Rondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012 Voor u ligt het verslag van het rondetafelgesprek over mantelzorg op 22 november 2012. Dit gesprek was een eerste aanzet - een experiment - om met sleutelfiguren en vrijwilligers uit verschillende zelforganisaties uit Zuidoost in gesprek te gaan over mantelzorg. Deze avond is een initiatief van Markant en Stichting Samenwonen-Samenleven, maar werd gedragen door alle aanwezigen. Het rondetafelgesprek draait om persoonlijke verhalen die gezamenlijk iets vertellen over het thema Mantelzorg Aan de hand van onderstaande vragen hebben we met elkaar nagedacht over dit thema. Waar denk je aan bij het woord zorg? Wat is goede zorg? En, een hele persoonlijke vraag die tijdens het gesprek naar boven kwam borrelen, wie zorgt er straks voor mij? Een tipje van de sluier van wat er naar boven kwam tijdens deze gesprekken vind u in dit verslag. Maar nog meer dan dat bent u aan tafel genodigd bij het volgende rondetafelgesprek. De aanwezigen hebben toegezegd achtereenvolgens een rondetafegesprek te organiseren. Lucia Martis heeft als eerste het stokje van ons over genomen (zie foto) en zal in januari 2013 het volgende gesprek organiseren. Daarna zal het stokje verder gaan rouleren door zuidoost. U bent van harte welkom,
Namens alle aanwezigen. Hillegonda Lo-A-Njoe Margreet Zickhardt Souham Bocekcioglu en Besna Karine Klappe Doris Vidda Saskia Duijs Lucia Martis Karin Bodegraven
Bangsa Jawa Markant Koffie Compleet Stichting SW-SL Vice Versa Stichting SW-SL Profor Markant
Rondetafelgesprek Mantelzorg Gespreksverslag Hieronder vind u het gespreksverslag van het eerste rondetafelgesprek. Er werden veel persoonlijke verhalen verteld; de intimiteit van een kleine bijeenkomst helpt daarbij. In verband met deze persoonlijke aard van de verhalen die de aanwezigen met elkaar hebben gedeeld, hebben we besloten de verhalen anoniem te beschrijven. We vertrouwen erop dat de korte verhalen en quotes hieronder u voldoende in staat stellen de inhoud en de sfeer van het gesprek te proeven. Van harte leesplezier gewenst. 1. Waar denk je aan bij het woord zorg? Ik? Mantelzorger? Veel van de aanwezigen herkenden zich niet in de term ‘mantelzorger’. Soms kom je er pas na jaren achter ‘dat je er eentje bent’, bijvoorbeeld in dit verhaal van een van de deelnemers: “Ik was laatst bij een bijeenkomst over mantelzorg. Ik verteld daar over mijn moeder, die ziek werd toen ik jong was. Ik was de oudste, dus nam veel taken over. Ik kookte, runde het huishouden. Dat was vanzelfsprekend. Toen zei iemand plompverloren tegen mij: jij was dus een jonge mantelzorger. Dat was zo gek. Bevreemdend. Alsof het niet over mij ging. Net of het iets bijzonders was en dat was het niet: dat deed je gewoon” Dat doen we toch voor elkaar? De vanzelfsprekenheid van zorg is groot: “Wij zorgden allemaal voor elkaar op de Antillen. Al van jongs af aan moest ik dingen doen om anderen te helpen. Ik moest doen wat mijn moeder zei. Dus als zij vroeg; ga even een boodschapje doen voor die en die mevrouw, dan ging ik een boodschapje doen. Bijna iedere dag deed ik wel zoiets". Veel deelnemers herkenden zich in dit verhaal. Je bent van huis uit zo gewend om ‘te zorgen’ dat de scheidingslijn tussen zorg voor je familie/buren/kennissen, vrijwilligerswerk en mantelzorg niet altijd duidelijk is.
Mantelzorg daar kies je niet voor. Dat overkomt je. Het verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk was onderwerp van gesprek. Vrijwilligerswerk is in grote mate een keuze. Als je taalmaatje wil worden kun je je daar heel bewust voor aanmelden. En veel belangrijker nog: je hebt zelf iets te zeggen over wanneer je wilt stoppen. Bijvoorbeeld als je een nieuwe baan vind en minder tijd te besteden hebt aan vrijwilligerswerk. Mantelzorg daarentegen vind altijd plaats in de context van een persoonlijke relatie, zoals met je ouders, kind of geliefde. Dat maakt dat je zorg geeft binnen een heel intieme relatie: “Het symbiotische van de mantelzorg is dat je als familie partner makkelijker ‘mee-ademt’ met het hul vragende familielid en/of partner”
Als je zorgt voor een ziek familielid kun je er niet zomaar ‘uit stappen’. Jullie levens zijn zo met elkaar verbonden, bijvoorbeeld wanneer je partner ziek wordt. Dat raakt heel direct aan je eigen toekomst en dromen die je samen had. Een ander verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk wordt mooi geïllustreerd door de volgende quote: "mijn man [ziek thuis, red] die kijkt altijd tv, daar wordt ik een beetje chagrijnig van. Dan ga ik een boodschapje voor de buurvrouw doen, bezig zijn, dan wordt ik weer vrolijk. Culturen en Zorg We hebben het met elkaar gehad over de verschillen en overeenkomsten tussen zorg in de verschillende culturen. Over het algemeen was het gevoel dat de verschillen “groot, maar ook weer niet zo groot zijn”. Een (klein) verschil in gevoelsdimensie werd ook aangegeven door de woorden die we voor ‘zorg’ gebruiken: “Ik moet bij het woord zorg altijd denken aan een goede Duitse vriendin van mij, die vertaalde het woord altijd letterlijk uit het Duits. Als ik dan ziek was dan kwam ze langs en zei ze: ik zal je omzorgen. Dat woord ‘omzorgen’ is me altijd bijgebleven, omdat het de intimiteit van de zorg weergaf. Iemand omarmd je met zorg.” Dat dat in het Engels ook zo is, gaf ook een van de deelnemers aan: “het woord care roept een zachter gevoel op dan het woord Zorg” Motivatie om te zorgen Tijdens het gesprek zijn we op zoek gegaan naar de motivatie, redenen om te gaan zorgen. “Waarom zorgen wij en/of de mantelzorgers die wij kennen in onze omgeving? Vanuit welke motivatie houden zij dat vol?”
2. Wat is goede zorg? “Aandacht. Dat is het woord dat mij het meest is bijgebleven”.
3. Wie zorgt er voor mij? “Als ik straks zorg nodig hebt, wie zorgt er dan voor mij?” Dat was een van de vragen die tijdens het gesprek naar boven kwam; in de migrantenculturen wordt voor elkaar gezorgd, ook al is de relatie niet zo goed. De generatie die hier is opgegroeid gaat dat niet meer doen misschien. Om in die veranderende cultuur te leven is wennen/moeilijk. “Ik heb altijd zo geleefd, voor je familie zet je alles opzij, ik stuur altijd geld naar mij familie in Ghana. Maar ik weet niet wat mijn kinderen, en de jongeren van tegenwoordig doen. Misschien zeggen zij wel: Mamma, ik kan niet alles doen. Ik heb mijn eigen leven.” Dit gevoel was voor velen herkenbaar; moet de jeugd heropgevoed worden? Of gaan ze dat straks toch gewoon doen? “Ik ben een van die jongeren. Ik ging ook uit huis, ver weg van mijn moeder wonen, mijn eigen leven ontdekken. Maar ik weet nu al; als mijn moeder ouder wordt, en zorg nodig heeft, dan neem ik haar in huis”. Een ander bracht in dat er ook nieuwe vormen van mantelzorg ontstaan; Vriendenkringen die iemand thuis verzorgen. In onderzoeken naar mantelzorg in de toekomst ( oa. Informele zorg 3.0) zie je dat beeld ook terug; het concept van de ‘chosen family’ gaat naar verwachting een grotere rol spelen.
Rondetafelgesprek Mantelzorg Het vervolg Hoe nu verder?! “We vonden het leuk. En interessant. We gaan ermee door!” Vervolgthema’s Tijdens het gesprek kwamen een aantal thema’s voorbij die we graag verder met elkaar willen bespreken. De vraag: Wie zorgt er voor mij als ik ouder wordt? Hoe denken de ‘jongeren van tegenwoordig’ over mantelzorg? kwam aan het eind van het gesprek omhoog. Dit zou een invalshoek kunnen zijn voor een rondetafelgesprek tussen generaties. Ook het verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk blijft een interessante discussie. Een andere vraag die het gesprek bij ons opriep was: Wat is er nou cultuur-eigen als het gaat om mantelzorg? Hoe beïnvloed onze opvoeding, cultuur nu de manier waarop we omgaan met het zorgen voor een familielid. Ook deze vragen zouden in een vervolggesprek verder uitgediept kunnen worden. Ook de motivatie om te zorgen is een thema om samen verder te verkennen. Vanuit welke motivatie zorgen we? En wat is er voor nodig om het vol te blijven houden? Rondetafelgesprek estafette We hebben met elkaar besloten om de ronde-tafel gesprekken over mantelzorg een vervolg te geven middels een rondetafel-estafette. Het doel is dat de kring groter wordt terwijl wij uiteen gaan in kleine groepjes. Op verschillende plekken en met verschillende organisaties en vrijwilligers uit Zuidoost gaan we met elkaar in gesprek over het thema. Het stokje is – zoals gezegd - als eerste overhandigd aan Lucia Martis van Profor, die in januari een avond organiseert met lekker eten en goede gesprekken. Zij zal een uitnodiging uitsturen! Dus hou je mailbox in de gaten! Contact Meer weten over de rondetafelgesprekken? Je kunt altijd contact opnemen met Saskia Duijs of Margreet Zickhardt. Saskia Duijs (stichting Samenwonen-Samenleven) projectmedewerker Amsterdam Zuidoost E:
[email protected] T: 06 209 21 640
Margreet Zickhardt (Markant) Mantelzorgmakelaar E:
[email protected] T: 06 524 14 709
