S
c
h
i
p
e
n
W
e
r
f
1 4 -D A A G S T I J D S C H R I F T , G E W I J D A A N S C H E E P S B O U W , S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N
ORGAAN V A N
DE VEREENIGING VAN TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED DE CENTRALE BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND HET INSTITUUT VOOR SCHEEPVAART EN LUCHTVAART HET NEDERLANDSCH SCHEEPSBOUWKUNDIG PROEFSTATION
IN „SCHIP EN WERF” IS OPGENOMEN H E T . MAANDBLAD „DE TECHNISCHE KRONIEK"
REDACTIE: Ir J. W . H E IL w. i., P ro f. dr ir W . P. A. V A N LA M M ER EN , ir G. D E R O O IJ s. i., P rof. ir L. T R O O S T en G. 2 A N E N Redactie-adres: Heemraàdssingel 194, Rotterdam, Telefoon 52200
ERE-COMITÉ: A. F. B R O N S IN G , O ud-D irccteur der N .V . Stoomvaart-Maatsch-appij „Nederland” , Amsterdam; N . W . C O N IJ N , Directeur Werf „G usto” Firma A . F. Smulders, Schiedam ; ir M . .H. DAMME, Directeur der N .V . Werkspoor, Am sterdam ; ir M. EIKELENBOOM , O ud-D irecteu r Van N ie v e lt, Goudriaan Sc Co’s Stoomvaart Mij., Rotterdam; J. W . B. EVERTS, Lid van de Raad van Bestuur der K oninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam; P. GOEDKOOP D zn ., Directeur Nederlandsche D ok - en Scheepsbouw-M aatschappij ( v .o .f .) , A m sterdam ; M. C. K O N IN G , Lid van de Raad van Bestuur der Kon. Paketvaart M ij., Amsterdam; W . H . D E M O N C H Y , D irecteur der H olland-A m erika Lijn, Rotterdam; C. PO T , O ud-D irecteur der N .V . Electrotechn. Industrie v / h W . Sm it 8t C o., Slikkerveer; F. G. STORK, Directeur der N .V . Kon. M achinefabriek Gebr. Stork Sc Co., H engelo; W . V A N DER VO RM , D irecteur der N .V . Scheepvaart Sc Steenkolen Maatschappij, Rotterdam ; ir H . C. W ESSELIN G, Commissaris der N .V . K oninklijke Maatschappij „D e Schelde” , V lissingen; S. V A N W EST, Directeur der N .V . D ok - en W erf-M aatschappij „W ilton-F ijenoord” , Schiedam. Jaar-Abonnem ent (bij vooruitbetaling) ƒ 16 ,— , buiten Nederland ƒ 20,— , losse nummers ƒ 1,—
UITGEVERS: WYT-ROTTERDAM Telefoon Î4500 (8 lijnen), Telex 21403, Postrekening 58458, Pieter de Hoochweg 111
MEDEWERKERS; J. BAKKER, ir V. BARAKOVSKY, ir L. W. BAST, ir W. V A N BEE LEN, Prof. dr ir C. B. BIEZENO, W. V A N DER BO RN , Prof. dr ir W. F. BRANDSMA, ir A . H . TE N BROEK, ir B. E. CANKRIEN, P. F. DE DECKER, ir C. A . P. DELLAERT, L. F. DERT, J. P. DRIESSEN, G. FIGEE, ir W . GERRITSEN, T H . VA N DER GRAAF, J. F. GUGELOT, F. C. H A A N EB R IN K , P. INT VEL D, Prof. ir H . E. JAEGER, ir J. JANSZEN, ir M. C. DE JONG, ir C. KAPSENBERG, J. V A N KERSEN, Prof. dr ir J. J. KOCH, ir H . J. KOOY Jr, ir W. KROPHOLLER, ir W . H. KRÜYFF, Prof. ir A. J. TER L IN D EN , mr G. J. LYKLAMA i NIJEHO LT, dr ir W . M. MEIJER, ir J. C. MILBORN, J. J. MOERKERK, ir A . J. MOLLINGER, dr ir W. J. MULLER, A . A. NAGELKERKE, Ing. L. V A N OUWËRKERK J.M .zn., ir J. S. PEL, J. C. PIEK, ir K. V A N DER POLS, B. PO T, mr dr ir A . W. Q U IN T , irW . H . C. E. RÖSINGH, ir J. RO TG ANS, ir D . T . RUYS, C. J. RIJNEKE, ir W. P. G. SARIS, ir R. F. SCHELTEMA DE HEERE, ir A. M. SCHIPPERS, dr P. SCHOENMAKER, ir R. SMID, ir H . C. SNETHLAGE, Ing. C. A. TETTELAAR, Prof. ir E. J. F. THIERENS, ir J. W . VA N DER VALK, C. VERMEY, C. VEROLME, ir J. VER SCHOOR, Ing. E. VLIG, A. H . H . VOETELINK, IJ. L. D E VRIES, J. W. WILLEMSEN, ir J. H . W IL T O N , mr J. W ITKOP, Prof. ir C. M. V A N W IJNG AARDEN, ir A. H . IJSSELMUIDEN.
TW EE-EN -TW INTIG STE JA A R G A N G • Overnemen van artikelen enz. is zonder toestemming van de uitgevers verboden
29 JULI 1955 — No. 15
SCHEEPVAARTKRONIEK D e stem m ing op de v ra ch ten m ark t b lijft, d an k zij vooral de bij v o ortduring grote v ra ag naar ru im te voor b e t vervoer v an k o len v an N o o rd A m erika, bij v o o rtd u rin g gunstig. O f overigens de v ra ch ten in de A m erikaanse sector de stijgende lijn ook in de nabije toekom st zullen v o o rtze tte n is aan enige tw ijfel onderhevig, daar graan-bevrachters de laatste w eken verstek hebben laten gaan. V olharden zij in h u n af w achtende hou ding, hetgeen niet o n d en k b aar is daar m en w ellicht geneigd is m et verdere aan voeren op grote schaal te tem poriseren to td a t m en m eer concrete aanw ijzingen o m tre n t de o o g st-resultaten heeft, dan zullen de kolen-bevrachters ongetw ijfeld tra c h te n de tran satlantische kolenvrach ten te d ru k k en . E r is trouw ens nog een andere factor die graanbevrachters zal weerhouden h u n a f w achtende houding te laten varen. D e lan g d u rig e stak in g in verschillende Engelse havens is oorzaak d at h et aanbod v an spoedig beschikbare ru im te beperkt is. Een geconcentreerde vraag naar ruim te v an kolen- en graanbevrachters zou o n v erm ijdelijk to t een verdere vrij
scherpe stijging der toch reeds hoge vrachten in de Am erikaanse sector lei den. H oe dit zij, op het ogenblik hebben reders in de algemene vrachtvaart het getij mee. N aar de W estkust van Enge land is de vracht voor kolen van N oord A m erika to t 67/6 per to n en naar A n t w erpen/R otterdam / A m sterdam , optie D uitse N oordzeehavens per Juli/A ugus tus to t resp. 61/- en 62/6 per ton geste gen. Voor vijf achtereenvolgende reizen in A ugustus aanvangend, werd naar A ntw erpen/R otterdam /A m sterdam 59/per ton betaald. O ok Italië is aan de m arkt, zij het dat bevrachters vooralsnog aarzelen de hoge re door reders verlangde vracht te beta len. Voor een tw eetal achtereenvolgende reizen, eveneens in A ugustus aanvangen de, van H am p to n Roads naar Genua/ Bagnoli of Piom bino w erd overigens voor een Italiaans schip van 9.500 ton 10 % $ 9.15 per to n betaald, terw ijl voor acht achtereenvolgende reizen in Janua ri a.s. aanvangend tegen $ 7.8 5 per ton werd gesloten. T yperend is enerzijds dat tijdens de verslag week — begin Juli —
aanvankelijk tegen $ 8.90 w erd bevracht zodat in één week tijds de vracht naar West Italië $ 0.2 5 monteerde, anderzijds het niet onaantrekkelijk cijfer van $7.85 voor acht reizen in ’56 beginnend werd betaald, w aaruit duidelijk blijkt dat be vrachters met een aanhoudend vaste m arkt rekening houden. H et is, zoals reeds eerder betoogd, vooral de grote vraag naar ruim te voor kolenvervoer van N oord Am erika die steun aan de vrachtenm arkt verleent. Immers is het niet slechts het C ontinent dat als afnemer op grote schaal optreedt. N aast Engeland is bijvoorbeeld ook J a pan regelmatig aan de m arkt. N ad at aanvankelijk gedurende de verslagweek $ 15.10 per A ugustus/O ctober van H am pton Roads naar M oji-M uroran was betaald, steeg de v rach t voor Juli/A ugus tus tonnage to t $ 15.25. N iet zonder be tekenis voor de verdere gang van zaken in de N oord Amerikaanse sector, m et name v/at de toekom stige aanvoer van kolen uit A m erika betreft, is het re centelijk door de N ational Coal Board gepubliceerde jaarverslag. H ieru it blijkt o.m. dat het aantal m ijnwerkers van
713.000 in 19-53 to t 707.000 in ’54 is teruggelopen. D e productie bleef m et een totaal van iets meer dan 224 m illioen to n practisch ongewijzigd. D e p ro ductiekosten stegen echter m et 2/9 per to n to t 63/6 per ton, voornam elijk h et gevolg van hoger loon, w aartegenover slechts een stijging van 2/4 per to n der gemiddelde opbrengst nl. 63/6 per to n sto n d ! De w inst op de verkoop der kolen, zonder toerekening van rente, daalde m et 1/7 per ton. Tegenover een batig saldo van £40 0 .0 0 0 in 1953 op de z.g. „over-all O perations” van de Coal Board, liet h et afgelopen jaar een verlies van £ 3,8 m illioen tengevolge van de zoveel duurder aanvoer van A m erikaan se kolen, t.w . iets meer dan drie m illioen ton. Laatstgenoem de kolen w erden to t dezelfde prijzen als de binnenlandse aan verbruikers gefactureerd; het verlies u it dezen hoofde bedroeg £ 5 millioen! E n geland im porteert thans één m illioen to n Am erikaanse kolen per m aand, De aanvoer van buitenlandse kolen zal dit jaar een uitgave in vreem de deviezen van rond £ 80 millioen m et zich b re n gen. G edurende h et tijd v ak Jan u ariMei w erden 4,5 m illioen to n kolen ge ïm porteerd, waarm ede een bedrag van £ 2714 millioen was gemoeid. Bijna £ 5 millioen moest in dollars w orden vol daan! H e t behoeft geen betoog, dat de aan zienlijke Engelse behoefte aan b u iten landse kolen steun aan de v rach ten m ark t verleent. Zoals reeds verm eld b lijft de vraag naar ruim te voor graan van N o o rd A m erika beperkt. Voor Ju li af lading van de St. Lawrence naar z.g. „picked ports” in Engeland w erd 78/9 voor zw aar graan betaald, terw ijl een Engels schip van 9000 to n tegen $ 15.40 m et vrij lossen voor gerst en N o o rd -A m erika naar T u rk ije w erd bevracht. V an San D om ingo w erd voor Juli-versche ping de hogere v racht van 107/6 — laatste afdoening 97/6 — voor suiker naar Londen o f Liverpool betaald, te r wijl de v rach t voor suiker van C uba naar Japan m et een k w a rt dollar to t $ 18,75 m onteerde. Als bijzonderheid dient vermeld, d at de eerste suikerverscheping sedert h et einde v an de oorlog voor particuliere rekening van M auri tius naar Engeland per O c to b e r/N o vem ber op basis van 95/- per to n to t stand kwam . O ok van Z u id -A frik a w erd een lading suiker per A ugustus, nl. van D u rb a n naar Londen o f L iv er pool, optie A ntw erpen/A m sterdam , door Griekse reders tegen resp. 90/- en 84/gesloten. Levendiger vraag naar ru im te voor h et vervoer van hout van de Paci fic Coast naar Engeland deed ook hier de v rach t m onteren, nl. van $ 19,75 to t $ 20,50 per to n vrij in en uit. Voor continentale rekening w erd
$ 14,65 voor A ugustus-verscheping van gerst betaald, terw ijl Japanse bevrach ters voor de verscheping van gerst resp. tarw e van de Pacific Coast $ 11,3 5/11,40 ru im te bevrachtten. O ok de A ustrali sche m a rk t toonde, dank zij vraag voor Engelse rekening, een levendiger aan zien. R u im te p er O ctober/N ovem ber w erd tegen 125/- per to n gesloten. D e L aplata m a rk t is daarentegen weinig ac tief. P er J u n i w erd voor een schip, dat 60 kubieke voet per to n garandeerde 117?6 per to n betaald. V oor Ju li-aflading daarentegen slaagden bevrachters er in ru im te naar D u n sto n tegen 105/te bevrachten. O ok in h et V erre O osten kom en de afdoeningen slechts traag to t stand. V oor de verscheping van gem engde gra n en van N o o rd -C h in a naar het C o n ti n en t verlangen reders 160/- per ton vrij in en u it, w aartegenover bevrachters vooralsnog niet m eer dan 140/- in u it zich t stellen. In V oor-Indië is de moesson mede oorzaak, d a t ondanks ru im aanbod van ertsladingen w einig afdoeningen to t stand kom en. H e t lijk t overigens niet w aarschijnlijk, d a t bevrachters er in zu l len slagen verdere tonnage voor erts van M arm agoa naar h et co n tin en t tegen de laatst betaalde v ra c h t van 82/6 te secureren. De h o u tv ra c h te n van de O ost- en W itte Zee zijn vast. V oor m ijn h o u t van F inland n aar de oostkust van Engeland liep de v ra c h t m e t 5/- per vadem op. K olenvrachten van Engelse havens zijn de laatste w eken behoorlijk aange tro k k en . Per Ju n i/J u li w erd van Wales resp. de oostkust naar W est-Italië 3 5/a 3 5/6 per ton betaald. V an R otterdam naar Savona w erd per Ju li ruim te be v ra c h t op basis v an 28/-, terw ijl voor A ugustus en A ugustus/Septem ber laden resp. 27/- en 26/9 w erd betaald. T hans stellen bevrachters echter 30/- naar W est-Italië en circa 3 5/- n aar de A driatische Zee in u itzich t, terw ijl naar Sici lië p er Ju li/A u g u stu s tegen 32/6 ruim te w erd bevracht. V oor potas van Bremen n aa r Jap a n w erd w ederom $ 14,50 per 15/30 Septem ber betaald en voor k u n st m est van N e d erlan d naar D u rb a n 92/6 m et vrij lossen. D e alleszins bevredi gende gang van zaken op de vrachten-
m a rk t b lijk t duidelijk u it een vergelij k in g v an enkele der bij h e t schrijven van d it overzicht geldende v rach ten m et die, w elke in A p ril 11. — zie „Schip en W e rf” van 3 Ju n i 11. — w erden betaald: (zie tabel I onderaan). T oonde het door de C ham ber of Shipping per Mei vastgestelde indexcij fer der sterlingvrachten reeds een aan zienlijke stijging vergeleken m et de m aand A pril, de verw ach tin g d at h et indexcijfer voor Ju n i w ederom hoger zal zijn, v in d t steun in de recentelijk betaalde vrachten, m et nam e in de A m e rikaanse en tim ech arter sectoren, zij h et d at deze laatste de ongunstige invloed der havenstakingen in L onden en de M ersay ondervond. O n d erstaan d over z ich t der indexcijfers to o n t duidelijk de in vergelijking m et verleden jaar zo veel gunstiger gang van zaken in de al gemene v rach tv aart: TA BEL II
Jan u a ri F ebruari M aart A pril Mei Ju n i Ju li A ugustus Septem ber O ctober N ovem ber D ecem ber
1953
1954
1955
79,3 80,0 83,2 86,5 82,2 73,8 75,8 73,9 73,9 77,5 73,8 71,5
71,9 77,6 77,4 75,8 77,4 77,6 79,7 80,1 90,6 99,5 110,4 115,5
115,1 119,8 113,7 110,2 122,6
O p enkele m inder gunstige factoren dient overigens eveneens de aandacht te w orden gevestigd. A fgezien v an de nog steeds zeer hoge exploitatiekosten, w el ke vooralsnog generlei neiging to t d a len tonen, is daar h et veelvuldig en lan g d u rig oponthoud in ta l v an havens hetzij door onvoldoende outillage dan wel door arbeidsconflicten. Zowel de heer T rab er, directeur der H a m b u rg A m erika L ijn als de heer W . C. W a rw ick, o.a. president-com m issaris van
TA B EL I Begin J u li 195 5 St. Law rence/V er. K on., graan .................................... L aplata R ivier/V er. K on., g r a a n .................................. R o tte rd am /W est-Italië , k o l e n ....................................... H a m p to n R o ad s/A n tw erp en - R o tterd am , kolen . . „ /W est-Italië , kolen .......................... ,, /W estk u st Ver. K on., kolen . . . . „ /R io de Janeiro, k o le n ...................... Q ueensland/V er. K on., s u i k e r .........................................
78/9 117/6 28/6 à 30/61/$ 9,15 67/6 $ 10,— 157/6
A pril 195 5 76/6 90 /22/6 53/$ 8,— 56/$ 8,80 122/6
H o u ld e r B rothers Co. L td ., hebben k o r telings op deze ongunstige fa cto ren ge w ezen. K ost de vestiging v an een n ieu w e V olksw agenfabriek in H a n n o v er, al dus de heer T rab er, ro n d D M 100 m illioen, de organisatie v a n een veertien daagse dienst op A u stralië bijvoorbeeld, m e t m oderne schepen v an 10.000 to n , eist alleen reeds een investering van D M 150 m illioen! W elk n u t h ee ft h e t te n slotte, zo is m en geneigd zich af te v ra gen, m oderne schepen in te zetten , in dien ontoereikende havenoutillage to t aanzienlijk o p o n th o u d leidt? O p de ro u te n a a r A u stralië d u u rt de v aa rtijd ro n d zestig dagen, het v erb lijf in de h a vens echter negentig dagen! D e jongste v erh o g in g der v rach ten m et 10 percent d e k t bij verre n a n iet de kosten, w elke h e t o p o n th o u d in A ustralische havens m et zich b re n g t. E lk u u r opo n th o u d in de haven k o st onze rederij, aldus de heer T ra b e r, ro n d D M 500 èn verlies aan la ding! B ovendien stijgen de havenkosten v o o rtd u re n d , m et nam e door de regel m a tig m et teru g w erk en d e k ra c h t v e r hoogde lonen der havenarbeiders. In 18 m aan d en tijds stegen bijvoorbeeld de stuw adoorstarieven, w elke de H a p ag in N e w Y o rk b etaalt, tengevolge der h o gere „long shorem an’s w ages” m et niet m in d er dan D M 1,5 millioen! H e t arbeidstem po der buitenlandse havenarbeiders, de veelvuldige s ta k in gen en h et lan g d u rig opo n th o u d in tal v an havens, d at hiervan het o n v erm ij delijk gevolg is, co n fro n te e rt de reder, aldus nog steeds de heer T rab er, die het rederij b ed rijf onder de huidige o m stan digheden een av o n tu u r noem de, v o o rt d u re n d m et problem en, tegenover w el k er oplossing hij m achteloos staat. D e heer W arw ick wees eveneens op de desastreuze invloed der h av en stak in gen, die zich nog geruim e tijd in de b e d rijfsresu ltaten zal weerspiegelen. K u n nen de nadelige gevolgen bij een vaste m a rk tstem m in g al gem akkelijker w o r den opgevangen, ernstiger is het indien h et getij k e n te rt. De beide achterliggen de jaren — om niet verder te ru g te gaan — hebben d it m aar al te duidelijk in de gedaalde b ed rijfsoverschotten aange to o n d . O p de u itb re id in g der w ereldkoop vaar dij vloot h ee ft h et A m erican M erch an t M arine In stitu te dezer dagen n o g eens gewezen. O p het ogenblik zijn in de verschillende landen schepen m et een to taal draagverm ogen van 14.929.000 to n in aanbouw resp. bestelling. D it is w elisw aar ru im 7 m illioen to n m inder dan in Ju li ’52, toen de in aanbouw resp. in bestelling zijnde tonnage een h o ogte p u n t bereikte, m aar b etek en t niettem in een v lo o tu itb re id in g m et bijna 15 % . H e t In s titu te gaat hierbij u it van de veronderstelling, d at de thans in aan b o u w resp. in bestelling zijnde tonnage eerlang in de v aa rt k o m t, zonder dat een evenredige v erm in d erin g der thans
in exploitatie zijnde vloot plaats v in d t. In d it v erb an d v erd ie n t de u itb reid in g der N oorse vloot de aandacht. D eze is thans 7 m illioen b r t, d.w .z. 50 % g ro ter dan in 1939. Sedert h et einde v an de oorlog, d.w .z. in tien jaren tijds, w erden 4,3 m illioen b r t aan de bestaande vloot toegevoegd. T y p eren d is in dit v erb an d overigens, d at N oorw egens aandeel in de w ereldkoop vaar dij vloot, nl. 7 % , o n danks de zoveel g ro ter tonnage, in v e r gelijking m et vóór de oorlog, ongew ij zigd is gebleven en d at gedurende de achterliggende tie n jaren slechts a c h t tien nieuw e rederijbedrijven tegen 120 in de periode 193 0/1940 w erden opge richt. O o k de D uitse koopvaardijvloot is de laatste jaren aanzienlijk u itg eb reid en telde op 1 J u n i 11. 82 5 schepen voor de grote v aa rt, m et een inhoud v an 2.257.000 b rt. H e t aantal v ra ch tsch e pen bedroeg op 1 Juni 11. 743, m etende 1.983.448 b rt. D e ta ii k v ra c h te n m a r k f De m aand Ju n i k enm erkte zich door een, h et seizoen in aanm erking nem end, ongew one bedrijvigheid. Zowel op reisals op tim echarterbasis w erd een vrij groot aantal schepen op de Londense m a rk t b evracht. E én en ander leidde er toe, d at de gebruikelijke seizoens-daling der v ra ch ten ditm aal m in d er gep ro n o n ceerd was. In rederskringen h o u d t m en zelfs rekening m et de m ogelijkheid, d at de v rach ten enigszins zullen aan trek k en . O fschoon de Engelse grote m aatsch ap pijen to t dusver nog niet in een v erh o ging der v ra ch ten hebben toegestem d — de basis v ra c h t bed raag t de laatste m a a n den onveranderd schaalvracht m inus 30 % — zijn de v rach ten in de A m e ri kaanse sector enigszins gem onteerd en bewegen zich th an s iets boven h et o v eri gens zéér lage niveau d a t recentelijk w erd bereikt. D e te L onden gevestigde grote m aatschappijen b e v rach tten ge durende de m aand Ju n i een 50-60-tal schepen voor h e t vervoer van donkere olie van de C araïbische Zee, L ibanon, resp. Perzische G olf naar de g e b ru ik e lijke loshavens tegen de schaalvracht m i nus 30 % resp. h et equivalent daarvan. O ok Zweedse bevrachters w aren v rij ac tief en slaagden er, evenals de Franse m aatschappijen, in de door hen b en o d ig de ru im te op laatstgenoem de basis in te dekken. D e v rach ten voor h et vervoer van schone olie zijn daarentegen niet onbelangrijk gestegen. W erd begin J u n i in de tran sa tla n tisch e v aa rt nog tegen schaalvracht m inus 1 5 % ruim te geslo ten, tegen het einde der m aand w aren bevrachters genoodzaakt de schaal v ra ch t m inus 30 % te betalen. H e t w a ren in J u n i voornam elijk twee der in L onden gevestigde grote m aatsch ap pijen, die tonnage op tim echarterbasis bev rach tten . E én harer sloot tonnage voor een d u u r van v ijf jaren, afleve
rin g begin ’56, terw ijl de andere m aat schappij tonnage, eveneens voor een d u u r van v ijf jaren, sloot m et oplevering Ja n u a ri ’57. D e v ra ch ten door laatstge noem de betaald bedroegen 21 /- a 22.per to n draagverm ogen per m aand, te r w ijl eerstgenoem de bevrachters 19/6 voor een ta n k e r m et een draagverm o gen v an 13.500 to n en 2 1 /1 0 / z voor een ta n k e r van 16.200 to n draagverm o gen — zw are olie stokend — voor 5 ja ren betaalden. A fgezien van deze be v ra ch tin g en op tim echarterbasis w erden verscheidene schepen voor achtereenvol gende reizen gedurende 10/24 m aanden gesloten op basis van de schaalvracht m inus 7 / z ! 5 % . E én der A m erikaanse m aatschappijen b ev rach tte 10/12 sche pen voor perioden v ariëren d v an 1/3 ja ren tegen $ 2,80 m et 40 dollarcents ex tra voor de v a a rt op de G rote M eren, terw ijl zij recentelijk een T -2 tan k er b ev rach tte voor een d u u r van v ijf jaren tegen $ 3,25 m e t 20 cents ex tra voor de v a a rt op de G rote M eren. T egen het einde der m aand J u n i o n tw ikkelde zich een levendige v raag n aa r spoedig be schikbare ru im te voor h e t vervoer van donkere olie in de z.g. A m erikaanse k u stv aart. W erd m edio Ju n i slechts U SM C m i nus 50/60 / z betaald, sedert zijn de v ra ch ten op deze ro u te to t m inus 32 / z % gestegen. N a a r sch attin g zijn thans in de v e r schillende landen nog ru im negentig tankers m et een draagverm ogen van ro n d 1.150.000 to n opgelegd, hetgeen, vergeleken m et u lto Mei een verm eerde rin g van zes schepen m et een d raagver m ogen van circa 76.000 to n betekent. D e gang van zaken in de A m erikaan se sector dem onstreert nog eens duidelijk h et sterk wisselend k a ra k te r der tan k v aart. N a w eken van geringe bedrijvig heid en zeer lage v rach ten veranderde het beeld plotseling en ontw ikkelde zich m et nam e in deze sector een alleszins be vredigende v raag n aa r ruim te. De v ra c h t voor reischarter — voor nietA m erikaanse schepen — m onteerde, zo als u it h et voorgaande b lijk t, van U .S.M .C . m inus 60 to t m inus 3 5/3 2 J4 %■ B ovendien w erd een viertal tankers m et een draagverm ogen van 19.000 to n voor achtereenvolgende reizen gedurende Juli/S ept. — n o to ir de m inst gunstige m aanden — tegen U.S.M .C. minus 32 J/2 % gesloten. G edurende de eerste w eek van Ju li w erd een tw eetal Ita li aanse T -2 tan k ers voor achtereenvol gende reizen to t O cto b er op basis van U .S.M .C . m inus 25 % gesloten en m en v erw ach t dan ook, d at de v rach ten in de A m erikaanse sector in h et najaar en ge durende het w inter-seizoen een aanm er kelijke verbetering te zien zullen geven. A m erikaanse tankers voor h et ver voer van donkere olie profiteerden in m indere m ate van de gunstiger stem -
m ing. Een Am erikaanse T -2 tanker w erd voor rekening van één der onaf hankelijke Am erikaanse m aatschappijen op basis van m inus 30 % gesloten, ter wijl de MSTS haar A ugustus-behoeften aan schone ruim te dekte door een ze vental tankers op basis van m inus 20/ 2 3 % en twee vuile tankers, nl. één voor een reis van de Caraïbische Zee tegen m inus 30 % resp. van de Perzische Golf tegen m inus 2 7 l/ z % te bevrachten. MSTS is recentelijk eveneens m et A m e rikaanse rederijen overeengekomen, dat acht to t v ijftien tankers door deze laat ste zullen w orden gebouwd en na ople vering op tim echarterbasis aan deze re geringsinstelling voor tien jaren op ba sis van circa $ 4,80 worden verhuurd. In Am erikaanse kringen verw acht m en eveneens, d at de tan k v rach ten in de grote v aart geleidelijk zullen oplopen. H e t aanbod van Juli-tonnage is beperkt en m en h o u d t er rekening mede, dat voor A ugustus-tonnage door reders ho gere vrachten zullen w orden verlangd.
Tabel III geeft een overzicht van de hoogste v rachten op reisbasis in de Amerikaanse grote vaart. Blijkens door de firm a Davies & N ew m an L td ., Londen, gepubliceerde gegevens n am h e t draagverm ogen der w ereldtankvloot — m et de A m erikaan se re gerings vloot is bij deze cijfers geen rekening gehouden — gedurende het eerste h alfjaar ’55 m et circa 825.000 to n toe. D it is de geringste stijging sedert het eerste h alfjaar 1950. R ond 1,8 m illioen to n draagverm ogen aan nieuwge bouwde schepen w erden gedurende de achterliggende zes m aanden opgeleverd. D aartegenover stond een verm indering m et ruim 450.000 to n aan voor sloop verkochte oude schepen, bij ca. 200.000 ton aan schepen welke vóór de algeme ne v rach t- resp. ertsvaart w orden om gebouwd en ro n d 200.000 to n A m eri kaanse tankschepen, w elke aan de reservevloot w erden toegevoegd. Eén en an der heeft er toe geleid, d at de tankvloot onder Engelse vlag m et circa 38.000
TABEL III Grote vaart in 0
Amerikaanse Kustvaart
Begin Ju li ’55 >3 33 ’54 33 33 ’53 33 33 ’52 33 33 ’51 33 33 ’50
U — 10c U — 35d — U — 46^20 U — 25c U — 35d U +25c U +20d — — U —-25c U — 3 5d
U — U .S.M .C .; C — clean; D =
£
Grote vaart in
S— 25d M-— 42 y 2d M— 20d .U— 42J/2d M-f-65 d M~b8 5d U — 3 5d
U — 43d — U — 45d U fla t d U +25d U — 40c
dirty ; S = = L o n d o n Scale; M — M .O .T.
TABEL IV 1 Mei 1948 Engeland ................................... Verenigde S t a t e n ..................... N oorw egen .............................. Liberia ........................................ P a n a m a ........................................ F ran k rijk ................................... I t a l i ë ............................................ Z w e d e n ........................................ N ederland ................................. J a p a n ........................................... D uitsland ................................... S o w je t-U n ie ...................
................ ................ ................
5.437.539 9.637.969 2.369.649
................ ................ ................ ................ ................
1.531.924 658.958 648.825 520.3 17 600.980
............... ...............
— —
...............
1 Jan . 195 5
—
................
149.271
8.043.431 6.995.5311) 6.078.083 3.513.690 3.405.255 1.743.992 1.791.872 1.481.787 1.121.497 1.044.849 396.645 339.776
1 Ju li 195 5 8.005.151 6.668.2621) 6.425.203 3.805.381 3.270.853 1.939.831 1.769.600 1.494.2.95 1.347.198 1.054.124 479.295 399.776
*) Excl. de Amerikaanse regeringsvloot.
TABEL V V óór 1930
Bouwjaar
Bouw jaar
Bouwjaar
B ouw jaar
B ouw jaar
gebouwd
1 9 3 0 -1 9 3 4 -
1 9 3 5 -1 9 3 9
1 9 4 0 -1 9 4 5
1 9 4 6 -1 9 5 0
1 9 5 1 -1 9 5 5
T otaal draagverm .
1 .9 3 5 .0 3 8
1 .3 1 6 .2 8 0
2 .6 7 2 .1 9 1
1 1 .9 0 0 .7 4 9
6 .0 4 2 .7 4 4
1 6 .9 6 1 .1 6 2
4 0 .8 2 8 .1 6 4
to n
to n
to n
to n
ton
to n
to n
to n en de in de v aa rt zijnde A m erik aan se tan k v lo o t m et ro n d 325.000 to n draagverm ogen verm inderden. D a a rte genover nam de N oorse tan k v lo o t, o f schoon schepen m et een draagverm ogen van ro n d 150.000 to n voor sloop dan wel om bouw w erden verkocht, m et ca. 345.000 ton draagverm ogen toe. V oorts nam en ook de ta n k v lo ten onder N ed er landse, Liberiaanse en Franse vlag in om vang toe, terw ijl die o nder Panamese en Italiaanse vlag, voornam elijk door sloop van oudere schepen, v erm inder den. D e verhouding tussen stoom - en dieselschepen onderging gedurende h et eerste halfjaar 1955 geen w ijziging v an betekenis. 7,9 % der w ereld tan k v lo o t bestond op 30 Ju n i 11. u it schepen van 20 jaar o f ouder, terw ijl h et percentage der tijdens de oorlog gebouw de schepen 29,2 bedroeg. D aartegenover steeg h et aandeel der na de oorlog gebouw de sche pen to t 36,3 % . V an de tan k v lo o t onder Engelse vlag w erd 29 % vóór en ca. 58,1 % n a de oorlog gebouwd. V oor A m erika en N oorw egen zijn deze percentages resp. 71.8 en 18,7 % en 9,5 en 76,3 %. H e t percentage der vóór de oorlog gebouw de schepen is derhalve voor N oorw egen h et laagst; N oorw egen beschikt dan ook over een m oderne en efficiente ta n k vloot. D e in aanbouw resp. bestelling zijnde tan k to n n ag e is m et circa 345.000 to n verm inderd. T y p eren d is, d at de ca tegorie schepen m et een draagverm ogen van 24.000 to n en g ro ter w a t aantal be tre ft, bij de in aanbouw resp. bestelling zijnde, de eerste plaats inneem t. G edu rende de achterliggende zes eerste m aan den w erd een niet onaanzienlijk aantal bouw opdrachten geplaatst. H e t aandeel der Engelse w erven in de in aanbouw resp. bestelling zijnde tankschepen be d raag t rond 32,7 % , d a t v an Zweden 12.9 % , terw ijl Japans aandeel, voorna m elijk door o p d rachten voor de bouw van supertankers, to t circa 12 % is ge stegen. U it tabel IV b lijk t de u itb rei ding, welke sedert 1948 aan de ta n k vloot van enkele lan d en is gegeven. O pvallend is de u itb reid in g der ta n k vloot onder N oorse vlag. In tegenstelling toch to t Engeland, w aar de grote olie m aatschappijen een belangrijk aandeel in de tank v lo o t hebben, zijn h e t in N oorw egen vrijw el uitslu iten d p a rtic u liere rederijen die tankschepen exploite ren. Tabel V geeft de leeftijd der ta n k vloot incl. schepen voor de w alvisvaart. T er vergelijking diene, d at de w ereld tan k v lo o t op 1 Ju li 1939 een draagver m ogen had van 16.078.000 ton. D e u it breiding sedert h et einde van de oorlog is dus wel zeer aanzienlijk, vooral indien m en bedenkt, dat nog schepen m et een draagverm ogen v an circa 7.690.000 ton in aanbouw resp. bestelling zijn. C.
V
erm ey
ONDERZOEK DER FACTOREN DIE BIJDRAGEN TOT HET SCHEUREN VAN ZUIGERS EN CILINDERVOERINGEN VAN DIESELMOTOREN Voordracht gehouden voor The North Eaot Coaot Institution of Engineerd and Shipbuiidero op 11 Februari 1955 door
D. FITZG EO R G E, B.Sc. (ENG.), PH. D. en J. A. PO PE, PH. D, D. SC., W H . SC. (Vervolg van. pag. 333)
O n d e rzo e k van zuiger gebreken Een ty p isch geval van „sterscheuren” in een zu igerkop is afgebeeld in fig. 7 (a). D e tek en in g geeft ook o m trekscheuren te zien bij de overgang v an de top op de m antel, w elke soort b reu k bij zuigers de m eest voorkom ende is. H e t constateren van d it fe it leidde to t een onderzoek van h et e ffe c t van de zu ig erafm etin g en op de bedrijfsspanningen. In fig. 7 (b ) zijn cirkelvorm ige scheuren in zu igertoppen en ook ingebrande zu igertoppen w aar te nem en. D eze beide ty p e n gebreken v onden plaats in m et olie gekoelde stalen z u i gers, w aarbij o v erv erh ittin g optrad. H e t w eggebrande m etaal k a n aanzienlijk zijn, hetgeen de dikte van de top in hoge m ate v erm in d ert. H e t in b ran d e n k an bij zuigers w orden bevonden zo n d er d a t scheuren zijn on tstaan , doch scheuren v an de afgebeelde soort gaan gew oonlijk gepaard m et in b ran d in g . D eze beide soorten gebreken w orden gerekend het gevolg te zijn van foutieve koeling o f v an verkeerde injectie en de rem edie tegen de kw aal zou gelegen zijn in h et verbeteren van deze fouten. Zij w ord en beschouw d als vallende buiten het kader van het huidige onderzoek. A n a lyse van spanningen in een ideale vorm van zuiger D e schrijvers v an deze verhandeling zijn in h et bezit v an een viertal gescheurde zuigers, w elke h u n van tijd to t tijd door belangstellende in d ustriëlen voor onderzoek w erden aangebo
C IR C U M F E R E N T IA L
CRAC KIN G
BURNT M E TA L
CROWN ERODED
den. A lhoew el de zuigers v an verschillend m ateriaal, ontw erp en fa b rik a a t zijn , scheen h e t m eer dan toevallig, toen w erd w aargenom en, d a t zij alle op dezelfde plaats w aren gescheurd, zoals afgebeeld in de doorsnede in fig. 7 (a). M eerdere zuigers m et dit soort scheuren w erden aan g etro ffen bij bezoeken aan de fabrieken v a n m ach in e fab rik a n te n en u it betrouw bare bron w erd vernom en, d a t de m oeilijkheid zich eveneens voordoet bij ongekoelde zuigers v an geringere afm etin g d an die w aarover het over h et algem een bij de hier behandelde onderzoekingen gaat. D e gescheurde zuigers zijn afgebeeld in fig. 8. O p g e m e rk t w erd ook, d at de plaats v an de breu k voorspeld had k u n n en w o rd en u it h et w erk v an Eichelberg, hetgeen dui delijk aan to o n t, d a t de m eest ernstige spanningconditie axiaal optreedt, daar, w aar de cylindrische w an d van de zuiger over gaat in de top. D e overeenkom st van praktische gebreken m et de berekeningen v an E ichelberg deed h et denkbeeld opkom en, d at berekeningen op soortgelijke w ijze k onden w orden u itg e voerd om de noodzakelijke veranderin g en in de zu ig erafm etin gen te bepalen, teneinde verdere brekage te verm ijden. Deze berekeningen w erd en u itg ew erk t in de aanhangsels en hierna besproken, tezam en m e t de resultaten v an de onderzoekingen, v errich t m et de gescheurde zuigers. O m spanningsberekeningen m ogelijk te m aken, is h et nodig een denkbeeldige vorm van zu ig er te beschouwen. De hier gebezigde v o rm is identiek m et de door Eichelberg gebruikte en w erd opgevat als een p latte cirkelvorm ige schijf in com bina-
(b)
A WAV
1
(d)
(b) Fig. 7.
Typische scheuren in zuigertop
Fig. 8.
Voorbeelden van scheuren in zuigers
Fig. 9.
Ideale zuigervormen
tie m et een holle cylinder (zie fig. 9 a ). De verbinding tussen de tw ee is denkbeeldig, doch voor h et doel van spanninganalyse kan w orden aangenom en, d a t zij zoals afgebeeld h o ri zo n taal of verticaal is, hetgeen leidt to t gebruik van de term en „horizontale verbinding” en „verticale verbinding”. U itg ezo n derd in een enkel geval hebben de berekeningen betrekking op de horizontale verbinding, om dat d it de breukplaats is. D e analyse beoogt de u itw erk in g te vinden van de v ariëren de zuigerafm etingen en om dat de borin g reeds zal zijn v a st gesteld, is h et gem akkelijk de afm etingen u it te d ru k k e n in verhoudingen. Deze zijn: straal van de zuiger dikte top hw bc
w anddikte topdikte
D e spanningsanalyse w o rd t uitgevoerd voor spanningen v e r o o rzaakt door de verbrandingsdruk (aanhangsel I) en voor therm ische spanningen (aanhangsel I I ) . D e verb ran d ingsdruk w o rd t voorgesteld als een norm aal op de to p w erkende uniform e d ru k q, terw ijl de therm ische be lasting die is, welke een gevolg is van de therm ische gradiënt G door de to p heen en de gem iddelde tem peratuurstijging t van h et m idden van het vlak van de top boven de tem p eratu u r van de cylindrische w and, welke beschouwd w ordt u n ifo rm te zijn. E en voorafgaande studie van de uitw erking van deze belas tin g en op de zuiger to o n t de aard v an de spanningen aan, zoals deze gegeven zijn in tabel 2. Tabel 2
Plaats in zuiger
1 Horizontale verbin ding binnenrand 2 Horizontale verbin ding buitenrand 3 Topmidden (verbrandingszij de) 4 Topmidden (gekoelde zijde)
Gas drukb elas ting (herhaalde) DrukBuigspanning spanning ƒ d ƒ b
(b)
k q STRESS INDEPENDENT OF h c
O
005
Fig. 10.
trek
trek
druk
druk
nihil ■
druk
niet duidelijk
trek
niet duidelijk
trek
niet duidelijk
100
ƒ bfc)
^ÖO
\
0 -40
0-45
0 50
■ —— \
O
D e tabel geeft geen idee van de hoeveelheid spanningen, doch fig. 1 suggereert, d at de therm ische spanningen over h et algemeen hoger zijn dan de spanningen door druk. U it verm oeidheidsoverwegingen heersen de slechtste condities op de plaatsen 1 en 4, w aar de bestendige therm ische spanning een trek sp an n in g is. O p de plaats 3 w o rd t een herhaalde d ru k
0-35
1 \ V \ N^
120
40
niet duidelijk
0-25 ^ 0-30
ex tra opgelegd op een bestendige d ru k bij een toestand van hoge tem peratuur. H ier k an k ruip w orden v erw ach t en wij hebben meer belangstelling voor de gem iddelde sp anning dan voor de verm oeiingsspanning. Plaats 2 o n d erv in d t een h e r haalde trekspanning in ver'eniging m et een m iddelm atige d ru k spanning. Tenzij de d ru k gering is en de herhaalde trek sp a n n in g groot, is b reu k door verm oeidheid niet w aarschijnlijk. In de aanhangsels w orden form ules afgeleid voor de sp an n in gen op al deze plaatsen. O m d at de deform aties als gevolg van enige spanningcom ponent zeer klein zijn, kan h et principe v an superpositie w orden aanvaard, d.w.z. de to tale spanning op een p u n t kan als de algebraïsche som v an de com ponenten w orden genomen. De door de gasdruk opgew ekte spanningen w orden bepaald voor eenheidsgasdruk. D e resulterende u i t d ru k k in g en zijn in elk geval dimensieloos (vergelijkingen 13, 14, 15, 17, 22 en 23 in aanhangsel I) en hangen af van p en n, doch niet direct van a. D it doet zien, d at de spanningen o n afhankelijk zijn van de grootte van de zuiger, doch variëren m et de w anddikte en de to p d ik te van een zuiger m et gegeven straal. De variatie van de verschillende druk co m p o n en ten bij w an d - en to p d ik te n is afgebeeld in de fig u ren 10 to t 13. Bij deze grafieken zijn de verhoudingen p en n niet g eb ru ik t, doch vervangen door de verhoudingen hw!a en h ja . O p deze wijze w orden de grafieken gem akkelijker te begrijpen, o m d at voor
nihil
druk
0-20
Spanningen bij de horizontale verbinding als gevolg van de verbrandingsdruk (v = 0,3)
00 druk
0-15
~S~
Thermische belasting (geregelde) BuigDrukspanning spanning ƒ b f d
druk
0-10
Li© q
K
005
015
020
b n .i a 12
fè
—
- ------------ ,--------2
005
Fig. 11.
O IO
(a) ’hc-ra-B he 1
OIO
-
015
0-25, 0-30
h c .i 8
t a /
0-20
Hw
0 35
0 -40
0-35
0 40
0 45
050
0 45
OSO
h c .i
7
0-25
K
(b )
0-30
Spanningen bij het topmidden als gevolg van de verbran dingsdruk (v — 0,3)
te zijn en de w a n d dik. In de top kom en lage spanningen voor w anneer de to p en de w and beide d u n zijn. D e eisen zijn dus tegenstrijdig en h e t is duidelijk, d at er optim ale w a ard en voor de to p - en w a n d d ik te m oeten zijn in zuigers, die de ideale vorm benaderen. D eze zullen afhangen van de gem iddelde effectieve en m ax im u m d ru k k e n en de snelheid v an de m achine. D e analyse k a n over het algemeen niet verder gaan, doch de gezam enlijke spanningen k u n n en w orden bepaald, indien ge schikte gegevens w orden aangenom en. G ekozen w erden de volgende: a= q = E— a= G = E «G =
Fig. 12.
Thermische spanningen bij de horizontale verbinding (v = 0,3)
een bepaalde zuigerstraal de absissen evenredig zijn m e t de w a n d d ik te, terw ijl elke uitg ezette curve een vaste to p d ik te vertegenw oordigt. D e sch u if spanningen als gevolg van de v erb ran d in g sd ru k zijn klein in vergelijking m et de buigspanningen en zij w erden n iet uitgezet. D e therm ische spanningen zijn afgebeeld in de fig u re n 12 en 13. V oor h et berekenen v an deze curven was h e t nodig een v erh o u d in g aan te nem en tussen de tem p eratu u r v a n de w a n d en die van de top. D it w erk h eeft ten dobl de u itw erk in g e n aan te to n en van de variatie in de to p d ik te en d it b re n g t de noodzaak m ede van speciale behandeling van de vergelijkingen afgeleid voor therm ische spanningen. U it de vergelijkingen in de aanhangsels ziet m en, d a t voor een bepaalde te m p e ra tu u rd istrib u tie de spanningen alleen afhankelijk zijn v an n en p en n iet v an de zu ig ergrootte. D e tem p eratu ren zijn echter a fh a n k elijk v an de grootte. Een dikkere top zal hogere w aarden voor Ta en t tengevolge hebben. D e therm ische g rad iën t G is w aarsch ijn lijk steeds co n stan t, daar h 0 variabel is, dienovereen ko m stig is een constante gradiënt aangenom en. D e tem p era tu u r aan de gekoelde zijde van de top is aangenom en gelijk te zijn aan die van de w and, w elke gegeven is. D it m a a k t Ta ge lijk aan tw eem aal t. D eze hoeveelheden k u n n en respectievelijk geschreven w o rd en als G b c en VzGhc, m aar voor h et huidige doel k u n n e n zij b eter w orden geschreven als G a/n en G a /ln . V oor h e t af leiden v an een dim ensieloze u itd ru k k in g v o o r de rech terzijd e van de vergelijking w orden G en a verwisseld, gevende voor de linkerzijde:
12.1" 750 lb s /D " 13.500 to n /D " 0.000,013 per ° C. 7 5 ° C . per " (zie aanhangsel III) 13,16 lbs per cub. inch.
D e w aarden voor E en «, samen m et de w aarde 0,3 voor v, g eb ru ik t voor h e t berekenen der curven, zijn voor staal. E r w o rd t een m ethode voorgesteld, w aardoor de therm ische spanningen en de herhaaldelijke spanningen op een enkel dia gram k u n n e n w orden vertegenw oordigd. De herhaaldelijke spanning v e ra n d e rt m et ca. de helft van de piekw aarde en kan w orden voorgesteld door Yz piekw aarde '+ Yi piekw aarde D e therm ische spanning en de herhaaldelijke spanning kan w orden beschouw d als: (i)
(ii)
een gem iddelde spanning gelijk aan de bestendige therm ische spanning plus de h e lft van de piekw aarde v an de herhaaldelijke spanning. een wisselende spanningscom ponent gelijk aan de hal ve piekw aarde van de herhaaldelijke spanning, w aar bij aan d ach t w orde geschonken aan de kentekenen v an de spanningen bij beschouw ing van een bijzon d er geval.
Bij een uitg eb reid onderzoek v an verm oeiingsresultaten, w elke door vele onderzoekers bij verm oeiingsproeven, daarin opgenom en gem iddelde drukken, w erden verkregen, vond S m ith (J. O. Sm ith, „T he E ffect o f R ange o f Stress on th e F atigue S tre n g th of M etals” , U niversity of Illinois, Bulletin N o . 334, 1942, p. 18) dat, indien de resultaten w erden uitgezet als afgebeeld in fig. 17, de proefondervindelijke resultaten b in n en het gearceerde gedeelte vielen. D it k o m t practisch overeen m e t h et gebied, ingesloten tussen een rechte lijn en een para bool, w anneer deze door de trek sterk te van h et m ateriaal (B op de horizontale as) en de verm oeiingssterkte in omgekeerde b o ch t (A op dé verticale as) w o rd t getekend. In fig. 14 (a ) zijn de gemiddelde en wisselende spanningen berekend voor de horizontale verbinding van een ideale zuiger, afgezet volgens de vorengenoem de gegevens. D e assen voor
ƒ E a Ga D e w aarde v an v is 0,3 genom en bij de berekening v a n de cu rv en in de fig u re n 10 t/m 16. D e fig u re n 10 en 11 laten zien, d a t om de v erb ran d in g sd ru k sp an n in g en laag te houden, de d ik ten van de top en van de w a n d beide g ro o t dienen te zijn. D it is klaarb lijk elijk juist, o m d at in d ien de w a n d - o f to p d ik te v o o rtd u re n d w erd v e r groot, de zuiger eventueel massief zou w orden. D e analyse zou ech ter ophouden v an w aarde te zijn, lang vo o rd at d it stad iu m was bereik t, o m d at hij is gebaseerd op de plaattheorie. Fig. 12 geeft te zien, d at teneinde de therm ische spanningen bij de horizontale v erb in d in g laag te houden, de to p d u n dient
Fig. 13.
Thermische spanningen in de top dv =
0,3)
Fig. 14.
Spanningskaarten voor ideale zuigers
deze k aart zijn zoals in fig. 17. Fig. 14 ( b ) is een soortgelijke k aart betreffende de gekoelde zijde van h et m idden v an de top. (Bij h et tekenen van fig. 14 (a) en ( b ) w erden stellen w a a r den van h c en h w genom en om de sn ijp u n ten te bepalen v an de constante - h c en de constante - h w lijnen. W a ar h et resu ltaat in fig. 14 (a) een open k aart is, is h et jam m er d at in fig. 14 ( b ) op sommige plaatsen een c o n s ta n te -^ lijn een constante-^™ lijn op twee plaatsen doorsnijdt, w aarvan één onecht is. D e juiste plaats van snijding k an voor iedere c o n s ta n te -^ lijn w orden bepaald door te letten op de juiste volgorde v an de snijdingen door de constante-^«, lijnen, d.w .z. de h w lijnen m oeten in s tij gende of dalende orde van de h w w aarden snijden. D e m oge lijke fo u t tengevolge van h et kiezen v an h e t verkeerde sn ij p u n t zal niet ernstig zijn, daar de beide p u n te n n iet ver v an elkaar liegen). In beide gevallen w erden de „b reu k lijn e n ” A 'B ' en A "B ' ingevoegd onder aannam e van een vaste v erhouding van 0,25. (D eze verhouding o n tstaat door de verh o u d in g v erm oeidheidsgrens/treksterkte, zie fig. 17). D eze conservatieve waarde w erd gekozen om h et onbew erkte oppervlak v a n de ge koelde zijde van de zuiger, de corrosieeffecten en het afm etingseffect in aanm erking te nem en. D e breu k lijn en zijn voor staal soorten m et trek sterk ten van 40 en 30 ton/CH". Indien een p u n t, dat een spanningsconditie vertegenw oordigt, binnen h e t gebied O A B in fig. 14 is gelegen, k a n de spanningsconditie
w orden beschouwd (bij w ijze van proef) als niet w aarschijn lijk te leiden to t verm oeidheidsbreuk. Indien zij boven de lijn A B is gelegen, is breu k wel w aarschijnlijk. O m later te noem en redenen zijn de berekende spanningen n iet absoluut. H e t beste g eb ru ik van de k aa rten zou zijn om de m eest effectieve v eran d erin g te doen zien, die gem aakt kon w orden, w anneer een zuiger h ee ft bewezen een g ebrek te h eb ben. In tabel 3 w o rd t een voorbeeld gegeven hoe zulke k aa rten als (ö) en ( b ) in fig. 14 zouden k u n n en w orden g eb ru ik t om betere afm etingsverhoudingen voor een stalen zuiger m et een diam eter van 24,2", die in dienst was gescheurd, aan de h an d te doen. V eronderstel, d a t de originele verhoudingen de spanningscondities geven, w elke vertegenw oordigd w o rden door p u n t 1 op de k a a rt (fig. 14 (a) en ( b )) en d at h et m ateriaal een trek sterk te bezit van 40 ton/EH". Bij een poging, de spanningscondities bij een horizontale verbinding (fig . 14 ( a) ) te verbeteren, w o rd t de w a n d d ik te verhoogd van 1,0" to t 1,2 5" en de dikte van de top verm inderd van 1,5" to t 1,4" (lijn 2 tabel 3 ), om p u n t 2 te geven in fig. 14 ( a) , w elke de m eest effectieve w ijziging vertegenw oordigt om h e t p u n t b innen de zone A 'B " O " te brengen. D ezelfde w ijziging, toegepast in fig. 14 ( b ) geeft een spanningsconditie die enigszins ernstiger is dan de originele, aantonende d at een v erbetering bij de h o rizontale verbinding n iet noodzakelijk w o rd t vergezeld van
Tabel 3 Geval
hw inch h0 inch
hw/ a
hof a 0,124
Hevige vermoeiïngsspanning bij H J en CC (CS) Geringe drukspanning bij CC (HS)
0,103
0,116
E ffect der veranderingen: Vermindering vermoeiïngsspanning bij H J Lichte verhoging vermoeiïngsspanning bij CC (CS) Verhoging drukspanning bij CC (HS)
1,5
0,103
0,124
Gering effect op vermoeiïngsspanning bij H J Vermindering vermoeiïngsspanning bij CC (CS) Drukspanning bij CC (HS) onvermanderd
1,25
1,75
0,103
0,145
Gering effect op vermoeiïngsspanning bij H J Verdere vermindering vermoeiïngsspanning bij CC (CS) Geen merkbare verandering in drukspanning bij CC (HS)
Wanddikte groter ge maakt dan in de geval len 2, 3 en 4
1,75
2,0
0,145
0,161
Aanzienlijke vermindering vermoeiïngsspanningen bij H Jen C C (CS) Verhoging drukspanning bij CC (HS)
Wand en top dikker gemaakt dan in geval 5
2,5
2,5
0,206
0,206
Verdere vermindering vermoeiïngsspanningen bij H J en CC (CS) Verdere verhoging drukspanning bij CC (HS)
Wand en top dikker gemaakt dan in geval 6
,
- „ ’
n
n ?4S ’
Verdere vermindering vermoeiïngsspanningen bij H J en CC (CS) Verdere verhoging drukspanning bij CC (HS)
1,0
1
Oorspronkelijk
2
Veranderingen in afmetingen: Dikkere wand Dunnere top
1,25
1,4
3
Wanddikte als geval 2 Topdikte als geval 1
1,25
4
Wanddikte als geval 2 Top verdikt
5
6
’
1,5
0,083
5
H J = horizontale verbinding (zie fig. 14 (a)) CC (CS) = topmidden (gekoelde zijde) (zie fig. 14 (b )) CC (HS) = topmidden (hete zijde) (zie fig. 16 (a))
(iii)
\
I5
°ui 6in U\ z <
\ '\z
IO
in
z
tr o
— ------ —a “ f '
1
hc a
O
0-1
0-2
hw
6
0 -3
0 -4
0-5
30
•
d u n n e to p pen w aarschijnlijk geen succes zijn, w aar dikke h et w el zijn ; er lagere spanningen optreden w anneer de w a n d d ik te w o rd t v ergroot, doch in verm inderde m ate; h et zuigerm ateriaal óf hoge tre k - en verm oeiingssterkte zou dienen te hebben óf v atb aar dienen te zijn voor aanzienlijke plastische strom ing nabij de electriciteitsgrens.
H e t laatstgenoem de zou verzekeren, d at de gem iddelde tre k sp anning, die door rek w o rd t veroorzaakt, een opperste lim iet zou hebben. D e d ru k sp a n n in g aan de hete zijde van de top is eveneens v an belang, o m d at zij bij restspanning kan leiden to t b re u k , speciaal bij een gietijzeren zuiger. Fig. 15 laat zien hoe de ge m iddelde d ru k sp a n n in g en de wisselende com ponent v ariëren
(O )
\
25
/
\
( 1
(ii)
\
1 1
(i)
\
20
J
een v erb eterin g bij h et m idden van de top. D a ard o o r dienen w ijzigingen te w o rden aangebracht m et g eb ru ik m ak in g van beide k aa rten tegelijkertijd. In de tabel w orden verscheidene m eerdere gevallen in be schouw ing genom en en de veranderingen in de verm oeidheidscondities kom en op de k a a rt to t uiting. De p u n te n op de k a a rt zijn g enum m erd om overeen te stem m en m et de n u m m ers der gevallen in tabel 3. H e t eindgeval (no. 7) lig t beneden en links v an de lijn A "B " en zou w a t verm oeidheid b e tre ft zeer veilig zijn. D e algemene loop v an geval 1 naar geval 7 bew eegt zich n aa r lagere spanningsgebieden, ten koste van hogere gem iddel de spanningen. D it h ee ft zijn voordeel, daar de gem iddelde sp an n in g in alle delen van de to p en van de w a n d in de eerste p aar w e rk u ren zullen verm inderen. H e t is zeer on w aarsch ijn lijk, d at zelfs de ro b u ste afm etingen v an geval 7 to t restspanningsscheuren in h e t v erb ran d in g sv lak zullen leiden (zie fig. 16 ( a ) ) , m aar de te m p e ra tu u r van de bovenste zuigerveer zou bij zulke dikke w an d en hoog zijn. D e kaarten w ijzen in h et algem een u it, dat:
'0-
20
( b) 15
‘ X
7 7
/
IO
Fig. 2 5.
01
0-2
h»,
0-3
0 -4
Verinoeihigsspann/ngen bij het topmidden (hete zijde)
25
ë
20
1tfl
2 <
_
7 /
UJ £ I 5
2 ' Ó liJ tn 2 -^ jZ w o 1O uj *~ > to in Lü CL
\ *\z
(
2& 3-^ £4-4
0
2 O O
4 0 -2
Hu,
0 -4
0 3
0 5
2O \
m
I 5
z <
LU
a
25 SÉ«.10 p m u j
>
j{^ a
O »-
>) CAST IRQ N PISTON
m
0-1 Fig. 16.
02
hw O-
0 -4
0 '5
Effectieve kruipspenningen bij het topmidden (hete zijde)
m et hio en bc. U itgezet is de rekenkundige gem iddelde span ning, afgeleid zoals hiervoren beschreven. D e wisselende com ponent neem t langzaam af bij een vergrotende h w en is zeer gevoelig voor dikteveranderingen v an de top. H e t is echter v an zeer geringe betekenis, om dat hij vergezeld gaat v an een ge m iddelde drukspanning, hetgeen verm oeidheidsbreuk on w aar schijnlijk m aakt. D aar k ruip een van de tijd afhankelijk verschijnsel is, is de effectieve spanning w aarschijnlijk d ich ter bij het tijd g em id delde van de spanningscyclus. Zoals tevoren reeds gezegd, zou de spanningscyclus identiek zijn aan een d ru k /k ru k h o e k dia gram. De gemiddelde hoogte van z u lk een diagram is ongeveer 1/10 m aal de piekwaarde. D e tijd-gem iddelde d ru k sp a n n in g voor de hete zijde van h et to p m id d en k an w orden berekend door toevoeging van l/lO van de piekgasdru kspanning bij de bestendige therm ische spanning. D it w erd gedaan teneinde fig. 16 te tekenen, welke tekening b e tre k k in g h e e ft zow el op g iet ijzer als op staal, om dat deze vorm v an spanning in gietijzeren zuigers van bijzonder belang is. D e m ate v an k ru ip verm eer dert snel m et de spanning, vandaar d at de w erkelijke effectieve spanning tussen het tijdgem iddelde en h et re k en k u n d ig gem id delde zal liggen. D e in de aanhangsels gem aakte berekeningen zijn op de plaattheorie gebaseerd, w aarbij w o rd t aangenom en, d a t de o p pervlakte van de plaat groot is in vergelijking m et de dikte. Bij zuigers is de topdikte norm aal in de orde v an 1/16 to t 1/8 van de diam eter. D it kan als grensgeval w o rd en beschouw d v a n de toepassing van de schiltheorie. A nderzijds zijn de afw ijk in gen zeer gering en dit feit draagt er toe bij de toepassing te rechtvaardigen. In sommige opzichten w ijken alle zuigers in de p ra k tijk af
van de ideale vorm w aarop de berekeningen zijn gebaseerd. Sommige hebben gew elfde toppen, terw ijl andere m et schaalvorm ige toppen zijn uitgevoerd. Beide m odificaties dienen om de buigspanningen te r plaatse van de horizontale v erb in d in g aan de w and te verm inderen (G . W . W a tts and H . A . Lang, ,,T he Stresses in a Pressure Vessel w ith a P la t H ead C losure” , T rans. A m er. Soc. Mech. Engrs, 74 (1 9 5 2 ), p. 1 0 8 3 ). Bij alle zuigers is er een ro n d in g w aar de top in de m an tel overgaat. D e huidige berekeningen tonen aan, d at hoe g ro ter de straal van deze ronding hoe b eter u it spanningsoogpunt. Bij de ideale zuiger zou de afw ezigheid van deze ro n d in g een plaatselijke spanningsconditie veroorzaken aan de b in n en ran d v an de horizontaleverbinding. Een ro n d in g m et een straal v an ca. de halve w anddikte zou een spanningsconcentratiefactor geven van ca. 1,25. D e spanningen w orden berekend onder aannam e van elasti citeit. Zij zouden n a enige tijd door k ru ip w orden gew ijzigd en m ogelijkerwijs door plastische strom ing in staal, zelfs bij de eerste verhitting. D e bestendige spanning bij de horizontale verbinding zou door plastische strom ing in de to p w ord en ge reduceerd. H e t zou w aarschijnlijk raadzaam zijn in dit geval naar enigszins hogere gem iddelde spanningen te streven, m et h et oogm erk de wisselende com ponenten te verm inderen. D e in aanhangsel II aangenom en tem p eratu u rd istrib u tie is| slechts van toepassing op gekoelde zuigers (in on gekoelde zui-i gers gaat de w arm testroom niet door de to p , doch in radiale rich tin g , w aarna hij via de zuigerveren in de gekoelde voering w o rd t opgenom en). D e aannam e, d at het gekoelde oppervlak van de zuiger en de cylindrische w and dezelfde te m p e ra tu u r hebben, leidt to t enigszins lagere w aarden voor de therm ische spanningen en to t lage to p tem p eratu ren . In fig. 3 is te zien, d at de tem p eratu u r v an de cylindrische w and in verticale ric h tin g verm indert v an af de bovenste zuigerveer to t de h o rizo n tale verbinding. D it w erd bij de onderhavige analyse n iet in aanm erking genomen. H e t grote aantal m ogelijke variaties in de v o rm van zuigers, tezam en m et de tek o rtk o m in g en van de analyses, w aarop juist de aandacht w erd gevestigd, verbiedt de toepassing van de fig u re n 10 t/m, 16 als ontw erpkaarten . D eze fig u re n geven echter een betrouw bare aanw ijzing van h et beloop van de spanningsw aarden, w anneer de afm etingsverhoudingen w orden gew ijzigd. W anneer een bepaalde soort b reu k h eeft plaats ge h ad k an er van deze fig u ren gebruik w orden gem aakt om te bepalen hoe de afm etingsverhoudingen van de zuiger dienen te w orden. V erondersteld d a t om trekscheuren in de w anden van een aantal zuigers v an een bepaald o n tw erp w aren o n t dekt, dan zou de rem edie zijn de w an d d ik te te verg ro ten , te n einde de spanningen aldaar te verm inderen. D it zou de span ningen in de top verhogen. D e beste w aarden voor w an d - en to p d ik te n zouden w orden bereikt, w anneer bevonden w erd d at zuigers zowel in de w and als in de top w aren gescheurd. (D e
Fig. 17.
E ffect van gemiddelde spanning op trekvermoeidheid. Kerfproefstukken volgens Smith
S E C T IO N
ON
A -A
SE C TIO N
ON
B -B
(0 )
Li
¥/7/zmy7////W W
ï 1 ) \
mm
mm
ON
C -C
É I
Ü
S E C T IO N
r%
S E C T IO N
(C )
ON
D -D
(d)
Fig. 18.
Voorgcstelde zuigerontwerp en
aan d ach t w o rd t gevestigd op de W erkspoor zu ig erto p , w a a r van h et onderzoek later zal w orden behandeld. D eze had de bo ven aanbevolen afm etingsverhoudingen, top en w a n d v an de zelfde dikte, gelijk aan 1/10 van de diam eter) en hierv an was zowel de top als de w an d gescheurd. V e rd ik k in g v an de w anden, zoals hierboven aan de h an d gedaan, zou veroorzaken d at de bovenste zuigerveer een hogere te m p e ra tu u r verkreeg. Een effectieve tem p e ra tu u ra fv a l zou k u n n e n w ord en v erkregen door h et aanbrengen v an enkele groeven v an gegradeerde diepte m et afgeronde bodem boven de g roef v an de bovenste zuigerveer, zoals rechts afgebeeld in de fig. 8 (d ) . D e hier geanalyseerde, de ideale vorm benaderende zuigers, w o rd en b etrek k elijk eenvoudig vervaardigd. U it een o o g p u n t v an sp an n in g h a n g t h u n succes evenwel a f van de bevrediging van verschillende tegenstrijdige eisen in h u n o n tw erp . A a n al deze eisen k an n iet tegelijkertijd w orden voldaan, daarom is h et noodzakelijk de balans op te m aken. Indien de cy lin d erafm etin g , de snelheid o f de gem iddelde effectieve d ru k w o rd en verhoogd, k u n n en de beste verhoudingen geen v rijd o m v an scheuren verzekeren. In fig. 18 w o rden vier o ntw erpen van zuigers voorgesteld. D eze hebben een drieledig doel gemeen, nl.:
a. D e to p te m p e ra tu re n (en de resulterende spanningen) laag te hou d en door de top zo d u n m ogelijk te m aken. b. D e sp an n in g en door de v erb ran d in g sd ru k binnen w erk in g sg ren zen te houden, door de d u n n e top te verstij ven m et een systeem van ribben. c. H e t beperken v a n de w arm testro m in g van de hete top n a a r de bovenste zuigerveer. Bij h et o n tw e rp volgens fig. 18 (a ) w orden zeer dunne w an den toegepast. D eze zijn n iet berekend om stoten op te nem en of om een m o m en treactie te verschaffen. D e rib b en vervullen deze fu n cties, w aarbij de k ra ch ten en de m om enten direct w o r den o v erg eb rach t n a a r h et m etaal ach ter de zuigerveren. U it een o o g p u n t v an d ru k stelt fig. 18 (b ) een zuiger voor m et d u n n e w a n d en en zeer dikke stijve top. De spanningen tengevolge v an de d ru k zullen daardoor laag zijn. De th erm i sche sp an n in g en zullen eveneens laag zijn als gevolg van de dunne top. D e rin g E v an geschikt m ateriaal h eeft uitsluitend te n doel de ru im te die hij in n eem t te vullen en de periodieke stro m in g v an gas voorbij de ran d van de top te verm inderen. D e ru im te w erd nodig door de rechte w an d voor h et overbren gen v an de v erbrandingsbelasting en om de w arm testrom ing naar de zu igerveren te verm inderen. D e o n tw erp en in fig. 18 (c ) en ( d ) zijn niet nieuw en zij
Tabel 4.
C hem ische sam enstelling va n de gescheurde zuigers
Top No.
Fig. No.
Type
,. . , Materiaal
Tc
1
8(a)
Werkspoor
Gietijzer
3,3 5
2
8(b)
Sulzer
Gietijzer
Chemische samenstelling in % cc Si P S Mn
Gc 1,56/1,89*
1,79/1,46
1,4
0,76 0,169 0,23
Ni
Cr
Mo
Analyse door
0,08
0,05
NB
A
NB
A
NB
A
NB
B
(1)
Proefstukje uit de wand achter zuigerveren. 3,30 2,14/2,51* 1,16/0,79 NB NB NB NB NB NB (2) Proefstukje uit de zóne in de nabijheid van verbrandingsvlak. 0,21 NB NB NB NB NB NB 3,32 3,11 (3 ) Andere elementen. 0,77 0,43 0,09 0,79 0,18 0,07 NB NB NB
3
8(c)
Pïarland & W olff
Staal
—
—
0,27
NB
NB
NB
0,71
0,42
1,04
0,37
C
4
8(d)
Doxford
Staal
—
—
0,21
NB
NB
NB
0,68
NB
NB
NB
C
A = Brown Firth Research Laboratories, Sheffield; B — Admiraliteit, Sheffield; C = Sheffield Testing Works, Sheffield; NB = niet be paald; * variabel. Tabel 5.
R esu lta ten van m echanische proeven m et materiaal va n gescheurde zuigers (indien n ie t anders verm eld, zijn de p ro ef stukjes genom en nabij de o m trek van de scheur
Top No.
Fig. No.
Type
Materiaal
1
8(a)
Werkspoor
Gietijzer
Tensometerproeven (trek) TT .. , , Max. spanHounsrieid • „ Spec. No. 15
8(b)
8,2
15
Gietijzer
Sulzer
Proefstukje uit zóne nabij ver brandingsvlak
11,6 14.2 14.2 14.7 13.7
15
8(c)
Harlan d & W olff
14
Staal
44,0 44,4 1 44,4 44,2
Gemiddeld 8(d)
4
Doxford
Staal
Tabel 6. Top No. 1 2 3 4 Ideale
Fig. No. 8(a) 8(b) 8(c) 8(d) zuiger van
215 f
44,3 142
33.4 32.4 32,9 32.4
14
32,8f
Gemiddeld * Strekgrens bij 32 ton/fT]".
177
14,2
Gemiddeld 3
181
13.7 10.8 10,8 11,2
Gemiddeld 2(b)
211
7,9 5 8,77 7,5 5 8,56
Gemiddeld 2(a)
B.H.N. 10 mm kogel 3000 kg druk
f Strekgrens bij 19 ton/Q J". A fm e tin g e n en verhoudingen van gescheurde zuigers
Type
Materiaal
a inches
'hw inches
hc inches
n
Werkspoor Sulzer Harland & Wolff Doxford Eichelberg
Gietijzer Gietijzer Staal Staal Staal
12,7 9,4 12,1 13,0 125 mm
' 2,5 1,63 1,38 0.63 20 mm
2,5 2,56 (gern) 1,75 NT 30 mm
5,08 3,6 6,9 NT 4,16
N T = niet toepasselijk
P 1,0 0,64 . 0,79 NT 0,67
hw a
hc a
0,197 0,174 0,114 0,049 0,160
0,197 0,272 0,145 NT 0,240
Fig. 19.
Fig. 21.
Zuiger top No. 1, microstructuur nabij dc scheur ( X h gcctst)
Zuiger top No. 1, microstructuur (cementic tzönc, X 25O, geëtst)
Fig. 20.
Zuigcrtop No. 1, microstructuur (grafietzöne, X 250, geëtst)
Fig. 22.
Zuigcrtop No. 1 (uiterlijk aanzien)
w erd en in Sulzerm achines toegepast. Geen van beide g eb ru ik t de cylindrische w and voor transm issie van de v erb ran d in g sbelasting. Bij (c) w o rd t de stu w d ru k opgevangen door een afzonderlijke cylinder. D e diam eter van de b in n en cy lin d er zou zó k u n n e n w o rden geregeld, d at b et buigingsm om ent tu s sen deze en de to p zeer gering is. In ( d ) w o rd t de s tu w d ru k door rib b en overgebracht. O nderzoek, va n gescheurde zuigers T eneinde gescheurde zuigers te onderzoeken, was het n o o d zakelijk om deze te breken voor h et ontd ek k en v an de v o rm v an de scheuren. Y oor tensom eter- en hardheidsproeven w e r den proefstukjes genom en u it daarvoor in aan m erk in g k o m en de plaatsen, eveneens voor chemische analyse en voor m ic rc fo to g rafie. D eze resu ltaten w orden collectief in de tabellen 4 en 5 weergegeven. D e hoofd afm etin g en der to p p en w o rd en in tabel 6 gegeven. Z uigertop N o . 1 (f i g 8 (ci)) . D it is een zu ig erto p v a n een W erk sp o o rm o to r en gezien in h et lich t van de bovengenoem de theorie is zijn scheur te w ijten aan de geringe tre k s te rk te v an h e t m ateriaal. H e t in een H ou n sfield tensom eter v erkregen getal was 8,2 t o n / O " (een gem iddelde v an 4 p ro e fstu k je s). D it soort proef is ver van ideaal voor het bepalen v an een b e tro u w b a a r getal voor de trek sterk te, doch hij is voldoende n au w k eu rig om aan te tonen, d at de w aarde zeer laag is. Fig. 19 is een fo to van een gedeelte grenzende aan de scheur. H e t cem en tietp atroon is zichtbaar, tezam en m et som m ige p lek ken van hogere cem entietconcentratie. Fig. 20 is een fo to , ge-
Fig. 23.
Zuigertop No. 1 (na breking)
nom en van een g raphietachtige zóne en geeft lange, dunne vlokken g rap h iet te zien in een om h ulling van grove perliet. D e aanw ezigheid v an een cem entietzóne is afgebeeld in fig. 21. H ie r k o m t de vrije cem entiet voor in grote netw erken in een om hulling v an grove perliet. Fig. 22 to o n t de buitenzijde v an de to p vóór het breken. D rie radiale scheuren in de top snijden elkaar nabij het m id den. D o o r kleine kruisjes is de lengte van de om treksscheur,
Fig. 24.
Zuiger top No. 2 (uiterlijk aanzien)
27.
Zuigertop No. 2. Grafietstructuur bij de wand achter de veergroeven (X D , niet-geëtst)
D oor inboren en m et ham erslagen w erd de top gebroken. Fig. 23 to o n t hem in d it stadium . E r w erd bevonden, d a t de scheuren zich veel verder u itstrek ten dan tevoren zich tb aar was. D e originele scheuroppervlakken w aren zw art, terw ijl de nieuw e, door h et breken veroorzaakte scheuren schoon en ge aderd waren. De sterscheuren strek ten zich over de gehele binnenstraal van de top uit. E r konden in de w an d geen b arst jes in de nabijheid van h et begin van de scheur w orden w aar25.
Zuigertop No. 2 (na bre/dng). Bovenaan ook een gedeelte van top No. 4, met de schetir van binnen af gezien
Fig. 26. Links: gietfout (top No. 2 ); midden: aanzien van de scheur (top No. 4) ; rechts: gietfotit (top No. 3) zoals hij in dit stadium te voorschijn kw am , aangegeven. D e radiale k rijtlijn geeft de straal aan van de plaats, w aar zich de inlaatpijp van de koelolie, afgebeeld in fig. 8 (a) b ev in d t en laat zien, d at de scheur vrijw el gelijkelijk door deze straal w o rd t verdeeld. H e t binnenoppervlak was bedekt m et een teerachtige neerslag en was te ru w om de plaats van de u ite in den van de scheur nauw keurig te bepalen, doch h et was d u i delijk, dat deze zich aan de binnenzijde verder u itstre k te d a n aan de buitenzijde.
Fig. 28.
Zuigertop No. 2. Microstructuur bij de wand achter de veergroeven (X 500, geëtst)
' * ' . W Ë Ë iÊ Ê Ê iiÈ tÉ i ^ W ■
r- .
S tllm i '
' ;■• V »,»■:
ËËmÊKÊIiMÊÊIÉMfï
:
ü
ImUSBlËtiu WÈIIËÊÊË m M Ê Ê Ê Ê Ê am mi "*
H l
.
{ ■}:
*
'fft tr'.h" - ë - g i . f. * ■’■Ë'.. l . ::7 ■: ••: ■■ *■ - \ > ? 7 .;/ --
p p n s " ■i, ■' ■
t
IKSKilÊI
< -► ■"■ * ; -=‘ ‘» ^ t **w '“ï -* ' >.;■ , 'ƒ 'M . U ... \ \ ,
uk'
888 . » - i-
ft, f'*'V -'«v ■? *
v; - 'rJ - r . 1'*
v k < ?*■ v
<■ ^,v
- <W - > ‘V
fff,f' "*'1. H Fig. 25.
kV»^„'».O.. / ’O/'s' ‘/:V.‘,L t2-i»7'#'< *Ii
2 uigertop No. 2. Grafiet structuur nabij bet verbrandingsvlak ( X 55, niet-geëtst)
genom en. D e fo to laat duidelijk zien, d at de scheur, zoals th e oretisch voorspeld, zich v an af de binnenzijde u itsp reid t, doch dergelijke w aarnem ingen k u n n e n m et b etrek k in g to t scheuren in de top n iet w orden gedaan. D e plaats van de scheur in de cylindrische w a n d geeft te zien, d at hij in a-sym m etrische positie begon. O p andere p la a t sen ro n d de w an d v in d t bu ig in g plaats in h et m etaal ac h te r de zu igerveren en d it m a a k t enige spanningsverm indering m oge lijk in h et vlak achter de scheur. D e geleiding voor de oliein laatp ijp m aak t de veergroef ter plaatse daarv an stijv er en d aardoor v erm eerd ert de deform atie en de span ning in h et vlak v an de scheur juist daarboven. D it verk laart, w aarom de scheur bij d a t bepaalde p u n t aan de o m trek begon. D a t de scheur zo d ich t bij de bovenste veergroef o p tra d en to ch in een d ik k e r gedeelte, v in d t zijn oorzaak in de afval v an de hoeveelheid axiale b u igspanning, zoals afgebeeld in fig. 1. Z u ig erto p N o . 2 (fig. 8 ( b ) ) . D it is de top v an een Sulzerzuiger (de afgebeelde doorsnede is enigszins vereenvou d igd) en deze is kleiner d an de andere besproken zuigers. H oe de scheur in de vierde veergroef er u it zag, is afgebeeld in fig. 24 en zoals deze er n a h e t breken u itzag in fig. 25. O ok hier is de plaats sym m etrisch te n opzichte van de in laat v an de koel vloeistof en m en ziet, d a t hij zich v an af h e t b in n en v lak naar b u iten v o o rtp lan t. G econstateerd w erd, d at h et in de nabijheid v an h e t u itla a tg a t gelegen m etaal gebreken vertoonde. H e t w erd doorgesneden en er w erd een plekje poreus m etaal g ev o n den. D it is te zien aan de linkerzijde van fig. 26. D eze v e r zw ak k in g , tezam en m et de a-sym m etrie, w o rd t beschouw d de oorzaak te zijn, w elke de b re u k door verm oeidheid tengevolge had. D e fig u re n 27 en 28 laten de g ra fie tstru c tu u r en de m ic ro s tru c tu u r zien van een p roefstukje, genom en u it de veergroefom zom ing nabij de scheur. M en ziet, dat de g ra fiet zich v o o r d oet in vrij grote vlokken, hoewel ongelijkm atig verdeeld. Fig. 28 g eeft g ra fietv lo k k en en eutectische phosfiden te zien in een om hullingszóne v an perliet. Een proefstukje, genom en nabij en rechthoekig op h et verbrandingsvlak had de in fig. 29 a f gebeelde g ra fie tstru c tu u r. D e g rafiet is zeer fijn en g e tu ig t van
Fig. 30.
Zuiger top No. 2. Microstructuur nabij het verbrandingsvlak ( X 500, geëtst)
een fijn dendrietisch patroon. D it schijnt er op te w ijzen, dat de zuiger tegen coquille w erd gegoten. D e m icro stru c tu u r (fig. 3 0 ), geeft nagenoeg volledige o n tb in d in g van h et perliet en opeenhoping v an g ra fie t te zien. D e chemische analyse beves tigde deze w aarn em in g . D e tre k ste rk te van de to p is hoger dan bij de zuigerveren, ondanks verm ind erin g in perliet. D it w o rd t toegeschreven aan de distrib u tie van fijne g rafiet in de top. D e hardheidsproeven w ijzen u it, d a t de to p enigszins zachter is dan de om geving van de zuigerveren, overeenkom end m et de m icro stru c tu ren . Z uigertop No-. 3 (fig. 8 ( c ) ) . D it is een chroom -nikkelstalen zuiger v an de H a rla n d & W o lff tw eetak t, dubbelw erkende m o to r. D e rederij, in h et schip w aarvan de b reu k plaats vond, kon w aardevolle details v erstrek k en aangaande de staat
Fig. 31. Zuiger top No. 3 (uiterlijk aanzien)
Fig. 32. Zuigertop No. 3 (alternatief uitclijk aanzien)
Fig. 33.
Fig. 34.
Zuigertop No. 3 (na breking)
Tensom eterkaart voor proefstukjes uit toppen No. 3 en No. 4
van dienst van deze zuiger. H ij was in b ed rijf geweest van F ebruari 1945 to t O cto b er 1950, waarbij de to tale w e rk tijd ca. 24000 draaiuren beliep, overeenkom ende m et 120 m illioen o m w entelingen. D e m achine w erd gedurende die tijd m ogelijk 6000 m alen gestopt en gestart bij m anoeuvreren en hij w erd ca. 3 50 m aal to t vol verm ogen aangezet en w eder gestopt. D e volgende cijfers voor een soortgelijke b re u k door de re derij gerapporteerd, zijn: to taal aantal draaiuren 2600, aantal om w entelingen 16 m illioen, aanzetten der m achine to t vol verm ogen en daaropvolgend stoppen ca. 2 5 m aal. H e t hier aan gehaalde cijfer voor h et aantal om w entelingen is n iet dat, w aarbij de scheur begon, doch h et w erd bereik t toen de zuigers de uiteindelijke breuktoestand h ad d en bereikt. V an buiten zag de scheur er u it zoals afgebeeld in de fig u ren 31 en 32. H oe ver de scheur zich uitstrek te ziet m en in fig. 33. D e breuk is vrij glad, behalve daar, w aar de „beach m ark s” , een kenm erk van verm oeidheidsscheuren, plaats hebben. D e scheur begon bij A , w aar twee kleine holten w erden bevonden (zie de rechterzijde van fig. 2 6 ). De plaats v an deze holten is ca. verder naar beneden in de w and dan de rest van de scheur. De m anier w aarop de scheur zich snel n aa r de h o rizo n tale v erbinding en verder horizontaal verspreidt is duidelijk u it de foto’s te zien. D e hoek v an de scheur m et de horizontale lijn varieerde tussen ca. 16° en 20°. O pgem erkt w o rd t, d a t h et aanbrengen v an gietijzeren slijtrin g en om de zuigerveren op plaats te houden, diepere veergroeven in de w an d nodig m aakte. D it verhoogde h e t zigzageffe c t van de h a rtlijn v an de w and en de resulterende excen trische belasting van h et gedeelte w aar de scheur o p trad , v er oorzaakte een verm eerdering van de herhaaldelijke directe span ning. D e zuiger w erd m et olie gekoeld. H e t m ateriaal van de z u i ger had een trek sterk te van 44 t o n d " en een strekgrens van 32 ton/CU". In fig. 34 (g em erk t „C hroom staal” ) is een tensom eterk aart afgebeeld. D e m icro stru c tu u r is afgebeeld in fig. 3 5. Z uigertop N o . 4 (fig. 8 ( d ) ) . D it is een vloeistalen zuiger van h e t D o x fo rd type, w aarvan in de fig u u r een doorsnede w o rd t gegeven. D it soort scheur is vrij gewoon bij h et origi nele zuigerontw erp zoals afgebeeld en vond zijn oorzaak in de zigzag druklijn. Bij h et huidige ontw erp is deze fo u t verhol -
14. in iïT - -1'
mam
Fig. 3 5.
Zuigertop No. 3. Microstructuur nabij de scheur ( X 500, geëtst)
Fig. 36.
Zuigertop No. 4 (uitivendig aanzien van een gedeelte)
Fig. 37.
Zuigertop No. 4 (doorsnede over scheur, X 5, geëtst)
Fig. 3 8.
Fig. 39.
Zuigertop No. 4. Microstructuur, tussenzone ( X 200, geëtst)
Fig. 40.
Zuigertop No. 4 (algemeen, X 200, geëetst)
Zuigertop No. 4. Microstructuur, buitenste zóne ( X 200, geëtst)
pen (zie rechtse doorsnede). H ierbij w o rd t de d ru k geleidelijk n a a r de cy linder van m etaal achter de veergroeven geleid, door h e t aanbrengen van de vier afgebeelde kleine groeven. D eze groeven verhogen ook de buigzaam heid van de w a n d eniger m ate. Zij doen geen ernstige spanningverhogingen o n tstaan , o m d at zij: (a ) v an een afgeronde bodem zijn voorzien, ( b ) h et e ffec t v an een stel groeven m et gegradeerde diepte m in d er is d an d a t van een enkele groef en (c) de spanningsconditie aan de b uiten zijd e n iet zo ernstig is als aan de binnenzijde. D e w ij zig in g m a a k t d at de w e rk te m p e ra tu u r van de ra n d w o rd t v er laagd m et ca. 8 5° F— 90° F (4 7 ° — 50° C ). D e onderzochte top is af geheeld in fig. 36 en h e t b in n en v lak v an de zuiger bij de top in fig. 25. Inw endig re ik t de scheur verder d an u itw endig, w aardoor anderm aal b lijk t, d a t hij aan de binnenzijde begon. Fig. 26 (m idden) laat de geopende scheur zien. H e t rim pelige vóórkom en van de b in n e n ra n d van
de scheur stem de overeen m et datgene w a t ook in top N o. 3 (fig. 33) gebeurde en sam en m et de algemene gladheid van de b reuk, w ijst d it op een verm oeiïngsbreuk. Een doorsnede over de scheur is afgebeeld in fig. 37 op een gedeelte w aar de in d rin g in g onvolkom en was. Een nauw keurig onderzoek v a n deze fo to doet links tw ee verticale zónes zien, die in v oorkom en afw ijken van h e t hoofdgedeelte. Fig. 38 is een m icro fo to , genom en van de linker (o p p erv lak te) zóne m et fijne k o rrel; fig. 39 is de tussenliggende m et grovere korrel, terw ijl fig. 40 de s tru c tu u r laat zien van h et grootste gedeelte v an de doorsnede m et h e t gewone u iterlijk van een vrij g ro f korrelig z a ch t staal. Een h ard h eid sp ro ef in horizontale rich tin g m et een Vickers
DENOI ES ^EN JNBROKEN ^ SPEC1V
0
u 0O CN o o
-- y!
°j
ft osv
O— Vl
160°C vO Fig. 41.
Details vermoeiingsproefstaafjes
0
O
250 °C
o
3
N
...
o* \o \
°
32 S°C
o'
0• m
o 400*C o
k-°
< 0
\
47 5* C oy o
....
>
\ ....
O
\
Fig. 43.
REVERSALS
Fig. 42.
TO
FRACTURE
Spanning-Log. N curven. Gietijzer C
O"»
^. O T
>-»>
600*0 O
D---
o
0
* ic r
io IO' REVERSALS TO FRACTURE
Spanning-Log. N curven. Gietijzer N
m achine bij tussenruim ten van 0,020" gaf de volgende resul taten: ' 137 O ppervlaktezóne { 168 ' 164 136 158 143 ■163 + 5 162 142 zone 168 Voor de rest 146 138 + 6 165 144 162 133 153 » O vergang 143 148 134 Deze hardheid verschilt en de kolo m stru ctu u r van de oppervlaktezone b lijk t een gevolg te zijn van de afkoelende w er-
I n verb a n d m e t b et probleem uitgevoerd o n d erzoekingsw erk H e t lab o rato riu m w erk , d at gedurende deze p ro efn em in g w erd v errich t, o m v at verm oeidheidsproeven bij atm osferische en verhoogde tem p eratu ren , therm ische schokproeven, dilatatieproeven en h et onderzoek v an gebroken com ponenten. D it verslag is in h oofdzaak van voorlopige aard en h e t is nog n iet m ogelijk volledige resultaten te verstrek k en . D e in d it stad iu m voor publicatie uitgezóchte resultaten volgen hier. 'Verm oeidheidsproeven D e verm oeidheidsproeven w erden v errich t in een m achine m et roterende balk, w aarin h et aan de proefstaven m edege deelde b u igingsm om ent over de gehele lengte gelijk is. H e t p ro efstaafje is afgebeeld in fig. 41. D e conische schachten van de p ro e fstaaf passen in halve assen, vervaardigd v a n h itte b e-
Fig. 45. Curven die de variatie in vermoeiingssterkte met de tem peratuur te zien geven voor de gietijzersoorten C, N en T stendig staal. D e p roefstaven en een gedeelte van de as worden in een buisvorm ige electrische oven geplaatst, w aarvan de tem p e ra tu u r w o rd t geregeld. E r w o rd t constante belasting toege past. Twee soorten ijzer (aangeduid m et C en N ) w erden volledig beproefd tussen 20° C en 600° C. Een derde soort (T ) w erd eveneens b ep ro efd , doch de hoeveelheid voor de proefstaven beschikbaar m ateriaal was ontoereikend om deze op dezelfde schaal te beproeven. D e chem ische sam enstellingen en de m echanische eigen schappen v an de ijzersoorten w orden in de tabellen 7 en 8 ge geven. V oor h u n m ic ro stru c tu u r w o rd t verw ezen naar het B .S .R .A .-rap p o rt N o . 123/1953. Tabel 7 — C hem ische sam enstelling der beproefde ijzersoorten in % Refe rentie- Analyse TC letter door N T A = B = C =
CC
Si
P
Mn
S
Cr
Ni
1,26 nihil nihil 3,42 2,50 0,92 1,12 0,437 0,18 0,78 0,103 1,09 nihil nihil 2,31 0,55 3,09 3,33 2,68 0,65 1,02 1,21 0,09 0,77 0,16 0,23 O
A B C
c
GC
o
k in g v an de gietvorm . H e t hardheidsverschil w e rd w a a r schijnlijk v erm in d erd door de w arm tebehandeling voor h et o p h effen der spanningen. H e t verschil in stru c tu u r w o rd t geacht n iet nadelig te zijn voor de sterk te v an de doorsnede. In fig. 34 is een ten so m eterk aart a f geheeld, tezam en m e t die voor to p N o . 3. (D e lijn O A o n tsta a t voornam elijk door de do o rb u ig in g v an de veerbalk in de tensom eter. D e rek van h et p'roefstukje w o rd t tennaastebij gegeven door deze afw ijk in g a f te tre k k e n v an de k aa rtv erp laatsin g .) D eze beide cu rven illu streren enige van de eerder in deze verhandeling gehouden beschouw ingen over de tre k /re k verhouding van verschillende m aterialen voorbij de elasticiteitsgrens en haar e ffe c t op de therm ische spanningen.
B ro w n -F irth R esearch L aboratoria, Sheffield A nalyse v an de fa b rik a n t A d m iraliteit, Sheffield
Tabel 8 — M echanische eigenschappen der beproefde ijzersoorten R eferentiele tte r
M axim um sp an n in g ( t o n / D " ) T re k
C N T
1 0 m m kogel
D ru k
3000 kg belasting
61 62 57
222 201 187
19,0 (0 ,5 0 0 " diam .) 17,2 (0 ,7 9 8 " diam .) 14,8 (p ro e f van H o u n sfie ld )
D e resu ltate n zijn u itg ezet in de grafieken der fig u ren 42 t/m 45 en de verm oeidheids grenzen zijn aan tabel 9 te ontlenen. T abel 9 — Verm oeidheids grenzen ( l b s / d " )
Fig. 44.
Spanning-Log. N curven. Gietijzer T
Tem p. ° C.
I jz e r C
I jz e r N
Ijz e r T
20 160 250 325 400 475 550 600
19,600
16,000
18,000 18,300 20,300 20,700
16,700 17,000 18,300 20,800 20,000 19,200
9,600
10,500
—
—
—
—
19,500 19,000 21,000 19,000 13,200
—
M0
Sym bolen a, r, — Straal van de plaat. Ci, Ca, — Numerieke coëfficiënten, enz. c = Specifieke warmte. Eh3 = Buigingsweerstand = D E ex
fD H (c) fd
fd(c)
u fs(c)
G h
k Mc,
n
p1 Qo
— Young’s modulus. = Spanning door = buigspanning bij de horizontale verbinding van top aan mantel. = buigspanning bij topmidden. = directe spanning bij de horizontale verbinding van top aan mantel. = directe spanning bij topmidden. = schuifspanning bij horizontale verbinding van top aan mantel. = schuifspanning bij de verticale verbinding. = thermische gradiënt. — dikte van de plaat. = thermische geleidbaarheid. = buigingsmoment in de top.
q Td t X
XY Y <x ß
— buigingsmoment per lengte-eenheid bij de horizontale verbinding van top aan mantel. straal van de zuiger (a)
~
verhouding
7.7 ~ 71 7 ' dikte zuigertop (b c)
dikte cylindrische zuigermantel (hw) = verhoudingn L dikte tt~t zuigertop T(b(!) TT- ^ ^ = afschuifkracht per lengte-eenheid bij dehorizontale ver binding van top aan mantel. — maximum gasdruk tijdens de verbranding. = temperatuurverschil dwars door de zuigertop. — temperatuur in hetmidden van het vlak van de zuigertop. —
1— v .
= l — v2. — t=z Liniaire uitzettingscoëfficiënt. _
4/3 ( 1- v )
/ ma*hj z=z Poisson’s verhouding
P co
— Dichtheid. — Afwijking. (Slot volgt)
DE RECENTE AANWINST VAN DE VLOOT VAN DE ROTTERDAMSE HAVENDIENST N a de recente toevoeging daaraan van het m oderne m otorschip H avendienst I bestaat de vloot van de R otterdam se H avendienst thans uit 10 vaartuigen. Twee hiervan zijn stoom boten, t.w . de H avendienst l i l en de H avendienst TV. De overige w orden door m o to rk rac h t voortgestuw d. De bootnum m ers I, III, IV, V en V I zijn van brandblusinstallaties voorzien. De stijgende behoefte aan drijvende brandblusm iddelen in de R otterdam se haven heeft de G em eenteraad er vorig jaar toe doen besluiten, de H avendienst II to t brandboot te laten verbouw en. Deze verbouw ing v in d t m om enteel plaats. De H avendienst X doet als direc tie- en als reserveboot dienst. D e H a v en dienst V U , de H avendienst V l l l en de H avendienst I X zijn m otorvletten, die, aangezien deze aan de tegenw oordig redelijkerwijs te stellen eisen n iet m eer voldoen, in de loop van de volgende jaren door beter voor h et beoogde doel geschikte vaartuigen w orden vervangen. O ntw erp en bouw De H avendienst l is, in nauw e sam en w erking m et de Gem eentelijke H a v e n dienst en de Gemeentelijke B randw eer, door de D ienst van G em eentew erken ontw orpen. H e t schip is gebouw d door de N .V . J. H endriks te D oodew aard. De complete voortstuw ingsinstallatie, inclusief m otor, schroefas, om keerbare schroef, frictiekoppelingen en k e ttin g aandrijving van de brandpom p, is gele verd door de Kon. M aatschappij „D e Schelde” te Vlissingen, de hydraulische stu u rin rich tin g door de N .V . V an der Giessen te K rim pen aan de IJssel en de brandpom p door de N .V . S to rk -Ja ffa te U trech t. De B aghytra nevelblusinstal-
latie is geleverd door de N .V . M achine fabriek Baghuis te Best. D e m ontage v an de com plete m a chine- en brandblusinstallatie is uitge voerd door de N .V . M achinefabriek V an D u y v e n d ijk en V an O verbeek te R o tte rd am . E lectrotechnische Fabriek A. de H oop N .V . te R o tte rd am verzorgde de electrische installatie, terw ijl In te r nationale N a v ig atie-A p p araten N .V . te A m sterdam de levering en de m ontage van de D ecca-radarinstallatie heeft u it gevoerd.
Schip en vo o rtstu w in g H e t v aartu ig h eeft de volgende h o o fd afm etingen: lengte over alles 22 m , lengte over de loodlijnen 20 m , breedte over de spanten 5 m , holte 2,70 m, diep gang 1,90 m , w aterverplaatsing circa 90 ton. H e t schip is in de volgende co m p arti m en ten verdeeld: voorpiek, tevens balla stta n k ; verblijf annex to ilet en p o r taaltje; stu u rh u t m et d aaronder de b ran d sto ftan k s en de p o m pkam er; m a chinekam er; bergruim te; ach ter ballast-
Foto Openbare 'Werken Rotterdam
INDELING
VERBLUF
RLGEMEEN
PL RN
HftVEN D IE N S T B O O T
ta n k en stuurm achineruim te. com partim enten zijn door w aterdichte schotten van elkaar gescheiden. In verband m et zijn fu n c tie als ijs breker is het schip bijzonder sterk ge bouw d en van een ijsbreker steven voor zien. D e ballasttanks in voor- en ac h te r schip k unnen bij h et ijsbreken w orden geb ruikt om de ligging van h et schip voor dit w erk zo gunstig m ogelijk te doen zijn. Voorts is het m.s. H avendienst 1 voorzien van een sleepbeting m et veiligheidssleephaak, zodat h e t schip assis tentie k an verlenen bij h e t verhalen v an schepen. De besturing van het schip geschiedt d.rrvv. een handhydraulische stu u rin richting. Teneinde navigatie bij slecht weer m ogelijk te m aken is het schip u it gerust m et een D ecca-radarinstallatie. Voorts is een luidspreekinstallatie aan wezig, alsmede een zoeklicht. H e t schip is voorzien van een centrale verw arm ingsinstallatie m et oliestookinrichting. De voortstuw ing van h et v aa rtu ig geschiedt d.m .v. een Schelde-Sulzer 6cylinder dieselmotor, m et een verm ogen van 240 p.k. bij 500 om w entelingen per m inuut. Deze m otor d rijft een om keer bare schroef installatie (fab rik aa t „Schel de” ) aan. De snelheid v an h e t v aa rtu ig w ordt geregeld door het verstellen van de schroefbladen; h et v o o ru it- en ach teru itv aren w o rd t op dezelfde w ijze ge regeld. D it verstellen van de schroefbla den w o rd t in de s tu u rh u t m et één handgreep beheerst. H e t toerental v an de m otor behoeft daarbij niet te w orden gewijzigd. Behalve de schroefas k a n de m o to r nog een tweede as aandrijven, w aarop d.m .v. een k ettin g o v erb ren g in g een centrifugaalpom p (b ran d p o m p ) is aan gesloten. D it kan zowel bij u it- als bij ingeschakelde schroefas geschieden. O p deze wijze is h e t m ogelijk, h et beschik bare m otorverm ogen n aar behoefte te verdelen over de schroef en de b ra n d pomp. Zo k an de brandpom p blusw ater leveren, terw ijl h et v aa rtu ig d.m .v. schroef en roer bestuurbaar b lijft. D it is o.a. van belang ingeval h e t w a te r kanon g eb ru ik t m oet w orden, indien h et schip zelf n iet gemeerd k a n w orden. Eenzelfde situatie is denkbaar, indien het w ateroppervlak m et een schuim laag dient te w orden afgedekt. D a n zal h et schip tegelijkertijd m oeten spuiten en varen. Brand blusinstallatie De brandpom p is zodanig gekozen, d at bij een o verdruk van 7,5 ato de pom p circa 9,5 m£ w ater per m in u u t le vert, bij h et volle m otorverm ogen. Bij deze voeding k u n en de beide op h et dek geplaatste w aterkanonen tezam en bij een straaldikte van 5 5 m m h et w ater circa 55 m ver of 37 m hoog spuiten. Bij een w erk d ru k van 6 ato lev ert de
Opbrengst brandbluspomp pom p een w aterhoeveelheid van 12,5 m 3 per m in u u t, voldoende voor het voeden v an 10 straalpijpen m et een m ondstuk van 30 m m diam eter. D e benodigde brandslangen k u n n en bovendeks w o rd en aangesloten op een aantal aansluitkoppelingen van de cen traal gelegen bran d leid in g op het schip. D o o r op speciale aansluitpunten zo genaam de transportleidingen m et een diam eter v an 4 " aan te sluiten, kan deze pom p ook over een belangrijke afstand 14,5 m 3 w ater per m in u u t leveren aan elders opgestelde brandw eerauto’s. Bij m anoeuvrerend schip kan m et één w a te rk an o n gespoten w orden, m et een w aterleverantie to t circa 5 m 3 per m in. Zoals eerder verm eld, is in verband m et de noodzaak van blussing van b randende vloeistoffen, de m ogelijkheid aanw ezig, m et behulp van speciale schuim straalpijpen schuim te produce ren, d at zich als een aanééngesloten laag over h e t brandende vloeistofoppervlak u itsp reid t en de vlam m en dooft. H ie r toe is in het schip een voorraadtank voor schuim vloeistof van 1000 liter ge plaatst. D eze vloeistof k a n aan dek en zo nodig aan boord van een brandend schip in de schuim straalpijpen w orden gebracht voor h e t gebruik ter plaatse.
D eze laatste pom p m a a k t deel u it van een „B aghytra” h o g edruknevelspuitinrich tin g . D o o r m iddel van de B ag h y tra-in stallatie w o rd t w ater onder een d ru k van 40 to t 50 ato toegevoerd aan tw ee hoge d ru k rubber slaneen, die om tw ee has pels zijn gew ikkeld, opgesteld in een nis van de dekopbouw van h et schip. Elke slang h ee ft een lengte van 90 m eter en is aan h et einde aangesloten op een „nevelpistool” , w aarm ede h et w ater naar wens als een com pacte straal of als een zeer fijn verdeelde nevel in de v u u r haard k an w orden gespoten. D e erv a rin g die ook de brandw eer te R o tte rd am m et soortgelijke nevelblusinrichtingen h eeft opgedaan, is zeer g u n stig te noe men. D e aandacht w o rd t er op gevestigd d a t h et blussen d.m .v. de nevelspuitinstallatie geheel onafh an k elijk van de eerstgenoem de blusm ethode (m et de grote bran d p o m p ) k a n w o rd en toege past. Eventueel k an nog een kleine pom p, die als lensballastpom p dient, bij blusw erk van geringe om vang w o rden g eb ru ik t; deze pom p lev ert ongeveer 700 liter w ater per m in u u t. Electrische installatie
W aterleverantie bij m o to r toerentallen 420— 500 o m tu fm in . Behalve de h o o fd m o to r staat in de m achinekam er n o g een K rom hout statio n n aire 4 cylinder D ieselm otor opge steld m et een verm ogen v an 60 pk bij 1500 om w entelingen per m in u u t. Deze m achine k an via een drijfw erkas drie generatoren, een luchtcom pressor en een speciale h o g ed ru k oliepom p aandrijven.
D e electrische installatie is aangepast aan de verschillende eisen die h e t b ed rijf stelt. H e t scheepsnet h eeft een spanning van 24 V olt en w o rd t srevoed door 3 generatoren van 1,5 k W elk. Tw ee er v an w orden door de h u lp m o to r aange dreven en de derde via de schroefas van h e t schip. D e generatoren en de alk a lische b atterij m et een capaciteit van 200 A h zijn van h et fa b rik aat G .A .V . D oor een autom atische balansregeling
w o rd t de belasting gelijkelijk verdeeld over deze drie generatoren. V oorts is een w alaan slu itin g m ogelijk, w aarbij de n e t sp an n in g v an 220 V o lt op 24 V o lt w ordt getransform eerd. Behalve de reeds genoem de luidspreek-
installatie, h e t zoeklicht, de norm ale scheeps- en navigatieverlichting, enz. is in de behoefte aan een goede d ekverlichtin g voorzien. B ovendien is h et m ogelijk enkele verplaatsbare „F lood-lights” aan te sluiten, z o d a t op enige afstan d , b.v.
in een scheepsruim , voor v erlichting kan w orden gezorgd. D e radarinstallatie w o rd t gevoed door een afzonderlijke generator v an 1,5 kW , die een n etsp an n in g v an 110 V olt ge lijkstroom levert.
OVERDRACHT LOODSBOOT V O O R IN D O N E SIE O p 27 J u n i 11. w erd door de Scheeps w e rf „K raaier” N .V . te Z aandam de laatste v an een serie v an zes loodsboten aan de opdrachtgevers, de R ep u b lik I n donesia, over gedragen. D e h o o fd afm etin g en v an deze sche pen zijn : lengte o.a. 18,50 m eter; lengte w.1. 17,15 m eter; breedte spt. 4,80 m e te r; holte 2,86 m eter; diepgang 1,50 m eter. D e v o o rtstu w in g geschiedt door een C aterp illar m o to r, ty p e D 337. D e snel heid is 10 knopen. H e t schip is u itg e ru st m et een sein/ o n tv a n g ap p araat v an R adio H o llan d .
OVERDRACHT H EK W IELER „PLACIDO D E CASTRO O p 11 Ju li 1955 w erd door de A rn hem sche Scheepsbouw Mij N .V . te A r n hem de voor de Servicos de N avegacao da A m azo n ia e de A dm inistracao do P o rto “do P ara (S .N .A .P .P .) te R io de Janeiro gebouw de hekw ieler Placido de C astro, aan de eigenaren overgedragen. D e h o o fd afm etin g en bedragen: len g te over alles 46,50 m eter; lengte tussen de loodlijnen 40,00 m eter; breedte op de sp an ten 8,00 m eter; holte in de zijde 1,40 m eter; diepgang geladen 1,00 m e ter. D e v o o rtstu w in g geschiedt door tw ee hekw ielen, w elke w orden aan gedreven door een „S ulzer” m o to r v an 450 p k bij 400 o m w ./m in ., w aardoor de snelheid 9 k n o p en bedraagt. H e t schip is in g eric h t voor h et v e r voer v a n 30 passagiers le klasse en 70
passagiers 3 e klasse, 9 officieren en 10 bem anningsleden. H e t draagverm ogen is ca. 112 to n .
PERSONALIA
NIEUWSBERICHTEN
4 0 -ja rig ju b ileu m v a n de heer J. W . Slaats Op 9 Augustus a.s. hoopt de heer J. W. Slaats, procuratiehouder en chef-inkoper van de N.V. Kon. Nederl. Machinefabriek v /h E. H . Begemann de dag te herdenken, dat hij 40 jaren aan het bedrijf van de N.V. is verbonden. De jubilaris zal, dit in verband met de vacantieweek van het bedrijf, recipiëren op Maandag 22 Augustus a.s. des middags van 16.30 to t 18.00 uur in Hotel „West-Ende” te Helmond.
Lassym posium N ederlandse V ereniging voor L astechniek Door de Nederlandse Vereniging voor Lastechniek zal een lassymposium worden gehouden op 12 en 13 October 19 5 5 in het jaarbeursrestaurant te Utrecht met als on derwerp „Materiaalproblemen bij het lassen van staal en nonferro-metalen” . Tegenover elkaar zullen worden gesteld de problemen welke zich bij de metaalgebruiker-lasser voordoen en welke eisen deze aan het materiaal stelt en in hoeverre de materiaalproducent daaraan kan voldoen.
H e t schip w erd gebouw d volgens de voorschriften v a n B ureau Veritas voor de klasse + 3/3 1.1.1. A & C P.
De referaten werden onderverdeeld in de volgende groepen: I Staal A. Dikke plaat B. Gietstaal C. Laaggelegeerd staal D. Dunne plaat II Nonferro-metalen H et programma en inschrijfformulieren zijn op aanvraag verkrijgbaar bij het secre tariaat der N.V.L., Zeestraat 62 te Den Haag. Tel. 115974. Gelijktijdig met het lassymposium wordt
in de jaarbeursgebouwen aan het Vredenburg te Utrecht de lastechnische tentoon stelling „Lastu-5 5” gehouden, waarvoor alle deelnemers aan het symposium mede zijn uitgenodigd. Rijkscommissie voor de W erktuigkundigen-examens Uitslag geslaagden voor diploma C 3de zit ting in 1955 J. C. Schuchard, G. Teeuwsen, W. P. J. Rijnierse, D. Winkelman, J. Stoop, H. Kreb, J. Kusse. Shell Tankers N.Y., Rotterdam Met ingang van 1 Augustus 195 5 zal de Technische Dienst van Shell Tankers N.V., welke tot die datum gevestigd is in het pand Westerkade 34 te Rotterdam, kantoor hou den in het Groothandelsgebouw (ingang D ), Conradstraat 3 8, te Rotterdam. Evenals correspondentie bestemd voor de andere afdelingen dezer N.V. dient deze voor de Technische Dienst vanaf die datum te worden gericht aan: Shell Tankers N .V., postbus 874, Rotterdam. Telefoon (K 1800) 112820; telegramadres: Shelltankers Haag; Telexadres: Shelltankers Rotterdam (No. 21049). Tewaterlatingen Van helling III van werf Oost van de Nederlandsche Dok- en Scheepsbouw Maat schappij v.o.f., Amsterdam N., werd op Zaterdag 9 Juli 195 5, het enkelschroef turbinetankschïp Kylix, bouwno. 452, met goed gevolg te water gelaten. Dit schip wordt gebouwd voor de N.V. Petroleum Maatschappij „La Corona” te ’s-Gravenhage en zal na gereed komen in dienst gesteld worden bij de Shell Tankers N.V., eveneens te ’s-Gravenhage. De doopplechtigheid werd verricht door Lady Hopwood, echtgenote van de Direc teur der N.V. De Bataafsche Petroleum Mij te Londen, Sir Francis Hopwood. Het schip zal een draagvermogen hebben van 18.000 ton op een diepgang van 8,99 meter. De hoofdafmetingen zijn als volgt: Leng te over alles 170 m, lengte tussen de lood lijnen 161,54 m, breedte op de spanten 21,11 m, holte 11,89 m. De ladingtanks, elf stel van drie stuks, zullen 17.600 ton vloeibare lading kunnen bergen. De snelheid zal 14J4 knoop bedragen. De voortstuwing geschiedt door een turbine-installatie, uitgevoerd door N.V. Werkspoor, terwijl de beide stoomketels, type Babcock & Wilcox door de N.D.S.M. vervaardigd zijn. Het installeren geschiedt door N.V. Werk spoor. Op de vrijgekomen helling zal de kiel ge legd worden van Bouwno. 479, een 24.700 tons motortanker voor de Nederlandse Norness Scheepvaart Maatschappij N.V. Op Zaterdag 16 Juli 19 55 werd bij de N.V. Werf Gusto v/h Firma A. F. Smulders te Schiedam, een der vennoten der Industri ële Handels Combinatie Holland te Den Haag, de hopperzuiger Sandon TV, in aan bouw voor de Port Authority of Thailand, onder grote belangstelling met goed gevolg te water gelaten. De doopplechtigheid werd verricht door Mevr. Fookiat Prathipasen, echtgenote van de Ambassadeur van Thai land te Parijs.
Na de plechtigheid sprak mr H. Smulders, directeur van de N.V. Werf Gusto de aan wezigen in het Engels toe en overhandigde daarbij aan de doopster een fraai geschenk als aandenken aan deze plechtigheid. Hij herinnerde er verder aan, dat door de ven noten van de I.H.C. Holland meer dan 160 hopperzuigers werden gebouwd, waaruit wel moge blijken, dat de baggerbouw een van Nederlands oudste tradities is. Na hem voerde ook Z.E. Generaal Chai Prathipasen, de Thailandse Ambassadeur te Parijs het woord. De voornaamste bijzonderheden van de dubbelschroef-stoonysleephopperzuiger San don IV zijn: Lengte tussen de loodlijnen 84 m, breedte 14,40 m, holte 6,90 m, vaarsnelheid 11 mijl, laadcapaciteit 2000 m3, zuigdiepte 14 m. Drie stoommachines, waarvoor de stoom geleverd wordt door twee met olie gestookte ketels elk met een V.O. van ruim 300 m2, hebben een totaal vermogen van 3000 pk. Het vaartuig wordt gebouwd onder klas se Lloyd’s Register 100 A 1 voor dredgers. De zuiger is bestemd voor het op diepte houden en voor het verbreden van de vaar geul in de monding van de Chao Phraya rivier in de Golf van Thailand. Aangezien er ter plaatse een intensief scheepvaartver keer is en het baggeren ook in vrij ruw water mogelijk moet zijn, is een dubbelschroefschip gekozen. De oplevering zal eind 195 5 geschieden. Op 14 Juli 195 5 is bij de Scheepswerf en Machinefabriek „Holland” v /h M. Caljé N.V. te Hardinxveld de profielbakkenzuiger Voorburg, in aanbouw voor de N.V. Bag ger Mij „Holland” ’ te Hardinxveld, met goed gevolg te water gelaten. De afmetingen zijn: lengte 29 m, breedte 6,43 m en. holte 2,50 m. Hoofdmotor „Bol nes” 400 pk, waterpompmotor „M.A.N.” 175 pk, buisdiameter 500 mm. Proeftochten. Onder gunstige omstandigheden vond op de Noordzee voor de Nieuwe Waterweg de officiële proeftocht plaats van het m.s. Heemskerk. Het schip werd gebouwd door de N.V. Scheepsbouwwerf v.h. De Groot en Van Vliet te Slikkerveer en werd namens de eigenaar, de Firma Hollandsche Zeereederij te Rotterdam, door de heer J. Vermaas van J. Vermaas’ Scheepvaartbedrijf overgeno men. Elet is een zusterschip van de reeds afge leverde schepen Barendsz en Houtman en is van het gladdektype, met de volgende hoofdafmetingen: Lengte tussen de loodlij nen 51,80 m, breedte op spanten 9 m, holte 4,10 m. Het schip is uitgerust met een „Industrie” motor van 510 pk. Maandag 20 Juni 11. vond op de Nieu we Waterweg de proefvaart plaats van het motorschip Maria, eigenaar de heer L. Meeusen te IJsselmonde. Het schip werd door de Machinefabriek Van der Bend te Maassluis uitgerust met een nieuwe Industrie dieselmotor 300/330 pk, 6-cylinder type D6 met hydraulische Kuypers’ omkeerkoppeling. Tijdens de proefvaart bleek de nieuwe in stallatie volledig aan de verwachtingen van de eigenaar te beantwoorden.
Stork levert scheepsmotoren aan buitenlandse werven Op 18 Juli 195 5 heeft H.K.H. Prinses Astrid van Noorwegen bij de werf van Swan, Hunter & Wigham Richardson Ltd. te Wallsend-on-Tyne in Engeland het dubbelschroef-passagiersschip Bergensfjord te water gelaten. Voor dit schip, dat wordt gebouwd voor de rederij Den Norske Ame rika Linje te Oslo, als zusterschip van de Oslo fjord, levert Stork de twee voortstuwingsmotoren, die elk een vermogen hebben van 93 00 aspk bij 13 0 omw/min. Het zijn 8-cylinder dubbelwerkende tweetactmotoren, type HODT 8X 72/110, bo ring 720 mm, slag 1100 mm. De spoellucht wordt geleverd door afzonderlijke, electrisch aangedreven blowers. Stork voortstuwingsmotoren worden ook geleverd voor de vrachtschepen Gabonkust en Camerounkust, die door de Stoomvaart Maatschappij Nederland in opdracht zijn gegeven aan de Howaldtswerke Hamburg A.G. D it zijn zusterschepen, elk van 4650 ton deadweight. Op 9 Juli is de Gabonkust te Hamburg officieel door de rederij over genomen; op diezelfde dag is'de Cameroun kust te water gelaten. Voor elk van deze schepen levert Stork een dieselmotor met een vermogen van 3 3 00 aspk bij 12 5 omw/min en drie 4-tact StorkRicardo hulpmotoren elk van 225 aspk bij 575 omw/min. De twee voortstuwingsmo toren zijn 7-cylinder enkel werkende tweetactmotoren, type HOTLo 7 X 5 4/115, bo ring 540 mm, slag 1150 mm. Zij zijn inge richt voor drukvulling en gebruik van zwa re brandstof olie. Nederlandse apparaten voor kernphysische doeleinden te Genève Ter gelegenheid van het eerste congres van atoomenergie voor vreedzame doelein den, wordt van 8 t/m 21 Augustus a.s. te Genève een grote internationale tentoon stelling gehouden van apparatuur en appli caties voor kernphysische doeleinden, waar ook door Philips aan zal worden deelgeno men. Er zullen o.a. tentoongesteld worden een maquette van een synchro-cyclotron, diverse apparaten voor radio-actieve stralingsmeting, welke deels zullen worden gedemon streerd en een cascade-generator van 600 kV. Tevens een selectie van meet- en regel apparatuur voor het regelen, meten en re gistreren van industriële processen, evenals radio-actieve isotopen voor industriële en medische toepassingen en een aantal essen tiële onderdelen, zoals door Philips geleverd zijn voor het grote Cosmotron te Brookhaven (U.S.A.). Ook de industriële televisie-apparatuur zal er een plaats vinden als waarnemingsinstrument door opstelling van de camera op stralingsgevaarlijke plaatsen in laboratoria enz., waarmede veilige waarneming op af stand mogelijk is. Philips heeft voor deze tentoonstelling de beschikking gekregen over een ruimte van 80 vierkante meter in de grote tentoonstel lingshal.