Rotterdam Cultuurstad Fractie PvdA Rotterdam november 2006
“(A cynic is) a man who knows the price of everything, and the value of nothing.” Oscar Wilde (1893) “In Rotterdam weten we niet alleen de prijs, maar kennen we ook de waarde van dingen.”
Rotterdam, cultuurstad Rotterdam is zo veel meer dan alleen een werkstad: het is een moderne stad, een stad om in te wonen, in uit te gaan en om in te genieten van het culturele aanbod. De stedelijke economie verandert steeds meer in een creatieve en een innovatieve economie. De gemeente kan en moet een voortrekkersrol spelen in dit transformatieproces. Het is daarom tijd voor een hernieuwde betrokkenheid van politiek en overheid bij kunst en cultuur. Naast de nieuwe sociale agenda en de blijvende aandacht voor veiligheid is het belangrijk dat kunst en cultuur en de creatieve sector een ruime plaats krijgen. Dit boekje is een bundeling van ideeën over hoe het cultuurbeleid in Rotterdam zich kan en moet doorontwikkelen. Daarmee is het een ‘pluk de ideeën’-boekje geworden. De thema’s en ideeën zijn een weerslag van bijeenkomsten met betrokkenen uit de sector. Jacqueline de Jong november 2006
Jongeren Rotterdam is een van de meest jonge steden van Nederland. Jongeren zijn de toekomst van Rotterdam. We hebben er alle belang bij dat we jongeren alle ruimte bieden voor ontwikkeling en ontplooiing van hun talenten. 1. Rotterdam Jongerenhoofdstad 2009. - Het is belangrijk dat de aandacht voor jeugd in de aanloop naar dat jaar wordt opgebouwd. Na afloop van het jongerenjaar dient er natuurlijk ook voldoende te blijven hangen in de stad. Bijvoorbeeld door het opzetten van een festival voor jongeren in de kunst. - Jongeren moeten een belangrijke plaats krijgen in de organisatie van het jaar. - Durf te kiezen voor kunstvormen die niet per definitie behoren tot de hogere cultuur. Investeer in de belevingswereld van opinieleiders onder jongeren en geef er dan een draai aan. - Voor de organisatie van Jongerenhoofdstad moet een onafhankelijke organisatie worden opgericht, hiermee moet gestart worden in 2006. - Jongerenhoofdstad moet een internationale uitstraling krijgen, daarom moeten voldoende middelen beschikbaar gesteld worden en moet op tijd begonnen worden met de ontwikkeling van de internationale promotie.
2. Oprichting van een urban podium. Op het gebied van de artistieke ontwikkeling en presentatie van vernieuwde urbanproducten heeft Rotterdam een achterstand. Het is van belang een platform te creeren waar zowel de mondiale als de plaatselijke hervertaalde kunst en cultuur van jongeren bij elkaar komt. De Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur verwacht dat de versteviging van urban culture in de basis op termijn ook impulsen geeft aan de creatieve industrie. 3. Creëer ruimte voor nationale en internationale uitwisseling van jongeren. 4. Stimuleer kwalitatief goede festivals. 5. Vernieuw en verjong de instellingen van binnenuit: pas het personeelsbeleid van de gevestigde instellingen daarop aan.
Onderwijs
Publieksverbreding
1. Ontwikkel meer programma’s voor kunst & cultuur op school. Brede scholen koppelen aan Lokale Cultuur Centra (LCC’s).
1. Maak de Museumnacht gratis! Organiseer ook gratis toegang van musea voor jongeren tijdens Jongerenhoofdstad 2009.
2. Doe aan talentscouting op scholen.
2. Doorzetten van het actieplan Uitburo.
3. Richt opleidingen op in Rotterdam: DJ-academy, Hiphop-opleiding.
3. Meer aandacht voor wijkcultuur: ‘community art’, wijktheater, oprichting ‘Community Art Fonds’, oprichting ‘community centres’. Denk ook hier aan de LCC’s.
Broedplaatsen Rotterdam moet een broedplaats worden voor beginnende kunstenaars en creatieve ondernemers. Omdat broedplaatsen niet opgericht kunnen worden, maar moeten ontstaan, is het van groot belang het voorwaardenscheppende beleid te versterken. Belangrijk daarbij is het vastgestelde beleid voor een langere periode consistent uit te voeren. Tegelijkertijd is het zaak die beginnende kunstenaars ook vast te houden op het moment dat ze succesvol worden. Er moet dus budget en organisatie komen voor artistieke ‘next steps’.
1. Investeer in woon- en werkplaatsen voor kunstenaars: * Stel slooplocaties beschikbaar aan kunstenaars naar het voorbeeld van de Westergasfabriek. Bevorder dat het OBR ruimhartiger wordt in het beschikbaar stellen van leegstaande ruimten op specifieke plekken en koppel dit aan de stadsontwikkeling. * Start een atelierbeweging en bied zo goedkope en/of tijdelijke atelierruimte aan. Dit zou mogelijk zijn wanneer het OBR enthousiaster zou gaan meewerken. * Denk aan een Adoptieprogramma voor bedrijven van kunstenaars en culturele ondernemers. De bedrijven stellen bijvoorbeeld restruimtes beschikbaar.
2. Steun nieuwe en kleinschalige initiatieven. Denk tevens aan de oprichting van een verzamelgebouw voor deze initiatieven en projecten. Creeër zo een centrum voor jongerencultuur. 3. Start een broedplaatsprogramma: integrale ondersteuning van idee naar product voor starters in de creatieve sector. 4. Voer een breed opdrachtenbeleid. Daag kunstenaars uit, geef ze gericht opdrachten en stimuleer ze om zich met de stad en de stedelijke problematiek te bemoeien. Creëer hiervoor mogelijkheden. De stad moet meer gebruik maken van de kunstenaars. 5. Inventariseer aanwezige initiatieven op hun impact voor de stad en op hun noden. Steun het bestaande fijnmazige netwerk van kunstenaarscollectieven en experimentele mogelijkheden. Met andere woorden: geef steun en aanmoediging aan nieuwe initiatieven, maar koester en faciliteer wat er in de stad al aan kwaliteit aanwezig is. Een van die faciliteiten zou kunnen zijn dat een ambtenaar wordt aangewezen die helpt bij het indienen van subsidieverzoeken.
Creatieve economie Creativiteit wordt steeds belangrijker in de economie: de creatieve zakelijke dienstverlening, media, entertainment en de kunsten. In de afgelopen zeven jaar is de groei van de creatieve sector gemiddeld 8% geweest, veel hoger dan de gemiddelde economische groei in de regio. Daarbij draagt deze sector ook sterk bij aan de leefbaarheid van de stad. Wij roepen het college op zich stevig te richten op verdere groei van de creatieve sector! 1. Bedenk een ontwikkelingstrategie voor de creatieve sector. Belangrijk in deze visie is om te komen tot ruimtelijke concentratie binnen segmenten van de sector productieontwikkeling (RDM-hallen), design & architectuur (NAI, Witte de With), uitgaan & muziek (Now & Wow, de as Kruiskade – Nieuwe Binnenweg) en media (Coolhaven, Lloydpier). 2. Investeer in goede woonwerkvoorzieningen voor creatieve ondernemers en pas afgestudeerden. 3. Probeer investeringen in cultuur, economie en onderwijs te verbinden. Stel daarvoor een regisseur aan, met een zelfstandig budget. 4. Ontwikkel creatieve kansenzones, analoog aan de
economische kansenzones. Denk ook aan het oprichten van een verzamelgebouw of broedplaats voor startende culturele ondernemers. 5. Verbind de thema’s economie en cultuur veel meer met elkaar binnen het collegebeleid. 6. Stimuleer de creatieve maakindustrie door hiervoor een opleiding op te zetten. 7. Creëer een MKB-loket creatieve industrie voor het MBO én VMBO: verbind arbeidspotentieel aan ondernemers. 8. Idee: maak creativiteitskaarten van alle deelgemeenten en ontwikkel de 5 kaarten die er zijn door.
Audio- en Visuele sector De Audio en Visuele sector (AV-sector) in Rotterdam is in opmars. Het belangrijkste wapenfeit van de afgelopen jaren is wat dat betreft de ontwikkeling van de Schiecentrale. Hoewel Rotterdam in verhouding tot Amsterdam en Hilversum nog steeds een relatief kleine speler is, heeft Rotterdam zeker kansen om tot verdere ontwikkeling van deze sector te komen. We moeten ons dan wel onderscheiden van Amsterdam en Hilversum (zoals we dat nu al doen met ‘shorts’: korte films). Zet sterk in op het verbeteren van het AV-ondernemersklimaat! VERBETERING ‘AV-KLIMAAT’ 1. Investeer in AV-talent (de Eddy Terstalls van Rotterdam) en probeer die mensen aan de stad te binden. 2. Start een hogere opleiding voor Film en de AV-industrie (zoals de Filmacademie in Amsterdam). Probeer de afgestudeerden van deze opleiding voor de stad te behouden. 3. Laat de sector zelf met ideeën komen om het klimaat te verbeteren. Bedenk als gemeente niet alles zelf aan de vergadertafel. 4. Investeer in shared services voor de Rotterdamse productiehuizen.
TV/RADIO 5. Investeer in lokale Rotterdamse TV- en radiozendtijd. Subsidieer een lokaal politiek/maatschappelijk discussieprogramma (concept Buitenhof, Nova). Versterk het programma over Rotterdamse kunst & cultuur op TV Rijnmond, zoals Moois en voor de jongeren Zooi. 6. Aantrekken van een (landelijke) TV of radioproducent voor vestiging in de stad. 7. Meer Rotterdamse AV producties, films, series. In dit kader ligt een belangrijke rol weggelegd voor het (versterkte) Filmfonds. NIEUWE MEDIA 8. Maak van Rotterdam de ‘silicon valley’ van de open source. Open Source Software (OSS) is software waarvan de broncode vrijelijk aan het publiek beschikbaar wordt gesteld door de makers. 9. De gamingindustrie, animatie, narrowcasting, IT: Rotterdam heeft kansen op deze gebieden!
Werken aan het cultuurmerk Rotterdam Rotterdam als een internationale en creatieve stad; een stad waarin veel kan, waarin velen worden uitgedaagd en waar een nieuwe balans gezocht wordt tussen de snelle veranderingen in de economie en de behoefte aan symbolische waarde. 1. Het merk Rotterdam moet positief gepositioneerd worden, Rotterdam als jonge, creatieve stad. 2. Haal grote internationale namen binnen (Forsythe). Kijk bijvoorbeeld wat Gergiev voor het RphO heeft kunnen doen. Grote namen zijn ook belangrijk voor het lokale; van hiphop tot de hogere kunsten. 3. Er moet meer ruimte komen voor (inter)nationale cultuuruitwisseling. Besteed daarbij aandacht aan de stedenbanden en handelsmissies. 4. Geef structureel ruimte voor internationaal aanbod in de vorm van programmering en festivals. Denk aan de oprichting van een fonds voor (internationale) topproducties. 5. Overige: organiseer themajaren. Geef een vervolg aan het operafestival, begin een centrum voor internationale beeldende kunstenaars in het Fotomuseum
Verbreding van het cultuuraanbod debatcultuur, letteren, theater en muziek Rotterdam is een stad van formaat en moet in dit licht blijven werken aan haar culturele aanbod. Bij de andere thema’s in dit boekje zijn verschillende punten genoemd waarop Rotterdam zich cultureel kan ontwikkelen. Een aantal belangrijke punten zijn echter nog onbenoemd gebleven: 1. De debatfunctie van organisaties als Arminius, het Portaal en Zaal de Unie behoeft versterking naar het voorbeeld van organisaties als ‘De Balie’, ‘De Rode Hoed’ en ‘Felix Meritis’. Een suggestie in diezelfde lijn: oprichting van een huis voor interculturele dialoog. Tevens kan het programma van bestaande instellingen worden versterkt door meer aandacht te besteden aan politieke en maatschappelijke onderwerpen. 2. Een grote stad als Rotterdam is het aan zichzelf verplicht een goede popprogrammering met goed functionerende poppodia te hebben. * Er gaan op dit moment veel muzikale acts aan Rotterdam voorbij door het ontbreken van een zaal met een grootte die tussen Nighttown en Ahoy in ligt. * Oprichting van een centrum voor actuele muziek in het pand van Lantaren/Venster, wanneer Artplex op de Wilhelminapier opengaat.
3. Bevorder de aandacht voor letterkunde in de stad. Een aantal mogelijkheden: creëer de positie van ‘writer in residence’, investeer in de (nood)faculteit letteren en laat literatuur en poëzie meer naar voren komen in het Rotterdamse straatbeeld (naar voorbeeld van Leiden en naar voorbeeld van Rotterdam! Wij hebben immers ROTEB-auto’s met dichtregels!). 4. Behoud de culturele sector in het centrum van de stad (Lantaren/Venster, Fotomuseum) of zorg voor een nieuwe culturele invulling van de vrijgekomen ruimte. 5. Meer aandacht voor theater. Start bijvoorbeeld een straattheater. Creëer bovendien meer productiecapaciteit voor theater- en dansmakers (van studenten tot internationale professionals, zodat ze hier wonen, studeren en werken). Haal bovendien een HBO theater- en circusopleiding naar Rotterdam die past bij de stad.
Kunst in de openbare ruimte De buitenruimte is het aangezicht van onze stad. Daarmee is het een belangrijk aangrijpingspunt om kunst en mensen dichter bij elkaar te brengen. Het is bijvoorbeeld de plek waar mensen worden geconfronteerd met de mooiheid of lelijkheid van hun stad. Kunst in de openbare ruimte kan in die zin een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering van de woon- & leefomgeving van Rotterdam. Daarnaast geeft kunst in de openbare ruimte vaak een vingerwijzing naar de geschiedenis. Denk aan het beeld van Zadkine dat betekenis krijgt door het bombardement, of de Delftse Poort van Cor Kraat die verwijst naar de oude stadspoort. Tot slot heeft het de potentie om wervend te werken richting toeristen. Geef gebieden in de stad daarom een sterke identiteit mee. 1. Stimuleer inspirerende, spannende architectuur in de stad. Besteed daarbij niet alleen aandacht aan projectontwikkelaars, maar vergeet ook de woningcorporaties niet. 2. Uitbreiding van de beeldenroute en het starten van soortgelijke projecten bijvoorbeeld langs de Ringweg rond Rotterdam. Denk daarnaast ook eens aan tijdelijke kunst in de buitenruimte.
3. Lelijke plekken in de stad op projectbasis opnieuw vormgeven. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de activiteiten van Stichting Straatbeeld. 4. Investeer in het behoud van monumenten. 5. Geef aandacht aan literatuur/poëzie in de buitenruimte en op gebouwen. 6. Oprichting van een ‘Community art’-fonds.
Historie & erfgoed Veel erfgoed is in Rotterdam door de Tweede Wereldoorlog verdwenen. Voor de leek is het dan ook moeilijk de geschiedenis van de stad is zijn fysieke hoedanigheid te zien. Het is een belangrijke uitdaging het erfgoed en de historie van de stad daarom meer zichtbaarheid te geven. Daarbij is het goed om te beseffen dat Rotterdam altijd een sterk veranderende stad is geweest: de identiteit van de stad gaat in die zin niet alleen over wat zij is (en was), maar vooral over wat zij wil worden. 1. Het uitbouwen van het Historisch Museum tot een stadsmuseum dat het verleden van de stad verbindt met de maatschappelijke werkelijkheid van het heden. Investeer daarin! Een dergelijk instituut heeft ook een brugfunctie naar de diverse Rotterdamse culturen. Vraagstukken als sociale cohesie en integratie/participatie zijn immers sterk verbonden met identiteit, afkomst en geschiedenis. Rotterdam heeft een representatief museum nodig, dat wat betreft uitstraling, presentaties, programma’s en collecties toegankelijk en aantrekkelijk moet zijn voor alle Rotterdammers. Het museum moet in zijn beleid rekening houden met de sociaal-culturele veranderingen die zich in de stad hebben voorgedaan en doen.
2. Wakker de interesse voor de geschiedenis van Rotterdam aan via de basisscholen. 3. Stimuleer het ‘mecenasschap’. Bijvoorbeeld door de oprichting van een museum voor verzamelaars.
Regelgeving als barrière De manier waarop de kunst & cultuursector op dit moment is georganiseerd stuit op weerstanden. De kritiek draait voornamelijk om een drietal punten: 1. De huidige planning & controlcultuur is verstikkend voor de sector. Er moet een ambtenaar worden aangesteld die helpt bij het correct en volgens de regels formuleren van subsidieverzoeken. Bovendien moet de controle gericht zijn op de basis waarop de subsidie ter beschikking wordt gesteld. Op de afgesproken manier en op de afgesproken momenten wordt verantwoording afgelegd. Vertrouwen krijgen begint immers bij vertrouwen geven. 2. De instellingen stuiten vaak op ambtenaren zonder duidelijke bevoegdheid of doorzettingsmacht. Verantwoordelijkheden moeten helder zijn. 3. De Rotterdamse culturele sector kent vele kleine kunstinstellingen. Deze instellingen zijn op zich ontzettend nuttig voor verjonging en vernieuwing en eigen identiteit. Ruimte voor experiment is belangrijk. Het feit dat ze erg kwetsbaar zijn is een probleem. Schaalvergroting door het oprichten van een facilitair bedrijf voor al die clubs zou een uitkomst kunnen zijn. Ook in de sfeer van apparatuur zou een soort uitleen-
bedrijf van materialen (licht– en geluidsinstallaties, podiumdelen, tribunes, tentoonstellingspanelen e.d.) heel goed kunnen werken. Vooral voor de kleine instellingen, die dat allemaal steeds opnieuw moeten huren en daarmee hun exploitatiekosten onnodig opschroeven.
Dit boekje is een uitgave van de gemeenteraadsfractie van de PvdA Rotterdam ▪ november 2006 Coolsingel 40 ▪ 3011 AD Rotterdam ▪ 010-4172105 ▪
[email protected] ▪ www.pvdarotterdam.nl
