riScoop
Een uitgave van IRIS, Stichting voor Christelijk Voortgezet Onderwijs
Het leren van morgen Leren van gisteren, luisteren naar vandaag, voor het leren van morgen. Met deze insteek is IRIS dit schooljaar, samen met haar scholen, gestart met het vormgeven van haar beleid voor de toekomst. Hoe gaat ons onderwijs er in 2020 uit zien? Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het onderwijs? Wat betekent dit voor de rol, de houding en het gedrag van de professional in het onderwijs? En wellicht de belangrijkste vraag: hoe verhoudt zich dit tot het leren van de leerling?
november 2014, nummer 44
Stip op de horizon Vaak zijn het vooral veel woorden. Zorgvuldig gekozen woorden, die samen staan voor het beleid dat in de toekomst leidend zal zijn voor het vormgeven van het onderwijs op de scholen en hoe wij onze organisatie hier op inrichten. In een woord ook wel het meerjarenbeleidsplan genoemd. Ik spreek liever over een stip op de horizon. Daar kan iedereen zich iets bij voorstellen. Ons oude plan wordt vervangen door een nieuwe stip. Via een inspirerend traject, waarin we alle medewerkers vragen om mee te denken, geven we vorm aan waar we in de toekomst naar toe willen. Toekomstgericht onderwijs vormt het uitgangspunt, waarbij er meer ruimte is voor de professional en het leren van leerlingen. Ik nodig graag iedereen uit om actief een bijdrage te leveren via het digitale platform Yammer, zodat we op 1 januari 2015 een gezamenlijk opgesteld plan kunnen presenteren. Denk mee over hoe ons onderwijs er de komende jaren uit zal gaan zien, ons kompas voor de toekomst.
Een inspiratiebijeenkomst in augustus vormde de aftrap voor het traject ‘Het leren van morgen’, waarin niet alleen de brede ontwikkelingen in het onderwijs en de maatschappij als basis dienen voor het eindresultaat, maar juist ook de wensen en ideeën van alle medewerkers binnen IRIS. Of je nu voor de klas staat, een leidinggevende rol hebt of een onderwijsondersteunende
functie, iedereen is uitgenodigd om zich te laten inspireren of om actief mee te denken hoe wij straks ons onderwijs willen inrichten. Zo bepalen we samen de ‘stip op de horizon’: Het leren van morgen.
Hoe onze stip er uiteindelijk uit zal zien? In de verte zie ik hem al ontstaan. De veelkleurigheid van alle scholen vormen de eerste contouren, de leerling centraal in het midden en de onderwijsprofessional als onmisbare schakel van het geheel. Onze stip, het leren van morgen.
In deze IriScoop lees je alles over ‘Het leren van morgen’ en hoe ook jij hier een actieve bijdrage aan kunt leveren.
Truus Vaes, voorzitter college van bestuur
[email protected] | twitter: @truusvaes
1
Samen op weg naar de toekomst Beleid is het aangeven van de richting en de middelen waarmee men gestelde organisatiedoelen wil gaan realiseren. Wikipedia. Iedere organisatie heeft bepaalde doelen voor ogen die zij in een gestelde periode wil realiseren. Ook binnen IRIS wordt voor een aantal jaren een meerjarenbeleidsplan opgesteld. Het huidige plan loopt tot eind 2014 dus werd het tijd om na te denken over de toekomst van IRIS en hiermee als vanzelfsprekend van de scholen. ‘Voorheen was dit altijd een interne aangelegenheid van het bestuur en het managementteam van IRIS (MTI). Voor het beleidsplan 2015-2018 moest het echt anders. Als uitgangspunt is het leren in de toekomst genomen en wat dit betekent voor de leering,
worden alle medewerkers uitgenodigd om actief deel te nemen via een digitaal platform, Yammer. Ontwikkelingen in de maatschappij en het onderwijs, zoals VO2020-tour, geven richting en zorgen voor het ontstaan van discussie. ‘De wijze van aanpak zorgt voor een frisse blik. Het stelt je open voor de dingen van de toekomst en het dwingt tot nadenken. Over jezelf, als organisatie, maar ook over de toekomstige generatie.’
docent en organisatie. We zijn tijdig met het traject gestart, om zo veel mogelijk stakeholders bij het proces te kunnen betrekken. Door het op een aansprekende manier vorm te geven, moest het toegankelijker worden’, vertelt Monique Pleumeekers, bestuurssecretaris van IRIS en als lid van het kernteam betrokken bij de vormgeving van het proces. Het traject krijgt de naam ‘Het leren van morgen’. Afgevaardigden van de scholen en het bestuursbureau worden gevraagd om mee te denken tijdens bijeenkomsten. Ook de raad van toezicht en GMR worden betrokken. Daarnaast
Op 1 januari 2015 moet de ‘stip op de horizon’ voor IRIS zichtbaar zijn. In figuurlijke en letterlijke zin, met weinig woorden.
voorjaar 2014
augustus 2014
september 2014
november 2014
1 januari 2015
voorbereiding kernteam
inspiratiebijeenkomst afgevaardigden IRIS & scholen
visiebijeenkomst kernteam & MTI
strategiedag afgevaardigden IRIS & scholen
stip op de horizon kernteam
Yammer - alle medewerkers
2
IRIS & Alares is een jongdenkend en ervaren adviesbureau dat opereert op het snijvlak van organisatie en innovatie. Ze helpen organisaties hoe ze flexibel met de tijd mee kunnen gaan. In het traject om te komen tot het meerjarenbeleidsplan wordt IRIS begeleid door Alares. “We zijn tot deze aanpak gekomen omdat we niet vóór IRIS een meerjarenbeleidsplan willen opstellen maar juist mét hen, mét de mensen van IRIS en de scholen zelf. Dit realiseren we onder andere door het organiseren van een inspiratiedag en een strategiedag. Wij zien dat IRIS vooruitstrevend wil zijn en goed nadenkt over de toekomst en over hoe het onderwijs kan, misschien moet en zeker zal veranderen. Dat maakt het leuk om met IRIS samen te werken: gepassioneerde mensen die het beste willen voor de stichting, de scholen en natuurlijk voor de leerlingen.” “Na afloop verwachten we dat IRIS een mooi en duidelijk meerjarenbeleid heeft, vol ambitie als startpunt. Het is namelijk het startpunt voor de scholen om op een eigen manier invulling te
geven aan dit geformuleerde beleid. De visie is duidelijk, IRIS wil vooruit en het onderwijs aanpassen aan de standaarden en waarden die gelden in de maatschappij van straks. Een maatschappij waar de scholen middenin staan. De scholen verschillen onderling en het beleidsplan biedt ruimte om daar passend bij de leerlingen, de school en het onderwijs op een eigen manier betekenis aan te geven.”
Ewout Langenbarg, organisatieadviseur bij Alares over ‘Het leren van morgen’.
“Het onderwijs is klaar voor een revolutie. De techniek zal een deel van het werk van de leraar overnemen, maar nooit de leraar zelf. Deze wordt belangrijker dan ooit.” - Uit: Trendrede 2015 “Tijdens de VO2020-tour werd duidelijk dat er een enorme bereidheid is om tot verdere verbetering van het onderwijs te komen en het eigentijdser te maken. Maatwerk is daarbij het sleutelwoord. Uit de tour kwamen vijf centrale ambities voort: leerling centraal, eigentijdse voorzieningen, meer aandacht voor brede vorming, versterken verbinding met de omgeving, docent in positie in een professionele organisatie.” - Uit: Klaar voor de toekomst! VO-agenda 2014-2020
Wat:
Inspiratiebijeenkomst ‘Het leren van morgen’
Deze bijeenkomst vormde de start voor de ontwikkeling van het meerjarenbeleidsplan. De dag was ingericht volgens een aantal thema’s: - Wat gebeurt er buiten? - Hoe kunnen we ons organiseren? - Hoe ontwikkelt de docent zich? - Hoe leren onze leerlingen? Wanneer: 22 augustus 2014 Waar: Hoofddorp
deelnemer
Ibrahim Chidi Docent en teamleider RKSG Thamen
Wat heeft deze bijeenkomst je gebracht? “Voor mij was deze bijeenkomst vooral een stukje bewustwording. Naast dat het belangrijk is om kennis te bezitten, is het des te belangrijker om te weten hoe je kennis uit de digitale wereld ontsluit en welke begeleiding hierbij past. Voor jongeren kunnen de digitale ontwikkelingen niet snel genoeg gaan en zij zijn dan vaak ook een stap verder dan wij als docenten. In de klas krijg je niet altijd alles mee en dit heeft me meer inzicht gegeven in de dagelijkse bezigheden van mijn leerlingen. Hun leefwereld is door de digitale wereld groter geworden, maar daarmee ook complexer. Ze moeten echte multitaskers zijn om alleen al alle activiteiten op social media bij te kunnen houden.” Wat verwacht je van dit traject? “Deze nieuwe opzet geeft hoop op een echt resultaat, de vernieuwing wakkert de nieuwsgierigheid van mensen aan. De uitkomst zal dan ook echt van toegevoegde waarde moeten zijn, anders dan anders. Daarna is het van belang dat er een goede ‘ nazorg’ is. Hoe wordt dit vertaald naar het beleid van de scholen en dus naar het onderwijs?” Hoe sluit ‘Het leren van morgen’ aan op de visieontwikkeling bij jullie op school? “Binnen ons nieuwe onderwijsconcept ‘Thamen toekomstbestendig’ staan ambitie en ontwikkeling van het talent van de leerling centraal. De begeleidingsrol van docenten is hierin cruciaal. Niet alleen de ontwikkelingen op onderwijsgebied, maar ook de maatschappelijke ontwikkelingen zijn van belang bij het goed kunnen uitvoeren van deze rol. Een traject als deze zorgt voor een waardevolle aanvulling op het al ingezette proces.” Hoe ziet jouw leren van morgen er uit? “Het zou mooi zijn als je digitale netwerken op een positieve manier kunt inzetten. Docenten zullen meer begrip voor en verstand van de leefwereld van hun leerlingen moeten krijgen. Iedere leerling heeft een verhaal. Zorg ervoor dat je elkaar als leerling en docent makkelijk weet te vinden.”
“De inspiratiedag had tot doel om mensen te verleiden en te inspireren. We hopen dat ze hierdoor anders naar hun eigen vak en omgeving zijn gaan kijken. Ook op de strategiedag in november gaan we samen invulling geven aan het beleid van IRIS.” Ewout Langenbarg, organisatieadviseur Alares
presentatie
Society 3.0
De nieuwe samenleving, daar gaat Society 3.0 over. Vincent Ariens vertelde over de ontwikkelingen in de maatschappij, de nieuwste trends op het gebied van technologie, nieuwe vormen van organiseren, nieuwe behoeftes van de mens en andere vormen van samenwerken. In de discussie die ontstond ging het over de invloed van deze ontwikkelingen op het onderwijs en of het huidige onder-
wijs hier voldoende op inspeelt. Er waren twee vragen die na afloop de boventoon voerden: Hoe zorgen we ervoor dat we de omgeving en ook de jongeren kunnen bijhouden en benutten de school en de docent de digitale mogelijkheden voldoende?
“Everyone you will ever meet knows something you don’t!” Vincent Ariens community manager Seats2Meet
“De presentaties waren heel uiteenlopend. Niet alles was direct gericht op het onderwijs, maar wel op de toekomst. GeenSchool vond ik erg bijzonder. Tijdens deze presentatie vroeg ik me werkelijk af hoe een school kan draaien zonder regels. Toen ik later docenten hier op school sprak, waren die juist erg enthousiast over dit concept. Wat mijn verwachting is van het onderwijs in de toekomst? Dat er aan de onderwijsinhoud niet veel zal veranderen, maar wel aan de manier waarop de leerstof wordt overgedragen op de leerlingen.” Kirsten Schalkwijk HR-adviseur Kaj Munk College
presentatie
GeenSchool
“Door te leren buiten de bestaande kaders komen we vaak in beweging. Op de bijeenkomst ‘Het leren van morgen’ sprak ik met docenten en bestuursleden over het weg-nemen van structuren. Er ontstonden mooie discussies over professionele ruimte, vertrouwen, verantwoordelijkheid en lef.” Amber Passtoors ontwikkelaar en organisator Thomas & Charles
Amber Passtoors van Thomas & Charles presenteerde haar ervaringen met GeenSchool waarbij zij voor een bepaalde tijd de structuren binnen een school wegnemen en leerlingen en docenten ruimte bieden voor eigen inbreng. GeenSchool laat zien dat er nieuwe structuren ontstaan en kinderen zelf aangeven dat ze willen leren en dingen willen doen. Wat opvalt is dat er eigenlijk al best veel initiatieven zijn die de grenzen opzoeken.
4
Wat is Yammer? Yammer is een intern sociaal netwerk, waarmee je in een gesloten omgeving in contact kunt komen met collega’s en informatie kunt delen. Gebruikers kunnen berichten plaatsen en berichten van anderen volgen, maar er is ook ruimte om documenten op te slaan. www.yammer.com/hetlerenvanmorgen “Voor mij is ‘Het leren van morgen’traject geslaagd als zo veel mogelijk collega’s een bijdrage hebben geleverd, dat zij actief hebben meegedacht over hoe onze stip er uit zal komen te zien.” Truus Vaes voorzitter college van bestuur
5
“Over ‘Het leren van morgen’ ben ik heel enthousiast en deel mijn ervaringen graag met collega’s. Ook voor Yammer heb ik me aangemeld. Ik merk alleen dat een persoonlijk gesprek beter bij mij past dan een discussie via Yammer.” René van Krieken docent Haemstede-Barger Mavo
“Yammer is voor mij een manier om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen, samen te werken met collega’s en ideeën te delen, op het moment dat het mij uitkomt.” Heleen Klootwijk management assistent HVC
Wil jij ook meedenken en -discussiëren op Yammer over ons toekomstige onderwijs? Meld je aan via www.yammer.com/hetlerenvanmorgen.
Kom naar Yammer en denk mee over ‘Het leren van morgen’! Op Yammer zijn alle medewerkers welkom om kennis en ervaringen te delen, maar vooral ook om te discussiëren over onderwerpen die aansluiten bij ‘Het leren van morgen’. Er zijn aparte themakanalen ingericht, waar gericht informatie gedeeld kan worden. Ook na afronding van het beleidsplan blijft dit platform bestaan om ook in de toekomst op eenvoudige wijze contact te kunnen leggen met collega’s van de verschillende scholen.
Maco Combee, docent op het Kaj Munk College, is vanaf de lancering actief op Yammer. Wat vind je van Yammer? Yammer is een goed platform om de dialoog aan te gaan met je collega’s. Ik zou graag zien dat het platform nog breder wordt ingezet. Om bijzondere onderwijservaringen te delen, maar bijvoorbeeld ook om dilemma’s voor te leggen. Waarom ben je actief op Yammer? Door deel te nemen aan de dialoog en deze ook zelf op te starten, draag je actief bij aan de ontwikkeling van het onderwijs. Het is mooi als je als docent hier een rol in kunt spelen. Heb je tips voor collega’s als ze lid worden van Yammer? Ga eerst naar Yammer als toeschouwer en kijk wat er mogelijk is. Durf dan de uitdaging aan te gaan van de mogelijkheden die Yammer biedt.
Hoe ziet jouw leren van morgen er uit? Er is nu een beweging gaande van professionals voor de klas. Je vak moet weer je passie worden. Kwaliteit is het belangrijkste streven, waarbij je continu nadenkt over de toekomst. Sluit dit aan bij de toekomst van de leerling? De ontwikkelingen gaan razend snel en leerlingen weten die perfect toe
te passen. Laatst vond een van mijn leerlingen tijdens een boostcamp over zwerfafval een zeester in Zandvoort. Toen ik een foto hiervan aan een van mijn collega’s liet zien, kon zij niet direct de naam noemen van de zeester. Ze zou het even navragen. Ondertussen hadden de leerlingen via Google afbeeldingen achterhaald dat dit een zogenaamde ‘slangster’ is.
Meer weten over trends & toekomst? Trendrede 2015
Klaar voor de toekomst! zing, maar bijvoorbeeld ook de globalisering hebben grote gevolgen voor ons onderwijs. Tijdens deze tour werd besproken wat de gevolgen hiervan zijn en wat dit van de verschillende partijen vraagt.
De TrendRede is een initiatief van Nederlandse toekomstdenkers en kadert en clustert de actualiteit in drie grote overkoepelende thema’s en toont Nederland daarmee een uitgelicht pad richting de toekomst. De gezamenlijke toekomstdenkers laten door middel van de TrendRede zien dat de grondige analyse van trends een belangrijke bijdrage kan leveren aan de maatschappelijke en economische groei van Nederland.
Tijdens de VO2020-tour ging de VOraad door heel Nederland in gesprek met honderden schoolbestuurders, schoolleiders en docenten over de toekomst van het voortgezet onderwijs. De tour maakte duidelijk dat we ons voortgezet onderwijs veel meer dan tot nu toe willen richten op wat maatschappelijk wenselijk en mogelijk is.
Meer over trends & hypes op www.trendrede.nl
Ontwikkelingen als individualisering, digitalisering, ontgroening en vergrij-
Meer lezen over de uitkomsten? Ga naar www.klaarvoordetoekomstvo.nl
Ben jij een wereldmens? Society 3.0 is een hoopvol lees- en doeboek voor iedereen die zich realiseert dat onze huidige samenleving toe is aan een nieuw waardesysteem. Society 3.0 biedt visie en vraagt om visie. Alles in dit lekker leesbare boek draait om jou als wereldmens en jouw rol in Society 3.0, een aanlokkelijk perspectief. Durf jij het nog grotendeels regenteske Nederland aan te pakken? Deel 1 brengt je verbijstering en onbehagen, met scherpe ironische observaties van ongelooflijke maar ware schaamteloosheden in onze maatschappij. Hier moet iets gebeuren. Voeg jij waarde toe met behulp van internet en de sociale media? In deel 2 rolt internet als een tsunami over je heen. Als we op deze golf goed surfen dan creëren we de transitie van productieketens naar waardenetwerken; met wereldmensen als de sociaal ondernemende knooppunten. Waardecreatie door dynamische peer-to-peer verbindingen: zo bouwen we samen aan een nieuwe orde van samen leven en samen werken. Die heet Society 3.0 en bevat de Interdependente Economie als niet te stuiten krachtbron. De grote les: wees zoveel mogelijk jezelf, en knoop de eigenaardigheden van je medemensen creatief en constructief aan elkaar. Bouw je mee aan vernieuwende organisatievormen? Deel 3 promoveert jou tot ‘mee-maker’ van Organisatie 3.0. Het bevat praktische lessen voor wereldmensen die zich vandaag al kunnen manifesteren als visiegedreven leiders. www.society30.com
GeenSchool is een beweging van mensen die geloven dat onderwijs slimmer, beter en leuker kan. Niet morgen, maar nu. Waar in het onderwijs de wens ontstaat om te ontwikkelen, zien ze dat veranderaars/innovatoren vaak aanlopen tegen muren van gebrek aan geld, geen tijd of ingewikkelde beleidsaanpassingen. Toch geloven ze dat er heel veel mogelijk is. Want als school even geen school is, dan kan er ineens best veel. www.thomasencharles.nl
Colofon Dit is een uitgave van IRIS, Stichting voor Christelijk Voortgezet Onderwijs telefoon 023 - 548 38 00 e-mail
[email protected] twitter @IRIS_CVO websites www.iris-cvo.nl www.hvc.nl www.kajmunk.nl www.ecl.nl www.thamen.nl www.haemstede-barger.nl
IriScoop tekst/(eind)redactie: IRIS, Ingrid Snep oplage: 850 exemplaren vormgeving: Bommel tekst & creatie fotografie: medewerkers IRIS en Alares met dank aan: Vincent Ariens, Ewout Langenbarg, Amber Passtoors druk: drukkerij Groen
6
