Route Zorg & Welzijn: Depressie en bewegen; succes- en faalfactoren (GLI) Sprekers: Agnes van der Poel (Trimbos Instituut), Elise van Casteren (NISB) Marijke Schotanus - Dijkstra (Trimbos-instituut), Linda Schouten (onderzoeker UvA/ Trimbos) en Mariëtte van Ginkel – Luijten (Stichting Robuust, ROS). Download de congress app: m.twoppy.com/nisb12/
Twitter mee #nisb12
GLI Depressieve Klachten
Trimbos-instituut, ROS Robuust, NISB en Universiteit van Amsterdam Ontmoetingsdag 06-11-2012
Programma 11.30 – 11.45 Programmabeschrijving GLI Depressieve Klachten – Elise van Casteren 11.45 – 11.55 Onderzoekstraject GLI Depressieve Klachten – Marijke Schotanus 11.55 – 12.05 Pilot Oost Souburg – Mariëtte van Ginkel 12.05 – 12.15 Onderzoek motivatie – Linda Schouten
12.15 – 12.30 Vragen, discussie, stellingen
Programma GLI Depressieve Klachten Elise van Casteren - NISB
Tijdlijn Ontwikkeling, implementatie en effectonderzoek van de BeweegKuur (GLI) Depressieve Klachten voor: ….mensen met depressieve klachten ….mensen met depressieve klachten en diabetes type 2 en/of overgewicht 2011-2012
Verkenning: pilot-studie
2012-2013 Implementatie en effect onderzoek
2014 Verrijking en verspreiding
Programma GLI Depressieve klachten 1. Signalering en intake 2. Inhoud programma GLI Depressieve Klachten a) Psychologische component b) Voedingscomponent c) Beweegcomponent 3. Borging en financiering
Signalering en intake
Signalering en intake • Doorverwijzing - aanbevelingen: o Zet een duurzame en constructieve lokale samenwerking op. Persoonlijk en continu onderhouden. o Focus niet op alle professionals als instroomkanaal, maar maak keuzes en investeer.
Signalering en intake • Motivatie deelnemers: – Niet te zware lading: ‘depressiegroepje’ – Duidelijk over inhoud, verwachtingen, voorwaarden – Intrinsieke motivatie, motiverende gespreksvoering – Aandacht voor individuele vraag/ wens (niet aanbod-, maar vraaggericht werken, ‘op maat’)
• Bijscholing (visie, mult.disc. samenwerking, motivational i-viewing, zelfmanagement, signalering)
Inhoud programma
Inhoud programma 1. Psychologische component 2. Beweegcomponent 3. Voedingscomponent
Voorbeelden interventies
Inhoud programma 1. Psychologische component 2. Beweegcomponent 3. Voedingscomponent
Beweegprogramma – de route Fysieke test
Intake
Vragenlijst
Beweeg advies
Naar lokaal aanbod
Wensen & behoeften Groepsprogramma
Begeleiding door fysiotherapeut, beweegdocent, leefstijladviseur, buurtsportcoach
Opstart programma
Lokaal aanbod
Beweegprogramma In lokaal aanbod
Opstart programma
Groeps programma
• Doel • Bewegen in de buurt • Sociale beweegkaart, weet wat er in de buurt is • Bewegen uit de zorg houden • Regelmatig contact belangrijk
Beweegprogramma In lokaal aanbod
Opstart programma
Groeps programma
• Voor mensen met een lage belastbaarheid (fysiek of mentaal) • Met als doel de klachten wegnemen en wennen aan fysieke inspanning • Begeleiding door fysiotherapeut • Warme overdracht naar groepsbeweegprogramma of naar bewegen in de buurt
Beweegprogramma In lokaal aanbod
Opstart programma
Groeps programma
• • • •
Begeleiding door beweegdocent Vorm afgestemd op wensen groep Bewegen in veilige omgeving Bewegen is het middel, ontspanning, lekker in je vel zitten, fitter voelen • Voorbereiding op bewegen in het lokale aanbod (in de buurt) • Duur max. 16 weken • Deelnemers betalen eigen bijdrage
Tips • Niet de functie van de professional centraal stellen maar de nodige competentie om de beweeggroep te begeleiden • Buurtsportcoach betrekken voor warme overdracht
Inhoud programma 1. Psychologische component 2. Beweegcomponent 3. Voedingscomponent
Een voorbeeld • Eén of meerdere groepsbijenkomsten/ -voorlichting Week 1: o Individueel eetgedrag en doelstellingen o Stimuluscontrole/ moeilijke situaties o Voor- en nadelen huidige en nieuwe voedingswijze
Week 6 (helft): o Evaluatie eetgedrag o Stabiliseren met terugvalpreventie
Borging en financiering • • • • • • •
Samenwerken met externe partners Eigen bijdrage cliënt, bv. 50 euro p.p. Collectiviteitsafspraken tussen gemeente en ZV Gemeentesportpas Vergoeding fysio vanuit medische fitness Gebruik maken van mogelijkheden buurtsportcoaches Gebruik maken van ruimten gemeenten
Effectonderzoek GLI Depressieve Klachten Marijke Schotanus-Dijkstra - Trimbos-instituut
Onderzoekstraject • Doel effectonderzoek: Is de GLI depressieve klachten (kosten)effectiever is dan "watchful waiting"? • Doel procesevaluatie: In kaart brengen van de succes- en faalfactoren voor landelijke implementatie
Opzet onderzoek • 20 huisartspraktijken melden zich aan • Telkens worden twee praktijken met elkaar "gematcht" op enkele kenmerken – Grootte van het cliëntenbestand – Aantal professionals in dienst
• De twee praktijken worden gerandomiseerd toegewezen aan de experimentele of de controle conditie
Condities • Experimentele conditie: 10 huisartspraktijken bieden de GLI depressieve klachten aan • Controle conditie: 10 huisartspraktijken bieden behandeling volgens de Zorgstandaard Depressie (= eerste drie maanden watchful waiting)
Deelnemers onderzoek • 306 deelnemers in totaal (ongeveer 15-25 deelnemers per praktijk) • Inclusiecriteria:
– 18 jaar en ouder – CES-D score van 6-46 – Voldoet op het moment niet aan de NNGB – Heeft geen psychische stoornis of ernstige psychische klachten – Heeft geen ernstige fysieke klachten waardoor bewegen niet mogelijk is – Is bereid tot een financiële eigen bijdrage
Stroomschema Onderzoek
Gegevensverzameling • Elke deelnemer aan het onderzoek ontvangt van het centrale aanspreekpunt een vragenlijst bij het begin (T0), na 3 maanden (T1), na 6 maanden (T2) en na 12 maanden (T3). Deelnemer vult thuis in. • Bij elke meting wordt de BMI bepaald. Het centrale aanspreekpunt houdt deze gegevens bij, net als welke interventies de deelnemer heeft gevolgd
Vragenlijsten • Eén vragenlijst bestaat uit: – Depressieve klachten (CES-D) – Beweging (SQUASH) – Welbevinden (MHC-SF) – Zelfeffectiviteit (ALCOS) – Zelfmanagement (NEL) – Kwaliteit van Leven (EQ-6D) – Zorgkosten en productiviteitsverlies (TiC-P)
• Deelnemers ontvangen 5 euro per ingevulde vragenlijst
Procesevaluatie • Deelnemers – 5 evaluatievragen op T1, T2 en T3 in de vragenlijst
• Zorgprofessionals – Uitvoerende zorgprofessionals ontvangen schriftelijk 5 evaluatievragen op T1, T2 en T3 – Twee zorgprofessionals doen mee aan een interview tussen T2 en T3
Pilot Oost-Souburg Mariëtte van Ginkel – ROS Robuust
Agenda • • • • • •
NISB Voorbereiding voor het project Uitvoering Resultaten Rol van Stichting Robuust Vragen
NISB en historie Medio 2011
Begin 2011 Begin 2010
Eind 2008 Expertmeeting Depressie en bewegen
Werkgroep Depressie en bewegen
Werksessie BeweegKuur Depressieve klachten
Verkenning
BeweegKuur (GLI) Depressieve klachten
Onderzoeksvragen • Hoe ziet de GLI voor mensen met depressieve klachten (DK) eruit? NISB • Welke beweegprogramma’s zijn als leefstijlinterventie geschikt? NISB • Onder welke voorwaarden is borging van een GLI-DK mogelijk? NISB • Wat zijn succes- en faalfactoren om mensen gemotiveerd te krijgen en te houden voor deelname aan GLI-DK ? Trimbos: Linda Schouten
Proces • Zoeken en verkennen • Eigen ontwikkeling • Ondersteunen en volgen
Op maat afspraken
Plan van aanpak
Instroom deelnemers
Evaluatie
Pilot locatie Oost-Souburg
Voorbereiding Project
Voorbereiding; plan van aanpak Doelstellingen: 1. Welke interventie is het meest effectief 2. Meer inzicht verkrijgen in de randvoorwaarden voor implementatie, zoals o.a. kosten en baten. Locatie doelstelling: • Lokale samenwerking met de verschillende partijen • Streven naar een effectief mogelijk model van geïntegreerde leefstijlinterventie dat breed uitgerold kan worden voor meerdere doelgroepen.
Patiënt
Huisartsen (3): Selectie/screening van patiënten +motivatie. Verwijst naar leefstijl adviseur. Vragenlijsten van Trimbosch invullen.
Leefstijladviseur: 1. 2. 3. 4. 5.
Intake: uitleg, motivatie, beweegscore ( invullen lijsten BeweegKuur ) Doorverwijzing naar diëtiste, fysiotherapeut, POH-GGZ Coaching en begeleiding: iedere 6 weken consult, afronding na 6mnd Centraal aanspreekpunt voor de deelnemer. Volgt proces en houdt de scores bij.
Diëtiste:
Fysiotherapie:
1. Diagnostiek en Vaststellen behandelplan 2. Individueel Voedingsadvies
1. intake 2. Beweegplan opstellen
POH-GGZ: 1. Vragenlijst psychisch welbevinden 2. Kortdurende behandeling
Begeleiden van de cliënt d.m.v. groepstraining, in praktijk: opstartprogramma
Groepsbijeenkomst onderbegeleiding van diëtiste, psychosomatische fysiotherapeut en POH-GGZ.
Begeleiden van cliënten naar locale beweegaanbod en groepsgewijs aanbod middels follow-up. In samenwerking met sport buurtcoach.
Uitvoering • Groepsbijeenkomsten • Individuele begeleiding • Iedere zorg verlener vervult rol zoals afgesproken
Resultaten; POH-GGZ (CES-D) 50
45 40 35
Mevr. A.
30
Mevr. C.
25
Mevr. N.
20
Mevr. M.
15
Dhr. T
10 5 0
1
2
Resultaten; diëtiste • Gezondere voedingskeuzes , • Verbetering van de bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten • Gewichtsvermindering • Betere bewustwording van regelmaat; dagstructuur Aanpassing 2de groep; meten gewichtssamenstelling
Resultaten fysiotherapie • Aanpak fysiotherapeut als prettig en veilig en beschermd • De groepsdynamiek heeft een positieve bijdrage geleverd aan hun motivatie voor bewegen en ook hun psychische proces. • Lichamelijk positieve reacties, zoals bv beter slapen • Bloedsuikerwaarden verbeteren • Thuis ook actief aan de slag te gaan • Het algemeen welbevinden verbeterd Bewegingsagagoog begeleidt cliënten regulier naar het sportaanbod.
Rol Stichting Robuust
Motivatie-onderzoek Linda Schouten – UvA en Trimbos-instituut
Motivatie onderzoek Onderzoek naar interesse in een beweegprogramma in de eerstelijn • 101 cliënten, waarvan 45 met depressieve symptomen (CESD≥16) • Zelfrapportage vragenlijsten
Motivatie onderzoek Cliënten met depressieve symptomen vergeleken (N= 101): • algemene eigen-effectiviteit • fysieke eigen-effectiviteit , mits ook chronische aandoening en/of overgewicht Implicaties: MI, opstartprogramma….
Motivatie onderzoek Cliënten met depressieve symptomen (n=45):
• Positieve relatie tussen ernst depressieve symptomen en interesse • Algemene en fysieke eigeneffectiviteitsverwachtingen zijn geen predictoren van interesse
Motivatie onderzoek Implicaties voor de praktijk:
• Programma gericht op cliënten die (eerder meer dan minder) last hebben van depressieve symptomen. • Benadrukken positieve consequenties programma (uitleggen rationale) • ‘Op maat’ programma (vraaggericht)
Vragen…
Hartelijk dank voor uw interesse!
