to td a t de cen trifu g ale k ra c h t van de rin g de veerbelasting o v ertreft, w aardoor de stoom toevoer w o rd t geknepen. De nauw keurigheid v a n de vereiste snelheidsregeling en de snelheidsrange v an de tu rb in e , bepalen h et type reg u la te u r welke is aangebracht in verb an d m et de belasting v an de aan d rijf eenheden. D e beschikbare regulateurs zijn de volgende: 1. Fijnregelklep. D it is een gewone bolklep m et speciaal ontw o rp en inw endig orgaan hetw elk in een n au w k eu rig geprofileerde m antel sluit. D it profiel m aakt het m ogelijk, dat de stoom toevoer zeer fijn k a n w orden geregeld, zo d a t de turbinesnelheidi m et 'redelijke nauw keurigheid k a n w o rd en afgesteld. 2 . Hydraulische regulateur. Deze regulateur w erkt met
olie, welke door een a fz o n d e rlijk e pom p v an h e t ta n d w ie lty p e w o rd t geleverd en w elk e p o m p zich in dezelfde k a s t als de smeeroliepomp b e v in d t. D eze olie onder d r u k w o rd t n aa r een hydraulische cilinder gevoerd, w aa rin zich een m e t de stoom sm oorklep verbonden z u ig e r k a n bewegen. D o o r de bew eging van de zuiger w o rd t du s de sm oorklep bew ogen en regelt deze daardoor de sto o m w elke in de tu rb in e n o z z le s tre ed t. Deze regulateur k a n een n au w k eu rig e regeling geven b in n en ca. 2 }4 pet. naar b en ed en , to t 30 p e t. van de bedrijfssnelheid. W anneer verlan g d w o r d t d a t de regeling op een afsta n d to t 40 f t v an af de tu r b in e zal geschieden, k a n h e t o lied ru k systeem dienovereenkom stig w o rd en uitg eb reid . V o o r a fs ta n den boven 40 f t en t o t 100 f t v a n a f de tu rb in e k a n een p n e u m atisch of h y d rau lisch systeem w orden toegepast. De stuwdruk w ordt opgenomen door de Michell druklagers in de tandwielkast. D aar de tu rb in e is in g e ric h t om tegen v a c u u m te w erk en , is als standaard sto o m a fd ic h tin g voor de tu rb in e g la n d s v o o r zien, om in zu ig in g v a n b u ite n lu c h t te vo o rk o m en . D eze in ric h tin g om vat een red u c ee rk lep , w aardoor de verse stoom v a n u it de inlaatzijde v a n de stopklep v an de tu rb in e n a ar de glands van h et tu rb in e h u is w o rd t gevoerd. Voor de inlaatstoomleidingen is bekleding noodzakelijk, doch voor het turbinehuis is dit niet nodig. De bedrijfscondities zijn de volgende: M axim um to e v o ersto o m d ru k 2 50 lb s /C T (17,5 k g / c m 2), m axim um sto o m te m p e ra tu u r 7 5 0 ° F (3 9 9 ° C ) , u itla a tc o n dities . ..v a c u u m to t 2 Y ' k w ik (0,067 a tm ) , m a x im u m snel heid tu rb in e ro to r 8 500 o m w /m in , m ax im u m o n tw ik k e ld e p k 8 50 rp k , diam eter sto o m in laa tle id in g 4" (1 0 1 ,6 m m ) , d ia m eter stoom uitlaat IS * (4 5 7 ,2 m m ) .
V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P S C H E E P V A A R T G E B IE D N o tu le n va n de algem ene vergadering v a n de afdeling „R o tte rd a m ”, op donderdag 2 m aart 1961, des avonds 8 u u r, in de C lubzaal 3 c verdieping va n h e t G roothandels g eb o u w te R o tte rd a m .
A an w ezig volgens de p resen tie lijst: v an h e t b e stu u r de heren: ir. J . P. C o rv e r en G. Z anen. V erd er 93 geone leden, 6 b u ite n gew one leden, 5 ju n io r-le d e n , 14 d o n ateu rs en 29 in tro d u cés. T o ta a l 149 personen. A g en d a: 1.
O pening.
2.
N o tu le n v a n de A lgem ene V ergade rin g d.d. 2 fe b ru a ri 1961.
3.
H e rd e n k in g overleden leden.
4.
V o o rd ra ch t toe g elich t m e t lic h t beelden. O n d erw erp : „ B ed rijfserva rin g m e t de vo o rtstu w in g sin sta lla tic s v a n de sche p e n „ G eestland” en „ G eeststar”, v an de rederij W a lin g v a n G eest & Z n. G enoem de schepen z ijn v oorzien v an W erk sp o o r SIG M A gasg en erato ren en W erkspoor-B B C g astu rb in es, door ir. H . S chultheiss, ingeleid d oor D ip l. Ing. F. G . v a n A speren.
5.
R o n d v raag .
6.
S lu itin g .
v a n de afd elin g R o tte rd a m , 193 5 /1 9 3 7 weer v o o rz itte r v a n de afdeling R o tte rd a m en m e t een kleine on d erb rek in g v a n a f 1924 to t aan z ijn o verlijden com m issaris-secretaris v a n de N .V . T echnische Scheepvaartclub. O p 29 ap ril 195 5 volgde zijn benoem ing to t E relid. Veel h e e ft onze v ereniging aan deze pio n ier te d a n k en en w ij w illen hem hier even als bij z ijn teraardebestelling de h artelijke d a n k der v e ren ig in g brengen, aldus de v o o rz itte r. O p 26 ja n u a ri 1961 overleed te H aarlem in de le eftijd v an 5 5 jaar de heer B. v an der Z w aan , in leven o u d -w erk tu ig k u n d ig e v an de N .V . K onin k lijk e P a k etv a a rt M aat sch app ij; W erk m eester aan de H .T .S . te H aarlem . O p 13 fe b ru a ri 1961 overleed te R o tte r d am in de le e ftijd v a n 67 jaar de heer J. van Seventer, in leven o u d -su p erin ten d en t van
de A nglo Saxon P etro leu m C om pany te L on den; scheeps-, w e rk tu ig b o u w k u n d ig - en m oto r-ex p ert. O p 16 fe b ru ari 1961 overleed te N ijm e gen in de leeftijd v a n 68 jaar de heer B. D . Alewijnse, in leven d ire c te u r v an C . A lewijnse & Co. N .V . te N ijm eg en . H e t b e stu u r h e e ft bij elk verscheiden haar medeleven b e tu ig d . O p verzoek v a n de v o o rz itte r v erh effen de aanw ezigen zich v an h u n zetels en w o r den de overledenen in plechtige stilte h er dacht. Bij p u n t 4 der agenda g eeft de v o o rz itte r het w oord aan ingenieur V an A speren to t het houden v an z ijn v o o rd rach t. M et b ij zonder grote belangstelling w o rd t de spreker gevolgd. A an het einde volgde een zeer geani meerde discussie, u itg eb reid ingeleid door prof. ir. A. H . de K lerck en w aaraan verder deelnamen de heren L. H . K noop, ir. F. de W o lf, ir. J. B. L om an en D e Lange. Een volledig verslag v a n de lezing zal in „Schip en W e rf” w orden gepubliceerd. Bijzonder h a rte lijk d a n k te de v o o rz itte r de spreker en ook hen die aan de discussie hadden deelgenom en. Spreker w en st de f a b rik an ten m e t deze nieuw e m achine-installatie veel voorspoed. Als bij de ro n d v raag niem and h e t w oord v erlan g t, slu it de v o o rz itte r de vergadering onder de gebruikelijke d ankbetuigingen.
V o o rz itte r: ir. J . P. C o rv er. D e v o o rz itte r o p e n t de v erg a d e rin g en heet allen w elkom , in ’t b ijzo n d er w o rd t w elkom geheten D ip l. In g . F. G. v a n A spe ren , die volgens de co n v o catie ir. H . S c h u lt heiss v o o r deze lezing z o u inleiden. D e v o o rz itte r deelt m ede een teleg ram v an de heer Schultheiss te hebben o n tv a n g e n , w aarm ede hij b e ric h t d a t hij w egens ziekte v e rh in d erd is heden de lezin g ze lf te h o u den. In g e n ie u r V an A speren h e e ft zich be reid v e rk la a rd de plaats v a n ir. Schultheiss in te nem en. Bij p u n t 2 v a n de agenda w o rd en de n o tu le n v a n de laatstg e h o u d en algem ene v e r g ad erin g d.d. 2 fe b ru a ri 1961 voorgelezen en zo n d er op- o f aa n m e rk in g goedgekeurd en g etek en d , onder d an k ze g g in g aan de secretaris. Bij p u n t 3 v a n de agenda „ H e rd e n k in g overleden leden” deelt de v o o rz itte r h e t v o l gende m ede: O p 7 fe b ru a ri 1961 overleed te O egstgeest in de leeftijd v a n b ijn a 80 jaar h et E relid o n zer v erenigin g , ir. G . de V ries, in leven o u d -H o o fd in g e n ie u r W erk tu ig b o u w bij de N .V . D o k - en W e rf M aatschappij „ W ilto n -F ije n o o rd ” te Schiedam . In g e n ie u r D e V ries was vele jaren een ste u n p ila a r onzer v eren ig in g en één v an onze tro u w s te m edew erkers. Z ijn lid m aatsch ap d a te e rt v a n 7 fe b ru a ri 1917. H ij w as ge d u ren d e h e t tijd v a k 1 9 2 1 /1 9 2 3 secretaris p en n in g m eester v a n de v e ren ig in g , v an 1 9 2 6 /1 9 2 8 v ic e -v o o rz itte r d er v eren ig in g, v a n 1 9 2 8 /1 9 3 8 lid v a n h e t H o o fd b e stu u r, v a n 1 9 2 9 /1 9 3 1 v o o rz itte r v a n de afd elin g R o tte rd a m , v a n 1 9 3 2 /1 9 3 4 v ic e -v o o rz itte r
N o tu le n va n de algemene vergadering va n de a fdeling „ R o tte rd a m ”, op donderdag 16 m aart 1961, des avonds 8 u u r, in de C hibzaal 3c verdieping va n h e t Groothandels gebouw te R o tte rd a m .
A an w ezig volgens de presentielijst: van h e t b e stu u r de heren: ing. P. H . v an der W eel en G . Z anen. V erder 40 gewone le den, 1 b u iten g ew o o n lid, 1 ju n io r-lid , 13 d o n ateu rs en 5 introducés. T o ta al 62 p er sonen. A g en d a: 1. O p en in g . 2.
N o tu le n v an de A lgem ene V ergade rin g d.d. 2 m a a rt 1961.
3.
V o o rd ra c h t toegelicht m et lic h t beelden. O n d erw erp : „E lektronica aan boord v a n schepen”, door ir. M. H . Lubbers, s ta ffu n c tio n a ris v an Philips’ B edrijfsa p p a ra tu u r N ed erlan d N .V ., E in d hoven.
4.
R o n d v raag .
5.
S lu itin g .
V o o rz itte r ing. P. H . van der W eel. D e v o o rz itte r op en t de vergadering en h eet alle aanw ezigen h arte lijk w elkom , in h et b ijzo n d er ir. M. H . L ubbers, spreker voor deze v e rg ad erin g en enige andere heren van Philips te E indhoven.
V ervolgens deelt de v o o rz itte r m ede, d a t op 3 m a a rt 1961, te Sliedrecht, in de leeftijd van 43 jaar overleed, ir. H . v an Seventer, in leven d irecteu r v a n de N .V . Scheepsbouw w erf en M achinefabriek „D e K lop” . N a d a t de v o o rz itte r gevoelvolle w oorden sprak, w o rd t aan de overledene, n a d a t m en van de zetels was opgestaan, plechtige stilte gewijd. H e t lezen van de n o tu len w o rd t to t een volgende verg ad ering u itgesteld. Bij p u n t 3 geeft de v o o rz itte r h e t w oord aan ir. M. H . L ubbers to t het houden van zijn lezing. A an h et einde v a n de lezing o n tsto n d een zeer geanim eerde discussie, ingeleid door de v o o rzitte r, w aaraan v erd er deelnam en de heren: ir. S. H o ek stra, J. G . P asteuning, ir. J. N . Jo u stra , H . Snel en ir. L. v a n der Tas. Een volledig verslag v an de lezing zal in „Schip en W e rf” w orden gepubliceerd. De v o o rz itter z eg t de spreker m e t zeer hartelijke w oorden d ank en verzoekt de spreker m et de verdere o n tw ik k e lin g de v e r eniging in de to ekom st te w illen bekend houden. Bi] de ro n d v raag is niets aan de orde. D e v o o rz itte r slu it de vergadering onder d an k aan de aanw ezigen en ric h t ook w aarderende w oorden aan hen die aan de discussie hebben deelgenomen.
N o tu le n v a n dc a lg em en e v erga d erin g v a n d e a fd e lin g „ R o tte rd a m ” , op d o n d erd a g 20 a pril 1 9 6 1 , des a v o n d s <\' u u r, in dc C ln b za a l 3c verd iep in g v a n h e t G ro o th a n d e lsg e b o u w te R o tte r d a m . A anw ezig volgens de p re se n tie lijst: v a n h e t b e stu u r de h eren : in g . P. H . v a n d er W eel en G . Z anen. V erd er 62 g ew one led en , 1 b u iten g ew o o n lid, 2 ju n io r-le d e n en 5 in troducés. T o ta a l 72 personen. A genda: 1.
O p en in g .
2. H e rd e n k in g overleden leden. 3.
V o o rd ra c h t to e g e lic h t m e t l i c h t beelden. O n d e rw e rp : „ In te re stin g In v e s tig a tio n s”, d oor M r. J. M ilto n , P rin c ip a l E n g in eer S u rv ey o r to L lo y d ’s R e g iste r o f S hipping.
4.
R o n d v ra a g .
5.
S lu itin g .
V o o rz itte r: ing. P. H . v a n d er W eel. D e v o o rz itte r o p e n t de v e rg a d e rin g en heet allen w elkom . H ij sp re e k t e r in h a r t e
lijk e b e w o o rd in g e n z ijn b ijz o n d ere e rk e n te lijk h e id o v e r u it, d a t M r. M ilto n u it E n g e la n d o v e r is w ille n k o m e n te n e in d e v o o r onze v e re n ig in g te w ille n sp rek en o v e r „ I n te r e s t in g In v e s tig a tio n s ” . A lv o re n s h ierto e ov er te g aa n , d ee lt de v o o r z itte r bij p u n t 2 h e t v o lg en d e m ede: O p 20 m a a r t 1961 ov erleed te D o o rn in de le e ftijd v a n 86 ja a r h e t E re lid de h eer G. J. L ap , in lev en o u d -L id v a n de R a a d v o o r de S c h e e p v a a rt. D e h eer L ap w as g e d u re n d e h e t tijd v a k 1 9 2 9 -1 9 4 7 s e c re ta ris-p e n n in g m e e s te r en ge d u re n d e h e t tijd v a k 1 9 4 7 -1 9 5 1 v o o rz itte r v a n de a fd e lin g „ A m s te rd a m ” . 29 a p ril 195 5 w erd de h e e r L ap b en o em d to t E relid . D e h eer L ap w as v ele ja re n een ste u n p ila a r v a n de a fd e lin g „ A m s te rd a m ” . O p 27 m a a r t 1961 o v erleed te H ilv e rsu m in de le e ftijd v a n 75 ja a r de heer W . v a n W e st, in lev en d ir e c te u r v an de M ach in e- en Z u ig e rv c re n fa b rie k W . v a n W e st & Z o n en C .V . te A m s te rd a m .
N o tu le n van dc a lg em en e v e rg a d e rin g van de a fd e lin g „ R o tte rd a m ” , op d o n d erd a g 2 7 april 1 9 6 1 , des a vo n d s 8 u u r, in de C ln b za a l 3e v erd iep in g van h e t G ro o th a n d e lsg e b o u w te R o tte r d a m . A anw ezig volgens de p re se n tie lijst: v a n h et b e stu u r de heren : ir. B. W ilto n , p ro f. ir. J. W . B onebakker, ir. E. S m it F z n . e n G . Z anen. V erder 3 7 gew one leden, 2 ju n io r-ïe den, 2 d o n ateu rs en 8 in tro d u c é s. T o ta a l 5 3 personen. A genda: 1.
O pening.
2.
V o o rd ra ch t to e g e lic h t m et lic h t beelden. O n d e rw e rp : „D e in r ic h tin g v a n h e t L aboratorium voor S c h e e p sb o u w k u n d e van de T ech n isc h e H o g e sc h o o l te D e l f t” , d oor p ro f. ir. J . G e rritsm a , H o o g leraar Scheepsbouw k u n d e aan dc T .H ., D e lft.
V o o rz itte r: ir. B. W ilto n . N a de opening der v e rg a d e rin g en b eg ro e tin g der aanw ezigen m e m o ree rt de v o o rz itte r h et fe it, d a t de spreker één d ezer d ag en is benoem d to t H o o g leraa r aan de T e c h n isc h e H ogeschool te D e lft, om te d o ceren in de scheepsbouw kunde. N am en s de v e re n ig in g fe lic ite e rt de v o o rz itte r p ro f. ir. J . G e rritsm a in zeer h a rte lijk e en geestige b e w o o rd in g m e t deze hoge o n d ersch eid in g en h o o p t, d a t hij vele jaren in h e t belan g v a n de scheepsb o u w in d u strie, in deze fu n c tie w e rk z a a m zal m ogen zijn . Een w a rm app lau s v o lg t op de to espraak v a n de v o o rz itte r. V ervolgens h e rd e n k t de v o o r z itte r h e t overlijden v an tw ee leden, n l.: O p 20 april 1961 overleed te A m s te rd a m in de leeftijd v a n 60 jaar de h eer D . G o ed koop, in leven T ech n isc h A d v iseu r. O p 22 april 1961 overleed te R o tte r d a m in de le e ftijd v a n 62 jaar de h eer F . K o p , in leven o p ric h te r-d ire c te u r v a n de N .V . T e c h nisch B ureau K ob ach te R o tte rd a m .
O p v e rz o e k v a n de v o o rz itte r v e rh e ffe n de a a n w e zig e n z ic h v a n h u n zetels en w o r d en de beid e o v erle d en e n in p le ch tig e stilte h e rd a c h t. V erv o lg en s h o u d t p ro f. G e rritsm a de ge co n v o ce e rd e lezin g o v er „D e in ric h tin g v an h e t L a b o ra to riu m v o o r S ch eep sb o u w k u n d e v a n de T e c h n isc h e H o g esch o o l te D e lf t” . E en v o lle d ig v erslag zal in „S chip en W e r f ” w o rd e n g ep u b lic e erd .
O p 1 a p ril 1961 overleed te H e n d rik - Id o A m b a c h t in de le e ftijd v a n 63 ja a r ir. J o h . C . S tan s, in leven m e d e -d ire c te u r v a n de S ch eep sw erf en G ash o u d erb o u w J o n k e r & S tan s N .V . te H e n d rik - Id o -A m b a c h t. Bij deze o v e rlijd in g en h e e ft h e t b e s tu u r h a a r d e eln e m in g b e tu ig d . N a d a t de aanw ezig en z ijn o p g e sta a n w o r d t aan de o v erledenen, te r h e rin n e rin g , p le c h tig e s tilte gew ijd. V erv o lg en s h o u d t M r. M ilto n z ijn g e c o n v o ceerd e lezin g . D e sp rek er w o r d t m e t zeer g ro te b e la n g ste llin g gevolgd. V an de gelegenheid t o t h e t ste lle n v a n v ra g e n w e rd g e b ru ik g e m a a k t d o o r de h eren ir. Ê . S tru y k , ir. J. N . J o u s tra , in g . P. H . v a n d er W eel, ir. J . T h . E n d e rt, G . A . V alck en eers en ir. E. V ossn ack . A a n h e t einde b re n g t de v o o r z itte r op zeer s y m p a th ie k e en h a rte lijk e w ijz e de d a n k d e r v e re n ig in g o v er v o o r deze in te re ss a n te v o o r d ra c h t. E en v erslag zal in „S chip en W e r f ” w o r d en g ep u b liceerd . D a a r bij de ro n d v ra a g n iets aan de orde is slu it de v o o rz itte r de v e rg a d e rin g n a eerst h en te h eb b en d a n k g ezeg d , die aan de d is cussie h eb b en deelgenom en.
V an de gelegenheid to t h e t stellen v a n v ra g e n w o rd t g e b ru ik g e m a a k t d o o r de h eren : ir. H . W . S tapel, ir. J. P creboom en ir. B. W ilto n . A an h e t einde b re n g t de v o o rz itte r de sp re k er h a rte lijk d an k v o o r z ijn m ed ed e lin g en en w en st hem m e t d it nieu w e la b o ra to riu m alle goeds toe. Bij de ro n d v ra a g niets aan de orde zijn d e s lu it de v o o rz itte r de v e rg a d e rin g o n d er d a n k z e g g in g aan de aan w ezig en v o o r de o p k o m st en b elan g stellin g .
N o tu le n v a n de a lg em en e verg a d erin g van de a fd e lin g „ R o tte r d a m " , op d o n d erd a g 8 ju n i 1961, des a vo n d s 8 uur, in de C ln b za a l 3e v e rd iep in g v a n h e t G ro o th a n d e lsg e b o u w te R o tte r d a m .
A a n w e z ig v o lg e n s de p re se n tie lijst: v a n h e t b e s tu u r de h e re n : J. H . v a n C ap p ellen , p ro f. ir. J . W . B o n e b a k k e r en G . Z an en . V e rd e r 2 7 g ew o n e led en , 1 b u ite n g e w o o n lid, 1 ju n io r-lid , 5 d o n a te u rs en 8 in t r o d u cés. T o ta a l 45 perso n en . A genda: 1.
O p e n in g .
2.
V oo rd ra ch t O n d e rw e rp : „ E co n o m isc h T e c h n isch e b e sc h o u w in g e n v a n enige m oderne L a sp ro céd és”, d o o r de heer W . M o er m a n , L eid er v a n de L asgroep v a n P h ilip s’ B e d rijfs a p p a ra tu u r N e d e rla n d N .V ., E in d h o v e n .
3.
R o n d v ra a g .
4.
S lu itin g .
V o o rz itte r: de h eer J . H . v a n C ap p ellen .
D e v o o rz itte r o p e n t de v e rg a d e rin g en h e e t allen w elk o m . In h e t b ijz o n d e r w o rd en w e lk o m g eh eten de sp rek er, de h eer W . M o e rm a n en enige and ere h eren v a n P hilips. T e rs to n d g e e ft de v o o r z itte r h e t w o o rd a an de h eer M o erm an to t h e t h o u d e n v a n z ijn gecon v o ceerde v o o rd ra c h t. A a n h e t einde m a k e n de v o lg en d e h eren v a n de gelegenheid to t h e t ste lle n v a n v ra g e n g e b ru ik : n l. ir. J . B. L o m a n , J . G . P a ste u n in g , J . H . v a n C ap p ellen en J . M. L. v a n O u w e rk e rk . V a n een d rie ta l v ra g e n ste lle rs b le e f de n aam o n b ek en d E e n v erslag v a n de le z in g z a l in „S ch ip en W e r f ” w o rd en g ep u b liceerd . D e v o o rz itte r b re n g t de sp rek er h a rte lijk e n g eestig d a n k v o o r z ijn v o o rd r a c h t. Bij de ro n d v ra a g is n iets aan de orde en s lu it de v o o rz itte r de v e rg a d e rin g o n d e r de g e b ru ik e lijk e d a n k b e tu ig in g e n aan de a a n w e zig en . T o t slo t m e m o reert hij h e t f e it d a t d it de la a tste le zin g in d it seizoen is gew eest en w e n st ied er t.z .t. een p re ttig e v a k a n tie .
V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P S C H E E P V A A R T G E B IE D O p g e r ic h t 1 ju li 1898 A lg e m e e n S e c r e t a r i a a t : H e e m r a a d s s i n g e l 194, R o tt e r d a m T e le fo o n 52200
z ijn
V oorgesteld door J. T h . B othof. A . P . J. L U Y T E N , afgest. H .T .S . afd. S ch eepsbouw kunde; Scheepsbouw kun dig C o n stru c te u r bij V erolm e V ere nigde Scheepsw erven, R ozenburg. H ilda v a n S u y lenburgpad 4, H oogvliet.
B A L LO T A G E D e volgende heren co m m issie gepasseerd:
G. G. P. L A N G E R , afgest. H .T .S . afd. W e rk tu ig b o u w k u n d e ; C hef A fd . Las tech n iek R .S. Stokvis & Zonen N .V . R o ch u sse n stra a t 317b, R o tte rd a m -6.
de
B allotage
V oorgesteld v oor h et G e w o o n l i d m a a t schap : IR . J . V A N D E L D E N , e.i., B edrijfsleider N .V . E le c tro te c h n isc h In sta lla tie b e d rijf A . de EIoop, R o tte rd a m , D r. C o lijn s tra a t 37, R id d erk erk . V oorgesteld door G. Z anen. A . C . H O O G S T A D , a fg est. H .T .S . afd. E le k tro te c h n ie k ; T ech n isc h A d ju n c td ire c te u r N .V . V an R ie tsc h o te n & H o u w e n ’s E lectro tec h n isch e M aatsch ap pij, R o tte rd a m , R ib b iu slaan 10, R hoon. V oorgesteld door F. S to u t.
R e c tific a tie C u p ro -a lu m in iu m -le g e rin g e n e n h u n to e p a s s in g e n i n d e i n d u s t r i e In h e t artik el „ C u p ro -a lu m in iu m -leg e rin g e n en h u n toepassingen in de in d u strie ” , opgenom en in „Schip en W e r f ” v a n 4 au g u s tu s 1961 is een f o u t geslopen. O p pag. 500 (re c h te rk o lo m ) regel 22 v a n o n d eraf geteld, sta a t verm eld: 1. Shell M acom a O il n r. 15. D it m o et z ijn Shell M acom a n r. 75.
NIEUW SBERICHTEN P E R S O N A L IA P r o f . i r . S lo tb o o m t P ro f. ir. J . G . S lotboom , hoogleraar aan de T ech n isch e H ogeschool te E in d h o v en , is 2 5 ju li 1.1. in h e t D iaconessenziekenhuis te E in d h o v en overleden. H ij w e rd geboren op 28 n o v em b er 1918 te W in te rsw ijk en b e zo ch t d aar de R ijk sH B S. H ij studeerde v a n a f 193 5 aan de T .H . te D e lft, w aar hij in 1940 h e t in g e nieursdiplom a behaalde. V a n septem ber 1939 to t fe b ru ari 1941 was hij assistent v a n p ro f. ir. A . J. te r L inden, hoo gleraar in de w e rk tu ig b o u w k u n de aan de T .H . te D e lft. H ij w e rk te daar vooral op h e t gebied v a n de sto o m tech n iek . V ervolgens tra d hij in dien st v a n h et N a tio n a a l L u c h tv a a rt-la b o ra to riu m te A m sterd am . V an juli 19 51 to t ju n i 19 53 was hij hier h o o fd v an de aërodynam ische a f deling. L a te r w erd hij aangesteld als m ede w erk er v a n h e t c e n tra a l p ro e fsta tio n v an de S taatsm ijn en in L im b u rg , w aar hij in 19 54 belast w erd m et de leiding v a n de aëro d y n a m ische afdeling. Bij K .B v a n 13 ju n i 195 8 w erd hij be no em d to t hoogleraar in de afd elin g der algem ene w eten sch ap v a n de T ech n isc h e H o geschool te E in d h o v en , o m onderw ijs te geven in de strom ing sleer.
V oorgesteld door J. van T ilb u rg . W . H . O S T E N D O R F , afgest. H .T .S . afd. W e rk tu ig en Scheepsbouw kunde; T ech n isc h In sp ecteu r M ac G regor-C om a ra in -H o lla n d N .V ., A m sterdam . P a rk la an 81, B ilthoven. V oorgesteld door ing. J. H . v an H eel G . P. S T A P E L , d irecteu r Spaarndam m er Scheepsw erf Stapel N .V . „D e W itte K lip ” , Spaarndam . V o orgesteld door G . Zanen. A . G. A . V E R D O N K , B edrijfsleider A fd . R ep aratie M achinebouw N .V . K on. M ij. „D e Schelde” , Singel 20 II, Vlissingen. V oorgesteld door W . J. J. V erdonk.
C . J . M . v a n d e r H id d e f In h e t gem eente ziekenhuis te Schiedam, w aarin hij enige tijd geleden wegens een ern stig e kw aal was op genom en, is 27 ju li ’61 in de le e ftijd v a n 63 jaar overleden de heer C . J . M . v a n der H idde, b edrijfsdirec te u r v o o r de ex tern e betrek k in g en v an L. Sm it en C o ’s In te rn a tio n a le sleepdienst. D e heer V a n der H id d e was in 1920 als jo ngste bediende op h e t Maassluisse k a n to o r v a n de rederij gekom en. V ijftie n jaar la te r w e rd hij als secretaris v an de directie o v e rg ep laatst n a ar h e t h o o fd k an to o r te R o t te rd am . H ie r is hij vele jaren b etro k k en ge w eest bij h et afslu iten v an sleep- en berg in g sc o n tra c te n , w aardoor hij in in te rn a tionale sch eep v aartk rin g en g ro te bekendheid h e e ft gekregen. N a d a t hem reeds in 1952 p ro c u ratie was verleend w erd hij op 1 ja n u a ri v a n h e t vorige jaar in zijn laatste fu n c tie benoem d. V oordien was de heer V an der H id d e geruim e tijd als v erteg en w o o r diger v an zijn m aatschappij in de V erenig de S ta te n gew eest. H ie r te lande h e e ft de heer V an der H idde n ie t in de laatste p laats bekendheid gekre gen door zijn vele lezingen over de zee sleep v aart en h et bergingsbedrijf. V an ziin h an d zijn bovendien enkele boeken over deze on d erw erp en verschenen. T er gelegenheid van z ijn v e e rtig ja rig ju bileum , verleden jaar ge v ierd , w erd de heer V an der H id d e to t rid d e r in de orde van O ranje-N assau be noem d. W . M u l le r f O p 29 ju li 1961 overleed te T erneuzen in de le e ftijd v an 72 jaar de heer W . M uller, s tic h te r v a n h e t bergings- en sleepbedrijf M uller. D e heer M uller w erd te Maassluis gebo ren. M et h e t sleepbootje E n A v a n t begon
G. S. J. W E S T E R W E E L , O veringenipr bii A /S H . C. C hristensens S taalskibsverft, N iels Juelsgade 16, M arstal (D en em ar k e n ). V oorgesteld door G . Z anen. V oorgesteld v o or h e t B u ite n g e w o o n lid m a a ts c h a p : J. K A R IS, H o o fd N au tisc h e A fd elin g T e c h nisch B ureau J . D u ik e r N .V ., ’s-G ravenhage, G eneraal B erenschotlaan 199, R ijsw ijk Z .H .) . V oorgesteld door G. v a n R eeden. B. L. S U U R L A N D , D ire c te u r M aritiem K an to o r W . H . M ellem a A m sterd am N .V ., K w a rte lstra a t 10a, R o tte rd a m -2 1 . V oorgesteld door G. Z anen. V oorgesteld voor h e t J u n i o r - l i d m a a t sc h a p : H.
M. H U IS M A N , Studerende aan de H .T .S . D o rd rech t, afd . Scheepsbouw kunde, O osthavenkade 20, V laardingen. V oorgesteld door G. Z anen.
D uidelijk om schreven bezw aren, sc h rif telijk, b innen 14 dagen aan h e t A lgem een Secretariaat v an h e t H o o fd b e stu u r, H eem raadssingel 194, R o tte rd a m -3 .
hij in 1900 zijn sleep- later bergingsbe d rijf in T ern eu zen. O n d e r zijn leiding is h e t b ed rijfje uitgegroeid t o t een onderne m ing m et 13 schepen en 65 m an personeel. G edurende de oorlogsjaren verbleef de heer M uller in E ngeland. T h . G . W ille m se n f In de leeftijd v an 51 ja a r is 3 augustus jl. plotseling overleden de heer T h . G . W il lemsen, directeu r v an Schellen Scheepvaart en B ev rach tin g n .v . te R o tte rd a m . De heer W illem sen w as een bekende fig u u r in de R o tterd am se scheepvaartw ereld. H ij is zijn loopbaan begonnen bij de N .V . Phs. van O m m eren te R o tte rd a m en is daarna w erkzaam gew eest bij de firm a W a ld h o ff, welk b e d rijf hij vertegenw oordigde in D e lf zijl. N a de oorlog h eeft hij z ijn k ra c h te n gegeven aan Schellen S cheepvaart en Be v ra c h tin g n .v ., aan v an k elijk als p ro c u ra tie houder, late r als directeur. D e heer W il lemsen was tevens com m issaris v an C isalpina N ed erlan d n .v . te R o tte rd a m . 1 2 5 - ja r ig b e s ta a n v a n d e N .V . K o n in k lijk e N e d e r la n d s c h e G r o f s m e d e r ij te L e id e n O p 31 au g u stu s 1961 zal h e t 125 jaar ge leden zijn d a t de N .V . K on in k lijk e N ed er landsche G rofsm ederij onder de naam G ro f smederij w erd opg ericht. T er gelegenheid hiervan zu llen directie en commissarissen op 31 au g u stu s 1961 v an 1 5.30— 18.00 u u r een receptie houden in één der b edrijfshallen op h et terrein „D e W a a rd ” , nabij de H oge R ijn d ijk te Leiden. O p deze dag h o opt de d irecteu r, ir. M. C. de Jo n g , h e t fe it te h erdenken d a t hij in 1961 gedurende 2 5 jaar aan h e t b ed rijf is verbonden.
R aadgevend Technisch B u re au Ir. H . J . Jo n gen N .V ., V la a rd in g e n
N e d llo y d -d ie n st n a a r E u ro p a
H e t b ijk a n to o r v an R a a d g e v en d T e c h n isc h B ureau ir. H . J. Jo n g e n N .V . te M eppel is v e rp la a ts t n a a r N o o rd ein d e 4, M eppel, tel. (0 5 2 2 0 ) 2288.
D e S to o m v a a rt-M a a tsc h a p p ij „ N e d e rla n d ” te A m s te rd a m e n de K o n in k lijk e R o tte rd a m sche L lo y d te R o tte r d a m z u lle n m e t in g a n g v a n o k to b e r a.s. een g em ee n sch ap p elijk e m a an d e lijk se d ie n s t o p en en v a n N ie u w Z ee la n d n a a r h e t v a s te la n d v a n E u ro p a. H ie r d o o r zal d a n te v e n s een vo lled ig e d ien st to t s ta n d k o m e n v o o r de sch ep en v a n beide m a a t sc h a p p ije n , die se d e rt h e t b e g in v a n d it ja a r reeds em p lo o i v o n d e n in h e t e e n ric h tin g sv e r k eer v a n E u ro p a n a a r N ie u w Z eeland. D e d irecties v e rw a c h te n d a t een re g e lm a tig e d ire c te v e rb in d in g tu ssen N ie u w Z eeland en E u ro p a in e en b e h o e fte z a l v o o rzien en v an b e tek e n is z a l z ijn v o o r de groeiende h a n d elsrelaties tu sse n beide gebieden. D e schepen z u lle n la d e n in de b e la n g rijk ste h av en s v a n N ie u w Z e elan d e n bij v o ld o en d e lad in g a a n b o d e v e n tu e el o o k in an d ere h av en s. D e thuisreis w o rd t g e m a a k t v ia h e t P a n a m a k a n a a l n a a r D u in k e rk e n en de h av en s v a n de A n tw e rp e n H a m b u r g - r a n g e , te r w ijl bij v o ld o en d e la d in g aa n b o d o o k a n d e re h av en s w o rd e n aan g e lopen.
D irectie-m u taties bij C a lte x -P e tro le u m M aatschappij (N ed erla n d ) N . Y . , ’s-G raven h age D e directie v a n de C a lte x P e tro le u m M aatschappij (N e d e rla n d ) N .V . h e e ft m eegedeeld d a t de heer R . J . K irc h h o fe r, p re sid e n t-d ire c te u r v a n deze v e n n o o ts c h a p , per 1 au g u stu s is a fg e tre d e n ten ein d e een nieuw e b elangrijke f u n c tie bij h e t C a lte x c o n cern in N e w Y o rk te a a n v a a rd e n . Z ijn m e d e -d ire c te u r, m r. J . R . S m its, zal de leiding v a n h e t C a lte x b e d rijf in N e d e r land alleen v o o rtz e tte n . M r. S m its z a l t e vens de leiding v a n de N e d e rla n d se P a c ific T a n k v a a rt M aatsch ap p ij, de N e d e rla n d se re derij v an de C a lte x -g ro e p , b lijv e n h o u d e n . Rijkscommissie vo or de M ach in isten ex amens, ’s-G raven h ag e D e m ondelinge exam ens v a n de 4e ex a m e n z ittin g voor de d ip lo m a’s M D R , A , B en C zullen, onvoorziene o m sta n d ig h e d e n v o o rb e houden, als v o lg t p laatsv in d e n : 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21, 2 2 , 2 5 , 27, 28 en 29 septem ber en 2, 3, 4 , 5, 6, 9 en 10 o k to b er diplom a A. 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 21 en 22 septem ber en 7 o k to b e r d ip lo m a M D R . 18, 19, 20, 2 1 , 22, 25, 2 6 , 27, 28 en 29 septem ber en 11 en 12 o k to b e r d ip lo m a B I. 11, 12, 13, 17, 18, 19 en 20 o k to b e r d ip lo ma B II. 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24, 25, 2 6 , 27 en 28 o k to b er diplom a C I. 23, 24, 2 5 en 26 o k to b e r d ip lo m a C II. N a d e r te bepalen d a tu m C I-o u d , C Il-o u d . D e 5e c x a m e n z ittin g in 1961 zal w o en s dag 1 n o v em b er begin n en . D e in s c h rijv in g hiertoe is opengesteld v an 10 t o t en m e t 20 septem ber. H .H . D ire c te u re n v an sch o len en p a r tic u liere in ric h tin g e n w elke to t deze exam ens o p leiden w o rd t v e rz o c h t zo m o g elijk op te geven het a a n ta l k a n d id a te n , d a t z ic h v o o r de verschillende exam ens zal aan m e ld en . In s c h rijv in g e n w orden onherroepelijk, te ru g g ezo n d en , indien deze n a s lu itin g s d a tu m b in n en k o m en ; ook o nvo lled ig e s tu k k e n w o r den teru g g ezo n d en . H e t exam engeld m ag ‘u itsluitend g e s to rt o f overgeschreven w o rd en op p o stre k e n in g n o : 3 0 54 60 te n nam,e v a n de „ R IJK S C O M M IS SIE V O O R D E M A C H IN IS T E N E X A M E N S te ’s-G rav en h ag e. O p h e t s tro o k je „ B I J ” h e t doel v a n de s to rtin g en n a a m en adres in B L O K L E T T E R S verm eld en . G E E N POSTWISSELS. In s c h rijffo rm u lie re n m e t n a d ere a a n w ij zin g en z ijn g ratis v e rk rijg b a a r bij de C o m missie. Scholen k u n n e n deze fo rm u lie re n in vo o rraad o n tv a n g e n . Ingebruiknem ing v a n T .H .-L a b o r a to r ia D it jaar zu llen in D e lf t tw ee n ie u w e la b o ra to ria v a n de T ech n isc h e H o g e sc h o o l w o r den geopend: op 18 sep te m b e r h e t co m p le x v oor de v e rb ra n d in g sm o to re n , d a t o n d e rg e b ra c h t is bij de afd . w e rk tu ig - en scheepsb o u w k u n d e en o p 4 o k to b e r h e t la b o ra to riu m voor m e ta a lk u n d e aan de R o tte rd a m s e w e g .
van
N ie u w
Zeeland
O p rich tin g v a n een sch eepsw erf voor de b o u w en re p a ra tie v a n grote zee schepen in de h a v en v a n Lissabon T u sse n een g ro e p P o rtu g e se , Zw eedse en N e d e rla n d se w e rv e n z ijn b esp re k in g e n g a a n de o m te k o m e n t o t de o p ric h tin g v an een sc h e e p sw e rf v o o r de b o u w e n rep aratie v an g ro te zeesch ep en in de h a v e n van Lissabon. V a n de P o rtu g e se gro ep m a k e n o n d erm eer deel u it: N a v a lis - S ociedade de C o n stru g a o e R e p arag ao N a v a l (S .A .R .L .) en H . P a rr y & Son L da. D e Z w eedse g ro ep w o rd t g ev o rm d d o o r E rik s b e rg M ek an isk a V e rk sta d A /B te G o th e n b u rg en K o c k u m s M ek an isk a V e rk stad s A /B te M alm ö . D e D o k - en W e rf-M a a tsch ap p ij W ilto n -F ije n o o rd N .V . te Schiedam en de N e d e rla n d s c h e D o k en S cheepsbouw M aa tsc h a p p ij ( v .o .f .) te A m ste rd a m , v o rm en te za m e n de N e d e rla n d se g roep. H e t u ite in d e lijk doel is o m in sam e n w e r k in g m e t de P o rtu g e se b elan g h e b b en d en te k o m e n t o t de o p ric h tin g v a n een nieuw e w e rf in de h a v e n v a n L issabon. In d u strië le sa m e n w erk in g tussen Z w e d e n en N e d e rla n d D e b e v o rd e rin g v a n de sa m e n w e rk in g tu s sen de E u ro p ese E c o n o m isc h e G em eenschap en de V rijh a n d e lsz o n e is een aangelegenheid, die bij de Z w eedse en N e d erla n d se m e ta a l in d u s trie ë n b ijz o n d e re a a n d a c h t h e e ft en w a a rv o o r w ed e rz ijd s g ro te b e la n g ste llin g be s ta a t. D e en k ele m a a n d e n geleden gen o m en in itia tie v e n in deze ric h tin g z ijn o v e r en w eer in b red e k rin g b e sp ro k e n en h e b b e n een n a u w o n d e rlin g c o n ta c t te n g e v o lg e gehad. D it c o n ta c t h e e f t reeds t o t re s u lta te n ge leid. G e b r. S to rk & C o ’s A p p a ra te n fa b rie k N .V . te A m s te rd a m , b e h o re n d t o t h e t c o n c e rn d er V eren ig d e M a c h in e fa b rie k e n N .V . (S to rk W e rk s p o o r), h e e f t o n lan g s een o v ereen k o m s t g eslo te n m e t de E le k tro h e lio s-fa b rie k en te S to c k h o lm , b e h o ren d to t h e t in te rn a tio n a a l b e k en d e Z w eedse c o n c e rn A S E A . D e Z w eedse E le k tro h e lio s M aatsch ap p ij be h a r t ig t h a a r b ela n g e n in N e d e rla n d en b in n e n de E .E .G . v ia h a ar N e d e rlan d se d o c h te r o n d e rn e m in g , w e lk e te R o tte rd a m is geves tig d . E le k tro h e lio s N .V . is gespecialiseerd in de fa b ric a g e v a n k e u k e n a p p a ra tu u r, zo w el v o o r in d u s trie e l als v o o r h u ish o u d e lijk ge
b ru ik , te rw ijl G eb r. S to rk & C o ’s A p p a ra te n fa b rie k N .V . te A m ste rd a m z ic h v o o ral op de v e rv a a rd ig in g v a n ro e s tv rijs ta le n k o o k a p p a r a tu u r v o o r in d u s trië le d o elein d en h e e ft toeg eleg d . P le t v o o rn aa m ste doel d e r sa m e n w e rk in g o p h e t gebied v a n de in r ic h tin g v a n in d u s trië le k eu k en s is enerzijds h e t stre v e n n a a r specialisatie en een eco n o m isch p ro d u k tie - en v e rk o o p a p p a ra a t te c re ë re n en an d erzijd s h e e ft deze o v e reen k o m st te n doel om to t een z o co m p leet m o g elijk le v e rin g s p ro g ra m m a te k o m en . D e v e rk o o p zow el in als b u ite n de E .E .G . is in h a n d e n gelegd v a n E le k tro h elio s N .V . te R o tte rd a m . s.s. M aasdam congresschip H e t s.s. Maasdam v a n de E Io lla n d -A m e rik a L ijn zal in a u g u stu s 1962 d ien st doen als c o n g ressch ip . V an 26 a u g u stu s t o t 1 s e p te m b e r 1962 w o r d t in M o n tre a l in C a n a d a h e t tien d e I n te rn a tio n a le C ongres v o o r R ad io lo g ie g e h o u d en. D e A d o x F o to w e rk e D r . C . S chleussner G .m .b .H . u it F r a n k f u r t, M ain, die de o rg a n isatie v a n de reis v an de E uropese deelnem ers op z ic h h e b b en gen o m en , h e b b e n e rn a a r ge s tre e fd de k o sten zo laag m o g e lijk te h o u d en , te n e in d e ook jongere w e te n sc h a p p e lijk e w e r kers in s ta a t te stellen h e t co n g res bij te w onen. H e t re s u lta a t v an h u n s tre v e n is, d a t de heenreis to t N e w Y o rk per v lie g tu ig w o rd t g e m a a k t en d a t van N e w Y o rk a f h e t s.s. Maasdam de deelnem ers n a a r M o n tre a l b re n g t. V o o r de d u u r v a n h e t co n g res d o et h e t schip d ie n st als d rijv e n d h o tel, te rw ijl ook de te ru g re is n a a r E u ro p a m e t de Maasdam zal w o rd e n g e m aa k t. H e t is de eerste m aal in h e t b ijn a 9 0 -ja rig e b e sta a n v an de F Io lla n d -A m e rik a L ijn , d a t één v a n h a a r passagiersschepen als tr a n s a t la n tis c h co n g ressch ip d ien st g a a t doen. G e zien de to e n e m in g v an h e t a a n ta l in te r n a tio nale co ngressen en v a n h e t a a n ta l d eelne m ers v a lt te v e rw a c h te n d a t h e t n ie t bij d it enkele gev al zal b lijv en . H e t g e b ru ik v an een g ro o t passagiersschip lost im m ers vele tr a n s p o rt- en a cc o m m o d a tie p ro b le m e n op. Shell N e d e rla n d N . V .
Nieuwe groep synthetische organische zuren N a u itg e b re id e o n d e rz o e k in g e n d o o r h e t S hell L a b o ra to riu m in A m s te rd a m , is een n ie u w e g ro ep sy n th e tisc h e o rg a n isc h e z u re n t o t s ta n d g e b ra c h t, die th a n s u it een p ro e f fa b rie k b e sch ik b aar is. M et in g a n g v a n 1 ja n u a ri — zo m e ld t Shell N e d e rla n d N .V . — za l m e t de v e rv a a rd ig in g op co m m erciële sch aal b eg o n n en w orden. D e n ieu w e p ro d u k te n z u lle n o n d e r de n aam „ V e rs a tic ” z u re n op de m a r k t w o rd e n ge b ra c h t. O fsc h o o n zij in som m ige o p z ic h te n v rijw e l g e lijk z ijn aan an d ere, reeds in de h a n d e l g e b ra c h te o rg an isch e z u re n , b e z itte n de n ie u w e z u re n enkele zeer speciale e ig e n sc h a p p e n , m e t n am e een g ro te ch em isch e b e ste n d ig h e id . D e v e rw a c h tin g b e sta a t d a t v o o r deze n ie u w e p ro d u k te n b e la n g rijk e to epassingen z u lle n w o rd e n g ev o n d en in de v e rf -, p la s tic -, ru b b e r -, m e ta llu rg isc h e - en a n d e re in d u strie ë n . O p h e t te rre in v a n Shell N e d e rla n d C h e m isch e F a b riek en N .V . in P ern is is th a n s een fa b rie k in aan b o u w v o o r de a a n m a a k v a n deze z u re n . H ie rm e d e is een in v e s te rin g v an 20 m iljo e n g u ld en gem oeid.
T ew aterlatin gen 28 juli 11. w erd bij de A rn h em sch e Scheeps b o u w M ij. de m otorsleep b o o t H c n r ië tte S. M. G oedkoop, bestem d vo o r de N .Y . R eederij v / h G ebr. G oedkoop te A m ste rd a m , te w ater gelaten. H e t schip w erd g edoopt door m e v ro u w F abriek, ech tg e n o te v a n een der p ro cu ratieh o u d ers v an de rederij. H e t schip is u itg e ru st m e t een straalbuis en 2 roeren. D oor m iddel v an deze straalbuis w o rd t een aanzienlijke tre k k ra c h tv e rb e te rin g b ereik t, te rw ijl de dub b ele roeren in b elan g rijk e m ate de w endb aarh eid v a n h e t schip te n g u n ste kom en. D e h o o fd a fm e tin g e n zijn: L en g te over alles 28,50 m , len g te tussen 1.1. 26,50 m , breedte ov er de sp a n te n 6,60 m , h o lte in de zijde 3,20 m , h o o fd m o to re n : 2 X 450 ip k , tro ssen trek ca. 12 to n . H e t schip, d a t o n tw o rp e n is als zeegaande havensleepboot, k r ijg t een speciaal v ersterk te h u id v o o r h e t v aren in ijs. D e sleepboot w o rd t voorzien v a n een h y d ra u lisc h e stu u rm ach in e. D e v erb lijv en v oor de k a p ite in en de m ach i n is t z ijn in h e t voorschip aan g e b ra c h t, voor de b em an n in g in h e t ach te rsch ip . D e aflev erin g v an de H e n r ië tte S. M. G oed ko o p zal in septem ber a.s. plaatsv in d en . V o o r dezelfde rederij h e e ft de A rn h em sch e Scheepsbouw M aatschappij op h e t ogenblik no g tw ee zusterschep en v an de th an s te w a te r g elaten sleepboot in o p d ra c h t. Bij de N .V . S cheepsw erven G ebroeders V a n D iepen te W a te rh u iz e n v o n d de te w a te r la tin g p la a ts v an een elev a to rk lep b ak , de H o lla n d 5 8, die w o rd t geb o u w d v o o r rekening v an een N ederlandse firm a . D e bak m eet 3 30 m 3 en h e e ft de n avolgende afm etin g en : le n g te 45 m , breedte 7,60 m en h o lte 2,65 m . D e b ouw v in d t plaats o n d er to e z ic h t v an Klasse B ureau V eritas. 28 ju li is bij de S cheepsw erf T o n Bodewes N .V . te F ran ek er te w a te r gelaten de N o o rd ze e k o tte r D Z 82 D rie G ebroeders, b o u w n r. F 9, w elke w o rd t gebouw d v o o r de heren B ul te n te D e lfzijl. D e afm e tin g e n v an h e t schip zijn : 18 X $ X 2.30 m . H e t schip zal w o rd en v oorzien v an een 1 5 0 p k S to rk m o to r en v erd er op de m eest m oderne w ijze w ord en u itg e ru s t, o.a. m et een k oelruim . E en zu stersch ip , eveneens v oor D e lf zij lse rek en in g , is nog in aan b o u w , evenals een 21 m k o tte r v oor een co m b in atie u it D en H e l der. Proeftochten O p 13 juli jl. h e e ft m e t goed gevolg p ro efgevaren de m otorsleep b o o t A b eille 9 , bouw no. 415 v a n N .V . Scheepsw erf „ A lp h e n ” P. de V ries-L en tsch te A lp h en a. d. R ijn , bestem d v o o r de C om pagnie de R em o rq u a g e et de Sauvetage „Les A beilles” te Parijs. A fm e tin g e n z ijn : len g te 23 m , breedte 6,40 m , ho lte 3,20 m .. In deze sleepboot w erd g eïn stalleerd een 4 - ta k t, enkelw erkende D E U T Z -m o to r van h e t ty p e SV 6 M 548 m e t een verm o g en v an 500 p k bij 3 80 o m w ./m in . D e m otorsleepboot A beille 9 w erd gebouw d o n d er to e z ic h t v a n B ureau V eritas voor de klasse ^ I 3/3 S (Service c ö tie r) 1.1. A & C .P. O p 17 juli jl. h e e ft m e t goed gevolg p ro efg ev aren h e t m o to rk o elsch ip Echo, b ouw no. 242 v an N .V . S cheepsw erf „D e H o o p ” te L o b ith , b estem d v oor de N .V . M aatschappij „ V rie s v a a rt” te R o tte rd a m .
A fm e tin g e n zijn: lengte 80,75 m , breedte 12,70 m en holte 6,8 5/4,- m. In d it schip w erden geïnstalleerd een 4ta k t, enkelw erkende W È R K S P O O R -h o o fd m o to r v a n h et ty p e TM ABS 398 R m et een v erm ogen van 18 50 p k bij 275. om w ./m in. alsmede drie 4 - ta k t enkelw erkende S T O R K h u lp m o to re n v an h e t type A R 215 S m et elk een v erm o g en v a n 250 pk bij 720 om w ./m in. H e t m .s. E ch o w erd gebouw d onder to ezicht v a n B ureau V eritas voor de klasse I 3/3 L 1.1. (A v ec fra n c -b o rd ) A . & C.P. „G L A C É ” & R .M .C . O n la n g s v o n d op de Eems de p ro efv aart p laats v a n h e t m o to rk u stv a a rtu ig M arijke Irene, d a t bij de N .V . Scheepswerf „V oor u itg a n g ” G ebr. S uurm eyer te Foxhol w erd gebouw d voor rekening v an de rederij B. v a n der L aan te Schiedam . D e M arijke Irene behoort to t h et shelte rd e c k ty p e en h eeft een draagverm ogen van 1025 to n dw . D e voornaam ste afm etin g en bedragen: len g te o.a. 73,50 m , lengte 1.1. 67 m , breedte 10,26 m en holte 3 ,7 5 /5 ,9 0 m. D e v o o rtstu w in g geschiedt door een 1250 pk. W E R K S P O O R , terw ijl tw ee 62 pk. LIST E R -m o to re n voor de hu lp aan d rijv in g z o r genD e M arijke Irene is u itg e ru st m et vier laadpalen m e t vier laadbom en m et een hijs verm o g en v a n resp. 2, 3, 5 en 10 ton. Ze w o rd en bediend door hydraulische H a tlapa-lieren (3 to n ) . H e t schip is v o o rts voorzien van een elektrisc h -h y d ra u lisc h e S to rk J a ffa stu u rm a c h i ne, R a d io -H o lla n d rad ar, radiotelefonie, ric h tin g zo e k er en echolood. D e elektrische lic h t- en k ra c h tin sta lla tie is 110 v o lt (g e ïn stalleerd door J a n Bodew es), voorts h eeft h e t schip m echanische lu ch tv erv ersin g (K enn em er) en w a rm en koud strom end w ater. ,D e m ach in ek am erin stallatie w erd v erzorgd door de firm a W o lfard & Wessels, G ro n in gen. D e b o u w v o n d plaats onder to ezich t van L lo y d ’s R eg ister o f Shipping 100 A 1 en S ch eep v aart Inspectie voor de onbeperkte v a a rt. O verdrach ten O n d a n k s d a t w e m et de oplevering iets te la a t zijn , hoop ik to ch d at u tevreden z u lt zijn m et d it bijzondere schip, aldus de heer J . U . S m it, directeu r v an W e rf D e N o o rd N .V . te A lblasserdam 27 juli 11. tijd en s de o v e rd ra ch t van de R itv a D an aan de P a rk k ad e te R o tte rd a m tegen de heer I. L a u ritz e n , een der d irecteuren van J . L a u ritz e n Lines te K openhagen. H e t is een ty p e d a t e c h t n iet veel in N ederland w o rd t g ebouw d en er was dan ook van overal veel belangstelling voor. D e heer Sm it d a n k te v erd er B ijker’s A annem ingsbedrijf te G o rin ch em voor de p rettig e sam enw erking tijdens de bouw . D eze w e rf h eeft nog twee zu stersch ep en in aanbouw . D e heer L au ritz e n zei d a t de R itv a D an de eer van de N ed erlan d se scheepsbouwers hoog h o u d t. H e t is de 193ste nieuw bouw en h et 147ste schip v a n de rederij, w elke op tw ee na de g ro o tste is v an D enem arken. L au ritzen heeft een eigen zeevaartschool en een eigen oplei dingsschip. H e t poolschip R itv a D an (b o u w n r. 665) zal w o rd en g e b ru ik t voor h e t vervoer van h o u tp u lp in de B otnische G o lf en voor de dienst op G ro en lan d , Ijsla n d en de N o o r delijke Ijszee. D e p laatd ik te v an de rom p is 2 5 m m . D e v o orsteven is een z.g. ijsbrekerssteven. D e ach terstev en is zw aar u itg e
voerd, deze w eegt 2 5.000 kg. Enkele a f m e tin g e n v a n h et schip zijn : lengte o.a. 98,46 m , breedte op sp an ten 14,10 m , holte to t hoofddek 8 m en geladen diepgang 6,64 m . D e ru im in h o u d v an h et schip, d a t een draagverm ogen h e e ft v a n 3.700 to n , be draagt 186.000 k ubieke voet. D e v o o rts tu w ing geschiedt door een v ijf-c ilin d e r direct om keerbare enkelw erkende B Sc W m otor van 2.900 ap k bij 170 om w . per m in. D e snelheid bedraagt 13 /o knoop. E r is accom m odatie voor 33 o fficieren en m anschappen en 8 passagiers. Een bijzonderheid is de fietsenstalling die aan boo rd is g ep laatst voor 6 fietsen. D e b e m anning k an hier in de aanloophavens g eb ruik v an m aken. V ijf eeuwen na Dem ocritus 51 ontdekking va n het atoom Kernreactor voor onderzoek bij A c ro polis in bedrijf gesteld G riekenland w ijd t zich aan de o n tw ik k e lin g van kernenergie te n behoeve va n de scheepvaart en de landbouw In A th e n e is 31 ju li 1.1. een k ern reacto r voor research-doeleinden in gebruik gesteld. Deze re a cto r h e e ft een plaats gekregen in een o n d erzo ek cen tru m d a t de naam draagt van D em o critu s, de G riek die v ijfe n tw in tig eeuwen geleden h e t atoom o n td ek te. De nieuw e re a c to r, die een plaats kreeg in de b u iten w ijk en v an A th en e, (in A ghia Paraskevi, teg en o v er de A cropolis) is o n t w orpen en gebouw d door de A M F A tom ics D ivision v an de A m erican M achine & F ou nd ry C om pany. H e t D em o critu s o n d erzo ek cen tru m voor kernenergie zal ten dienste staan aan de T echnische H ogeschool v a n A th en e, h e t R ijks C hem isch L ab o rato riu m , de M edische F acu lteit, de L andbouw H ogeschool en de ziekenhuizen v an A th en e en Saloniki. D e reacto r is de zestiende re a c to r voor o nder zoek v an de A m erican M achine & F o u n d ry C om pany die in b ed rijf gesteld is. V ijf van deze re acto ren m oeten nog gebouw d w orden. H e t D em o critu s c e n tru m zal geleid w o r den door de atoom energie commissie v an G riekenland onder leiding v a n adm iraal A .G . Spanidis. D e atoom energie commissie v an de V erenigde S taten zal aan de G riekse com missie 3 50.000 d ollar beschikbaar stellen als tegem oetkom ing in de k osten v a n de reactor, op gro n d v a n h et A m erikaanse „ato m en voor de vrede” -pro g ram m a. D e reacto rpo ol en h e t gebouw zijn ge p laatst op een helling v an de berg H y m e ttu s. Deze helling v e rsc h a ft een n a tu u rlijk e be scherm ing; m et h e t o n tw erp en en de p laat sing v an de gebouw en is rek en in g gehouden m et de traditionele Griekse a rc h ite c tu u r. G riekenland beoogt onder andere de k e rn stralin g te geb ru ik en voor de verhoging van de agrarische p ro d u k tie, speciaal die van olijven en c itru sv ru c h te n . M en hoopt dat door genetisch onderzoek vroeger rijpende en m eer v ru c h t dragende gewassen zijn te ontw ikkelen. G riekenland, d a t over één v a n de grootste k oopvaardijvloten te r w ereld beschikt, zal bovendien door h e t nieuw e c e n tru m in te n sief studie k u n n en m ak en op h e t gebied van de v o o rtstu w in g v a n schepen door kernenergie. B ovendien zal m en de reactor gebruiken voor h e t opnem en v a n m ineraalvoorraden, w a t m isschien k an leiden to t nieuw e m ogelijkheden v a n industriële ac tiv ite ite n in h e t land.
TIJ D SCH RI FT EN R EV U E U ittrek sels v a n enige b e lan g rijk e artik elen u it b u iten la n d se tijd s c h rifte n , zoals deze w o rd en v e rw e rk t in de k a a r tzen d in g en , w elke h e t N a tio n a a l T e c h n isc h I n s titu u t v o o r S c h eep v aart en L u c h tv a a r t m aan d e lijk s aan de daaro p geabon n eerd en d o et to ek o m en . D e aan w in ste n d e r b ib lio th e e k op n a u tisc h , resp. te c h n isc h gebied w o rd en eveneens, op k a a rte n verm eld , aan bovengenoem de abonnees to eg ez o n d en . N iet-ab o n n ees k u n n e n z ic h a fz o n d e rlijk op deze a an w in sten lijste n ab o n n eren . In lic h tin g e n w orden g aa rn e v e rs tre k t door de d irectie v a n h e t I n s tit u u t, B urg. s’ Jaco b p lein 10. R o tte rd a m (te l. 1 3 2 0 4 0 ).
„ B o d y p l a n d e s i g n ” d oor R . M u n ro -S m ith , M .Sc., M .R .I.N .A . In d it a rtik e l b eh an d e lt s c h rijv e r h e t o n tw e rp v a n de scheepsvorm , w aarb ij achtereen v o lg en s in g e g aa n w o rd t op: h e t g ro o tsp a n to p p e rv la k ; h e t bepalen v an de c irk elv o rm ig e en parabolische k im k ro m m in g ; h e t g ereed m aken v a n de sp a n tv o rm ; de k ro m m e v a n s p a n to p p e rv la k k e n ; co rrectie v a n de k ro m m e v a n sp a n to p p e rv la k k e n v o o r g ew ijzigde lig g in g v a n h e t d ru k k in g s p u n t e n v o o r een gew enste p ris m atisch e c o ë ffic ië n t; en to t slo t h e t c o n stru e re n d e r sp an tv o rm en . ( T h e S h ip b u ild er & M arine E n g in c -B u ild cr v a n juli 1 9 6 1 , b ld z. 42 5 -4 3 0 , 3 sc h e tste k ., 9 g ra f., 6 ta b .) . „ T h e I n f l u e n c e o f P r i n c i p a l D im e n s io n s o n S hip B e h a v io u r i n I r r e g u l ä r W a v e s ” d o o r W . A . Swaan H e t g ed rag v a n schepen m e t een w a te rv e rp la a tsin g van 15.000 to n in o n re g e lm a tig e langsscheepse g o lv en is v a stg e ste ld m et b e h u lp v a n p ro ev en in reg elm atig e go lv en . Bij een aan g e n o m e n g o lfsp e c tru m w e rd e n de d u ik - en stam p b ew e g in g en en h e t v erm og en n o d ig v o or een snelheid v a n 15 k n o p e n b erek en d . D e in v lo e d v an h e t w ijz ig e n v an de b lo k c o ë ffic ië n t, de le n g te /d ie p g a n g v e rh o u d in g en de le n g te / b re e d te v e rh o u d in g w o rd t a fz o n d e rlijk aan g eg ev en als fu n c tie v a n de scheepslengte. (In te rn a tio n a l S h ip b u ild in g Progress v a n ju n i 1961, bldz. 2 4 8 -2 5 4 , 3 g ra f ., 4 ste l g ra f., 1 ta b ., 7 l i t . ). „ M a r in e P r o p e l l e r P r o f i l i n g u n d e r E le c t r o n i c C o n t r o P ’ door G . T . O h lsen , B. Sc. N a een u ite e n z e ttin g aan g aan d e de n o rm ale w ijz e w a aro p de ju iste v o rm aan de b lad en v a n een scheepsschroef w o r d t gegeven en w aaro p zij w o rd e n a fg e w e rk t, en aan g aan d e m o eilijk h ed en m e t h e t af w erk en m e t de h a n d v a n h e t z u ig v la k , besp reek t sc h rijv e r de toepassing v a n de k o p ieertech n iek w aarm ed e de b e w e rk in g a u to m a tisc h w o rd t u i t gevoerd. D it g e e ft aan zien lijk e tijd b e sp a rin g en een n a u w k e u rig e r v o rm der b lad o p p erv la k k e n . V ervolgens w o rd t een b esch rijv in g g e geven v an een m ach in e v o o r d it doel, die o n tw o rp e n en gebouw d is d oor C ra v e n Bros. (M a n c h e ste r) in sa m e n w e rk in g m et de A .E .I. E le c tro n ic s A p p a ra tu s D iv isio n , w elke la a tste de elek trisch e en elek tro n isc h e a p p a ra tu u r leverde. ( T h e Jo u rn a l o f C o m m e rce & S h ip p in g T eleg rap h v a n 13 ju li 1 961, bldz. 1 en 2, 1 schem . te k .) . „ C le a n in g T a n k e r s f o r th e G ra in T r a d e ” I n d it a rtik e l w o rd t een. b e sc h rijv in g g eg ev en v a n hoe een ta n k e r v oor ru w e olie g esch ik t g e m a a k t k a n w o rd en v o o r benzine- o f g ra a n v e rv o e r d oor een k lein a a n ta l m en sen in een te m p o v an één ta n k p er tw ee u u r. H ie rb ij w o rd t g e b ru ik g e m a a k t v a n Polyelens In d u s tria l. E en c e n te rta n k d ie n t als re serv o ir v an een 5 % oplossing v a n P o ly clens in zeew ater. V o o r v e rsch illen d e g ro o tte n v a n tan k ers w o rd t de benodigde hoeveelheid P o ly clen s aangegeven O o k w o rd t h e t reinigen v a n p o m p en en pijpleidingien aangegeven. R e s u lta te n h eb b en bew ezen d a t h e t rein ig en der ta n k s m e t P olyclens k a n w o rd e n u itg ev o erd v o o r eenderde d e r k o sten v a n co n v en tio n ele m e th o d e n . T e n slo tte w o rd t h e t rein ig en v a n de v e rw a rm in g sse rp e n tijn e n besproken. ( T h e M arine E n g in eer S> N a v a l A r c h ite c t v a n ju n i 1961, b ld z . 7 5 2 ). „ P r o p e l l e r C h a r a c t e r i s t i c s w i t h D i f f e r e n t L o c a tio n s o f t h e R u d d e r s in t h e P r o p e l l e r R a c e o f T w i n R u d d e r s - T w i n S c re w s S h ip s ” door K . K afali. ( A .S .N .E . Journal v a n m ei 1 9 6 1 , b ld z . 3 6 9 -3 7 5 , 1 sc h e tste k ., 6 g ra f., 1 ta b ., 5 l i t.) .
„ L iq u i d S u l p h u r S h ip m e n ts i n t h e U .S .A .” In A m erik a is m e n th a n s b e g o n n en m e t h e t tr a n s p o rt v a n zw av el in vloeibare to esta n d , zow el in de b in n e n v a a rt als de k u s tv a a r t. D e verschillende redenen h ierv o o r en de vo o rd elen h ie rv a n w o rd e n u i t eengezet. D e b e la n g rijk ste m a atsc h a p p ij, die zich h ierm ed e bezig h o u d t, is de F re e p o rt S u lp h u r C o m p an y , een der g ro o tste A m e rik a a n se p ro d u ce n te n v a n zw av el. D e v erschillende „ te rm in a ls ” m e t v e r w arm d e o pslagtanks en de tra n s p o rtro u te s w o rd en genoem d. E r z ijn th an s tw ee duw sch ep en m e t elk een ta n k in h o u d v a n 10.000 to n en een om gebouw de T -2 ta n k e r, de Louisiana S tilp h u r in g e b ru ik . ( Ship b u ild in g & S hip p ing R e c o rd v a n 13 ju li 1961, b ld z. 4 4 -4 5 , 2 fo to ’s ) . „ H y d r o f o i l D e v e lo p m e n t i n t h e U .S .A .” H e t a rtik e l v e rm e ld t b ijzo n d e rh e d en aangaande de o n tw ik k e lin g v an d raag v leu g elb o ten in de V .S. v . A m erik a, die anders d an in R u slan d , w aar deze b o te n in de eerste p laats o n tw ik k e ld z ijn v oor de v a a rt op riv iere n , b estem d z ijn v o o r de v a a rt op open zee. B ehan deld w o rd t de D en iso n , die in de h e r f s t v a n d it ja a r in d ie n st gesteld zal w orden, een w a te rv e rp la a tsin g h e e ft v a n 80 to n en v o o r een reis v a n 8 50 m ijl 10 to n b e taa ld e lad in g of een e q u iv a le n t a a n p as sagiers k an vervoeren. V e rd e r w o rd e n n o g tw ee an d ere d raag v leu g elb o o t-p ro je c te n b esproken. P la n n e n b estaan v o o r d raag v leu g elsch ep en v an 500 to n . (Fairplay v a n 2 7 -7 -1 9 6 1 , b ld z . 29 en 3 1 ). „ G a b e ls t a p le r f i i r S o n d e r a u f g a b e n a u f W e r f t e n ” door In g . E lein z-G eo rg W ille n b ro c k V D I. H e t a rtik el b e tr e f t een v o rk h e f tru c k die een to ta le h o o g te h e e ft v an 1,5 5 m en d aa rd o o r b ijz o n d e r g esch ik t is v o o r w e rk zaam h ed en o n d er een schip op de h e llin g te r v o o rb ereiding v a n de stapellooo. H e t is een C la rk sta n d a a rd h e f tr u c k v a n de R u h r I n tr a n s H u b s ta p ler G m b H te M ü lh eim , ty p e U T 100 m e t een d ra a g v e rm o g e n v an 5 to n bij 50 cm z w a a rte p u n ta fs ta n d en een zeer lage h e fm a s t. O m on d er de 1,5 5 m to ta le h o o g te te b lijv e n m oest de z itp la a ts v a n de c h a u ffe u r n aast de t r u c k a a n g e b ra c h t w orden. D e vo o rd elen v a n deze v o rk h e ftru c k , die n a tu u r lijk o v eral w aa r geringe w e rk h o o g te n be staan g e b ru ik t k a n w o rd e n , w o rd e n n a a r v o ren g e b ra c h t. (H ansa N r. 15 v a n ju li 1 961, b ld z. 1524, 2 f o to ’s ) . „ D e r E in f lu s s U n s y m m e t r i s c h e r F l u t u n g a u f d ie L e c k s t a b i l i t a t ” d o o r D ip l.-In g . J . R ic h te r. (S c h iffb a u tec h n ik . v a n ju n i 1961, b ld z. 2 8 3 -2 8 6 , 1 sc h e tste k ., 3 g ra f., 1 t a b . ) . „ Q u a lit ie s o f N e w P a i n t — H e a t - r e f l e c t i n g i n F i v e - c o l o u r R ange” (T h e Journ. o f C o m m e rc e Cf Shipp. Telegraph (E n g . & Shipb. S ection) v a n 13 ju li 1 961, b ld z. II) . „ T h e L ia a e n C o n t r o l l a b l e - P i t c h P r o p e l le r (T h e M otor S hip v a n ju li 1961, b ld z. 1 8 6 -1 8 7 , 1 schem . te k ., 1 doorsneetek., 1 ta b .) . „ E in ig e V e r s u c h s e r g e b n is s e b e i d e r E n t w i c k l u n g d e s M o to rs K Z 8 4 / 1 6 0 ” do o r p ro f. d r.-in g . K . Z in n er. (M .A .N .-d ie se lm o to r enT N a c h ric h t en v a n ap ril 1961, b ld z. 1 2 -1 5 , 3 g ra f .). „ A u t o m a t i o n o f P r o p e l l i n g M a c h i n e r y — J a p a n e s e d e s ig n e d s y s te m in n e w m o t o r v e s s e l” (T h e S h ip p in g W o r ld v a n 21 ju n i 1961, b ld z. 5 5 3 -5 5 5 , 1 fo to , 2 schem a’s).
C U P R O - A L U M i N f U M
,
I
N
O
X
Y
D
A
’
Speciale cupro-aiuminiumiegeringen (aluminiumbrons) in vele kwaliteiten, ook volgens ASTM-normen, afhankelijk van gebruiksdoel. Verder speciale
legeringen tegen oxydatie, erosie, cavitatie en slijtage
(treksterkte 100 kg./mm2, strekgrens 85 kg./mm2), a-magnetische legeringen voor maritieme of electrotechnische doeleinden. I N O X Y D A -L E G E R IN G E N
zijn uitstekend bewerkbaar en zeer goed losbaar. Reeds 35 jaar vervaardigt onze fabriek uitsluitend cupro-aluminium-legeringen en daardoor zijn ca. 100 alliages leverbaar, waarvan vele voor speciale doeleinden.
Inoxyda- legeringen
kunnen geleverd worden als staven, platen,
buizen, smeed- en gietstukken van 0,5 tot 15.000 kg. per stuk. O o k onderdelen sam engelast uit gegoten en gewalst of gesmeed m ateriaa l (gewichtsbesparing). Toepassingen voor Inoxyda o.a.: algemene machinebouw, scheepvaart, oiie-industrie, luchtvaart en chemische industrie. Keuringen door Veritas, Lloyd’s en andere classificatiebureaux.
S tafm ateriaal vo o rrad ig in ons m agazijn A m sterdam .
EDELSTAAL MAATSCHAPPIJ
N.V. LAURIERGRACHT 15-17 AMSTERDAM
Deze coupon in open enveloppe met U cent postzegel zenden aan Edelstaal Maatschappij N.V., Lauriergracht 15-17 Amsterdam
G elieve mij na verschijnen U w uitvoerige Inoxyda-brochure te zenden.
Naam :
:........................................................................................................................
Adres:
...............................................................................................................................................................................
Plaats:.... ...............................................................................................................................................................................
Beroep: ............................................................................................................................................................................... sw
4 3 4 V
^ > è ^ - .. i !>i M :- B ï k l ' m ï^ p ^ % v - Dg ■& & H ^ i É « M fe* * * * ' JS p i . - T m m M .& & & : 4 - h r P
p 8 w
■ f e r.
i
i^ JK
j j l E
rx -Z « s# : »*’-' ■.1■
L I L ^ # .. T M e 3? .
4 ^ [pin <ó
3
I M O sm e e ro lie p o m p e n Type 1 40-3 A B F cap. 1 5 0 m3/uur a/b m.s. - 'B O N A N Z A "
£ Laag krachtverbruik, dus brandstofbesparing.
4
KOOPMA T E C H N IS C H E
H ANDEL-M AATSCH A P P iJ
N.V.
A M ST E R D A M . ST A D H O U D ERSK A D E 6 - TELEFO ON 82821 - PO STBU S 6049
MINIMAX D 6 5 -S M o b ie l of s t a t io n a ir b ra n d b lu sa p p a ra a t v o o r d e s c h e e p v a a r t . 6 5 k g ” S a h a r a ’5 9 ” b lu s p o e d e r v o o r d e b e strijd in g v a n
sch e e p sb ran
den (s p e c ia a l b r a n d b a r e s to ffe n en c h e m ic a lië n ).
v lo e i
HANDIG BETROUWBAAR SNEL VERPLAATSBAAR
rijd e n o f d r a g e n Vraag inlichtingen bij
W ÏSN B IM A X , E N E R G IE S T R A A T 21 NAAR DE N telefoon 02959 - 18 941
dragen
