RUIMTELIJK ONTWERP GEMAAL STEEKTERMOLEN: ONTWERPTOELICHTING
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
RUIMTELIJK ONTWERP GEMAAL STEEKTERMOLEN: ONTWERPTOELICHTING project
documentcode
opgesteld door
0920 GS
0920GS-DO.001
onderdeel
30-10-2010
DO
status
Aletta van Aalst & Partners Architecten BV Zeeburgerdijk 387 1095 DW Amsterdam www.aaenp.nl
datum rapport
stand van zaken
opdrachtgever Hoogheemraadschap van Rijnland Postbus 156 2300 AD Leiden
losse bijlagen
in samenwerking met
nvt
nvt
contactpersoon
akkoord vrijgave
Marcel Buzing
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING ANALYSE EN CONCLUSIES
HOOFDSTUK 1
KADER ONTWERPOPGAVE
7
- 1.1 LOCATIE
9
- 1.2 FUNCTIE
15
HOOFDSTUK 2
VARIANTENSTUDIE
5
17
- 2.1 ANALYSE
19
- 2.2 LOCATIE STUDIE
21
- 2.3 CONCLUSIE
25
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
ANALYSE EN CONCLUSIE
samenvatting
conclusie
De uitbreiding met een vervangend gemaal naast de Steektermolen is onderdeel van de capaciteitsverbetering en de daaraan gekoppelde ruimtelijke visie die Rijnland momenteel voor haar installaties ontwikkelt.
Bij de analyse van de mogelijkheden viel direct de helderheid van de bestaande ruimtelijke structuur op. Ook de in het landschap herkenbare structuur van het waterbeheer is een belangrijk aspect in de aansluiting op de geschiedenis.
Als het nieuwe gemaal op een logische plaats in de structuur wordt gerealiseerd, dan ontstaat een heldere combinatie van oud en nieuw. Bij een zorgvuldige uitvoering van vooral de maaiveldinrichting is dit ook een versterking van de belevingswaarde van de molen.
Aansluiten op het verleden en de techniek met een verschijningsvorm anno nu is de ambitie. Door de combinatie met de Steektermolen is de aansluiting op het verleden heel concreet aanwezig bij deze ontwerpopgave. Zowel de molens als het Cruquiusgemaal zijn inspiratiebronnen voor de ontwerpen voor de nieuwe generatie gemalen.
Verder is de molen ruimtelijk zo dominant, dat de geringe omvang van een modern gemaal daar niet snel afbreuk aan doet. Wel is de maaiveldinrichting van groot belang voor de logica van dichtbij.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
introductie ICT, ontwikkelen ruimtelijke visie
2000
renovatie Steektermolen
1900 vervanging door elektrische en dieselaandrijving
structurele inzet stoom als aandrijving
1800
1700
1600 bouw Steektermolen structurele inzet watermolens
1500 eerste watermolen op windkracht
1400
1300 ontstaan van (de voorlopers van) Hoogheemraadschap van Rijnland
1200 ontginning met afwatering via hoogteverschil waterstanden, vrij verval, o.a. getijdewerking
1100
De functie van de molen blijft intact, na de uitbreiding kan de molen nog altijd met windenergie het water omhoog pompen. De waterbeheerrol gaat over naar het nieuwe gemaal met een hogere capaciteit.
uitbreiding Steektermolen
ambitie
!
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
HOOFDSTUK 1: KADER ONTWERPOPGAVE 1.1 locatie 1.2 FUNCTIE
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
1.1 LOCATIE Omgeving De molen ligt in een open polderlandschap. Het slotenpatroon is sterk noord/zuid gericht. Het gemaal voert het water via een afwateringskanaal af naar de Steekt. De molen staat op geruime afstand van de dijk langs de Steekt en de daarlangs ontwikkelde bebouwing. Dwars door de oude waterstructuur lopen het spoor en de N11, evenwijdig aan de Steekt. De molen is in het open landschap vanuit alle richtingen goed zichtbaar. Ook vanaf de N11 en vooral vanaf het spoor zijn het huisje, maar met name ook de molen goed te zien. Naast de molen bevindt zich de oude dienstwoning. Deze ligt parallel aan de verkavelingsrichting en voegt zich daardoor in de structuur.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
10
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
11
12
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
Terrein Naast de molen bevindt zich de oorspronkelijke, stapgewijs uitgebreide dienstwoning. Ook zijn er diverse bijgebouwen langs de toegangsweg. Hierdoor is er ruimtelijk sprake van een cluster van bouwwerken waarvan de molen de meest dominante is. Tussen de Steekterweg en het terrein bij de molen toont het beeld de structuur heel helder. Bij de molen zelf wordt het zicht mede bepaald door de bijgebouwen die in het lege landschap extra opvallen. De molen zelf staat op een terp, hoewel de verhoging op zich niet zo heel groot is, is het toch een ruimtelijk herkenbaar element. Aandachtspunt is dat de molen en de dienstwoning momenteel alleen bereikbaar zijn via een voetpad.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
13
school
14
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
1.2 FUNCTIE
In 1597 werd deze poldermolen gebouwd ten behoeve van de waterhuishouding van de polder. De molen is gebouwd als een wipmolen en heeft tot 1962 een buitenscheprad gehad om het water de polder uit te pompen. Vanaf 1962 dient de molen slechts als reserveaandrijving, ook is het buitenscheprad vervangen door een vijzel. In principe is het gemaal nu een electrisch aangedreven vijzel, die met een eenvoudige ingreep nog steeds op windenergie kan draaien en dit ook regelmatig doet. Het gemaal moet aan de vernieuwde, zwaardere eisen gaan voldoen. Uit de technische voorstudies blijkt dat dit niet meer binnen de bestaande molen kan worden gerealiseerd en dat er dus een nieuw gemaal nodig is. Doordat de positie en de aansluiting van de molen op het water niet veranderen, kan deze nog altijd pompen als de molen draait.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
15
16
16
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
HOOFDSTUK 2: VARIANTENSTUDIE 2.1 ANALYSE 2.2 LOCATIE STUDIE 2.3 CONCLUSIE
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
17
2
3
aanzicht 1
garage
garage
aanzicht 2
hekwerk bestaand
toegangsweg van grasbetontegels afm. 600x400x120 mm 3 m breed
boezempeil -0.60 m
boezempeil -0.60 m
asfaltweg gedeltelijk vrezen
3
aanzicht 3
920
maatgevend -0.35 m
voetpad van grasbetontegels afm. 600x400x120 mm 1,2 m breed
a ed
75
betonnen brug met leuning
0
k he
25 98
00 12
1m
aie
dra
bre
0
spijlenhek 2 m hoog met punten op bovenregel kleur RAL 6020 (groen)
20
13
73 95
dubbele draaiehek 3m breed voetpad van betontegels 1,2 m breed alu. trap met leuning
00
betonnen goot
24
RVS buitenopstelkast, kleur Ral 6009 (donkergroen) lxbxh, 2000x2000x2100
00
29
aanzicht 4
grasbetontegels afm. 600x400x120 mm
RVS omkasting kleur RAL 6009 (donkergroen) lxbxh, 2650x1500x2000
te slopen kas
8594
voetpad van betontegels aanpassen spijlenhek 2m hoog met punten op bovenregel kleur RAL 6020 groen 25
nieuw poldergemaal Steekt (vijzelgemaal)
0 65
alu. luik lichtmast alu. trap met leuning
aanzicht 5
4600
inlaat hdpe Ø200 uitwendig
betonnen kroosopslag lxbxh, 2700x2700x1000 mm
houten hekwerk
krooshekreiniger kleur grijs
1
stalen hekwerk
4
uitlaatconstructie
watergang tot hier afdempen
00
41
a 35 86
dienstwoning
voor doorsnede a-a tekening 137 4C21
huidige poldergemaal ondergebracht in windmolen te maken watergang
10.00 m
5 houten hekwerk
houten luiken handhaven inlaatconstructie
winterpeil zomerpeil
-2.20 m -2.00 m
winterpeil zomerpeil
-2.20 m -2.00 m wijz.: omschrijving:
get.:
Polder Steekt; Poldergemaal Steekt voorlopig ontwerp 1/2 plattegronden bestaande en nieuwe situatie
bestaande situatie
nieuwe situatie
get.: G. Rahim
datum: 20-07-2009 schaal:
gec.:
datum:
behoort
gez.:
datum:
tek. nr.:
technische opzet Postbus 156, 2300 AD Leiden Telefoon 071-3063063 Internet
[email protected] Telefax 071-5123916
18
137
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
dienstwoning
houten luiken
2.1 ANALYSE Aanpassing Op basis van technische voorstudies is het voorstel om naast de molen een nieuwe maalgang aan te leggen. Het water stroomt dan vanuit het polderpeil via het nieuwe vijzelgemaal om de molen heen naar het boezempeil. Ruimtelijk is dit technische voorstel te veel een verstoring van de heldere landschappelijke structuur. Daarom is er in deze ruimtelijke studie vooral gezocht naar de mogelijkheden die aansluiten op de structuur.
Ruimtelijke structuur locatie De ruimtelijke structuur rondom de molen heeft de volgende aanknopingspunten voor de uitbreiding: - De molen werkt als landmark in het gebied, vanaf grotere afstand zal dit niet snel verstoord worden. -
De belijning van de kavels in de polder, op kortere afstand gaat dit samen met de zichtlijnen een cruciale rol spelen. Verstoring van de structuur valt meer op dan voegen in de structuur.
- De terp waarop de molen staat kan voor de maaiveldinrichting gebruikt worden om de losse voorzieningen te camoufleren.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
19
school
school
symmetrie + richting structuur
radiaal uitbreiden
20
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
2.2 LOCATIE ontwerp Ruimtelijk uitgangspunt Ruimtelijk inpassen in de bestaande structuur kan heel eenvoudig door het nieuwe gemaal evenwijdig aan de woning aan de andere zijde van de molen te leggen. Door de symmetrie die zo ontstaat ligt de molen op de as hiervan en krijgt zo de ruimtelijk belangrijkste positie in het nieuwe totaalbeeld. De symmetrie zorgt tegelijkertijd voor een vanzelfsprekend samengesteld geheel.
Beloopbaar vlak Boezem water Polder water Grastegels
n ui Kr 0 NA
Kruin +/ -0 NAP
P
brug
/-
afmeting en afhan kelijk van water breedte
+
De terreininrichting wordt afgestemd op de terp met een radiale uitbreiding daarvan voor de omleiding in de watergang. Vanuit de polder gezien blijft het beeld aan de oostzijde bepaald door een verhoogd grondlichaam.
vrachtw agen met kra an: ca7000* 2000
Tussen het nieuwe gemaal en de terp van de molen kunnen de voorzieningen die bij een modern gemaal horen -zoals een kroosvuilopslag- van ondergeschikt belang zijn en ook deels aan het zicht onttrokken worden. De bereikbaarheid van woning en molen worden in deze opzet ook verbeterd.
nd ra uw
e ni n: ei
rr te
-1000 terrein: nieuw
terp
ran dc a -4 00
ca -100 terprand
terrein ca -800 à -100 0
0
00
-1
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
21
22
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
Beeld De 3D-beelden geven een indruk van het effect: een vanzelfsprekende cluster van molen, woning en nieuwe gemaal. Voor het nieuwe gemaal is één van de nieuw ontwikkelde standaardtypen van de nieuwe generatie toegepast. De exacte uitvoering van het nieuwe gemaal heeft op het evenwichtige beeld een ondergeschikte invloed: zolang richting en volume overeenkomen met de woning geeft dit een evenwichtig totaalbeeld. Het accent op het dakvlak, dat het ontwerp voor het nieuwe gemaal geeft, past wel goed bij het accent op de bovenbouw dat de molen kenmerkt en op het rode pannendak dat de woning kenmerkt.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
23
24
0920 POLDER- EN RIOOLGEMALEN HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND
2.3 CONCLUSIE
Het nieuwe gemaal past zich aan de ruimtelijke aspecten die op deze locatie aanwezig zijn aan: een aanpak die een sterk totaalbeeld oplevert. De uitstraling van het nieuwe gemaal komt overeen met wat Rijnland met de ruimtelijke visie beoogt: een ontwerp dat in de locatie is verankerd, recht doet aan de historie, duidelijk modern is, en interesse opwekt over de functie van het waterschap.
GEMAAL STEEKTERMOLEN: VOORONDERZOEK
-
0920GS-IH.001 d.d. 12-02-2010 - AA&P
25
Zeeburgerdijk 387
1095 DW Amsterdam
T 020 - 668 32 68
F 020 - 468 18 00
E
[email protected]
W www.aaenp.nl
