religie in de moderniteit
Aanknopingspunten: Soms gaan we ervan uit dat door de ontwikkeling van wetenschap en technologie de religie of het geloof in God verdwijnt. Sinds de Verlichting en het secularisatieproces in de vorige eeuw was de verwachting dat door de ontkerkelijking de kerken zouden verdwijnen. We verwachten dat wat in de Westerse wereld gebeurt, ook in de rest van de wereld zal gebeuren. Zijn godsdienstfundamentalisten de laatste stuiptrekkingen van wereldreligies of vormen ze een nieuw begin van een bepaalde verschijningsvorm van deze wereldreligies in onze samenleving? Door een verregaande individualisering wordt geloof een persoonlijke private keuze en verdwijnt religie uit onze samenleving. Het komt los te staan van politiek, wetenschap en kunst. Fundamentalisme is een moderne vorm van religie in onze wereld. Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
1
Enkele artikels:
Boko Haram stelt christenen een ultimatum maandag 02 januari 2012, 21u55 Bron: de Standaard archieffoto AFP
De radicaalislamitische sekte Boko Haram heeft de Nigeriaanse christenen een ultimatum gesteld. Als ze niet binnen de drie dagen het noorden van het land hebben verlaten, zal opnieuw geweld gebruikt worden.
De dreiging richt zich in het bijzonder tegen christenen uit het zuiden, die in het islamitisch gedomineerde noorden leven -‐ vooral in de deelstaten Yobe en Borno. Na de bomaanslagen op kerken met meer dan 40 doden tijdens Kerstmis had president Goodluck Jonathan in het weekend de noodtoestand in vier regio's van het noorden afgekondigd, waar de sekte bijzonder actief is. Bovendien sloot hij de grenzen met de buurlanden. De gespannen situatie in het noorden van Nigeria heeft al tot vluchtelingenstromen geleid. De afgelopen twee weken zouden reeds meer van 90.000 christenen uit het door geweld verscheurde noorden naar het christelijk gedomineerde zuiden zijn gevlucht. In Nigeria, met 150 miljoen inwoners het dichtstbevolkte land van Afrika, dreigt een conflict langs de religieuze scheidingslijn. De Nigeriaanse bevolking telt ruim 40 procent christenen en 40 procent moslims. Boko Haram, dat de westerse cultuur en het christendom radicaal afwijst, terroriseert al jaren de christenen in het noorden van het land. jvt
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
2
BRUSSEL - De ultrakatholieke beweging Civitas Institut trekt volgende week naar het Next-festival om te betogen tegen het 'blasfemische theater' van Romeo Castellucci. Van onze redactrice De Standaard
De ultrakatholieke beweging Civitas Institut boycotte eind oktober in Parijs de vertoningen van On the concept of the face, regarding the Son of God, volume 2, de nieuwe creatie van de Italiaanse theatermaker Romeo Castellucci. De voorstelling zou volgens de religieuze betogers blasfemisch zijn en 'aanzetten tot christofobie'. Ze verdrongen zich massaal voor de ingang van het Théâtre de la Ville en het Théâtre Cent Quatre in Parijs en wisten de voorstelling halverwege stil te leggen door het podium op te stormen. Afgelopen weekend boycotte een groep fundamentalisten om dezelfde redenen de theatervoorstelling Golgotha picnic van Rodrigo García in Toulouse. Civitas Institut heeft nu het plan opgevat om zowel García als Castellucci te vergezellen op hun tournee. De eerste stop is het Next-‐festival: volgende week speelt Castellucci tijdens het internationale festival in het cultuurcentrum La Rose des Vents in Villeneuve d'Ascq. Civitas Institut was zo vriendelijk de organisatie te verwittigen van zijn komst. Ook een delegatie van 'België en Christenheid' zal aanwezig zijn, de organisatie die onder meer in 2005 in Brussel protesteerde tegen de affiche van de theatervoorstelling Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen van Union Suspecte. Er zal een bus vanuit Brussel naar Villeneuve d'Ascq vertrekken, bevestigt de organisatie. In Kortrijk, dat als een van de Vlaamse partners deel uitmaakt van het Next-‐festival en traditiegetrouw een bus inlegt naar La Rose des Vents, zijn ze niet opgezet met het bezoek. 'Zo'n heisa kunnen we missen. We willen gewoon een sterk festival organiseren.' Didier Thibaut, directeur van La Rose des Vents, belooft maatregelen en stuurde alvast een bericht uit naar de toeschouwers die een ticket voor de voorstelling kochten. 'Civitas kondigde aan dat ze verzamelen aan het stadhuis van Villeneuve d'Ascq, maar we verwachten dat ze naar het cultuurcentrum afzakken', aldus Thibaut. De politie is verwittigd en er zal zowel binnen als buiten security aanwezig zijn. 'Er is een verplichte vestiaire en we voorzien ook een screening van iedereen die een kaartje kocht, louter om te voorkomen dat er betogers tussen het publiek zitten.' Belgisch protest Verhitte gemoederen kennen geen grenzen. Civitas Institut bevestigde aan De Standaard dat de kans groot is dat ze in februari de landsgrens oversteken naar De Singel in Antwerpen, de volgende theaterhalte van Castellucci. 'We hebben aanvragen gekregen van Belgische geestelijken die ons steunen in ons verzet tegen Castellucci's blasfemisch theater', zegt Alain Escada, algemeen secretaris van Civitas Institut. Dat On the concept of the face, regarding the Son of God, volume 2 godslaster van de bovenste plank is, lijdt geen twijfel volgens Escada. 'Ik heb de voorstelling gezien en kinderen die met stenen naar een portret van Christus gooien: dat is onaanvaardbaar. Net als het besmeuren van zijn beeld met vloeistof die aan excrementen doet denken. Castellucci beroept zich op vrije meningsuiting, maar mijns inziens heeft deze theatermaker moeite om in te schatten wat hij precies gemaakt heeft.' De organisatie van het Next-‐festival deelt die mening niet. 'We zijn ons ervan bewust dat de maatregelen niet bijzonder prettig zijn en we bieden u alvast excuses aan, maar ze leken ons onafwendbaar om de goede gang van zaken te verzekeren', klinkt het in de uitgestuurde brief naar de toeschouwers. 'Met uw aanwezigheid geeft u ons een sterke aanmoediging en bevestigt u dat u veel waarde hecht aan de vrijheid van de kunstenaar.'
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
3
Orthodoxe joden vergelijken Israël met nazi's 02/01/12, 07u31 De Morgen
Ultra-orthodoxe mannen dragen een kampuniform tijdens een demonstratie in Jeruzalem. © reuters
Ongeveer 1.500 ultraorthodoxe joden hebben zaterdag in Jeruzalem geprotesteerd en de Israëlische staat vergeleken met Nazi-Duitsland. Dat meldde de Israëlische krant Jerusalem Post. 'Wat hier gebeurt, is precies wat er in Duitsland is gebeurd', aldus een van de deelnemers. De mannen en jongens, zogenoemde haredim, zijn boos over de vermeende 'onderdrukking en opruiing' door de seculiere gemeenschap in Israël. Tientallen droegen kampkleding en de gele Jodenster, het symbool van de Jodenvervolging. De onenigheid tussen seculiere en ultraorthodoxe Israëliers is de afgelopen tijd een paar keer aan de oppervlakte gekomen. Zo deden duizenden Israëliërs dinsdag mee aan een protestmars tegen religieus fanatisme en discriminatie van vrouwen in de plaats Beit Shemesh. President van Israël Shimon Peres riep op om mee te doen aan dat protest. 'Iedereen, religieuzen, seculieren, conservatieven, moet het karakter van de staat Israël verdedigen tegen een minderheid die onze nationale solidariteit probeert kapot te maken.'
8-jarige uitgescholden voor hoer
In Beit Shemesh ontstonden eerder rellen nadat een 8-jarig meisje tegen een tv-zender had gezegd dat ultraorthodoxe Joden haar hadden bespuugd en uitgescholden voor hoer. De haredim eisen dat meisjes en vrouwen zich in 'gepaste' kleding hullen en zich niet mengen onder mannen. Sommige ultraorthodoxe joden vinden echter juist dat de staat Israël hen belet om te leven volgens hun geloof. Ze zeggen dat ze gemarginaliseerd worden. (vk/mvdb)
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
4
Bekijk dit filmpje via de onderstaande link.
Japan Tsunami - Crazy Girl Thanks God For Attack on Japan
http://www.kuleuven.be/thomas/algemeen/videodatabank/category/73/11911/ Opdracht: Waar gaan de artikels en het filmpje over? Wat klagen ze aan? Wat stellen ze aan de kaak? Wat is het verband tussen deze artikels en het filmpje? Stromingen: 1. De universele kerk of wereldkerk (zoals de Rooms Katholieke Kerk); 2. De nationale kerk of staatskerk (zoals de Church of Engeland); 3. De denominatie -‐ de op een bepaald deel van de bevolking gerichte kerk, het kerkgenootschap in een situatie van religieus pluralisme; 4. De gevestigde sekte -‐ de zich langzamerhand tot denominatie ontwikkelende sekte (ontstaan van een duidelijke hiërarchie, verdwijnen van het persoonlijke charisma); 5. De sekte -‐ een zich ten opzichte van de gevestigde kerk en de samenleving kritisch opstellende religieuze gemeenschap; 6. De cultus -‐ een nauwelijks georganiseerde en weinig stabiele religieuze gemeenschap, zich kenmerkend door een persoonlijke betrokkenheid op een charismatische leider. Bron wikipedia
Een poging tot definitie: Een sekte is feitelijk een scheldnaam, waarmee een kerk de groep aanduidde die zich van haar afgescheiden had, dikwijls onder een leider die fanatiek of sektarisch was. Daarom gebruiken godsdienstsociologen liever de louter beschrijvende benaming 'nieuwe religieuze bewegingen'. Maar ook de personen die tegen sektaire misbruiken zijn, vinden het woord 'sekte' een ongelukkige benaming om drie redenen: Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
5
1. Een aantal moderne 'sekten' zijn geen godsdiensten maar therapeutische groepen. 2. Bovendien worden moderne sektaire methoden ook toegepast binnen groepen die lid blijven van een gevestigde kerk. Het Werk en Opus Dei vertonen zo sektaire kenmerken hoewel zij erkend zijn door de katholieke hiërarchie. 3. Ten slotte zijn er 'sekten' die deze sektarische kenmerken niet of slechts in lichte mate vertonen en dus gewoon religieuze bewegingen zijn zoals bijvoorbeeld de 'bahai' en de 'mormonen'. Sommigen spreken van 'gevaarlijke' of 'totalitaire' (alles controlerende) sekten. www.godsdienst.be
Een sekte is een (religieuze) beweging, vaak gesticht door een charismatische leider met een nieuwe leer of openbaring, met opvattingen en gebruiken die zich onderscheiden van overige bewegingen die behoren tot dezelfde stroming als de beweging die als "sekte" wordt aangeduid. Vroeger duidde de term "sekte" een godsdienstige beweging aan die, vaak door een schisma, is afgesplitst van een grotere religieuze beweging of organisatie.
Kenmerken: -‐ lidmaatschap uit vrije keuze, niet door geboorte -‐ toelating tot het lidmaatschap op grond van door de sekteleiders erkende en aantoonbare kennis van de leer, een persoonlijke bekeringservaring of een aanbeveling door een ouder lid van de sekte; -‐ het karakter is exclusief en gesloten; wie zich niet aan de geldende leer houdt of tegen de regels van de moraal of de organisatie zondigt, wordt uitgestoten; -‐ de sekte beschouwt zich als een elite, begiftigd met een bijzonder inzicht of belast met een bijzondere opdracht; -‐ er is sprake van een streven naar persoonlijke perfectie; -‐ er is geen principieel verschil tussen leken en priesters of voorgangers; -‐ er is gelegenheid om spontaan uiting te geven aan een persoonlijk gevoel van betrokkenheid; -‐ de sekte staat vijandig of onverschillig tegenover de samenleving en de staat; -‐ het lidmaatschap is absoluter en omvattender dan dat van een kerkgenootschap; -‐ er is sprake van een duidelijk herkenbare eigen ideologie; -‐ overtreders van de regels worden als verraders beschouwd en voor hun overtredingen gestraft of uitgestoten. Bron: wikipedia
Voorbeelden: Bhagwanbeweging, Children of God, Hare Krishna-‐beweging, Jehova’s getuigen, Moon-‐sekte, Orde van de Zonnetempel, Scientology Church,.. Opdracht: Zijn er mogelijk nog andere definities van sekten? Wat zou het succes kunnen verklaren van sekten? Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
6
Enkele definities voor fundamentalisme: fundamentalisme fun -‐ da -‐ men -‐ ta` lis -‐ me het -‐woord extreme rechtzinnigheid in godsdienstig opzicht, met afwijzing van moderne inzichten, o.a. in protestantse kringen en in de islam Gevonden op http://www.woorden.org/woord/fundamentalisme fundamentalisme Letterlijk: teruggaan naar het fundament, een stroming binnen vele geloven, die het beter vindt om de waarheid te zoeken in de manier waarop bij de bron, de oorsprong daarmee werd omgegaan en die alle latere verandering daarvan afwijst. In heel veel gevallen is het niet eens zo moeilijk aan te tonen... Gevonden op http://www.encyco.nl/nol.php Fundamentalisme Stroming binnen de islam die een strikte naleving van de strenge islamitische voorschriften voor staat. Gevonden op http://www.digischool.nl/ak/onderbouw-‐vmbo/materia fundamentalisme De strenge interpretatie van een godsdienst die zich kenmerkt door religieuze onverdraagzaamheid. Oorspronkelijk was het de benaming voor een conservatieve beweging in het Amerikaans protestantisme in de 19e eeuw. Na de Tweede Wereldoorlog ontplooide de beweging zich vooral als een anticommunistisch... Gevonden op http://www.amnesty.nl/encyclopedie_lemma/1132 fundamentalisme extreem geloof (zwaar orthodox) Gevonden op http://www.blaucapel.nl/diversen/begrip.htm Fundamentalisme Overdreven orthodoxie, een vaak anti-‐intellectuele tendens in de interpretatie van de kerkelijke leer. Gevonden op http://www.encyclo.nl/lokaal/10694 fundamentalisme •een orthodoxe, anti-‐liberale godsdienstige richting. Gevonden op http://nl.wiktionary.org/wiki/fundamentalisme Fundamentalisme `Fundamentalisme` betekent het vasthouden aan de grondbeginselen (fundamenten) van een historisch gesitueerd gedachtegoed. Situering en verklaring : Letterlijk is dit woord terug te voeren op een fundament, een basis of grondslag waarop een bouwwerk wordt opgetrokken. http://nl.wikipedia.org/wiki/Fundamentalisme
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
7
Fraterniteit van Tiberiade De naam : “Fraterniteit van Tiberiade” Het verhaal van Petrus die over het water loopt van het Meer van Galilea, ook Meer van Tiberias genaamd, heeft mij geïnspireerd bij de keuze van de naam Tiberiade. Voor mij betekent Christus volgen een oproep om gelovig op weg te gaan. Soms krijgen we wel eens wat porties zout water binnen, maar de verrezen Christus haalt me voortdurend weer uit de diepe zee. In het evangelie las ik hoe het Meer van Galilea en zijn oevers doordrongen zijn van Jezus’ aanwezigheid : de aanstelling van de eerste leerlingen, het vertrouwen van Jezus die ondanks de storm, in het bootje slaapt, en zijn broers geruststelt… Onze basisbeginselen Dankzij de heilige Geest brengt het Testament van Jezus, de Blijde Boodschap van Jezus, ons bij elkaar. Dit evangelie van Jezus-‐Christus dat door de Kerk wordt doorgegeven, dit universele Testament, is ons allereerste Boek. Het is het Boek der Boeken, waarin alles ons leidt naar Christus. Deze bron veroudert nooit en lest voor altijd onze dorst. Jezus is onze stichter. Al onze basisprincipes, heel onze inspiratie vinden we terug in zijn leven en in zijn Woorden. Samen met de Kerk zie ik, nader ik “mijn Heer en mijn God”, en ik luister… http://www.youtube.com/watch?v=6XMeuPn-‐3xo&feature=fvsr http://fraterniteit.tiberiade.be/ http://www.youtube.com/watch?v=ekyOAM4fu3U&feature=endscreen&NR=1
Zoek informatie over deze fraterniteit op hun website en bekijk enkele videofragmenten via youtube. Beantwoord dan de volgende vragen: Wat valt je op? Wat is hun basisregel? Waarom trekken deze fraterniteit jongeren aan?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
8
Religie en Moderniteit Waarom zijn sekten en fundamentalisme van deze tijd? De theorie: De kernidee luidt dat religie een integraal deel van de moderniteit is en dus ook orthodoxe religie door en door modern is. De evolutie van religie in de laatste decennia is immers niet meer te duiden vanuit de tegenstelling tussen religie en moderniteit. Religie verdwijnt niet, maar is een belangrijke speler in de moderniteit. Na enkele eeuwen moderniteit kan zij ook niet meer als voormodern worden beschouwd. Religie vormt zoals politiek, economie, wetenschap en kunst een veld of domein dat in en met de moderniteit verandert en dat evenzeer in moderniseringsprocessen betrokken is als de andere domeinen. Dat geldt niet alleen voor liberale religie die de moderniteit positief waardeert, maar ook voor zich als orthodox manifesterende religie die (delen van) de moderniteit verwerpt. De tegenstelling tussen conservatief en progressief is trouwens samen met de moderniteit ontstaan. Deze nieuwe benadering lijkt nodig om zowel de actuele ontwikkelingen als de historische evolutie van religie en de wereldreligies beter te kunnen verstaan. Staf Hellemans in “Het tijdperk van de wereldreligies” 2007, Zoetermeer.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
9
Vier mogelijke verklaringen voor de verschijningsvormen van religie in onze samenleving: Uit het boek van Staf Hellemans “Het tijdperk van de wereldreligies”, 2007, Zoetermeer.
1. Het secularisatie paradigma Secularisatie gaat over de terugval of het terreinverlies van vooral geïnstitutionaliseerde omgang met de transcendentie zowel op macromaatschappelijk als op individueel vlak als gevolg van de modernisering. Religie is een vreemde in de moderniteit dus is het noodzakelijk dat religie zal verdwijnen. Een kenmerk van secularisatie is rationalisering: de wereld wordt modern dus de mens en de samenleving hebben God niet meer nodig. Religie wordt vervangen door wetenschap. God verdwijnt en dit zien we door de ontkerkelijking en de afkalving van het instituut kerk in onze samenleving. Het instituut kerk heeft steeds minder invloed op sociaal, cultuur en politiek vlak. Denken wij aan de discussie over het voortbestaan van het christelijk onderwijs zowel in de politiek als in de samenleving.
2. Het ‘rational choice’- paradigma De rationele-‐keuzetheorie is een onderdeel van de handelingstheorie. Het is hoofdzakelijk een stroming binnen de economie, die het handelen van mensen beschrijft. De theorie gaat er van uit dat mensen hun keuzes baseren op rationeel denken. Hierbij wordt een afweging gemaakt tussen een aantal keuzemogelijkheden. De uiteindelijke keuze is gebaseerd op een rationele, logische afweging van de verschillende opties, waarbij het maximaal haalbare voor het individu centraal staat. Het individu kiest dus wat voor zichzelf de gunstigste optie is. Dit kan ook van toepassing zijn op religie. De verschillende kerken vormen samen één religieuze markt. Mensen kunnen hieruit kiezen. Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
10
3. Het spiritualiteitsparadigma De moderniteit levert een andere vorm van religie op. De religie verschuift van een geïnstitutionaliseerde religie -‐zoals kerken-‐ naar een niet geïnstitutionaliseerde religie, in meer spirituele en religieuze bewegingen. Ook onder invloed van de individualisering in onze samenleving gaan mensen zelf een religie samenstellen. We spreken over bricolage generatie. Het is sterk op het individu en op ervaring gericht.
4. Het religieuze moderniseringsparadigma Moderniteit brengt nieuwe religie voort. Zoals economie en politiek veranderen, zo verandert ook religie in een langdurig proces van religieuze modernisering. . Het bekijkt alle religie in de moderniteit als product van die moderniteit. Religie en moderniteit zijn geen tegenpolen.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
11
Moderniteit? Waarom noemen wij onze samenleving modern? De moderne samenleving kent drie basiskenmerken: 1. Functionele differentiatie op macroniveau Waar vroeger de samenlevingen vaak hiërarchisch gestructureerd en waren bepaalde klassen gescheiden van elkaar. We kunnen hierbij denken aan de adel, de klerikale elite of de militair-‐politieke elites. We zien nu in een moderne samenleving een meer functionele differentiatie tussen verschillende subsystemen. Dit houdt in dat domeinen als economie, politiek, wetenschap, onderwijs, kunst, gezin, religie, enzovoort als functioneel gespecialiseerde domeinen met eigen rollen en autonoom ten opzichte van anderen kunnen functioneren.
2. De vele verenigingen en organisaties op mesoniveau. Onze samenleving wordt gekenmerkt door de vele organisaties en verenigingen. Je kan hiertoe vrij toetreden of uittreden. Vaak hebben deze een eigen bestuur en kunnen zij zichzelf sturen. In de moderniteit hebben mensen een grote mogelijkheden om zichzelf te organiseren, tevens kunnen mensen via deze organisaties deelnemen aan de grote samenleving. 3. De doorgedreven individualisering op microniveau In een moderne samenleving hebben mensen een grote individuele verantwoordelijkheid om op hun eigen manier te participeren in organisaties. Uit het boek van Staf Hellemans “Het tijdperk van de wereldreligies”, 2007, Zoetermeer.
Opdracht: Bij welke vereniging ben jij aangesloten? Op welke wijze beïnvloedt dit jou levensbeschouwelijk? Zijn hier levensbeschouwelijke verenigingen bij? Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
12
Religie en Moderniteit Individualisering van het geloof
Een belangrijk kenmerk van onze samenleving is individualisering. We maken eigen keuzes op verschillende vlakken. Welke sport beoefenen we. Welk baantje neem ik. Welke vervolgstudie ik zal volgen. Of ik gelovig ben of niet. Wat ik geloof en hoe ik mijn geloof beleef dat bepaal ik zelf: laten we dat even onderzoeken!
DE PKG-SCHAAL Professor Dirk Hutsebaut (professor godsdienstpsychologie KUL, België) heeft zich van in de jaren zeventig beziggehouden met het onderzoek naar de geloofsbeleving van adolescenten. Niet alleen stelde hij duizenden jongeren vragen over allerlei aspecten van religiositeit, Ook volgde hij de godsvoorstelling van jongeren gedurende hun secundaire loopbaan. Daaruit bleek dat 15-‐16 jaar cruciaal is voor een verdere religieuze ontwikkeling. Op die leeftijd maken jongeren immers, bewust of onbewust, een soort keuze om wel of niet verder te zoeken naar wat God en geloven voor hen kan betekenen. Ook bleek dat jongeren hoe langer hoe minder of godsbeelden te vertellen hadden. Toen Hutsebaut tien jaar geleden voelde dat deze gegevens ook bij hem zinvragen opriepen, besloot hij zijn onderzoek op volwassenen te richten. “Ik wilde onderzoeken wat, voor mensen van deze tijd, een volwassen manier van geloven kon zijn, zodat niet alleen ik, maar ook godsdienstleraars en ouders meer zicht zouden krijgen op de zin van religieuze overdracht.” Hutsebaut ging uit van het model van de Amerikaanse godsdienstpsycholoog David Wulff. Die omschrijft twee assen van waaruit mensen met godsdienstige gegevens kunnen omgaan. Op de horizontale as vinden zich de polen geloof en ongeloof. De mate waarin personen openstaan voor het transcendente of niet, is daarbij bepalend.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
13
De verticale as gaat over de interpretatie die deze houdingen vergezelt. Blijft een persoon vasthouden aan een letterlijke interpretatie van geloofsverhalen, en is hij er dus van overtuigd dat alles bedoeld is zoals het er letterlijk staat? Of gaat hij ervan uit dat een religieuze traditie met metaforen spreekt en dat die pas betekenis krijgt als je zelf op zoek gaat naar de onderliggende boodschap. De combinatie van die twee assen geeft vier manieren om met een religieuze traditie om te gaan. Orthodoxie Deze geloofsstijl wordt gekenmerkt door een letterlijke interpretatie van geloofsovertuigingen en religieuze doctrines. Ook Bijbelverhalen worden letterlijk geïnterpreteerd. Indien u hoog scoort op deze dimensie, is de kans groot dat u gelooft in een onveranderlijke, persoonlijke God, met wie u een positieve relatie hebt. Bovendien draagt geloof hierbinnen een absolute zekerheid weg. Externe kritiek Deze geloofsstijl wordt gekenmerkt door een sterke kritiek op geloofsovertuigingen en religie, op basis van een positief-‐wetenschappelijke attitude en een nadruk op persoonlijke autonomie. Menselijke autonomie wordt gecontrasteerd met de afhankelijkheid die geloof zou kenmerken. Religieuze overtuigingen worden verworpen op basis van een letterlijk verstaan. Relativisme Indien relativisme bij u een hoge score wegdraagt, is het waarschijnlijk dat u uitspraken over God, officiële kerkelijke doctrines en menselijke Godservaring als relatief beschouwt. Deze zijn gekleurd door de tijd en plaats waarin ze werden uitgesproken of ervaren. Hoewel relativisme meestal gekenmerkt wordt door ongeloof, wordt binnen deze geloofsstijl religie niet op een radicale manier verworpen. Deze dimensie wordt meestal gekenmerkt door enige (objectieve) interesse in religies. Binnen deze geloofsstijl genieten religies het statuut van verwisselbare mogelijkheden. Met andere woorden: het christelijk geloof wordt beschouwd als één optie naast zoveel andere. Tweede naïviteit Binnen het tweede naïviteitsdenken wordt de nadruk gelegd op een symbolische religieuze interpretatie. Een hoge score op deze dimensie geeft het geloof aan dat de Bijbel, hoewel geschreven in een historische context verschillend van de onze, een fundamentele boodschap bevat die ook voor ons vandaag nog zinvol is. Deze geloofsstijl wordt gekenmerkt door de overtuiging dat geloven een zoektocht is en kritische geloofsvragen niet uit de weg mogen gegaan worden.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
14
Opdracht: • Test jezelf …: voor een elektronische test waarbij je op basis van een dertigtal vragen kan zien bij welke geloofsstijlen je aansluiting vindt, surf je naar: www.kuleuven.be/thomas/algemeen/pkg • Vul de groepscode in die je van de leerkracht krijgt. Groepscode: • Laat jouw profiel uitprinten. • Vergelijk jouw profiel met dat van de klas. • Wat zijn overkomsten en verschillen?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
15
Orthodoxie
Externe kritiek
Relativisme
Tweede naïviteit
Beschrijving
Letterlijk geloof
Letterlijk ongeloof
Symbolisch ongeloof
Symbolisch geloof
De Bijbel
Moet letterlijk opgevat worden, is het onveranderbare woord van God
Staat vol onwaarheden en onjuistheden en is daarom onzin
Moet men symbolisch opvatten en in zijn context plaatsen
Is een geloofsboek, een levend levensboek
Jezus
De enige weg naar heil
Kwakzalver
Een zeer goed mens, een voorbeeld voor velen
De zoon van God en een leidraad voor de mensen
Geloof/ het christendom
Het christendom is de enige, ware religie, geloof geeft houvast in het leven
Geloofszaken kunnen niet worden verklaard en zijn daarom niet interessant, je kunt er alleen kritiek op hebben
Het christendom biedt een legitiem zingevingkader aan waarvoor ik respect heb, maar waarop ik niet existentieel betrokken ben
Het christendom is voor mij de ware godsdienst, maar ik erken dat dat niet voor iedereen zo is, ik kan ook kritisch staan tov. mijn geloof
Wonderverha len
Moeten letterlijk verstaan worden: God en Jezus kunnen alles
Kunnen niet wetenschappelijk verklaard worden en zijn daarom nonsens
Zijn geloofsgetuigenissen, hoewel ik er zelf niet in geloof
Zijn geloofsgetuigenissen en tekens van het heil dat Jezus tijdens zijn leven realiseert.
Andere religies
Alleen het christendom biedt heil, de rest is dwaalleer
Andere religies zijn even verwerpelijk als het christendom
Relatie tot intolerantie Risico’s
Grotere neiging tot intolerantie Religieus fundamentalisme
Grotere neiging tot intolerantie Ongelovig fundamentalisme
Allemaal zoektochten naar een goddelijk principe (sommige wel wat gevaarlijker dan andere) Minder neiging tot intolerantie Totale vrijblijvendheid
Zijn waardevolle zingevingsystemen, hoewel de eigen voorkeur naar het christendom uitgaat Minder neiging tot intolerantie Vage geloofsinhouden zonder referentiepunten
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
16
Religie en Moderniteit
Van ouders mag school best wat katholieker Geen vraag om K weg te gommen in Vlaams onderwijs woensdag 11 januari 2012, 03u00 Auteur:
Tom Ysebaert www.tertio.be
ANTWERPEN - Hoewel de meeste ouders lauwe katholieken zijn, vinden ze dat de school de identiteit wat meer mag uitspelen.
Van onze redacteur Fervente kerkgangers zijn ze niet, maar Vlaamse ouders die hun kroost naar een katholieke school sturen, vinden de katholieke identiteit prima. Meer nog, ze vinden dat de school dat karakter best wat meer in de verf mag zetten. Dat is gebleken uit onderzoek van de KULeuven dat vandaag in het christelijke blad Tertio gepubliceerd wordt. De onderzoekers ondervroegen ouders in een twintigtal scholen. Ze werden gevonden in oudercomités, wachtrijen van een oudercontact of aan de schoolpoort. Meer moeders dan vaders vulden de vragenlijsten in. Drie op de vier ondervraagden tonen zich een gelegenheidskatholiek (alleen op feestdagen of bij speciale gebeurtenissen). Negen procent gaat wekelijks naar de kerk, dat is hoger dan het Vlaamse gemiddelde (tussen 5 en 6 procent), wat niet zo verrassend is op een katholieke school. Wat verwachten deze mensen van de school? Alleen een minderheid (een kwart) vraagt een terugkeer naar de scherpe katholieke profilering van vroeger (in het jargon: 'reconfessionalisering'). Het softe werken met waarden
(naastenliefde, barmhartigheid,...) volstaat niet voor de ouders. Dat doen de niet-‐katholieke scholen immers ook. De meerderheid, driekwart van de ondervraagden, gaat voor optie drie: een nieuwe vormgeving van de christelijke waarden, in dialoog met de hedendaagse cultuur ('recontextualisering'). Slechts 1,7procent wijst het katholieke helemaal af. Zieltjes ronselen Onderzoeker Didier Pollefeyt, hoogleraar Theologie aan de KU Leuven, is verrast door de resultaten. 'De ouders engageren zich zelf niet zwaar maar ze vragen het wel van de school. Merkwaardig. Ze willen hun kinderen waarden meegeven en vertrouwen daarvoor kennelijk op de school. Ondanks de afgenomen kerkelijke activiteit blijft die betrokkenheid.' Tegelijk verwachten de ouders grote openheid. 'Van zieltjeswinnerij moeten ze niets weten. Het mag geen school “van, voor en door katholieken, zijn. Het is hen er niet om te doen dat de kinderen er uit komen als katholieken maar wel dat ze in contact komen met een duidelijk oriënterend opvoedend kader. Dat biedt houvast. Ook voor moslimouders, blijkbaar.' Emmanuel Van Lierde, redacteur bij Tertio, ziet een mogelijke 'negatieve' reden voor deze vraag naar profilering. 'Mogelijk speelt de opmars van andere religies zoals de islam mee, doet dat mensen weer aansluiting zoeken bij hun eigen christelijke traditie. Een positieve reden is de hang naar zekerheid in onzekere tijden.' Pollefeyt ziet in deze resultaten een hang naar (katholieke) identiteit. 'Het is geen taboe meer.' 'Scholen hoeven niet bang te zijn voor hun K', vult Van Lierde aan, 'ze moeten er iets mee doen.' Dan is de vraag: hoe moeten de scholen dat doen? Geen makkelijke opgave. 'Ze moeten niet meer kruisbeelden ophangen, dat is reconfessionalisering', vindt Pollefeyt. 'Scholen kunnen dat uiten in hun vieringen, hun filmaanbod, kunst, zelfs in hun architectuur. Een Australische school liet de ouders meewerken aan een mozaïek aan de ingang van de school over het leven van hun patroonheilige Sint-‐Bavo.' De aanleiding voor het onderzoek was de maatschappelijke discussie die loopt om de lessen godsdienst en levensbeschouwing op school anders te gaan invullen. Daarbij klinkt vaak het argument dat ouders een katholieke school kiezen vanwege het imago of de nabijheid, en niet vanwege het katholieke karakter. Dit onderzoek spreekt dat tegen. Mieke Van Hecke, topvrouw van het katholieke onderwijs, alludeerde al op dit onderzoek in haar reactie op de kritiek van aartsbisschop André-‐ Jozef Léonard dat de katholieke scholen vaak te weinig katholiek zijn (DS 6 januari). Volgens Pollefeyt sporen deze resultaten met die uit het debat over de K van de KULeuven. 'Ook daar was een meerderheid gewonnen om de K te behouden, en er een andere invulling aan te geven'.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
17
Terug naar onze samenleving: de toekomst van de christelijke school? in Nederland bestaan sinds de schoolstrijd bijzondere scholen. Dit zijn scholen die op grond van een levensbeschouwing opgericht zijn. Vaak zijn dit scholen op basis van het Christelijke geloof. Sinds de jaren 60 van de vorige eeuw bestaat er een beweging om dit af te schaffen. Sommige politieke partijen vinden dit belangrijk. Dit zou de democratisering van het onderwijs en dus de gelijkheid van de leerlingen ten goede komen. Opdracht: lees het artikel: Wat zegt het onderzoek? Welk commentaar zou jij schrijven in een artikel? Welke politieke partijen willen het bijzonder onderwijs afschaffen? Welke scholen bestaan er op levensbeschouwelijke grond?
Het gezin en ik? In het gezin spelen liefde en affectie tussen beide partners en tussen ouders en kinderen een grote rol. In het verleden was het gezin ook multifunctioneel: het had naast affectieve en reproductieve rol ook een waaier aan economische, sociale zekerheids-‐ en politieke en politionele taken te vervullen. Dit verminderde door de jaren heen, waardoor de waarde van de emotionele band in het gezin sterker werd. Ook kwam er een nieuwe rolverdeling tussen man en vrouw tussen gezin en werk. Door een streven naar gelijkheid tussen man en vrouw en de sexuele revolutie veranderde het verband tussen gezin en
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
18
kinderwens. Door de individualisering wordt het gezin een plaats van intieme zelfverwerkeling en wordt de liefde tussen partners nog belangrijker. Hierdoor komt ook een zekere druk op het gezin. Echtscheidingen zijn geen uitzonderingen meer. Veel mensen leven in een eenpersoonshuishouden. Vele hebben een complexe gezinssituatie: een gezin, een-‐ouder-‐gezin, nieuw samengesteld gezin, ….
Welke band heb jij met jouw gezin? Waarvoor heb jij je gezin nodig? Wat is het belangrijkste aan jouw gezin? Hoe kijk je naar de toekomst en welke plaats heeft een gezin hierin?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
19
Religie en Moderniteit Religie in nieuwe vormen?
‘In Christus geworteld’ Wereldjongerendagen Madrid 2011
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
20
1. knooppunten Wat betekent het voor mensen om op tocht te zijn, en meer concreet om op pelgrimstocht te zijn? Is iedereen in zekere zin op pelgrimstocht in het leven? Zijn de Wereldjongerendagen een initiatief dat alleen overtuigde gelovigen aanspreekt, of staan ook niet-gelovigen of zoekende jongeren hiervoor open? Welke motivatie kunnen mensen hebben om samen met anderen op tocht te gaan en na te denken over wat 'geloven' betekent? Waarom nemen sommige jongeren uitdrukkelijk tijd om samen met anderen stil te staan bij hun leven en (eventueel ook) bij hun (zoektocht naar) geloven? Wat speelt er bij anderen mee om dit niet te doen? Welke waarde heeft 'dagelijkse spiritualiteit'? Hoe verhouden zich het 'op bedevaart gaan' en 'de religieuze ervaring in het leven van alledag'? Staat het ene boven het andere? Welke kritiek kan geuit worden op hedendaagse bedevaarten? Hoe levert het 'op tocht gaan' een kritiek op het 'dagelijkse leven'? In welke mate speelt 'zelfontplooiing' mee in het 'op stap gaan' van jongeren? Zijn er grenzen aan deze zelfontplooiing? Is het realistisch om ervan uit te gaan dat jongeren vandaag de dag nog ‘geworteld zijn in Christus’. Is dit thema niet te hoogdrempelig om aan te kunnen sluiten bij de leefwereld van leerlingen? 2.Beginsituatie Kennen jullie dit evenement? Hebben jullie er al over gehoord, beelden van gezien? kennen jullie mensen die al meegegaan zijn?
In de zomer van 2011 vonden in Madrid de 26ste Wereldjongerendagen plaats. Jongeren tussen 16 en 30 jaar, uit meer dan 180 landen, trekken in augustus naar een zesdaags feest van ontmoeting, gebed, kunst, geloof, dans, catechese, theater, massaspektakel en ambiance. Het thema in het kader waarvan deze Wereldjongerendagen plaatsvinden, is ‘In Christus geworteld’. Paus Benedictus XVI moedigt in zijn boodschap voor de Wereldjongerendagen jongeren aan om in dialoog te treden met Christus. De navolging van Christus is niet eenvoudig, maar toch hoopt paus Benedictus XVI dat jongeren getuige kunnen zijn van christelijke hoop. Hij wil de jongeren er ook op wijzen dat ze geen geloof moeten hechten aan diegenen die zeggen dat je geen anderen nodig hebt om je leven uit te bouwen. Juist de ontmoeting tussen mensen is binnen het geloof heel belangrijk. De paus meent ook dat de Kerk op jongeren is aangewezen. Jongeren vormen de toekomst van de Kerk. Het zijn juist deze jongeren die de doelgroep vormen van de Wereldjongerendagen.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
21
Wereldjongerendagen zijn een initiatief van de wereldkerk. Voor velen kan dit een struikelblok zijn om deel te nemen. Voor anderen steekt hierin de uitdaging. Voor een deel van de jongeren zijn de Wereldjongerendagen dus eerder een ver-van-mijn-bed-show. Andere jongeren zijn dan weer oprecht geïnteresseerd in of nieuwsgierig naar dit gebeuren. Jongeren nemen deel aan dit wereldgebeuren om heel diverse redenen: Ze willen proeven van de sfeer. Het is een kans om een verre reis te maken. Wereldjongerendagen zijn een multicultureel gebeuren met een festivalgehalte. Daarnaast zijn er jongeren die op zoek zijn naar zin, die nieuwsgierig zijn naar dat 'christelijk geloof'. Weer anderen vertrekken zonder grote verwachtingen en komen onvermoed 'God' op het spoor. Wereldjongerendagen zijn een bevoorrechte plaats van ontmoeting: ontmoeting met andere jongeren, met een kerk die vreugde uitdraagt, met Jezus Christus. Opdracht: Welke keuze zou jij maken en waarom?
Meer informatie over de Wereldjongerendagen Madrid 2011 www.madrid2011.be
3.
Het logo van de Wereldjongerendagen in Madrid is goed gekozen. De afbeelding stelt jongeren uit de hele wereld voor, onder het kruis, verenigd om de kroon van Maria te vormen. De ontwerper van het logo, José Gil-Nogués, legde uit dat de afbeelding jongeren van over heel de wereld symboliseert die samen zijn om hun geloof te vieren. Samen met de paus staan zij aan de voet van het kruis en vormen zij de kroon van O.L.V. van Almudena, de patroon van Madrid. De kroon vormt de ‘M’ van Maria en Madrid. Het kruis, het symbool van het christendom, staat boven
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
22
heel het gebeuren. Het logo is een kans tot catechese en evangelisatie: het snelle en zekere pad om Christus te bereiken is Maria, de Moeder van God en van de mensen. In het geloof van Maria vinden jongeren een voorbeeld en een model om Christus te bereiken. In die zin beantwoordt het logo aan het opzet van de Wereldjongerendagen: de evangelische boodschap aan de wereld te brengen. Het logo heeft iets stevig en is tegelijk spontaan en hartelijk, zoals de jongeren uit de 21ste eeuw. Het drukt iets uit van verbondenheid, vriendelijkheid, openheid, vreugde, onbezorgdheid en positieve ingesteldheid. De kleuren rood, oranje en geel geven onmiskenbaar de warmte en vriendelijkheid weer die de identiteit van een stad als Madrid, van een land als Spanje weerspiegelen. Deze kleuren vertellen ook over de ‘goddelijke warmte’ van de ‘trinitaire liefde’, de liefde van Vader, Zoon en Geest. Uit Map met werkvormen van IJD op www.madrid2011.be
Opdracht: Op welke manier komen de waarden die genoemd zijn in jouw leven voor?
4. Jongeren getuigen over de Wereldjongerendagen Getuigenis over de Wereldjongerendagen in Sydney Waarom aan de Wereldjongerendagen deelnemen? “Ik ga naar de Wereldjongerendagen om jongeren uit andere landen te ontmoeten. Om met hen te vieren en te ervaren dat ik als jongere er niet alleen voor sta. Zo bundelen we als jongeren onze krachten.” “Ik ben benieuwd hoe jongeren uit andere culturen tegen het geloof aankijken. Ervaringen wil ik met hen uitwisselen, en praten over wat hen bezig houdt. Hun verhalen geven weer een stukje verdieping aan mijn geloof.” Heleen “Ik hoop dat ik iemand tegen het lijf loop, zoals een apostel Jezus tegen het lijf liep. Ik wil graag tot mezelf komen, èn dichter bij het katholiek geloof. Ik ga nadenken over mijn verleden en mijn toekomst. Waarom zijn de dingen zo veranderd?” Frank “Voor mij zijn de Wereldjongerendagen een geweldige uitdrukking van een levende en vreugdevolle kerk. Ik ga er in de eerste plaats naar toe om dienstbaar te zijn. Ik zet me in voor m’n naasten, heb oog voor anderen. Ook als het moeilijk is, als we moe zijn en het even niet meer zien zitten. Want het liefhebben van de naaste is voor mij een manier om Gods liefde te beantwoorden en die door te geven. Op deze manier lever ik mijn bijdrage aan dit evenement, zodat het een geweldige ervaring wordt voor iedereen. Want uiteindelijk bewandelen we samen de weg naar God. Na deze ervaring van de Wereldjongerendagen, neem ik de vreugde van het geloof mee terug naar onze eigen omgeving. Daar geven we, gesterkt, Zijn liefde overal door. In onze eigen parochie, op school en op ons werk.” Christine http://www.katholieknederland.nl/mediapastoraat/verkondigingen/2008/detail_objectID671855.html
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
23
Waarom heb je aan deze WJD deelgenomen? Was dit je eerste deelname aan een editie van de WJD? Zijn de WJD enkel catechese en gebed, of bieden ze ook ruimte voor andere activiteiten? Het is de grootste misvatting van de mensen dat wij pelgrims op Wereldjongerendagen alleen maar naar de catechese gaan en bidden. Natuurlijk is er ruimte voor andere activiteiten, ik denk niet dat ik het er anders 2 weken had uitgehouden… Om te beginnen hadden we in Armidale de eerste dagen onze uitstapjes naar de kangoeroes en het stadje, bij de gastgezinnen in Tamworth de uitstapjes naar de Aboriginal Sites maar ook samen op café gaan de laatste avond of een initiatie country line dancing krijgen. In Sydney was er in de voormiddag altijd catechese en in de namiddag jongerenfestival met een hele hoop van activiteiten waar we dan ons programma uit samenstelden. Op Randwick was er bij aankomst al jongerenfestival en ook ’s avonds na de avondwake waren er nog optredens. Niet het bidden maar het ontmoeten en samen delen van ervaringen met mensen van over de hele wereld staan centraal! Heb je deelnemers uit andere landen ontmoet? Ik denk dat het een understatement is dat we deelnemers uit andere landen uitmoet hebben, er gebeurt namelijk niks anders! Jongeren daar op pelgrimage zijn heel spontaan en een gesprek is zo aangeknoopt en op gang. We hebben zo mensen uit Italië, natuurlijk, Duitsland, Frankrijk, Peru, Libanon, Verenigde Staten, de Filipijnen, Taiwan… kunnen ontmoeten. Misschien wat oneerbiedig maar we konden ook verbroederen met onze landgenoten uit het zuiden, de Franstaligen. Ook dat waren heel diepe ontmoetingen, want daar aan de andere kant van de wereld tussen al die mensen, voel je je toch maar klein als Belg. Zou je opnieuw deelnemen aan de volgende WJD, in Madrid? Ik zie jullie graag allemaal terug in 2011 in Madrid! Count me in!
Opdracht: Wat zijn de drijfveren van deze jongeren? Waarom vinden ze het fijn om dit te doen? Wat zullen deze jongeren nooit vergeten? Welke sfeer wordt opgeroepen in hun getuigenissen? Wat betekent het precies om christen te zijn in de maatschappij van vandaag?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
24
Religie en Moderniteit Kerkelijke, Bijbelse en culturele motieven 5. Boodschap van paus Benedictus XVI voor de 26ste Wereldjongerendagen 2011 “Geworteld en opgebouwd in Jezus Christus, standvastig in het geloof” (vgl. Kol 2:7) Beste vrienden, ik nodig jullie nogmaals uit de Wereldjongerendag in Madrid bij te wonen. Ik verwacht ieder van jullie met grote blijdschap. Jezus Christus wil jullie door de Kerk sterken in het geloof. Het besluit om in Jezus Christus te geloven en Hem te volgen is niet gemakkelijk. Het wordt gehinderd door onze persoonlijke fouten en door de vele stemmen die ons gemakkelijkere wegen wijzen. Laat je niet ontmoedigen. Zoek liever de steun van de christelijke gemeenschap, de steun van de Kerk! Bereid je heel dit jaar zorgvuldig voor op de ontmoeting in Madrid, met de bisschoppen, priesters en jeugdleiders in de bisdommen, parochies, verenigingen en bewegingen. De kwaliteit van onze ontmoeting zal vooral afhangen van onze geestelijke voorbereiding, ons gebed, ons samen luisteren naar het woord van God, en van onze wederzijdse steun. Beste jongeren, de Kerk hangt van jullie af! Zij heeft jullie levende geloof nodig, jullie creatieve naastenliefde en de energie van jullie hoop. Jullie aanwezigheid vernieuwt, verjongt en geeft nieuwe kracht aan de Kerk. Daarom zijn de Wereldjongerendagen een genade, niet alleen voor jullie, maar voor het gehele Volk van God. De Kerk in Spanje is actief jullie verwelkoming en blije gezamenlijke geloofservaring aan het voorbereiden. Ik dank de bisdommen, parochies, bedevaartsoorden, religieuze gemeenschappen, kerkelijke verenigingen en bewegingen, en allen die hard aan het werk zijn bij de voorbereiding van dit evenement. De Heer zal niet nalaten hen zijn zegen te geven. Moge de Maagd Maria jullie bijstaan op deze weg daarheen. Zij ontving Gods woord in geloof bij de boodschap van de engel. Het was ook in geloof dat zij toestemde in wat God in haar zou volbrengen. Door haar “fiat”, haar “ja”, ontving ze de gave van onmetelijke naastenliefde, die haar ertoe bracht zich helemaal aan God te geven. Moge zij de voorspreekster zijn voor ieder van jullie, opdat je de komende Wereldjongerendag mag groeien in geloof en liefde. Ik beloof jullie vaderlijk te gedenken in mijn gebeden en geef jullie van harte mijn zegen. Vanuit het Vaticaan, 6 augustus 2010, Feest van de Gedaanteverwisseling van de Heer. http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/messages/youth/documents/hf_benxvi_mes_20100806_youth_nl.html
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
25
6. Bijbelteksten bij de Wereldjongerendagen 2011
Met Christus gestorven en opgewekt uit de dood [6] Volg de weg van Christus Jezus, nu u hem als uw Heer aanvaard hebt. [7] Blijf in hem geworteld en gegrondvest, houd vast aan het geloof dat u geleerd is en wees vervuld van dankbaarheid. [8] Wees op uw hoede en laat u niet meeslepen door holle en misleidende theorieën die op menselijke tradities zijn gebaseerd en zich richten op de machten van de wereld en niet op Christus. [9] Want in hem is de goddelijke volheid lichamelijk aanwezig, [10] en omdat u één bent met hem, het hoofd van alle machten en krachten, bent ook u van die volheid vervuld. (Kol 2,6-10)
Ik ben de weg, de waarheid en het leven [6] Jezus zei: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij. [7] Als jullie mij kennen zullen jullie ook mijn Vader kennen, en vanaf nu kennen jullie hem, want jullie hebben hem zelf gezien.’ [8] Daarop zei Filippus: ‘Laat ons de Vader zien, Heer, meer verlangen we niet.’ [9] Jezus zei: ‘Ik ben nu al zo lang bij jullie, en nog ken je me niet, Filippus? Wie mij gezien heeft, heeft de Vader gezien. Waarom vraag je dan om de Vader te mogen zien? [10] Geloof je niet dat ik in de Vader ben en dat de Vader in mij is? Ik spreek niet namens mezelf als ik tegen jullie spreek, maar de Vader die in mij blijft, doet zijn werk door mij. [11] Geloof me: ik ben in de Vader en de Vader is in mij. Als je mij niet gelooft, geloof het dan om wat hij doet. [12] Waarachtig, ik verzeker jullie: wie op mij vertrouwt zal hetzelfde doen als ik, en zelfs meer dan dat, ik ga immers naar de Vader. [13] En wat jullie dan in mijn naam vragen, dat zal ik doen, zodat door de Zoon de grootheid van de Vader zichtbaar wordt. [14] Wanneer je iets in mijn naam vraagt, zal ik het doen. [15] Als je mij liefhebt, houd je dan aan mijn geboden. [16] Dan zal ik de Vader vragen jullie een andere pleitbezorger te geven, die altijd bij je zal zijn: [17] de Geest van de waarheid. De wereld kan hem niet ontvangen, want ze ziet hem niet en kent hem niet. Jullie kennen hem wel, want hij woont in jullie en zal in jullie blijven. [18] Ik laat jullie niet als wezen achter, ik kom bij jullie terug. [19] Nog een korte tijd en de wereld zal mij niet meer zien, maar jullie zullen mij wel zien, want ik leef en ook jullie zullen leven. [20] Dan zul je begrijpen dat ik in mijn Vader ben, dat jullie in mij zijn en dat ik in jullie ben. [21] Wie mijn geboden kent en zich eraan houdt, heeft mij lief. Wie mij liefheeft zal de liefde van mijn Vader en mij ontvangen, en ik zal mij aan hem bekendmaken.’ (Joh 14,6-21)
Jezus en Tomas [19] Op de avond van die eerste dag van de week waren de leerlingen bij elkaar; ze hadden de deuren afgesloten, omdat ze bang waren voor de Joden. Jezus kwam in hun midden staan en zei: ‘Ik wens jullie vrede!’ [20] Na deze woorden toonde hij hun zijn handen en zijn zijde. De leerlingen waren blij omdat ze de Heer zagen. [21] Nog eens zei Jezus: ‘Ik wens jullie vrede! Zoals de Vader mij heeft uitgezonden, zo zend ik jullie uit.’ [22] Na deze woorden blies hij over hen heen en zei: ‘Ontvang de heilige Geest. [23] Als jullie iemands zonden vergeven, dan zijn ze vergeven; vergeven jullie ze niet, dan zijn ze niet vergeven.’ [24] Een van de twaalf, Tomas (dat betekent ‘tweeling’), was er niet bij toen Jezus kwam. [25] Toen de andere leerlingen hem vertelden: ‘Wij hebben de Heer gezien!’ zei hij: ‘Alleen als ik de wonden van de spijkers in zijn handen zie en met mijn vingers kan voelen, en als ik mijn hand in zijn zij kan leggen, zal ik het geloven.’ [26] Een week later waren de leerlingen weer bij elkaar en Tomas was er nu ook bij. Terwijl de deuren gesloten waren, kwam Jezus in hun midden staan. ‘Ik wens jullie vrede!’ zei hij, [27] en daarna richtte hij zich tot Tomas: ‘Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen, en leg je hand in mijn zij. Wees niet langer ongelovig, maar geloof.’ [28] Tomas antwoordde: ‘Mijn Heer, mijn God!’ [29] Jezus zei tegen hem: ‘Omdat je me gezien hebt, geloof je. Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven.’ (Joh 20, 1929)
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
26
Jezus, Zoon van God [1] Ieder die gelooft dat Jezus de christus is, is uit God geboren, en ieder die de Vader liefheeft, heeft ook lief wie uit hem geboren zijn. [2] Dat wij Gods kinderen liefhebben weten we doordat we God liefhebben en zijn geboden naleven. [3] Want God liefhebben houdt in dat we ons aan zijn geboden houden. Zijn geboden zijn geen zware last, [4] want ieder die uit God geboren is, overwint de wereld. En de overwinning op de wereld hebben wij behaald met ons geloof. [5] Wie anders kan de wereld overwinnen dan hij die gelooft dat Jezus de Zoon van God is? [6] Hij, Jezus Christus, is gekomen door water en bloed – niet door het water alleen, maar door het water en het bloed. En de Geest getuigt ervan, omdat de Geest de waarheid is. [7] Er zijn dus drie getuigen: [8] de Geest, het water en het bloed, en het getuigenis van deze drie is eensluidend. [9] Als we het getuigenis van mensen aannemen, zullen we zeker het getuigenis van God aannemen, dat zoveel meer gezag heeft, want het is het getuigenis dat God over zijn Zoon gegeven heeft. [10] Wie in de Zoon van God gelooft, draagt het getuigenis in zich. Wie God niet gelooft, maakt hem tot leugenaar, omdat hij geen geloof hecht aan het getuigenis dat God over zijn Zoon gegeven heeft. [11] Dit getuigenis luidt: God heeft ons eeuwig leven geschonken en dat leven is in zijn Zoon. [12] Wie de Zoon heeft, heeft het leven. Wie de Zoon van God niet heeft, heeft het leven niet. (1 Joh 5,1-12) Luisteren en handelen [46] Waarom roepen jullie “Heer, Heer” tegen mij, maar doen jullie niet wat ik zeg? [47] Ik zal jullie vertellen op wie degene lijkt die bij me komt, naar mijn woorden luistert en ernaar handelt: [48] hij lijkt op iemand die bij het bouwen van zijn huis een diep gat groef en het fundament op rotsgrond legde. Toen er een overstroming kwam, beukte het water tegen het huis, maar het stortte niet in omdat het degelijk gebouwd was. [49] Wie wel naar mijn woorden luistert maar niet doet wat ik zeg, lijkt op iemand die een huis bouwde zonder fundament, zodat het meteen instortte toen het water ertegen beukte en er alleen een bouwval overbleef.’ (Lc 6,46-49)
Opdracht: Hoe wordt Christus in deze passages voorgesteld? Hoe wordt het christelijk geloof in deze passages gezien?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
27
7. pelgrimstocht in de muziek:
Pilgrim (Enya) Pilgrim, how you journey On the road you chose To find out why the winds die And where the stories go. All days come from one day That much you must know, You cannot change what's over But only where you go. One way leads to diamonds, One way leads to gold, Another leads you only To everything you're told. In your heart you wonder Which of these is true; The road that leads to nowhere, The road that leads to you. Will you find the answer In all you say and do? Will you find the answer In you? Each heart is a pilgrim, Each one wants to know The reason why the winds die And where the stories go. Pilgrim, in your journey You may travel far, For pilgrim it's a long way To find out who you are... Pilgrim, it's a long way To find out who you are... Pilgrim, it's a long way To find out who you are...
Life is a highway (Rascall Flats)
Well, life's like a road that you travel on There's one day here and the next day gone Sometimes you bend, sometimes you stand Sometimes you turn your back to the wind There's a world outside every darkened door Where blues won't haunt you anymore For the brave are free and lovers soar Come ride with me to the distant shore We won't hesitate To break down the guarding gate There's not much time left today, yeay Life is a highway, I wanna ride it All night long If you're going my way, I wanna drive it All night long Through all these cities and all these towns It's in my blood and it's all around I love now like I loved you then This is the road and these are the hands From Mozambique to those Memphis nights The Khyber Pass to Vancouver's lights
They knock me down And back up again You're in my blood I'm not a lonely man There's no load I can't hold The road's so rough this I know I'll be there when the light comes Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Min oderniteit GD VWO6 28 Just tell 'em we're survivors
Wayfaring stranger (16 Horsepower) i'm just a poor wayfaring stranger travelin' through a world of woe ain't no sickness, toil, nor danger in that bright land to which i go i'm goin' there to see my father said he'd meet me when i come i'm only goin' over jordan i'm only goin' over home i know dark clouds gonna gather 'round me i know my way it'll be rough and steep yet beautiful fields lie just before me where god's redeemed did vigils keep i'm goin' there to see my loved ones gone before me one by one i'm only goin' over jordan i'm only goin' over home i'll soon be free from earthly trials this body rests in the orchard's yard i'll drop this cross of self-denial and go singing home to god i'm goin' there to see my savior to dwell with him no more to roam i'm only goin' over jordan i'm only goin' over home i'm only goin' over home
Opdracht: Is het leven zoals een weg of zie jij het leven eigenlijk anders? Is er maar één weg voor mensen in het leven of zijn er meerdere wegen? Heb jij het gevoel dat je in je leven op de ‘hoofdweg’ zit? Wat ben jij op je levensweg al allemaal tegengekomen? Klopt het dat mensen in hun leven eigenlijk altijd pelgrim zijn? Zie jij de mensen die je op je levensweg tegenkomt als tegenliggers of medereizigers?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
29
8. De reis Op weg kruist mijn pad een dierbare die mij weer vele dingen leert om verder te gaan op de weg die ik volg De weg draait naar het zuiden het zuiden met de zon en warmte die ik bij me draag als een geschenk van mijn dierbare zelf weet ik nog niet hoe de weg zal gaan wat ik wel weet, ik reis niet meer alleen op de weg die wij vieren nu volgen ieder ongevraagd een rugzakje vol volgen wij onze reis die het leven ons zal geven (Pluisje) 9. Roadmovies Wat is een roadmovie? Meestal gaat een roadmovie over 2 mensen, die onderweg zijn. Al reizend komt iets moois tot stand of maken ze van alles mee. De roadmovie kan kenmerken hebben van de thriller, de western, de actiefilm, maar ook een drama of een romantisch liefdesverhaal kan de vorm aannemen van een roadmovie. Vaak heeft een roadmovie een licht anarchistisch karakter. De personages zijn van huis en een gevoel van vrijheid maakt zich van hen meester. Alle roadmovies zijn een zoektocht. De weg is een goede metafoor voor het zoeken, die meteen veel mogelijkheden biedt om in verschillende situaties te belanden die de 'hopeloosheid en de noodzaak van die zoektocht' uitdrukken www.digischool.nl
10. Citaten “De mensheid is altijd onderweg, waarheen mag God weten; ik heb de indruk dat die het ook niet weet.” Bergman “Geluk moeten we onderweg zoeken en niet aan het eind van de weg, want dan is de reis afgelopen.” Maxim Drabon “Een zwerver is een mens die onderweg thuis is.” Henry Miller “Niet in de afzondering zullen we onszelf ontdekken, maar onderweg, in de stad, in de menigte, als ding onder de dingen, als mens onder de mensen.” Jean-Paul Sartre “Werk samen met je bestemming, ga er niet tegenin, lig niet dwars. Geef je bestemming de kans zichzelf te vervullen.” Nisargadatta Maharaj
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
30
“Wij maken zelf onze bestemming maar noemen het lot.” Benjamin Disraeli “In de bestemming van haast alle mensen is een zedelijk of godsdienstig doel, waar zij op toe gaan zonder het te weten.” Mme De Staël “Men bereikt nooit zijn bestemming. Men reist altijd zichzelf na.” Antoon Vloemans
Opdracht: Welk citaat past goed bij jouw leven en waarom?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
31
Religie en Moderniteit Moderne pelgrimage?
1. Santiago de Compostela Jacobus de Meerdere, broer van Johannes de Evangelist en visser van beroep was één van de twaalf apostelen van Jezus. Gedurende zeven jaar predikte Jacobus in Spanje. Bij zijn terugkeer in Jeruzalem, werd hij door Koning Herodus gevangengezet, mishandeld en met het zwaard onthoofd. Door leerlingen van Jacobus werd het lijk opgehaald en in een boot gelegd. Door een engel geleid, voer de schuit naar Spanje, waar deze strandde in Padron op twintig kilometer van Santiago de Compostela. Daar werd het lichaam begraven in een stenen doodskist, een sarcofaag. Eeuwen later, in 813, verscheen een engel aan de kluizenaar Pelagius. Hij vertelde dat Jacobus in een bos in de buurt begraven lag. Het graf werd gevonden en Koning Alfonso II liet op de graftombe een kapel bouwen. Zo ontstond stilaan een stad met de nog huidige kathedraal. In 951 ging Godescale, bisschop van le Puy, op bedevaart naar Compostela, en de pelgrimsrage zou in de 11e tot de 13e eeuw massale vormen aannemen. Ook nu nog is Santiago de Compostela een druk bezocht bedevaartsoord. Voor de eenvoudige middeleeuwse pelgrim was het niet gemakkelijk de juiste weg naar zijn einddoel te vinden. Op een wegenkaart moest hij niet rekenen, en eens buiten zijn eigen land was taalcommmunicatie ook onmogelijk. Gevaren langs de weg blijven echter bestaan. Vroeger waren er rovers, vandaag is het moordend autoverkeer een permanent gevaar voor de pelgrim. De voetgangers hebben dikwijls eigen rustige wegen, maar de fietsers zijn ongenadig overgeleverd aan de drukte van het autoverkeer. Zowel in Frankrijk als Spanje zijn de wegen heel goed, maar fietspaden kent men er niet. De bedevaarders die 100 km. te voet of 200 km. met fiets of paard hebben afgelegd, ontvangen de Compostela. In 1997 waren er ruim 12.600 bedevaarders jonger dan 30 jaar…
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
32
Opdracht: Bekijk dit filmpje van Man bijt hond over de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela. Wat valt je op, wat is de bedoeling van dit programma onderdeel van Man bijt hond. Wat verteld dit over pelgrimmeren? http://www.youtube.com/watch?v=me8xMJs-w24
2. Over de 'backpackgeneratie' "Je merkt het aan de talloze backpackgidsen in de boekenwinkels - do it yourself travel guides - je merkt het aan het aanbod in speciale reiskledingszaken, je merkt het aan de goedkope vluchten die vliegtuigmaatschappijen aanbieden. Hedendaagse jongeren en jongvolwassenen hebben een sterke drang om er, wanneer het maar kan, op uit te trekken, de wereld te verkennen, de confrontatie aan te gaan met een andere natuur of een andere cultuur. En dan liefst heel erg ver hier vandaan, want de rest hebben ze al lang met hun ouders gezien: naar Zuidoost-Azië of naar Latijns-Amerika, naar Zanzibar of Mauritius." "Ze zijn op zoek. Naar wat? Naar zichzelf natuurlijk, want jongeren, zo leert ons Marc Elchardus in Zonder Maskers, zijn in de ban van de 'cultus van het zelf': "De verzuchting naar zelfontplooiing en naar relaties die gekenmerkt worden door openhartigheid en authenticiteit, is bij een verpletterende meerderheid van leerlingen en leerkrachten aanwezig...Zichzelf zijn en zichzelf blijven, ook in relatie met anderen, is voor de meesten een vanzelfsprekend streefdoel." "Maar hoe 'ontdek je dat 'zelf"? Kennelijk weet deze samenleving haar jongeren geen grote uitdagingen meer aan te reiken - er is geen generatiekloof meer en naar pasklare alternatieven voor het wereldomspannende kapitalisme is het zoeken met een vergrootglas - en dus gaan ze die elders zoeken, om zo de eigen grenzen af te tasten." "(…) Nieuw is (…) dat jongeren thans niet alleen in de vakantieperiodes, maar het hele jaar door gaan dolen, zelfs indien ze daardoor een pak lesuren missen en dat ze het behoorlijk wat verder gaan zoeken. Want reizen buiten de toeristische vakantiepiek is behoorlijk wat goedkoper (dat weten ook alle gepensioneerden) en maakt je wat minder de 'toerist' die alsmaar moet vaststellen hoe weinig uniek zijn aller-individueelste reisbestemming wel blijkt te zijn."
Opdracht: Welke exotische bestemming heeft jouw voorkeur? Waarom is deze manier van reizen aantrekkelijk?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
33
3. een bijbelsreisverhaal Lc 24, 13-35: Het emmaüs-verhaal
13 Juist op die dag waren twee van hen op weg naar het dorp Emmaüs, dat zestig stadiën van Jeruzalem ligt. 14 Ze spraken met elkaar over alles wat voorgevallen was. 15 Terwijl ze met elkaar in discussie waren, voegde Jezus zelf zich bij hen en liep met hen mee. 16 Maar hun ogen waren niet bij machte Hem te herkennen. 17 Hij sprak tot hen: 'Waarover lopen jullie zo druk met elkaar te praten?' Met sombere gezichten bleven ze staan. 18 Een van hen, die Kleopas heette, gaf Hem ten antwoord: 'Bent U dan de enige inwoner van Jeruzalem die niet weet wat daar de afgelopen dagen is gebeurd?' 19 'Wat dan?' vroeg Hij. Ze zeiden Hem: 'Wat er gebeurd is met Jezus van Nazaret. Hij was een profeet, machtig in woord en daad in de ogen van God en van heel het volk. 20 Onze hogepriesters en leiders hebben Hem overgeleverd om Hem ter dood te laten veroordelen, en ze hebben Hem zelfs gekruisigd. 21 En wij hadden zo gehoopt dat Hij het was die Israël zou verlossen, maar inmiddels is het al de derde dag sinds dat gebeurd is. 22 Wel hebben enkele vrouwen uit onze kring ons versteld doen staan. Die waren vanmorgen vroeg naar het graf gegaan 23 en toen ze zijn lichaam daar niet aantroffen, kwamen ze terug met het verhaal dat ze ook nog een verschijning hadden gehad van engelen die zeiden dat Hij leeft. 24 Een paar van ons zijn toen naar het graf gegaan en het bleek zo te zijn als de vrouwen gezegd hadden, maar Hem hebben ze niet gezien.' 25 Toen zei Hij tot hen: 'Wat zijn jullie toch onverstandig en traag van begrip als het gaat om het geloof in alles wat de profeten hebben gezegd! 26 Moest de Messias niet zo lijden en dan zijn heerlijkheid binnengaan?' 27 En Hij legde hun uit wat in heel de Schrift op Hemzelf betrekking had, te beginnen bij Mozes en alle Profeten. 28 Toen ze bij het dorp kwamen waar ze moesten zijn, deed Hij alsof Hij verder wilde gaan. 29 Maar met aandrang vroegen ze: 'Blijf bij ons, want het is bijna avond en de dag loopt al ten einde.' Toen ging Hij mee naar binnen om bij hen te blijven. 30 Eenmaal met hen aan tafel nam Hij het brood, sprak de zegen uit, brak het en gaf het hun. 31 Nu gingen hun de ogen open en ze herkenden Hem, maar meteen was Hij uit hun gezicht verdwenen. 32 Ze zeiden tegen elkaar: 'Was het niet hartverwarmend zoals Hij onderweg met ons sprak en de Schriften voor ons opende?' 33 Meteen stonden ze van tafel op en gingen terug naar Jeruzalem; daar vonden ze de elf en hun metgezellen bijeen. 34 Die zeiden: 'Waarachtig, de Heer is opgewekt, aan Simon is Hij verschenen.' 35 Toen vertelden zij wat er onderweg was gebeurd en hoe ze Hem hadden herkend bij het breken van het brood.
Opdracht: Wat voor soort reisverhaal is dit. Welke reis hebben zij gemaakt? Wat hebben deze twee leerlingen geleerd?
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
34
4. Litanie van de voeten De Heer kent de weg der rechtvaardigen, doch het pad van de bozen breekt Hij af. (Ps.1,6) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. De rechtvaardige zegt: ik hield de wegen des Heren, ik krenkte mijn God niet met kwaad. (Ps.18,22) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Hij is onze God? volmaakt is zijn weg. (Ps.18,31) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Wie mag God heten buiten de Heer, die mij toerust met kracht, die bewerkt dat mijn weg voor mij uitligt. (Ps.18,33) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. De Heer is mild en waarachtig; Hij toch wijst wie dwalen de weg. (Ps. 25,8) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Wijs mij, Heer, uw weg, leid mij op het pad dat niet afwijkt. (Ps. 27,11) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Inzicht geef Ik u, onderrichting, omtrent de weg die gij gaan moet. (Ps. 32,8) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Wie de weg baant - hém doe ik Gods heil zien. (Ps. 50,23) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Schuldigen vinden de weg tot U, God, terug. (Ps. 51,16) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Op aarde zij uw weg geweten, God, onder alle volken uw heil. (Ps. 67,3) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede Dat toch mijn volk Mij verstond, Israël wilde gaan langs mijn wegen. (Ps. 81,14) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Wijs mij, Heer, uw weg, dat ik mag wandelen in uw waarheid. (Ps. 86,11) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. God heeft hun een effen weg gebaand om te gaan, om een woonplaats te vinden. (Ps. 107,7) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Gelukkig al wie de Heer vreest, wie wandelen wil in zijn wegen. (Ps. 128,1) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede. Zie of mijn weg mij niet verkeerd leidt: wijs mij de weg van de eeuwigheid. (Ps. 139,24) Geleid onze voeten, Heer, op een weg van vrede.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
35
5. duurzaam toerisme De mens is de bestemming De lente moet nog beginnen, maar de zomer staat al op de agenda. Er wordt gepland en geboekt, gedroomd en gespaard, want reizen is een belangrijk deel van ons leven geworden. Toerisme is een groeiende industrie, maar die groei heeft de prioriteiten wel omgekeerd. Landen en plaatsen worden bestemmingen, mensen worden lokale bevolkingen, erfgoed wordt bezienswaardigheid, cultuur wordt exotiek. President Aristide van Haïti zei onlangs dat hij hoopt met het toerisme de Haïtiaanse economie nieuw leven in te blazen, en president Toledo van Peru hoopt het aantal buitenlandse toeristen op enkele jaren van één naar drie miljoen te doen stijgen. Ze zijn niet alleen, deze presidenten. Veel bewindslui uit Noord en Zuid geloven dat het toerisme de locomotief kan zijn voor ontwikkeling. Na de historische sites en de toegankelijke steden en stranden, dreigen nu ook het woud en het landschap ingepalmd te worden door de logica van voorverpakte reizen en ervaringen. De Verenigde Naties organiseren eind mei in Quebec, Canada, zelfs een wereldtop rond ecotoerisme, omdat deze nieuwe variant voor mens en milieu een veel betere keuze zou zijn dan het verwoestende massatoerisme. Nogal wat mensen hebben daar zo hun bedenkingen bij. De Britse professor Dann zegt dat het een kwestie van Greenspeak is, waarbij de oude slogan sun, sea, sand and sex simpel vervangen wordt door natuur, nostalgie en nirvana, zonder dat de fundamentele verhoudingen tussen gast en gastheer veranderen. Bovendien dreigt de zucht naar ongerepte boservaringen negatief uit te draaien voor de bewoners van het uitgekozen woud. De hoofdverantwoordelijke voor het Thaise bosbeheer wist enkele jaren geleden te melden dat mensen niet in het woud kunnen overleven. Het was dus uit humanitaire overwegingen dat de overheid de inheemse groepen moest verhuizen naar nieuwe woonwijken. De bossen en bergen zijn nog wel toegankelijk voor toeristen, al betekent dat niet dat zij niet tot de mensensoort gerekend worden. Duurzaam toerisme zou de mens en de gemeenschap op de eerste plaats moeten zetten. Het zou een toerisme moeten worden dat beheerd en bestuurd wordt op een gedecentraliseerde manier, dat de autonomie van kwetsbare mensen versterkt in plaats van opoffert, dat een ecologie beoefent die de leef-omgeving centraal stelt en niet de illusie van ongereptheid. We zijn nog veraf van dat ideaal, al worden er hier en daar wel stappen gezet in de richting van meer menselijke ontmoeting en minder commerciële schijnvertoningen." Gie Goris, in Wereldwijd Magazine, maart-april 2002
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
36
Opdracht: Oriënt-express Stel je voor, je gaat op reis, met de Oriënt-express, helemaal naar Peking. Dat wil zeggen: 12 dagen en nachten in de trein. En dat in een coupé met 3 andere mensen. Hieronder een lijstje van 10 mogelijke passagiers. Je mag gelukkig zelf kiezen met wie je het liefste je compartiment deelt. Een Een Een Een Een Een Een Een Een Een
jonge boeddhistische monnik uit Tibet. zakenman met laptop en GSM. Nederlandse radicale feministe. Koerdische vluchteling die in België woont. jonge Afrikaanse vrouw met haar baby. Waalse huisvrouw die geen Nederlands spreekt. Britse skinhead die veel bier drinkt. Ghanese prostituee uit Antwerpen. jonge kunstenaar die met HIV besmet is. getatoeëerdse body-builder die filosofie studeert.
Opdracht: 1. Maak je eigen keuze van 3 favoriete medereizigers en 3 mensen waarmee je zeker niet wenst te reizen. 2. Ga in kleine groepjes zitten en bekijk elkaars keuzes. Bespreek waarom je voor wie kiest. Probeer tot een gemeenschappelijke keuze van 3 gewenste en ongewenste passagiers te komen. Schrijf jouw conclusies op. 3. Wat brengt zo een oefening naar boven.
Opdracht: pelgrimsoord Je kiest met een medeleerlingen een bekend pelgrimsoord. (bvSantiago de Compostela, Mekka, Rome, Assisi, Lourdes, Varanasi bij de Ganges in India, …). Samen zoeken jullie op wat deze bestemming zo belangrijk maakt en welke inspiratie mensen vandaag zouden kunnen vinden in het op tocht gaan naar deze plaats.
Opdracht: Maak hiervan een verslag.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
37
Opdracht: nieuwe pelgrimsoorden? Zoek een jongereninitiatief waarbij veel jongeren bij elkaar komen. Bij het maken van jullie werk beantwoorden jullie de volgende vragen: 1. Praktische info van het initiatief: wie, wat, waar, wanneer? Wat wordt er inhoudelijk aangeboden? 2. Beschrijf het profiel van de doelgroep. 3. Zoek minstens drie inhoudelijke vragen die je zou stellen aan: a. Deelnemers aan dit initiatief de voorbije jaren, b. Organisatoren, c. Mensen die willen deelnemen aan dit initiatief. (Het gaat hier niet om 'praktische weetjes') Tracht ook vanuit je eigen kennis en zienswijze op dit initiatief een antwoord te formuleren. 4.Zoek ook een vraag die deze mensen (deelnemers, organisatoren, …) aan jou zouden kunnen stellen en formuleer hier een persoonlijk antwoord op.
Zeldenrust-‐Steelantcollege Religie en Moderniteit GD VWO6
38