Reisverslag Nigeria, missie 10 – 25 oktober 2015 Team: Cees Spronk Peter Houpt Robbin Thieme Groen Geke Hoeksma Geesje Bonhof Fatima van Klaveren Sandra van der Broek Marthe Houpt Neeltje Spronk- Mulder Ellen Meerman
Plastisch chirurg, teamleider Plastisch chirurg Anesthesioloog Anesthesie medewerker Anesthesie medewerker Operatie assistent Operatie assistent Communicatie adviseur Afgevaardigde Stichting Fardipur Plastisch chirurg i.o. (verslag)
Ziekenhuis
COCIN Hospital and Rehabilitation Centre, Mangu
Het duurde lang om alle visa in orde te krijgen. Uiteindelijk zouden we onze paspoorten inclusief visum op de dag van vertrek op Schiphol kunnen ophalen. Maar een dag voor vertrek horen we dat er drie paspoorten ontbreken. Fatima, Geesje en Marthe kunnen niet met ons mee reizen. Zo reizen we zaterdagochtend met een incompleet team van Schiphol via Frankfurt naar Abuja. Cees en Neeltje waren een week eerder al naar Mangu vertrokken. Op het vliegveld van Abuja verloopt alles soepel. Er wordt gevraagd of we ook medicijnen bij ons hebben. Dat hebben we, maar alleen voor eigen gebruik. Sandra laat de douane beambte de inpaklijst zien, en zonder morren of openen van de koffers mogen we doorlopen. Cees, Kefas en twee chauffeurs halen ons op, en we vervolgen de reis per bus. Na een overnachting in Abuja reizen we de volgende dag in ongeveer 6 uur naar Mangu. De overvolle vierbaanswegen van Abuja, waar geen verkeersregels lijken te bestaan, behalve dat de bestuurder die het hardst toetert voorrang heeft, verruilen we langzaam voor de rustigere wegen van Plateau State. Zo nu en dan verminderen we even vaart voor een road block, waar militairen met geweren ons zonder vragen door laten gaan. Op zondagmiddag komen we aan in Mangu. Neeltje wacht ons op in het net nieuw gebouwde guesthouse (mogelijk gemaakt door stichting Fardipur), waar Phoebe een heerlijke warme maaltijd voor ons heeft bereid. We zijn blij dat we de reis goed doorstaan hebben. Maandagochtend worden we gewekt door een kraaiende haan. Het leven in Mangu begint al vroeg, als de zon op komt. Op de OK, waar alles nog bedolven ligt onder een laag stof begint een deel van het team met schoonmaken en uitpakken van de koffers die we hebben meegenomen uit Nederland. Per persoon twee koffers van maximaal 23kg per stuk, die we hebben volgepropt met operatie materiaal, hechtingen, verbandmateriaal en dergelijke. De artsen uit het team gaan naar de poli, waar lange rijen mensen al staan te wachten om geselecteerd te worden voor een operatie. Deze ‘screening’ duurt de rest van de dag. Eén voor één worden de patiënten naar binnen geroepen en beoordeeld door Peter of Cees, en daarna door Robbin. Patiënten die we kunnen opereren worden op een lijst geplaatst en krijgen een datum mee waarop ze terug mogen komen. Met de meeste patiënten kunnen we goed communiceren in het Engels. Cees spreekt ook een aardig woordje Housa, en als we er toch niet uitkomen, vertalen Kefas of de verpleegkundigen voor ons. Ik weeg de
Nigeria oktober 2015
patiëntjes, maak foto’s en kijk mijn ogen uit. De vele kleine kinderen met brandwondcontracturen in alle mogelijke gradaties maken veel indruk op me. Het is niet voor te stellen hoeveel pijn deze kindjes gehad moeten hebben. We zien verschillende vormen van schisis, bij patiënten van verschillende leeftijden. Hier moet ik ook aan wennen, in Nederland worden alle lipspleten immers in het eerste levensjaar al operatief gesloten. We zien jongens met hypospadiën en een enkele patiënt met seksuele ambiguïteit. Een paar andere congenitale afwijkingen, zoals een syndactylie, duplicatie van vingers, macrostomie. En we zien patiënten met gezwellen, soms gigantisch groot, waaronder een aantal neurofibromen (goedaardige maar destructief groeiende tumoren) en vele keloiden (overmatige groei van littekenweefsel).
Lange rijen wachtenden voor de screening
Cees ziet één van de vele patiëntjes met brandwondcontracturen
Nigeria oktober 2015
De volgende dag staan de eerste operaties gepland. In het begin best spannend: werkt alle apparatuur naar behoren, en hoe verloopt de samenwerking met het deels nieuwe team? Gelukkig verloopt alles soepel. Even dreigt er paniek als de stroom uitvalt en er geen zuurstof meer uit het anesthesieapparaat komt, maar na even handmatig beademen wordt het aggregaat ingeschakeld en de operaties succesvol voltooid. ‘s Avonds is er goed nieuws: Fatima, Geesje en Marthe hebben een noodpaspoort gekregen, inclusief visum. Ze kunnen woensdag vertrekken en zo zijn we donderdag alsnog met het hele team compleet in Mangu. We werken lange dagen. Opereren op twee operatietafels tegelijk, gemiddeld 11 patiënten per dag. Aan het eind van de dag zijn er vaak nog patiënten op de poli, die ook nog geopereerd willen worden. Vanwege het grote aantal patiënten opereren we ook op zaterdag, en wordt ook de laatste vrijdag, waarop eigenlijk geïnventariseerd en ingepakt moet worden, volgepland met operaties. Niet voor iedereen is plek, sommige patiënten moeten we vragen om volgend jaar terug te komen.
Twee operatieteams simultaan aan het werk op de OK Het is druk op OK. Naast ons eigen team wordt er hard gewerkt door het lokale OK-team. Instrumentarium wordt geautoclaveerd, de tafels worden opgedekt, spullen aangereikt en patiënten gehaald en gebracht. Er is veel belangstelling van de lokale artsen, die regelmatig meekijken en foto’s maken, of zelfs even mee wassen om te assisteren. Ook verpleegkundigen en de fysiotherapeut weten de weg naar de OK goed te vinden en komen geregeld kijken. We opereren patiënten met prachtige namen als Happy Jerry, Friday Justice, Marvellous Monday, Ambitions Rehop en Ponfa Goodness. Alle patiënten krijgen een klein presentje. Voor de kinderen zijn er kleine knuffelbeertjes of speelgoedautootjes, de volwassen krijgen een pen of een keycord. Tijdens het visite lopen op de ward zien we hoe trots de patiëntjes op hun cadeautjes zijn, een meisje draagt haar nieuwe knuffelbeertje in een doek op haar rug, zoals een moeder haar baby draagt. Terwijl veel moeders met ons op de foto willen, vinden de patiëntjes zelf die witte dokters maar eng. Het wisselen van de verbanden gaat gepaard met heel wat tranen. Als beloning voor dapperheid delen we ballonnen uit, die wederom worden gekoesterd.
Nigeria oktober 2015
Slapend jongetje op de ward na lipsluiting, trots op zijn auto en ballon Twee keer per dag kookt Phoebe een heerlijke maaltijd voor ons in het guesthouse. ’s Avonds is er wat tijd voor ontspanning, we lezen een boek of spelen Machiavelli. Op zondag bezoeken we een lokale kerkdienst en maken we een wandeling naar de rivier. Ook in de tweede week vliegen de dagen voorbij. Voor we het weten is het vrijdag, de laatste operatie dag. Peter heeft een bijzondere casus voor het laatst bewaard, een man met een gigantisch geabcedeerd keloïd van zijn kin, welke tot aan zijn navel rijkt. Een letterlijk spetterende afsluiter. In totaal hebben we deze missie een record van 105 patiënten geopereerd, waarvan 73 kinderen en 32 volwassenen. Er waren 59 patiënten met brandwondcontracturen, 14 patiënten met urogenitale problematiek (zoals hypospadiën) en 9 patiëntjes met schisis.
Een meisje, vóór en 1 dag na lipsluiting
Nigeria oktober 2015
Naast de operaties is er tijdens deze missie ook een bijzondere toevoeging geweest in de vorm van brandwonden preventie. Marthe heeft Kefas geholpen met het vormgeven van een ‘Burns prevention Programme’. Veel brandwonden bij kinderen ontstaan terwijl hun moeders het eten bereiden. Er wordt gekookt in pannen op een open vuur tussen drie stenen op de grond, dezelfde grond waar kleine kinderen kruipen en spelen. Om te wijzen op de gevaren van vuur gaven Marthe en Kefas presentaties en voorlichting aan scholieren, patiënten en ouders van patiëntjes op de ward. Om dit te bekrachtigen werden posters en zakkaartjes gemaakt met hierop tips ter voorkóming van brandwonden en tevens behandeladviezen bij brandwonden. Reacties van de scholieren en ouders van patiëntjes waren erg enthousiast. Door een aantal creatievelingen werden er speciale oventjes gekleid, waarop gekookt kan worden zonder open vuur. Hopelijk leiden deze inspanningen tot een succesvolle voortzetting van het Burns Prevention Programme, zodat er tijdens volgende missies naar Mangu steeds minder brandwondcontracturen geopereerd hoeven worden.
Ovens kleien Traditioneel is er op de laatste vrijdagavond een gezamenlijk diner met de staf, artsen en hoofdverpleegkundigen van het ziekenhuis. Er worden veel dankwoorden uitgesproken en we nemen afscheid. Voorlopig althans, want er is al weer een lijst met te opereren patiënten in 2016. Na ook een voorspoedige terugreis kijken we allemaal terug op een zeer geslaagde missie. Dit meisje kan haar arm weer heffen en zwaaien nadat de brandwondcontractuur onder haar oksel is geopereerd
Nigeria oktober 2015
