Rendement 7de jaargang | juli 2013 | nr 27
Financieel nieuws
DE JACHT OP RENDEMENT De zoektocht naar rendement wordt er met de huidige extreem lage renteniveaus niet gemakkelijker op. Wereldwijd worden spaarders en obligatiebeleggers geconfronteerd met de nadelige gevolgen van de monetaire politiek. Spaargelden brengen nauwelijks nog iets op. Beleggers met een lange termijn horizon kunnen overwegen om een deel van hun vastrentende beleggingen in te ruilen voor hoogrentende dividendaandelen. De trend richting dividendaandelen is – afhankelijk van de regio - al een tijdje aan de gang maar het momentum en de onderliggende fundamentele oorzaken blijven sterk. Een dividendportefeuille kan op verschillende manieren worden samengesteld. We belichten een aantal benaderingen. Fig. 1
Gemiddelde levensverwachting vanaf de geboorte 1950-1955 versus 2005-2010 Bron: United Nations Population Division, April 2011
LANGER LEVEN EN MEER PENSIOENGERECHTIGDEN Twee cruciale elementen ondersteunen de beleggerappetijt naar geregeld inkomen: een veel hogere levensverwachting (fig. 1) en een explosie in het aantal pensioengerechtigden (fig. 2). De gemiddelde wereldwijde levensverwachting bedraagt nu 68 jaar versus 48 jaar tijdens de jaren vijftig. In Europa leeft een 65-jarige nog gemiddeld 20 jaar langer en ook in de VS is de levensverwachting inmiddels gestegen tot boven de 80 jaar. De verlenging van de levensduur heeft vooral tot gevolg dat het aantal ouderen in onze maatschappij gevoelig stijgt (Fig. 2). De vergrijzing van de bevolking oefent een enorme invloed uit op het spaaren investeringsgedrag. De toekomstige oudere generatie zal vooral in eigen behoeften moeten voorzien. Het is dan ook van uiterst belang om reeds op jonge leeftijd stil te staan bij deze implicaties en het vermogen zo te structureren dat de kans op een terugval in levenskwaliteit gering wordt. Investeren in hoogrentende dividendaandelen en voldoende geduld uitoefenen om het kapitaal te laten groeien kan hierbij een oplossing bieden.
WANNEER CASH ZIJN WAARDE VERLIEST De verhoging van de gemiddelde levensduur leidt ertoe dat beleggers meer dan ooit moeten rekening houden met de koopkrachterosie van hun vermogen ten gevolge van inflatie. Zo is een gemiddeld inflatiepeil van drie procent reeds voldoende om een kapitaal quasi te halveren op slechts twintig jaar tijd (Fig. 3). Zij die argumenteren dat de inflatie – volgens de officiële cijfers - momenteel slechts 1,4 % bedraagt, doen er goed aan om de inflatietrend op lange termijn van meer nabij te bestuderen (Fig. 4). De laatste dertig jaar werden vooral gekenmerkt door een gematigde inflatieomgeving maar de geschiedenis leert ons dat hoge inflatie onverwacht en snel kan toeslaan. Het cyclisch verloop van de inflatiegolven is te opvallend om de volgende twintig jaar geen rekening te houden met hogere inflatievoeten.
Fig. 2
Percentage jongeren & ouderen Bron:The Global Impact of Demographic Change; IMF
Fig. 3 t120.000
BIEDEN AANDELEN EEN AFDEKKING TEGEN INFLATIE
De erosie van inflatie op de koopkracht
t100.000 t80.000 t60.000 t40.000
Aandelen bieden niet altijd een afdekking tegen hogere inflatievoeten maar als we de volgende tien jaar uitgaan van een jaarlijkse gemiddelde inflatie van 4 % t.o.v. 1,5 % over het voorbije decennium, vallen we hiermee in de zogenaamde ‘sweet spot’ voor aandelen. Aandelen vormen een uitstekende afdekking tegen inflatie zolang het inflatieritme zich bevindt tussen ongeveer twee en zes procent (fig. 5). Voor het volgend decennium verwachten we in ieder geval een sterker inflatiepeil. Een gemiddeld hogere prijstrend zou positief moeten zijn voor een globale aandelenportefeuille.
t20.000
1 jaar
5 jaar
10 jaar
3% jaarlijkse inflatie
15 jaar
19 jaar
5% jaarlijkse inflatie
Evolutie van 100.000 EUR na inflatie Bron: Weghsteen NV Fig. 4
Een terugblik in het verleden kan ons enig inzicht bezorgen omtrent de prestatie van dividendstrategieën in tijden van hogere inflatie. Heel wat landen werden eind jaren zestig tot begin jaren tachtig geconfronteerd met een hoger prijspeil. Gedurende deze periode was de prestatie van dividendstrategieën uitzonderlijk sterk (fig. 6). Investeerders in dividendaandelen kenden een aantal woelige periodes maar de lange termijnbelegger in dividendaandelen was duidelijk beter af dan de gemiddelde aandelenindex of obligaties.
Jaarlijkse inflatievoeten in het Verenigd Koninkrijk; 1265 - 2012 Bron: Credit Suisse Global Investment returnsYearbook 2012
DE CORRECTE DIVIDENDSTRATEGIE
Herbeleg uw dividenden Een dividendstrategie heeft pas kans op slagen indien de ontvangen dividenden daadwerkelijk worden herbelegd. De kracht van samengestelde intrest moet u immers in uw voordeel laten werken. Na een decennium of meer maakt een afwijking in enkele procentpunten een enorm verschil uit in centen. Onderstaande grafiek toont de evolutie van 100.000 EUR gekapitaliseerd aan 5 % meerwaardegroei en 3,5 % dividendrendement. Het verschil tussen het al dan niet herbeleggen van het dividend bedraagt 60.000 EUR op tien jaar en 250.000 EUR op twintig jaar.
Respecteer de lange termijn en beleg voor uw pensioen Nog al te vaak beschouwen beleggers aandelen als een korte termijn investering. De gemiddelde beleggingshorizon op één aandeel bedraagt vandaag minder dan een jaar t.o.v. een vijfjarig gemiddelde over de laatste tachtig jaar. Dalbar, een Amerikaans onderzoeksbureau, publiceert ieder jaar een rapport dat een blik werpt op de returns van de gemiddelde investeerder. Zowel particuliere als professionele beheerders doen het op periodes van tien en twintig jaar slechter dan de markt. Tussen 1992 en 2012 behaalde de gemiddelde investeerder een jaarlijkse return van 4,25 % t.o.v. 8,21 % voor de S&P 500. De reden voor deze ‘behavioural gap’ ligt in het feit dat teveel beleggers de markt willen timen. Vaak lopen beleggers weg van die markten (fondsen) die sterk gedaald zijn en investeren ze in die markten (fondsen) die sterk gestegen zijn. Als je aan beleggers vandaag vraagt of ze liever in Griekenland beleggen (92 % daling sinds 99) of in de groeilanden (264 % gestegen sinds 99) kiest de meerderheid nog steeds voor het laatste… Fig. 5
Diversifieer wereldwijd om de nodige spreiding te bekomen De idee dat binnenlandse aandelen veiliger zijn en beter op te volgen is achterhaald. De huidige technologie maakt het mogelijk wereldwijd aandelen te volgen. Bovendien is de zogenaamde ‘home bias’ een veel gemaakte gedragsfout die beleggers ten nadele komt in de vorm van meer risico en minder rendement. Wel is het zo dat er vaak een dubbele belasting is op buitenlandse aandelen. Ten eerste kan u die vaak voor een deel recupereren. Ten tweede, zijn sommige aandelen zelf na de dubbele roerende voorheffing aantrekkelijk qua dividend. Tenslotte, zijn die aandelen vaak gegeerd door buitenlandse beleggers waardoor de kapitaalgroei vaak hoger komt te liggen.
Aandacht voor waarderingen en regio selectie Fig. 6
Aandelenreturns (blauwe lijn) en inflatie (rode lijn) Bron: UBS Dividendstrategie (groene lijn), Aandelenindex (blauwe lijn), Overheidsobligaties (grijze lijn) ; 1966 - 1982 Bron: Dividend strategies in an environment of inflation and deflation; Allianz Global Investors
Fig. 7
Binnen de dividendstrategie dient u vooral te letten op de relatieve waarderingen tussen de verschillende regio’s. Ook dient u te letten op de relatieve waardering van aandelen t.o.v. obligaties en cash. Het verschil tussen het Europese dividendrendement en de rente op bedrijfsobligaties is intussen opnieuw opgelopen tot historische hoogtepunten. Dit wijst erop dat Europese aandelen relatief aantrekkelijk zijn t.o.v. bedrijfsobligaties. De rente op overheids-en bedrijfsobligaties is gedaald tot historische laagtepunten. Waarschijnlijk presteren aandelen voor een stuk beter naar de toekomst toe. Onderstaande grafiek toont het verschil tussen het dividendrendement op Europese aandelen en de rente op bedrijfsobligaties van lagere kwaliteit (type BBB). Het verschil tussen beide bedraagt ongeveer 1 % en komt hiermee opnieuw in de buurt van maart 2009. Dit wijst erop dat Europese aandelen relatief aantrekkelijker zijn dan bedrijfsobligaties. Een goed gespreide portefeuille belegt nog steeds in obligaties maar voor zij die wat ruimte hebben om met de allocaties te schuiven, doen er goed aan om in ieder geval het vastrentend luik iets af te bouwen.
Fig. 8A
Europese aandelen versus bedrijfsobligaties Bron:Weghsteen; data Bloomberg Fig. 8B
Rendement per activa Bron:Weghsteen; data Bloomberg Fig. 9
Evolutie van Europese aandelen versus Amerikaanse aandelen Bron:Weghsteen; data Bloomberg
Globaal beschouwd doen Amerikaanse dividendaandelen het momenteel zeer goed. De sterke veerkracht van de Amerikaanse economie en de wil van de FED om via kwantitatieve versoepeling de markten te ondersteunen, leidde tot een rush richting Amerikaanse aandelen. Figuur 9 toont de evolutie van Europese aandelen versus Amerikaanse aandelen sinds 1986 (1986 = 100). Het wordt duidelijk dat de Europese markt het relatief zeer slecht heeft gedaan over de voorbij tien jaar. De onderwaardering van Europese aandelen t.o.v. Amerikaanse aandelen is inmiddels wel zo sterk opgelopen dat veel fondsbeheerders toch uitgaan van een sterkere Europese aandelenmarkt in het volgende decenium. Ook op dividendvlak zijn Europese aandelen relatief aantrekkelijker dan hun Amerikaanse tegenhanger. Amerikaanse dividendaandelen noteren tegen gemiddeld 2,32 keer de boekwaarde. Europese dividendaandelen noteren tegen gemiddeld 1,15 keer de boekwaarde. Hiermee noteert de Europese regio aan ongeveer de helft van de Amerikaanse waarderingen, een nieuw record (fig. 10). Het huidige momentum verkiest nog steeds Amerikaanse waarden maar de sterke relatieve onderwaardering binnen Europa kan leiden tot een keerpunt in deze trend. Heel wat Europese landen geven momenteel een dividendrendement boven de 4 % (Fig. 11) wat over de laatste twintig jaar ook vrij hoog blijkt te zijn. De grootte van het dividendrendement is trouwens ook sterk gecorreleerd met lange termijn returns. Uit een recent onderzoek van Citigroup bleek onlangs dat de huidige niveau’s overeenstemmen met hoge gemiddelde jaarlijkse returns voor de volgende tien jaar.
Fig. 10
Relatieve onderwaardering Europese dividendaandelen versus Amerikaanse dividendaandelen Bron: Weghsteen NV; data Bloomberg Fig. 11
Dividendstrategie als bouwblok Net als een totaal vermogen is opgedeeld uit verschillende bouwblokken (vastgoed, cash, aandelen, obligaties,…) is het aan te raden om ook het aandelenluik op te splitsen in verschillende strategieën. Zogenaamde ‘third generation’ allocatiemodellen, splitsen het aandelenrisico op per risicofactor. Zo kan u een aandelenportefeuille nog beter diversifiëren door te spreiden over verschillende strategieën (dividend strategie, value strategie, groei strategie, momentum strategie,…). De dividendstrategie hoort bij de meer defensievere strategieën. In een volgende nieuwsbrief schenken we meer aandacht aan het gebruik van ‘third generation’ allocatiemodellen en hoe Weghsteen hier tracht gebruik van te maken.
Aandacht voor de kwaliteit van het dividend De hoogte van het dividendrendement mag geen alleenstaande beslissingsfactor worden bij de selectie van de aandelen. Naast het dividend dient er wel degelijk rekening te worden gehouden met de winstgevendheid, de solvabiliteit, de productiviteit en de groei van het dividend.
Wereldwijde dividendrendementen Bron: Weghsteen NV; data Bloomberg Fig. 12
Jaarlijkse return volgende 10 jaar volgens dividendbereik Bron: Citigroup research
3
Bijlage 1
MANIEREN OM EEN DIVIDEND PORTEFEUILLE TE STRUCTUREREN
1. Individuele aandelen: stock picking
2. Individuele aandelen: screening
3. ETF’s: index beleggen
Bij stock picking gaat de beheerder zelf op zoek naar interessante opportuniteiten op de markt. Hierbij speelt de ervaring, de toegang tot goede research en de diepgang van de eigen analyse een grote rol. Het voordeel van stock picking ligt in het feit dat de beheerder extra rendement t.o.v. een benchmark tracht te creëren door de juiste aandelenselectie en timing. De beheerder kan flexibel tewerk gaan en de nodige cash aanhouden tot er zich opportuniteiten voordoen. Het nadeel ligt in het feit dat de meeste beheerders moeite hebben met het verslaan van een benchmark. Statistisch bekeken is een correcte timing en juiste aandelenselectie extreem moeilijk. In bijlage 1 schuiven we een viertal dividendaandelen naar voor. Deze aandelen bieden een aantrekkelijk dividendrendement en een gestage dividendgroei. Bovendien lijken de aandelen nog steeds ondergewaardeerd op basis van verschillende waarderingsmodellen. De vijf aandelen zijn in bezit van een stevig trackrecord inzake winstgevendheid en solvabiliteit.
De komst van nieuwe technologie maakt het ook mogelijk om een aandelenuniversum (bijvoorbeeld de Europese Stoxx 600 index) te filteren op vooraf bepaalde fundamentele en technische criteria. Zo kunnen we bijvoorbeeld een automatische selectie van aandelen maken door de volgende criteria voorop te stellen: a) Een dividendrendement groter dan 4%. b) Het bedrijf mag niet meer dan 70% van zijn winst besteden aan dividend. c) Lage schulden (schulden kleiner dan eigen vermogen) d) Het bedrijf moet voldoen aan een aantal criteria inzake winstgevendheid, operationele efficiëntie,… e) De intrinsieke waarde volgens ons waarderingsmodel moet positief zijn Eenmaal het computermodel op punt staat, is het een kwestie van het programma te laten draaien. De output biedt ons een korf van potentieel aantrekkelijke dividendwaarden. Deze systematische manier van beleggen vermijdt foutieve, subjectieve inschattingen. Het beslissingsproces is volledig gebaseerd op objectieve harde data. De strategie heeft als voordeel dat er op die manier kan worden teruggeblikt naar het verleden (backtest). Via de backtest kan worden nagegaan of de strategie vroeger heeft gewerkt. Een nadeel van systematisch beleggen is dat het voor de belegger vaak psychologisch moeilijk is om de strategie 100 % te volgen. Bovendien vinden we ook hier geen heilige graal. Een kwantitatieve strategie kent ook verlieslatende jaren en doet niet ieder jaar beter dan de index. In bijlage presenteren we een Europese aandelenselectie.
Voor wie houdt van eenvoud, transparantie en een lage kostenstructuur kan met behulp van exchange traded funds (trackers of etf’s) een globale dividendportefeuille samenstellen. Een ETF noteert continu op de beurs en zal in tegenstelling tot een fonds enkel de onderliggende index trachten zo goed mogelijk te volgen. U komt dus nooit voor verrassingen te staan. De ETF presteert net hetzelfde als de onderliggende index. Er zijn geen instap- en uitstapkosten en er is dagelijkse liquiditeit. ETF’s lenen zich uitstekend voor ‘asset allocation’. De simpele structuur maakt het mogelijk om snel strategieën te implementeren. In bijlage presenteren we een globale dividendportefeuille. De portefeuille volgt de zelfde samenstelling als de MSCI World index en bestaat uit verschillende dividendtrackers. De dividendtrackers volgen elk een deelindex. Zo volgt de Ishares Euro Stoxx Select Dividend Index de Euro Stoxx Select Dividend 30 index. Dit is een zogenaamde ‘smart bèta’ index die ieder jaar op basis van een aantal criteria een korf van 30 hoogrentende dividendaandelen samenstelt. De criteria zijn als volgt: a) Een positieve dividendgroei over de afgelopen vijf jaar. b) De onderneming mag niet meer dan 60 % van haar winst als dividend uitkeren. c) Selecteer ieder jaar die 30 aandelen met het hoogste dividendrendement.
4 DIVIDENDAANDELEN OP BASIS VAN STOCK PICKING 3. BP British Petroleum behoort tot de werelds grootste oliebedrijven en is actief op de gebieden onderzoek en productie van gas, elektriciteit en recyclingproducten. Het bedrijf biedt werk aan ruim 92.000 werknemers wereldwijd en heeft 22.600 benzine stations. BP opereert in meer dan 90 landen en heeft een marktkapitalisatie van 146 miljard dollar. Het aandeel British Petroleum wordt verhandeld op de London Stock Exchange en maakt deel uit van de FTSE 100-index. Het aandeel heeft in het recente verleden vooral te lijden gehad onder de hoge kosten verbonden aan het olielek maar noteert intussen heel goedkoop. Het aandeel noteert tegen 1 keer de boekwaarde versus 1,2 voor de sector en 1,6 voor de stoxx 600. Investeerders betalen ongeveer 5 keer de verwachte cashflow voor volgend boekjaar en de aandeelhouder kan steunen op een hoog dividendrendement van ongeveer 5%. British Petroleum heeft nog steeds een sterke balans waardoor het dividend niet ter discussie staat. Tegen 9 keer de gemiddelde winst van de voorbije tien jaar noteert het aandeel goedkoop.
1 . SOFINA
2. GIMV
4. Melexis
Sofina verhoogt ieder jaar zijn dividend en behoort hiermee tot een select clubje van aandelen die een dergelijk trackrecord kan voorleggen. Deze holding belegt hoofdzakelijk in andere beursgenoteerde bedrijven en noteert momenteel met een korting van meer dan 35 %. Dit is historisch hoog. Het bedrijf heeft quasi geen schulden en blikt terug op een winstgevend decennium. Ook naar de volgende jaren toe verwachten we dat Sofina, mede dankzij de gezonde participaties, gestaag verder kan groeien.
De investeringsmaatschappij Gimv blijft een basiswaarde in een aandelenportefeuille. Gimv wordt geleid door een uitstekend management en is vooral gegeerd bij institutionele beleggers omwille van haar gezond dividendrendement van 4,6 % netto. Gimv heeft de laatste jaren wel te kampen gehad met enkele verlieslatende participaties maar wil naar de toekomst toe opnieuw de focus leggen op internationale bedrijven die op nieuwe trends kunnen inspelen. We achten Gimv momenteel fair gewaardeerd en houden het aandeel vooral aan omwille van het dividend.
De ontwikkelaar van elektronische chips heeft een zeer gezonde balans, een sterke winstgevendheid en hoge operationele marges die voorlopig blijven stijgen. Melexis biedt een dividendrendement van ongeveer 4,5 %. Het bedrijf heeft ruimte om haar dividend te verhogen en koopt zelf eigen aandelen in. De waardering is niet gering maar kwaliteit heeft een prijs.
Bijlage 2
Bijlage 3
SCREENING VAN EUROPESE DIVIDENDAANDELEN
ETF PORTEFEUILLE
• • •
• •
Dividendrendement groter dan 4 % Payout kleiner dan 70 % Schuldenscore groter dan 2/4 o Netto schulden versus ebitda kleiner dan 1,5 o Schulden kleiner dan boekwaarde o Current ratio groter dan 1 o Boekwaarde minimum 40 % van tastbare activa Piotroski score minimum 5 op 9 (kwaliteitscore op winstgevendheid en solvabiliteit) Intrinsieke waarde groter dan huidige beurskoers volgens waarderingsmodel
Globale diversificatie Efficiënte spreiding Goedkope spreiding Liquide spreiding
NAAM ISHARES EUROSTOXX SEL DVD 30
THEMA Europese dividendaandelen
DIV 6,3%
GEWICHT 10,0%
WISDOMTREE JAP S/C DVD FUND
Japanse dividendaandelen
2,0%
15,0%
Isatis American Equities
Amerikaanse dividendaandelen
3,5%
50,0%
ISHARES DJ ASIA/PAC SL DV 30
Aziatische dividendaandelen
4,7%
10,0%
ISHARES FTSE UK DIVIDEND PL
Engelse dividendaandelen
4,6%
10,0%
ISHARES S&P/TSX CDN DVD ARIS
Canadese dividendaandelen
3,3%
5,0%
• P/E: P/B: Analistenscore: Kwaliteitscore: Dividendscore: Piotroski score:
price earnings (koers-winstverhouding) price to book ratio (koers-boekwaarde) consensus score op 5 waarbij 1 = strong sell en 5 = strong buy aantal jaar – over de voorbij tien jaar – dat de boekwaarde, omzet, winst en dividend gestegen is aantal jaar – over de voorbije tien jaar – dat het dividend gestegen is een score op 9 waarbij de winstgevenheid, operationele efficiëntie en solvabiliteit wordt gemeten
• • •
De dividend trackers selecteren zelf ieder jaar een korf van aandelen volgens bepaalde criteria (zie tekst) Regio allocatie is gebaseerd op de MSCI World verdeling Deze portefeuille bevat ongeveer 660 aandelen wereldwijd Deze portefeuille heeft een gemiddeld dividendrendement van 3,75 %
Wij w ensen u een de ugddo ende vakan tie toe !
Maatsch. zetel: Rijselstraat 2A, 8200 Brugge T +32 (0) 50 33 33 61 F +32 (0) 50 34 16 30 Kantoren: Kortrijksesteenweg 930, 9000 Gent T +32 (0) 9 265 71 40 F +32 (0) 9 223 09 07 Terkamerenlaan 33 Bus 3, 1000 Brussel T +32 (0) 2 669 07 41
www.weghsteen.be
[email protected]
Gehele of gedeeltelijke overname uit deze publicatie wordt slechts toegestaan na uitdrukkelijke toestemming van de redactie. Hoewel wij de grootste zorg besteden aan deze uitgave, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in de teksten van deze newsletter. Heeft u vragen bij één of meerdere artikels, bel dan naar het nummer 050 33 33 61. V.U. Vincent Weghsteen , Rijselstraat 2A te 8200 Brugge Realisatie: mindsetting.be
