RESULTATEN DUURZAAMHEIDSAGENDA versnellen en doorkijk naar toekomst
energie
2008
gezondheid
mobiliteit
B I N N E N S TA D
klimaat
2014
OPZET Binnen de gemeente Rotterdam is er gewerkt aan een makkelijke en snelle manier om te kijken hoe een gebied, wijk of buurt ervoor staat. Dit heeft geleid tot het duurzaamheidsprofiel. In dit profiel komen op basis van het people, planet, prosperity principe een groot aantal thema’s langs die allen van invloed zijn op duurzaamheid. Het duurzaamheidsprofiel geeft in 1 oogopslag aan welke thema’s binnen een gebied slechter of beter scoren dan andere gebieden in Rotterdam. Op basis van dit profiel kan er snel en eenvoudig worden ingezoomd op de thema’s die van belang zijn in dit gebied.
Voor de binnenstad heeft dit geleid tot de vier belangrijkste duurzaamheidsthema’s in dit gebied, te weten klimaat, mobiliteit, gezondheid en energie. In 2009 is er begonnen met een programma duurzame binnenstad om maatregelen op deze gebieden te stimuleren. Dit heeft geleid tot een groot aantal uitgevoerde maatregelen. Per maatregel wordt kort en bondig duidelijk gemaakt wat:
• Wat levert het op? • Waar uitgevoerd? • Wie deden er mee?
K
klimaat
M
mobiliteit
G
gezondheid
E
energie
K limaat Bij klimaat zijn vooral de externe factoren zoals zonlicht, water en wind van belang. In een dichtbebouwd gebied zoals de binnenstad is het exta belangrijk dat deze zaken goed worden opgelost. Grondgebruik en bebouwing uit het verleden zijn niet altijd toegerust op het huidig gebruik en veranderingen in het klimaat. In de binnenstad zijn de afgelopen jaren maatregelen genomen om ook met oog op de toekomst een weerbare binnenstad te blijven.
belangrijkste aandachtspunten • Urban heat island effect: De Binnenstad is aanmerkeljk warmer dan de rest van de stad en het ommeland. • Wateropgave: De Binnenstad heeft voor het binnendijkse deel een wateropgave zoals geformuleerd in het waterplan 2.
Mobiliteit De Binnenstad heeft een wederopbouw signatuur. Scheiding op basis van infrastructuur was het devies, waarbij er veel ruimte was voor de auto en in mindere mate voor de fiets. Dit is onderdeel van de eigenheid van de binnenstad. De trend voor binnensteden is dat in toenemende mate de voetganger en de fietser belangrijker wordt gevonden. Hiermee ligt er een opgave als het gaat om leesbaarheid en oversteekbaarheid. Daarnaast is er de afgelopen jaren veel kennis ontwikkeld over de rol van verkeer en de gevolgen hiervan voor het milieu (geluid, luchtkwaliteit, CO²). Dit heeft geleid tot een andere visie over mobiliteit in de binnenstad.
belangrijkste aandachtspunten • Meer aandacht en ruimte voor de voetganger, in het bijzonder op de boulevards. Alle “black spots” in de binnenstad bevinden zich hier. • Meer aandacht voor fietsers in de binnenstad (routes en stalling) • Terugdringen rijbewegingen auto’s van, naar en door de binnenstad, met name op de centrumboulevards.
Gezondheid Een te hoog geluidsniveau en slechte luchtkwaliteit hebben een negatieve invloed op het leef- en vestigingsklimaat van bewoners in de binnenstad. De opzet van de binnenstad met de boulevards en een gemis aan rustige binnengebieden (erfenis vanuit de wederopbouw) zorgen ervoor dat dit een majeure opgave is in de binnenstad, die ook nog eens verdicht wordt. Daarnaast zijn er ook andere aspecten te benoemen die invloed hebben op de gezondheid in de binnenstad zoals stimuleren fietsen en lopen (tegen overgewicht en goed voor conditie) of goede speelvoorzieningen.
belangrijkste aandachtspunten • Terugdringen geluidsoverlast en verbeteren luchtkwaliteit. • Creëeren mogelijkheden tot meer bewegen
E nergie Voor de binnenstad is in beeld gebracht welk type energie er gebruikt wordt en waar deze wordt afgenomen. De stadsverwarming laat zien dat er op de plekken waar deze gebruikt wordt significant minder gas en elektriciteit wordt gebruikt. Op basis van hittestres (urban heat island effects) is er in beeld waar de meeste energie verloren gaat. Hier komen vooral het Baankwartier, oude deel Wijnhaveneiland en grote delen van het Laurenskwartier naar voren. Een nieuwe ontwikkeling die is ingezet zijn de WKO’s in de binnenstad. hiervoor wordt ondergronds warmte, dan wel kou, opgeslagen in de ondergrond en op een later tijdstip gebruikt.
belangrijkste aandachtspunten • Toepassen van meer duurzame energiebronnen in de binnenstad (windenergie, zonne-energie, aardwarmte) • Implementatie van meer energiezuinige materialen/objecten in de binnenstad (denk hierbij aan verlichting, walstroom, etc.) • Terugdringen energieverbruik bestaande voorraad
P
R
O
J
E
C
T
E
N
mobiliteit
klimaat
gezondheid
energie
M
K
G
E
PLAATSING 830 NIEUWE BOMEN • Wat levert het op Bij verdichten hoort vergroenen. Het maken van aantrekkelijke routes en plekken in de binnenstad. Dit levert een bijdrage aan positieve effecten op hittestres, luchtkwaliteit en de wateropgave. In de periode vanaf 2008 zijn er 830 bomen geplant (dit is 11% extra dan de 7470 die er waren). In totaal staan er nu ca. 8300 bomen in de binnenstad) • Waar uitgevoerd Door de hele binnenstad • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam
K
G
DAKAKKER
• Wat levert het op Eerste grote stadslandbouwdak van Europa. Het levert een bijdrage aan de vermindering van voedselkilometers, voegt groen toe aan de stad, vangt water op verminderd hitte stres, energiebesparing Schieblock, vermindering luchtvervuiling en heeft een educatief component. • Waar uitgevoerd Schieblock, CDR • Wie deden er mee RMC, ZUS, LSI, gemeente Rotterdam
M
K
G
E
GROENE DAKEN • Wat levert het op Geven een groener aanzien, vormen een buffer bij regenafvoer, filteren de lucht en zorgen voor een langere levensduur van een dak. Vangen regenwater op, nemen stofdeeltjes op en vormen zo een buffer tegen luchtvervuiling, leveren een bijdrage aan de vermindering van CO2uitstoot, gunstige invloed heeft op de omgevingstemperatuur, kansen voor flora en fauna, verbetering leefbaarheid. Verlengen de levensduur van daken. • Waar uitgevoerd Erasmus MC, Bibliotheek, Groothandels gebouw, Unilever, Schaap en Citroen (Karel Doormanstraat), e.a. Totaal ca. 12.000m² groene daken gerealiseerd. • Wie deden er mee diverse partijen
K
G
E
BREEAM GEBOUWEN
• Wat levert het op De gebouwen voldoen aan de hoogste eisen van duurzaamheid, gezond binnenklimaat en energiebesparing. Goed voor het milieu en goed voor de huurder en de gebruiker. Het is ook een kostenbesparing, minder energie verbruik, een gezonder gebouw en geeft minder afval. • Waar uitgevoerd Beursplein, stadskantoor Rotterdam, Markthal, Westblaak 180, Forum, Cool63, Central Post, First • Wie deden er mee Diverse marktpartijen
G
E
VERDUURZAMEN kantoren/vastgoed
• Wat levert het op Een eerste benchmark (nulmeting) naar bestaand vastgoed heeft aangetoond dat Rotterdamse kantoorgebouwen 4% beter scoren op energiegebruik dan het landelijk gemiddelde. • Waar uitgevoerd Binnenstad, grotere kantoren • Wie deden er mee Geïnitieerd door marktstuurgroep duurzaam ontwikkelen, DGBC, Altera, Bouwfonds, Bouwinvest, CBRE, Chalet groep, Groothandelsgebouw, Hanzevast real estate, Hilton Rotterdam, IVG, MN, NSI, OVG, Rabobank, Stena Realty, van Nelle fabriek, Beurs, WTC, gemeente Rotterdam
G
E
ZONNEPANELEN RDAM CENTRAAL
• Wat levert het op Opwekken schone energie. In totaal 10.000m² zonnepanelen, goed voor ca. 100 huishoudens. Wordt in eerste instantie gebruikt voor station zelf en is het grootste van Europa. • Waar uitgevoerd Sporenkap van Rotterdam Centraal • Wie deden er mee Pro-Rail, NS
E
WATERBERGING KRUISPLEINGARAGE
• Wat levert het op Waterberging tot 10 miljoen liter
(= ongeveer 4 olympische zwembaden).
In een dichtbebouwd gebied zoals de binnenstad is dit een slimme manier van dubbelgebruik. Bij piekbelasting (hevige regenval) van het riool zorgt deze maatregel ervoor dat de binnenstad niet onderloopt.
• Waar uitgevoerd Central District Rotterdam, Kruisplein • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam en waterschap Schieland en Krimpenerwaard
K
WATERBERGING MUSEUMPAKGARAGE
• Wat levert het op Bij het (dreigen) overlopen van het riool, ca. 4x per jaar, wordt de schuif naar de waterbak opengezet. Hierdoor wordt het riool met een kwart ontlast, de totale capaciteit is ca. 10 miljoen liter. • Waar uitgevoerd Museumpark • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam, Waterschap Krimpenerwaard
K
EVC (elektrisch vervoers centrum)
• Wat levert het op Doel 1.000 private en publieke organisaties voorlichten over elektrisch vervoer. In 2 jaar tijd is de doelstelling al gehaald. 1.000 grote werkgevers voorgelicht, 6.750 proefritten geweest, 12.000 bezoekers, 134 publicaties en 235 evenementen georganiseerd. • Waar uitgevoerd In 2011 is het EVC geopend en zal minimaal 3 jaar dientst doen. EVC is gevestigd in het CDR. • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam, het nieuwe rijden, green mobility en LSI.
G
M
E
OPLAADPALEN • Wat levert het op Versnellen van de introductie van elektrisch vervoer door het aanleggen van laadpunten voor elektrische auto’s. Door elektrisch vervoer te stimuleren verbetert de luchtkwaliteit, vermindert de CO2-uitstoot en de geluidshinder en blijft Rotterdam bereikbaar. Dat is goed voor de leefbaarheid in de stad en de gezondheid van mensen. • Waar uitgevoerd Totaal 77 oplaadpalen in het gehele centrum. Bij parkeervakken en in openbare parkeergarages. • Wie deden er mee Cofely, EV-box, Stedin, Joulz, Stichting e-laad, Breedveld & Schröder, Q-park, Interparking, Elektrisch Vervoercentrum, eigenaren van elektrische auto’s.
G
M
E
DYNAMISCH VERKEERSMANAGEMENT
• Wat levert het op Een betere doorstroming van het verkeer en minder autokilometers. Minder files, minder geluid, minder lucht vervuiling en dus meer schone lucht. • Waar uitgevoerd Binnenstad • Wie deden er mee gemeente Rotterdam
G
M
PARK & WALK GARAGES • Wat levert het op Door het maken van een viertal P&W garages rond de binnenstad zullen er minder auto’s gaan rijden in de binnenstad. Totaal ca. 3.600 parkeerplaatsen. Minder verkeersbewegingen door/in de binnenstad levert schonere lucht op en minder geluid. • Waar uitgevoerd Kruisplein, Markthal, Terwenakker en Museumplein • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam
G
M
K
VERWIJDEREN PARKEERPLAATSEN
• Wat levert het op Met de komst van de P&W garages zullen 3.000 parkeerplekken in de binnenstad worden getransformeerd tot extra ruimte voor fiets en voetganger. Tot nu toe zijn er 1.000 verwijderd. De beschikbare ruimte komt ten gunste van een aantrekkelijker verblijfsklimaat. Minder verkeersbewegingen in het hart van de stad. • Waar uitgevoerd Binnenstad, met name in Waterstad, het Scheepvaartkwartier en Laurenskwartier • Wie deden er mee gemeente Rotterdam
G
M
VERGROENING
• Wat levert het op Aantrekkelijke groene verblijfsplekken in de Binnenstad leveren een bijdrage aan diverse duurzaamheidsaspecten. DIt betekent ook meer ruimte voor water om te infiltreren (i.p.v. afvoeren), schonere lucht en een vermindering van de hitte stres. • Waar uitgevoerd Diverse plekken in de binnenstad, zoals HBU-locatie, Heerenplaats, Binnenweg plein, Westerkade, Boompjes, Leuvehoofd • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam e.a.
G
K
GROENE GEVELS
• Wat levert het op Vergroten opname CO² uitstoot, stimuleren ecologie en biodiversiteit, vermindering hitte stres en ontlasting riool. De garage Westblaak heeft een 5.000m² aan oppervlakte groene gevel, gelijk aan ca. 200 volwassen bomen in de binnenstad. • Waar uitgevoerd Garage Westblaak, Kop Binnenrotte, diverse plekken Oude Westen • Wie deden er mee Verschillende particuliere bedrijven, corporatie en gemeente
G
K
EXTRA FIETSNIETJES
• Wat levert het op Meer mensen verleiden om met de fiets naar de binnenstad te komen. Meer dan 500 extra fietsnietjes, toename van het aantal fietsers van en naar binnenstad met 21% sinds 2008 • Waar uitgevoerd Verschillende plekken in de binnenstad • Wie deden er mee gemeente Rotterdam
G
M
FIETSPARKEREN
• Wat levert het op Stimuleren fietsgebruik. 5.190 fietsplekken, waarvan 1.410 bewaakt. • Waar uitgevoerd Rotterdam Centraal • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam, Pro Rail
G
M
BLACK SPOT AANPAK
• Wat levert het op Verminderen ongevallen op die plekken waar deze relatief veel voorkomen. • Waar uitgevoerd Eendrachtsplein/Westblaak. De bedoeling is dat in 2014 de Coolsingel en oversteek Hartmanstraat aangepakt worden. • Wie deden er mee gemeente Rotterdam
G
M
WKO (warmte koude opslag)
• Wat levert het op Vermindering CO² uitstoot en besparing energie door warmte of koude op te slaan in de bodem voor toekomstig gebruik. Vermindering met gemiddeld 44% CO² uitstoot. Vermindering energiegebruik. • Waar uitgevoerd Diverse locaties in de binnenstad. (onder meer FIRST, Maastoren en Centraal Station, 100 hoog, Markthal) • Wie deden er mee Eneco en diverse marktpartijen.
K
E
STIL ASFALT
• Wat levert het op Minder geluid in de binnenstad. Stil asfalt betekent 3dB(A) minder geluid dan normaal asfalt. • Waar uitgevoerd Weena, maar uitrol over alle boulevards in de binnenstad • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam
G
M
WASSENDE WEG
• Wat levert het op Verminderen geluidsbelasting en verbeteren luchtkwaliteit. Filtering fijnstof door spoeling met water en minder geluid dan normaal asfalt. Afname geluid met ca. 4dB(A), hoeveelheid fijnstof afgenomen met tenminste 8%. • Waar uitgevoerd Westzeedijk • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam
G
K
ECOSTARS
• Wat levert het op Minder ritten en vermindering fijnstof in de binnenstad door meer duurzame vracht naar de Binnenstad. Certificaat voor schonere wagenparkbedrijven. Inmiddels doen er 30 bedrijven mee met 2.500 wagens. • Waar uitgevoerd Binnenstad • Wie deden er mee Ecostars, 30 particuliere bedrijven in de binnenstad.
Rotterdam
ECOSTARS is een Europees erkenningsysteem voor duurzame vervoerders.
G
M
K
BINNENSTADSSERVICE
• Wat levert het op Vermindering luchtvervuiling en aantal vrachtwagens die naar de binnenstad rijden door met elektrische voertuigen meerdere winkels te bevoorraden. Afname van ca. 150 ritten per week naar de binnenstad. • Waar uitgevoerd Binnenstad • Wie deden er mee ECO2City, Roadrunners koeriersdiensten, gemeente Rotterdam en aantal bedrijven in de binnenstad
G
M
K
GROENE TAXI
• Wat levert het op Schoner taxivervoer in de binnenstad. Minder luchtverontreiniging. RTC is in 2011 met 10 groene taxi’s begonnen en in 2013 nog eens 3 extra. De taxi’s hebben ook een eigen opstapplaats bij het centraal station • Waar uitgevoerd (Binnen)stad • Wie deden er mee RTC, gemeente Rotterdam
G
M
K
‘T LANDJE
• Wat levert het op Verbeteren van de speel- en sportvoorzieningen in de wijk Cool. Beter ingerichte gebruiksruimte, waarbij de mogelijkheden voor sport en spel geoptimaliseerd zijn, inclusief een Cruijf court. • Waar uitgevoerd ‘t Landje • Wie deden er mee Cruijf foundation, wijkbewoners, gemeente Rotterdam
G
BRUGGENLOOP
• Wat levert het op Duidelijker en herkenbaarder maken van het rondje bruggen voor hardlopers en snelwandelaars. Stimuleren van sporten en bewegen in de binnenstad. • Waar uitgevoerd Langs de kades rond de Erasmusbrug en Willemsbrug. • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam, Lap lab
G
M
LEDVERLICHTING
• Wat levert het op Minder energieverbruik openbare verlichting en toepassingen in/bij gebouwen. 50% minder verbruik stroom, gaat 6x langer mee. • Waar uitgevoerd Uitrol vanaf 2014 bij vervangingsprojecten alleen nog met LED verlichting in de buitenruimte • Wie doen er mee Gemeente Rotterdam, diverse martkpartijen
E
WALSTROOM
• Wat levert het op Verminderen uitstoot fijnstof en CO². Daarnaast verminderen overlast geluid voor omgeving. Verplicht afnemen walstroom vanaf 2010 in de Rotterdamse havens. • Waar uitgevoerd Langs de kades van de Maas • Wie deden er mee Haven bedrijf Rotterdam
G
GREEN KEYS
• Wat levert het op Het verduurzamen van hotels en congresfaciliteiten. De green keys is een certificering waarbij, kostenbesparing, minder energie verbruik, minder water gebruik en een gezonder gebouw centraal staan. • Waar uitgevoerd 12 hotels en congresfaciliteiten in de binnenstad hebben een “gouden” green key. • Wie deden er mee Bilderberg Parkhotel, Manhattanhotel, Hotel New York, NH atlanta hotel, Inntel hotel, Hilton, Hampshire savoy hotel, Tulip Inn hotel, Maritime hotel, Beurs WTC, de Doelen, Euromast, gemeente Rotterdam
G
K
E
ARCHITECTUURBIËNALE 2012
• Wat levert het op Uitgangspunt hierbij is het duurzaam verdichten van de binnenstad met net 20.000 woningen. Hiervoor zijn 7 verdichtingsstrategieën en 7 vergroeningsstrategieën voor de binnenstad gemaakt. Daarnaast is er een duurzaamheidsprofiel door TNO gemaakt wat dit oplevert voor de Binnenstad. • Waar uitgevoerd Binnenstad • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam, TNO, Doepel Strijkers, Lap Lab, Drift, Interreg IVB
G
M
K
E
MILIEUZONERING
• Wat levert het op Voor de binnenstad geldt een milieuzonering vanaf 2009. Hierdoor zijn er minder (vervuilende) vrachtwagens die van/naar en door de binnenstad rijden. Vanaf juli is er zelfs categorie euro 4 ingevoerd. Door deze maatregelen is er minder luchtvervuiling. • Waar uitgevoerd Binnenstad • Wie deden er mee Gemeente Rotterdam i.s.m. bedrijfsleven
G
2014 en verder Alle aandacht voor duurzame maatregelen in de binnenstad hebben aantoonbaar geleid tot een groenere, levendigere binnenstad met een prettiger verblijfsklimaat. Zoals ook blijkt uit OBI-onderzoeken wordt dit door zowel bewoners als bezoekers en werkgevers/werknemers gewaardeerd. Dit betekent dat een blijvende inzet op een duurzame binnenstad, binnen het Cityloungeconcept, zijn vruchten zal afwerpen. > Blijvende aandacht voor vergroening • De grotere plekken die aankomende periode aangepakt worden; • Aanpak Coolsingel • Jacobsplaats • Binnenrotte • Daarnaast ook aandacht voor diverse kleinere (pocket)parkjes; • Groene gevels stimuleren en faciliteren; impressie Binnenrotte
• Benutten dakoppervlak (2e maaiveld), • stimuleren groene daken voor wateropvang. Maar ook zon- en windenergie op daken.
> Wateropvang blijft een aandachtspunt • vergroenen • waterberging creëren • waar mogelijk en nieuwe waterpleinen aanleggen > Inzet op duurzame mobiliteit • stimuleren elektrisch vervoer, • oplaadpunten, • meer aandacht voor de fiets • meer fietsparkeren in Binnenstad • aanpak blackspots (2014: Coolsingel/ oversteek Hartmanstraat) • blijvende inzet op slimme vervoersconcepten, • smart mobility mbv technologische vooruitgang (apps).
> Inzetten op verduurzaming gebouwen • versnelling010, energiebesparing bij bestaande woningbouw • benaderen van VVE’s, woning corporaties en particulieren. • faciliteren van duurzame investeringen door ondernemers en winkeliers (Klimaatroute / energiescans, inzet op duurzame LEDverlichting) • duurzame transformatie van leegstaande panden en uitbreiding BREEAMlabels • pilot BREEAMgebiedlabel voor RCD • toepassen aansluiting op warmtenet waar mogelijk en mogelijkheden onderzoeken voor koudenet.
> Doorzetten ingeslagen weg • inzet op sharing van producten, maar ook vervoer, kennis, plaatsen ed. • de Binnenstad als plek voor actieve evenementen. Stimuleren van bewegen en een actieve gezondheid • Aanleg van spel- en sport mogelijkheden. • Aanleg van nieuwe WKO installaties faciliteren. • Toepassen stil asfalt bij herinrichting van openbare wegen.
2014 en verder
Droom vergroening
Uitdagingen voor de toekomst
Het is belangrijk om door te gaan met de City Lounge voor de binnenstad. City Lounge staat voor de transformatie van de Rotterdamse binnenstad naar een vitale, comfortabele plek voor ontmoeting, werk, verblijf en vermaak. Dit betekent een gastvrije en levendige binnenstad waar verder wordt verdicht met wonen en bedrijvigheid en tevens wordt vergroend. Kortom een Binnenstad die leefbaar is en waar het prettig verblijven is. De uitdaging is om binnen het concept van de City Lounge duurzame maatregelen (in de meest brede zin), onderdeel te laten zijn en blijven van het processen die spelen in de Binnenstad. Hierbij zijn de volgende punten belangrijk.
• Om daar waar nodig extra aandacht te geven aan maatregelen op gebied van mobiliteit, klimaat, gezondheid en energie. • Om ondernemers, bewoners, bezoekers, werkgevers en werknemers te ondersteunen en faciliteren bij hun invulling van duurzame maatregelen. • Om bij alle projecten een duurzame afweging vanzelfsprekend onderdeel te laten uitmaken van het proces.
Voor meer informatie: Emiel Arends
[email protected] Linda Rijnsburger
[email protected]
