Reisgeld voor de pelgrimerende gemeenschap KARIN VAN DEN BROEKE EN HANS VAN DEN HENDE
De kerk inspireert om door te geven JEANNE PLOMP, OVERSCHIE
In je eentje geloven bestaat niet HENK BRESSERS, SCHEVENINGEN
De kerk is een groot reclamebord waar ‘Ga naar God toe’ op staat ROB VAN WOUDENBERG, DELFT
Het voelt alsof iemand graffiti op mijn ouderlijk huis spuit LIONNE KOCKELKOREN, MAASTRICHT
Vooraf De actie Kerkbalans is de grootste geldwervingsactie die in Nederland bestaat. Ieder jaar, in de tweede helft van januari, gaan tienduizenden vrijwilligers de straat op om de parochianen en gemeenteleden te vragen voldoende geldelijke middelen beschikbaar te stellen voor het belangrijke werk van de plaatselijke kerk. Dit jaar wordt de actie Kerkbalans voor de veertigste keer gehouden. Deze inspiratiekrant is bedoeld voor iedereen die met Kerkbalans te maken heeft. Voor de “lopers” van Kerkbalans die de winterkou en het donker trotseren om zoveel mogelijk leden van de gemeente of parochie persoonlijk te benaderen. Voor pastores en predikanten die in de preek aandacht willen besteden aan Kerkbalans. Voor de commissieleden, penningmeesters en kerkrentmeesters die sturing aan het Kerkbalansproces moeten geven. En vooral ook voor de gevers aan Kerkbalans aan wie deze krant hopelijk de nodige inspiratie en stimulatie kan bieden.
SAMEN KUNNEN WE ERVOOR ZORGEN DAT WE GODS WERK IN DE WERELD MOGEN VOORTZETTEN!
HET MENU Mgr. Van den Hende - Volkorenbrood - Ossenworst - Sinaasappelsap - Koffie Ds. Van den Broeke - Volkorenbrood - Jonge kaas - Melk - Banaan - Koffie
Kerkbalans: reisgeld voor de pelgrimerende gemeenschap
wanneer God ver weg lijkt, is de kerk een plek waar je je verhaal kunt doen.” Naast het persoonlijke element bevindt de kerk zich ,,in de haarvaten van de samenleving”, benadrukt de bisschop. ,,Een groot deel van vrijwilligers die actief zijn in de samenleving is kerkelijk betrokken. Denk aan vrijwilligers in ziekenhuizen, mantelzorgers of medewerkers van de voedselbank. Vaak mensen met een grote bezieling vanuit het geloof.”
THUISKOMEN
Waarom zou je geld aan de kerk geven? Bisschop Hans van den Hende en ds. Karin van den Broeke krijgen die vraag geregeld. ,,Geld voor de kerk is reisgeld voor de pelgrimerende kerkgemeenschap”, menen ze. Wat is de kerk hen persoonlijk waard? Tekst: Hanneke Goudappel Journalist bij het Friesch Dagblad
UTRECHT - In alle vroegte is het nog stil in het restaurant van het landelijk dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland. Het is het decor van een oecumenisch gesprek over een bekende slogan: Wat is de kerk u waard? Heel wat Nederlanders hebben de kreet wel eens gehoord of gezien: via een radiospotje, op een bushokje, of in een krant. Het is voor het derde jaar op rij het motto van de actie Kerkbalans, de jaarlijkse geldwervingsactie van vijf kerkgenootschappen, waaronder de Protestantse Kerk in Nederland en de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland (zie kader). De actie wordt elk jaar vanaf de tweede week van januari gehouden. Vanuit de lokale kerkgemeenschap wordt aan de gemeenteleden en parochianen gevraagd óf en wat zij dit jaar aan de kerk willen geven. Bisschop Van den Hende, bisschop van het bisdom Rotterdam, was als kind al betrokken bij Kerkbalans. Zijn vader was penningmeester voor de actie Kerkbalans van de parochie Groningen, waar hij opgroeide. ,,Alle parochianen werden persoonlijk aangeschreven met de vraag om geld te geven”, vertelt hij. ,,Als kinderen plakten wij postzegels, en we bezorgden brieven, dat bespaarde weer postzegels.” Met Kerst brachten Van den Hende en zijn broer de parochianen een kerstkaart om hen te bedanken voor hun bijdrage, voor anderen was het juist een herinnering om alsnog te geven. ,,Ik had er als jongetje geen hekel aan, vond het juist prachtig om te doen. Als kind besefte
je al wel dat het goed was voor de parochie.” Ds. Karin van den Broeke, preses van de Protestantse Kerk in Nederland, kwam pas later, als student, in aanraking met Kerkbalans. Ze groeide op in een niet-kerkelijk gezin, kwam als student tot geloof, en raakte kerkelijk betrokken. Ze was geregeld in touw voor goede doelen, collecteerde bijvoorbeeld voor projecten in de Derde Wereld. De kerk kwam echter nauwelijks op haar geeflijstje voor. ,,Ik had aanvankelijk het idee: de kerk heeft al zoveel geld, ik kan mijn geld beter aan andere doelen geven. Tot een vriend, een predikantszoon, mij aansprak. Hij zei: ‘ik kan niet begrijpen dat jij zo betrokken bent bij de kerk, maar nauwelijks geld geeft aan de kerk’. Soms moet je erop gewezen worden dat de kerk geld kost.”
Praeses van de Protestantse Kerk in Nederland In september 1992 werd Karin van den Broeke als predikant bevestigd in de hervormde gemeente van Kruiningen. In 1997 werd ze studentenpredikant in Leiden. Sinds 2008 is ze als predikant verbonden aan de protestantse gemeente te Wissenkerke-Geersdijk. Vanaf dit jaar is ze tevens verbonden aan de protestantse gemeente te Kats-Kortgene. Van den Broeke was lid van de generale synode van de Protestantse Kerk in 2002 en 2003 en van 2005 tot en met 2007. Sinds 2009 is ze opnieuw lid van de synode en in november vorig jaar werd ze gekozen tot preses.
DELEN ,,De waarde van de kerk is niet in geld uit te drukken, maar de kerk kan niet zonder geld bestaan”, reageert Van den Hende. ,,Met Kerkbalans voorzie je je parochie of gemeente van reisgeld om te kunnen blijven pelgrimeren. Het
GENEREUS
“De kerk is een warme plek waar je God en elkaar kunt ontmoeten” is een bijbels beeld dat we als geloofsgemeenschap op reis zijn hier op aarde. Geld voor de kerk is reisgeld voor de pelgrimerende kerkgemeenschap. Die reis krijgt op allerlei manieren vorm. Soms met grote kerkgebouwen, soms met een kleine gemeenschap die een nieuwe actie begint om er te zijn voor de wijk.” Bij ‘geld voor de kerk’ denken veel mensen vooral aan kerkgebouwen, en priesters en predikanten die moeten worden betaald, merken de kerkleiders. ,,Dat klopt natuurlijk, maar het is niet alles. De waarde van de kerk gaat dieper: in geloofsgemeenschappen delen mensen op heel veel manieren hun geloof, zegt de bisschop. De kerk heeft een blijvende waarde, zowel voor mensen individueel, als voor de samenleving als geheel, meent hij. ,,Het is de plek waar je geloof wordt gevoed, waar je troost vindt in tijden van verdriet.” ,,Waar je terecht kunt met je vragen”, vult Van den Broeke aan. ,,De kerk is een warme plek waar je God en elkaar kunt ontmoeten. Maar ook in tijden
2
Ds. Karin van den Broeke
Zelf ondervond Van den Hende de waarde van de kerk in het bijzonder in zijn tijd als student. Hij vertrok naar de priesteropleiding in Utrecht om te studeren. ,,Je komt ergens terecht waar je nog niemand kent. In die beginfase is het heel belangrijk dat de kerk een plek is waar je welkom bent, waar je je niet hoeft te introduceren, en waar je mee kunt vieren, mee kunt bidden. Waar je thuiskomt. Een welkom in een vreemde plaats.” Als bisschop, maar ook al toen hij jong was als misdienaar, zag hij de waarde van de kerk voor anderen. ,,Zo jong als je bent zie je wat de kerk op levensmomenten voor mensen betekent. Wat de verrijzenis van Christus inhoudt op momenten van verdriet, bij overlijden. Je ziet dat zowel intense vreugde als intens verdriet met God wordt verbonden.” Dat ervoer ook Van den Broeke in haar werk als predikant. Ze vertelt over een vrouw uit haar gemeente van wie de echtgenoot suïcide pleegde. ,,De zondagmorgen erna zouden we hem in de kerk herdenken. Deze vrouw was er zelf ook bij. Toen ik haar zei hoe knap ik het vond dat ze er was, zei ze: ‘Dit is het huis waar ik woon.’ Treffend vond ik dat, en ook herkenbaar voor mezelf. De kerk als een thuis. Sinds mijn achttiende ben ik er niet meer weggeweest. Ik moet er niet aan denken zonder de kerk te leven. Het is voor mij de plek waar ik steeds opnieuw word aangesproken op mijn diepste drijfveren en het is de bodem waarop ik altijd kan terugvallen.”
Mgr. Hans van den Hende
Bisschop van Rotterdam Hans van den Hende (1964) werkte sinds 1991 als priester van het bisdom GroningenLeeuwarden, onder meer als pastoor en vicaris generaal. In 2006 werd hij bisschop in Breda. In 2011 volgden zijn benoeming en installatie tot bisschop van Rotterdam. Vanuit de Rooms-Katholieke Kerk is hij als bisschop-referent in Nederland betrokken bij de oecumene.
Zowel de Protestantse Kerk in Nederland als de RoomsKatholieke Kerk in Nederland hebben de laatste jaren te maken met een terugloop van inkomsten. Steeds minder kerkleden dragen bij. ,,Het is niet meer vanzelfsprekend om aan de kerk te geven, zeker voor de jongere generatie niet”, zegt Van den Broeke. ,,Het is best spannend of ze dat in de toekomst wel gaan doen. De kerk is tegenwoordig één van de vele goede doelen.” Toch is ze niet zonder hoop. ,,Er zijn veel jonge mensen die wel degelijk verder kijken dan huisje-boompje-beestje, en die best wat over hebben voor iets wat hun hart heeft. Aan ons als kerk de uitdaging om hen op de juiste manier aan te spreken.” Van den Broeke en Van den Hende zijn onder de indruk van ,,hoe genereus mensen zijn”. ,,Natuurlijk zou het mooi zijn als 100 procent van de kerkleden financieel bijdraagt”, zegt Van den Hende. ,,Wat echter mooi is, is dat voor de mensen die geven dat al lang geen botte plicht meer is. Mensen geven uit verantwoordelijkheidsgevoel, uit verbondenheid en geloofsenthousiasme.” Van den Hende kent parochies waar 90 procent van de parochianen geeft aan de kerk. ,,Vaak speelt een grote verbondenheid met de kerk een rol.”
In stedelijk gebied is dat soms anders, zegt Van den Broeke. Toch kan het daar ook veranderen, denkt ze. ,,Bijvoorbeeld door als kerkgemeenschap inzicht te geven waarvoor de kerk staat en waarvoor het geld bestemd is.” Ook Van den Hende vindt het belangrijk om ,,heel helder” te maken waarvoor mensen geven. ,,Goede doelen verantwoorden zich. De kerk doet dat ook. Dat is niet meer dan normaal.”
‘‘De kerk is een waarde die niet in geld is uit te drukken maar die niet zonder geld kan bestaan’’ SCHROOM In de kerk is het soms best lastig om over geld te spreken, merkt Van den Broeke. ,,We zijn wel eens wat beschroomd, omdat het zo’n heel andere dimensie is dan het geestelijke. Bovendien: een belangrijk kenmerk van de kerk is dat iedereen welkom is. Of iemand nu jaarlijks drieduizend euro geeft, of niets. Geld is nooit een voorwaarde om binnen te komen.” Toch mag de schroom om over geld te praten er van Van den Broeke wel vanaf. Ook richting mensen aan de rand van de kerk, of mensen ‘van buiten’. ,,Er zijn heel wat mensen aan de rand die wel hart hebben voor de kerk en best iets willen geven. Voor wie de kerk bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel is van het dorp. Of voor iemand die getrouwd is in de kerk en zich daardoor betrokken voelt. Maar als wij ze niet de mogelijkheid bieden om de kerk te ondersteunen, gebeurt het niet snel.”
Hulp voor lokale kerken bij Kerkbalans Kerkbalans is de gezamenlijke geldwervingsactie van vijf kerkgenootschappen: de Protestantse Kerk in Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk, de Oud-Katholieke Kerk, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap. De Interkerkelijke Commissie Geldwerving (ICG) coördineert de actie Kerkbalans. Ieder jaar - in de tweede helft van januari - gaan tienduizenden vrijwilligers langs de deuren bij parochianen en gemeenteleden om hen te vragen geld beschikbaar te stellen voor het werk van de plaatselijke kerk. Daarmee is het de grootste geldwervingsactie van Nederland. Naar verwachting bracht de inzamelingsactie vorig jaar voor de Protestantse Kerk in Nederland 184,4 miljoen euro op, dat is een afname van zo’n 2 procent ten opzichte van 2011. De schatting is gebaseerd op een onderzoek dat de Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) jaarlijks doet onder kerkrentmeesters. De dalende lijn bij de inzameling bleek ook al in 2011. In 2012 werd door de rooms-katholieken 56,6 miljoen euro bijeengebracht, 4 procent minder dan in 2011. Om de opbrengsten uit de actie Kerkbalans te vergroten biedt de protestantse Raad voor Plaatselijke Geldwerving dit jaar hulp aan plaatselijke gemeenten. Gemeenten kunnen tot maximaal twintig uur gratis begeleiding krijgen voor het verbeteren van kennis en vaardigheden om Kerkbalans tot een succes te maken.
COLUMN • Leo Fijen
DE KERK VAN MIJN KLEINZOON FEDDE
INTERVIEW • Jeanne Plomp
‘De kerk inspireert om door te geven’
H
et is inmiddels een vaste route geworden. Als mijn kleinzoon Fedde komt logeren, dan maken we voor het avondeten een kleine wandeling door mijn dorp. En naast de kinderboerderij en de vijver met eenden is de kerk om de hoek zijn geliefde plek. Hij loopt er bijna in een rechte lijn naar toe, doet met zijn anderhalf jaar het hekje open en wacht tot ik de sleutel in het slot steek. Daarna hoeft hij nergens meer te wachten, is het trap op en trap af, mag hij soms even achter het orgel zitten en slaat hij met een triomfantelijke blik tegen de gong.
Tekst: Matthijn Buwalda
“De eerste keer dat we avondmaal vierden in deze gemeente was voor mij heel indrukwekkend. De hele gemeente staat dan in een kring en dan lopen twee diakenen naar achter om brood en wijn te bedienen. Alles gaat zo ordelijk, zo vol eerbied. Dat heeft me diep geraakt toen ik het de eerste keer meemaakte. ” Aan het woord is Jeanne Plomp (64) en ze vertelt over haar gemeente, de PKN in Overschie. OUD EN LEVENDIG “Het is een oude gemeente. Dan heb ik het zowel over het gebouw als over de gemiddelde leeftijd van de kerkgangers. Het is een levende gemeente met een hele fijne predikant. Eén zondag in de maand is de kerk open voor bezichtiging en ontmoeting.”
GEHOORZAAM ZIJN Die zondagse bijeenkomsten zijn heel belangrijk voor Jeanne. “Ik ga elke week naar de kerk. Ook als we naar ons huisje gaan op de Veluwe doen we dat zoveel mogelijk door de week zodat we op zondag in de gemeente kunnen zijn. Ik haal kracht uit de preek en het samen zingen. Als ik niet zou gaan dan zou ik wegzakken, dan word ik lauw in mijn geloof.” Ook als ze er even niets bij voelt blijft ze de diensten bezoeken. “Zelfs al voel ik niets, ik wil gehoorzaam zijn. Soms uit gewoonte, maar wel blijven gaan en onder het woord komen.”
ZOMER- EN WINTERTIJDEN Gevraagd welke rol de kerk speelt in haar dagelijks leven reageert Jeanne nuchter: “De ene keer meer dan de andere keer. Er zijn momenten in je leven dat de kerk een ontzettend grote rol speelt in je dagelijks leven, denk aan bijzondere gebeurtenissen in het gezin zoals doop of belijdenis. Natuurlijk zijn er ook periodes waarin je minder bewust bezig bent met je geloof.” Al lang voor ze lid werd van de PKN gemeente in Overschie was ze al betrokken bij het kerkelijk vrijwilligerswerk daar. “Ik houd me vooral bezig met bejaardenbezoek. Bij oudere mensen langs gaan en met ze praten, er voor ze zijn. Ik spreek ook met mensen die geen deel zijn van de kerk, zo kan ik ook iets doorgeven van de inspiratie die ik zondag in de gemeente ontvang.”
NIET LANGS DE DEUREN Ook binnen haar eigen vriendenkring probeert Jeanne iets van haar geloof door te geven. “Maar ik ga er niet voor langs de deuren hoor!” Wel heeft ze onlangs mensen van haar fietsclub uitgenodigd om mee te gaan naar de kerk. “Ik hoop dat zij door de boodschap van Jezus geraakt worden. ‘Kom maar gewoon mee.’ Ik vertrouw de kerk genoeg om te kunnen inspireren. Ik ben soms wel een beetje zenuwachtig als er niet gelovige mensen mee gaan, dan hoop ik maar dat het niet tegenvalt. Mijn dochter zegt dan wel eens dat de Geest Zijn werk moet doen. Dat vind ik wel mooi. Ik laat het los en geef het over aan God. Hem vertrouw ik dat Hij de kerk kan gebruiken om mensen te inspireren.”
INTERVIEW • Henk Bressers
‘In je eentje geloven bestaat niet’ Interview: Matthijn Buwalda Tekst: Kerkbalans
“Chinese wijsheid: De leerling vraagt aan de meester, hoe word ik een goed mens? De meester antwoordt: doe er eens een tijdje eentje na.” Kijk, je moet je dus gedragen naar wat je nog niet bent. Zo werkt religie en zo werkt beschaving. Het begint met imitatie, daarna volgt de invulling. Tegenover mij zit Henk Bressers, een rooms-katholiek met veel bevlogenheid en een kritische blik. Hij is actief in de parochie van de H. Antonius Abt te Scheveningen, onder andere als acoliet (misdienaar) en gespreksleider van de pastorale adviesraad. MAATSCHAPPIJ EN KERK Henk zegt: “Voor mij is de link met de maatschappij essentieel. Wat in de Kerk leeft, zie je terug in de maatschappij: vragen over zin, bestemming, vervulling en inspiratie. Waar word je nu echt warm van? Eigenlijk gaat het bij alle mensen om dezelfde dingen. De kerk is dan ook ‘profaner’ dan je denkt.”
TER OVERWEGING
Mensen willen eerst geloven en dan beleven, terwijl het andersom is, ook in de seculiere wereld, vindt Henk. “Zo bid je niet alleen omdat je gelooft maar ook opdat je gelooft. Vasthouden aan de vorm kan je door een moeilijke periode in je geloof heen helpen.” Trouw betekent dan ook voor hem: de vorm moet soms even prevaleren boven de inhoud, in de hoop dat die inhoud zich er later weer aan toevoegt.
Werk aan de tempel 2 Koningen 12:10-13
Rijke oogst
Alles geven
2 Korinthiers 9:6-10
Lucas 21:1-4
Bedenk dit: wie karig zaait, zal karig oogsten; wie overvloedig zaait, zal overvloedig oogsten. 7 Laat ieder zo veel geven als hij zelf besloten heeft, zonder tegenzin of dwang, want God heeft lief wie blijmoedig geeft. 8 God heeft de macht u te overstelpen met al zijn gaven, zodat u altijd en in alle opzichten voldoende voor uzelf hebt en ook nog ruimschoots kunt bijdragen aan allerlei goed werk. 9 Zo staat er geschreven: ‘Gul deelt hij uit aan de armen, zijn rechtvaardigheid houdt stand, voor altijd.’ 10 God, die zaad geeft om te zaaien en brood om te eten, zal ook u zaad geven en het laten ontkiemen, zodat uw vrijgevigheid een rijke oogst opbrengt.
1 Toen hij opkeek, zag hij hoe rijken hun giften in de offerkist kwamen werpen. 2 Hij zag ook dat een arme weduwe er twee muntjes in gooide, 3 en hij zei: ‘Ik verzeker jullie: deze arme weduwe heeft meer gegeven dan alle anderen. 4 Want de anderen hebben iets van hun overvloed geofferd, maar zij heeft van haar armoede alles gegeven wat ze nodig had voor haar levensonderhoud.’
6
4
10 De hogepriester Jojada nam een kist, boorde een gat in het deksel en zette de kist bij het altaar, rechts bij de ingang van de tempel. Daarin deden de priesters die de ingang bewaakten al het zilver dat voor de tempel van de HEER werd afgedragen. 11 Wanneer ze zagen dat er veel zilver in de kist lag, lieten ze de hofschrijver en de hogepriester komen om het zilver dat zich in de tempel bevond in zakjes over te doen en die te tellen. 12-13 Het zilver werd in afgewogen hoeveelheden overhandigd aan de bouwmeesters die met het herstel van de tempel waren belast. De bouwmeesters betaalden de timmerlieden, metselaars, steenhouwers en andere werklieden die aan de tempel werkten, zodat zij balken en gehouwen steen konden aanschaffen om de bouwvallige gedeelten van de tempel te herstellen, en bekostigden ook verder alles wat er voor de herstelwerkzaamheden nodig was.
DOOD EN LEVEN Als acoliet heeft Henk veel uitvaarten meegemaakt. Hij ziet die momenten als een kans voor de Kerk om mensen te inspireren, te raken. “Het mooie van een uitvaart is dat de mensen veel meer zichzelf zijn dan normaal. Ze zijn veel minder druk met hun uiterlijk bijvoorbeeld. De rituelen rondom de uitvaart zijn indrukwekkend. We lopen de kerk uit na de viering en ik loop voor de kist uit met het kruis. We zingen het ‘In Paradisum’, dan luiden de klokken en dan staan die kerkdeuren wagenwijd open. Er is dan iets groots bezig. Dat geeft een enorme troost. Een uitvaart binnen de kerk gaat altijd over meer dan over alleen de overledene. Het gaat een laag dieper. Ik hoop dat mensen na zo’n uitvaart rijker naar huis gaan dan ze zijn gekomen omdat ze iets wezenlijks ervaren hebben.”
EEN BRUG SLAAN De Kerk bevindt zich momenteel in zwaar weer en heeft haar natuurlijke aantrekkingskracht verloren. Henk Bressers wil de brug slaan naar de samenleving en de mensen actief benaderen. “Mensen geloven uiteindelijk alleen wat geloofwaardig is, dus wat groot genoeg is om geloofd te worden. Mijn geloof gaat over zaken die ook voor ‘buitenstaanders’ belangrijk zijn. Daarom richt ik mij in mijn vrijwilligerswerk voor Kerkbalans juist ook op de mensen die van huis uit katholiek zijn maar niet of nauwelijks meer in de kerk komen. Dat doe ik omdat ik uit eigen ervaring weet hoe rijk de kerkgang is. Dat geluk gun ik anderen ook. Ik ga elke zondag op de fiets naar de kerk. Als ik terugkom van de mis dan voel ik me rijker. In je eentje geloven bestaat niet. Juist het vieren van het gemeenschappelijke, het buigen, het ritueel, dat verandert mij. Ook buiten het verstandelijk begrip is er waarheid.”
Mijn kleinzoon is thuis in de kerk. Soms dribbelt hij op zijn kinderlijke manier naar de kaarsjes bij de Bron: RKK overledenen. Die branden altijd bij Fotograaf: Joop van Reeken de honderden namen van hen die ons ontvallen zijn. En een andere keer wil hij naar Maria waar ook kaarsjes branden. De kerk is om de hoek. En de kerk is mijn kleinzoon en zijn opa heel wat waard. De kaarsen leggen de waarde uit. Want als mijn kleinzoon naar de lichtjes staat te staren, denk ik aan al die mannen en vrouwen die hier zijn weggedragen. Bij veel van hen zat ik in de kerk tijdens de uitvaart. Laatst nog was mijn kerk tot de laatste plaats gevuld bij het overlijden van een populaire dorpsgenoot. De kerk is me wat waard omdat ik daar kan rouwen bij de namen van de overledenen zoals ik dat nergens anders kan doen. In de stilte van de kaarsen mag ik even afdwalen naar de overledenen en bidden tot God voor hun zielenrust. En in dat gebed klinkt door dat ik leef van de hoop dat de dood niet het laatste woord heeft. Deze boodschap met zoveel vertrouwen hoor ik nergens in de samenleving. Daarin onderscheidt de kerk zich, ook de kerk van mijn dorp. Daarom is de kerk me wat waard. Maar er zijn nog andere redenen waarom ik niet zonder die kerk kan leven. Ik ervaar er dat mensen er geregeld samenkomen. Door de week en natuurlijk ook op zondag. Ik leer daar dat ik kan delen in iets dat groter is dan ikzelf. Dat is de gemeenschap van gelovigen die om elkaar geven en in hun betrokkenheid beelden van God laten zien. Ik ondervind steeds weer dat God mensen samenbrengt en gemeenschap sticht, waar in het alledaagse leven het tegendeel gebeurt: ik moet het zelf uitvechten op een hoogst individualistische en persoonlijke manier. Zoals de kerk dat lokaal doet, gebeurt dat ook internationaal. Door de kerkelijke agenda leer ik ook dat ik deel uitmaak van een wereldwijde gemeenschap. Dat relativeert mijn zorgen, dat geeft me kracht en inspiratie door het wereldwijde perspectief. We hoeven het nergens alleen te doen. We zijn wereldburgers met een mondiale verantwoordelijkheid voor schepping en medemens. Dat leer ik in de kerk. En daarom is de kerk me veel waard. We vieren dat in de liturgie, we laten dat ook zien in de dienst aan de samenleving. In de kerk leer ik te delen van mijn overvloed. En die delende houding is een toegevoegde waarde van de kerk. Daarom doen we in ons dorp vanuit de kerk mee aan de voedselbank, daarom hebben we een diaconaal fonds en daarom zetten we de deuren van de kerk open om de noden in de samenleving te lenigen. Dat is een plicht van de kerk. Maar ook daarom is de kerk me heel veel waard. Terug naar mijn kleinzoon Fedde. Hij gaat graag mee naar de kerk omdat hij dan altijd als traktatie een koekje krijgt. Vaak loopt hij regelrecht naar de keuken en roept dan al om een koekje. Als hij staat te smullen in zijn eentje, denk ik terug aan de zaterdagmiddag in november. Fedde was net één jaar oud en werd gedoopt. Mijn dochter droeg haar mooie kind. Ik keek toe hoe dat kleine mannetje levend water over zich kreeg uitgestort en daarna gezalfd werd als christen. Dat was een hoogtepunt in mijn leven. Omdat mijn kleinzoon kind van God werd en omdat zijn naam in de palm van Gods hand geschreven werd. Zo’n scharniermoment geeft alleen de kerk mij. Daarom is die kerk mij veel waard. LEO FIJEN hoofd omroep RKK en RKK-presentator
5
Jongeren effectieve sponsorwervers voor Wereldjongerendagen INTERVIEW • Rob van Woudenberg
INTERVIEW • Lionne Kockelkoren
‘De kerk is een groot reclamebord waar Ga naar God toe op staat’
‘Het voelt alsof iemand graffiti op mijn ouderlijk huis spuit’ Tekst: Matthijn Buwalda
Tekst: Matthijn Buwalda
Lionne is druk met het afronden van haar Masterstudie Politiek en Samenleving in Maastricht, met haar stage bij de ChristenUnie in de Tweede Kamer en met haar journalistieke werk voor verschillende media. “Toch ben ik in de weekenden altijd te vinden bij mijn ouders in Zuid Limburg. Daar staat namelijk de kerk waar ik elke week heen ga. Daar ben ik gedoopt, heb ik communie en vormsel gedaan en daar hoop ik ook ooit te trouwen en begraven te worden.”
De familie Van Woudenberg is al jaren deel van de PKN gemeente in Delft. “Maar ik zeg liever dat ik deel ben van de wereldwijde kerk van Jezus Christus.” Ik spreek met Rob van Woudenberg, man van Saskia en vader van dochters Myrthe, Noa en Evi. “Uiteindelijk zijn we allemaal lid van dezelfde kerk. Ik wil graag over de kerkmuren heenkijken. Ik voel me verbonden met de kerk wereldwijd.”
Maar dan toch even over filiaal ‘PKN Delft’ van de wereldwijde kerk van Jezus Christus. “We zijn een grote gemeente, maar wel warm en betrokken. Heel divers ook. Alle leeftijden zitten er en ook mensen die geloof verschillend beleven. Van conservatief tot heel vooruitstrevend. Daarnaast zijn we ook een missionaire gemeente. Zowel in binnen- als buitenland zijn gemeenteleden van ons actief in de zending.”
ZOEKEN MET ELKAAR De dochters van Rob en Saskia zijn gedoopt in deze kerk. “Buren bij ons uit de straat die niet kerkelijk zijn kwamen toen ook in de dienst. Dat vond ik een heel bijzonder moment. We gaan nog steeds zoveel mogelijk als gezin naar de kerk. Natuurlijk gaan niet alle kinderen altijd dolenthousiast mee naar de kerk. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het wel zo was. Ook dat is wel eens zoeken met elkaar. Het belang-
rijkste voor mij is dat ze God ontmoeten, kennen en in hun hart sluiten. Als dat binnen deze gemeente gebeurt dan zou ik dat geweldig vinden, maar dat kan natuurlijk ook binnen een andere kerk.”
VAN MALAWI TOT NIEUWBOUWWIJK “Twee van mijn dochters gaan naar clubs van de kerk. Mijn oudste dochter is vorig jaar zomer met een groep jongeren uit de gemeente naar zendelingen in Malawi geweest. Mijn vrouw Saskia heeft eens in de twee weken een ‘sistersclub’ waar een aantal vrouwen elkaar bemoedigen en verder helpen. We zijn ook begonnen om in onze nieuwbouwwijk een interkerkelijke kring op te starten. Als kring kijken we dan ook wat we kunnen doen voor mensen in de buurt.” Zelf heeft Rob tien jaar in de kerkenraad gezeten en hij is nu ruim drie jaar gemeenteraadslid voor het CDA. “Dat voelde voor mij als een hele logisch stap.
Van het dienen van de geestelijke gemeente tot het dienen van de burgerlijke gemeente, we zijn geroepen om overal christen te zijn, dat is niet exclusief voor de kerk. De inspiratie daarvoor vind je in de gemeente. Kerk zijn doe je niet thuis. De zondagse samenkomst kan niet vervangen worden. Dat is niet alleen omdat je elkaar daar opbouwt, maar het gezamenlijk God aanbidden en gevoed worden is toch anders dan wanneer je het alleen thuis doet.”
UITHANGBORD
Toen ik een jaar of zeventien was ben ik naar de Wereld Jongeren Dagen gegaan in Australië. Ik heb me aangesloten bij een priester die daar heen ging samen met een heel stel andere jongeren. Tijdens die reis heb ik ook mijn geloof gevonden. Niet dat ik het echt kwijt was, maar het stond wel op een laag pitje. Het was tot dat moment echt wat mijn ouders me hadden meegegeven, maar het was nog geen persoonlijk geloof. Die dagen zie ik als een startmoment voor de ontwikkeling van mijn persoonlijke geloofsleven.
“God wil de kerk, de gemeente gebruiken om aan anderen de liefde van Jezus kenbaar te maken. De kerk is een groot reclamebord waar ‘Ga naar God toe’ op staat. Dit land heeft de kerk nodig als richtingaanwijzer. Daarnaast: We zouden best iets meer mogen waarderen wat we hebben, kijk maar naar landen waar onze broeders en zusters niet in vrijheid samen kunnen komen.”
De kerk speelt een belangrijke rol in Lionne’s leven. “Iedere gelovige heeft een vuurtje en dat moet brandend gehouden worden met olie. Voor mij is die olie het samenzijn met andere katholieken. Dat zorgt ervoor dat mijn vuurtje gaat branden. De kerk is voor mij broodnodig. Ik noem mezelf een voetballer, ik noem
Kerkbalans voor dummies De actie Kerkbalans, wat was dat ook alweer?
We helpen uw geheugen even opfrissen. De actie Kerkbalans is de grootste geldinzamelingsactie van Nederland. Elk jaar in januari gaan meer dan 50.000 vrijwilligers op pad om bij hun medekerkleden een financiële bijdrage op te halen.
Wie doen er mee? De Actie Kerkbalans wordt al sinds 1973 georganiseerd. Vijf kerken doen er mee: de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland, de Protestantse Kerk in Nederland, de Oudkatholieke Kerk in Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap.
Waar gaat het geld naar toe? Geeft u aan Kerkbalans? Dan komt uw geld terecht bij de plaatselijke kerk. Die gebruikt het bijvoorbeeld om het onderhoud van het gebouw te bekostigen, en de energierekening en personeelskosten te betalen. Dankzij uw gift blijven de kerkdeuren open. Maar ook allerlei sociaalmaatschappelijke projecten en evenementen van de kerk zijn daardoor mogelijk. Zo blijft het christelijk geloof levend en wordt het doorgeven, in de kerk en naar de mensen daarbuiten.
Tekst: Wilfred Hermans
Waarom is de actie nodig? Met de actie Kerkbalans worden ieder jaar enkele honderden miljoenen euro’s voor de kerken bijeen gebracht. Dat lijkt veel geld. Maar de kerken hebben het hard nodig. De kerk telt nog steeds miljoenen leden en de kosten blijven stijgen. Bovendien ontvangen kerken in Nederland geen overheidssubsidie. We leven dus van deze giften en de bijdrage van leden.
TRAINEN
mezelf katholiek, en daar hoort ook bij dat ik naar de trainingen ga. Zondagen zijn voor mij de trainingen die ik nodig heb om wedstrijden te kunnen spelen.”
WEDSTRIJDEN “Ik wil uitgesproken zijn in wat ik geloof. Ik hoop anderen te inspireren door anders te zijn, door katholiek te zijn. Dat betekent niet dat ik er zo snel en zoveel mogelijk over probeer te vertellen. Je moet eerst waarachtig, echt en authentiek zijn, daarna kun je die boodschap pas uitdragen. Als de mensen dat dan zelf vervolgens herleiden tot je katholieke identiteit, dan ben je volgens mij al inspirerend zonder dat je iets gezegd hebt. Natuurlijk is spreken over je geloof ook belangrijk om het Evangelie te kunnen verspreiden. Dat begint echter altijd bij de vraag: Wie mag Jezus in jouw leven zijn? Daarna kun je het pas hebben over wie Jezus in het leven van anderen kan zijn.
GRAFFITI “De kerk leeft en dat ervaar ik elke dag. Dat wil ook overbrengen aan mensen. De kerk is als een ouderlijk huis. Alles wat er met de kerk gebeurt, de negatieve dingen die je er zo vaak over hoort, die doen mij verdriet. Het is alsof iemand graffiti spuit op het huis waar ik mijn hele leven hebt geleefd, waar ik al mijn feesten hebt gevierd en al mijn verdriet heb gedeeld. En dat met al mijn vrienden en familie. Deze kerk heeft zoveel goeds betekend. Voor mijn gevoel wordt door alle negatieve berichten langzaam dat huis steen voor steen afgebroken en dat doet pijn. En ik weet ook wel dat het grondpersoneel niet allemaal zo fantastisch is, maar er gebeuren ook zoveel goede dingen.”
Jongeren zijn niet altijd goed in beeld bij de kerkrentmeester of penningmeester, maar is dat wel terecht? In de aanloop naar de Wereldjongerendagen in Rio de Janeiro bleken jongeren wel degelijk effectieve sponsorwervers. “We hebben voor vele feestjes de bediening gedaan: een bruiloft, een 80-jarige verjaardag, een 60-jarig huwelijk, een afscheidsfeest voor mensen die gingen emigreren en een vrijwilligersfeest van een vereniging.” Imke Krus (23) woont in een parochie met dertien geloofsgemeenschappen. Ze voelt zich gesteund in haar kerk. “Mensen vertellen me hoe mooi ze het vinden dat jongeren nog naar de kerk gaan. Ook ben ik lectrice geworden. Verder ben ik lid van het JPU, Jongerenplatform Bisdom Utrecht, en vaak is daar financieel veel mogelijk om te zorgen dat jongeren elkaar blijven zien. Ze organiseren misdienaar- en vormseldagen, waar het bisdom geld voor vrijmaakt.” Imke gaat dit jaar voor de derde keer naar de Wereldjongerendagen, met een deel van haar jongerengroep. “Om de onkosten gedeeltelijk te drukken, zijn we diverse acties gestart. Zo organiseerde iemand een jongerenviering waarbij de collecte voor ons was. Ook hebben we een kerstmarkt en een brunch opgezet. Daar was heel veel belangstelling voor. Als je zelf maar met creatieve ideeën komt, gaat het vanzelf lopen. Ideeën uitwisselen, bijvoorbeeld tijdens bisdomjongerendagen, is ook belangrijk. Ik hoorde daar het idee van een kerstdiner, waar wij een brunch van hebben gemaakt.”
LAAT JE HOREN Bram Hengeveld (22) woont in Barneveld en gaat daar naar de rooms-katholieke St. Catharinakerk. “Het voelt als een thuisgemeenschap, omdat ik er veel mensen ken. Er zijn weinig jongeren; daarom zet ik mij sinds drie jaar in om hen bij de kerk te betrekken. Ik heb parochiebreed een informatieavond georganiseerd voor jongeren die geïnteresseerd zijn in de Wereldjongerendag. Daarna zijn we bijna maandelijks samengekomen om sponsoracties te bedenken.” Tijdens de sponsoracties merkte Bram dat heel veel mensen enthousiast worden van zoveel actieve jongeren. “Ze vinden het leuk dat wij iets voor hun gift terug doen, zoals rozen rondbrengen of een kerstdiner bereiden. Een jongere heeft een opa met een tankstation en een wasstraat. Toen hij hoorde dat we naar de Wereldjongerendag zouden gaan, beloofde hij dat we een dag lang auto’s mogen voorwassen; wij krijgen een deel van de opbrengst van de wasstraat van die dag. Je moet je als jongere laten horen; zo hebben we een flinke donatie van de geloofsgemeenschap én de parochie gekregen.”
BRAZILIAANS KERSTDINER Aan creativiteit in de jongerengroep van Bram geen gebrek. Ze verzamelden rommel en verkochten het via Marktplaats. “Ook hielpen we bij de bediening van een vrijwilligersavond van de pastoraatsgroep; de pastoor zag hoe goed wij dit deden en vroeg ons om te bedienen voor zijn zeventigste verjaardag. We besloten ons vaker te laten inhuren, en zo deden we in de zaal naast onze kerk de bediening voor allerlei feesten: een bruiloft, een 80-jarige verjaardag, een 60-jarig huwelijk, een afscheidsfeest voor mensen die gingen emigreren en een vrijwilligersfeest van een vereniging. Ook deden we een Valentijnsactie; mensen konden een kaartje kopen, die met een leuke boodschap en een adres aan een roos binnen de omgeving van Barneveld werd rondgebracht. Daarnaast bedachten we een Braziliaans kerstdiner, met allerlei Braziliaanse gerechten en een taart met de vlag van Brazilië.”
7
KERKBALANS.NL Website als hulpmiddel De website www.kerkbalans.nl is alweer enige jaren op het web te vinden. Het is een site die geheel is gericht op mensen die op één of andere manier actief zijn voor de actie Kerkbalans. Wie de website bezoekt zal dan ook direct zien dat er veel, heel veel informatie is te vinden. Ten eerste zijn daar de laatste nieuwtjes over de actie. Persberichten, stand van zaken en allerlei recente ontwikkelingen rondom bijvoorbeeld de start van de campagne.
complete cursus Kerkbalans downloaden om in eigen parochie of gemeente te verzorgen. Uiteraard staan ook alle materialen van de lopende actie op de site in allerlei (downloadable) formaten. De mogelijkheid om je als bezoeker op te geven voor een nieuwsbrief Kerkbalans om enkele keren per jaar op de hoogte te worden gehouden ontbreekt ook niet.
VERBREDEN EN VERDIEPEN Kerkbalans Nieuwe Stijl Bent u betrokken bij de organisatie van de actie Kerkbalans in uw gemeente of parochie? Maak dan nu kennis met Kerkbalans Nieuwe Stijl. Wat is Kerkbalans Nieuwe Stijl? En hoe werkt het? In 2005 startte Kerkbalans Nieuwe Stijl. Inmiddels is die werkwijze in veel kerken een begrip. De organisatie van Kerkbalans heeft sinds 2005 gemeenten en parochies geadviseerd hoe ze Kerkbalans Nieuwe Stijl in hun plaatselijke kerk kunnen toepassen. Er zijn praktische handboeken uitgedeeld en er werden informatiebijeenkomsten georganiseerd. Veel plaatselijke kerken, vooral protestantse, hebben Kerkbalans Nieuwe Stijl ingevoerd.
Maar daar blijft het niet bij. Voor de kerkrentmeester, de penningmeester maar ook de bezorger en ledenadministrateur is er veel op de site te vinden. Het zijn vooral adviezen en (praktische) tips waarvan iedereen die aan de actie Kerkbalans meewerkt gebruik kan maken. Zo zijn er voorbeeldbrieven te vinden die met enige aanpassing snel voor eigen gemeente of parochie zijn te gebruiken. Ook tips hoe vrijwilligers te vinden, mensen die nauwelijks nog betrokken zijn bij de kerk toch te benaderen voor Kerkbalans, hoe om te gaan bij de geldinzameling als er sprake is van een fusie. Dit soort en nog veel meer vragen en onderwerpen zijn via een duidelijke structuur makkelijk naar boven te halen. Wie heel grondig te werk wil gaan kan zelf een
Verbreden en verdiepen De strategie van Kerkbalans Nieuwe Stijl richt zich op verbreden en verdiepen. Verbreden heeft als doel om meer kerkleden een bijdrage te laten geven. Die kerkleden kunt u bijvoorbeeld benaderen via persoonlijke contacten, telefonisch of per brief. Dat kan op allerlei creatieve manieren. Bij verbreden richt u zich niet alleen op nieuwe gevers, maar ook op leden die vroeger wel gaven en nu niet meer. Gaat u verdiepen? Dan vraagt u gevende kerkleden hun bijdrage te verhogen. Gelukkig kent de kerk veel trouwe gevers, maar de gemiddelde bijdrage is soms aan de lage kant. Enige uitleg over de hoge kosten van de plaatselijke kerk kan al voldoende zijn om die bijdrage te laten stijgen. Ook het noemen van richtbedragen helpt mensen om te bepalen wat ze het komende jaar kunnen geven.
DE WEBSITE WWW.KERKBALANS.NL IS DAN OOK ZEKER EEN (HERHAALD) BEZOEK WAARD.
En, werkt het? Overal waar de methoden van Kerkbalans Nieuwe Stijl worden toegepast, nemen inkomsten van de plaatselijke kerken toe. Worden ze niet toegepast? Dan lopen de inkomsten in bijna alle gevallen terug. Sinds 2008 is dit verschil steeds duidelijker zichtbaar. In veel protestantse gemeenten is de nieuwe manier van werken gemeengoed geworden. Maar vooral in de katholieke kerk wordt Kerkbalans Nieuwe Stijl maar door een klein deel van de parochies toegepast. Zij hebben bijvoorbeeld moeite om vrijwilligers te vinden, en de automatisering laat nogal eens te wensen over. Doe mee! Dus wilt u meer uit de actie Kerkbalans halen? Probeer eens Kerkbalans Nieuwe Stijl. Meer informatie, praktische tips en campagnematerialen vindt u op www.kerkbalans.nl.
© Arjan van den Broek
Colofon De Kerkbalans inspiratiekrant is een uitgave van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving. Deze organiseert ieder jaar de actie Kerkbalans namens de RoomsKatholieke Kerk in Nederland, de Protestantse Kerk in Nederland, De Oudkatholieke Kerk in Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap.
www.kerkbalans.nl
Concept en vormgeving: Reprovinci.nl Fotografie: McKlin Photography Druk: Drukkerij Morks, Dordrecht Januari 2014
